Groen succes - de businesscase van duurzaam - MT MediaGroep

2
GROEN SUCCES
De businesscase
van duurzaamheid

Duurzaam
ondernemen
dat levert op
Veel organisaties denken dat duurzaam ondernemen geld kost.
Maar het tegendeel is waar, het levert juist op.
Wilt u weten wat dit uw organisatie kan opleveren?
Kijk dan op eneco.nl/duurzaamondernemen.
Inhoud
4
8
20
26
38
44
Onderzoek
Wat doen Nederlandse
bedrijven aan
duurzaamheid?
Showcase
- AH puur&eerlijk
- EvoSwitch
- VZM Uitzendgroep
Achtergrond
Duurzaamheid
maakt uw bedrijf
toekomstbestendig
Showcase
- SanoRice
- OVG
- Van Houtum
Klein, groter, grootst
Groene winst voor
alle type bedrijven
Pionier
Petra de Boer, Ecodrukkers
Groen moet je doen
Dat duurzaamheid een randvoorwaarde is voor zakelijk
succes, mag nauwelijks meer een onderwerp genoemd
worden. De een doet het om omzetdoelstellingen voor
de lange termijn te behalen, de volgende puur en alleen
uit fatsoen, terwijl de ander simpelweg een milieuvriendelijk
product heeft ontwikkeld. Driekwart van zakelijk
Nederland beseft in ieder geval dat vergroenen niet alleen
chique is, maar ook businesskansen biedt. Chique is hier
eigenlijk een net woord voor ‘Goed voor je imago’, wat
door bijna negentig procent van de respondenten uit de
Nationale Duurzaamheidsenquête wordt onderstreept
(zie pagina 4).
Businesskansen gaan breder dan de winst op het vlak van
reputatie. Energiebesparing steekt met kop en schouders
boven andere groene maatregelen uit. Maar er zijn
ook andere argumenten om duurzaamheid te omarmen.
Daarbij is opvallend dat maar liefst 74,3 procent van de ondervraagde
ondernemers en managers een ideële drijfveer
kent; zij zijn begaan met het milieu. Ook het behouden
van de concurrentiepositie, voldoen aan de wensen van
afnemers of klanten, en het beheersen van de inkoopkosten
worden door respondenten genoemd.
Maar gelukkig is groen worden niet alleen nodig of
lonend. Het is vooral ook inspirerend. Dit boekje belicht
daar prachtige voorbeelden van.
Geniet ervan!
Ewald Smits
Hoofdredacteur
3

OndErZOEK
Duurzaamheid en economisch succes gaan prima samen.
Maar wat kun je allemaal doen om je bedrijf te verduurzamen,
en wat levert dat concreet op? We onderzochten het in
de Nationale Duurzaamheidsenquête 2011.
We waren benieuwd wat duurzaam
ondernemen echt oplevert voor
een bedrijf. In samenwerking met
Eneco voerden we daarom de Nationale
Duurzaamheidsenquête uit. Hierin legden
we aan 374 managers en ondernemers - die hadden
aangegeven serieus met duurzaamheid bezig
te zijn - de stelling voor: ‘Sinds ik verduurzaam,
gaat het mij bedrijfseconomisch voor de wind.’
Om eerlijk te zijn: een kleine meerderheid van de
respondenten reageerde negatief op de stelling.
4
Het begint met
energie besparen
Dat wil zeggen: 58,6 procent wilde de stelling bevestigen
noch ontkennen, en de groep die het er
niet mee eens was, was iets groter (23,4 procent)
dan de groep die het er wel mee eens was (17,1
procent). Maar daarmee is duurzaamheid niet
afgeschreven als business boost, integendeel. Ten
eerste doen veel van die duurzame respondenten
het niet alleen voor de knikkers. 73,5 procent van
hen laat weten met duurzaamheid bezig te zijn
omdat hij/zij begaan is met de natuur; in onze
ogen een perfecte motivatie. Sterker nog: wie
Waaruit bestaan de duurzaamheidsactiviteiten voornamelijk?
energiebesparing
milieubelasting verminderen
duurzame producten of diensten ontwikkelen
communicatie
duurzaam inkopen of opwekken
anders
15%
27%
45%
44%
61%
79%
Wat is er voor nodig om in actie te komen?
overtuigd zijn van nut en noodzaak
overtuigd zijn van businesskansen
overtuigd zijn van kostenbesparing
als er vraag naar is, ga ik ermee aan de slag
alleen op basis van gehoopt economisch succes
aan het verduurzamen slaat, zou weleens lelijk
op zijn neus kunnen vallen. Want met duurzaam
ondernemen is het net als met social media: echt
blijvend succes heeft niet alleen te maken met
vlekkeloze uitvoering, maar ook met je intenties.
Daarnaast zijn er een heleboel respondenten
onder de eerdergenoemde 58,6 procent die heus
economisch garen spinnen bij hun duurzame
activiteiten. Zij besparen bijvoorbeeld op energie,
hun mensen rijden in zuiniger auto’s, ze weten
die mensen beter te motiveren, halen rendement
uit hun afvalstroom, winnen marktaandeel en zo
kunnen we nog wel even doorgaan. Alleen hoeft
dat nog niet te betekenen dat het ze economisch
voor de wind gaat - sowieso gaat het dit jaar
maar weinigen economisch voor de wind.
Investeringshorizon
Wat doen ze dan, die 374 (bijna 75 procent van
het totaal) managers en ondernemers die zeggen
duurzaam bezig te zijn? Bij deze vraag konden
respondenten meerdere antwoorden geven.
Populair zijn energie besparen (78,6 procent),
verminderen van de milieubelasting - zaken
als CO 2 -reductie of afvalscheiding (61 procent),
het ontwikkelen van duurzame producten of
diensten (44,9 procent) en duurzaam inkopen of
(energie) opwekken (43,9 procent).
Duurzaamheid betekent voor de meeste ondernemers
en managers dus nog altijd in de
eerste plaats energie besparen. En dat is niet zo
vreemd, want je kunt met relatief kleine investeringen
op korte termijn behoorlijke bedragen
uitsparen (zuinige verlichting, slimme meters,
apparatenbeheer) en bij grotere investeringen is
precies te berekenen wanneer de aan te schaffen
Zijn de duurzaamheidsactiviteiten
onderdeel van een
uitgewerkte strategie?
ja
59%
23%
34%
38%
29%
nee
41%
5

OndErZOEK
installaties, of de nieuwe voorzieningen aan het
gebouw, op de langere termijn zijn terugverdiend.
De respondenten bevestigen dit: 71,6 procent van
hen is het eens met de stelling dat het energiegebruik
van elk bedrijf makkelijk met 20 procent (!)
naar beneden kan.
Daarnaast stelden we de vraag tot welke investeringshorizon
onze respondenten bereid zijn
op het gebied van duurzaamheid in hun bedrijf.
Daarover liepen de meningen sterk uiteen: 29
procent wil binnen drie jaar uit de kosten zijn,
32,3 procent binnen vijf jaar en voor 22,6 procent
van de respondenten is acht jaar snel genoeg.
16,1 procent tot slot geeft aan jaarlijks een vast
bedrag voor duurzaamheid opzij te leggen. Los
van die tijdsspanne laat 46 procent van de respondenten
weten te kampen met een gebrek aan
investeringsruimte. Het was al eerder gezegd: het
gaat momenteel lang niet iedereen voor de wind.
Strategie
Wat verder opvalt in de uitslagen, is het aantal
respondenten (58,6 procent) dat aangeeft in zijn
organisatie met een uitgewerkte duurzaamheidsstrategie
te werken. Van die strategieën staat
70,8 procent op papier en er wordt in maar liefst
53 procent van de gevallen met kpi’s (duidelijk
omschreven doelstellingen) gewerkt. Dat geeft
aan dat in veel bedrijven duurzaamheid er al
lang niet meer ‘even bij’ wordt gedaan. Het is een
volwassen onderwerp op de bedrijfsagenda, waar
fte’s voor worden aangesteld. Wel vinden veel
bedrijven (50 procent) het moeilijk om aan de
buitenwereld te laten zien wat ze met hun duurzame
activiteiten bereikt hebben. Ze zien dat als
een belangrijke uitdaging. Dat is opmerkelijk:
waar de buitenwacht bedrijven maar al te graag
beticht van greenwashing, hebben bedrijven zelf
juist het idee dat ze een marketingprobleem hebben.
Dit laatste geldt overigens niet alleen voor
de kleinere bedrijven in dit onderzoek (54,3 pro-
6
Waar ligt op dit moment uw grootste
uitdaging wat betreft duurzaamheid?
zichtbaarheid
activiteiten
50%
geloofwaardigheid
20%
30%
zelf duurzame producten
in de markt zetten
cent van de respondenten werkt in een bedrijf
met minder dan vijftig medewerkers), maar ook
voor sommige veel grotere partijen (45,7 procent
van de respondenten vertegenwoordigt een
bedrijf met vijftig of meer personen).
Kostenbesparingen
Tot slot nog even terug naar de respondenten die
aangaven niet duurzaam bezig te zijn. Dat waren
er 129 van de in totaal 502 in dit onderzoek (ruim
25 procent). Aan hen vroegen we wat ze nodig
hebben om in actie te komen. Ruim de helft (51,2
procent) antwoordde eerst overtuigd te moeten
worden van de kostenbesparingen die met duurzame
maatregelen behaald kunnen worden. Voor
die mensen hebben we een huiswerkopdracht:
lees dit boekje.
Nederland verduurzaamt: de stand van zaken
In 2007 formuleerden de nederlandse supermarkten de
doelstelling om eind 2011 alleen nog duurzaam gevangen
vis – voorzien van het logo van de Marine Stewardship
Council (MSC) – in de schappen te hebben. Die doelstelling
werd niet gehaald, maar met 85 procent is het duurzame
visaanbod desalniettemin geëxplodeerd. Wereldwijd is het
MSC-aanbod 45 procent.
Cradle
to cradle
Op 5 april 2012 begint in Venlo
de Floriade – ‘s werelds grootste
tuinbouwtentoonstelling. De
organisatie heeft bij de opzet
van dit evenement gekozen om
de designprincipes te hanteren
van de cradle to cradle filosofie
en ze omgedoopt tot de ‘Venlo
principles’. Daarmee is het een
wereldwijd podium voor duurzame
ontwikkeling geworden.
Goed bezig!
Aandeel duurzaaam
gevangen vis
in de nederlandse
supermarkt
85%
7

