Begraven in de kerk, op het kerkhof of op de begraafplaats

6
Het begraven in de kerk bracht groot ongerief met zich mee: de banken stonden los om bij de graven
te kunnen komen, grafstenen verzakten of scheurden, de graven raakten overvol en de geur in
de kerk was – zeker bij warm weer - ook niet altijd even aangenaam. Steeds luider klonken de
stemmen van hen die aan het begraven in de kerk een einde wilden maken.
Bij hen die in de kerk begraven werden, werd vaak ook vermeld waaraan ze waren gestorven:
‘1790 den 2den maart is overleden het jongste zoontje van Jan Jansen en Geertr. Dummers in den
Vossendehl genaamt David Hendrikus ’s nagts om 12 uuren aan een stuup, oudt 2 jaar en 4 maanden.
In de kerk alhier voor het orgel in’t midden onder de mansbanken begraven.’ ‘1798 den 28 Junius: Jacobus
van Zutphen, oud 22 jaar verdronken in het baaden bij de Geldersche Weerdt. In de kerk onder
het orgel begraven.’
In februari 1799 vond de laatste begrafenis in de kerk plaats.
Bij de Romeinen was het bij de wet
verboden om een overledene in de
woonplaats te begraven of te cremeren.
Ze gebruikten daarvoor een
stuk grond aan een buitenweg.
Christenen uit de eerste eeuwen
hielden zich aan de Romeinse wet.
Ook de Germanen begroeven een
overledene of plaatsten de urn met
diens as in grafvelden of –heuvels
buiten de woonplaats. Nabestaanden
brachten er offers en hielden er
maaltijden om de doden te gedenken
en hun geest tot vriend te houden.
In 785 verbood keizer Karel de
Grote (748-814) het verbranden van
overledenen en beval aan de lijken
niet naar de grafheuvels van de heidenen
te brengen, maar naar kerkhoven.
Naarmate het christendom
zich in Europa verspreidde en er
kerken gebouwd werden, gaf men er
de voorkeur aan in of bij de kerk
begraven te worden. Als het kon, zo
dicht mogelijk bij het altaar of het
graf van een heilige of zijn relieken,
waarvan de heiligheid af zou stralen
op de overledene. En als dat niet
kon, dan zo dicht mogelijk bij de
kerk, op de hof (tuin) rondom de
kerk, het kerkhof. In de elfde eeuw
was het begraven in de kerk zo algemeen,
dat de kerk zelf een begraafplaats
werd. Het begraven in
en rondom de kerk heeft te maken
met de in de derde eeuw opkomende
heiligenverering. De plaatsen
waar heiligen waren begraven, wer- Begraafplaats aan de Babberichseweg, mei 2010.
den bij uitstek plekken om een kerk
te bouwen. Het altaar kreeg dan een plaats recht boven het graf van een heilige. Omdat iedereen
zo dicht mogelijk bij een heilige begraven wilde worden, ontstond de gewoonte in of bij zulke kerken
te begraven.
Het middeleeuwse gebruik om bij voorkeur in de kerk te begraven bleef na de Reformatie in
de zestiende eeuw in stand. Het recht om in de eigen kerk te doen begraven was in de Nederlanden
aan de calvinisten voorbehouden, maar werd ook later aan de lutheranen gegund. De calvinisten en