Publiek bezit tegen wil en dank? - Slachtofferhulp Nederland

wat in zo’n instituut. ‘Als men dat goed organiseert en zo iemand heeft een onafhankelijke
positie, dan heeft dat een louterend effect. Want laten we wel wezen: de journalistiek is een
hectisch beroep. Er gaat gewoon wel eens iets mis in de snelheid. Dat zijn bedrijfsongevallen.
Dan is het goed als iemand daar op hamert en dat zichtbaar maakt.’
De hoofdredacteur van RTL-Nieuws is juist weer niet zo’n voorstander. Taselaar: ‘Ik vind het
eigenlijk een beetje een schaamlap, als ik heel eerlijk ben. Dat zeg ik met terughoudendheid,
want de ombudsman van het NOS-journaal heeft het echt uitstekend gedaan tot nu toe. Van
de Volkskrantombudsman vind ik het heel dapper om met grote regelmaat te zeggen wat hij
ervan vindt, maar dan denk ik: ‘Het zijn ook maar de meningen van mensen; wat schiet je
ermee op?’ Wij proberen die ethische normen voortdurend in ons dagelijkse doen en laten
door te voeren. Dan kan ik nog wel weer een ombudsman aanstellen, maar principieel vind ik
het niet noodzakelijk. Praktisch gezien kost het me heel veel geld en dat steek ik liever in
goede journalisten, zodat we weer betere producten kunnen maken.’
Media-ethicus Evers ziet dat anders. ‘Elk zichzelf respecterend medium zou een ombudsman
moeten hebben als kwaliteitskeurmerk.’
Lezersredactie
Behoorlijk wat media beschikken over een lezersredactie (of een equivalent daarvan voor
radio, tv en internet). Haar taak is het uitleggen van de handelswijze van de krant en zij vormt
het eerste aanspreekpunt voor de lezer, ook voor slachtoffers en nabestaanden die een
klacht hebben. Oosthoek, lezersredacteur bij BN De Stem: ‘Ik heb geen apart statuut of zo. Ik
ben enerzijds uitlegger van de krant in plaats van de kritische waarnemer die de ombudsman
bij de Volkskrant is, anderzijds ben ik degene die het contact onderhoud, het ontvangstadres
van iedereen die iets kwijt wil aan de krant of iets te klagen heeft. Vanuit de positie van
lezersredacteur sta je wel iets gemakkelijker aan de lezerskant dan veel collega’s. Ik zou
willen dat collega’s zich wat opener zouden opstellen voor kritiek op hun werk.’
‘Het AD heeft geen ombudsman, maar wel een hele goede lezersredactie,’ aldus chef
nieuwsdienst Paans. ‘Dan is een ombudsman een oneigenlijke figuur. De lezersredacteuren
reageren op de lezers, de lijnen zijn kort en zij spreken collega’s op de redactie aan. Een
krant kan zich door de concurrentie vandaag de dag niet meer veroorloven om níet op lezers
te reageren en dat moet bovendien snel gebeuren.’
Hoofdredactie
Is er geen apart orgaan, dan vormt de hoofdredactie het aanspreekpunt. ‘Ieder slachtoffer dat
zich door ons geschaad voelt, kan mij mailen, bellen en als het heel erg is, zelf langskomen.
Iedereen wordt met respect en fatsoen behandeld en we zullen alles uitzoeken,’ aldus
Taselaar. ‘En als wíj vinden dat mensen een punt hebben, dan zullen we dat ook publiceren.’
Ook Raadssecretaris Koene adviseert slachtoffers om contact met de hoofdredactie op te
nemen als zij een bezwaar hebben. ‘Niet met de journalist zelf. De hoofdredacteur is
eindverantwoordelijk voor wat wordt gepubliceerd, hij bepaalt het beleid en heeft
zeggenschap over de redactie. De meeste hoofdredacteuren die ik ken, hebben er wel
degelijk oor voor en gaan daar integer mee om.’
Een aantal slachtoffers en nabestaanden heeft contact opgenomen – soms na bemiddeling
van de Raad – met de hoofdredactie van een medium. De ervaringen die ze hierover
rapporteren, lopen uiteen. De vader van een vermoorde tiener probeerde via de Raad te
bewerkstelligen dat de Telegraaf uitspraken zou corrigeren die de krant ten onrechte hém in
de mond had gelegd. ‘De Raad heeft een bemiddelingspoging gedaan. Dat heeft ertoe geleid
dat ik een telefonisch gesprekje heb gevoerd met de hoofdredacteur. Daarmee heb ik de
afspraak gemaakt dat er een journalist zou komen aan wie ik mijn verhaal kon doen. Hij zou
opschrijven wat ik zei, er een verhaal van maken en mij dat ter inzage sturen. Ik zou
eventueel correcties mogen aanbrengen en dan zou dat alles één op één in de krant
verschijnen. Zo is ook geschied. Dus ik was wat narrig in het begin, maar het is uiteindelijk tot
mijn grote tevredenheid opgelost en ik heb inmiddels goede contacten met de Telegraaf.’
Voor een andere nabestaande verliep het contact minder bevredigend. Hij vond dat een
regionale krant ten onrechte persoonlijke details over de familie had vermeld. ‘Dus ik stuurde
een mail naar die hoofdredacteur. Het antwoord was: ‘Wij hebben rekening te houden met het
belang van onze lezers, wij mogen onze lezers niet onthouden hoe het met jullie gaat.’ Dat is
waar de discussie over gaat. Zij stellen het belang van de lezer, zo noemen ze dat dan,
boven mijn belang!’
65