SHOWcASE
Sanne Zwinkels
brandmanager AH puur&eerlijk
‘Als Albert Heijn moet je
het allemaal doen’
Sinds 2009 voert Albert Heijn het duurzame
huismerk AH puur&eerlijk in zijn winkels.
Brandmanager van het merk, Sanne Zwinkels,
vertelt hoe dat merk het sindsdien heeft gedaan,
en wat dat ‘s lands grootste retailer zoal oplevert.
‘
Tweeënhalf jaar geleden zijn wij begonnen
met het duurzame huismerk AH
puur&eerlijk. We verkochten bij Albert
Heijn natuurlijk al veel langer duurzame
producten, met name onder het merk AH
Biologisch, maar ook producten met fairtrade
keurmerk en andere duurzaamheidslogo’s.
Onze klanten - die overigens graag hun steentje
bijdragen aan mens, natuur en milieu - zagen
door de bomen het bos niet meer; het was te
onoverzichtelijk geworden. Vandaar dat we met
AH puur&eerlijk een soort paraplu over al die
verschillende duurzame categorieën hebben
gelegd: biologisch, fair trade, scharrel, ecologisch
en duurzame vangst. Het idee is dat we daarmee
duurzaamheid toegankelijker maken voor het
grote publiek. Binnen de meeste productcategorieën
in de supermarkt bieden we zo een verantwoorde
keuze, met relevante producten tegen
een betaalbare prijs.
Hoewel we middenin de vorige crisis begonnen
zijn, groeit AH puur&eerlijk jaarlijks met meer
dan vijftien procent en hebben we in 2011 met dit
merk ruim vier miljoen unieke klanten bediend.
Wat ons betreft is dit dus een blijvende tendens,
die wij faciliteren door het aantal producten
jaarlijks te laten groeien. We zijn begonnen met
350 producten; ondertussen hebben we er daar
zo’n honderd aan toegevoegd. Zo hebben we
onlangs het assortiment aangevuld met een
categorie scharrelvleeswaren. Het opbouwen van
dat assortiment is een flinke klus. De duurzaam-
9

SHOWcASE
10
apple
‘We zijn duurzaamheid breed aan het uitrollen’
heid van de producten wordt gegarandeerd door
externe onafhankelijke instanties, zoals EKO
voor biologisch, MSC voor duurzame visvangst
en het kenmerk Beter Leven voor scharrelvlees
en biologisch vlees. Daarvoor hebben we met
veel partijen samengewerkt en hen betrokken bij
het proces. Vervolgens was het een uitdaging om
de duurzaamste producten te vinden, die voldoen
aan onze kwaliteitseisen en ook nog eens in
voldoende mate beschikbaar zijn. Daar gaat veel
onderzoek in zitten. We zetten een programma
van eisen uit bij onze inkoopmanagers, die dat in
de markt zetten. Dan komen de leveranciers met
hun aanbod. Daarmee gaan we een testtraject
in, waarbij we in consumentenpanels producten
testen op kwaliteit. Als onze keuze is gemaakt,
wordt de verpakking ontwikkeld en tot slot kan
het in het schap. Bij sommige producten is het
lastig om voortdurend voldoende beschikbaarheid
te garanderen. Zo zouden wij graag het hele
jaar door biologische sinaasappels willen hebben,
maar dat blijkt een hele uitdaging.”
diervriendelijker keuze
“Het grootste succes tot nu toe hebben we
behaald op het gebied van vlees, in de categorie
scharrelvlees - vlees waarbij extra aandacht
is besteed aan dierenwelzijn. Dat is minder
duur dan biologisch en daardoor blijken veel
mensen bereid het te kopen. Zeventig procent
van de klanten die nu ons scharrelvlees kopen,
kocht voorheen nooit biologisch vlees. Daarmee
hebben we dus een heleboel mensen tot een
diervriendelijker keuze weten te verleiden. We
zijn momenteel bezig om het assortiment uit te
breiden met nieuwe soorten vleeswaren. Zo vind
je sinds kort scharrelrosbief en -roompaté in de
winkels.”
Positief imago
“Niet alles is een succes. Zo hebben we enige tijd
geleden biokroketten in de schappen gezet, wat
toen een goed idee leek. Maar ze deden niets, er
bleek geen behoefte aan. Waarschijnlijk miste de
associatie met ‘gezond’. Hoe dan ook, we hebben
ze uit het assortiment gehaald.
Wat wél weer een belangrijke mijlpaal is geweest
afgelopen jaar, is dat alle AH puur&eerlijkproducten
nu ook online verkrijgbaar zijn. In
onze online winkel wordt naar verhouding zestig
procent meer duurzaam verkocht, dus dat gaat
de verkoop waarschijnlijk versnellen.
In 2012 willen we vijfhonderd producten onder
het merk puur&eerlijk aanbieden. Maar we zijn
duurzaamheid ondertussen veel breder aan het
uitrollen. Alle huismerkproducten moeten in
2015 een duurzame stap hebben gemaakt. Zo valt
sinds kort al het varkensvlees dat we aanbieden
in de categorie ‘1 ster’ van de Dierenbescherming.
Dat betekent dat er geen biggencastratie plaatsvindt,
de hokken ruimer zijn en er speelmateriaal
voor de varkens aanwezig is. AH puur&eerlijk is
dan uiteindelijk de meest duurzame keuze in ons
assortiment. Het merk draagt overigens nu al
bij aan een positief imago voor Albert Heijn, dat
krijgen we massaal terug van onze klanten.
Duurzaamheid zit niet alleen in onze producten.
In 2015 willen we twintig procent minder CO 2
uitstoten per vierkante meter winkelruimte ten
opzichte van 2008. Daartoe hebben we onlangs
de koelinstallaties in al onze winkels afgedekt en
werken we aan energiebesparende maatregelen
en het voorkomen van lekkage van zogenaamde
‘koudemiddelen’ in zowel de winkels als de distributiecentra.
Daarnaast plaatsen we zoveel mogelijk
led-verlichting en zijn we op enkele plaatsen
begonnen met de plaatsing van zonnepanelen.
En er is een proef gaande met elektrische vrachtwagens
voor onze online service Albert.nl en een
nieuw verpakkings- en afvalbeleid is in de maak.
Het punt is: je kunt niet een duurzaam merk
bouwen en dan tegelijkertijd niets doen aan je
uitstoot, energieverbruik en afval. Een bedrijf als
Albert Heijn moet dat allemaal doen, dat wordt
van ons verwacht.”
Albert Heijn
Medewerkers: 84.107
Omzet: 10,1 miljard euro
(incl. Etos, Gall&Gall en albert.nl)
Wat heeft
het opgeleverd?
- Een sterke positie
in de groeiende markt
van duurzame
producten
- Flinke bezuinigingen
op energie
- Duurzaamheid
toegankelijk gemaakt voor
het grote publiek
- Het draagt bij aan een
positief imago
11

SHOWcASE
12
Eric Boonstra
algemeen directeur EvoSwitch
‘Energie-efficiency
is de sleutel’
EvoSwitch datacenters is een duurzame leider
in zijn branche. Volgens algemeen directeur
Eric Boonstra een belangrijke reden voor de
snelle groei van het bedrijf. “De energieprijzen
stijgen en de regelgeving wordt strenger - daar
kunnen bedrijven gewoon niet omheen.”
‘
Datacenters verbruiken enorme hoeveelheden
energie. Om je een idee te
geven: wij hebben bij EvoSwitch op
dit moment een vermogenscapaciteit
van 25 megawatt - genoeg om vijftienduizend
huishoudens van elektriciteit te voorzien. En we
hebben plannen om uit te groeien naar veertig
en zelfs zestig megawatt. Volop reden dus om te
werken aan energie-efficiency, en dat is precies
wat wij hebben gedaan. Groene data vormen ons
unique selling point. Het is een weldoordacht
businessmodel waarmee wij actief kunnen helpen
om de aarde wat minder te belasten met onze
uitstoot.
We zijn begonnen in 2007. Het bedrijf is een volle
dochter van de Ocom groep, een snel groeiend
internetservicesbedrijf. Daar hadden ze al jaren
ervaring met externe dataopslag, maar was het
besef gegroeid dat ze dat veel beter zelf konden
dan de partijen met wie ze zaken deden. Het
resultaat is EvoSwitch, dat door Ocom zelf is
gefinancierd. Om een idee te krijgen van de financiering:
per megawatt energiecapaciteit moet je
denken aan een investeringsbedrag van grofweg
vijf miljoen euro.
We zijn vanaf dag één CO 2 -neutraal, en de eerste
in deze business in Nederland. Internationaal
zijn we een van de voorlopers. We zijn ook sinds
het begin aangesloten bij groene it-netwerken
als The Green Grid, EU code of conduct en Green
13

