Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Afval is leuk, le<strong>er</strong>zaam & nuttig!<br />
Afvalboekje voor basisscholen ISO 14001<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL
Als je dit boekje uit hebt ben je een echte <strong>afval</strong>exp<strong>er</strong>t.<br />
Je weet dan alles ov<strong>er</strong> recycl<strong>in</strong>g en:<br />
• Batt<strong>er</strong>ijen<br />
• Elektrische apparaten<br />
• Glas<br />
• Groente-, fruit- & tu<strong>in</strong><strong>afval</strong><br />
• Kr<strong>in</strong>gloopspullen<br />
• Oud papi<strong>er</strong> en karton<br />
• Rest<strong>afval</strong><br />
• Textiel<br />
• Blikjes<br />
Gewestelijke Afvalstoffen Dienst Gooi en Vechtstreek<br />
Postadres: Postbus 18 • 1400 AA Bussum<br />
Bezoekadres: Hooftlaan 32 • 1401 EE Bussum<br />
Telefoon: 035 - 699 18 88 • Fax: 035 - 694 17 45<br />
E-mail: post@gad.nl • Int<strong>er</strong>net: www.gad.nl ER ZIT MEER IN AFVAL
Met dit boekje<br />
kom je veel te weten<br />
ov<strong>er</strong> het <strong>afval</strong> dat je thuis<br />
tegenkomt. Je zult ontdekken<br />
dat <strong>afval</strong> leuk, le<strong>er</strong>zaam<br />
en vooral ook<br />
heel nuttig kan<br />
zijn.
Inhoudsopgave<br />
4 ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
Ond<strong>er</strong>w<strong>er</strong>p Bladzijde<br />
1. Er <strong>zit</strong> me<strong>er</strong> <strong>in</strong> <strong>afval</strong> 5<br />
2. Kr<strong>in</strong>gloopspullen 7<br />
3. Oud papi<strong>er</strong> en karton 8<br />
4. Glas 12<br />
5. Batt<strong>er</strong>ijen 15<br />
6. Textiel 17<br />
7. Elektrische apparaten 20<br />
8. Keuken- en tu<strong>in</strong><strong>afval</strong> 22<br />
9. Blik 24<br />
10. Zw<strong>er</strong>f<strong>afval</strong> 26<br />
11. Afval op het <strong>in</strong>t<strong>er</strong>net 28<br />
Vraagbaak 30<br />
Antwoorden 31
1. Er <strong>zit</strong> me<strong>er</strong> <strong>in</strong> <strong>afval</strong><br />
Allemaal hebben we te maken met <strong>afval</strong>. Het meeste <strong>afval</strong><br />
ontstaat bij de mensen rondom het huis. Kijk thuis maar<br />
eens <strong>in</strong> de prullenbak of <strong>in</strong> een vuilniszak of <strong>afval</strong>conta<strong>in</strong><strong>er</strong>.<br />
Vaak denken we dat <strong>afval</strong> alleen maar vies is. Dat is niet<br />
waar! Veel <strong>afval</strong> is juist heel nuttig. Denk maar eens aan<br />
een lege fles van glas of aan oude kranten. Van oud glas<br />
en oud papi<strong>er</strong> kan je we<strong>er</strong> nieuwe flessen en kranten<br />
maken. Zo kan je van bijna al het <strong>afval</strong> we<strong>er</strong> nieuwe d<strong>in</strong>gen<br />
maken. Hoe dat allemaal gaat lees je <strong>in</strong> dit boekje. Je zult<br />
ontdekken dat <strong>afval</strong> ook heel <strong>in</strong>t<strong>er</strong>essant en leuk kan zijn.<br />
MEER SCHEIDEN<br />
MINDER AFVAL<br />
Wist je dat:<br />
• Er van groente-, fruit- en tu<strong>in</strong><strong>afval</strong> compost<br />
wordt gemaakt voor ond<strong>er</strong> and<strong>er</strong>e gebruik <strong>in</strong><br />
tu<strong>in</strong>en, plantsoenen en sportvelden?<br />
• Takken worden v<strong>er</strong>snipp<strong>er</strong>d en gebruikt als<br />
v<strong>er</strong>hard<strong>in</strong>g van bijvoorbeeld een bospad?<br />
• Oud papi<strong>er</strong> en karton bijna volledig opnieuw<br />
te gebruiken zijn? Dat je van een oude krant<br />
6 ke<strong>er</strong> een nieuwe kan maken?<br />
• Bijna al het oude glas wordt omgesmolten<br />
en gebruikt voor het maken van nieuw glas?<br />
• Een deel van het <strong>in</strong>gelev<strong>er</strong>de Textiel als<br />
