Remmen_files/luchtdrukremmen wabco.pdf

Systemen en
componenten in
bedrijfsvoertuigen
2de uitgave
Copyright WABCO 2003
Vehicle Control Systems
An American Standard Company
8150003523
Alle rechten voorbehouden
Version 002/09.01

Inhoud
Werkwijze van het luchtdrukremsysteem 4
1. Motorwagen
Remsysteem-schema's 6
Motorwagen-remventielen 7
2. Aanhangwagens
Remsysteem-schema's 64
Aanhangwagen-remventielen 66
3. Anti-blokkeer-systeem (ABS) 83
4. Derde rem in motorwagen 95
5. EBS - elektronisch geregeld remsysteem 101
6. Luchtvering, ECAS 111
7. Koppelingsversterkers 123
8. Luchtdruk-remsystemen in landbouwvoertuigen 127
9. ETS en MTS elektronische deurbesturing voor autobussen 137
10. Montage van buisleidingen en schroefkoppelingen 151
Apparaatlijst 163
1
3

1. Luchtdrukverzorging
De door compressor (1) geleverde luchtdruk
komt via de drukregelaar (2), die de
druk in het systeem automatisch tussen
b.v. 7,2 en 8,1 bar regelt, in de luchtdroger
(3). Hier wordt aan de lucht vocht onttrokken
en via de ontluchting van de
droger naar buiten gevoerd. De gedroogde
lucht komt dan in de vierkringbeveiligingsklep.
De vierkringbeveiligingsklep
(4) beveiligt bij defect van één of meer
kringen de intacte kringen tegen een
drukdaling. In bedrijfsremkring I en II
stroomt de voorraadlucht via de ketels (6
en 7) naar voetremklep (15). In kring III
stroomt de voorraadlucht vanaf ketel (5)
via de in aanhangwagen-stuurklep (17)
geïntegreerde 2/2-wegklep naar automatisch
koppelingsstuk (11), alsook via terugslagklep
(13), handremklep (16) en
relaisklep (20) naar het veerremgedeelte
van de Tristop-cilinder (19). Via kring IV
worden eventuele nevenverbruikers, zoals
hier de uitlaatrem, van lucht voorzien.
Het remsysteem van de aanhangwagen
wordt bij aangekoppelde voorraadslang
via een koppelingsstuk (11) van luchtdruk
voorzien. De lucht komt dan via de
leidingfilter (25) en aanhangwagen-remklep
(27) in de ketel (28) en stroomt ook
4
Werkwijze van het luchtdrukremsysteem
naar de voorraadaansluitingen van ABSrelaiskleppen
(38).
2. Werkwijze:
2.1 Bedrijfsrem
Bij bediening van voetremklep (15)
stroomt luchtdruk via ABS-magneetregelklep
(39) naar membraancilinder (14)
van de vooras en naar automatische
remkrachtregelaar (18). Deze schakelt
om en voorraadlucht gaat via ABS-magneetregelklep
(40) naar het bedrijfsremgedeelte
(membraancilinder) van
Tristop-cilinder (19). De druk in de remcilinders,
die voor de voor het remmen
noodzakelijke kracht zorgt, is afhankelijk
van de op de voetremklep werkende
voetkracht en ook van de beladingstoestand
van het voertuig. Deze remdruk
wordt door automatische remkrachtregelaar
(18) geregeld, die met een bedieningsstang
met de achteras is
verbonden. Door de verschillende afstanden
tussen chassis en as bij ont- en
beladen toestand wordt de remdruk
traploos geregeld. Gelijktijdig wordt de in
de voetremklep geïntegreerde leeg-lastklep
via een stuurleiding beïnvloed door
de automatische remkrachtregelaar.
Hierdoor wordt ook de remdruk van de
vooras aan de beladingstoestand van het
voertuig aangepast (vooral bij de vrachtwagen).
De door beide bedrijfsremkringen aangestuurde
aanhangwagen-stuurklep (17)
belucht via koppelingsstuk (12) en de
verbindingsslang “rem” de stuuraansluiting
van aanhangwagen-remklep (27).
Daarmee wordt de weg voor de voorraadlucht
uit ketel (28) via de aanhangwagen-remklep,
aanpassingsklep (33)
voor automatische remkrachtregelaar
(34) en voor ABS-regelklep (37) vrijgegeven.
Relaisklep (37) wordt door ALR-regelaar
(34) aangestuurd en de lucht
stroomt naar membraancilinders (29)
van de vooras. Via ALR-regelaar (35)
worden ABS-relaiskleppen (38) aangestuurd
en wordt de weg voor de lucht
naar de membraancilinders (30 en 31)
vrijgegeven. De met de uitgestuurde druk
van de motorwagen overeenkomende
remdruk in de aanhangwagen wordt door
de automatische remkrachtregelaars (34
en 35) aangepast aan de beladingstoestand
van de aanhangwagen. Om een
overberemming van de wielrem van de
vooras bij deelremmingen te vermijden,
wordt de remdruk door aanpassingsklep
(33) gereduceerd. De ABS-relaiskleppen
(in de aanhangwagen) en de ABS-magneetregelkleppen
(in de motorwagen)

Werkwijze van het luchtdrukremsysteem
dienen voor de sturing (druk opbouwen,
druk vasthouden of ontluchten) van de
remcilinders. Voor zover de kleppen door
de ABS-elektronica (36 of 41) worden
geactiveerd, gebeurt deze sturing onafhankelijk
van de door de motorwagen- of
aanhangwagen-remklep doorgestuurde
druk.
In niet geactiveerde toestand (magneten
stroomloos) hebben de kleppen de functie
van een relaisklep en dienen ze voor
de snelle be- en ontluchting van de remcilinders.
2.2 Parkeerrem
Als handremklep (16) wordt vergrendeld,
worden de veerremmen van Tristop-cilinders
(19) volledig ontlucht. De voor de
wielrem noodzakelijke kracht wordt nu
verkregen door de sterk voorgespannen
veren van de Tristop-cilinders. Gelijktijdig
wordt ook de leiding van handremklep
(16) naar aanhangwagen-stuurklep (17)
ontlucht. De afremming van de aanhangwagen
wordt ingeleid door het beluchten
van de verbindingsslang “rem”. Daar de
EEG-richtlijn voorschrijft dat een volgwagen
enkel door de motorwagen moet
worden gestopt, kan de aanhangwagenrem
door bediening van de handremhefboom
in de “controlestand” weer worden
ontlucht. Daarmee kan getest worden of
de motorwagen-parkeerrem aan de wettelijke
eis voldoet.
2.3 Noodrem
Door de nauwkeurig regelbare handremklep
(16) kan het voertuig bij uitval van
bedrijfsremkringen I en II met de veerremdelen
van de Tristop-cilinders (19)
worden afgeremd. De remkracht voor de
wielremmen wordt, zoals reeds beschreven
bij de parkeerrem, opgewekt door de
kracht van de voorgespannen veren van
de Tristop-cilinders (19), maar daarbij
worden de veerremdelen niet volledig
ontlucht, maar enkel zo veel als nodig is
voor de benodigde remkracht.
3. Automatische remwerking
van de aanhangwagen
Bij breuk van de verbindingsleiding
“voorraad” valt de druk plotseling weg en
aanhangwagen-remklep (27) leidt een
vol-remming van de aanhanger in. Bij
breuk van de verbindingsslang “rem”
smoort bij bediening van de bedrijfsrem
de in aanhangwagen-stuurklep (17)
geïntegreerde 2/2-wegklep de doorgang
naar koppelingsstuk (11) van de voorraadleiding,
zodat de breuk van de commandoleiding
een snelle drukval in de
voorraadleiding veroorzaakt en binnen
de wettelijk voorgeschreven tijd van max.
2 sec. aanhangwagen-remklep (27) een
automatische afremming van de aanhangwagen
uitvoert. Terugslagklep (13)
beveiligt de parkeerrem tegen ongewild
in werking treden bij een drukverlies in de
voorraadleiding naar de aanhangwagen.
4. ABS-componenten
De motorwagen is normaal gezien uitgerust
met drie controlelampen (bij ASR
nog een extra controlelamp) voor de
functieherkenning en de constante systeembewaking,
en met relais, infomodule
en ABS-contactdoos (24).
Na inschakelen van contact gaat de gele
controlelamp aan als de aanhangwagen
niet over ABS beschikt of als de verbinding
onderbroken is. De rode controlelamp
gaat uit als het voertuig een
snelheid van ca. 7 km/h overschrijdt en
als geen fout werd vastgesteld door de
veiligheidsschakeling van de ABS-elektronica.
5

6
13
33
12
1
Legende:
Pos.
29,30
31,32
2
38
3
17
27
28
14
9
24
25
37
1 Compressor
2 Luchtdroger met drukregelaar
3 4-kringbeveiligingsklep
4 Ketel
5 Klemband
6 Controleaansluiting
7 Ontwateringsklep
8 Terugslagklep
9 Voetremklep met geïntegreerde
voorasregelaar
10 Handremklep met
aanhangwagen-sturing
11 Relaisklep
12 Zuigercilinder
13 Membraancilinder
14 ASR-stelcilinder
Tweekring-luchtdrukrem met twee leidingen
met ABS/ASR (4S/4M)
4,5
34 35
7
18
36
15 3/2-weg-magneetklep
16 Tristop(R)-cilinder
17 Snellosklep
18 ALR-regelaar
19 Veerlichaam
20 Aanhangwagen-stuurklep
21 Koppelingsstuk, voorraad
22 Koppelingsstuk, remcommando
23 Tweewegklep
24 ABS-controlelampen
25 Infolamp
26 ABS-aanhangwagen
contactdoos
27 Verlengkabel voor sensor
28 Magneetkabel
29 Bus
8
6
10
19 15
23
20
11
30 Sensorhouder
31 Sensor met kabel
32 Poolwiel
33 ABS-magneetregelklep
34 Elektronica
35 Infomodule
36 Drukschakelaar
37 Proportionele klep
38 3/2-wegklep
21
22
16
26

1.
Motorwagen-remventielen
7

1.
Natluchtfilters
432 600 ... 0 tot 432 607 ... 0
Oliebadfilters
432 693 ... 0 tot 432 699 ... 0
8
Aanzuigfilters
Natluchtfilters
Doel:
Voorkomen dat verontreiniging in de
lucht binnendringt in compressoren (via
aanzuigfilter) of in de ontluchtingsopeningen
van luchtdrukcomponenten (via
ontluchtingsfilter); daarnaast demping
van het aanzuig- en uitblaasgeluid.
Werkwijze:
Natluchtfilters (voor normale bedrijfsomstandigheden).
De lucht wordt door een
opening in de filterkap aangezogen,
stroomt door de filtermassa en komt gereinigd
bij de aanzuigaansluiting van de
compressor.
Oliebadfilter
Werkwijze:
Oliebadfilter (voor lucht waarin zich veel
stof bevindt)
De lucht wordt door de zeefplaat onder
de afdekkap en door de centrale buis
aangezogen en naar het oppervlak van
de olie geleid, waar de meegevoerde
vuildelen zich afzetten. Daarna wordt de
lucht vanaf de oliespiegel naar boven
omgebogen en stroomt de lucht door
een filterelement, dat de nog resterende
verontreinigingen en de meegevoerde
olie in de lucht tegenhoudt. Aansluitend
hierop komt de gereinigde lucht in de
aanzuigaansluiting van de compressor.

Eéncilinder-compressor
411 1.. ...0 en
911 ... ... 0
Tweecilinder-compressor
411 5.. ... 0 en
911 5.. ... 0
Doel:
Compressor 1.
Generen van luchtdruk in voertuigen en
stationaire systemen.
Werkwijze:
De door de voertuigmotor via riem en
riemschijf aangedreven krukas zet haar
beweging via de drijfstang over op de
zuiger. Als de zuiger omlaag gaat, wordt
via de motorluchtfilter of een eigen nat-
lucht- of oliebadfilter gereinigde atmosferische
lucht aangezogen via aansluiting
0 en de zuigklep, door de omlaag gaande
zuiger wordt deze lucht gecomprimeerd
en via de drukklep en aansluiting
2 naar de ketels gevoerd.
De smering gebeurt afhankelijk van het
type door dompel- of circulatiesmering.
9

1.
Luchtdrukreiniger
432 511 ... 0
10
Luchtdrukreiniger
Doel:
Reiniging van de door de compressor
geleverde luchtdruk en uitcondenseren
van de waterdamp uit de lucht.
Werkwijze:
De op aansluiting 1 binnenstromende
lucht gaat via ringvormige spleet A naar
ruimte B. Als spleet A wordt doorstroomd,
koelt de lucht af en een deel
van de waterdamp in de lucht condenseert.
Daarna stroomt de lucht door filter
(a) naar aansluiting 2.
Gelijktijdig opent de druk in ruimte B inlaat
(e) van klephuis (d) en loopt het condenswater
via filter (f) naar ruimte C. Als
de druk in ruimte B daalt, sluit inlaat (e)
en gaat uitlaat (b) open. Het condenswater
wordt nu door de druk in ruimte C
naar buiten geblazen. Als er drukevenwicht
in ruimtes B en C is, sluit uitlaat (b).
Met pen (c) kan de functie van de automatische
ontwateringsklep worden gecontroleerd.

Luchtdrogers
432 410 ... 0 en
432 420 ... 0
Doel:
Drogen van de door de compressor geleverde
luchtdruk door de waterdamp uit
de lucht te onttrekken. Dit gebeurt door
een koudgeregenereerde adsorptiedroging,
waarin de door de compressor samengedrukte
lucht door een granulaat
(adsorptiemiddel) wordt gevoerd, dat de
waterdamp uit de lucht kan opnemen.
Werkwijze:
Uitvoering 1 (aansturing via afzonderlijke
drukregelaar 432 420 ... 0)
In de toevoerfase stroomt de door de
compressor geleverde luchtdruk via aansluiting
1 naar ruimte A. Door de temperatuurdaling
wordt het condenswater
opgevangen, dat via kanaal C naar uitlaat
(e) gaat.
Via de in de patroon geïntegreerde fijnfilter
(g) en ringkamer (h) stroomt de lucht
naar de bovenkant van granulaatpatroon
(b). Tijdens het doorstromen van granulaat
(a) wordt de vochtigheid aan de lucht
onttrokken en door het oppervlak van
granulaat (a) opgenomen. De gedroogde
Luchtdrogers 1.
lucht gaat via terugslagklep (c), aansluiting
21, en de achterliggende remventielen
naar de luchtketels. Tegelijkertijd
stroomt ook gedroogde lucht via de
smoorboring en aansluiting 22 naar de
regeneratieketel.
Bij het bereiken van de afschakeldruk in
het systeem wordt via aansluiting 4 ruimte
B door de drukregelaar belucht. Zuiger
(d) gaat omlaag en opent uitlaat (e). De
lucht uit ruimte A stroomt via kanaal C en
uitlaat (e) naar de buitenlucht.
Vanuit de regeneratieketel stroomt de
lucht nu door de smoring naar de onderkant
van granulaatpatroon (b). Tijdens
het expanderen en (van onder naar boven)
doorstromen van granulaatpatroon
(b) wordt de aan het oppervlak van granulaat
(a) hechtende vochtigheid door de
lucht opgenomen en via kanaal C, geopende
uitlaat (e), bij ontluchting 3 naar
de buitenlucht geleid.
Bij bereiken van de inschakeldruk op de
drukregelaar wordt ruimte B weer ontlucht.
Uitlaat (e) gaat dicht en het drogen
begint weer zoals eerder beschreven.
Door inbouw van verwarmingselement
(f) in de buurt van zuiger (d) wordt vastvriezen
en daardoor functiestoring bij extreme
omstandigheden vermeden.
432 420 432 410
Uitvoering 2 (aansturing via geïntegreerde
drukregelaar 432 410 ... 0)
De luchtdroger werkt zoals bij uitvoering
1 omschreven. De afschakeldruk
stroomt echter bij deze uitvoering via boring
(l) naar ruimte D en werkt op membraan
(m). Na overwinnen van de
veerkracht opent inlaat (n) en wordt via
zuiger (d), die nu onder druk staat, uitlaat
(e) geopend.
De door de compressor geleverde lucht
stroomt via ruimte A, kanaal C en ontluchting
3 naar de buitenlucht. Zuiger (d)
fungeert tevens als overdrukklep. In geval
van overdruk opent zuiger (d) automatisch
uitlaat (e).
Als de voorraaddruk in het systeem door
luchtverbruik onder de inschakeldruk
daalt, sluit inlaat (n) en wordt de druk uit
ruimte B afgebouwd via de ontluchting
van de drukregelaar. Uitlaat (e) sluit en
het droogproces begint opnieuw.
11

1.
Luchtdrogers met terugstroombegrenzingsklep
432 413 ... 0 en
432 415 ... 0
Door een geïntegreerde terugstroombegrenzingsklep
kunnen éénkamerluchtdrogers
van deze reeks de nodige
hoeveelheid regeneratielucht uit het
hoofdreservoir nemen, voor zover de gebruikte
meerkringbeveiligingsklep een terugstroming
toelaat. Hierdoor valt een
afzonderlijke regeneratieketel weg.
Werkwijze:
Uitvoering 1 (aansturing via afzonderlijke
drukregelaar 432 413 ... 0)
In de toevoerfase stroomt de door de
compressor geleverde luchtdruk door
aansluiting 1, opent terugslagklep (i) en
gaat naar ruimte A. Door de temperatuurdaling
wordt het condenswater opgevangen,
dat via kanaal C naar uitlaat (e)
gaat.
De droging van de lucht gebeurt zoals
beschreven bij 432 420. Tegelijkertijd
stroomt gedroogde lucht ook naar ruimte
E en plaatst het membraan (o) onder
druk. Dit golft naar rechts en maakt de
verbinding tussen ruimte E en G via
smoorboring (s) vrij.
Via filter (l) komt de voorraadlucht ook in
12
Luchtdrogers
ruimte H en plaatst klep (q) onder druk.
Na het overwinnen van de met schroef (r)
ingestelde kracht van de drukveren wordt
klep (q) opgetild. De voorraadlucht gaat
nu naar ruimte F en werkt langs de andere
kant met een iets geringere druk op
membraan (o) om klep (q) tegen te houden.
Bij het bereiken van de afschakeldruk in
het systeem wordt via aansluiting 4 ruimte
B door de drukregelaar belucht. Zuiger
(d) gaat omlaag en opent uitlaat (e). Terugslagklep
(i) sluit de doorgang naar
aansluiting 1 en de lucht uit ruimte A
stroomt via kanaal C en uitlaat (e) naar
de buitenlucht.
Door de drukdaling in ruimte G sluit terugslagklep
(c). De regeneratielucht
wordt nu uit de voorraadketels gehaald;
daarom moet een tussengeschakelde
meerkring-beveiligingsklep terugstroming
toelaten. De op aansluiting 21 beschikbare
voorraadlucht stroomt via
ruimte E, smoring (s), waarbij de lucht expandeert,
naar ruimte G en zo naar de
onderkant van granulaatpatroon (b).
Tijdens het expanderen en (van onder
naar boven) doorstromen van granulaatpatroon
(b) wordt de aan het oppervlak
van granulaat (a) hechtende vochtigheid
door de lucht opgenomen en via kanaal
C, geopende uitlaat (e), bij ontluchting 3
432 413 432 415
naar de buitenlucht gevoerd. Het terugstromen
is ten einde als de druk links van
membraan (q) zo ver opgebouwd is, dat
deze in sluitpositie komt.
Bij bereiken van de inschakeldruk op de
drukregelaar wordt ruimte B weer ontlucht.
Uitlaat (e) gaat dicht en het drogen
begint weer zoals eerder beschreven.
Uitgang 31 is bijkomend met een veiligheidsklep
voor de aanvoerzijde uitgerust.
Uitvoering 2 (aansturing via geïntegreerde
drukregelaar 432 415 ... 0)
Bij deze uitvoering gaat de afschakeldruk
via de verbindingsboring naar ruimte J en
werkt in op membraan (m). Na overwinnen
van de veerkracht opent inlaat (n) en
wordt via zuiger (d), die nu onder druk
staat, uitlaat (e) geopend.
De door de compressor geleverde lucht
stroomt via ruimte A, kanaal C en ontluchting
3 naar de buitenlucht. Zuiger (d)
fungeert tevens als overdrukklep. In geval
van overdruk opent zuiger (d) automatisch
uitlaat (e).
Als de voorraaddruk in het systeem door
luchtverbruik onder de inschakeldruk
daalt, sluit inlaat (n) en wordt de druk uit
ruimte B afgebouwd via de ontluchting
van de drukregelaar. Uitlaat (e) sluit en
het droogproces begint opnieuw.

