Publiek bezit tegen wil en dank? - Slachtofferhulp Nederland

3.1.1 Het recht op vrijheid van meningsuiting / informatievrijheid
Artikel 10 van het EVRM 39 stelt:
1. Een ieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting. Dit recht omvat de vrijheid een mening te koesteren
en de vrijheid om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen of te verstrekken, zonder inmenging van
enig openbaar gezag en ongeacht grenzen. Dit artikel belet Staten niet radio-omroep-,en bioscoop- of
televisieondernemingen te onderwerpen aan een systeem van vergunningen.
2. Daar de uitoefening van deze vrijheden plichten en verantwoordelijkheden met zich brengt, kan zij
worden onderworpen aan bepaalde formaliteiten, voorwaarden, beperkingen of sancties, die bij de wet
zijn voorzien en die in een democratische samenleving noodzakelijk zijn in het belang van de nationale
veiligheid, territoriale integriteit of openbare veiligheid, het voorkomen van wanordelijkheden en
strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, de bescherming van de goede
naam of de rechten van anderen, om de verspreiding van vertrouwelijke mededelingen te voorkomen of
om het gezag en de onpartijdigheid van de rechterlijke macht te waarborgen.
Artikel 7 van de Grondwet 40 luidt:
1. Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te openbaren,
behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet.
2. De wet stelt regels omtrent radio en televisie. Er is geen voorafgaand toezicht op de inhoud van een
radio- of televisie-uitzending.
3. Voor het openbaren van gedachten of gevoelens door andere dan in de voorgaande genoemde
middelen heeft niemand voorafgaand verlof nodig wegens de inhoud daarvan, behoudens ieders
verantwoordelijkheid volgens de wet. De wet kan het geven van vertoningen toegankelijk voor personen
jonger dan zestien jaar, regelen ter bescherming van de goede zeden.
4. De voorgaande leden zijn niet van toepassing op het maken van handelsreclame.
Toegepast op de media betekent dit dat zij recht hebben op zowel het vergaren, het
ontvangen van informatie als ook het uiten en verspreiden ervan. Het recht op
informatievrijheid is een sterk grondrecht, waarvan de ankers tot op de bodem van de
democratische samenleving gaan. Artikel 10 EVRM geeft aan dat een beperking van de
vrijheid van meningsuiting mogelijk is, maar slechts onder strikte voorwaarden (lid 2):
• Het dient bij wet te geschieden 41 en
• er moet een dringende maatschappelijke noodzaak zijn om de vrijheid van
meningsuiting te beperken.
Het EVRM heeft in Nederland een rechtstreekse werking. Bij iedere beoordeling van een
gewraakte publicatie moet de rechter zich dan ook afvragen: ‘Als ik deze publicatie verbied, of
een sanctie opleg, beperk ik dan de vrijheid van meningsuiting? Is de uitzondering die ik wil
maken, voorzien in de wet en is daarvoor in dit geval die dringende maatschappelijke
noodzaak aanwezig ter bescherming van de in het verdrag genoemde belangen?’ Dit is een
zeer zware toets. De rechter zal steeds van geval tot geval moeten beslissen aan de hand
van de concrete omstandigheden van de individuele casus.
3.1.2 Het recht op privacy
Artikel 8 van het EVRM 42 heeft betrekking op de eerbiediging van privéleven, familie- en
gezinsleven:
1. Eenieder heeft recht op respect voor zijn privéleven, zijn familie- en gezinsleven, zijn woning en zijn
correspondentie.
39 Europees Hof voor de rechten van de mens (2003) Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de
Fundamentele Vrijheden zoals gewijzigd door Protocol Nr. 11 met de aanvullende Protocollen Nrs. 1, 4, 6, 7, 12 en 13
40 Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden zoals deze laatstelijk is gewijzigd bij de Wet van 10 juli 1995, Stb. 401, 402,
403 en 404
41 Op deze voorwaarde gaan we in dit onderdeel niet nader in omdat de beperkingen die hierna genoemd worden, alle bij de
wet zijn voorzien.
42 Europees Hof voor de rechten van de mens (2003) Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de
Fundamentele Vrijheden zoals gewijzigd door Protocol Nr. 11 met de aanvullende Protocollen Nrs. 1, 4, 6, 7, 12 en 13
22