SHOWcASE
14
apple
‘De markt begint duurzaamheid te omarmen’
IT Amsterdam. Onze datacenters draaien op
honderd procent groene stroom en de CO 2 die we
uitstoten met bijvoorbeeld ons autoverkeer en de
maandelijkse test van de dieselgeneratoren voor
de noodstroomvoorziening, houden we nauwgezet
bij. Dat mondt uit in een bedrag dat we
jaarlijks geven aan een organisatie die daarmee
allerhande CO 2 -beperkende projecten financiert.
Energie-efficiënt
Onze datacenters zijn flink meer energie-efficiënt
dan die van onze concurrenten. Dat heeft alles
te maken met hoe we ze koelen, en de finetuning
van de infrastructuur. Traditioneel gebeurt dat
met aircosystemen die stroom gebruiken. Wij
werken in de bestaande hallen met zogenaamde
dry coolers, die koude lucht van buiten opvangen
en het koelsysteem in voeren. Met die lucht
creëren we zogenaamde cold corridors tussen de
serverracks, die de koude lucht strikt gescheiden
houden van de warme lucht in het gebouw. Dat
maakt het koelen veel efficiënter.
Enkele maanden in de zomer hebben we het
aircosysteem nog nodig, maar in onze nieuwste
datahal hoeft zelfs dat niet meer, want daar
hebben we geen gewone dry coolers, maar zogenaamde
adiabatische coolers, die het hele jaar
door voor voldoende koele lucht zorgen zonder
energie te gebruiken.
Verder hebben we in onze infrastructuur overal
de puntjes op de i gezet, met onder andere ver-
lichting op basis van bewegingsscanners en een
state of the art regelsysteem.
Een en ander zorgt ervoor dat wij in onze nieuwste
datahal een zogenaamde Power User Effectiveness
(PUE) weten te bereiken van 1,2 waar 2,0 in
de branche gebruikelijk is. Dat betekent dat wij
in die hal een tachtig procent hogere energie-
efficiency bereiken dan onze concurrenten, wat
op die schaal weer betekent dat we jaarlijks
enkele miljoenen euro’s goedkoper uit zijn. Dat is
wat ik dan noem: netto geld.
niet duurder
Die efficiencywinst stelt ons in staat om te blijven
investeren in de allernieuwste technologieën
en anderzijds kunnen we een deel doorgeven aan
de klant. Van het begin af aan wisten wij dat we
niet duurder mochten zijn dan andere datacenters,
omdat voor veel klanten ‘groen’ interessant
is, maar ze er niet meer voor willen betalen.
De meeste bedrijven zijn pas geïnteresseerd in
CO 2 -neutrale dataopslag als ze er niet méér voor
hoeven te betalen.
We zijn nu vier jaar bezig, en sinds drie jaar zijn
we winstgevend. De groei zit er sinds het allereerste
begin goed in. We mogen ondertussen
45 grote telecombedrijven als KPN en British
Telecom tot onze telecompartners rekenen, maar
we hebben ook klanten als Wikipedia Europe
en Logica. En sinds februari brengt de Amsterdam
Internet Exchange (AMS-IX) - het grootste
internationale cyberknooppunt dat in Amsterdam
is gevestigd - zijn servers bij ons onder. De
nieuwe datahal van vijfduizend vierkante meter
die we begin 2011 openden, zal volgens onze
berekeningen in december 2012 alweer vol zitten,
dus we zijn hard met nieuwbouwplannen bezig.
Daarnaast willen we een datacenter openen in
Frankfurt. Gezien het feit dat de energieprijzen
stijgen en de vraag naar groene datacenterdiensten
toeneemt, verwachten we internationaal in
hetzelfde tempo te kunnen blijven groeien.
We merken sinds pakweg een jaar dat de markt
voor datacenters echt duurzaamheid begint te
omarmen. Dat heeft waarschijnlijk te maken
met de energieprijzen en striktere regelgeving,
men kan er niet omheen. Wij worden steeds
vaker gevraagd om op beurzen en congressen te
spreken en je ziet dat het ook voor klanten steeds
logischer wordt. Zelfs de overheid is groene IT
aan het ontdekken. De gemeente Amsterdam
bijvoorbeeld, is regels aan het opstellen voor
energie-efficiënte dataopslag. En je ziet dat sommige
concurrenten in de regio daar zenuwachtig
van worden. Geen wonder: een bestaand datacenter
verduurzamen kost miljoenen.”
EvoSwitch
Medewerkers: 40+
Omzet: 20 miljoen euro
Wat heeft
het opgeleverd?
- Miljoenen euro’s
kostenbesparing
op jaarbasis
- Aankomende
regelgeving met
vertrouwen
tegemoet zien
- Een leidende markt-
positie en snelle groei
15

SHOWcASE
Bas van Zwienen
algemeen directeur VZM Uitzendgroep
‘Het is het beste
van twee werelden’
Algemeen directeur Bas van Zwienen
van VZM Uitzendgroep was het vooral om
kostenbesparingen te doen, toen hij duurzame
maatregelen in zijn bedrijf begon door te voeren.
Inmiddels hebben hij en zijn mensen de
smaak te pakken. “Onze klanten blijken
het zeer te waarderen.”
Wij zijn met duurzame maatregelen
‘
begonnen in 2006. VZM is een
uitzendbureau voor seizoensmedewerkers
in de kasbouw en
in 2005 zijn we op vrij grote schaal met Polen
gaan werken. Die huisvesten we in Nederland,
in woonhuizen die we voor het overgrote deel
huren. Maar in Polen zijn ze nog niet zo bezig met
energieverbruik. Gas en elektriciteit zijn daar
spotgoedkoop en ze zijn er gewend de kachel
flink hoog te zetten. Wij troffen dan ook situaties
aan waarbij de thermostaat op dertig graden
stond. En inderdaad: dat eerste jaar bleek het verbruik
enorm - gemiddeld zo’n driehonderd euro
per maand per woning.
We hebben toen iemand aangesteld om daar wat
aan te doen. Die is begonnen om overal slimme
meters te installeren, om het verbruik beter te
kunnen monitoren. Vervolgens zijn we op zijn
advies thermostaten gaan aanschaffen met sensoren.
Die stellen automatisch in op de nachttemperatuur
als de lichten uit zijn, en als de lichten
aan gaan, checken ze eerst of er mensen aanwezig
zijn, alvorens de dagtemperatuur in te stellen.
Daarnaast hebben we ze geprogrammeerd op een
maximum temperatuur van twintig graden, waar
je handmatig nog twee graden bij kan doen, maar
dat is het dan wel. Enkele van onze Poolse werknemers
waren er niet van gecharmeerd, maar de
overgrote meerderheid vond het prima.
17

SHOWcASE
18
apple
We kochten vijftig van die slimme meters, wat
tegen een prijs van zo’n driehonderd euro per
stuk een stevige investering is. Daar hikten we
wel tegenaan, moet ik zeggen. Gelukkig bleek er
een subsidie te bestaan voor dergelijke maatregelen,
waarmee we ongeveer veertig procent
van het bedrag konden afdekken. Ik moet eerlijk
zeggen dat die subsidie ons toen over de streep
heeft getrokken. Dat is maar goed ook, want de
resterende zestig procent hebben we in één jaar
terugverdiend. Het komt erop neer dat we per
woning maandelijks zo’n honderd euro besparen
en sinds 2007 levert ons dat op jaarbasis zo’n dertien-
tot veertienduizend euro op. We kregen de
smaak te pakken. Een jaar later zijn we begonnen
om overal spaarlampen op te hangen. Ook een
behoorlijke investering, maar die levert ondertussen
zo’n duizend euro per jaar op.
Zuinigere auto’s
In datzelfde jaar zijn we begonnen met de
verduurzaming van ons wagenpark. Om onze
werknemers naar de kassen te vervoeren
gebruikten we altijd VW Transporter busjes,
waar ze met z’n zessen in zaten. Toen wij aan het
rekenen sloegen wat de beste vervanger van die
busjes zou zijn, kwamen we op een hele andere
oplossing uit: kleine, zuinige personenauto’s als
de Fiat Panda en de Toyota Aygo. Er kunnen twee
mensen minder in, maar ze zijn veel zuiniger in
het gebruik en met zowel de lagere bpm als de
‘De investering is makkelijk terugverdiend’
lagere bijtelling, uiteindelijk een stuk goedkoper.
Afgelopen jaar hebben we met de aanschaf van
vijftien Fiat Panda’s een flinke slag geslagen en
we hopen komend jaar in juni ons wagenpark
helemaal verduurzaamd te hebben. Tegen die tijd
denken we dat we - met dertig auto’s op de weg
- op jaarbasis zo’n twintigduizend euro kunnen
besparen op onze mobiliteit.
Waardering
Weet je wat het is: wij krijgen steeds meer lol in
dit soort operaties. Het is het beste van twee werelden:
je bespaart een boel geld en tegelijkertijd
ben je ook nog eens goed met de planeet bezig.
Onze mensen zijn er ook steeds meer gespitst op
geworden. Laten we wel wezen: als ik geen kosten
kon besparen deed ik dit soort dingen niet.
Maar ik heb wel kinderen en ik zou het erg fijn
vinden als die straks ook nog kunnen genieten
van een mooie wereld. Aanvankelijk schrokken
we terug van de eerste investering, maar als je
eenmaal hebt gemerkt hoe makkelijk je zoiets
terugverdient, ga je daar toch wat makkelijker -
eigenlijk realistischer - over denken.
Een en ander heeft ertoe geleid dat we steeds
meer mogelijkheden zien om tot verduurzaming
over te gaan. Zo hebben we een nieuw kantoorpand
gekocht en zijn we nu aan het bestuderen
hoe we dat zo duurzaam mogelijk kunnen
inrichten. Zo willen we overal led-verlichting
gebruiken en bekijken we de mogelijkheden om
zonnepanelen op het dak te installeren. Dan gaan
we onze eigen groene stroom opwekken en wat
we aan energie overhouden, leveren we terug
aan het net. Zo blijven we voortdurend op zoek
naar nieuwe mogelijkheden voor duurzaamheid.
Nogmaals: wij zijn geen geitenwollensokkenfiguren,
maar we vertellen dit verhaal graag aan onze
klanten en die blijken het bijna zonder uitzondering
zeer te waarderen.”
VZM uitzendgroep
Medewerkers: ’s zomers 400,
’s winters 150, plus 11 op kantoor
Omzet: ‘tussen 8 en 10 miljoen euro’
Wat heeft
het opgeleverd?
- Een kostenbesparing
tussen 30.000 en 35.000
euro op jaarbasis
(alle duurzame
investeringen samen)
- Meer betrokkenheid
onder de medewerkers
- Waardering
door klanten
19

AcHtErgrOnd
20
Wie duurzaam
onderneemt,
is de winnaar
van morgen
Ondanks het verlies aan interesse in de politiek, is de
duurzame economie springlevend. Bij multinationals over
de hele wereld is het kwartje allang gevallen:
wie duurzaam onderneemt, is de winnaar van morgen.
U kunt er een voorbeeld aan nemen.
Zowel in politiek Den Haag als in de
media lijkt duurzaamheid z’n beste tijd
te hebben gehad. Over de (mislukte)
klimaattop in het Zuid-Afrikaanse
Durban eind vorig jaar werd nauwelijks bericht.
Sinds climategate is het geloof in de global
warming-theorie drastisch afgenomen en steeds
minder mensen lijken zich er druk over te willen
maken. Logisch misschien, want hebben we met
het tweede economische stormtij in drie jaar tijd
niet al genoeg aan ons hoofd?
Begrijpelijk, maar geen reden om de verduurzaming
van uw business onderaan de to do-lijst te
zetten. Want wie actief met duurzaamheid aan
de gang gaat, weet steevast serieuze kostenbesparingen
te realiseren. Zie de vele voorbeelden
in dit boekje waaruit blijkt dat investeringen in
schone energie, energiebesparing of eigen energieproductie
grote kostenvoordelen opleveren.
Zowel op korte termijn als na meerdere jaren.
Daarnaast is het goed voor het imago van uw
bedrijf. Gestaag is de consument bewuster
aan het worden van wat hij koopt, en bij wie.
Onderzoeken van Intomart, Deloitte en Marketresponse
laten zien dat de duurzame doelgroep
op z’n minst gelijk blijft of groeit, ook middenin
de crisis. In de supermarkt bijvoorbeeld wordt
steeds meer geld besteed aan duurzaam geproduceerde
artikelen. Ook beleggers beseffen meer en
meer dat bedrijven met goede duurzaamheidsprestaties
op de wat langere termijn een betere
investering vormen.
Dát duurzame bedrijven het beter doen, liet de
presentatie van de Green Rankings van het Amerikaanse
blad Newsweek zien, afgelopen oktober.
Het blad analyseerde de top-100 groenste bedrij-
ven van 2009, die in twee jaar tijd een 4,8 procent
hoger rendement op hun aandeel bleken te hebben
dan bedrijven in de S&P 500, de belangrijkste
niet-duurzame index waarmee ze vergeleken
kunnen worden.
Kostenvoordelen
Bij veel bedrijven - met name multinationals - is
het kwartje al gevallen: duurzaamheid is een
winnende strategie. De winst die bedrijven uit
een goed uitgevoerd duurzaamheidsbeleid halen,
21