tweedehands kled<strong>in</strong>g een nieuw leven krijgt<br />
en dat van restanten textiel bijvoorbeeld<br />
poetsdoeken worden gemaakt?<br />
• Oude houten planken worden v<strong>er</strong>snipp<strong>er</strong>d<br />
en gep<strong>er</strong>st tot ond<strong>er</strong> and<strong>er</strong>e spaanplaat?<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
5
6<br />
Van <strong>afval</strong> kun je<br />
prachtige<br />
kunstw<strong>er</strong>ken<br />
maken!<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
Me<strong>er</strong> scheiden, m<strong>in</strong>d<strong>er</strong> <strong>afval</strong><br />
Veel <strong>afval</strong> wordt niet apart gehouden maar bij elkaar gegooid. Dit is wel lekk<strong>er</strong> makkelijk,<br />
maar ook heel <strong>er</strong>g zonde! Als je <strong>afval</strong> bij elkaar doet, kan je het niet opnieuw<br />
gebruiken. Als het <strong>afval</strong> door elkaar is weggegooid, kan het alleen nog maar worden<br />
v<strong>er</strong>brand. Dat is niet zo goed voor het milieu. V<strong>er</strong>branden kost ook veel geld. Je<br />
begrijpt het al: hoe me<strong>er</strong> <strong>afval</strong> we apart houden, hoe bet<strong>er</strong> dat is voor het milieu<br />
en de portemonnee!<br />
Blikjes vormen een uitzond<strong>er</strong><strong>in</strong>g. Blikjes hoeven niet apart te worden gehouden maar<br />
mogen gewoon <strong>in</strong> de prullenbak. In het hoofdstuk ov<strong>er</strong> blik zal je lezen waarom.<br />
Het all<strong>er</strong>beste is het om te voorkomen dat <strong>afval</strong> ontstaat. Je kan bijvoorbeeld<br />
zelf een tas meenemen als je boodschappen gaat doen. Dan heb je<br />
geen plastic tasje nodig! Ook kan je prob<strong>er</strong>en zoveel mogelijk spullen te<br />
kopen die niet v<strong>er</strong>pakt zijn <strong>in</strong> plastic. Bijvoorbeeld onv<strong>er</strong>pakte groenten en<br />
fruit op de markt. Je kunt ook nog iets leuks of nuttigs doen met oude<br />
spullen. Je kan <strong>er</strong> een kunstw<strong>er</strong>k van maken. Je kan het ook weggeven<br />
aan een vriendje of vriend<strong>in</strong>netje dat het nog wel leuk v<strong>in</strong>dt.<br />
Dit boekje staat boordevol met leuke <strong>afval</strong>weetjes, vragen en opdrachten.<br />
Als je het boekje uit hebt weet je waarom het scheiden van <strong>afval</strong> zo<br />
belangrijk is. Ook weet je wat je allemaal met <strong>afval</strong> kunt doen.
2. Kr<strong>in</strong>gloopspullen<br />
Wat zijn Kr<strong>in</strong>gloopspullen?<br />
Veel mensen gooien spullen weg die misschien wel oud zijn,<br />
maar nog niet kapot. Het gaat hi<strong>er</strong> om spullen die je niet me<strong>er</strong><br />
wilt hebben, maar die een and<strong>er</strong> misschien nog goed kan<br />
gebruiken. Het is zonde als deze spullen bij het <strong>afval</strong> komen.<br />
Denk maar eens aan een oud boek of een oude fiets. Misschien<br />
is <strong>er</strong> nog wel iemand heel blij met die oude fiets of dat boek.<br />
Spullen die voor de tweede ke<strong>er</strong> door iemand gebruikt worden<br />
noemen we kr<strong>in</strong>gloopspullen of tweedehands spullen.<br />
And<strong>er</strong>e spullen die vaak een tweede leven krijgen zijn bijvoorbeeld<br />
meubels, kled<strong>in</strong>g en televisies. Nog bruikbare spullen kun je naar<br />
een kr<strong>in</strong>gloopw<strong>in</strong>kel brengen of laten ophalen. In de kr<strong>in</strong>gloopw<strong>in</strong>kel<br />
worden spullen opgeknapt en v<strong>er</strong>kocht. Alles wat nog bruikbaar<br />
is kan zo via een kr<strong>in</strong>gloopw<strong>in</strong>kel<br />
een tweede leven<br />
krijgen.<br />
Afval krijgt door de<br />
kr<strong>in</strong>gloop een tweede<br />
