Publiek bezit tegen wil en dank? - Slachtofferhulp Nederland

Hernieuwde confrontatie met het gebeurde doordat de media-aandacht weer oplaait, kan
ertoe leiden dat mensen worden teruggeworpen in hun verwerkingsproces. ‘Na een half jaar
begon ik weer een beetje op te krabbelen,’ vertelt een van hen. Toen kwam naar aanleiding
van de rechtszaak het gebeurde weer in de krant. ‘Dan krijg je in één keer weer een klap in
het gezicht. Ik was even terug bij af, hoor.’
Machteloosheid en gebrek aan controle
Wat bij alle respondenten duidelijk doorklinkt in hun verhalen, is het gevoel van
machteloosheid. ‘Het is een machteloos gevoel, want iemand anders neemt het van je over
en je hebt niets meer te zeggen. Boos, gefrustreerd, machteloos, onwerkelijk, dat zijn de
gevoelens die je daaraan overhoudt,’ aldus één van hen. ‘De keuze ligt niet meer bij jezelf.
Een ander bepaalt wat de wereld over jou weet,’ verklaart een ander. ‘Wij werden opeens
publiek bezit zonder dat wij daarom gevraagd hadden, zonder dat wij daarvoor toestemming
hadden gegeven. Dat geeft een heel slecht gevoel. Naast het feit dat je natuurlijk toch al
helemaal van het padje af bent door dat verschrikkelijke wat er gebeurd is, geeft dat nog een
extra slecht en onwerkelijk gevoel.’ Frappant was, dat de woorden ‘publiek bezit’, of termen
van gelijke strekking in vrijwel alle gesprekken met slachtoffers en nabestaanden
terugkwamen. Denken we terug aan het privacybegrip ‘circles of intimacy’, dan doemt het
volgende beeld op:
Figuur 3 Publiek bezit
IK
De ringen van intimiteit zijn als gevolg van de intrusie van de media niet langer duidelijk
afgebakende en controleerbare domeinen. De grenzen zijn poreus geworden en de private en
publieke sferen zijn met elkaar vermengd geraakt; de integriteit van de ringen is doorbroken.
4.3.3. Schadelijke gevolgen: secundaire victimisatie?
In het begin van paragraaf 4.3. hebben we de vraag gesteld of er sprake kan zijn van
secundaire victimisatie bij slachtoffers als gevolg van bepaalde mediapraktijken. Dat zou
zonder meer te kwalificeren zijn als het ‘extra leed’ waaraan de Leidraad en andere
bepalingen betreffende de omgang van media met slachtoffers refereren.
Secundaire victimisatie is een term die veel gebruikt wordt in de victimologie. Die beschrijft de
situatie waarbij een slachtoffer door de processen die na het ongeval of het misdrijf op gang
komen en door de werkwijze van betrokken instanties, opnieuw leed en schade ondervinden.
Daarbij kunnen we denken aan slechte hulpverlening of aan de strafrechtelijke procedure.
56
media