432 431
Tweekamerluchtdrogers
432 431 ... 0 en
432 432 ... 0
Werkwijze:
a) Sturing zonder geïntegreerde
drukregelaar
De door de compressor aangevoerde
luchtdruk stroomt via aansluiting 1 naar
boring E. Door de temperatuurdaling kan
in boring E condenswater worden ingezameld,
dat door boring L naar stationaire
afsluiter (m) gaat. Vanuit boring E
stroomt de luchtdruk langs geopende
klep (k) naar ruimte B en verder door de
in de patroon geïntegreerde fijnfilter (e)
en spleetruimte A naar de bovenzijde
van granulaatpatroon (c).
Via zeefplaat (a) stroomt de voorgereinigde
luchtdruk van boven naar onder
door het in een filterzak genaaide granulaat
(b) van patroon (c) en gaat via zeefplaat
(d) en terugslagklep (f) naar boring
G.
Als granulaat (b) wordt doorstroomd,
blijft de vochtigheid in de lucht in de fijne
kanalen van het sterk poreuze granulaat
vasthechten. Vanuit boring G stroomt de
luchtdruk na het openen van terugslagklep
(g) via aansluiting 2 naar de luchtke-
tels.
Luchtdrogers 1.
Via de op het debiet van de compressor
afgestemde smoorboring van de kleppen
(f en p) komt een deel van de gedroogde
luchtdruk uit boring G op de onderkant
van patroon (s) en passeert granulaat (r)
van onder naar boven (terugspoeling).
Daarbij neemt de gedroogde lucht de
vochtigheid in de fijne kanalen van het
sterk poreuze granulaat (r) op en stroomt
via ringruimte K, ruimte H langs de geopende
achterzijde van klep (o) naar ontluchting
3.
De bijkomende overstroomklep (h) zorgt
ervoor dat bij het begin van de vulling
van het systeem de stuurkleppen (k en o)
niet omschakelen. Pas bij een voorraaddruk
van > 5 bar op aansluiting 2 gaat
klep (h) open en komt de luchtdruk in
ruimte C. Als de stroomtoevoer naar
magneetspoel (j) wordt vrijgegeven door
de in de magneetklep geïntegreerde tijdschakelaar,
wordt anker (i) aangetrokken.
Luchtdruk uit ruimte C stroomt nu
naar ruimte D en via boring F naar ruimte
M en verplaatst de stuurkleppen tegen
de veerkracht naar de linker eindpositie.
De doorgang van boring E naar ruimte B
is afgesloten. De luchtdruk in ruimte B
ontsnapt nu langs de open achterzijde
van stuurklep (k) en langs boring N via
aansluiting 3 naar de buitenlucht. Terugslagklep
(g) sluit en de druk in het systeem
blijft verzekerd. Door de drukdaling
in ruimte B sluit ook terugslagklep (f).
De door de compressor aangevoerde
luchtdruk stroomt nu van boring E door
ruimte H, ringruimte K en door granulaat
(r) van patroon (s). Het droogproces van
de luchtdruk verloopt zoals reeds beschreven.
Na het openen van klep (p) en
terugslagklep (g) gaat de gedroogde
lucht via aansluiting 2 naar de ketels.
Langs de smoorboring van klep (f) komt
de gedroogde lucht op de onderzijde van
granulaat (b), zodat ook hier een terugspoeling
plaatsvindt.
Na ca. 1 min. onderbreekt de tijdschakelaar
de stroomtoevoer naar de magneetspoel.
Anker (i) sluit de doorgang van
ruimte C en opent de ontluchting, waarlangs
de druk in ruimte D en ruimte M
wordt afgebouwd. Door de veerkracht en
de druk in boring G worden de stuurkleppen
weer naar hun rechter eindpositie
verplaatst. Stuurklep (o) sluit de doorgang
naar ruimte H en stuurklep (k)
opent de doorgang naar ruimte B. De
door de compressor aangevoerde luchtdruk
wordt nu weer naar granulaat (b)
gevoerd en het droogproces verloopt zoals
reeds beschreven, waarbij elke minuut
een patroonwissel plaatsvindt.
13

1.
14
432 432
Als de drukregelaar na het bereiken van
de ingegeven afschakeldruk naar stationair
schakelt, wordt druk ingestuurd op
aansluiting 4, zuiger (m) wordt onder
druk geplaatst en gaat omlaag, zodat de
stationaire afsluiter open gaat. Het ingezamelde
condenswater en vuil ontsnapt
samen met de in de stationaire fase toegevoerde
lucht via ontluchting 3 naar de
buitenlucht. Als de drukregelaar naar belast
schakelt, wordt aansluiting 4 ontlucht
en sluit de stationaire afsluiter de doorgang
naar ontluchting 3.
Door een verwarmingselement (l), die
wordt ingeschakeld als de temperatuur
onder ca. 6°C daalt en weer wordt uitgeschakeld
als de temperatuur hoger komt
dan ca. 30°C, kan een functiestoring
door ijsvorming in extreme omstandigheden
ter hoogte van zuiger (m) worden
vermeden.
b) Aansturing via geïntegreerde
drukregelaar
De droging van de lucht gebeurt zoals
beschreven onder a).
De druk die bij het vullen van de luchtdrukinstallatie
op aansluiting 2 wordt op-
Luchtdrogers
gebouwd, heerst ook in ruimte P en
plaatst de onderkant van membraan (t)
onder druk. Zodra de hieruit resulterende
kracht groter is dan de met schroef (y) ingestelde
kracht van drukveer (n), beweegt
membraan (t) en neemt zuiger (q)
mee. Daardoor gaat inlaat (u) open en
wordt zuiger (m), die nu onder druk staat,
omlaag verplaatst, zodat de stationaire
afsluiter open gaat. Het ingezamelde
condenswater en vuil ontsnapt samen
met de in de stationaire fase toegevoerde
lucht via ontluchting 3 naar de buitenlucht.
De compressor werkt stationair tot de
druk in de installatie onder de inschakeldruk
van de drukregelaar gedaald is.
Daarbij wordt ook de druk in ruimte P onder
membraan (t) afgebouwd. Drukveer
(n) verplaatst zuiger (q) en membraan (t)
weer naar de uitgangspositie. Inlaat (u)
sluit en de druk uit ruimte O wordt afgebouwd
via de ontluchting van de drukregelaar.
De stationaire afsluiter met
zuiger (m) sluit weer. De luchtdruk
stroomt nu weer naar boring E en loopt
via één van de luchtdrogerpatronen (b of
r) en aansluiting 2 gedroogd naar de
luchtketels.
Daarna wordt het systeem weer gevuld
tot aan de afschakeldruk van de drukregelaar.
Toepassing:
Afhankelijk van de toepassing kunnen
één- of tweekamerluchtdrogers van
WABCO worden gebruikt.
De keuze tussen één- en tweekamerluchtdrogers
is afhankelijk van het debiet
en de inschakelduur van de compressor.
Eénkamerluchtdrogers
kunnen normaal gezien tot een debiet
van ~ 500 l/min en een inschakelduur
van de compressor tot ~ 50% worden gebruikt.
Afwijkingen boven deze richtwaarden
moeten tijdens de rijwerking
worden gecontroleerd.
Tweekamerluchtdrogers
dekken het bereik > 500 l/min en > 50%
tot 100% inschakelduur. Debieten boven
1000 l/min moeten tijdens rijproeven
worden gecontroleerd.

Drukregelaar met filter en
bandvulaansluiting
975 303 ... 0
Doel:
Zelfstandig regelen van de bedrijfsdruk
in een luchtdrukremsysteem, en de leidingen
en kleppen beschermen tegen
vuil. Afhankelijk van de uitvoering aansturing
van de erna geschakelde automatische
antivriespomp of van de
éénkamerluchtdroger.
Werkwijze:
a.) Drukregelaar
De door de compressor aangevoerde
luchtdruk stroomt via aansluiting 1 en filter
(g) naar ruimte B. Na het openen van
terugslagklep (e) gaat de luchtdruk via
de leiding op aansluiting 21 naar de
luchtketels en naar ruimte E. Aansluiting
22 is voorzien voor de aansturing van
een erna geschakelde antivriespomp.
In ruimte E wordt een kracht opgebouwd,
die op de onderzijde van membraan (c)
werkt. Zodra die kracht groter is dan de
met schroef (a) ingestelde kracht van
drukveer (b), beweegt membraan (c)
omhoog en neemt zuiger (m) mee. Uitlaat
(l) sluit en inlaat (d) gaat open, zodat
de luchtdruk in ruimte E naar ruimte C
gaat en zuiger (k) tegen de druk van
drukveer (h) omlaag beweegt. Uitlaat (i)
gaat open en de door de compressor
aangevoerde luchtdruk ontsnapt via ontluchting
3 naar de buitenlucht. Door de
drukdaling in ruimte B sluit terugslagklep
(e) en blijft de druk in het systeem verzekerd.
Drukregelaar 1.
De compressor werkt stationair tot de
druk in de installatie onder de inschakeldruk
van de drukregelaar gedaald is.
Daardoor wordt ook de druk in ruimte E
onder membraan (c) afgebouwd. Daarna
wordt deze, samen met zuiger (m), door
de kracht van drukveer (b) omlaag geduwd.
Inlaat (d) sluit, uitlaat (l) gaat open
en de lucht uit ruimte C ontsnapt via
ruimte F en een verbindingsboring op
ontluchting 3 naar de buitenlucht. Drukveer
(h) beweegt zuiger (k) omhoog en
uitlaat (i) sluit. De door de compressor
aangevoerde luchtdruk stroomt nu weer
door filter (g) naar ruimte B, opent terugslagklep
(e) en het systeem wordt weer
gevuld tot de afschakeldruk van de drukregelaar.
b.) Drukregelaar met aansturingsaansluiting
4 en aansluiting
23.
Deze uitvoering van de drukregelaar is
enkel door het soort aansturing van de
afschakeldruk verschillend van de in
punt a beschreven werkwijze. De afschakeldruk
wordt daarbij niet intern in
de drukregelaar, maar uit de voorraadleiding
voorbij de luchtdroger afgenomen.
De verbinding van ruimte B naar ruimte E
is afgesloten en terugslagklep (e) valt
weg. Via aansluiting 4 en ruimte A gaat
de voorraadlucht naar ruimte E en wordt
membraan (c) onder druk geplaatst. Het
verdere verloop is analoog met punt a.
De verbinding van ruimte C naar ruimte
D is geopend, zodat via aansluiting 23 de
stuurdruk uit ruimte C ook kan worden
gebruikt voor de aansturing van de éénkamerluchtdroger.
c.) Bandvulaansluiting
Na het verwijderen van de beschermkap
en het opschroeven van de schroefmoer
van de bandvulslang, wordt stoter (f)
naar links verplaatst. De verbinding tussen
ruimte B en aansluiting 21 wordt onderbroken.
De door de compressor
aangevoerde luchtdruk stroomt nu van
ruimte B voorbij stoter (f) naar de bandvulslang.
Als de druk in het systeem
daarbij hoger komt dan een waarde van
12 +2 2
bar of 20 – 1 bar, opent de als veiligheidsklep
opgevatte zuiger (k) uitlaat (i)
en ontsnapt de druk via ontluchting 3
naar de buitenlucht.
Vóór banden worden gevuld, moet de
luchtketeldruk onder de inschakeldruk
van de drukregelaar worden gebracht,
want tijdens stationaire werking kan
geen lucht worden afgenomen.
15

1.
Veiligheidsklep
434 6.. ... 0 en
934 6.. ... 0
16
Veiligheidskleppen
Doel:
434 612 ... 0
434 608 ... 0 934 601 ... 0
Begrenzing van de druk in een luchtdruksysteem
tot een toegelaten maximale
waarde.
Werkwijze:
De luchtdruk komt via aansluiting 1 onder
plaatklep (c). Als de kracht, die het
resultaat is van druk x oppervlak, groter
is dan de ingestelde kracht van drukveer
(a), wordt plaatklep (c) met zuiger (b)
omhoog geduwd.
De overtollige luchtdruk ontsnapt via ontluchting
3 naar de buitenlucht, tot de
veerkracht weer overweegt en plaatklep
(c) sluit.
Door zuiger (b) omhoog te brengen, kan
de werking van de veiligheidsklep worden
gecontroleerd.

Antivriespomp
932 002 ... 0
Doel:
Automatisch injecteren van antivries in
het remsysteem om de leidingen en de
erna geschakelde ventielen te beschermen
tegen bevriezen.
Werkwijze:
De antivriespomp kan, afhankelijk van
het type, voor of achter de drukregelaar
worden gemonteerd.
Als de antivriespomp voor de drukregelaar
wordt geplaatst, wordt de stuurimpuls
bij het schakelen van de
drukregelaar van stationair naar belast
via een interne boring rechtstreeks uit de
toevoerleiding afgenomen. Als de antivriespomp
achter de drukregelaar wordt
geplaatst, moet deze stuurimpuls via een
afzonderlijke leiding worden afgenomen.
In beide gevallen wordt echter enkel antivries
in het systeem geïnjecteerd als de
drukregelaar omgeschakeld is naar belaste
werking van de compressor, m.a.w.
toevoer naar het systeem.
Vorstbeveiligingsventielen 1.
1. Zonder afzonderlijke stuuraansluiting
(afb. 1)
De door de compressor aangevoerde
luchtdruk doorstroomt de antivriespomp
van aansluiting 1 naar aansluiting 2 (boring
J). De druk die daarbij via boring (H)
in ruimte (F) wordt opgebouwd, verplaatst
zuiger (E) naar links. De naloop
van het antivries naar de ruimtes (C) en
(R) wordt onderbroken door het sluiten
van boring (K). De vloeistof in ruimte (R)
wordt door de verdere verplaatsing van
zuiger (E) weggeduwd. Ze loopt langs
klepzitting (N) naar boring (J) en wordt
door de doorstromende lucht meegenomen
naar het remsysteem.
Als de bedrijfsdruk in de luchtketel bereikt
is, schakelt de drukregelaar naar
stationair. De druk in boring (J) en dus
via boring (H) ook in ruimte (F) daalt.
Drukveer (G) schuift zuiger (E) weer naar
zijn uitgangspositie. Door de opnieuw
geopende naloopboring (K) stroomt antivries
uit het reservoir naar ruimte (R).
Deze processen worden herhaald bij
elke schakeling van de drukregelaar.
Afb. 1
Afb. 2
2. Met afzonderlijke stuuraansluiting
(afb. 2)
De werkwijze is identiek aan de beschrijving
onder 1. De stuurdruk wordt bij deze
uitvoering via aansluiting 4 vanaf een extern
apparaat toegevoerd, b.v. vanaf de
drukregelaar.
Werking en onderhoud:
Bij temperaturen onder +5°C moet het
apparaat in werking worden gesteld door
hefboom (B) in stand I te draaien. Het antivriespeil
moet dagelijks worden gecontroleerd.
Bij temperaturen boven +5°C kan het apparaat
worden uitgeschakeld door hefboom
(B) naar stand 0 te draaien.
Tijdens het warme seizoen hoeft er geen
vloeistof in het voorraadreservoir te zitten.
De stand van hefboom (B) is dan
zonder betekenis.
Een speciaal onderhoud van de antivriespomp
is niet vereist.
17

1.
Driekringbeveiligingsklep
934 701 ... 0
Doel:
Druk verzekeren voor de intacte remkringen
als één van de kringen in meerkringluchtdrukremsystemen
uitvalt.
Opbouw:
Uitvoering I
De kleppen (c en j) worden bij intacte
remkringen door de in sluitrichting (omlaag)
werkende drukveren - afgezien van
het vulproces - steeds gesloten gehouden.
Uitvoering II
De kleppen (c en j) worden bij intacte
remkringen boven de ingestelde openingsdruk
door in openingsrichting (omhoog)
werkende drukveren open
gehouden, zodat bij een geringe drukdaling
in kring 1 of 2 een overstroming uit de
kring met de hoge druk naar de andere
kring kan plaatsvinden, waardoor de inschakelfrequentie
van de drukregelaar
wordt verminderd.
18
Meerkring-beveiligingskleppen
Uitvoering I
Werkwijze:
De luchtdruk die van de drukregelaar via
aansluiting 1 naar de beveiligingsklep
loopt, opent de kleppen (c en j) als de ingestelde
openingsdruk (= beveiligde
druk) bereikt is, waarbij de membranen
(b en k) tegen de kracht van de drukveren
(a en l) worden opgetild. Daarna
stroomt de luchtdruk via aansluitingen 21
en 22 naar de luchtketels van kring 1 en
2. Bovendien gaat de luchtdruk na het
openen van de terugslapkleppen (d en h)
naar ruimte A, opent ze klep (e) en
stroomt ze via aansluiting 23 naar kring
3. Vanuit kring 3 worden de nood- en parkeerrem
van de motorwagen en de aanhangwagen
voorzien van lucht.
Als b.v. kring 1 door een lek uitvalt, ontsnapt
de door de drukregelaar extra aangevoerde
luchtdruk eerst naar de
lekkende kring. Zodra echter na een afremming
een drukdaling in kringen 2 of 3
optreedt, sluit klep (j) door drukveer (l) en
wordt de belaste intacte kring opnieuw
gevuld tot de openingsdruk (beveiligde
druk van de defecte kring) van klep (j). Dit
opnieuw vullen is mogelijk omdat er na
een afremming telkens nog druk over-
Uitvoering II
blijft, die via membraan (b of f) een tegenkracht
uitoefent op drukveer (a of g).
Daardoor kan een klep (c of e) reeds
opengaan als de openingsdruk van klep
(j) nog niet bereikt is.
De drukbeveiliging van kringen 1 en 3 bij
uitval van kring 2 verloopt op dezelfde
manier.
Als een noodremkring uitvalt, stroomt de
lucht eerst uit de ketels van kring 1 en
kring 2 over naar kring 3, tot klep (e) door
de dalende overstroomdruk niet meer
open kan worden gehouden en bij ingestelde
openingsdruk sluit. De drukwaarden
in de twee hoofdremkringen blijven
beveiligd tot de hoogte van de openingsdruk
van de defecte kring 3.
De terugslagkleppen (d en h) beveiligen
bij uitval van kring 1 of 2 onder de openingsdruk
van de kleppen (c of j) de intacte
kring tegen de defecte kring.