AcHtErgrOnd
is meervoudig. Laten we beginnen met de sociale
winst. Bedrijven die goed voor hun mensen
zorgen, hebben minder uitval door ziekte en meer
gemotiveerde medewerkers, die doorgaans beter
presteren. En als ze zich sterk maken voor goede
arbeidsomstandigheden bij toeleveranciers in
derdewereldlanden, levert ze dat een positief
imago op bij het grote publiek. Ze versterken hun
zogenaamde license to operate, wat zoveel wil
zeggen als de mate waarin de maatschappij hen
ziet als een ‘fatsoenlijk bedrijf’.
Op milieugebied is de potentiële winst waarschijnlijk
nog een stuk groter. Ook hier speelt
het argument van positief imago en license to
operate. Maar door te investeren in efficiënte
en/of duurzame technologie kunnen bedrijven
ook nog grote kostenvoordelen behalen. Er zijn
bedrijven - de Amerikaanse kantoormeubelfabrikant
Steelcase bijvoorbeeld - die hun jaarlijkse
energie- en waterverbruik in een jaar of vijf met
bijna de helft laten dalen. Dat scheelt een slok
op een borrel. Daarnaast is duurzaamheid een
geweldige stimulans voor innovatie. Kijk naar de
Toyota Prius, of de alsmaar betere milieuprestaties
van de auto’s van BMW.
Tot slot is er het punt waar steeds meer bedrijven
van doordrongen raken: grondstoffen, of het nou
olie, koper of silicium is, worden alsmaar duurder.
Een probleem dat kan worden opgelost op
twee manieren: op zoek gaan naar alternatieve
bronnen (zon, wind, biomassa, alternatieve materialen)
of de bestaande materialen terugwinnen
uit eerder geproduceerde producten. Daarmee
krijgen we plotseling zicht op een nieuw economisch
model: de circulaire economie. Daarin
22
halen producenten de grondstoffenstromen die
ze op gang brengen zoveel mogelijk weer terug,
en krijgt afval plotseling een heel ander gezicht.
Bij tapijtfabrikanten Desso en InterfaceFLOR
bijvoorbeeld, kun je tapijttegels tegenwoordig
leasen. De producent neemt ze aan het einde
van het contract weer terug als grondstof voor
nieuw tapijt. Het materiaal blijft dus in bezit van
de fabrikant, die er steeds opnieuw geld mee kan
verdienen. Slim businessmodel. En als afnemer
heeft u minder kosten en meer gemak. De cirkel
is rond en iedereen is erbij gebaat.
Stijgend aandeel
De bedrijven die zich in duurzaamheid bekwamen
zijn niet alleen de winnaars van morgen,
maar al van vandaag. Nike bijvoorbeeld, dat
zo’n twaalf jaar geleden voor het eerst serieus
Duurzaamheid
is niet alleen
een kunstje
van de grote
jongens
werk ging maken van duurzaamheid, heeft in de
afgelopen tien jaar de prijs van zijn aandeel zien
stijgen van 26,50 naar zo’n 96 dollar - een meer
dan verdriedubbeling van de waarde. IT-gigant
IBM, die begin deze eeuw een moeilijke periode
doormaakte, omarmde rond 2005 een rigoureuze
duurzame strategie. IBM ging intelligente oplossingen
aanbieden op het gebied van duurzame
thema’s als watermanagement, smart buildings
en zelfs smart cities, waarmee het wereldwijd
overheden en grote bedrijven weet te bedienen.
Daarnaast werd de vermindering van het eigen
energiegebruik, waar het bedrijf overigens al
jaren mee bezig was - met name de enorme
datacenters die het beheert zijn enorme energievreters
- met hernieuwde voortvarendheid
aangepakt. IBM bespaarde daarmee tussen 1990
en 2009 5,1 miljard kilowattuur aan energie, wat
neerkomt op 370 miljoen dollar. Het heeft Big
Blue geen windeieren gelegd: het IBM-aandeel
steeg de afgelopen vijf jaar met meer dan honderd
procent in waarde.
Snel terugverdiend
Nu zult u misschien zeggen: ‘Dat zijn allemaal
multinationals. Die stampen een afdeling
duurzaamheid uit de grond en investeren met
gigantische budgetten. Zo kan ik het ook.’ Maar
dan heeft u het toch niet helemaal begrepen.
Duurzaamheid is niet alleen een kunstje van de
grote jongens. Zij zetten de trend, laten zien waar
het heen gaat en plukken daar - als ze het goed
hebben gedaan - zo langzamerhand de vruchten
van. Maar de wereldmarkt is ondertussen ook
vergeven van de kleine(re) bedrijven die actief
duurzaam te werk gaan. Zie alleen al in dit boekje
hoe datacenterbedrijf EvoSwitch met een radi-
23

AcHtErgrOnd
caal duurzame opzet enkele miljoenen bezuinigt
op zijn energierekening en met zijn groene imago
hard op weg is de Nederlandse markt te veroveren.
Of hoe uitzendbedrijf voor de kasbouw VZM
meer dan 30.000 euro weet te besparen op jaarbasis.
Dat doen ze niet omdat ze de wereld denken
te kunnen redden, maar wel omdat de combinatie
van goed bezig zijn en daar geld aan over houden
razend aantrekkelijk is, terwijl de investeringen
in no time zijn terugverdiend.
toekomstbestendig bedrijf
Wat dat voor u betekent? In ieder geval dat u
vooral niet moet luisteren naar cynici die roepen
dat duurzaamheid z’n beste tijd heeft gehad. U
kunt beter gaan nadenken over de vraag hoe uw
bedrijf mee kan doen met die duurzame revolutie.
Niet per se uit morele overwegingen, omdat
de wereld daar een stukje beter van wordt, maar
vooral ook omdat het uw bedrijf toekomstbestendig
maakt. Want het is zoals Paul Polman het
zei in het dagblad Trouw: “Wie niet aan duurzaamheid
werkt, heeft als bedrijf over vijftien
jaar geen bestaansrecht meer.”
24
Nederland verduurzaamt: de stand van zaken
400.000ltr.
waterbesparing
Sinds 1997 heeft ‘s lands favoriete
attractiepark de Efteling een
helofytenfilter - een biologisch
zuiveringssysteem met een
rietveld. Jaarlijks wordt daarmee
zo’n 400.000 liter grondwater
bespaard in de droge Brabantse
zandgrond. Het park koopt
gezuiverd afvalwater uit de
naburige gemeente Kaatsheuvel,
filtert het en gebruikt het voor
het besproeien van de groenvoorziening,
in de vennen en
waterattracties als de Vliegende
Hollander.
100%
groen verhuizen
Goed bezig!
In oktober 2011 onthulde
verhuisbedrijf Mondial Aad
de Wit de eerste elektrische
verhuiswagen van nederland.
Rijdend op 100 procent
groene stroom moet de
e-verhuizer straks een reguliere
verschijning worden in
met name Amsterdam.
25

SHOWcASE
Ton van Hattum & Richard Slijkhuis
financieel directeur en plant manager SanoRice
‘Iedereen zou hiermee
bezig moeten zijn’
In de Nederlandse vestiging van rijstwafelfabrikant
Sanorice hebben financieel directeur
Ton van Hattum en plant manager Richard
Slijkhuis sinds 2009 een paar zeer lucratieve
energiebesparingen door weten te voeren.
“Het is een kwestie van één plus één is drie.”
Ton van Hattum: “Begin 2009 is bij ons
het licht aangegaan. In een directiemeeting
besloten we voor het eerst te
praten over wat voor acties wij zouden
kunnen ondernemen in het kader van duurzaamheid.
We hadden al een slimme installatie
waarmee we de warmte uit onze persluchtcompressoren
gebruiken om een groot deel van ons
fabriekspand te verwarmen. Een constructie die
geweldige energiebesparingen oplevert. Maar in
die meeting besloten we - Richard Slijkhuis en ik
vormen de tweehoofdige directie van SanoRice
Netherlands - op zoek te gaan naar wat er nog
meer mogelijk was. En dat bleek een heleboel.
Wij produceren in hoofdzaak rijstwafels die
we naturel, maar ook met coatings en/of toe-
gevoegde smaken aanbieden. Of bijvoorbeeld
specifiek voor baby’s, verrijkt met vitamines. Dat
alles op natuurlijke basis. Naast onze fabriek in
Veenendaal zijn er nog twee, in België en Italië.
Onze holding - de overkoepelende directie van
de drie vestigingen - is marktleider op het gebied
van rijstwafels in Europa en heeft het streven om
zelfs de grootste ter wereld te worden. Rijstwafels
zijn een groeimarkt. Om u een idee te geven:
toen wij in 1998 in Veenendaal begonnen, hadden
we een jaaromzet van zes à zeven miljoen euro.
Nu hebben we een jaaromzet van zestig miljoen.
We zien onszelf niet als voorloper in duurzaamheid,
hoewel we als fabrikant zonder eigen merk
er bewust voor hebben gezorgd dat we voor de
meeste milieu- en fairtradelabels gecertificeerd
27

