Publiek bezit tegen wil en dank? - Slachtofferhulp Nederland

Aan de andere kant verbazen sommige journalisten zich ook wel weer in hoeverre mensen
soms bereid zijn zich bloot te geven voor de pers. ‘Als ik daarnaar kijk, dan denk ik negen van
de tien keer: ‘Mijn God, dat je dit gaat vertellen!’ Maar dat is persoonlijk. Ik zou zelf nóóit mijn
verhaal doen voor de camera,’ aldus hoofdredacteur Van Ree van Hart van Nederland.
Fouten in de berichtgeving
Kleine fouten in de berichtgeving kunnen bij slachtoffers en nabestaanden toch een grote
impact hebben. ‘De berichten vermeldden dat een 20-jarige studente in Mexico was
vermoord,’ aldus de moeder van het slachtoffer, ‘Maar ze was 28 en afgestudeerd. Dat lijkt
niet zo belangrijk, maar voor ons als ouders is het dat wel. Het is nogal een verschil of je als
ouders je 20-jarige dochter in haar eentje door Mexico laat trekken of dat iemand 28 jaar is en
al afgestudeerd.’
De vrouw van de omgekomen brandweerman heeft voorbeelden te over. Haar man raakte
waarschijnlijk onmiddellijk bewusteloos bij een explosie in een brandende loods en stierf door
zuurstofgebrek. Dat verhaal kon zij aan haar kinderen uitleggen en die hadden daar vrede
mee, want papa had niet geleden. Maar er deden ook versies van het gebeurde de ronde
waarbij hij nog een tijd zou hebben geleefd, dat hij was omgekomen omdat de krachtige
blusstraal van de crashtender de loods deed instorten. Dat de betrokken brandweerlieden niet
goed zouden zijn opgeleid. Dat ze de situatie verkeerd hadden ingeschat en de brandende
loods niet binnen hadden moeten gaan.
‘Als iemand zegt: ‘Hij was niet goed opgeleid,’ dan flip ik. Dan denk ik: Je kent hem helemaal
niet, je weet helemaal niet hoe hij was. Twee jaar geleden beste bevelvoerder van Nederland!
Dat word je niet zomaar! Dan kan ik het weer aan mijn kinderen uit gaan leggen. Het is lastig
om ze bij kranten en televisie weg te houden, Als er dan staat: ze waren niet goed opgeleid,
ze hadden niet naar binnen moeten gaan, dan hebben die kinderen ook zoiets van: papa ging
toch alleen maar naar binnen als het veilig was? ‘Ja, lieverd, dat deed hij ook’. ‘Ja, maar daar
staat…’ Dan roept er weer iemand wat, die er geen verstand van heeft, die er helemaal niet
bij was.’
De ouders van een vermoord kind zagen ook allerlei hele en halve onwaarheden
voorbijkomen in de berichtgeving ‘Er stonden onzorgvuldigheden in. Dat (…) op karate zat en
dat het broertje van de dader zijn beste vriendje was,’ aldus de moeder. De vader vult aan:
‘Daar had ik ook heel veel moeite mee. Dat manneke is hier in drie jaar tijd een paar keer
komen spelen. Het was zijn beste vriendje niet en hij zat ook helemaal niet op karate. Aan dat
soort dingen stoor ik me enorm. Van wie hebben ze dat? Ze hebben ergens de klok horen
luiden…’ ‘Ja, hoe komen ze erop,’ vraagt ook de moeder zich af. ‘(…) was helemáál geen
type om op een vechtsport te zitten.’
Als lezersredacteur krijgt Oosthoek regelmatig mensen aan de lijn vanwege fouten in de
berichtgeving. Hoewel de schuld niet altijd bij de krant ligt, gaat hij wel serieus met de
klachten om. ‘Vroeger ging je als verslaggever elke dag langs de politiebureaus. Nu is er een
voorlichtingssite van de politie. Knippen, plakken, bericht klaar. Er gaat nog wel eens wat mis
met die berichten, daar zijn we ons wel van bewust. Gelukkig voor ons kunnen we vrij vaak
de politie de schuld geven. We kunnen mensen dan ook verwijzen naar de voorlichtingssite
van de politie, want die is publiek toegankelijk. Maar of het nu de schuld van de politie is of
niet, misschien moeten we in de krant iets rechtzetten. Wij kunnen dat soort berichten
nauwelijks controleren natuurlijk en dat blijft zo. Als een inbraak slecht is beschreven, dat is
tot daaraan toe. Maar als het om een ongeluk gaat en uit het bericht blijkt dat het jóuw schuld
zou zijn, terwijl jij weet dat het andermans schuld was...’
Zijn er eenmaal fouten in de berichtgeving geslopen, dan circuleren deze al snel op grote
schaal, want media nemen veel van elkaar over. Tijd om te checken is er vaak niet en de
noodzakelijke menskracht daarvoor is al lang geleden wegbezuinigd.
Geruchten en speculaties
Een kwalijke zaak is het als geruchten en speculaties uit ‘niet-professionele’ bronnen zonder
verificatie worden overgenomen door reguliere media. Internet is een dankbaar platform voor
allerlei geruchten, speculaties, halve en hele waarheden. De bron van de informatie is vaak
onduidelijk, net als de intenties waarmee de informatie op het internet is geplaatst. Dat een
site als Geen Stijl! expliciet vermeldt ‘tendentieus, ongefundeerd en nodeloos kwetsend’ te
zijn, weerhoudt ‘serieuze’ media er niet van dit als informatiebron te gebruiken. Maar ook
anonieme telefoontjes of buurtroddel komen in de berichtgeving terecht. Dat levert
schrijnende situaties op.
47