download - PvdA

opinie
D
at­de­uitslag­van­de­Kamerverkiezingen­van­9­juni­ongewis­is,­iseen­open­deur.­Doordat­steeds­meer­kiezers­op­het­allerlaatstemoment­hun­stem­bepalen,­geven­eerdere­peilingen­hooguiteen­zeer­voorlopige­indicatie­van­het­kiezersgedrag­in­het­stemhokje.­Eenallerlaatste­televisiedebat­of­een­onverwachte­gebeurtenis­kunnen­nog­vanonverwachte­invloed­zijn­op­de­verkiezingsuitslag.­De­grote­onvoorspelbaarheid­van­het­kiezersgedrag­gaat­gepaard­metsterke­wisselingen­in­de­kiezersvoorkeur.­Waar­de­verkiezingen­in­detijd­van­de­verzuiling,­zo’n­vijftig­jaar­geleden,­wel­zijn­omschreven­als­
‘rituele­volkstellingen’­omdat­de­uitslag­in­hoge­mate­vaststond,­behoort­
Nederland­tegenwoordig­tot­de­top­van­de­Europese­landen­als­het­ominstabiele­electoraten­gaat.­Sommigen­zien­hierin­een­symptoom­van­dezware­crisis­waarin­het­Nederlands­politieke­stelsel­zou­verkeren,­maar­diegrillige­uitslagen­kunnen­tot­op­zekere­hoogte­ook­als­winst­gezien­wordenvoor­de­democratie.­In­de­tijd­van­de­verzuiling­bepaalden­het­geloof­en­de­sociale­klasse­inhoge­mate­de­partijvoorkeur­van­de­stemmer.­Die­achtergrondkenmerkenzijn­met­de­ontzuiling­vanaf­de­jaren­zestig­van­de­vorige­eeuw­minderbelangrijk­geworden.­Door­de­ontzuiling­nam­het­aantal­partijwisselaarstoe,­bestaande­partijen­konden­niet­meer­rekenen­op­een­grote­vaste­achterban.­En­dat­is­op­zich­niet­slecht­voor­de­democratie.­Nieuwe­partijenkregen­kansen.­De­laatste­jaren­zijn­de­wisselingen­nog­heftiger­dan­in­de­decennia­daarvoor.­De­politieke­onvrede­nam­toe.­De­individualisering­en­de­gemiddeldhoger­opgeleide­bevolking­hadden­al­eerder­geleid­tot­minder­ontzagvoor­het­gezag.­De­neo-liberale­golf­had­in­de­jaren­tachtig­en­negentighet­geloof­in­effectief­overheidsoptreden­ondermijnd.­Nu­kwam­daar­hetgevoel­van­onzekerheid­in­een­globaliserende­wereld­bij.­Nineeleven­(2001)fungeerde­als­katalysator.­Pim­Fortuyn­kreeg­hierdoor­de­wind­in­de­rugen­wist­als­politieke­ondernemer­die­onvrede­te­mobiliseren.­Het­goedehiervan­was­dat­thema’s­die­tot­dusver­in­de­ogen­van­de­kiezer­te­weinigaandacht­kregen,­prominent­op­de­politieke­agenda­kwamen­te­staan.­Bovendien­wist­Fortuyn­afgehaakte­ontevreden­kiezers­te­bewegen­toch­
Illustratie Moker­Ontwerp
Het­spel
­van­de­kiezer
Aan de vooravond van de verkiezingen
inventariseert Ruud Koole het kiezersgedrag.
Wat is het effect van het groeiend aantal kiezers
dat een wisselend stemgedrag vertoont?
hun­stem­uit­te­brengen,­hetgeen­goed­was­voor­de­opkomst.­Het­nadeelwas­dat­echte­oplossingen­voor­de­gesignaleerde­problemen­niet­werdenaangereikt­en­de­suggestie­werd­gewekt­dat­deze­met­een­paar­eenvoudigemaatregelen,­desnoods­in­strijd­met­rechtsstatelijke­begin­selen,­kondenworden­aangepakt.­Na­Fortuyn­drukten­politici­als­Verdonk­en­Wilders­de­‘gevestigde’­partijen­in­het­defensief.­Soms­deden­zij­mee­met­het­goedkoop­populisme­van­de­uitdagers,­dan­weer­pleitten­zij­voor­staatsrechtelijke­hervormingen­om­het­‘vermolmde’­politieke­stelsel­te­vernieuwenof­stelden­zij­dat­alleen­krachtig­‘leiderschap’­de­zaak­nog­kon­redden.­
Overtuigend­was­dat­niet­altijd.
