Publiek bezit tegen wil en dank? - Slachtofferhulp Nederland

‘Tja, het feit dat er mensen zijn die zich journalist noemen en zich aan praktijken schuldig
maken die afschuwelijk, naar of vervelend zijn, dat gebeurt in elke beroepsgroep. Ik vind het
verwerpelijk, het is vervelend en slecht, maar het gebeurt,’ aldus Taselaar.
Voor het AD ligt de zaak iets genuanceerder. Chef nieuwsredactie Arjan Paans: ‘Wij maken
ons in onze nieuwsgaring niet schuldig aan misdrijven. De wet is onze grens. Gluren door de
gordijnen is geen misdrijf, maar het is niet netjes, zelfs onbeschoft. Toch zijn er gevallen dat
‘gluren’ kan, bijvoorbeeld door de afzetting van de politie heen foto’s maken van de ‘crime
scene’, of vanuit een hoogwerker foto’s maken van de aankomst van Karadzic in
Scheveningen. Misdaadverslaggever Niels Dekker voegt eraan toe: ‘Soms lukt het niet om
toegang te krijgen tot het slachtoffer, maar je moet toch met iets thuis komen. Je wilt iets van
de emoties opvangen. Ik kan me voorstellen dat journalisten door gordijnen gluren, maar wat
mij betreft nóóit zonder eerst pogingen te hebben ondernomen om zelf met mensen in contact
te komen. Als je aanbelt en iemand doet met betraande ogen open, dan heb je die emotie en
hoef je dus niet meer te gluren. Als het mij zelf zou overkomen? Ik zou voorkomen dat dit
gebeurt. Ik weet hoe het werkt in zo’n situatie.’
Afspraak is afspraak
Slachtoffers en nabestaanden ervaren dat er met de media best afspraken te maken zijn over
de inhoud van een nieuwsitem of over de foto’s en beelden die worden gebruikt. Dat vinden
ze prettig, want dat geeft een zekere controle over de berichtgeving, waardoor zij hun versie
goed voor het voetlicht kunnen brengen. Dat gaat ook wel eens fout. Zo wierp het volgende
incident een smet op de samenwerking tussen een nabestaande en het programma Zembla.
‘Tot mijn grote verbazing zag ik iets in dat programma waarvan zij wel hadden kunnen weten
dat ik dat niet wilde. De programmamaker had me gevraagd om recente foto’s van (…). Toen
zeiden wij: ‘Die hebben we wel, maar die krijg je niet, want dat zijn geen foto’s waarvan wij
vinden dat die getoond kunnen worden. Die heeft hij toen via andere kanalen toch gekregen.
Ik was op dat moment ook behoorlijk geëmotioneerd. De man legde me toen uit dat het voor
het verhaal belangrijk was dat die foto’s erin kwamen. Daar ben ik toen te gemakkelijk in
meegegaan. Ik had eigenlijk moeten zeggen: ‘Dat gaat er verdorie nú uit!’ Daar heb ik nu spijt
van.’
Een ander slachtoffer heeft zelf geen echte slechte ervaringen op dit vlak, maar in de
lotgenotengroep waarvan zij deel uitmaakt, komt dit thema regelmatig aan de orde. ‘Er zijn
lotgenoten die meewerken aan een interview en van de verslaggever de belofte krijgen dat ze
het artikel voor de publicatie mogen lezen. En dan horen ze plotseling van iemand: ‘Er staat
een artikel over je in de Panorama of in de Telegraaf van vandaag.’ Zonder dat ze het gezien
hebben. Dan staan er ook dingen in waarvan ze denken: ‘Heb ik dat zo gezegd?’ Dat gebeurt
helaas.’
Kinderen
Zijn kinderen op een of andere manier betrokken bij een misdrijf of ongeval, dan staan ook zij
in de belangstelling van de media. Ouders zijn daar in de meeste gevallen absoluut niet van
gediend: hun kinderen hebben al meer dan genoeg te verduren. De meeste media die we
benaderden voor dit onderzoek, vinden ook dat kinderen met rust gelaten moeten worden.
Ombudsman Meens van de Volkskrant is er zeer stellig in: ‘Van kinderen blijf je af. Iemand
die volwassen is en levenservaring heeft en die dan toch nog de media te woord staat, dat is
misschien ook onverstandig, maar dat zou nog kunnen. Kinderen zijn in ieder geval niet in
staat tot zelfstandig handelen, al lijkt dat misschien wel zo. Dus daar blijven we sowieso uit de
buurt. Dat zouden we moeten afspreken.’
Hart van Nederland zal nooit zo maar kinderen benaderen, aldus Van Ree. ‘We filmen wel
eens op school, maar dan gaan we op tijden dat er ouders zijn, dus voor de school begint, in
de pauze of als de school uitgaat. Wij zullen in principe nooit, tenzij de ouder erbij staat en
toestemming geeft, zo maar kinderen aanspreken. Het slipt er misschien een enkele keer wel
eens doorheen, maar daar maken we op de redactie korte metten mee.’
Dat geldt in ieder geval voor kinderen op de lagere school tot een jaar of 12. ‘Een 13-jarige zit
al op de middelbare school, maar dat is een beetje een twijfelgeval. Laatst hebben we een
item gedaan met 13-jarigen. Daarvan zeg ik nu: dat moeten we niet doen. Die waren te jong,’
aldus collega Van der Maas.
De terughoudendheid ten opzichte van kinderen wordt door de slachtoffers en nabestaanden
uit dit onderzoek niet ervaren. ‘Omroep Brabant. Een dag nadat het gebeurd was, gingen die
op de (basis)school leerlingen interviewen. Die kinderen weten amper wat er gebeurt, die zijn
53