SHOWcASE
28
apple
‘Met energie moet je gewoon aan de slag’
zijn. Dat hebben we met name gedaan omdat
onze klanten - grote retailers - daarom vragen.
Het voldoen aan alle voorwaarden om die labels
te mogen dragen, vraagt een hoop werk. Daarvoor
is in onze holding een kwaliteitsteam in
het leven geroepen. Dat zorgt ervoor dat elke
rijstleverancier die ons mag beleveren aan
strenge voorwaarden voldoet op het gebied van
zaken als waterverbruik, bestrijdingsmiddelen
en personeelsbeleid. Dat gaat heel ver. Overigens
halen wij onze rijst voor bijna honderd procent
uit Italië, per trein. Azië is weliswaar goedkoper,
maar als je vervolgens een schip hierheen moet
laten varen, ben je net zo duur uit.”
Betere werkomstandigheden
Richard Slijkhuis: “Om kort te gaan: in 2009 zijn
we weer naar onze energiesituatie gaan kijken,
want we wisten dat er nog veel meer besparingen
mogelijk waren. Wij werken met condensoren
die perslucht produceren. Die perslucht is nodig
om onder grote druk van rijst wafels te kunnen
maken. Maar die perslucht verbruikt ook veruit
de grootste hoeveelheid energie in ons productieproces.
Dus zijn we gaan kijken of we ook
met minder perslucht toe zouden kunnen. En
dat bleek ruimschoots het geval. We hebben een
slim computerprogramma in de aansturing van
onze compressoren kunnen integreren, dat aangeeft
wanneer er perslucht geproduceerd moet
worden, maar ook wanneer niet. Dat blijkt een
fantastische investering te zijn, want we hebben
onze energierekening er op jaarbasis zo’n vijfentwintig
tot dertig procent mee omlaag gekregen.
In euro’s is dat meer dan een ton!
Een ander punt waar we mee aan de slag zijn gegaan,
is de verlichting in de fabriek. Wij zijn een
volcontinu bedrijf, waar dus ook ‘s nachts wordt
gewerkt. Dat heeft grote invloed op het bioritme
van de mensen in onze nachtploegen. Hoe helderder
en gelijkmatiger het licht in de fabriek, hoe
beter dat is voor het bioritme van onze mensen.
Daarom hebben we alle tl-verlichting vervangen
door verlichting van de nieuwste generatie, wat
een einde heeft gemaakt aan alle donkere plekken
in de fabriek. Daarnaast betekent het één
buis in plaats van twee, wat een energiebesparing
oplevert van zo’n vijftig procent. En tot slot zijn
we in de kantoren en de kantine overgestapt op
led-verlichting. Alles bij elkaar een behoorlijke
investering, maar die is met maximaal vier jaar
terugverdiend en het levert ons een daadwerkelijke
verbetering van de werkomstandigheden
voor onze mensen op.
We hebben voor de nabije toekomst nog drie
aandachtspunten op onze duurzame agenda
staan. Zo gaan we proberen om het gasverbruik
te reduceren van de ovens waarin we onze wafels
drogen, door het energieverbruik daarvan slimmer
aan te wenden. Daarnaast willen we gaan
werken aan onze pofmachines, waarin de rijst
wordt gepoft. Door het slimmer afstellen van de
warmte-elementen daarin denken we flink op
energieverbruik te kunnen besparen. En tot slot
willen we kijken hoe we slimmer kunnen schoonmaken
met minder water.”
Maatschappelijk relevant
Ton van Hattum: “Het is mij volkomen duidelijk
dat wij met duurzaamheid bezig moeten zijn. Je
doet er namelijk iets maatschappelijk relevants
mee en het levert ook nog eens een heleboel geld
op. Het is een kwestie van één plus één is drie; in
mijn ogen zou iedereen hiermee bezig moeten
zijn. Overigens gebruiken wij ook groene stroom,
maar dat alleen is echt niet voldoende. Energie
is zo’n enorme kostenpost, daar moet je gewoon
mee aan de slag.”
SanoRice Netherlands
Medewerkers: 103
Omzet: 25 miljoen euro
(SanoRice Holding: 60 miljoen)
Wat heeft
het opgeleverd?
- Een energiebesparing
ter waarde van
zo’n 160.000 euro
op jaarbasis
- Betere
arbeidsomstandigheden
- Het behoud van grote
retailers als klant
29

SHOWcASE
Bas van Holten
algemeen directeur OVG Nederland
‘
De traditionele manier van bouwen is
dat je een zo gedetailleerd mogelijk
bestek maakt, dat je samen met de
klant helemaal dicht timmert. Daarna
haal je de aannemer erbij, die tegen een zo laag
mogelijk prijs de opdracht invult, exact volgens
de afspraken die gemaakt zijn. Het formaat van
de ramen, de plaatsing van lichtschakelaars, het
soort schroeven dat gebruikt wordt, alles.
Nadeel van die aanpak is dat je meteen aan het
begin alles vastlegt, terwijl er tussen de ontwerpfase
en het moment waarop het gebouw er
werkelijk staat, vaak enkele jaren voorbij gaan. Je
kunt dan dus nooit de allerlaatste stand van de
techniek meenemen, want alles ligt al vast. Een
ander nadeel is dat de uitvoerder het plan ervaart
‘We winnen op
innovatiekracht’
Bij vastgoedontwikkelaar OVg wordt niet
alleen gewerkt aan gebouwen met goede
duurzaamheidsprestaties, maar ook aan een zo
duurzaam mogelijke wijze om die tot stand te
brengen. Volgens algemeen directeur
Bas van Holten is één ingrediënt daarbij van
groot belang: samenwerking.
als een dictaat, waarin hij niets in te brengen
heeft gehad. Hij mag letterlijk alleen maar uitvoeren,
wat voor de motivatie geen ideale situatie is.
Bij de bouw van het nieuwe hoofdkantoor van
Eneco, dat wij enkele maanden geleden hebben
opgeleverd, hebben we het anders aangepakt. De
bouwer - aanneembedrijf Heijmerink uit Bunnik
- heeft bij dit project van het begin af aan met de
klant en ons samen aan tafel gezeten en heeft
dus vanaf de ontwerpfase een eigen inbreng
gehad. Consequentie daarvan is dat we op de
aanneemprijs misschien niet het onderste uit
de kan hebben gehaald. Maar we hebben enorm
gewonnen aan innovatiekracht en vermogen om
gaandeweg het project tot optimale oplossingen
te komen. Veel van de duurzame oplossingen die
31

SHOWcASE
apple‘Wij
streven naar gebouwen die veel energiezuiniger zijn’
in het gebouw terecht zijn gekomen hebben we
zo samen met de klant kunnen ontwikkelen.
Die werkwijze heeft zich zeker uitbetaald. In geld
kan ik dat niet zomaar uitdrukken, maar wel
in wat we met dit gebouw hebben gepresteerd.
Het is een van de duurzaamste gebouwen van
Nederland; het genereert een 52 procent lagere
uitstoot dan een referentiegebouw uit 1990 en de
energieprestatiequotiënt is 44 procent lager dan
wat verplicht is gesteld in het bouwbesluit.”
Lagere uitstoot
“Het is ook een bijzonder open, transparant
gebouw, met een groot atrium en op de onderste
drie verdiepingen grote, open ruimtes zonder
vaste werkplekken, die het geschikt maken voor
Het Nieuwe Werken.
Het heeft de grootste met photovoltaïsche cellen
beklede zonnewand van Nederland en het is
het eerste gebouw in ons land met zogenaamde
zonnetrackers op het dak. Dat zijn zonnepanelen
die de zon gedurende de dag mechanisch volgen.
En omdat we zo effectief hebben kunnen werken,
hebben we een ander duurzaam idee - de onderste
drie verdiepingen helemaal in het groen steken
- ook nog kunnen realiseren. We hebben met
de groenvoorzieningen op dit gebouw een heel
ecosysteem weten te creëren, dat weer bijdraagt
aan de energieprestaties. En dat allemaal binnen
de planning en het budget.
Volgend jaar vieren wij ons vijftienjarig jubi-
32
leum. Een periode waarin OVG de belangrijkste
duurzame vastgoedontwikkelaar van Nederland
is geworden. Onze manier van werken komt
voort uit een beperking. Alle grote vastgoedontwikkelaars
waren in die tijd verbonden aan
grote, kapitaalkrachtige partijen die een positie
hadden in de strijd om bouwgrond. Wij hadden
die middelen niet en concentreerden ons daarom
op het ontwikkelen van gebouwen die voor alle
stakeholders - huurder, belegger en overheid - de
optimale oplossing vormen. Daarna pas gaan we
kijken waar zo’n plan vervolgens gerealiseerd kan
worden.
Duurzaamheid was altijd al een punt waar wij
aandacht voor hadden, maar een ontbijtsessie
die we enkele jaren geleden hadden met Al Gore
heeft ons de ogen geopend. We realiseerden
ons dat wij op dat gebied daadwerkelijk impact
konden hebben. Vanaf dat moment zijn we er vol
in gedoken.”
Impact
“De belangrijkste middelen die we hebben om
duurzaam te bouwen, zijn het gebruik van duurzame
materialen en energiezuinigheid, zodat
de uitstoot van CO 2 drastisch verminderd kan
worden. Volgens onze allerlaatste richtlijn - die
de nieuwste stand van de technologie aangeeft
- streven wij ernaar om een gebouw vele malen
energiezuiniger te laten zijn dan een conventioneel
gebouw. Dat doen we door het energiever-
bruik zo laag mogelijk te houden en zo mogelijk
lokaal energie op te wekken. Daarvoor hebben
we geen standaard oplossingen, want elke locatie
biedt zijn eigen beperkingen en mogelijkheden.
Zo kun je bij een gebouw aan een rivier het rivierwater
gebruiken voor koelingdoeleinden; hangt
het van de positionering af in welke mate je zon
of wind kunt gebruiken en kun je in de aardlagen
onder het gebouw op zoek naar de mogelijkheden
voor geothermie.
Voor ons betekent duurzaamheid ook de impact
die we hebben op de ruimtelijke inrichting van
Nederland. Wij vinden dat er tegenover elk
nieuwbouwproject in ons land een verplichting
moet komen om ook vierkante meters uit de
markt te halen. Er is teveel leegstand en veel
van die leegstand is van te lage kwaliteit om
te herontwikkelen. Sloop is daarom op veel
plaatsen een oplossing. Daarnaast leggen wij ons
toe op herontwikkeling van gebouwen die nog
wel potentie hebben. In de komende jaren willen
wij daar evenveel omzet uit halen als uit nieuwbouw.”
OVG
Medewerkers: 55
Omzet: 200 miljoen euro (2011)
Wat heeft
het opgeleverd?
- Marktleiderschap
op het gebied
van duurzame
vastgoedontwikkeling
in Nederland
- Een efficiënt, innovatief
bouwproces
- Voor de klant een zeer
energiezuinig gebouw
33

SHOWcASE
Nick op den Buijsch
conceptmanager mvo Van Houtum
‘Niet alleen groen,
maar ook hip’
Papierfabrikant Van Houtum in het Limburgse
Swalmen is al jaren een van de duurzaamste
bedrijven van Nederland. Wat dat heeft
opgeleverd, weet conceptmanager mvo
Nick op den Buijsch als geen ander.
‘
Sinds juli 2010 verkopen wij het vooralsnog
enige cradle to cradle gecertificeerde
toiletpapier ter wereld: Satino Black. We
hebben het in de marketing met opzet
géén groene uitstraling gegeven, maar trendy
neergezet. Hip zo je wilt. Het papier is - anders
dan traditioneel gerecycled papier - spierwit, en
het assortiment (o.a. zeepdispensers, red.) dat we
erbij leveren heeft een fraai design.
Desalniettemin is Satino Black het meest milieuvriendelijke
toiletpapier ter wereld. Wij hebben
in een kleine drie jaar samen met onderzoekers
van het EPEA-instituut in Duitsland alle dertig
chemicaliën die je normaliter gebruikt bij de productie
van toiletpapier weten te vervangen door
natuurlijke en biologisch afbreekbare stoffen.
Daarnaast wordt het papier CO 2 -neutaal geproduceerd.
We verkopen het in het b2b-kanaal aan
grote klanten als Heineken en BNP Paribas in
België, maar ook Greenpeace en overheden, die
dit papier onderdeel maken van hun mvo-strategie.
In de anderhalf jaar sinds de introductie is
de omzet die we ermee halen verdrievoudigd. Op
dit moment maakt Satino Black nog geen tien
procent van onze totale omzet uit, maar over drie
tot vijf jaar verwachten we dat dat minimaal een
kwart zal zijn.
Je zou kunnen zeggen dat Satino Black een
logisch vervolg is op de duurzame bedrijfsvoering
waar wij al jaren mee bezig zijn. Ons bedrijf
35