Vierkringbeveiligingsklep
934 702 ... 0
934 713 ... 0 / 934 714 ... 0
Doel:
Druk verzekeren voor de intacte remkringen
als één of meer kringen in een vierkringluchtdrukremsysteem
uitvallen.
Werkwijze:
Afhankelijk van de uitvoering zijn de 4
kringen parallel geschakeld en worden
de 4 kringen gelijkwaardig opgevuld, of
de kringen 3 en 4 zijn na de kringen 1 en
2 geschakeld. De vierkringbeveiligingsklep
heeft, afhankelijk van de uitvoering,
geen of maximaal in alle kringen bypassboringen,
die bij uitval van een kring het
vullen van het remsysteem vanaf 0 bar
verzekeren.
De door de drukregelaar via aansluiting 1
naar de beveiligingsklep gevoerde luchtdruk
gaat via de bypass-boringen (a, b, c
en d) langs de terugslagkleppen (h, j, q
en r) naar de 4 kringen van het luchtdrukremsysteem.
Tegelijkertijd wordt onder
Meerkring-beveiligingskleppen 1.
934 702
934 713
de kleppen (g, k, p en s) een druk opgebouwd,
waardoor deze kleppen worden
geopend als de ingestelde openingsdruk
(=beveiligde druk) wordt bereikt. De
membranen (f, l, o en t) worden daarbij
tegen de kracht van de drukveren (e, m,
n en u) opgetild. De luchtdruk stroomt via
aansluitingen 21 en 22 naar de luchtketels
van kringen 1 en 2 van de bedrijfsrem,
en via aansluitingen 23 en 24 naar
de kringen 3 en 4. Vanuit kring 3 wordt
de nood- en parkeerrem van de motorwagen
en van de aanhangwagen voorzien
van luchtdruk, vanaf kring 4 worden
andere nevenverbruikers voorzien van
luchtdruk.
Als een kring (b.v. kring 1) uitvalt,
stroomt de lucht uit de drie andere kringen
tot de dynamische sluitdruk van de
kleppen in de defecte kring wordt bereikt.
Door de kracht van de drukveren (e, m, n
en u) worden de kleppen (g, k, p en s) gesloten.
Als lucht uit kringen 2, 3 of 4
wordt afgenomen waardoor een drukdaling
ontstaat, worden ze weer opgevuld
tot aan de ingestelde openingdruk van
de defecte kring.
De drukbeveiliging van de intacte kring
bij uitval van een andere kring gebeurt op
dezelfde manier.
Als een kring (b.v. kring 1) uitvalt en de
druk in de intacte kringen naar 0 bar
daalt (bij langdurige stilstand van het
voertuig), stroomt de luchtdruk bij het opvullen
van het remsysteem eerst via de
bypass-boringen (a, b, c en d) naar de 4
kringen. In de intacte kringen wordt een
druk onder membranen (f, l en o) opgebouwd,
waardoor de openingsdruk van
de kleppen (g, k en p) daalt. Bij een verdere
drukstijging in aansluiting 1 gaan
deze kleppen open. De kringen 2, 3 en 4
worden tot aan de ingestelde openingsdruk
van de defecte kring 1 gevuld en op
die hoogte beveiligd.
19

1.
APU -
Luchtbehandelingsset
932 500 . . . 0
Uitvoering:
De APU (Air Processing Unit) is een multifunctioneel
apparaat, m.a.w. een combinatie
van verschillende apparaten. In
deze eenheid zit een luchtdroger met
drukregelaar, afhankelijk van de aanpassing
met of zonder verwarming, inclusief
een veiligheidsklep en een bandenvulaansluiting.
Op deze luchtdroger is een
meerkring-beveiligingsklep geflensd,
met één of twee geïntegreerde drukbegrenzingskleppen
en twee geïntegreerde
terugslagkleppen.
Bij sommige versies is ook een druksensor
voor de meting van de voorraaddrukwaarden
van de bedrijfsremkringen op
de meerkring-beveiligingsklep gemonteerd.
Doel:
De luchtdroger dient om de door de compressor
aangevoerde perslucht te ontvochtigen
en te reinigen en om de
voorraaddruk te regelen. De opgeflensde
meerkring-beveiligingsklep dient voor
de drukbegrenzing en drukverzekering in
remsystemen met verschillende kringen.
20
APU - Luchtbehandelingsset
Werkwijze:
De door de compressor gegenereerde
perslucht gaat via aansluiting 11 door
een filter naar de granulaatpatroon. Tijdens
het doorstromen wordt de lucht gefilterd
en gedroogd (zie in dit verband
luchtdroger 432 410 . . . 0 op pagina 11).
De gedroogde lucht stroomt dan via aansluiting
21 naar de voorraadaansluiting 1
van de opgeflensde meerkring-beveiligingsklep.
Als de voorraaddruk bereikt
is, schakelt de geïntegreerde drukregelaar
de nullastklep en de compressor levert
nu naar de atmosfeer. In de
nullastfase wordt het granulaat in de tegenstroom
via aansluiting 22 geregenereerd
met reeds gedroogde en
ontspannen lucht.
De luchtdroger is uitgerust met een veiligheidsklep,
die opent in geval van overdruk.
Om 's winters functiestoringen aan
de nullastklep te vermijden, is een bijkomende
verwarming geïntegreerd. Via de
bandenvulaansluiting of aansluiting 12 is
er een mogelijkheid voor kunstmatige
ventilatie (werkplaats). Op aansluiting 24
worden de voorraadreservoirs van de
luchtvering aangesloten.
De druk op voorraadaansluiting 1 van de
meerkring-beveiligingsklep wordt in een
eerste begrenzingsfase (10 ± 0,2 bar)
verlaagd naar de waarde die vereist is
voor de bedrijfsremkringen, en in een
0 0 4
tweede begrenzingsfase (8,5 – , bar)
naar de waarde die vereist is voor het
aanhangwagen-remsysteem.
Als een van de kringen uitvalt, daalt de
druk in de andere kringen in eerste instantie
tot aan de dynamische sluitdruk
(installatiespecifiek), maar stijgt daarna
0
weer tot de openingsdruk (9,0 bar
0
–
0, 3
– 0, 3
kring 1 + 2 en 7,5 bar kring 3 + 4)
van de defecte kring (= verzekerde druk).
Voorwaarde daarbij is extra toevoer door
de draaiende compressor. Boven deze
drukwaarde ontsnapt de toegevoerde
lucht naar de defecte kring en dus naar
de atmosfeer.
Een elektronische druksensoreenheid
geeft de drukwaarden in de bedrijfsremkringen
continu aan. De kringen 3 en 4
zijn ook uitgerust met uitgangen (25 en
26), die elk beveiligd zijn met een terugslagklep.
Als het remsysteem wordt gevuld vanaf
0 bar, worden de bedrijfsremkringen (1
en 2) overeenkomstig de EG-richtlijn 71/
320/EEG prioritair gevuld.

Ketel
950 ... ... 0
Doel:
Opslaan van de door de compressor gegenereerde
luchtdruk.
Uitvoering:
De ketel bestaat uit het cilindervormige
middenstuk met ingelaste, gewelfde bodem
en draadaansluitingen voor leidingen.
Het gebruik van zeer stevige
staalsoorten bij gelijkblijvende materiaaldikte
voor alle ketelgroottes laat een bedrijfsdruk
boven 10 bar toe bij ketels
onder 60 liter volume.
Het typeplaatje is opgekleefd en moet
overeenkomstig EN 286 : 2 volgende informatie
bevatten: nr. en datum van de
norm, naam van de fabrikant, het fabrieksnummer,
wijzigingen, de fabricagedatum,
het toelatingsnummer, het
volume in liter, de toegelaten bedrijfs-
Ketels 1.
druk, min. en max. bedrijfstemperatuur,
het CE-logo bij overeenstemming met
87/404/EG.
Het kenplaatje is bedekt met een sticker
met WABCO-nr. Als de ketel door de
voertuigfabrikant eventueel nog werd
overschilderd, wordt de sticker verwijderd,
zodat het eigenlijke kenplaatje
zichtbaar wordt.
Het condensaat in de ketel moet regelmatig
worden afgelaten. Het is aan te bevelen
ontwateringskleppen te gebruiken,
die leverbaar zijn voor manuele en voor
automatische bediening. Controleer de
bevestiging op het chassis en de spanbeugels
regelmatig.
Ontwateren van de ketel door ontwateringsklep
21

1.
Automatische ontwateringsklep
434 300 ... 0
Ontwateringsklep
934 300 ... 0
22
Ontwateringskleppen
Doel:
De kleppen, leidingen en cilinders beschermen
tegen binnendringend condenswater
door automatische ontwatering
van de ketel.
Werkwijze:
De druk die van de leiding tussen de
compressor en de drukregelaar naar
stuurleidingaansluiting 4 komt, schuift
schakelzuiger (a) naar de onderste eindpositie.
Het water dat uit de ketel komt,
gaat via aansluiting 1 langs de infrezingen
van schakelzuiger (a) naar opvangkamer
A.
Het condenswater in de stuurleiding
wordt via een boring in de wand van de
holle schakelzuiger (a) eveneens naar
opvangkamer A geduwd.
Doel:
Aflaten van condenswater uit de ketel,
en indien nodig ontluchting van de luchtdrukleidingen
en ketel.
Werkwijze:
De klep wordt door veer (a) en de keteldruk
gesloten gehouden. Door bedie-
Als de drukregelaar afschakelt, wordt de
stuurleiding drukloos en wordt schakelzuiger
(a) naar zijn bovenste eindpositie
verplaatst door de druk in ringkamer B.
Het in opvangkamer A verzamelde water
kan langs infrezingen (b) naar de buitenlucht
ontsnappen.
Overstromen van het condensaat in opvangkamer
(a) en gedeeltelijke ontsnapping
van de keteldruk via de boring in de
wand van de schakelzuiger naar de
stuurleiding - wat mogelijk zou zijn na het
uitschakelen van de voertuigmotor terwijl
de compressor belast is - wordt vermeden
door een op de boring geplaatste,
als terugslagklep werkende O-ring.
ningsbout (c) in zijdelingse richting te
trekken of te duwen, gaat kantelklep (b)
open. Luchtdruk en condenswater kunnen
uit de ketel ontsnappen. Als niet
wordt geduwd of getrokken, sluit klep (b).

Automatische ontwateringsklep
934 301 ... 0
Manometers
453 ... ... 0
Ontwateringsklep en manometer 1.
Doel:
Het luchtdrukremsysteem beschermen
tegen binnendringend condenswater
door automatische ontwatering van de
ketel.
Werkwijze:
Bij het vullen van de ketel komt luchtdruk
via filter (a) in ruimte B en op klephuis (c).
Het klephuis gaat op zijn buitenste omtrek
omhoog vanaf inlaat (b). Luchtdruk
stroomt samen met eventueel aanwezig
condenswater uit de ketel naar ruimte A,
waarbij het condenswater zich boven uitlaat
(d) verzamelt. Na de drukstabilisatie
tussen beide ruimtes sluit klephuis (c) inlaat
(b).
Doel:
Manometers dienen om de druk in de ketels
en in de commandoleidingen te bewaken.
Werkwijze:
Bij de enkelvoudige manometer 453 002
wordt de buisveer in de behuizing gestrekt
door de druk afkomstig van de ketel.
De veer verplaatst via hefboom en
tandstang de op een draaibare as bevestigde
zwarte wijzer. Bij drukafname wordt
de wijzer door een draaiveer weer op de
nog aanwezige waarde gezet.
Als - b.v. door af te remmen - de druk in
de ketel daalt, vermindert ook de druk in
ruimte B, terwijl in ruimte A in eerste instantie
de volledige druk behouden blijft.
De hogere druk in ruimte A werkt langs
onder op klephuis (c) en tilt het op van
uitlaat (d). Het condenswater wordt nu
door het in ruimte A ontstane luchtkussen
naar buiten geduwd. Als de druk in
ruimte A voldoende gedaald is, zodat er
weer een drukevenwicht tussen ruimte A
en B bestaat, sluit klephuis (c) uitlaat (d).
Om de goede werking van de ontwateringsklep
te controleren, kan uitlaat (d)
manueel worden geopend door pen (e) in
de uitlaatopening in te drukken.
453 002 453 197
Bij de dubbele manometer 453 197 is
een tweede rode wijzer voorzien, die bij
het afremmen de druk aangeeft die naar
de remcilinders stroomt. Als de rem
wordt losgelaten, wordt deze wijzer door
een draaiveer weer naar de nulstand gebracht.
De voorraad- en remdrukwaarden
kunnen worden afgelezen op de
schaalverdeling, die voorzien is van verdelingen
van 0-10 of 0-25 bar.
23

1.
Terugslagklep
434 01. ... 0
Doel:
Beveiliging van onder druk staande leidingen
tegen ongewenst ontluchten.
Smoor-terugslagklep
434 015 ... 0
Doel:
Smoring van de luchtstroom, naar keuze
bij de be- of ontluchting van de aangesloten
leiding.
Terugslagklep
434 021 ... 0
Doel:
Beveiliging van onder druk staande ketels
tegen ongewenst ontluchten.
24
Terugslagkleppen
434 014
434 019
Werkwijze:
Luchtdoorgang is enkel mogelijk in de op
de behuizing aangegeven richting. Terugstromen
van de lucht wordt door de
terugslagklep verhinderd, doordat bij
drukafname in de voedingsleiding de inlaat
sluit.
Werkwijze:
Als er lucht in de richting van de pijl binnenkomt,
wordt de in de behuizing ingebouwde
terugslagklep (a) opgeheven
van de zitting en wordt de aangesloten
leiding ongesmoord belucht. Bij het ontluchten
van de toevoerleiding sluit de terugslagklep
en de ontluchting van
aansluiting 2 gebeurt via smoorboring
(b). De smoordiameter kan worden ge-
Werkwijze:
De in de voedingsleiding aangevoerde
luchtdruk opent klep (a) en stroomt naar
de ketel, op voorwaarde dat de druk groter
is dan de druk in de ketel. Klep (a)
blijft geopend tot de drukwaarden in de
voedingsleiding en in de ketel gelijk zijn.
Terugstromen van lucht uit de ketel
wordt verhinderd door klep (a), die bij
Doorstroomrichting
Bij een drukstijging in de voedingsleiding
maakt de met een veer belaste terugslagklep
de baan weer vrij, zodat een
drukstabilisering kan plaatsvinden.
Doorstroomrichting ongesmoord
wijzigd met stelschroef (c). Door naar
rechts te draaien vermindert de doorsnede,
wordt de ontluchting dus vertraagd;
door naar links te draaien vergroot de
doorsnede.
Door de luchtdruk tegengesteld aan de
pijlrichting aan te sluiten, kan de beluchting
gesmoord en de ontluchting ongesmoord
verlopen.
drukdaling in de voedingsleiding door
drukveer (b) en door de nu hogere keteldruk
wordt gesloten.
De luchtdoorgang in de terugslagklep is
enkel mogelijk in de richting van de voedingsleiding
naar de ketel.

Overstroomklep
434 100 ... 0
Doel:
Overstroomklep met terugstroming
De doorgang voor de luchtdruk naar de
2de luchtdrukketel wordt pas vrijgegeven
als de berekeningsdruk van het remsysteem
in de 1ste ketel bereikt is; daardoor
is de bedrijfsrem sneller paraat.
Bij drukdaling in de 1ste ketel wordt
luchtdruk uit de 2de ketel teruggevoerd.
Overstroomklep zonder terugstroming
De doorgang voor de luchtdruk naar nevenverbruikers
(portierbediening, nooden
parkeerrem, servokoppeling enz.)
wordt pas vrijgegeven als de berekeningsdruk
van het remsysteem in de laatste
luchtketel bereikt is.
Overstroomklep met begrensde terugstroming
De doorgang voor de luchtdruk naar de
aanhangwagen of naar nevenverbruikers
(b.v. nood- en parkeerrem) wordt
pas vrijgegeven als de berekeningsdruk
van het remsysteem in de laatste lucht-
Overstroomklep 1.
Met terugstroming
Zonder terugstroming Met begrensde terugstroming
ketel bereikt is. Bovendien drukbeveiliging
voor de motorwagen bij
onderbreking van de aanhangwagenvoorraadleiding.
Bij drukdaling in de luchtketels van de
bedrijfsrem stroomt luchtdruk gedeeltelijk
terug tot aan de van de overstroomdruk
afhankelijke sluitdruk.
Werkwijze:
Bij alle overstroomkleppen komt de
luchtdruk in de richting van de pijl in de
behuizing en door boring (g) onder membraan
(d), dat door stelveer (b) en zuiger
(c) op zijn zitting wordt gedrukt. Als de
overstroomdruk wordt bereikt, wordt de
kracht van stelveer (b) overwonnen, zodat
membraan (d) van haar zitting omhoog
gaat en boring (e) vrijkomt. De lucht
komt rechtstreeks of na het openen van
terugslagklep (h) naar de in pijlrichting
geplaatste ketels of verbruikers.
Bij overstroomklep met terugstroming
kan de luchtdruk uit de 2de ketel na het
openen van terugslagklep (f) terugstro-
men als de druk in de 1ste ketel met
meer dan 0,1 bar gedaald is. Bij de overstroomklep
zonder terugstroming is terugstromen
niet mogelijk, omdat
terugslagklep (h) gesloten wordt gehouden
door de hogere druk van de 2de ketel.
Bij de overstroomklep met begrensde terugstroming
kan de lucht terugstromen
tot aan de sluitdruk van membraan (d).
Als deze druk wordt bereikt, duwt stelveer
(b) met zuiger (c) membraan (d) op
haar zitting, waardoor een verdere drukstabilisatie
tegengesteld aan de pijlrichting
wordt verhinderd.
De overstroomdruk kan bij alle uitvoeringen
worden gecorrigeerd door stelschroef
(a) te verdraaien. Naar rechts
draaien voor een hogere overstroomdruk,
naar links draaien voor een lagere
overstroomdruk.
25

1.
Drukbegrenzingsklep
475 009 . . . 0
De serie 475 010 ... 0 is vermeld in
deel 2 op pagina 71
Doel:
Begrenzing van de uitgangsdruk:
Werkwijze:
De aan de hogedrukzijde aansluiting 1
ingestuurde perslucht stroom door inlaat
(e) en ruimte B naar de lagedrukaansluiting
2. Daarbij wordt ook de membraanzuiger
(c) door de boring A onder druk
geplaatst, maar de zuiger wordt eerst
door de drukveer (b) in zijn onderste
stand gehouden.
Als de druk in ruimte B de voor de lagedrukzijde
ingestelde hoogte bereikt,
Drukbegrenzingsklep
475 015 ... 0
Doel:
Begrenzing van de uitgestuurde druk tot
een ingestelde waarde.
Werkwijze:
De drukbegrenzingsklep is zo ingesteld,
dat ze slechts een bepaalde druk aan de
lagedrukzijde (aansluiting 2) uitstuurt.
Veer (a) werkt constant op de zuigers (c
en d); daardoor wordt zuiger (c) in zijn
bovenste eindpositie gehouden, waarbij
hij tegen behuizing (h) ligt. Inlaat (b) is
geopend. De op aansluiting 1 binnenkomende
voorraadlucht stroomt van ruimte
C naar ruimte D en loopt via aansluiting
2 naar de erna geschakelde ventielen.
26
Drukbegrenzingsklep
overwint de membraanzuiger (c) de
kracht van de drukveer (b) en gaat hij samen
met de veerbelaste klep (d) omhoog,
waardoor inlaat (e) sluit.
Als de druk in ruimte B boven de ingestelde
waarde is gestegen, gaat de
membraanzuiger (c) verder omlaag en
komt daardoor los van de klep (d). De
overtollige perslucht ontsnapt door de
zuigerstangboring van de membraanzuiger
(c) en de ontluchtingsklep (a) naar de
open lucht.
Als er een drukverlies optreedt door lek-
Als de druk die in ruimte D wordt opgebouwd,
groter wordt dan de kracht van
drukveer (a), gaan de zuigers (c en d)
omlaag. Klep (g) sluit inlaat (b) en een afsluitstand
is bereikt.
Door een luchtverbruik aan de lagedrukzijde
wordt de drukstabilisatie op zuiger
(c) opgeheven. Veer (a) duwt de zuigers
(c en d) weer omhoog. Inlaat (b) gaat
open en er wordt lucht toegevoerd tot de
druk de ingestelde hoogte bereikt heeft
en de stabiliteit weer verkregen is.
Als de druk aan de lagedrukzijde de
voorziene ingestelde waarde over-
ken in de lagedrukleiding aansluiting 2,
stoot de daardoor van druk ontlaste en
neerwaarts bewegende membraanzuiger
(c) de klep (d) open. Een persluchtvolume
dat overeenkomt met het verlies,
wordt via inlaat (e) toegevoerd. Bij het
ontluchten van de hogedrukleiding opent
de nu hogere druk in ruimte B eerst inlaat
(e) van de klep (d). Door de beginnende
drukontlasting van de membraanzuiger
(c) glijdt deze omlaag en houdt hij de
klep (d) geopend. De lagedrukleiding
wordt ontlucht via het apparaat dat met
de hogedrukzijde verbonden is.
schrijdt, opent de als veiligheidsklep opgevatte
zuiger (c) uitlaat (e). De
overtollige druk ontstapt via ontluchting 3
naar de buitenlucht.
Als de druk in ruimte C onder de waarde
van de druk in ruimte D daalt, wordt klep
(f) geopend. De luchtdruk uit ruimte D
stroomt nu via boring B terug naar aansluiting
1, tot de kracht van veer (a) weer
overweegt en inlaat (b) opengaat. Er
vindt een drukstabilisatie plaats tussen
aansluitingen 2 en 1.

