Publiek bezit tegen wil en dank? - Slachtofferhulp Nederland

Uit de database is ook op te maken welk type medium in de loop der tijd in het
beklaagdenbankje hebben gestaan (zie volgende pagina).
Tabel 2 Overzicht betrokken media
Medium betrokken bij klacht Aantal
Regionaal dagblad 13
Landelijk dagblad 12
Tijdschrift 7
Landelijke omroep 7
Regionale omroep 2
Overige (o.m. ANP en Huis aan huisblad) 5
Totaal 46 100
Opvallend is dat de meerderheid van de klachten betrekking heeft op regionale en landelijke
dagbladen. Een mogelijke verklaring is dat papier een materiële drager van informatie en
beeld is: het staat zwart op wit. Het is concreter, tastbaarder en duurzamer dan een
uitzending op radio of tv. Verschillende slachtoffers en nabestaanden die wij spraken, hadden
(knipsels uit) tijdschriften en kranten zorgvuldig bewaard. Uiteraard kunnen uitzendingen ook
op band, cd of digitaal worden vastgelegd, maar er is altijd apparatuur nodig om het te
ontsluiten. Het heeft gevoelsmatig een andere waarde dan een bericht dat je kunt uitknippen,
opplakken en met één blik kunt overzien.
Welbeschouwd is een aantal van 38 klachten in ruim veertig jaar (1964-2007) niet veel. ‘Er
wordt wel eens gevraagd waarom de Raad zo weinig klachten krijgt,’ aldus secretaris Koene.
‘Het zou heel interessant zijn om dat te onderzoeken, maar wij hebben daar zelf niet de
mogelijkheden voor. Het is ook heel moeilijk, want je doet onderzoek naar iets wat er niet is.
Waarom hebben wij bepaalde klachten niet? Is dat nou omdat het misschien allemaal niet zo
erg is? Komt het omdat onze pers, vergeleken met bijvoorbeeld de Engelse, vrij netjes is of
zijn wij minder snel geneigd om te klagen? Ik weet het niet.’
Als de Nederlandse media inderdaad overwegend netjes opereren en geen aanleiding geven
om zaken aanhangig te maken bij de Raad, dan zou dit rapport overbodig zijn. Maar gezien
de ervaringen van slachtoffers die wij gesproken hebben, is het aantal behandelde zaken
geen accurate afspiegeling van wat er werkelijk bij hen leeft. Waarom kloppen dan zo weinig
slachtoffers aan bij de Raad? Onbekendheid met het bestaan ervan is een voor de hand
liggende reden en dat horen we ook terug in de gesprekken. De drempel van een procedure
bij de Raad is weliswaar lager dan bij de rechter – geen hoge kosten voor procedure en
advocaat – maar nog steeds niet erg klantvriendelijk. Stukken in achtvoud indienen,
wekenlange doorlooptijden en de mogelijke winst is geen andere dan de uitspraak of een
bepaalde wijze van opereren journalistiek gezien door de beugel kon. Geen rectificatie, geen
vorm van straf wanneer de klacht gegrond is verklaard. Het betrokken medium is zelfs niet
verplicht om de uitspraak te publiceren. ‘Ik heb wel overwogen om een klacht in te dienen bij
de Raad,’ voegt een nabestaande daaraan toe, ‘maar de reden dat ik het niet gedaan heb, is
dat ik denk dat dát dan ook weer nieuws wordt. Ik had op een gegeven moment zoiets van:
laat het maar rustig worden rond ons.’
5.2.2 Andere mogelijkheden
Behalve de Raad, die voor de hele sector opereert, hebben verschillende media een eigen
‘klachteninstantie.’
Ombudsman
Sommige media beschikken over een ombudsman. Het NOS-journaal heeft er één (al is de
vacature sinds 15 januari vacant en bij het verschijnen van dit rapport nog niet vervuld), net
als bij de Volkskant. Marcel Broersma, hoogleraar Journalistiek en lid van de Raad, ziet wel
100 Omdat in één klacht soms verschillende media worden aangeklaagd, wijken de aantallen af van het totaal aantal zaken.
64