Publiek bezit tegen wil en dank? - Slachtofferhulp Nederland

20. De journalist publiceert geen tekst of foto's en zendt geen audio-opnames of beelden uit die zijn
gemaakt van personen in privésituaties zonder toestemming van de betrokkene, tenzij met de publicatie
een groot maatschappelijk belang is gediend.
21. De journalist gebruikt geen privédocumenten tenzij de betrokkenen daarvoor toestemming hebben
gegeven, of met de publicatie een groot maatschappelijk belang is gediend.
Deze Code lijkt op het eerste gezicht meer om het lijf te hebben dan de Leidraad. Het
Genootschap heeft er in ieder geval de classificatie ‘code’ aan mee durven geven.
Slachtoffers en nabestaanden kunnen op dezelfde mate van bescherming aanspraak maken
als verdachten en veroordeelden. Maar wat is de werkelijke betekenis van deze code? Toetst
het Genootschap de naleving ook en zijn er sancties aan verbonden? Het onderstaande
citaat uit het verslag van de Jaarvergadering 2008, waarin de herziene code werd
vastgesteld, maakt duidelijk dat we niet te veel verwachtingen mogen koesteren.
‘Sjuul Paradijs stelt vast dat De Telegraaf zich op geen enkele manier verbonden voelt aan de code.
Hans Laroes (hoofdredacteur NOS-journaal, red.) sluit zich hierbij aan en vraagt zich af wat de status
van de code is.
De voorzitter zegt dat de Code een vertrekpunt bij discussies is. De code is op geen enkele wijze
bindend, noch zijn er sancties aan verbonden. Dat zou immers in tegenspraak zijn met de vrije toegang
tot de journalistiek en met de vrijheid van meningsuiting, zoals verwoord in artikel 7 van de Grondwet.
Maar zolang we er over praten, is het niet zonder betekenis.
Rimmer Mulder (hoofdredacteur Leeuwarder Courant, red.) meent dat de code een bijdrage van het
Genootschap is aan de maatschappelijke discussie over journalistiek. Dit is een permanente discussie.
Iedere krant moet een eigen afweging maken. Je kunt niet iets opleggen waar iedereen zich aan
gebonden voelt.’ 70
Het is, kortom, een discussiestuk, een praatpapier waaraan geen enkel slachtoffer ook maar
iets kan ontlenen.
Behalve deze algemene ethische documenten, beschikt een aantal media over eigen
gedragscodes. Zo heeft NOVA op haar website prominent de NOVA-code staan: ‘de
verzameling richtlijnen en afspraken waar de journalisten van NOVA zich aan moeten
houden’. De code is bedoeld om die, vaak onuitgesproken, regels en normen ook voor de
buitenwereld zichtbaar te maken. Het biedt kijkers ook de mogelijkheid te beoordelen of de
redactie van NOVA zich aan haar eigen maatstaven houdt.’ Onder de titel ‘Maatschappelijke
verantwoordelijkheid’ luidt het eerste artikel:
1. bescherming kwetsbare personen
NOVA is zich bewust van de consequenties van media-aandacht voor met name kinderen en
slachtoffers van misdrijven of ongelukken - en hun verwanten. Per gebeurtenis moet het belang van
openbaarmaking zorgvuldig worden afgewogen tegen de mogelijke nadelen daarvan voor
betrokkenen. 71
Artikel 3 regelt de bescherming van de identiteit van verdachten en artikel 4 geeft een
algemene norm met betrekking tot privacy:
NOVA heeft respect voor de privacy. Mensen zonder publieke functie wordt toestemming gevraagd voor
herkenbaar optreden in beeld, tenzij de context zodanig massaal en/of openbaar is - popconcert,
voetbalwedstrijd, partijcongres, drukke winkelstraat e.d. - dat het vragen van toestemming aan
• anders verwarring met anderen kan ontstaan;
• het nieuwsfeit van dien aard is dat de identiteit van een betrokkene als integrerend onderdeel van de berichtgeving
moet worden gezien;
• een betrokkene in lokale, regionale, nationale of internationale zin geacht kan worden een publieke of bekende
persoonlijk te zijn;
• een betrokkene uitdrukkelijk te kennen geeft tegen openbaarmaking van zijn identiteit geen bezwaar te hebben.
70 Bron: http://www.genootschapvanhoofdredacteuren.nl/organisatie/jaarvergaderingen/jaarvergadering-2008.html, 2 februari
2009
71 http://www.novatv.nl/index.cfm?ln=nl&fuseaction=artikelen.details&achtergrond_id=8261
32