Zo­lijkt­de­dynamiek­in­het­politieke­landschap­onbeheersbaar.­Toch­moetde­instabiliteit­ook­weer­niet­worden­overdreven.­De­meeste­‘zwevendekiezers’­ruilen­hun­eerdere­partij­niet­in­voor­zomaar­een­andere.­Veelwisselingen­vinden­plaats­binnen­ofwel­het­linkse­ofwel­het­rechtse­blok.­Bovendien­moet­niet­worden­vergeten­dat­nog­steeds­zo’n­75­tot­80­procent­van­de­kiezers­hun­stem­uitbrengt­op­die­vermaledijde­‘gevestigdepartijen’,­al­is­binnen­die­laatste­groep­wel­wat­veranderd..­Echt­grotepartijen,­met­vijftig­zetels­of­meer,­zijn­er­niet­meer,­waardoor­voor­eenmeerderheidskabinet­straks­misschien­wel­vier­partijen­nodig­zijn.­Gelijkdook­de­laatste­maanden­het­woord­‘versplintering’­op,­die­zou­moetenworden­tegengegaan.­Maar­een­kabinet­met­meer­dan­drie­partijen­was­inde­naoorlogse­periode­tot­eind­jaren­zeventig­eerder­regel­dan­uitzondering­en­ook­toen­werd­er­geregeerd.­Het­betrekkelijk­geringe­kiezersverkeer­tussen­het­linkse­en­het­rechtseblok­betekent­ook­dat­een­‘linkse­meerderheid’­waarschijnlijk­onbereikbaarblijft.­Een­zo­progressief­mogelijk­kabinet­is­dan­voor­de­PvdA­het­meesthaalbere.­En­een­zo­progressief­mogelijk­kabinet­komt­er­alleen­wanneereen­linkse­partij­aan­het­formatieproces­de­leiding­kan­geven.­Als­dat­de­PvdA­is­dan­kan­zij­laten­zien­dat­zij­echt­een­ander­verhaal­heeft­dan­departijen­ter­rechterzijde:­een­gedeeld­Nederland­in­plaats­van­een­een­verdeeld­Nederland.­Hoe­ongewis­ook:­er­staat­veel­op­het­spel­op­9­juni!­­­
­
Ruud Koole, hoogleraar Politicologie Universiteit Leiden en oud-voorzitter PvdA
Werf nú een lid
en ontvang een gratis boek!
In ons Nederland telt iedereen mee, wordt niemand aan
zijn lot overgelaten en krijgt iedereen een eerlijke kans.
Daar staat tegenover dat we verwachten dat iedereen die
mee kan doen, ook mee doet. omdat we iedereen nodig
hebben. Help daarom iemand lid te maken van de Partij
van de Arbeid en ontvang als dank een gratis boek!
Reageer snel want oP = oP!
Het nieuwe lid kan aangemeld worden op www.pvda.nl/
nieuwlid of via onderstaande antwoordkaart:
Partij van de Arbeid,
Antwoordnummer 3989,
1000 PA Amsterdam.
Je kunt kiezen uit de volgende boeken:
• Job Cohen: Binden t.w.v. ¤ 10,–
• Politicus uit hartstocht – Biografie van Pieter Jelles
Troelstra t.w.v. ¤ 39,95
• Van Rotterdam naar het Witte Huis. In het hart
van Obama’s campagne t.w.v. ¤ 19,95
• Joop den Uyl – Dromer en Doordouwer t.w.v. ¤ 35,–
JA, ik breng een nieuw lid aan en ontvang graag het boek:
24­­RooD­­mei­2010 oktober­2008­­RooD­­25
mei­2010­­RooD­­25
ANTWooRDKAART
gegevens nieuw lid:
Naam
Adres
Postcode
Woonplaats
Geboortedatum
Telefoon­
E-mail
Rekeningnummer
gegevens lid:
Naam
Postcode
Ik­machtig­de­PvdA­tot­wederopzegging­het­volgende­contributiebedrag­per­maand­af­te­schrijven­(minimaal­¤
2,–):­
Plaats
Datum
Handtekening
Woonplaats
Relatienummer
1022
!