Voetremklep voor éénkringremsysteem
461 111 ... 0
met rempedaal
461 113 ... 0
Voetremkleppen 1.
461 111
Doel:
Fijn be- en ontluchten van de éénkringbedrijfsrem.
Werkwijze:
Bij bediening van de in veerschotel (a)
aanwezige stoter gaat zuiger (c) omlaag,
sluit uitlaat (d) en opent inlaat (e). De
voorraadlucht op aansluiting 11 stroomt
dan via ruimte A en aansluiting 21 naar
de erna geschakelde remventielen van
de bedrijfsremkring.
De druk die in ruimte A wordt opgebouwd,
werkt ook op de onderzijde van
zuiger (c). Deze wordt tegen de kracht
van rubberveer (b) omhoog bewogen, tot
aan beide zijden van zuiger (c) een
krachtevenwicht ontstaat. In deze stand
is inlaat (e) en uitlaat (d) gesloten, er is
een afsluitstand bereikt.
461 113
Bij een volledige bediening van de rem
wordt zuiger (c) naar zijn onderste eindpositie
verplaatst en blijft inlaat (e) constant
geopend.
De ontluchting van de bedrijfsremkring
gebeurt in omgekeerde volgorde en kan
eveneens regelbaar geschieden. De
remdruk in ruimte A verplaatst zuiger (c)
omhoog. Via de opengaande uitlaat (f)
en ontluchting 3 wordt de bedrijfsrem
overeenkomstig de stand van de stoter
gedeeltelijk of volledig ontlucht.
27

1.
Voetremklep met rempedaal
461 307 ... 0
Doel:
Fijn be- en ontluchten van de tweekringbedrijfsrem.
Werkwijze:
Door rempedaal (r) te bedienen, gaat regelzuiger
(a) omlaag, waardoor uitlaat
(p) afsluit en inlaat (o) opengaat. Daardoor
worden de remcilinders van de eerste
kring en de aanhangwagen-stuurklep
van voorraadaansluiting 11 via aansluiting
21 afhankelijk van de intensiteit van
de rembediening gedeeltelijk of volledig
belucht.
De druk in ruimte A wordt daarbij enerzijds
opgebouwd onder regelzuiger (a)
en anderzijds via boring (n) in ruimte B
op relaiszuiger (b) van de tweede kring.
Relaiszuiger (b) gaat tegen de kracht van
veer (l) omlaag en neemt daarbij zuiger
(c) mee. Daardoor wordt nu ook uitlaat (j)
gesloten en inlaat (k) geopend. Luchtdruk
stroomt van 12 via aansluiting 22
naar de remcilinders van de tweede
kring, die overeenkomstig de sturende
druk in ruimte B worden belucht.
De druk in ruimte C ligt wegens de kracht
van veer (l) altijd iets onder de druk in
ruimte A en B.
28
Voetremkleppen
De druk die in ruimte A wordt opgebouwd,
werkt ook op de onderzijde van
regelzuiger (a), die daardoor tegen de
kracht van rubberveer (q) omhoog gaat,
tot aan beide zijden van zuiger (a) een
krachtevenwicht ontstaat. In deze positie
zijn inlaat (o) en uitlaat (p) gesloten (afsluitstand).
Op analoge manier gaan deze zuigers
omhoog door de toenemende druk in
ruimte C, die samen met veer (l) onderaan
op de zuigers (b) en (c) werkt. Deze
opgaande beweging van de zuigers
wordt beëindigd als de afsluitstand bereikt
is, dus als inlaat (k) en uitlaat (j) gesloten
zijn.
Bij een volledige bediening van de rem
wordt zuiger (a) naar zijn onderste eindpositie
verplaatst en blijft inlaat (o) constant
geopend. De volle druk die nu in
ruimte B heerst, brengt relaiszuiger (b)
naar zijn onderste eindpositie en zuiger
(c) houdt inlaat (k) geopend. De voorraadlucht
stroomt onverminderd naar de
twee bedrijfsremkringen.
Afzetten van de rem, dus ontluchten van
beide kringen, gebeurt in omgekeerde
volgorde en kan eveneens regelbaar
verlopen. Beide kringen worden via ontluchtingsklep
(h) ontlucht.
met hefboom 461 491 ... 0
Als kring II uitvalt, werkt kring I verder op
de beschreven manier. Als kring I uitvalt,
gaat de aansturing van relaiszuiger (b)
verder; kring II wordt mechanisch als
volgt in werking gezet: bij bediening van
de rem wordt zuiger (a) omlaag geduwd.
Zodra hij in contact komt met inzetstuk
(m), dat vast verbonden is met zuiger (c),
wordt bij verdere neerwaartse beweging
ook zuiger (c) omlaag verplaatst; uitlaat
(j) sluit en inlaat (k) gaat open. Kring II is
dus volledig functioneel ondanks uitval
van kring I, omdat zuiger (c) de functie
van regelzuiger waarneemt.
Verschillende uitvoeringen van de voetremklep
beschikken over een extra inrichting,
waarmee de voorijling van kring
I ten opzichte van kring II door een drukterughouding
van kring II in een bepaald
bereik traploos kan worden gewijzigd.
Daarbij wordt met draaibare kap (g) de
voorspanning van veer (f) gewijzigd. Als
zuiger (c) omlaag glijdt, komt het hiermee
verbonden inzetstuk (m) eerst in
contact met veerbelaste stoter (e), vóór
uitlaat (j) wordt afgesloten en inlaat (k)
wordt geopend. De ingestelde veervoorspanning
bepaalt nu bij welke druk in
ruimte C zuiger (c) door stoter (e) weer
omhoog wordt verplaatst en de afsluitstand
wordt bereikt.

461 315 ... 0
461 317 ... 0
Voetremklep
461 315 ... 0
met rempedaal
461 317 ... 0
Doel:
Fijn be- en ontluchten van de tweekringvoetrem.
Een aantal uitvoeringen van reeks 461
315 ... 0 zijn uitgerust met een geïntegreerde
geluiddemper om de inbouwlengte
te optimaliseren.
Werkwijze:
Bij bediening van de in veerschotel (a)
aanwezige stoter gaat zuiger (c) omlaag,
sluit uitlaat (d) en opent inlaat (j). De
voorraadlucht op aansluiting 11 stroomt
dan via ruimte A en aansluiting 21 naar
de erna geschakelde remventielen van
bedrijfsremkring I. Tegelijkertijd stroomt
luchtdruk via boring D naar ruimte B en
wordt de bovenkant van zuiger (f) onder
druk geplaatst. Deze zuiger gaat omlaag,
sluit uitlaat (h) en opent inlaat (g).
De voorraadlucht van aansluiting 12
stroomt via ruimte C en aansluiting 22
Voetremkleppen 1.
naar de erna geschakelde remventielen
van bedrijfsremkring II.
De druk die in ruimte A wordt opgebouwd,
werkt ook op de onderzijde van
zuiger (c). Deze wordt tegen de kracht
van rubberveer (b) - bij uitvoering 180 tegen
de kracht van de drukveren - omhoog
bewogen, tot aan beide zijden van
zuiger (c) een krachtevenwicht ontstaat.
In deze stand is inlaat (j) en uitlaat (d) gesloten,
er is een afsluitstand bereikt.
Op analoge wijze verplaatst de stijgende
druk in ruimte C zuiger (f) weer omhoog,
tot ook hier een afsluitstand wordt bereikt.
Inlaat (g) en uitlaat (h) zijn gesloten.
Bij een volledige bediening van de rem
wordt zuiger (c) naar zijn onderste eindpositie
verplaatst en blijft inlaat (j) constant
geopend. De via boring D in ruimte
B werkende druk verplaatst ook zuiger (f)
naar zijn onderste eindstand en houdt inlaat
(g) geopend. De voorraadlucht
stroomt onverminderd naar de twee bedrijfsremkringen.
Uitvoering 461 315 180 0
- Geïntegreerde geluiddemping -
De ontluchting van beide bedrijfsremkringen
gebeurt in omgekeerde volgorde
en kan eveneens regelbaar geschieden.
De remdruk in ruimtes A en C verplaatst
de zuigers (c en f) omhoog. Via de opengaande
uitlaten (d en h) en ontluchting 3
worden beide kringen van de bedrijfsrem
overeenkomstig de stand van de stoter
gedeeltelijk of volledig ontlucht.
Om het ontluchtingslawaai te beperken,
is op aansluiting 3 bij uitvoering 180 een
geluiddemper voorzien.
Als één kring, b.v. kring II, uitvalt, werkt
kring I verder op de beschreven manier.
Als echter kring I uitvalt, wordt bij een
rembediening zuiger (f) van klephuis (e)
omlaag verplaatst. Uitlaat (h) sluit en inlaat
(g) gaat open. Een afsluitstand wordt
bereikt zoals hiervoor beschreven.
29

1.
Voetremklep met elektroschakelaar
of sensor
461 318 ... 0
30
Voetremkleppen
Doel:
Fijn be- en ontluchten van de tweekringvoetrem.
Met elektrische aansturing van de retarder.
Werkwijze:
Bij bediening van rempedaal (a) in de
vrije slag wordt eerst schakelaar I en, nadat
het mechanische drukpunt werd
overwonnen, schakelaar II bediend.
Daardoor wordt de eerste of tweede remtrap
van de retarder ingeschakeld zonder
dat luchtdruk naar de bedrijfsrem loopt.
Bij de verdere neerwaartse beweging
van rempedaal (a) wordt schakelaar III
bediend en wordt de derde remtrap van
de retarder ingeschakeld. Tegelijkertijd
gaat zuiger (c) omlaag. De werkwijze van
de remklep is identiek aan de beschrijving
voor 461 315 (pagina 29).
Afb. 2
Bij het ontluchten van beide bedrijfsremkringen
worden, bij de opwaartse beweging
van rempedaal (a) naar de
rustpositie, de schakeltrappen van de retarder
weer uitgeschakeld.
In afb. 2 is in het rempedaal een naderingsschakelaar
geïntegreerd, die bij een
rempedaalverplaatsing van ca. 2 graden
wordt geschakeld.

Voetremklep
461 319 ... 0
Doel:
Fijn be- en ontluchten van de tweekringvoetrem.
Automatische regeling van de
druk in de voorasremkring in functie van
de door de ALR-regelaar in de achterasremkring
gestuurde druk, om te voldoen
aan de bepalingen van de EG-richtlijn
“Remsystemen” en hun aanpassingsrichtlijnen.
Werkwijze:
Bij bediening van de in veerschotel (a)
aanwezige stoter gaat zuiger (c) omlaag,
sluit uitlaat (d) en opent inlaat (j). De
voorraadlucht op aansluiting 11 stroomt
via ruimte A en aansluiting 21 naar de
erna geschakelde remventielen van bedrijfsremkring
I. Tegelijkertijd stroomt
luchtdruk via boring E naar ruimte B en
wordt vlak X 1 van zuiger (f) onder druk
geplaatst. Deze zuiger gaat omlaag, sluit
uitlaat (h) af en opent inlaat (g). De voorraadlucht
van aansluiting 12 stroomt via
ruimte C en aansluiting 22 naar de erna
geschakelde remventielen van bedrijfsremkring
II.
De hoogte van de ingestuurde druk naar
kring II is afhankelijk van de uitgestuurde
druk van de ALR-regelaar. Deze druk
komt via aansluiting 4 in ruimte D, plaatst
vlak X 2 van zuiger (f) onder druk en ondersteunt
op die manier ook de kracht
Voetremkleppen 1.
die op de bovenzijde van zuiger (f) inwerkt.
De druk die in ruimte A wordt opgebouwd,
werkt ook op de onderzijde van
zuiger (c). Deze wordt tegen de kracht
van rubberveer (b) omhoog bewogen, tot
aan beide zijden van zuiger (c) een
krachtevenwicht ontstaat. In deze stand
is inlaat (j) en uitlaat (d) gesloten. Er is
een afsluitstand bereikt.
Op analoge wijze verplaatst de stijgende
druk in ruimte C zuiger (f) weer omhoog,
tot ook hier een afsluitstand wordt bereikt.
Inlaat (g) en uitlaat (h) zijn gesloten.
Bij een volledige bediening van de rem
wordt zuiger (c) naar zijn onderste eindpositie
verplaatst en blijft inlaat (j) constant
geopend. De via boring E in ruimte
B op vlak X 1 inwerkende voorraaddruk
verplaatst, ondersteund door de in ruimte
D op vlak X 2 werkende volle remdruk
van de achteraskring, zuiger (f) naar zijn
onderste eindstand. Inlaat (g) is geopend
en voorraadlucht stroomt onverminderd
naar de twee bedrijfsremkringen.
De ontluchting van beide bedrijfsremkringen
gebeurt in omgekeerde volgorde
en kan eveneens regelbaar geschieden.
De remdruk in ruimtes A en C verplaatst
de zuigers (c en f) omhoog. Via de open-
gaande uitlaten (d en h) en ontluchting 3
worden beide kringen van de bedrijfsrem
overeenkomstig de stand van de stoter
gedeeltelijk of volledig ontlucht.
De druk in ruimte D wordt via de voorgeschakelde
ALR-regelaar afgebouwd.
Als één kring, b.v. kring II, uitvalt, werkt
kring I verder op de beschreven manier.
Als echter kring I uitvalt, wordt bij een
rembediening zuiger (f) van klephuis (e)
omlaag verplaatst. Uitlaat (h) sluit en inlaat
(g) gaat open. Een afsluitstand wordt
bereikt zoals hiervoor beschreven.
31

1.
Voetremklep
461 324 ... 0
Doel:
Fijn be- en ontluchten van de tweekringvoetrem
en pneumatische besturing van
de retarder via de geïntegreerde drukregelklep.
Werkwijze:
Bij bediening van rempedaal (a) in de
vrije slag wordt via hefboom (b) eerst
klep (g) omlaag verplaatst. Uitlaat (d)
sluit en inlaat (f) gaat open. De voorraadlucht
op aansluiting 13 stroomt via ruimte
A en aansluiting 23 naar de erna geschakelde
retarder. De druk die daarbij in
Voetremklep met hefboom
461 482 ... 0
32
Voetremkleppen
ruimte A wordt opgebouwd, werkt in op
zuiger (e). Zodra de hieruit resulterende
kracht groter is dan de kracht van drukveer
(c), wordt zuiger (e) omlaag verplaatst.
Inlaat (f) sluit en een afsluitstand
is bereikt. Bij de verdere neerwaartse beweging
van rempedaal (a) wordt de druk
op aansluiting 23 recht evenredig met de
verplaatsing van het rempedaal verhoogd.
Op het einde van de vrije slag
overweegt de druk in ruimte A en vindt
geen verhoging meer plaats op aansluiting
23 als de voetrem wordt ingezet.
De werkwijze van de remklep is zoals beschreven
bij 461 315 (pagina 29).
Na ontluchting van beide bedrijfsremkringen
wordt klep (g) in de vrije slag van
rempedaal (a) weer omhoog verplaatst.
Uitlaat (d) gaat open en de luchtdruk uit
aansluiting 23 wordt via ontluchting 3 van
de drukregelklep afgebouwd.

Zuigercilinders
421 0.. ... 0 en
921 00. ... 0
Membraancilinders
423 00. ... 0 en
423 10. ... 0
Membraancilinders voor
rem met wigvormige spie
423 0.. ... 0 en
423 14. ... 0
Remcilinders 1.
voor schijfremmen
Doel:
Genereren van de remkracht voor de
wielrem met behulp van luchtdruk.
Afhankelijk van de uitvoering geschikt
voor mechanische of hydraulische
krachtoverdracht.
Werkwijze:
Zodra er luchtdruk in de remcilinder
komt, werkt de ontstane zuigerkracht via
de drukstang op de remhefboom of de
hydraulische hoofdcilinder. Bij ontluchten
duwt de met voorspanning ingebouwde
drukveer de zuiger of het
membraan weer naar de uitgangsstand.
33

1.
Zuigervoorspancilinder
421 30. ... 0
Membraan-voorspancilinder
423 0.. ... 0
Werkwijze:
Bij bediening van de bedrijfsrem stroomt
de door de voetremklep uitgestuurde
luchtdruk via aansluiting A naar ruimte B.
De druk die hier wordt opgebouwd, werkt
op membraan (a) en verplaatst het membraan
samen met zuiger (b) tegen de
kracht van drukveer (d) naar rechts.
Daarbij wordt de uit druk maal oppervlak
resulterende kracht F via drukstang (c)
overgedragen op de zuiger van de opgeflensde
hoofdremcilinder.
34
Voorspancilinders
Doel:
Pneumatische bediening van de aangeflensde
hydraulische hoofdremcilinder in
hydro-pneumatische remsystemen.
Werkwijze:
Bij bediening van de bedrijfsrem stroomt
de door de voetremklep uitgestuurde
luchtdruk via aansluiting A naar ruimte B.
De druk die hier wordt opgebouwd, verplaatst
zuiger (a) tegen de kracht van
drukveer (c) naar rechts. Daarbij wordt
Bij beëindiging van het remproces wordt
ruimte B via de ervoor geschakelde voetremklep
weer ontlucht. Tegelijkertijd
verplaatst drukveer (d) zuiger (b) en
membraan (a) weer naar hun uitgangspositie.
Een filter (e) voor de luchtuitgangsopeningen
van het cilinderdeksel voorkomt
bij het teruglopen van zuiger (b) dat vuil
en stof in het binnenste van de cilinder
kan binnendringen.
de uit druk maal oppervlak resulterende
kracht F via drukstang (b) overgedragen
op de zuiger van de opgeflensde hoofdremcilinder.
Bij beëindiging van het remproces wordt
ruimte B via de ervoor geschakelde voetremklep
weer ontlucht. Tegelijkertijd
verplaatst drukveer (c) zuiger (a) weer
naar zijn uitgangspositie.
De membraan-voorspancilinders kunnen
voorzien zijn van een slijtage- en/of slagindicator,
waarmee de bestuurder de
toestand van de wielremmen kan controleren.
De mechanische slijtage-indicator is als
sleepindicator uitgevoerd, m.a.w. hij
loopt niet vanzelf terug. Deze indicator
wordt na 50% van de totale slag bediend
en bevat markeringen waarmee de bestuurder
de slijtagetoestand van het remsysteem
kan controleren.

