Publiek bezit tegen wil en dank? - Slachtofferhulp Nederland

De vader wiens zoontje werd vermoord: ‘De eerste paar uur nadat het gebeurde, heeft er op
internet iemand gesuggereerd dat ik de dader was. Dat is overgenomen op een internetsite
(o.m. van BN De Stem, red.) Wie bedenkt zoiets? En hoe durven ze het dan zo maar te
publiceren? Om vier uur ’s middags gaf de politie een persconferentie dat de vermoedelijke
dader was aangehouden en dat hij geen relatie met de familie had. Toen was dat gerucht ook
gelijk de wereld uit. Ik wil graag weten wie dat de wereld in heeft gebracht, maar dat weet ik
nog steeds niet. Ik heb het aan BN De Stem gevraagd en die zeggen: ‘We kunnen onze
bronnen niet prijsgeven. Wij hebben het ook maar overgenomen’. Is er dan nog enige
verificatie of gaat iedereen gewoon vrolijk knippen en plakken?’
Oosthoek, lezersredacteur bij BN De Stem herinnert zich dat nog wel. ‘De familie is erg boos
op ons geweest, omdat wij heel even op de site hebben gehad, in de uren na die gebeurtenis,
dat de vader verdacht zou zijn, of iets dergelijks. Door een ongelukkige toestand heeft dat
even rondgezongen en in deze moderne tijd is alles wat rondzingt kennelijk goed genoeg om
op internet te zetten. Dus dat hebben wij ook gedaan. Je ziet dat overal gebeuren. Ik vind dat
overigens geen excuus, hoor. We hebben het ook heel snel weer verwijderd, zodra natuurlijk
bleek hoe dat precies zat.’
‘Het is ontzettend vervelend, maar ik vrees dat je daar niet zo veel aan doet,’ is het oordeel
van hoogleraar Broersma. ‘Zeker als je het over regionaal nieuws hebt, in regionale
gemeenschappen. Een moord als deze, maar ook een ouder die zijn kinderen om het leven
brengt en zelfs een verkeersongeval waarbij iemand om het leven komt, heeft heel veel
impact op zo’n gemeenschap. Mensen weten ook om wie het gaat, dat is algemeen bekend.
Dan zou het raar zijn om dat niet te publiceren. Daarmee krijgt het wel een eigen dynamiek.
Voor slachtoffers en nabestaanden is dat natuurlijk ontzettend vervelend. Dat is een tweede
klap op een klap als je daarmee wordt geconfronteerd, dat kan ik me heel goed voorstellen.
Maar in principe - dat is onze grondwet en daar valt veel voor te zeggen - geldt: niemand
heeft voorafgaand verlof nodig om, etc. Dat kan soms vervelende neveneffecten hebben.’
Toen het programma Opsporing Verzocht aandacht besteedde aan de verdwijning van haar
zoon, vernam de moeder dat het om een afrekening in het criminele circuit zou gaan. Haar
zoon zou zaken doen met de Turkse drugsmaffia en het item werd dan ook in het Turks
ondertiteld. Later bleek dat verhaal verzonnen door de zakenpartner en uiteindelijke
moordenaar van de man, die was doorgeslagen nadat het slachtoffer de samenwerking had
willen beëindigen. Hun zaken waren overigens volkomen legaal. De moeder heeft om een
rectificatie verzocht bij het programma om de naam van haar zoon te zuiveren, maar kreeg tot
haar verontwaardiging nul op haar rekest. ‘De negatieve dingen onthouden mensen. De
positieve dingen onthouden ze niet. Zelfs naaste familie heeft na die uitzending van
Opsporing Verzocht gevraagd of het niet zo zou kunnen zijn, dat (…) misschien dingen deed
waarvan wij niet op de hoogte waren. Dan denk ik: ‘Je twijfelt toch niet aan hem?Je kent hem
toch?’ Zelfs bij mensen die hem heel goed kennen, ook bij naaste familie, wordt er twijfel
gezaaid.’
De Nederlandse zakenman Hans Melchers overkwam iets soortgelijks. De ontvoerders van
zijn dochter eisten losgeld in de vorm van drugs. Het kon dus niet anders of Melchers zou zelf
ook wel actief zijn in de drugshandel. Waar rook is, is immers vuur. De ondernemer bleek
echter niets van doen te hebben met drugshandel en dwong na een verbeten juridische strijd
rectificaties en schadevergoedingen af bij alle media die deze valse beschuldigingen hadden
gepubliceerd. Zich realiserend dat de meeste slachtoffers die onterecht door de media
beschadigd worden, niet over de financiële middelen beschikken om hun gelijk bij de rechter
te halen, richtte hij een fonds op. Daaruit kunnen mensen en organisaties die zich juridisch
willen verweren tegen onrechtmatige perspublicaties, financiële ondersteuning krijgen. 83
‘Foute’ combinaties en hergebruik
Slachtoffers en daders zijn in de berichtgeving tot in lengte van jaren met elkaar verbonden,
zowel in tekst als in beeld. Zodra er nieuws is over de dader, bijvoorbeeld zijn vrijlating of een
nieuw vergrijp, dan komt het slachtoffer ook altijd weer in beeld. Voor een slachtoffer kan die
hernieuwde confrontatie met het gebeurde en de dader heel vervelend en zelf traumatisch
zijn. Nabestaanden ervaren het soms als een bezoedeling van de nagedachtenis aan hun
verloren dierbare.
De weduwe van de brandweerman herinnert zich een voorval voor haar mans dood. ‘We
zaten tv te kijken (…) Toen kwam de vuurwerkramp in Enschede voorbij; na twee jaar was die
83 Zie www.hansmelchersfonds.com
48