SHOWcASE
36
apple
is 76 jaar oud en met name de people-kant van
duurzaamheid zat er al vroeg in. De oprichters
hadden veel oog voor hun sociaal kapitaal, met
veel aandacht voor de veiligheid en ontwikkeling
van hun eigen mensen.
Hoog rendement
Pas halverwege de jaren tachtig is het denken
over het milieu erbij gekomen. Het was de tijd
van de zure regen. Dat was de aanleiding in ons
bedrijf om onze papierproductie te gaan bestuderen
vanuit milieuoogpunt. Dat bestaat uit vier
componenten: de grondstof papierpulp, de factor
energie, de factor water en de factor afval.
Wat betreft de grondstof kunnen we kort zijn:
Van Houtum gebruikt al 45 jaar honderd procent
gerecycled papier. Als het bij ons binnen komt,
gaat het eerst naar de verpulper - een flinke energievreter
- waar het gemengd wordt met water.
Daar begint ook het proces van schoonwassen en
het verwijderen van te korte papiervezels en vuil
- inkt, nietjes, plakband. Vervolgens gaat de schone
grondstof naar de papiermachine, de grootste
energieslurper van allemaal. Om je een idee te
geven: wat daarin gaat, is voor 99,7 procent water
en 0,3 procent papiervezel. Dat water laten we
binnen twee seconden verdampen. Daar is een
gigantische hoeveelheid energie mee gemoeid.
Om die enorme energieconsumptie goedkoper,
maar ook milieuvriendelijker te maken, zijn we
zo’n twaalf jaar geleden een eigen energiecentrale
‘De betrokkenheid van onze mensen is enorm’
met warmtekrachtkoppeling gaan bouwen, met
een capaciteit van 4,2 megawatt. Het mooie van
die centrale is dat we door het afvangen van de
hitte die vrijkomt een rendement weten te behalen
van boven de tachtig procent, waar vijftig
procent normaal is voor energiemaatschappijen.
In die centrale verstoken we veertien miljoen kubieke
meter gas per jaar, gelijk aan het verbruik
van zevenduizend huishoudens. Inmiddels is een
miljoen kubieke meter daarvan groen gas. Met
die centrale hebben we twintig procent - 28.000
ton - minder CO 2 -uitstoot. We werken aan honderd
procent groen gas. Als we dat gerealiseerd
hebben, zullen we CO 2 -neutraal zijn.
Waterrecycling
Het water dat we gebruiken, halen we uit het
naburige riviertje de Swalm. Ook water hebben
we veel nodig, maar we hebben op ons fabrieksterrein
een zeer geavanceerde waterzuiveringsinstallatie,
waarmee we steeds na een processtap
het gebruikte water zuiveren en weer terugbrengen
in het productieproces. Zonder waterrecycling
heb je voor de productie van een toiletrol
vijftien liter water nodig. Dat hebben wij terug
weten te brengen naar een halve liter per rol.
Sinds jaar en dag ligt op ons terrein een berg
afval van te korte papiervezels, inkten en vulstoffen,
die vrijkomen tijdens de grondstofvoorbereiding.
Die berg - zo’n vijftien ton per jaar - werd
tot drie jaar geleden verbrand voor de winning
van groene energie. Maar een medewerker wilde
enkele jaren geleden eens onderzoeken of er niet
meer mee mogelijk was. Hij vroeg onze buren van
verpakkingsfabrikant Smurfit Kappa of die er
niet wat mee konden. En wat bleek: er kon karton
van gemaakt worden met zeer goede eigenschappen.
Dat karton is nu het verpakkingsmateriaal
voor Satino Black - voor ons weer een flinke
bezuinigingspost.
Onze mensen vinden het prachtig. Er was hier al
een grote loyaliteit naar het bedrijf, maar daar is
trots bij gekomen. De betrokkenheid is enorm.
Dat merken we bijvoorbeeld in ons ziekteverzuim
van drie procent, maar ook in de hoeveelheid bedrijfsongevallen
die verzuim tot gevolg hebben.
Tien jaar geleden waren dat er nog zestien per
jaar; de laatste vier jaar gemiddeld minder dan
één. Dat is niet alleen een klinkend resultaat voor
de p van people, maar ook voor die van profit.”
Van Houtum
Medewerkers: 200
Omzet: 60 miljoen euro
Wat heeft
het opgeleverd?
- Zeer lucratieve
marktpositie
- Miljoenenbesparingen
op energie- en
waterverbruik
- Bedrijfstrots
- Zeer laag ziekteverzuim
37

AAnPAK
38
KLEIN,
gROTER,
gROOTST
In essentie is werken aan duurzaamheid voor iedereen
hetzelfde: people en planet meenemen in de bedrijfsvoering
en zorgen dat er onderaan de streep een profit
verschijnt. Maar op welk schaalniveau je acteert,
maakt nogal wat uit. Een klein, middelgroot en
groot bedrijf over hun aanpak.
39

AAnPAK
FotograFie: sebastiaan westerweel
raimond nome (37)
Eigenaar kinderdagverblijf Fun4Kids
Omzet 1,4 miljoen euro
Aantal medewerkers 40
‘
Waarom staan er eigenlijk twee batterijen
lampen aan? We zijn toch
de enigen hier?” Raimond Nome
geeft meteen z’n visitekaartje af,
en zegt er gelijk achteraan: “Kijk, zo ben ik nou de
hele dag bezig... op een gegeven moment wordt
het ook een sport hoor.”
Een jaar of vier geleden besloot Nome een kinderdagverblijf
te beginnen, Fun4Kids, met twee
vestigingen in Schagen en in Heerhugowaard. De
eerste twee jaar had hij nodig om er een levensvatbare
onderneming van te maken. “Vervolgens
ben ik me af gaan vragen wat er beter kon. Ik
ben al mijn keuzes gaan heroverwegen vanuit de
vraag: waar kunnen we geld besparen? Dat gaat
behoorlijk ver. Zo heb ik besloten geen personeel
aan te nemen dat verder dan vijftig kilometer
weg woont. En we zijn flexibeler gaan plannen,
zodat werkneemsters thuis kunnen blijven als ze
dat willen. Scheelt mij weer een dag salaris, plus
reiskosten. Met alle respect, maar met het milieu
houd ik me niet bezig. Privé pak ook ik heus wat
vaker de fiets, maar zakelijk zit ik er toch iets
anders in. Het gaat mij puur om het geld.
40
De grootste besparingsmogelijkheid bleek
energie. Door daar heel bewust mee om te gaan,
hebben we in ons filiaal in Heerhugowaard vorig
jaar 5.500 euro weten te besparen. Let wel: dat
hebben die meiden gedaan. Hoe ik ze zover krijg?
Ik zeg ze gewoon waar ze op kunnen letten en ga
daar net zo lang mee door tot het kwartje gevallen
is. In Heerhugowaard hebben ze dat geweldig
opgepakt. Ik heb ze mee uit eten genomen om die
meevaller te vieren. Vonden ze geweldig. Ze zijn
dit jaar nog gemotiveerder om energiezuinig
bezig te zijn en ze besmetten hun collega’s op de
andere vestiging. En ik heb 4.500 euro in mijn
zak kunnen steken, die ik overigens weer heb
geïnvesteerd. Daarnaast ben ik overgestapt naar
een nieuwe energieleverancier, wat me nog eens
2.300 euro op jaarbasis heeft opgeleverd. Groene
stroom ja.
Ik investeer alleen nog in energiezuinige apparatuur.
Dat kost wat, maar levert later op. Tot nu
toe heb ik twee aankopen gedaan: de verwarming
wordt tegenwoordig aangestuurd met slimme
meters en software die dat veel efficiënter kan
dan wij. Een investering van 1.235 euro, inclusief
arbeidsloon en voorrijkosten. Verder heb ik laatst
mijn tl-bakken vervangen door T-7 bakken; het
nieuwste, meest energiezuinige model. En die
oude bakken heb ik dan ook nog eens door weten
te verkopen. Prima deal wat mij betreft.”
Henk Strootman (54)
Eigenaar Strootman Groep, im- en exportbedrijf in zoetwaren
Omzet 60 miljoen euro
Aantal medewerkers 80
Henk Strootman herinnert zich een gesprek
bij de Rabobank, jaren geleden.
“Ze vroegen wat ik aan maatschappelijk
verantwoord ondernemen deed.
Ik zei: ‘Wat bedoel je?’ Want dan krijg ik toch
meteen van die geitenwollensokkengevoelens,
waarbij het altijd geld moet kosten. Maar ik was
wel geïnteresseerd, want er is bij mij de afgelopen
tien jaar meer en meer behoefte ontstaan aan een
andere manier van denken. Ik ben gestopt met
overleven en ik ben meer - wat ik dan noem - vrij
gaan denken.”
Dat proces heeft erin geresulteerd dat Strootman
een jaar geleden is begonnen met de implementatie
van de mvo-prestatieladder, waarvoor hij binnenkort
mvo-gecertificeerd hoopt te zijn. “Ik heb
iemand aangenomen die zich er sinds een jaar
fulltime mee bezig houdt en dan gaat het leven
in je bedrijf. Zo hebben we in een nieuw magazijn
zodanige isolatie toegepast dat we met veel minder
koeling toe kunnen. Alle verlichting is bij ons
voorzien van bewegingssensoren en met een van
onze belangrijkste leveranciers, Mars, zijn we een
project aan het opzetten waarbij hun lege vrachtwagens
voor ladingen van ons ingezet kunnen
worden. Vooral dat laatste vind ik mooi, want het
betekent niet alleen dat het milieu minder wordt
belast, maar ook dat we onze relatie met Mars
verduurzamen. En vóór alles geldt: eerst moet je
investeren, maar op termijn levert het op.
duurzaamheid is in mijn ogen iets wederkerigs;
dat alle stakeholders bij je bedrijf die relatie
ervaren als een bron van vooruitgang. En dat
kan zowel materieel als immaterieel zijn. Voor
een klant van ons betekent dat bijvoorbeeld dat
we zijn assortiment verrijken, voor een leverancier
dat hij extra productie kan draaien en voor
een werknemer kunnen onze groeiplannen betekenen
dat zijn baan interessanter wordt.
Zo zijn we ook begonnen met Het Nieuwe Werken.
Ik was altijd iemand van: ‘Iedereen om half
negen aanwezig en aan de slag’. Maar dat heb ik
los moeten laten. We zijn nu stapsgewijs onze
werkwijze flexibeler aan het maken. Ik moet zeggen
dat die vrijheid niet bij iedereen meteen goed
werkt, maar over het geheel genomen gaat het
hartstikke goed. We besparen flink op reiskosten
en kantoorruimte, de medewerkerstevredenheid
neemt toe en ons ziekteverzuim is met 2,3
procent minimaal.”
41