Tristop®-cilinders
425 3.. ... 0 voor remmen met
wigvormige spie en
925 ... ... 0 voor nokkenrem
425 ... ... 0
925 ... ... 0
Doel:
Gecombineerde veerrem-membraancilinders
(Tristop®-cilinders) genereren de
remkracht voor de wielremmen. Ze bestaan
uit het membraangedeelte voor de
bedrijfsrem en het veerremgedeelte voor
de nood- en parkeerrem.
Werkwijze:
a) Bedrijfsrem:
Als de bedrijfsrem wordt bediend,
stroomt luchtdruk via aansluiting 11 naar
ruimte A, waardoor membraan (d) onder
druk wordt geplaatst en zuiger (a) tegen
de kracht van drukveer (c) naar rechts
wordt geduwd. Via zuigerstang (b) werkt
de geproduceerde kracht op de remnasteller
en dus op de wielrem. Als ruimte A
wordt ontlucht, verplaatst drukveer (c)
zuiger (a) en membraan (d) weer naar
Tristop® - cilinders 1.
hun uitgangspositie. De membraancilinder
van de Tristop®-cilinder is voor zijn
functie volledig onafhankelijk van het
veerremgedeelte.
b) Parkeerrem:
Bij bediening van de parkeerrem wordt
de onder druk staande ruimte B via aansluiting
12 gedeeltelijk of volledig ontlucht.
Daarbij werkt de kracht van de
ontspannende drukveer (f) via zuiger (e)
en drukstang (b) in op de wielrem.
De maximale remkracht van het veerremgedeelte
wordt verkregen bij volledige
ontluchting van ruimte B. Omdat de
remkracht in dit geval uitsluitend mechanisch
door drukveer (f) wordt geleverd,
mag het veerremgedeelte voor de parkeerrem
worden gebruikt. Om de rem af
te zetten, wordt ruimte B via aansluiting
12 weer belucht.
c) Mechanische losinrichting
De Tristop®-cilinder is voor noodgevallen
voorzien van een mechanische losinrichting
voor het veerremgedeelte. Bij
volledige drukuitval op aansluiting 12
kan de parkeerrem weer worden afgezet
door zeskantschroef (g) SW 24 uit te
draaien.
d) Snellosinrichting (enkel 425 ... ... 0)
Om de snellosfunctie te kunnen gebruiken,
dient men met een hamer op boutkop
(h) te slaan. Daardoor komen kogels
(i) los uit hun arretering en keert drukstang
(j) door de terugstelkrachten van
de handrem terug.
Als de drukuitval verholpen is, wordt aansluiting
12 weer belucht. De terugkerende
zuiger (e) spant drukveer (f) weer
voor. Tegelijk worden kogels (i) weer in
de arretering geplaatst en daar vastgehouden.
35

1.
Remnasteller
433 50. ... 0
Doel:
Gemakkelijk, snel en traploos corrigeren
van de remas in functie van de slijtage
van de voering, zodat de remcilinder
steeds ongeveer in hetzelfde slagbereik
werkt.
(Met name belangrijk bij dikke voeringen
Automatische remnasteller
433 54. ... 0 en
433 57. ... 0
Doel:
Overdragen van de remkracht op de
wielrem. Automatische correctie van de
remas in functie van de slijtage van de
voering, zodat de remcilinder altijd ongeveer
in hetzelfde slagbereik werkt.
Werkwijze:
In de losstand van het remsysteem ligt
de muil van de stelplaat met haar onderste
kant tegen de als vast punt fungerende
bout (e). Bij een rembediening
doorloopt stelplaat (b) maximaal de afstand
van bout (e) tot aan de bovenkant
van de muil.
Als de slag van de remcilinder door slijtage
van de remvoering groter geworden
is, stoot de bovenkant van stelplaatmuil
36
Remnastellers
en bij servoremmen, en als membraancilinders
worden gebruikt wegens de kleine
zuigerslagen).
Werkwijze:
Voor de nastelling wordt een ringsleutel
op zeskant (b) van de verstelinrichting
van de remnasteller geplaatst en door te
(b) op bout (e) en wordt vastgehouden.
Hierdoor wordt het vast met stelplaat (b)
verbonden koppelingsstuk (g) in de wikkelrichting
van rechthoekveer (c) op wormas
(f) verdraaid. Als het remproces ten
einde is, keert de remnasteller terug naar
zijn uitgangspositie. Daarbij komt de onderkant
van de stelplaatmuil weer tegen
bout (e) te liggen en wordt koppelingsstuk
(g) op wormas (f) tegen de wikkeling
van de rechthoekveer gedraaid. Door
deze draaibeweging wordt rechthoekveer
(c) opgedraaid en komt vast tegen
de boring van koppelingsstuk (g) en stelring
(d) te liggen. De daardoor verkregen
hoge wrijvingswaarde neemt stelring (d)
mee, die vormsluitend verbonden is met
wormas (f). Via wormas (f) en wormwiel
draaien wordt worm (a) verplaatst. Via
wormwiel (d) wordt de remas en dus de
remnok gecorrigeerd. Kogelsnapslot (c)
voor zeskant (b) in de verstelinrichting
voorkomt ongewenst verstellen van de
remnasteller.
(h) wordt de remas nu in bedieningsrichting
verdraaid en wordt een optimale instelling
van de wielrem verkregen.
Om te voorkomen dat koppelingsstuk (g)
op wormas (f) door trillingen kan verdraaien,
wordt het door veer (a) axiaal
tegen stelring (d) geduwd en zo in de huidige
stand gehouden.
Naast de hier beschreven versie bestaat
er ook een versie met tegengestelde bedieningsrichting.
Daarbij ligt bout (e) tegen
de bovenkant van stelplaatmuil (b).
De verstelling gebeurt op dezelfde manier.

Handremklep
961 721 ... 0
Handremkleppen 1.
Doel:
Fijn regelbare bediening van de aanhangwagen-stuurklep
om een opleggercombinatie
of vrachtwagen gestrekt te
houden door de aanhanger af te remmen
(strekrem).
Werkwijze:
In de rijstand houdt de voorraaddruk op
aansluiting 1, ondersteund door drukveer
(i), klep (g) gesloten. In de ruststand
van handhefboom (a) draagt nok (c)
geen kracht over op zuiger (l). De drukveren
houden de zuigers (k en l) in de
bovenste eindstand en aansluiting 2 is
verbonden met ontluchting 3.
Bij bediening van handhefboom (a) duwt
nok (c) zuiger (l) omlaag. De veren (d en
e) worden samengedrukt, waardoor ook
zuiger (k) wordt verschoven. Klepzitting
(h) sluit de verbinding tussen ruimte A en
ontluchting 3, daarna gaat klep (g) omhoog
van klepzitting (j).
De voorraadlucht komt in ruimte A en via
aansluiting 2 naar de erna geschakelde
aanhangwagen-stuurklep tot een drukhoogte
die overeenkomt met de voorspanning
van de veren (d en e). Klep (g)
sluit inlaatklepzitting (j) zonder uitlaatklepzitting
(h) te openen. Een afsluitstand
is bereikt.
Elke verdere gewijzigde hefboomstand
levert door de nieuwe veervoorspanning
een overeenkomstig uitgestuurde remdruk
op, die recht evenredig is met de
door nok (c) uitgeoefende kracht. Op dezelfde
manier kan de ontluchting worden
geregeld in het gedeeltelijke rembereik
of voor een volledige ontluchting van de
stuurleiding naar de aanhangwagenstuurklep.
De handremklep kan voorzien zijn van
een inrichting waarmee de handhefboom
in bepaalde standen kan worden
vergrendeld. Vergrendelen of ontgrendelen
van deze inrichting gebeurt met
een drukknop (b).
37

1.
Handremklep
961 722 1.. 0
Doel:
Fijn regelbare bediening van de noodrem
en van de parkeerrem in combinatie met
veerremcilinder.
Handremklep
961 722 2.. 0
Doel:
Fijn regelbare bediening van de noodrem
en van de parkeerrem in combinatie met
veerremcilinder. Controlestand voor de
controle van de parkeerremwerking van
de motorwagen.
Opbouw:
De handremklep bestaat uit een basisklep
voor de nood- en parkeerrem, die afhankelijk
van de uitvoering uitgebreid is
met een veiligheidsschakelklep (noodlosklep)
en/of een controleklep.
38
Handremkleppen
Rijstand Fahrtstellung
g
B
d
A
Rijstand
Fahrtstellung
3
g
B
A
3
Druckpunkt
Drukpunt
a
a
Parkeerremstand
Feststellbremsstellung
21
d
11
b
Feststellbremsstellung
Parkeerremstand
e
b
22
H
21
c
G
e
11
F
Controlestand
Prüfstellung
Uitvoering I

Werkwijze:
In de rijstand is de verbinding van ruimte
A naar ruimte B geopend en stroomt de
luchtdruk op aansluiting 11 via aansluiting
21 naar de veerremkamers van de
Tristop®-cilinders. Bij bediening van de
noodrem met handhefboom (a) sluit klep
(e) de verbinding tussen ruimte A en B.
De luchtdruk uit de veerremkamers ontsnapt
via opengaande uitlaat (d) op aansluiting
3 naar de buitenlucht. Daarbij
daalt ook de druk in ruimte B en zuiger
(b) wordt door de kracht van drukveer (g)
omlaag verplaatst. Door het sluiten van
de uitlaat wordt in alle gedeeltelijke remstanden
een afsluitstand verkregen, zodat
in de veerremkamers altijd een druk
voorhanden is die overeenkomt met de
gewenste vertraging.
Bij verdere bediening van handhefboom
(a) voorbij het drukpunt komt men in de
parkeerremstand. Uitlaat (d) blijft geopend,
waarbij de luchtdruk uit de veerremkamers
ontsnapt.
In het noodrembereik, van de rijstand tot
aan het drukpunt, keert handhefboom (a)
na het loslaten automatisch terug naar
de rijstand.
Uitvoering I (versie 252)
Door de met de basisklep gecombineerde,
bijkomende controleklep kan men
nagaan of de mechanische krachten van
de parkeerrem van de trekker de wagencombinatie
op een bepaalde helling bij
afgezette aanhangwagenrem kunnen tegenhouden.
In de rijstand zijn de ruimtes A, B, F, G en
H met elkaar verbonden en de voorraaddruk
gaat via aansluiting 21 naar de
veerremkamers en via aansluiting 22
naar de aanhangwagen-stuurklep. Als
handhefboom (a) wordt bediend, daalt
de druk in ruimtes B, F en H, tot de druk
volledig afgebouwd is als het drukpunt
wordt bereikt. Als het drukpunt wordt
overschreden, komt bedieningshefboom
(a) in een tussenstand: de positie van de
vergrendelde parkeerremstand. Door
een verdere beweging van de hefboom
naar de controlestand stroomt de luchtdruk
vanuit ruimte A via ruimte G en geopende
klep (c) naar ruimte H. Door de
beluchting van aansluiting 22 wordt de
aanhangwagen-remklep aangestuurd,
die op haar beurt de tijdens de nood- of
parkeerafremming gerealiseerde pneumatische
rembediening in de aanhangwagen
weer opheft. De wagencombina-
Handremkleppen 1.
Rijstand Fahrtstellung
23
tie wordt nu door de mechanische
krachten van de veerremcilinders van de
trekker vastgehouden. Zodra bedieningshefboom
(a) weer wordt losgelaten,
gaat hij terug naar de parkeerremstand,
waarbij de aanhangwagenrem op de
parkeerrem meewerkt.
Uitvoering II (versie 262)
voor solovoertuigen met pneumatische
noodlosinrichting
In bijlage V van de richtlijn van de Raad
van de Europese Gemeenschap is bepaald
dat bij veerremmen een mechanische
of een pneumatische noodlosinrichting
voorhanden moet zijn. Bij
uitvoering II is de basisklep gecombineerd
met een bijkomende veiligheidsschakelklep
(noodlosklep), die voorzien
is voor de pneumatische noodlosinrichting.
Via gescheiden voorraadkringen worden
de twee aansluitingen 11 en 12 voorzien
van luchtdruk. De uitgestuurde drukwaarden
21 en 23 staan via een 2-wegklep
op de veerremcilinder. Als door een
leidingbreuk op één of andere plaats in
de veerremkring de druk wegvalt, komt
g
E
D
f
C
12
3
Druckpunkt
Drukpunt
a
Feststellbremsstellung
Parkeerremstand
21
11
b
B
d
A
e
Uitvoering II
het niet tot een ongecontroleerde geforceerde
afremming. De noodlosklep
werkt als leidingbreukbeveiliging en
neemt de drukbeveiliging in de veerremcilinder
door de intacte 2de kring over.
De schade wordt met de loscontrolelamp
aan de bestuurder gemeld, de veerremcilinder
blijft echter gelost.
Als handhefboom (a) ongeveer 10°
wordt bediend, sluit klep (f) de verbinding
tussen ruimte E en D. De luchtdruk op
aansluiting 23 ontsnapt via ruimte C en
aansluiting 3 naar de buitenlucht. Daarna
begint de normale, regelbare functie
van de basisklep om het voertuig af te
remmen en te parkeren.
39

1.
Handremklep
961 723 ... 0
40
961 723 0 . . 0
Doel:
Bediening van de stangloze noodrem en
van de parkeerrem in combinatie met
veerremcilinder voor solo-werking.
De handremklep 961 723 1.. 0 wordt bij
stangloze nood- en parkeerremmen in
combinatie met veerremcilinders gebruikt.
Dankzij de bijkomende aansluiting
voor de aansturing van de aanhangwagen-stuurklep
kan de remwerking worden
overgedragen op de aanhangwagen.
Een controlestand voor de controle
van de parkeerremwerking van de motorwagen
is geïntegreerd.
Werkwijze:
1. Noodrem
In de rijstand houdt klep (c) de verbinding
tussen ruimte A en ruimte B geopend
en stroomt de voorraadlucht op
aansluiting 1 via aansluiting 21 naar de
veerremkamers van de Tristop®-cilinders.
Tegelijk komt luchtdruk via controleklep
(b) en ruimte C op aansluiting 22
en wordt aansluiting 43 van de aanhangwagen-stuurklep
belucht.
Als de noodrem met handhefboom (a)
wordt bediend, sluit klep (c) de verbin-
Handremkleppen
ding tussen ruimte A en B. De luchtdruk
uit de veerremkamers ontsnapt via opengaande
uitlaat (d) op aansluiting 3 naar
de buitenlucht. Daarbij daalt ook de druk
in ruimte B en zuiger (e) wordt door de
kracht van drukveer (f) omlaag verplaatst.
Met het sluiten van de uitlaat
wordt in alle gedeeltelijke remstanden
een afsluitstand verkregen, zodat in de
veerremkamers altijd een druk voorhanden
is overeenkomstig de gewenste vertraging.
2. Parkeerstand
Bij verdere bediening van handhefboom
(a) voorbij het drukpunt, komt men in de
parkeerstand. Uitlaat (d) blijft geopend
en de luchtdruk ontsnapt volledig uit de
veerremkamers.
In het noodrembereik, van de rijstand tot
aan het drukpunt, keert handhefboom (a)
na loslaten automatisch terug naar de rijstand.
Door de met de basisklep gecombineerde,
bijkomende controleklep kan men
nagaan of de mechanische krachten van
de parkeerrem van de trekker de wagencombinatie
op een bepaalde helling bij
afgezette aanhangwagenrem kunnen tegenhouden.
1
961 723 1 . . 0
3. Controlestand
In de rijstand zijn de ruimtes A, B en C
met elkaar verbonden en gaat de voorraaddruk
via aansluiting 21 naar de veerremkamers
en via aansluiting 22 naar de
aanhangwagen-stuurklep. Als handhefboom
(a) wordt bediend, daalt de druk in
ruimtes B en C, tot de druk volledig afgebouwd
is als het drukpunt wordt bereikt.
Als het drukpunt wordt overschreden,
komt bedieningshefboom (a) in een tussenstand:
de positie van de vergrendelde
parkeerremstand.
Door een verdere beweging van de hefboom
naar de controlestand stroomt de
luchtdruk vanuit ruimte A via geopende
klep (b) naar ruimte C. Door de beluchting
van aansluiting 22 wordt de aanhangwagen-remklep
aangestuurd, die
op haar beurt de tijdens de nood- of parkeerafremming
gerealiseerde pneumatische
rembediening in de aanhangwagen
weer opheft. De wagencombinatie wordt
nu door de mechanische krachten van
de veerremcilinders van de trekker vastgehouden.
Zodra bedieningshefboom
(a) weer wordt losgelaten, gaat hij terug
naar de parkeerremstand, waarbij de
aanhangwagenrem op de parkeerrem
meewerkt.

3/2-weg magneetklep
beluchtend
472 07. . . . 0 en
472 17. . . . 0
3/2-weg magneetklep
ontluchtend
472 17. . . . 0
Magneetkleppen 1.
Doel:
Beluchting van een commandoleiding bij
stroomtoevoer naar de magneet.
Werkwijze:
De van het luchtreservoir komende voorraadleiding
is aangesloten op aansluiting
1. Het als klephuis uitgevoerde magneetanker
(b) houdt inlaat (c) gesloten
door de kracht van drukveer (d).
Bij stroomtoevoer naar de magneetspoel
(e) gaat het anker (b) omhoog, de uitlaat
Doel:
Ontluchting van een commandoleiding
bij stroomtoevoer naar de magneet.
Werkwijze:
De voorraadleiding is aangesloten op
aansluiting 1 en de perslucht stroomt via
ruimte A en aansluiting 2 naar de commandoleiding.
Het als klephuis uitgevoerde
magneetanker (b) houdt uitlaat
(c) gesloten door de kracht van drukveer
(d).
Bij stroomtoevoer naar de magneetspoel
(e) gaat het anker (b) omhoog, de inlaat
(a) wordt gesloten en de inlaat (c) gaat
open. De voorraadlucht stroomt nu van
aansluiting 1 naar aansluiting 2 en belucht
de commandoleiding.
Na onderbreking van de stroomtoevoer
naar de magneetspoel (e) duwt de veer
(d) het anker (b) weer naar zijn uitgangspositie.
Daarbij wordt de inlaat (c) gesloten,
de uitlaat (a) wordt geopend en de
commandoleiding wordt ontlucht via
ruimte A en ontluchting 3.
(a) wordt gesloten en de uitlaat (c) gaat
open. De perslucht uit de commandoleiding
ontsnapt nu via aansluiting 3 naar
de open lucht.
Na onderbreking van de stroomtoevoer
naar de magneetspoel (e) duwt de veer
(d) het anker (b) weer naar zijn uitgangspositie.
Daarbij wordt de uitlaat (c) gesloten,
de inlaat (a) wordt geopend en de
voorraadlucht gaat via ruimte A en aansluiting
2 weer naar de commandoleiding.
41

1.
Relaiskleppen (overbelastingsbeveiligingskleppen)
473 017 ... 0 en
973 011 20 . 0
Doel:
Vermijden van een remkrachtverhoging
in de gecombineerde veerrem-membraancilinders
(Tristop®-cilinders) bij gelijktijdige
bediening van de bedrijfs- en
parkeerrem, om zo de mechanische
overdrachtonderdelen effectief tegen
overbelasting te beveiligen. Snelle been
ontluchting van de veerremcilinders.
Bij reeks 973 011 20. 0 komt bij normale
verbinding (voetremventiel op aansluiting
41 en handremventiel op aansluiting
42) in de rijstand van de handremklep
een verminderde druk (p42 = 8 bar, p2 =
6,5 bar) in de veerkamers van de Tristop®-cilinders
(energiebesparing bij normaal
rijden).
42
Relaiskleppen
473 017 ... 0
Werkwijze:
a) Rijstand
In de rijstand is ruimte A via aansluiting
42 vanuit de handremklep constant belucht.
De hierdoor onder druk geplaatste
zuiger (a) bevindt zich in zijn onderste
eindstand en houdt uitlaat (e) gesloten
en inlaat (d) geopend. De voorraadruk op
aansluiting 1 loopt via aansluiting 2 (bij
973 011 20. 0 verminderd) naar de veerkamers
van de Tristop®-cilinder en de
parkeerrem is gelost.
b) Bediening van de bedrijfsrem
Bij bediening van de voetremklep
stroomt luchtdruk via aansluiting 41 naar
ruimte B en werkt op zuiger (b). Door de
effectieve tegenkrachten in de ruimtes A
en C wordt de relaisklep niet omgeschakeld.
973 011 20. 0
c) Bediening van de parkeerrem
De bediening van de handremklep leidt
tot een gedeeltelijke of volledige ontluchting
van ruimte A. De nu meer of minder
ontlaste zuiger (a) wordt door zuiger (b),
waarop de voorraaddruk in ruimte C
werkt, omhoog verplaatst. Uitlaat (e)
gaat open en inlaat (d) wordt gesloten
door klephuis (c), dat de opwaartse beweging
volgt. Via uitlaat (e) en ontluchting
3 vindt een ontluchting van de
veerremcilinders plaats in functie van de
handremstand.
Bij een gedeeltelijke afremming sluit uitlaat
(e) na de ontluchting en het daardoor
opgetreden drukevenwicht in de ruimtes
A en C. De relaisklep bevindt zich dan in
een afsluitstand. Bij volledige afremming
blijft uitlaat (e) echter volledig geopend.

