Publiek bezit tegen wil en dank? - Slachtofferhulp Nederland

egistreren wat zich binnen de woning afspeelt. Het openbaar maken van
afgeluisterde telefoongesprekken is een strafbaar feit en civielrechtelijk een
onrechtmatige daad die schadeplichtig maakt.
• Bespieden en posten (hinderlijk volgen) is verboden. De Hoge Raad heeft in het
arrest inzake de Edamse bijstandmoeder beslist, dat bespieden als een inbreuk
op de persoonlijke levenssfeer bestempeld moet worden en dat zo'n inbreuk niet
gerechtvaardigd is door enkel te verwijzen naar de vrijheid van meningsuiting. 47
Ook buiten de besloten kring van de woning en het erf kan hinderlijk volgen
verboden worden.
• In opdracht gemaakte portretten, zoals pasfoto’s en schoolfoto’s mogen niet
zonder toestemming in de media openbaar gemaakt of verveelvoudigd worden
(artikel 21 van de auteurswet).
3.1.4 Hoge bomen vangen veel wind: publieke figuren
Eén van de factoren die een belangrijke rol spelen in de afweging die de rechters maken, is in
hoeverre er sprake is van een publieke figuur. Dat zijn bijvoorbeeld Bekende Nederlanders,
politici, bestuurders; maar ook personen die naar aanleiding van een bepaalde gebeurtenis in
het nieuws zijn. Slachtoffers horen in principe tot die laatste groep. Publieke figuren zullen
meer moeten dulden dan andere personen, maar ze zijn toch ook weer niet vogelvrij. In een
arrest van het Europese Hof van de Rechten van de Mens uit 2004 kunnen we zien dat het
Hof de privacy van bekende personen ook zwaar laat wegen. Het betrof de zaak van Caroline
von Hannover (uit sommige bladen beter bekend als prinses Caroline van Monaco) versus
Duitsland. 48
Voor slachtoffers zou deze benadering van het Hof het volgende kunnen betekenen:
• Bij de afweging komt meer de nadruk te liggen op de vraag of de publicatie
(bijvoorbeeld van het portret, maar waarom zou dit niet ook gelden voor de naam)
bijdraagt aan het publieke debat. In concreto kan dat een versterking van de positie
van de geportretteerde betekenen, doordat de afweging wordt geconcentreerd op de
vraag of het publiceren van het portret als zodanig bijdraagt aan het publieke debat.
Waarom is het voor het publieke debat nodig, dat het publiek niet alleen weet
waarover de zaak inhoudelijk gaat en misschien ook geïnformeerd wordt over details
van de zaak, maar dat het daarenboven bijdraagt aan het publieke debat als het
publiek het gezicht van het slachtoffer ziet, of moet weten wie het slachtoffer is. 49
• Voor zover uit de huidige rechtspraak deze lijn al niet kon worden getrokken, worden
de grenzen van de persoonlijke levenssfeer onderstreept. Deze zijn zowel
geografisch als ook inhoudelijk bepaald. Voorbeelden van geografische bepaaldheid
zijn het toepassen van lange telelenzen, waarmee gebieden worden
binnengedrongen waar slachtoffers zich 'onbespied mogen wanen' of het
fotograferen, kort gezegd, daar waar van huis- of erfvredebreuk sprake is. Fotografen
moeten dus op de openbare weg blijven, maar dat is op zich geen
rechtvaardigingsgrond. Ook dan kunnen zij over de grenzen van het toelaatbare
gaan.
De bescherming van de persoonlijke levenssfeer zal dus voorgaan op de vrijheid van
meningsuiting als er geen enkel publiek belang gediend is met de inmenging in het privéleven
47 HR 9 januari 1987, NJ 1987, 982
48 EHRM 24 juni 2004, Application no. 59320/00, Mediaforum, 2004-7/8, nr. 27; zie voor de volledige uitspraak
http://www.echr.coe.int Enige achtergrondinformatie: Caroline von Hannover beklaagde zich bij het Europese Hof over
schending door Duitsland van haar recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer tegenover de roddelpers. De prinses
procedeerde in Duitsland tegen de publicatie van foto's van haar, al dan niet in gezelschap van haar kinderen of vrienden.
Slechts met betrekking tot de publicatie van één foto vond zij gehoor bij het Bundesgerichtshof. Later oordeelde het
Bundesverfassungsgericht nog dat ook de publicatie van de foto's van haar met haar kinderen in strijd was met de
grondwettelijke bescherming van gezinsleven en opvoeding. Maar dat was de prinses niet genoeg. Tal van andere foto's
hadden volgens haar ook niet mogen worden gepubliceerd. Zie voor een omschrijving van de foto's met bijschriften de
uitspraak zelf (par. 9-17).
49 er bij dit laatste van uitgaand dat dat niet van belang is voor de zaak, wat bijvoorbeeld wel het geval zou kunnen zijn als het
gaat om een ontvoering van een zoon van een bekende industrieel.
24