AAnPAK
Marga Blom (60)
Manager Energy Management Group KPN
Omzet 13,4 miljard euro (2010)
Aantal werknemers circa 30.000
We ontmoeten elkaar in een vergaderkamer
op het KPN-hoofdkantoor
in Den Haag. Niet haar eigen
kamer, want die heeft ze niet meer.
“Het Nieuwe Werken hè”, zegt Marga Blom opgewekt.
En daarmee is een van de speerpunten van
KPN’s duurzaamheidsbeleid meteen genoemd.
Blom: “Wij stimuleren onze klanten om ermee
aan de slag te gaan. Dan moeten we ook zelf laten
zien dat het werkt.”
In 2007 liet ze uit hoofde van haar functie als
eindverantwoordelijke voor het energiebeleid onderzoek
doen naar het totale energieverbruik van
KPN. “Pas sinds de liberalisering van de energiemarkt
hadden we één centraal energiecontract.
Voor die tijd werd elke van de 12.000 KPN-locaties
die energie verbruiken apart geteld. Van 230 kWh
per jaar voor een telefooncel tot zo’n 10 miljoen
kWh voor een groot datacenter. Toen we ons
verbruik in kaart hadden gebracht, schrokken
we. KPN bleek verantwoordelijk voor zo’n 0,8
procent van het totale Nederlandse energieverbruik.
Gezien de jaarlijkse capaciteitsgroei die wij
moeten realiseren en de stijgende energieprijzen
was er alle reden om daar serieuze aandacht aan
te besteden.”
Blom richtte na een fiat van de raad van bestuur -
dat zich in 2008 committeerde aan duurzaamheid
- de Energy Management Group op. Een clubje
van vier, dat sindsdien energiebesparing boven-
42
aan de agenda zet. “Wij coördineren, bedenken
plannen en zorgen dat we ons daaraan houden
als bedrijf. Maar we zijn geen stafafdeling. Het
werk wordt op de bewuste afdelingen gedaan.
We slagen erin om sinds 2007 jaarlijks zo’n
35 à 40 miljoen kWh - het verbruik van zo’n
10.000 huishoudens - te besparen. Dat doen
we door modernisering van en aanpassingen
in onze datacenters en het netwerk, maar ook
door energiezuinige apparaten te leveren aan de
consument. Overigens blijft het totale verbruik
ongeveer gelijk, omdat we jaarlijks onze netwerkcapaciteit
bijna moeten verdubbelen. De stroom
die we inkopen is sinds vorig jaar voor honderd
procent groen. En daar zeg ik met nadruk bij: het
is Nederlandse groene stroom. Zo nemen wij 23
procent af van de capaciteit van windmolenpark
Amalia in de Noordzee.”
De prestaties hebben KPN internationale erkenning
opgeleverd, onder andere met een vermelding
als sectorleider in de Dow Jones Sustainability
Index vorig jaar. De Nederlandse consument
daarentegen lijkt er nog geen idee te hebben. “Dat
klopt”, zegt Blom. “We schreeuwen dit niet van de
daken. We zijn van mening dat onze klanten van
ons mogen verwachten dat wij duurzaam ondernemen.
Dat hoort bij de verantwoordelijkheid die
we hebben als groot Nederlands bedrijf.”
Nederland verduurzaamt: de stand van zaken
duurzame
landbouw
de nederlandse landbouwsector
produceert meer elektriciteit dan
ze verbruikt. Ongeveer 44 procent
van de in Nederland geconsumeerde
duurzame energie wordt
door de landbouw geproduceerd,
zo meldde het ministerie van
Economische Zaken, Landbouw
en Inovatie eind januari 2011. In
de tuinbouw wordt voornamelijk
energie geproduceerd met behulp
van warmtekrachtkoppeling; de
akkerbouw en veehouderij doen
het vooral met windenergie en
biomassa.
Goed bezig!
Oude spullen
in de herkansing
Journalist en publicist Martine
Postma organiseerde in 2010
in Amsterdam voor het eerst
een repair café, waar mensen
hun kapotte spullen kunnen
repareren. Het fenomeen is aangeslagen.
Alleen al in januari
jongstleden werden er achttien
Repair Café’s georganiseerd in
diverse steden. Ook in Duitsland
bestaat grote interesse
voor het fenomeen.
43

PIOnIEr
‘Wij werken aan
waste-vermindering’
De verduurzaming van haar bedrijf maakte ondernemen voor
Petra de Boer aanmerkelijk leuker. Ecodrukkers is een van
de weinigen in de branche die wist te groeien. Duurzame lessen
van een ondernemer die het allemaal al heeft meegemaakt.
In 1991 nam Petra de Boer de drukkerij
van haar vader over. De Boer Grafische
Bedrijven was een echt familiebedrijf. Een
offsetdrukkerij met een kwalitatief zeer
goede reputatie. Met het milieu was De Boer
toen nog nauwelijks bezig. “We letten al wel op de
papiersoorten die we gebruikten - zoveel mogelijk
gerecycled - maar milieuvriendelijk drukken
stond nog in de kinderschoenen.” Aanleiding voor
De Boer om echt duurzaam aan de slag te gaan,
was de gezondheid van haar mensen. “Drukkers
werken traditioneel veel met vluchtige organische
stoffen die op de lange termijn schadelijk
zijn voor de gezondheid - met name isopropyl
alcohol, dat nog steeds heel veel wordt gebruikt.”
In 2003 deed zich een kans voor om daar iets
aan te gaan doen. Een persenfabrikant was
bezig met een nieuw type machine dat zonder
schadelijke stoffen werkte. Die adopteerde De
Boer in haar bedrijf als veldtest en met enkele
44
medewerkers die er enthousiast over waren, ging
ze op zoek naar een gezonder drukprocédé. “We
verdiepten ons steeds verder in de vraag hoe je
het hele drukproces niet alleen gezonder, maar
ook milieuvriendelijker kunt maken. Als je een
paar mensen in het bedrijf hebt die dat proces
willen dragen, dan is dat namelijk ook nog eens
een heel leuk proces om met elkaar doorheen te
gaan.”
Ze kregen er steeds meer lol in, wat in 2004
leidde tot een rigoureus besluit. “Wij wilden
ecodrukwerk gaan maken en niets anders. We
hebben toen ook meteen onze naam veranderd
in Ecodrukkers.”
apple
LES: “Betrek je mensen er van het begin af
aan bij, zodat het binnen je bedrijf in de
genen gaat zitten. Grote kans dat het ook
nog leuk wordt.”
Petra de Boer
Ecodrukkers
Opgericht
1968
Medewerkers
18
Omzet
3,6 miljoen euro

PIOnIEr
groen drukwerk
De vraag die De Boer en haar mensen stelden
luidde: hoe komt de inkt op papier? Dat proces
namen ze onder de loep, om er vervolgens
stapsgewijs verbeteringen in aan te brengen.
De Boer: “Voorop stond dat de kwaliteit van ons
drukwerk minimaal gelijk moest blijven. En
dat valt dan nog niet mee. Er waren wel nieuwe
technieken ontwikkeld om de drukvoorbereiding
- de zogenaamde pre-press - chemievrij te
kunnen produceren. Maar om die dan weer te
kunnen combineren met drukken zonder stoffen
als isopropyl, zonder dat daarbij kwaliteitsverlies
zou optreden, daarvoor hebben we aardig wat
probleempjes moeten overwinnen.”
Na zo’n anderhalf jaar onderzoeken en experimenteren
was de klus geklaard. “Als je vroeger
bij ons de drukkerij binnenkwam, dan rook je
meteen de vluchtige stoffen. Die ruik je nu niet
meer, want we hebben ze gewoon niet meer in
huis. Voor één ingrediënt hebben we geen alternatief
gevonden: een wasmiddel dat we periodiek
bij het schoonmaken van een bepaalde machine
móeten gebruiken, omdat hij anders niet goed
schoon wordt.”
apple
46
LES: “Denk na over wanneer je in een
nieuwe technologie stapt. Het loont vaak
om even te wachten tot de vernieuwing is
uitontwikkeld.”
Energieverbruik
In 2004 - bij de herdoop - stapte Ecodrukkers
meteen voor honderd procent over op groene
stroom. De Boer: “Dat is gewoon de basis. Als je
dat niet doet, kun je net zo goed meteen stoppen.
Daarmee, en met de overige grondstoffen die we
gebruiken, is onze productie ook meteen CO 2 -
neutraal geworden.” Ecodrukkers bombardeerde
energiezuinigheid tot een van de belangrijkste
criteria voor de nieuwe apparatuur waarin het
investeert. “Maar met betrekking tot de energie-
efficiëntie van ons gebouw kunnen we nog wel
een slag maken. Zo denk ik aan led-verlichting en
zou ik eigenlijk wel in warmtekrachtkoppeling
willen investeren. Maar dat is misschien meer iets
voor als we ooit naar een nieuw gebouw gaan.”
Met een aantal ondernemingen op het bedrijventerrein
in Nieuwkoop waar Ecodrukkers is
gevestigd, is De Boer rond de tafel gaan zitten om
te kijken naar de mogelijkheden voor energiemanagement
en CO 2 -reductie. “We zijn heel ver
met de realisatie van een eigen energiebron. De
financiering daarvan is bijna rond.”
Het transport zou De Boer wel elektrisch willen
regelen, “maar we kunnen niet alles doen.” Wat
wel kon, was auto’s met een A-label aanschaffen
en een begin maken met het gebruiken van ‘lege
ritten’. Toeleveranciers reden vaak met lege bestelwagens
weg, maar bleken heus geïnteresseerd
in het vervoer van een lading voor Ecodrukkers.
“Het is een heel gepuzzel; wij moeten leren
voorspelbaarder te werken, zodat we het beter
kunnen plannen. Maar we hebben net een paar
proefzendingen gedaan, en die bevielen.”
apple
LES: “Energie besparen levert meteen op.
Ga als het even kan samen met anderen
op zoek naar win-winsituaties. Zeker als
het gaat om energiebesparing, want daar
heeft iedereen belang bij.”
Imago en marktpositionering
“Besef wel: in 2004 was nog niemand met
duurzaam drukwerk bezig”, zegt De Boer. “Het
was nieuw en sommige klanten hadden er
helemaal niets mee. Maar ik vind dat je als
ondernemer ergens voor moet durven staan.”
Ze wilde het beroerde imago van haar
branche - vies, energieslurpend en brievenbusvervuilend
- aanpakken. “Nog steeds worden
eindeloze hoeveelheden folders door de brievenbus
gegooid die vervolgens ongelezen in de
prullenbak belanden. Wij noemen dat waste in de
communicatie en we zijn ons ten taak gaan stellen
die waste te verminderen.”
In de traditionele offsetdrukkerij wordt, naarmate
de oplage stijgt, de stuksprijs steeds goedkoper,
wat hoge oplages aantrekkelijk maakte. Maar
de Boer vroeg zich af: kun je de respons op een
folder of mailing niet op een andere manier dan
met de oplage verhogen?
Ja, dat kon. Met behulp van nieuwe digitale
technologie, die zaken als web-to-print, variabele
dataprinting en database publishing mogelijk
maakt. Daarmee kan drukwerk beter afgestemd
worden op het interesseprofiel van de ontvanger,
wordt dus de relevantie verhoogd en waste voorkomen.
“Met deze technologie kun je bijvoorbeeld
ook voor een groot landelijk winkelbedrijf folders
digitaal leveren die de filiaalhouders zelf kunnen
personaliseren. Zo kan de ene winkel product
A - dat hij nog op voorraad heeft - benadrukken,
terwijl de andere inspringt op het mooie weer.”
Daarmee levert Ecodrukkers grotere effectiviteit,
maar zorgt het ook nog eens voor minder waste.
De Boer: “Let wel: wij faciliteren dergelijke oplossingen.
We gaan het gesprek met de klant erover
aan, maar uiteindelijk bepaalt hij natuurlijk zelf.”
apple
LES: “Je moet ergens voor durven staan.
Het was spannend om zo rigoureus voor
eco te kiezen, maar het heeft ons een
geweldig onderscheidend vermogen in de
markt gebracht.”
47