d) Gelijktijdige bediening van de bedrijfs-
en parkeerrem
1. Bedrijfsafremming bij ontluchte
veerremcilinders.
Als bij ontluchte veerremcilinders ook de
bedrijfsrem wordt bediend, stroomt luchtdruk
via aansluiting 41 naar ruimte B en
wordt zuiger (b) onder druk geplaatst.
Deze wordt omlaag verplaatst omdat
ruimte C ontlucht is. Uitlaat (e) sluit en inlaat
(d) gaat open. De luchtdruk op aansluiting
1 stroomt via ruimte C en
aansluiting 2 naar de veerkamers. De
parkeerrem wordt daardoor gelost in
functie van de stijging van de bedrijfsdruk.
Een optelling van de twee remkrachten
vindt dus niet plaats.
Zodra de druk die in ruimte C wordt opgebouwd,
groter is dan de druk in ruimte
B, wordt zuiger (b) omhoog verplaatst.
Inlaat (d) sluit en een afsluitstand is bereikt.
Relaisklep
(kunststofuitvoering)
973 006 ... 0
Relaiskleppen 1.
2. Veerafremming bij bediende bedrijfsrem.
De bedrijfsrem is in het gedeeltelijke
rembereik bediend. Ruimte B is dus belucht.
Als nu ook de parkeerrem wordt
bediend, m.a.w. de druk in ruimte A
daalt, worden de zuigers (a en b) omhoog
verplaatst door de voorraaddruk in
ruimte C. Het volgende klephuis sluit inlaat
(d) en opent uitlaat (e). Afhankelijk
van de hoogte van de bedrijfsremdruk
ontsnapt luchtdruk uit de veerkamers via
uitlaat (e) en ontluchting 3 naar de buitenlucht,
tot de druk in ruimte B weer
overweegt en zuiger (b) uitlaat (e) sluit.
Een afsluitstand is bereikt.
Bij een volledige bediening van de handremklep
wordt aansluiting 42 volledig
ontlucht. Omdat de druk in ruimte C niet
lager kan zijn dan de druk in ruimte B,
wordt de veerrem slechts in werking gezet
voor zover de specifieke remdruk dit
toelaat. Een optelling van beide rem-
Doel:
Enkel sturing van het veerremgedeelte
in de Tristop cilinder en snellere ont- en
beluchting bij bediening van de handremklep.
Werkwijze:
De door de handremklep uitgestuurde
druk komt via aansluiting 4 in ruimte A en
verplaatst zuiger (a) naar zijn onderste
eindstand. Daarbij wordt uitlaat (b) gesloten
en inlaat (c) geopend. De voor-
krachten bij volledige bediening vindt
niet plaats.
Bij voertuigen met noodlosinrichting mag
dit aansluittype bij reeks 973 011 2.. 0
niet worden gebruikt (verschillende zuigerdiameter
voor a en b). Om te voorkomen
dat op de erna geschakelde
tweewegklep een drukverschil optreedt,
moet de handremventiel-aansturing op
41 en de voetremventiel-aansturing op
42 worden gerealiseerd.
Bij het lossen van de bedrijfsrem (terwijl
de parkeerrem bediend blijft) wordt ruimte
B weer ontlucht. De druk in ruimte C
overweegt en verplaatst zuiger (b) omhoog.
Uitlaat (e) gaat open en de veerkamers
worden met ontluchting 3
verbonden.
raadlucht op aansluiting 1 stroomt nu
naar ruimte B en via aansluiting 2 naar
het veerremgedeelte van de Tristop cilinder.
Bij bediening van de handremklep daalt
de stuurleidingdruk op aansluiting 4 gedeeltelijk
of volledig. Zuiger (a) wordt
door de druk in ruimte B weer omhoog
verplaatst en de overtollige druk op aansluiting
2 ontsnapt via uitlaat (b) en ontluchting
3 naar de buitenlucht.
43

1.
Relaisklep met instelbare
voorijling
973 003 000 0
44
Relaiskleppen
Doel:
Snelle be- en ontluchting van luchtdrukventielen
en verkorting van de aanspreek-
en lostijd van luchtdrukremmen.
Werkwijze:
Bij bediening van het remsysteem
stroomt luchtdruk via aansluiting 41 naar
ruimte A en worden zuigers (a en b) omlaag
verplaatst. Daarbij wordt uitlaat (c)
gesloten en inlaat (e) geopend. De voorraadlucht
op aansluiting 1 stroomt via
ruimte B naar aansluiting 2 en belucht
de erna geschakelde remcilinders overeenkomstig
de stuurdruk met een voorijling,
die afhankelijk is van de ingestelde
voorspanning van drukveer (g).
De druk die wordt opgebouwd in ruimte
B, werkt op de onderzijden van zuigers
(a en b). Wegens de verschillende effectieve
oppervlakken van zuiger (a) wordt
zuiger (b) nu tegen de stuurdruk in ruimte
A en de kracht van drukveer (g) omhoog
verplaatst. De volgende klep (d)
sluit inlaat (e) en een afsluitstand is bereikt.
Met stelschroef (f) kan de voorspanning
van drukveer (g) worden gewijzigd, zodat
de drukvoorijling van de aansluitingen
2 ten opzichte van aansluiting 41
maximaal 1 bar bedraagt.
Als de stuurleidingdruk gedeeltelijk
daalt, gaat zuiger (a) weer omhoog.
Daarbij gaat uitlaat (c) open en de overtollige
druk op aansluitingen 2 ontsnapt
via ontluchting 3. Bij volledige afbouw
van de stuurdruk op aansluiting 41 worden
de zuigers (a en b) door de druk in
ruimte B naar de bovenste eindstand
verplaatst en gaat uitlaat (c) open. De
erna geschakelde remcilinders worden
via ontluchting 3 volledig ontlucht.

Automatische lastafhankelijke remkrachtregelaar
(ALR)
Automatische remkrachtregelaar
468 402 ... 0
Doel:
Automatische regeling van de remkracht
van hydraulische wielremcilinders in
functie van de laadtoestand van het
voertuig.
Werkwijze:
De ALR-regelaar is op het chassis bevestigd
en wordt aangestuurd met een
trekveer (c), die rechtstreeks of via een
balanshefboom en stangenwerk verbonden
is met de achteras. Naarmate de belading
toeneemt, wijzigt de afstand
tussen de as en het chassis. Daardoor
wordt trekveer (c) meer opgespannen en
de daaruit resulterende kracht wordt via
hefboom (b), bout (a) en zuiger (l) naar
de remkrachtregelaar gevoerd.
Als de bedrijfsrem wordt bediend en dus
de hydraulische hoofdremcilinder, gaat
de hydraulische remdruk die zich in de
achteraskring opbouwt, via aansluiting
11 naar ruimte A. Via geopende doorgang
(d), ruimte D en aansluiting 21 gaat
de druk verder naar de wielremcilinders
van de achteras. Tegelijk gaat de remdruk
van de vooraskring via aansluiting
12 naar ruimte B en verplaatst zuiger (h)
tegen de op zijn achterkant in ruimte A
werkende kracht naar zijn rechter eindstand.
Als de hydraulische remdruk in de
achteraskring en dus ook in ruimte D
stijgt boven de waarde die overeenkomt
met de met hefboom (b) ingeleide veerkracht,
wordt zuiger (l) door de druk in
ruimte D naar rechts verplaatst. Klep (e)
sluit doorgang (d) af en een afsluitstand
is bereikt.
Ook bij een verdere drukverhoging op
aansluiting 11 houdt klep (e) doorgang
(d) gesloten en vindt geen verhoging van
de uitgestuurde druk plaats (begrenzing).
Als de hydraulische remdruk op afsluiting
11 wordt afgebouwd, verplaatst de
hogere druk in ruimte D, die via boring C
ook op terugslagklep (f) werkt, deze tegen
de kracht van drukveer (g) naar
1.
links. De remdruk van de achteraskring
wordt eerst via boring C, doorlaat (k) en
aansluiting 11 afgebouwd. De kracht van
trekveer (c) duwt zuiger (l) nu weer naar
links, klep (e) opent doorgang (d) en de
remdruk wordt via aansluiting 11 afgebouwd.
Als de vooraskring uitvalt en de bedrijfsrem
wordt bediend, wordt de hydraulische
remdruk enkel in ruimtes A en D
opgebouwd. Daardoor wordt zuiger (h)
naar zijn linker eindstand geduwd.
Klepstoter (j) trekt klep (e) op en doorgang
(d) blijft constant geopend. De hydraulische
remdruk gaat nu
onverminderd naar de wielremcilinders
van de achteras.
45

1.
Automatische remkrachtregelaar
468 404 ... 0
46
Automatische lastafhankelijke remkrachtregelaar
(ALR)
Doel:
Automatische regeling van de remkracht
van hydraulische wielremcilinders in
functie van de laadtoestand van het
voertuig.
Werkwijze:
De ALR-regelaar is op het chassis bevestigd
en wordt via een trekveer (c) en
een balanshefboom, die mechanisch
met de as verbonden is, aangestuurd. In
lege toestand is de afstand tussen de as
en de ALR-regelaar het grootst, de balanshefboom
bevindt zich in zijn onderste
stand. Als het voertuig wordt
geladen, verkleint deze afstand en wordt
de balanshefboom vanuit zijn lege stand
naar de richting vollaststand verplaatst.
Daardoor wordt trekveer (c) meer opgespannen
en de daaruit resulterende
kracht wordt via hefboom (b), bout (a) en
zuiger (f) naar de remkrachtregelaar gevoerd.
Als de bedrijfsrem wordt bediend en dus
de hydraulische hoofdremcilinder, gaat
de hydraulische remdruk die zich in de
achteraskring opbouwt, via aansluiting 1
naar ruimte A. Via geopende klep (d)
komt de druk in ruimte B terecht en gaat
via aansluiting 2 naar de wielremcilinders
van de achteras. Als de hydrauli-
sche remdruk in de achteraskring en
dus ook in ruimte B stijgt boven de waarde
die overeenkomt met de met hefboom
(b) ingeleide veerkracht, wordt
zuiger (f) door de druk in ruimte B naar
rechts verplaatst. Klep (d) sluit en een
afsluitstand is bereikt.
Bij een verdere drukverhoging op aansluiting
1 en in ruimte A wordt zuiger (f)
verder naar links verplaatst. Klep (d)
gaat open en de hogere druk gaat via
aansluiting 2 naar de wielremcilinders.
Als de kracht in ruimte B weer overweegt,
krijgen we opnieuw een afsluitstand.
Als de hydraulische remdruk op aansluiting
1 en dus ook in ruimte A wordt afgebouwd,
wordt klep (d) geopend door de
druk in ruimte B. De remdruk in de achteraskring
wordt afgebouwd via aansluiting
1 en de ervoor geschakelde
hoofdcilinder. De kracht van trekveer
(c), die op bout (a) wordt overgedragen,
duwt zuiger (f) weer naar zijn linker eindstand,
terwijl de druk in ruimte B vermindert.
Klep (d) steunt op huis (e) en blijft
geopend.

Automatische lastafhankelijke remkrachtregelaar
(ALR)
Automatische remkrachtregelaar
475 710 ... 0
Doel:
Automatische regeling van de remkracht
in functie van de veerdoorbuiging en dus
van de laadtoestand van het voertuig.
Door de geïntegreerde relaisklep worden
de remcilinders snel be- en ontlucht.
Werkwijze:
De remkrachtregelaar is op het chassis
bevestigd en via een stangenwerk met
een op de as aangebracht vast punt of
veerlichaam verbonden. In lege toestand
is de afstand tussen de as en de remkrachtregelaar
het grootst, hefboom (j)
bevindt zich in zijn onderste stand. Als
het voertuig wordt geladen, wordt deze
afstand kleiner en hefboom (j) wordt vanuit
zijn lege stand in de richting van de
vollaststand verplaatst. De samen met
hefboom (j) verplaatste nokkenschijf (i)
verplaatst klepstoter (h) naar de positie
die overeenkomt met de laadtoestand.
De door de voetremklep of aanhangwagen-remklep
uitgestuurde luchtdruk
stroomt via aansluiting 4 naar ruimte A
en oefent druk uit op zuiger (b). Deze zuiger
wordt omlaag verplaatst, sluit uitlaat
(d) en opent inlaat (m). De op aansluiting
4 ingestuurde luchtdruk komt in ruimte C
onder membraan (e) en plaatst het actieve
oppervlak van relaiszuiger (f) onder
druk.
Tegelijk stroomt luchtdruk via geopende
klep (a) en kanaal E naar ruimte D en
wordt de bovenkant van membraan (e)
onder druk geplaatst. Door deze drukvoorsturing
wordt de reductie bij gedeeltelijke
belasting en geringe
stuurdrukwaarden (tot max. 1,0 bar) opgeheven.
Als de stuurdruk verder stijgt,
wordt zuiger (n) tegen de kracht van veer
(o) omhoog verplaatst en klep (a) sluit.
Door de druk die in ruimte C wordt opgebouwd,
wordt relaiszuiger (f) omlaag verplaatst.
Uitlaat (g) sluit en inlaat (k) gaat
open. De voorraadlucht op aansluiting 1
stroomt nu via inlaat (k) naar ruimte B en
gaat via aansluitingen 2 naar de erna geschakelde
luchtdrukremcilinders. Tegelijk
wordt in ruimte B een druk
opgebouwd, die inwerkt op de onderzijde
van relaiszuiger (f). Zodra deze druk iets
groter is dan de druk in ruimte C, wordt
relaiszuiger (f) omhoog verplaatst en
wordt inlaat (k) gesloten.
Membraan (e) wordt door de neerwaartse
beweging van zuiger (b) tegen vlakke
tandveerring (l) geplaatst en vergroot zo
constant het effectieve membraanoppervlak.
Zodra de kracht die in ruimte C op
de onderkant van het membraan werkt,
gelijk is aan de kracht die op zuiger (b)
werkt, gaat deze omhoog. Inlaat (m)
wordt gesloten en een afsluitstand is bereikt.
Een verdere drukverhoging op aansluiting
4 leidt automatisch tot een proportionele
drukreductie van de op
aansluitingen 2 uitgestuurde druk.
De stand van klepstoter (h), die afhankelijk
is van de stand van hefboom (j), is bepalend
voor de uitgestuurde remdruk.
1.
Zuiger (b) met vlakke tandveerring (l)
moet een slag maken die overeenkomt
met de stand van klepstoter (h), voor
klep (c) begint te werken. Door deze slag
wijzigt ook het werkzame oppervlak van
membraan (e). In de vollaststand wordt
de op aansluiting 4 ingestuurde druk in
een verhouding 1:1 naar ruimte C gestuurd.
Doordat relaiszuiger (f) onder
volle druk komt te staan, houdt hij inlaat
(k) constant geopend en vindt geen regeling
van de ingestuurde remdruk plaats.
Als de stuurdruk op aansluiting 4 afgebouwd
is, wordt relaiszuiger (f) door de
druk in aansluitingen 2 en zuiger (b) door
de druk in ruimte C omhoog verplaatst.
De uitlaten (d en g) gaan open en de
luchtdruk ontsnapt via ontluchting 3 naar
de buitenlucht.
In geval van een stangbreuk gaat de regelaar
automatisch naar de noodstuurcurve
van nok (i), wiens uitgestuurde
druk ongeveer de helft bedraagt van de
bedrijfsremdruk bij volledig beladen
voertuig.
47

1.
Automatische remkrachtregelaar
475 711 ... 0
Doel:
Automatische regeling van de remkracht
van luchtdrukremcilinders op luchtgeveerde
assen in functie van de luchtveerbalgdruk
en dus de laadtoestand van
het voertuig.
Werkwijze:
De remkrachtregelaar wordt door de
druk van beide kringen van de luchtveerbalgen
aangestuurd via aansluitingen
41 en 42. Stuurzuiger (i) duwt werkzuiger
(j) met stuurnok (m) tegen de kracht van
veer (l) naar links. Daarbij wordt klepstoter
(h) door stuurnok (m) in een positie
gebracht die overeenkomt met de laadtoestand.
De door de voetremklep uitgestuurde
luchtdruk stroomt via aansluiting 4 naar
ruimte A en oefent druk uit op zuiger (b).
Deze zuiger wordt omlaag verplaatst,
sluit uitlaat (d) en opent inlaat (q). De op
aansluiting 4 ingestuurde luchtdruk komt
in ruimte C onder membraan (e) en
plaatst het actieve oppervlak van relaiszuiger
(f) onder druk.
Tegelijk stroomt luchtdruk via geopende
klep (a) en kanaal E naar ruimte D en
wordt de bovenkant van membraan (e)
onder druk geplaatst. Door deze drukvoorsturing
wordt de reductie bij gedeeltelijke
belasting en geringe stuurdruk-
48
Automatische lastafhankelijke remkrachtregelaar
(ALR)
waarden (tot max. 0,8 bar) opgeheven.
Als de stuurdruk verder stijgt, wordt zuiger
(r) tegen de kracht van veer (s) omhoog
verplaatst en klep (a) sluit.
Door de druk die in ruimte C wordt opgebouwd,
wordt relaiszuiger (f) omlaag verplaatst.
Uitlaat (g) sluit en inlaat (o) gaat
open. De voorraadlucht op aansluiting 1
stroomt nu via inlaat (o) naar ruimte B en
gaat via aansluitingen 2 naar de erna geschakelde
luchtdrukremcilinders. Tegelijk
wordt in ruimte B een druk
opgebouwd, die inwerkt op de onderzijde
van relaiszuiger (f). Zodra deze druk iets
groter is dan de druk in ruimte C, wordt
relaiszuiger (f) omhoog verplaatst en
wordt inlaat (o) gesloten.
Membraan (e) wordt door de neerwaartse
beweging van zuiger (b) tegen vlakke
tandveerring (p) geplaatst en vergroot zo
constant het effectieve membraanoppervlak.
Zodra de kracht die in ruimte C op
de onderkant van het membraan werkt,
gelijk is aan de kracht die op zuiger (b)
werkt, gaat deze omhoog. Inlaat (q)
wordt gesloten en een afsluitstand is bereikt.
De stand van klepstoter (h), die afhankelijk
is van de stand van stuurnok (m), is
bepalend voor de uitgestuurde remdruk.
Zuiger (b) met vlakke tandveerring (p)
moet een slag maken die overeenkomt
met de stand van klepstoter (h), voor
klep (c) begint te werken. Door deze slag
wijzigt ook het werkzame oppervlak van
membraan (e). In de vollaststand wordt
1
de op aansluiting 4 ingestuurde druk in
een verhouding 1:1 naar ruimte C gestuurd.
Doordat relaiszuiger (f) onder
volle druk komt te staan, houdt hij inlaat
(o) constant geopend en vindt geen regeling
van de ingestuurde remdruk
plaats.
Als de stuurdruk op aansluiting 4 afgebouwd
is, wordt relaiszuiger (f) door de
druk in aansluitingen 2 en zuiger (b) door
de druk in ruimte C omhoog verplaatst.
De uitlaten (d en g) gaan open en de
luchtdruk ontsnapt via ontluchting 3 naar
de buitenlucht.
Als een luchtveerbalgdruk wegvalt, gaat
de regelaar automatisch naar een positie
die overeenkomt met ongeveer de helft
van de druk van de intacte stuurkring. Als
beide luchtveerbalgdrukwaarden uitvallen,
brengt de kleine drukveer (k) in de
werkcilinder de werkzuiger naar rechts,
zodat de stoter automatisch door het dal
naar de zuigerstuurnok wordt gebracht.
De dan uitgestuurde druk komt overeen
met de helft van de bedrijfsremdruk bij
volledig geladen voertuig.
Met controleaansluiting 43 kan de remkrachtregelaar
in het voertuig worden
gecontroleerd. Daarbij wordt de stuurzuiger
onder de ingestelde proefdruk geplaatst,
terwijl de drukwaarden van de
luchtveerbalgen automatisch door de regelaar
worden gescheiden.

Automatische lastafhankelijke remkrachtregelaar
(ALR)
Automatische remkrachtregelaar
475 720 . . . 0
Doel:
Automatische regeling van de remkracht
in functie van de veerdoorbuiging en dus
van de laadtoestand van het voertuig.
Door de geïntegreerde relaisklep worden
de remcilinders snel be- en ontlucht.
Werkwijze:
De remkrachtregelaar is bevestigd op
het voertuigchassis en is via een stangenwerk
verbonden met een op de as
aangebracht vast punt of veerelement. In
lege toestand is de afstand tussen de as
en de remkrachtregelaar het grootst, de
hefboom (j) bevindt zich in zijn onderste
stand. Als het voertuig wordt geladen,
verkleint deze afstand en verplaatst hefboom
(j) zich vanuit de lege stand in de
richting vollaststand. De in dezelfde zin
als hefboom (j) verdraaide pen (i) beweegt
via stuurnokken in het lagerdeksel
(p) de stang (q) en dus klepstoter (g)
naar de positie die overeenkomt met de
actuele laadtoestand.
De door de motorwagen-remklep uitgestuurde
perslucht (stuurdruk) stroomt via
aansluiting 4 naar ruimte A en werkt in op
de zuiger (b). Deze wordt naar links verplaatst,
sluit uitlaat (d) en opent inlaat
(m). De op aansluiting 4 ingestuurde perslucht
komt in de ruimte C links van het
membraan (e), en gaat via het kanaal F
naar de kamer G en werkt daar in op het
effectieve oppervlak van relaiszuiger (f).
Tegelijk stroomt perslucht via de geopende
klep (a) en kanaal E naar de ruimte
D en werkt in op de rechter zijde van
het membraan (e). Door deze drukvoorsturing
wordt de reductie bij gedeeltelijke
belasting en geringe stuurdrukwaarden
(tot max. 1,4 bar) opgeheven. Als de
stuurdruk verder stijgt, wordt de zuiger
(n) tegen de kracht van de veer (o) verplaatst
en de klep sluit.
Doordat de druk in ruimte G toeneemt,
wordt de relaiszuiger (f) omlaag verplaatst.
De uitlaat (h) sluit en de inlaat (k)
gaat open. De voorraadlucht op aansluiting
1 stroomt nu via inlaat (k) naar de
ruimte B en gaat via de aansluitingen 2
naar de erna geschakelde persluchtremcilinders.
Tegelijkertijd wordt in ruimte B een druk
opgebouwd, die inwerkt op de onderzijde
van de relaiszuiger (f). Zodra deze druk
iets groter is dan de druk in ruimte G,
gaat de relaiszuiger (f) omhoog en de inlaat
(k) sluit.
Tijdens de beweging van de zuiger (b)
naar links, komt het membraan (e) tegen
de vlakke tandveerring (l) en vergroot zo
constant het effectieve membraanoppervlak.
Zodra de kracht die in ruimte C op
de linker zijde van het membraan inwerkt,
even groot is als de kracht die op
1
1.
de zuiger (b) inwerkt, gaat deze naar
rechts. De inlaat (m) wordt gesloten en
een afsluitstand is bereikt.
De stand van de klepstoter (g), die afhankelijk
is van de stand van de hefboom
(j), is doorslaggevend voor het effectieve
membraanoppervlak en dus voor de uitgestuurde
remdruk. De zuiger (b) met de
vlakke tandveerring (l) moet een slag
maken die overeenkomt met de stand
van de klepstoter (g), voor de klep (c) begint
te werken. Door deze slag wijzigt
ook het effectieve oppervlak van het
membraan (e). In de vollaststand zijn de
effectieve oppervlakken van het membraan
(e) en van de zuiger (b) even
groot. Daardoor wordt de op aansluiting
4 ingestuurde druk in een verhouding 1:1
naar de ruimte C en dus ook naar de
ruimte G gestuurd. Omdat de relaiszuiger
(f) onder volle druk staat, stuurt het
relaisgedeelte de druk 1:1. Er vindt dus
geen reductie van de ingestuurde remdruk
plaats.
Na de daling van de stuurdruk op aansluiting
4 wordt zuiger (b) door de druk in
ruimte C naar rechts verplaatst, terwijl de
relaiszuiger (f) door de druk in de aansluitingen
2 omhoog wordt verplaatst. De
uitlaten (d en h) gaan open en de perslucht
ontsnapt via ontluchting 3 naar de
open lucht.
49

1.
Automatische remkrachtregelaar
475 721 . . . 0
Doel:
Automatische regeling van de remkracht
in functie van de luchtveringbalgdruk en
dus van de laadtoestand van het voertuig.
Door de geïntegreerde relaisklep
worden de remcilinders snel be- en ontlucht.
Werkwijze:
De remkrachtregelaar wordt door de
druk van de twee kringen van de luchtveringbalgen
aangestuurd via aansluitingen
41 en 42. De stuurzuiger (i), waarop
de luchtveringbalgdruk staat, plaatst tegen
de kracht van de veer (j) de klepstoter
(g) in een positie die overeenkomt
met de actuele laadtoestand. Daarbij is
het rekenkundig gemiddelde van de
luchtveringbalgdrukwaarden 41 en 42
van toepassing.
De door de motorwagen-remklep uitgestuurde
perslucht (stuurdruk) stroomt via
aansluiting 4 naar ruimte A en werkt in op
de zuiger (b). Deze wordt naar links verplaatst,
sluit uitlaat (d) en opent inlaat
(m). De op aansluiting 4 ingestuurde perslucht
komt in de ruimte C links van het
membraan (e), en gaat via het kanaal F
naar de kamer G en werkt daar in op het
nuttig oppervlak van relaiszuiger (f).
Tegelijk stroomt perslucht via de geopende
klep (a) en kanaal E naar de ruimte
D en werkt in op de rechter zijde van
het membraan (e). Door deze drukvoor-
50
Automatische lastafhankelijke remkrachtregelaar
(ALR)
sturing wordt de reductie bij gedeeltelijke
belasting en geringe stuurdrukwaarden
(tot max. 1,4 bar) opgeheven. Als de
stuurdruk verder stijgt, wordt de zuiger
(n) tegen de kracht van de veer (o) verplaatst
en de klep sluit.
Doordat de druk in ruimte G toeneemt,
wordt de relaiszuiger (f) omlaag verplaatst.
De uitlaat (h) sluit en de inlaat (k)
gaat open. De voorraadlucht op aansluiting
1 stroomt nu via inlaat (k) naar de
ruimte B en gaat via de aansluitingen 2
naar de erna geschakelde persluchtremcilinders.
Tegelijkertijd wordt in ruimte B een druk
opgebouwd, die inwerkt op de onderzijde
van de relaiszuiger (f). Zodra deze druk
iets groter is dan de druk in ruimte G,
gaat de relaiszuiger (f) omhoog en de inlaat
(k) sluit.
Tijdens de beweging van de zuiger (b)
naar links, komt het membraan (e) tegen
de vlakke tandveerring (l) en vergroot zo
constant het effectieve membraanoppervlak.
Zodra de kracht die in ruimte C op
de linker zijde van het membraan inwerkt,
even groot is als de kracht die op
de zuiger (b) inwerkt, gaat deze naar
rechts. De inlaat (m) wordt gesloten en
een afsluitstand is bereikt.
De stand van de klepstoter (g), die afhankelijk
is van de stand van de stuurzuiger
(i), is doorslaggevend voor het
effectieve membraanoppervlak en dus
voor de uitgestuurde remdruk. De zuiger
(b) met de vlakke tandveerring (l) moet
een slag maken die overeenkomt met de
stand van de klepstoter (g), voor de klep
(c) begint te werken. Door deze slag wijzigt
ook het effectieve oppervlak van het
membraan (e). In de vollaststand zijn de
effectieve oppervlakken van het membraan
(e) en van de zuiger (b) even
groot. Daardoor wordt de op aansluiting
4 ingestuurde druk in een verhouding 1:1
naar de ruimte C en dus ook naar de
ruimte G gestuurd. Omdat de relaiszuiger
(f) onder volle druk staat, stuurt het
relaisgedeelte de druk 1:1. Er vindt dus
geen reductie van de ingestuurde remdruk
plaats.
Na de daling van de stuurdruk op aansluiting
4 wordt zuiger (b) door de druk in
ruimte C naar rechts verplaatst, terwijl de
relaiszuiger (f) door de druk in de aansluitingen
2 omhoog wordt verplaatst. De
uitlaten (d en h) gaan open en de perslucht
ontsnapt via ontluchting 3 naar de
open lucht.
Als een luchtveringbalgdruk uitvalt, gaat
de regelaar automatisch naar een positie
die ongeveer overeenkomt met de helft
van de druk van de intacte stuurkring. Als
beide luchtveringbalgdrukwaarden wegvallen,
gaat de regelaar automatisch
naar de leegstand.
Met de testklep met aansluiting 43 kan
de remkrachtregelaar in het voertuig
worden getest. Daarbij worden de stuurkringen
41 en 42 via de testslang onder
druk geplaatst, terwijl de luchtveringbalgdrukwaarden
door het aansluiten van de
proefslang door de regelaar worden gescheiden.

433 302
433 306
Veerlichamen
433 302 ... 0 en
433 306 ... 0
Veerlichamen 1.
Doel:
Voorkomen van beschadigingen aan de
lastafhankelijke regelklep of aan de automatische
remkrachtregelaar.
Werkwijze:
Bij zeer sterke astrillingen, die het verstelbereik
van de lastafhankelijke regelklep
of van de remkrachtregelaar
overschrijden, wordt de in ruststand horizontaal
liggende kiphefboom (e) verplaatst
rond een in behuizing (c) liggend
vast punt. De door drukveren (a en b) belaste
kogel (d) waarborgt daarbij steeds
een krachtgesloten verbinding met be-
huizing (c), tot kiphefboom (e) terugkeert
naar zijn normale horizontale positie en
weer volledig tegen de voorste behuizingswand
ligt.
Verbuigingen van de verbindingsstang
naar de remkrachtregelaar ten gevolge
van de verplaatsingen worden vermeden,
doordat de verbindingsstang op kiphefboom
(e) in een kogelgewricht (f) of
het rubberen drukstuk gelagerd is.
51

1.
Leeg-lastklep
473 300 ... 0
Doel:
Meeregelen van de voorasremkring bij
automatische lastafhankelijke remkrachtregeling
(ALR) van de achterremkring
en snelle ontluchting van de
remcilinders.
Werkwijze:
Als de bedrijfsrem wordt bediend, gaat
de door de voetremklep uitgestuurde
luchtdruk via aansluiting 1 naar de bovenkant
van getrapte zuiger (d) en
schuift deze tot aan zijn aanslag omlaag.
De meelopende dubbele klep (a) sluit uit-
Reductieklep
473 301 ... 0
Doel:
Beperking van de ingestuurde druk in
een bepaalde verhouding, en snelle ontluchting
van erna geschakelde remventielen.
Werkwijze:
Via aansluiting 1 stroomt luchtdruk naar
ruimte A, waarbij getrapte zuiger (d) tegen
de kracht van drukveer (a) omlaag
wordt verplaatst. Uitlaatklep (b) wordt
gesloten en inlaatklep (c) gaat open. De
luchtdruk stroomt nu via aansluiting 2
naar de erna geschakelde remventielen.
52
Leeg-lastklep en reductieklep
laat (b) en opent inlaat (c). De luchtdruk
stroomt via de aansluitingen 2 naar de
voorasremkring en belucht de voorascilinders.
Tegelijk wordt de remdruk voor de achteras,
die door de automatische remkrachtregelaar
afhankelijk van de
laadtoestand van het voertuig meer of
minder wordt gereduceerd, via aansluiting
4 ook naar het ringoppervlak van getrapte
zuiger (d) gevoerd. Inlaat (c) sluit
als de verhouding tussen de ingestuurde
drukwaarden (aansluitingen 1 en 4) en
de uitgestuurde drukwaarden (aanslui-
Tegelijk wordt in ruimte B een druk opgebouwd,
die inwerkt op de onderzijde van
zuiger (d). Zodra een krachtevenwicht
bereikt is aan de onderzijde en de kleinere
bovenzijde van getrapte zuiger (d),
wordt de zuiger opgetild en gaat inlaatklep
(c) dicht. De verhouding tussen de
drukwaarden komt dan overeen met de
verhouding tussen de twee oppervlakken
van de getrapte zuiger.
Als de druk op aansluiting 1 daalt, wordt
door de nu hogere druk in ruimte B getrapte
zuiger (d) omhoog verplaatst. Uit-
1
d
c
b
tingen 2) overeenkomt met de oppervlakteverhouding
van getrapte zuiger
(d).
Als de stuurdrukwaarden in aansluitingen
1 en 4 dalen, wordt getrapte zuiger
(d) met dubbele klep (a) door de hogere
remcilinderdruk weer opgeheven. Uitlaat
(b) gaat open en via ontluchting 3 vindt
een gedeeltelijke of volledige snelontluchting
van de remcilinders plaats in
functie van de stuurdrukwaarden.
d
c
b
1
1
2 2
3
4
2 2
3
laatklep (b) gaat open en via ontluchting
3 wordt een gedeeltelijke of volledige
ontluchting van de erna geschakelde
remventielen uitgevoerd in functie van
de stuurdruk. Door drukveer (a) blijft de
getrapte zuiger ook in drukloze toestand
altijd in zijn bovenste eindstand.
a
a

Leeg-lastklep
473 302 ... 0
Doel:
Regeling van de voorasremkring bij automatische
lastafhankelijke remkrachtregeling
van de achterasremkring en
snelle ontluchting van de remcilinders.
Werkwijze:
a) Remstand gedeeltelijk geladen
voertuig
Als de bedrijfsrem wordt bediend, gaat
de remdruk die door de ALR-regelaar
(regelaar met voorstuurtrap) van de achterasremkring
lastafhankelijk wordt geregeld,
naar de HA-cilinders en als
stuurdruk naar aansluiting 4 van de leeglastklep.
Via boring E gaat de druk naar
ruimte C en werkt op de bovenkant van
zuiger (d). Deze gaat bij een druk van 0,5
bar tegen de kracht van drukveer (e)
naar zijn onderste eindstand. Daarbij
sluit veerbelaste klep (b) inlaat (c) en uitlaat
(f) gaat open. De stuurdruk is eveneens
voorhanden in ruimte B en werkt in
op het cirkelvlak van zuiger (d).
Tegelijk stroomt de door bedrijfsremkring
2 van de tweekring-voetremklep uitgestuurde
luchtdruk via aansluiting 1 naar
ruimte A en werkt in op de bovenzijde
van zuiger (a).
Deze wordt omlaag verplaatst, uitlaat (f)
sluit en inlaat (c) gaat open. De luchtdruk
stroomt via ruimte D en aansluiting 2
Leeg-lastklep 1.
naar de voorasremkring en belucht de
VA-cilinders.
De druk die in ruimte D wordt opgebouwd,
verplaatst zuiger (a) weer omhoog.
Inlaat (c) sluit en een afsluitstand
is bereikt.
b) Remstand volledig geladen voertuig
De functie van de leeg-lastklep bij volledig
geladen voertuig is zoals hierboven
beschreven. De stuurdruk die in ruimte B
ontstaat bij een rembediening, werkt nu
met de volle bedrijfsdruk op het ringoppervlak
van zuiger (a). De in ruimtes A en
B op het oppervlak van zuiger (a) inwerkende
krachten overwegen en de drukreductie
wordt opgeheven. De op
aansluiting 1 ingestuurde druk wordt 1:1
doorgestuurd over het volledige deelrembereik
tot aan de volremstand.
Als het remsysteem wordt ontlucht,
wordt de druk uit aansluitingen 1 en 4 via
de tweekring-voetremklep of de ALR-regelaar
afgebouwd. Tegelijk verplaatst de
remdruk in ruimte D zuiger (a) omhoog.
Inlaat (c) sluit, uitlaat (f) gaat open en de
luchtdruk van aansluiting 2 stroomt via
ontluchting 3 naar de buitenlucht.
Tot een restdruk van 0,5 bar op aansluiting
4 blijft zuiger (d) in zijn onderste
eindstand en blijft uitlaat (f) geopend. Bij
een verdere drukdaling in ruimte C verplaatst
drukveer (e) zuiger (d) omhoog.
Uitlaat (f) sluit en inlaat (c) gaat open. De
resterende druk in aansluiting 2 wordt via
aansluiting 1 afgebouwd.
c) Werkwijze bij uitval van de achterasremkring
Als de achterasremkring uitvalt, blijft
aansluiting 4 en dus ruimte C boven zuiger
(d) drukloos als de bedrijfsrem wordt
bediend. Zuiger (d) wordt door de kracht
van drukveer (e) in zijn bovenste eindstand
gehouden. Inlaat (c) blijft constant
geopend. De door bedrijfsremkring 2 van
de tweekring-voetremklep uitgestuurde
luchtdruk stroomt onverminderd door de
leeg-lastklep naar de remcilinders van
de voorasremkring.
53

1.
Aanhangwagen-stuurklep
met voorijling
973 002 ... 0
Doel:
Besturing van een tweeleiding-aanhangwagenrem
in combinatie met de tweekring-voetremklep
en de handremklep
voor veerremcilinders.
Werkwijze:
a) Aansturing van de tweekringvoetremklep
Bij bediening van de voetremklep
stroomt luchtdruk van bedrijfsremkring 1
via aansluiting 41 naar ruimte A en worden
de zuigers (a en i) onder druk geplaatst.
Deze worden samen omlaag
verplaatst. Doordat zuiger (i) op klep (d)
komt, wordt uitlaat (c) gesloten en inlaat
(h) geopend. De voorraadlucht in ruimte
C stroomt via ruimte B naar aansluiting 2
en belucht de aanhangwagen-commandoleiding
overeenkomstig de druk in bedrijfsremkring
1 met een van de
ingestelde voorspanning van drukveer
(b) afhankelijke voorijling.
De druk die in ruimte B wordt opgebouwd,
werkt op de onderzijden van de
zuigers (a en i). Wegens de verschillende
effectieve oppervlakken van zuiger
(a) wordt nu zuiger (i) tegen de stuurdruk
in ruimte A en de kracht van drukveer (b)
omhoog verplaatst. De volgende klep (d)
sluit inlaat (h) en een afsluitstand is bereikt.
Bij een volledige remming overweegt
de op de bovenzijde van zuiger (i)
werkende druk en inlaat (h) blijft geopend.
54
Aanhangwagen-stuurkleppen
Met stelschroef (j) kan de voorspanning
van drukveer (b) worden gewijzigd, zodat
de drukvoorijling van aansluiting 2
ten opzichte van aansluiting 41 maximaal
1 bar bedraagt.
Tegelijk met de processen in aansluiting
41 wordt door bedrijfsremkring 2 via aansluiting
42 een beluchting van ruimte E
onder membraan (e) uitgevoerd. Door de
beluchting van ruimtes B en D overweegt
echter de druk die inwerkt op de bovenzijde
van zuiger (g) en membraan (e),
waardoor de positie van zuiger (g) niet
wijzigt. Als bedrijfsremkring 1 door een
defect uitvalt, vindt via kring 2 enkel een
beluchting van aansluiting 42 plaats. De
druk die daarbij in ruimte E onder membraan
(e) wordt opgebouwd, verplaatst
zuiger (g) en klep (d) omhoog. De in zijn
bovenste eindstand gehouden zuiger (i)
sluit uitlaat (c) en opent inlaat (h), zodat
de motorwagenafremming overeenkomstig
de beluchting van de aanhangwagen-commandoleiding
plaatsvindt.
In het gedeeltelijke rembereik verplaatst
de druk die in ruimte B wordt opgebouwd,
zuiger (g) weer omlaag. Inlaat (h)
sluit en een afsluitstand is bereikt. Bij een
volledige afremming overweegt de druk
in ruimte E en inlaat (h) blijft geopend.
Bij de aansturing via de 2de kring van de
bedrijfsrem vindt de aansturing van de
aanhangwagen-remklep zonder voorijling
plaats.
b) Aansturing van de handremklep
De getrapte ontluchting van de veerremcilinders
via de handremklep leidt tot een
overeenkomstige ontluchting van ruimte
D via aansluiting 43. De nu overwegende
voorraaddruk in ruimte C verplaatst zuiger
(g) omhoog. De beluchting van aansluiting
2 verloopt dan zoals beschreven
bij de aansturing van ruimte E bij uitval
van bedrijfsremkring 1.
Als de remprocedure ten einde is, worden
aansluitingen 41 en 42 weer ontlucht
of wordt aansluiting 43 belucht. Daardoor
worden de zuigers (a en i) en zuiger
(g) door de druk in ruimte B weer naar
hun uitgangspositie verplaatst. Daarbij
gaat uitlaat (c) open en ontsnapt de
luchtdruk in aansluiting 2 via zuigerbuis
(f) en ontluchting 3 naar de buitenlucht.