PIOnIEr
Afval
Ecodrukkers doet van alles om haar uitstoot
van schadelijke stoffen te minimaliseren en haar
afvalstromen te laten recyclen. De Boer: “Zo werken
wij op de machines met rubberen doeken. En
nu zijn we aan het kijken of er een traject is om
die doeken te laten recyclen bij een klant van ons,
die leverancier is van tapijttegels.”
De inkt van Ecodrukkers is gemaakt op plantaardige
basis. “Vroeger voerden we inkt af als
‘gevaarlijk afval’. Maar tegenwoordig zou je de
lege inktblikken als gewoon bedrijfsafval kunnen
behandelen. En die inkt wordt ook weer hergebruikt
voor verwerking in andere materialen
zoals bijvoorbeeld asfalt.” Verder laat het bedrijf
drukplaten, papieren snijafval en plastic verpakkingsmateriaal
recyclen.
Voor de productie van Ecodrukwerk drukt het
bedrijf alleen op fsc-gecertificeerd papier, maar
het bedrijf heeft onlangs ook een ander papier
aan het assortiment toegevoegd, dat is gefabriceerd
van kalksteen. “Kwalitatief is dat een prima
oplossing, en van kalksteen is er nog oneindig
veel in de wereld.”
apple
48
LES: “Durf out-of-the-box te denken.
Met veel ‘afval’ is meer mogelijk.”
de P van Profit
De Boer: “Ik denk dat de verdiensten van onze
verduurzaming meer zitten in kostenbesparingen
dan in hogere winstmarges. Want uiteindelijk
moet je prijs marktconform zijn. De meeste
klanten kiezen pas voor groen als ze dezelfde
kwaliteit krijgen voor dezelfde prijs. Natuurlijk is
de kostprijs van drukwerk flink gedaald de afgelopen
tijd. Er zijn veel minder handelingen nodig,
door minder mensen. Maar daar staan hogere
investeringen in apparatuur tegenover.”
Sinds 2004 is haar bedrijf met zo’n dertig procent
gegroeid, waarbij de groei van ‘digitaal’ en de
serviceactiviteiten die Ecodrukkers daaromheen
biedt, logischerwijs ten koste is gegaan van de
traditionele offsettak. De Boer is trots op die
prestatie in een industrie die al jaren aan het
krimpen is. “2010 was grafisch gezien een rampjaar.
Er zijn toen zoveel bedrijven omgevallen
- waaronder een aantal waar ik veel respect voor
had - dat ik van ellende de vakbladen niet meer
wilde lezen.”
Ze hoopt dat duurzaamheid gemeengoed wordt
in de sector. “Voor mij heeft duurzaamheid het
ondernemen veel leuker gemaakt, omdat ik er op
een andere manier door naar onze business ben
gaan kijken. Straks is het normaal - ik hoop in
ieder geval dat het die status gaat krijgen.”
apple
LES: “Verduurzamen doe je
niet alleen voor het geld, maar
het levert uiteindelijk een enorm
concurrentievoordeel op.”
Nederland verduurzaamt: de stand van zaken
150.000 huishoudens
maken gebruik van noordzeewindenergie
Er zijn op dit moment in de Noordzee
twee nederlandse windmolenparken in
bedrijf, samen verantwoordelijk voor een
vermogen van 228 megawatt, goed voor
de energievoorziening van zo’n 150.000
huishoudens. In 2020 moet dat uitgegroeid
zijn tot 6000 megawatt en moet de
offshorewindbranche aan tienduizenden
Nederlanders werk verschaffen.
Nieuw
Goed bezig!
Beurs voor
biomassa
Op 3 november 2011 opende
energiebeurs APX-Endex
in samenwerking met het
Rotterdamse Havenbedrijf
de eerste beurs voor biomassa
ter wereld. Vooralsnog worden
via dit platform alleen zogenaamde
houtpellets (van hout
gemaakte korrels) verhandeld,
die geschikt zijn voor CO 2 -
neutrale energieproductie in
biomassacentrales of bijstook in
energiecentrales.
49

Eneco wil ondernemers laten zien dat duurzaam
ondernemen niet alleen goed is voor de
wereld, maar ook commercieel interessant is
voor ondernemers.
Duurzaam ondernemen is vast duur. Dat vooroordeel
hoort Eneco vaak van ondernemers als
het gaat over duurzaamheid. Het energiebedrijf
wil dit idee graag weerleggen. “Er blijkt uit onderzoek
dat steeds meer klanten verwachten dat
een bedrijf duurzame stappen zet, maar tegelijk
denkt de ondernemer dat dat hem meer gaat
kosten”, zegt Hans Valk, directeur Retail bij Eneco.
“Maar dat is helemaal niet waar. Integendeel, het
levert de ondernemer juist op.”
Eneco heeft zakelijke klanten, variërend van
50
advertorial
Duurzaam ondernemen,
dat levert op
sebastiaan westerweel
zzp’ers tot winkelketens met tientallen vestigingen.
“Multinationals hebben vaak hun mond
vol over duurzaamheid, maar in het mkb wordt
er minder over gepraat”, aldus Valk. “Kleinere
bedrijven hebben meestal geen afdeling mvo.
Zij moeten alles alleen doen en zijn bang dat
werken aan duurzaamheid hen veel tijd en geld
gaat kosten. Bij Eneco hebben we experts op het
gebied van duurzaam ondernemen, die met onze
zakelijke klanten kunnen meedenken. Juist voor
ondernemers is een goede service belangrijk. Zij
werken zelf met klanten en willen op dezelfde
manier worden behandeld.” De adviezen leveren
uiteindelijk altijd geld op en niet alleen doordat
de energierekening lager uitvalt.
duurzaam kantoor
Practice what you preach geldt zeker voor Eneco.
Binnenkort betrekken ze in Rotterdam een
nieuw, zeer duurzaam kantoor met vele energiebesparende
aspecten en een opvallend gebruik
van zonne-energie. “Duurzaamheid is voor ons
niet zomaar een kreet. We hebben het ver doorgevoerd.
Op ons nieuwe kantoor, maar ook bijvoorbeeld
in de keuze van de leaseauto’s. Die moeten
allemaal van de zuinigste energieklasse zijn. Eneco
is ook het eerste energiebedrijf ter wereld dat
meedoet met het Wereld Natuur Fonds Climate
Saver Program”, zegt Valk trots. “Internationale
bedrijven maken in dit programma afspraken
over CO 2 -reductie en schone energie. Wereldwijd
doen Nokia, Nike, KPN en IBM hieraan mee. Het
is mooi om bij een bedrijf te werken dat daadwerkelijk
iets goeds doet voor de wereld.”
Meer weten? Eneco.nl/duurzaamondernemen
gratis sessies
duurzaam
ondernemen
Wilt u weten hoe u uw bedrijf
kunt verduurzamen?
In 2012 organiseert
MT MediaGroep samen
met Eneco een aantal
sessies over duurzaam
ondernemen.
U kunt zich aanmelden via:
www.sprout.nl/
sessieduurzaam
www.mt.nl/
sessieduurzaam
dossier duurzaam
Sprout en MT berichten
regelmatig over het
verduurzamen van uw bedrijf.
Kijk voor de volledige dossiers op
www.sprout.nl/duurzaam en
www.mt.nl/duurzaam
cOLOFOn: Groen succes, de businesscase van duurzaam is een uitgave van: MT MediaGroep BV,
Paul van Vlissingenstraat 10 e , 1096 BK Amsterdam Hoofdredactie Ewald Smits Eindredactie
Karin Husslage tekst Pierre de Winter Art-direction Nicoline Caris (bno) Fotografie Bas Losekoot
Illustratie Monique Wijbrands Projectleider Mijke Morselt Uitgever Berend Jan Veldkamp
Groen succes, de businesscase van duurzaam is mede mogelijk gemaakt door Eneco
51

Groen succes - de businesscase van duurzaam
Duurzaamheid staat voor de meeste ondernemers en managers
voornamelijk voor energie besparen in hun bedrijf, blijkt uit
het Nationale Duurzaamheidsonderzoek. Maar er is veel meer
mogelijk, zoals imagoverbetering, kostenbesparing, meer betrokkenheid
van uw medewerkers en in veel gevallen zelfs een
betere marktpositie. In dit boekje leest u wat het verduurzamen
van uw bedrijfsprocessen u concreet kan opleveren. Neem een
voorbeeld aan deze groene succesverhalen!
52
2012/03