Aanhangwagen-stuurklep
met 2/2-wegklep, zonder
voorijling
973 002 5.. 0
Doel:
Besturing van een tweeleiding-aanhangwagenrem
in combinatie met de tweekring-voetremklep
en de handremklep
voor veerremcilinders.
Bij leidingbreuk of niet aangesloten aanhangwagen-commandoleiding
vindt bij
bediening van de voetremklep een smoring
van de voorraadlucht van de motorwagen
naar de aanhangwagen plaats,
terwijl de druk in de aanhangwagenvoorraadleiding
wordt afgebouwd.
Werkwijze:
Als de luchtdrukrem wordt gevuld,
stroomt de voorraadlucht door aansluiting
11 naar de 2/2-wegklep en wordt zuiger
(l) onder druk geplaatst. Deze wordt
tegen de kracht van drukveer (n) naar
zijn bovenste eindstand verplaatst. Via
ruimte C en aansluiting 12 stroomt de
voorraadlucht verder naar het automatische
koppelingsstuk “voorraad”.
a) Aansturing van de tweekringvoetremklep
Bij bediening van de voetremklep
stroomt luchtdruk van bedrijfsremkring 1
via aansluiting 41 naar de ruimtes A en G
en worden de zuigers (c en l) onder druk
geplaatst. Zuiger (c) wordt omlaag verplaatst.
Doordat zuiger (c) op klep (g)
komt, wordt uitlaat (e) gesloten en inlaat
(f) geopend. De voorraadlucht in ruimte
C stroomt via ruimte B naar aansluiting
22 en belucht de aanhangwagen-commandoleiding
overeenkomstig de druk in
bedrijfsremkring 1. Tegelijk stroomt
luchtdruk via kanaal (k) naar ruimte F en
wordt de onderzijde van zuiger (l) onder
druk geplaatst. Bij een stuurdruk van ca.
4 bar overweegt de druk die inwerkt op
de bovenzijde van zuiger (l) en wordt
deze omlaag verplaatst naar de behuizingskant
(m) (speelbeweging om vastlopen
van zuiger (l) te vermijden).
De druk die in ruimte B wordt opgebouwd,
werkt in op de onderzijde van
zuiger (c) en verplaatst deze tegen de in
ruimte A werkende stuurdruk omhoog.
De volgende klep (g) sluit inlaat (f) en
een afsluitstand is bereikt. Bij een volledige
afremming overweegt de stuurdruk
die op de bovenzijde van zuiger (c) inwerkt
en inlaat (f) blijft geopend.
Aanhangwagen-stuurkleppen
Tegelijk met de processen in aansluiting
41 wordt door bedrijfsremkring 2 via aansluiting
42 een beluchting van ruimte E
onder membraan (i) uitgevoerd. Door de
beluchting van ruimtes B en D overweegt
echter de druk die inwerkt op de bovenzijde
van zuiger (h) en membraan (i),
waardoor de positie van zuiger (h) niet
wijzigt. Als bedrijfsremkring 1 door een
defect uitvalt, vindt via kring 2 enkel een
beluchting van aansluiting 42 plaats. De
druk die daarbij in ruimte E onder membraan
(i) wordt opgebouwd, verplaatst
zuiger (h) en klep (g) omhoog. De in zijn
bovenste eindstand gehouden zuiger (c)
sluit uitlaat (e) en opent inlaat (f), zodat
de motorwagenafremming overeenkomstig
de beluchting van de aanhangwagen-commandoleiding
plaatsvindt.
In het gedeeltelijke rembereik verplaatst
de druk die in ruimte B wordt opgebouwd,
zuiger (h) weer omlaag. Inlaat (f)
sluit en een afsluitstand is bereikt. Bij een
volledige afremming overweegt de druk
in ruimte E en inlaat (f) blijft geopend.
Bij een breuk in de aanhangwagen-commandoleiding
(aansluiting 22) wordt de
druk in ruimtes B en F niet opgebouwd
als de bedrijfsrem wordt bediend. Daardoor
wordt zuiger (l) verder omlaag verplaatst
door de in ruimte G werkende
1.
stuurdruk en wordt de voorraadlucht die
van aansluiting 11 naar aansluiting 12
stroomt, gesmoord. Tegelijk wordt de
druk in de aanhangwagen-voorraadleiding
(aansluiting 12) via geopende inlaat
(f) op het breukpunt van de aanhangwagen-commandoleiding
afgebouwd, wat
tot een geforceerde afremming van de
aanhangwagen leidt.
b) Aansturing van de handremklep
De getrapte ontluchting van de veerremcilinders
via de handremklep leidt tot een
overeenkomstige ontluchting van ruimte
D via aansluiting 43. De nu overwegende
voorraaddruk in ruimte C verplaatst zuiger
(h) omhoog. De beluchting van aansluiting
22 verloopt dan zoals
beschreven bij de aansturing van ruimte
E bij uitval van bedrijfsremkring 1. Als de
remprocedure ten einde is, worden aansluitingen
41 en 42 weer ontlucht of
wordt aansluiting 43 belucht. Daardoor
worden de zuigers (c en h) door de druk
in ruimte B weer naar hun uitgangspositie
verplaatst. Daarbij gaat uitlaat (e)
open en ontsnapt de luchtdruk in aansluiting
22 via zuigerbuis (j) en ontluchting 3
naar de buitenlucht.
55

1.
Aanhangwagen-stuurklep
met voorijling
973 008 ... 0
56
Aanhangwagen-stuurkleppen
Doel:
Besturing van een tweeleiding-aanhangwagenrem
in combinatie met de tweekring-voetremklep
en de handremklep
voor veerremcilinders.
Bij leidingbreuk of niet aangesloten aanhangwagen-commandoleiding
vindt bij
bediening van de voetremklep een smoring
van de voorraadlucht van de motorwagen
naar de aanhangwagen plaats,
terwijl de druk in de aanhangwagenvoorraadleiding
wordt afgebouwd.
Werkwijze:
a) Aansturing van tweekringvoetremklep
Bij bediening van de voetremklep
stroomt luchtdruk van bedrijfsremkring 1
via aansluiting 41 naar ruimte B en wordt
zuiger (e) onder druk geplaatst. Deze
gaat omlaag en doordat zuiger (e) op
klep (j) komt, wordt uitlaat (g) gesloten en
inlaat (k) geopend. De voorraadlucht in
aansluiting 11 stroomt via ruimte G naar
aansluiting 2 en belucht de aanhangwagen-commandoleiding
overeenkomstig
de druk in bedrijfsremkring 1 met een
voorijling, die afhankelijk is van stelschroef
(f) (max. 1 bar).
De druk die in ruimte D wordt opgebouwd,
werkt op de onderzijde van zuiger
(e). Wegens de verschillende actieve
oppervlakken van zuiger (e), ondersteund
door de stuurdruk in ruimte C en
de kracht van drukveer (l), wordt deze
omhoog verplaatst. De volgende klep (j)
sluit inlaat (k) en een afsluitstand is bereikt.
Bij een volledige remming overweegt
de druk op de bovenzijde van
zuiger (e) en inlaat (k) blijft geopend.
Bij drukopbouw in ruimte B wordt zuiger
(b) tegen de druk van regelveer (d) omlaag
geduwd. Klep (c) wordt door stelschroef
(f) geopend en de stuurdruk die
in ruimte C wordt opgebouwd, ondersteunt
de afregeling van zuiger (e). Daardoor
kan de uitgestuurde druk in
aansluiting 2 lager zijn dan de stuurdruk
op aansluiting 41. Als stelschroef (f) bijvoorbeeld
in tegenuurwijzerszin wordt
gedraaid, vermindert de druk in ruimte C
en de uitgestuurde druk neemt toe om
het evenwicht in stand te houden.

Aanhangwagen-stuurkleppen 1.
Tegelijk met de processen op aansluiting
41 voert bedrijfsremkring 2 via aansluiting
42 een beluchting van ruimte A uit.
Omdat door de beluchting van ruimtes B
en C de stuurdruk op de bovenzijde van
zuiger (e) overweegt, heeft de positie
van zuiger (a) geen betekenis. Als bedrijfsremkring
1 door een defect uitvalt,
vindt via kring 2 enkel een beluchting van
aansluiting 42 plaats. De druk die daarbij
in ruimte A wordt opgebouwd, verplaatst
zuiger (a) omlaag en schuift zuiger (e)
voor zich uit en de beluchting van de
aanhangwagen-commandoleiding vindt
plaats zoals hierboven beschreven,
maar zonder voorijling.
b) Aansturing van de handremklep
De getrapte ontluchting van de veerremcilinders
via de handremklep leidt tot een
overeenkomstige ontluchting van ruimte
F via aansluiting 43. De nu overwegende
voorraaddruk op aansluiting 11 verplaatst
zuiger (h) omhoog. De beluchting
van aansluiting 2 verloopt dan zoals beschreven
bij de aansturing van ruimte A
bij uitval van bedrijfsremkring 1.
Als de remprocedure ten einde is, worden
aansluitingen 41 en 42 weer ontlucht
of wordt aansluiting 43 belucht. Daardoor
worden de zuigers (a en e) en zuiger
(h) door de druk in ruimte D weer
naar hun uitgangspositie verplaatst.
Daarbij gaat uitlaat (g) open en ontsnapt
de luchtdruk in aansluiting 2 via holle zuiger
(h) en ontluchting 3 naar de buitenlucht.
c) Beveiliging tegen stuurleidingbreuk
Als de luchtdrukrem wordt gevuld,
stroomt de voorraadlucht door aansluiting
11 en ruimte G naar aansluiting 12
en van daar naar het automatische koppelingsstuk
“voorraad”.
Tijdens het remmen wordt via aansluiting
2 in de leiding naar het koppelingsstuk
“rem” een stuurdruk opgebouwd, de
daarvoor vereiste luchtdruk wordt toegevoerd
vanuit aansluiting 11. De druk over
zuiger (i) daalt daarbij lichtjes. Tegelijk
wordt onder zuiger (i) via kanaal E luchtdruk
vanaf aansluiting 41 toegevoerd en
gaat zuiger (i) weer omhoog. De druk in
ruimte G stijgt verder, waardoor de zuiger
opnieuw omlaag wordt geduwd
(speelbeweging om vastlopen van zuiger
(i) te vermijden).
Als door een breuk in de aanhangwagencommandoleiding
op aansluiting 2 geen
druk wordt opgebouwd, blijft zuiger (i) in
zijn bovenste stand en blokkeert de doorgang
naar ruimte G. De luchttoevoer van
aansluiting 11 naar aansluiting 12 wordt
gesmoord en de druk in de aanhangwagen-voorraadleiding
(aansluiting 12)
wordt afgebouwd via de geopende inlaat
(k) op het breukpunt van de aanhangwagen-commandoleiding,
wat tot een geforceerde
afremming van de
aanhangwagen leidt.
57

1.
Aanhangwagen-stuurklep
met voorijling en 2/2-wegklep
973 009 ... 0
58
Aanhangwagen-stuurkleppen
Doel:
Besturing van een tweeleiding-aanhangwagenrem
in combinatie met de tweekring-voetremklep
en de handremklep
voor veerremcilinders.
Bij leidingbreuk of niet aangesloten aanhangwagen-commandoleiding
vindt bij
bediening van de voetremklep een smoring
van de voorraadlucht van de motorwagen
naar de aanhangwagen plaats,
terwijl de druk in de aanhangwagenvoorraadleiding
wordt afgebouwd. Hierdoor
wordt de aanhangwagen onmiddellijk
automatisch afgeremd.
Werkwijze:
Als de luchtdrukrem wordt gevuld,
stroomt de voorraadlucht door aansluiting
11 naar de 2/2-wegklep en wordt zuiger
(k) onder druk geplaatst. Deze wordt
tegen de kracht van drukveer (l) en ondersteund
door drukveer (j) naar zijn bovenste
eindstand verplaatst. Via kanaal
(i) stroomt voorraadlucht naar ruimte D
en komt via aansluiting 12 naar het automatische
koppelingsstuk “voorraad”.
a) Aansturing van tweekringvoetremklep
Bij bediening van de voetremklep
stroomt luchtdruk van bedrijfsremkring 1
via aansluiting 41 naar ruimtes A en F en
worden de zuigers (a en k) onder druk
geplaatst. Zuiger (a) wordt omlaag verplaatst
en duwt zuiger (b) omlaag. Doordat
zuiger (b) op klep (g) komt, wordt
uitlaat (e) gesloten en inlaat (f) geopend.
De beschikbare voorraadlucht stroomt
via ruimte B naar aansluiting 22 en belucht
de aanhangwagen-commandoleiding
overeenkomstig de druk in
bedrijfsremkring 1 met een voorijling van
0,2 ± 0,1 bar (deze voorijling kan worden
gewijzigd met stelschroef (d)).
Via boring (c) stroomt tegelijk luchtdruk
naar ruimte G, waardoor zuiger (m) tegen
de veerkracht omlaag wordt ver-

Aanhangwagen-stuurkleppen 1.
plaatst. Klep (n) steunt op stelschroef (d)
en maakt de doorgang naar ruimte E vrij.
De luchtdruk stroomt naar ruimte E en
ondersteunt de krachten die inwerken op
de onderzijde van zuiger (b).
De druk die wordt opgebouwd in ruimte B
en E, werkt in op de verschillende effectieve
vlakken van zuiger (b) en verplaatst
deze, samen met zuiger (a),
tegen de in ruimte A werkende stuurdruk
omhoog. De volgende klep (g) sluit inlaat
(f) en een afsluitstand is bereikt. Bij een
volledige remming overweegt de stuurdruk
die op de bovenzijde van zuiger (a)
inwerkt, en inlaat (f) blijft geopend.
Tegelijk met de processen in aansluiting
41 wordt door bedrijfsremkring 2 via aansluiting
42 een beluchting van ruimte H
boven zuiger (b) uitgevoerd. Doordat
door de beluchting van ruimte A de druk
op de bovenzijde van zuiger (a) echter
overweegt, wijzigt de positie van de zuigers
(a en b) niet.
Als bedrijfsremkring 1 door een defect
uitvalt, wordt via kring 2 enkel een beluchting
van aansluiting 42 uitgevoerd.
De druk die daarbij wordt opgebouwd in
ruimte H onder zuiger (a), verplaatst zuiger
(b) omlaag. Deze sluit uitlaat (e) en
opent inlaat (f), zodat de beluchting van
de aanhangwagen-commandoleiding
overeenkomstig de bediening van de
voetrem wordt uitgevoerd - maar zonder
voorijling.
In het gedeeltelijke rembereik verplaatst
de druk die wordt opgebouwd in ruimte B
en E, zuiger (b) weer omhoog. Inlaat (f)
sluit en een afsluitstand is bereikt. Bij een
volledige remming overweegt de druk in
ruimte H en inlaat (f) blijft geopend.
Bij een breuk in de aanhangwagen-commandoleiding
(aansluiting 22) wordt
geen druk in ruimtes B en E opgebouwd
als de bedrijfsrem wordt bediend. De
voorraadlucht stroomt via geopende inlaat
(f) en aansluiting 22 op het breukpunt
naar de buitenlucht. Daardoor wordt
zuiger (k) verder omlaag verplaatst door
de stuurdruk in ruimte F en wordt de
voorraadlucht die van aansluiting 11
naar aansluiting 22 stroomt, gesmoord.
Tegelijk wordt de druk in de aanhangwagen-voorraadleiding
(aansluiting 12) via
de geopende inlaat (f) op het breukpunt
van de aanhangwagen-commandoleiding
afgebouwd, zodat de aanhangwagen
geforceerd wordt afgeremd.
b) Aansturing van de handremklep
De getrapte ontluchting van de veerremcilinders
via de handremklep leidt tot een
overeenkomstige ontluchting van ruimte
C via aansluiting 43. De nu overwegende
voorraaddruk in ruimte D verplaatst zuiger
(h) omhoog. De beluchting van aansluiting
22 verloopt dan zoals
beschreven bij de aansturing van ruimte
H bij uitval van bedrijfsremkring 1.
Als de remprocedure ten einde is, worden
aansluitingen 41 en 42 weer ontlucht
of wordt aansluiting 43 belucht. Daardoor
worden de zuigers (a en b) door de
druk in ruimte B - zuiger (h) door de druk
in ruimte C - weer naar hun uitgangspositie
verplaatst. Daarbij gaat uitlaat (b)
open en ontsnapt de luchtdruk in aansluiting
22 via de zuigerbuis op ontluchting 3
naar de buitenlucht.
59

1.
Wendelflex®-slangverbinding
452 711 ... 0
60
Wendelflex®-slangverbinding
Doel:
1. Verbinden van de luchtdrukrem van
de opleggertrekker met de luchtdrukrem
van de oplegger.
2. Verbinden van onderdelen van een
luchtdruksysteem die een verschillende
lengte hebben.
Opbouw:
De Wendelflex is een gedraaide slang,
die bij lengtewijziging uitzet en na ontlasting
terug samentrekt tot de uitgangslengte.
Van de slangaansluiting tot aan de eerste
wikkeling is de slang versterkt met
een ingebouwde schroefveer, die knikken
op dit gevaarlijke punt vermijdt.
De Wendelflex-slangverbinding is uit
zwart polyamide 11 gemaakt. Voor het
optische onderscheid van de slangverbindingen
zijn de koppelingsstukken
voorzien van gekleurde deksels.
Polyamide 11 is bestand tegen de media
die in het voertuig worden gebruikt, zoals
petroleumproducten, oliën en vetten.
Bovendien zijn de buizen bestand tegen
basen, niet-gechloreerde oplosmiddelen,
organische en anorganische zuren
en verdunde oxidatiemiddelen. (Het gebruik
van chloorhoudende reinigingsmiddelen
dient dus te worden
vermeden.) De weerstand tegen speciale
media kan op aanvraag worden meegedeeld.

A1
A2
Koppelingsstukken voor
tweeleiding-remsystemen
952 200 ... 0
Koppelingsstukken 1.
B1
Doel:
Verbinden van de luchtdrukrem van de
vrachtwagen of van de opleggertrekker
met het remsysteem van de aanhangwagen
overeenkomstig de Europese voorschriften.
De koppelingsstukken voldoen aan de
ISO-norm 1728.
Beschrijving:
De koppelingsstuk-uitvoeringen A1, B1
en C1 voor de voorraadleiding hebben
een rood deksel en een axiale verwisselingsbeveiliging.
De uitvoeringen A2 en B2 voor de commandoleiding
hebben een geel deksel en
een zijdelingse verwisselingsbeveiliging.
In de uitvoeringen B en C is telkens een
klep ingebouwd, die bij niet aangekoppeld
tegenkoppelingsstuk de doorgang
voor de luchtdruk afsluit.
Werkwijze:
Bij het aankoppelen wordt het koppelingsstuk
op de koppelingsslang verbonden
met het vast op de motorwagen
aangebrachte koppelingsstuk. Dit gebeurt
met een draaiing, waarbij de over-
C1
eenkomstige geleidingen in elkaar
grijpen. Na vergrendeling op het einde
van de draaibeweging is een vaste verbinding
van de twee koppelingsstukken
verzekerd. Wegens de verwisselingsbeveiliging
kunnen enkel bij elkaar passende
koppelingsstukken aan elkaar worden
gekoppeld.
– Koppelen van C1 met A1, B1 met A1
en B2 met A2:
Tijdens het koppelen opent de dichtingsring
van koppelingsstuk type A
de klep van koppelingsstuk type B of
C, waardoor de pneumatische verbindingen
van de leidingen tot stand
worden gebracht en tegelijk het koppelpunt
wordt afgedicht. Bij ontkoppelen
sluit de klep automatisch.
– Koppelen van A2 met A2:
Bij identieke koppelingsstukken zonder
klep wordt de dichtheid gerealiseerd
door de twee dichtingsringen
tegen elkaar te duwen.
61

1.
Duo-Matic snelkoppeling
voor aanhangwagens
452 80. ... 0
Doel:
Verbinden van de luchtdrukrem van de
vrachtwagen met de rem van de aanhangwagen.
Werkwijze:
Bij het aankoppelen van de aanhangwagen
wordt handgreep (b) omlaag geduwd,
waardoor de beschermdeksels (a
en d) opengaan. Het Duo-Matic-aanhangergedeelte
wordt onder de beschermdeksels
geplaatst en de handgreep (b)
wordt weer losgelaten. Draaiveer (e)
werkt in op de beschermdeksels (a en d)
en duwt het aanhangergedeelte tegen
de automatische sluitkleppen (c), waardoor
die opengaan en de aanwezige
luchtdruk naar de aanhangwagen loopt.
Duo-Matic snelkoppeling
voor opleggers
452 80. ... 0
Doel:
Verbinden van de luchtdrukrem van de
opleggertrekker met het remsysteem
van de oplegger.
Werkwijze:
Als de oplegger wordt aangekoppeld,
wordt handgreep (b) omlaag geduwd,
waardoor de beschermdeksels (a en d)
opengaan. Het Duo-Matic motorwagengedeelte
wordt onder de beschermdeksels
geplaatst en handgreep (b) wordt
weer losgelaten. Draaiveer (e) werkt op
de beschermdeksels (a en d) en duwt het
motorwagengedeelte tegen het steunvlak.
De automatische afschakelkleppen
(c) gaan open en de aanwezige luchtdruk
gaat naar de oplegger.
62
Duo-Matic snelkoppeling
Motorwagengedeelte
452 802 009 0
Aanhangwagengedeelte
452 804 012 0
Motorwagengedeelte
452 805 004 0
Opleggergedeelte
452 803 005 0