leven, zo ontstaat <strong>er</strong> m<strong>in</strong>d<strong>er</strong> <strong>afval</strong><br />
en dat is bet<strong>er</strong> voor het milieu!<br />
T ps<br />
Je kunt natuurlijk oude spulletjes cadeau<br />
doen aan een vriendje of vriend<strong>in</strong>netje!<br />
Vraag/opdracht<br />
Weet je wat kr<strong>in</strong>gloop is?<br />
Misschien kun je met de klas een<br />
rommelmarkt organis<strong>er</strong>en, bijvoorbeeld<br />
voor een goed doel. Met het v<strong>er</strong>diende<br />
geld kun je ook met de klas wat leuks<br />
doen of kopen.<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL 7
Wat is oud papi<strong>er</strong> en karton?<br />
Elke dag gaan <strong>er</strong> ongem<strong>er</strong>kt stapels papi<strong>er</strong> en<br />
karton door onze handen. De krant, de Donald<br />
Duck, het clublad, de T<strong>in</strong>a, brieven. We lezen van<br />
papi<strong>er</strong> en we l<strong>er</strong>en <strong>er</strong>uit, zoals dit boekje. We<br />
schrijven onze boodschappen op een papi<strong>er</strong>tje, we<br />
betalen ze met papi<strong>er</strong> en nemen ze vaak <strong>in</strong> een<br />
kartonnen doos mee naar huis. En zelfs op de wc<br />
kunnen we niet zond<strong>er</strong>! De hele dag door kunnen<br />
we papi<strong>er</strong> en karton dus uitstekend gebruiken. En<br />
wat nu zo bijzond<strong>er</strong> is, daarna óók nog.<br />
8 ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
Wat zamelen we <strong>in</strong>?<br />
Voor een heleboel mensen is het apart houden van<br />
oud papi<strong>er</strong> een gewoonte. In ons land houden we p<strong>er</strong><br />
p<strong>er</strong>soon p<strong>er</strong> jaar ongeve<strong>er</strong> 66 kilo papi<strong>er</strong> apart. Daar<br />
<strong>zit</strong>ten vast jouw oude tijdschriften, dozen en pr<strong>in</strong>tjes<br />
uit de comput<strong>er</strong> bij. Maar om het we<strong>er</strong> goed te kunnen<br />
gebruiken moet papi<strong>er</strong> wel gescheiden worden<br />
<strong>in</strong>gezameld. Als we het bij het rest<strong>afval</strong> zouden doen,<br />
wordt het vies en nat. Dan is het niet me<strong>er</strong> geschikt<br />
om <strong>er</strong> schoon, nieuw papi<strong>er</strong> of karton van<br />
te maken.
Waarom oud papi<strong>er</strong> en karton apart?<br />
Omdat je van oud papi<strong>er</strong> en karton we<strong>er</strong> nieuw papi<strong>er</strong> en karton kunt maken!<br />
Dit kan maar liefst zes ke<strong>er</strong>. Papi<strong>er</strong> wordt gemaakt van hout van bomen en<br />
van oud papi<strong>er</strong>. Als we geen oud papi<strong>er</strong> zouden gebruiken, zouden we heel<br />
veel bomen nodig hebben. In Ned<strong>er</strong>land gebruiken we gelukkig veel oud<br />
papi<strong>er</strong> voor het maken van nieuwe kranten, dozen en boekjes. Daarom<br />
hebben we maar we<strong>in</strong>ig bomen nodig! In<br />
Ned<strong>er</strong>land gebruiken we voor het maken<br />
van nieuw papi<strong>er</strong> 75% oud papi<strong>er</strong> en<br />
maar 25% hout van bomen. Door<br />
het h<strong>er</strong>gebruik besparen we dus<br />
waardevolle bomen en voorkomen<br />
we een enorme b<strong>er</strong>g <strong>afval</strong>. Oud<br />
papi<strong>er</strong> apart houden is daarom<br />
goed voor het milieu.<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
9
Hoe zamelen we oud papi<strong>er</strong> <strong>in</strong>?<br />
De <strong>in</strong>zamel<strong>in</strong>g gaat meestal op<br />
twee mani<strong>er</strong>en. Huis-aan-huis<br />
door v<strong>er</strong>enig<strong>in</strong>gen, scholen en k<strong>er</strong>ken.<br />
Dan hoef je het oude papi<strong>er</strong> alleen<br />
maar voor de deur aan de weg te zetten. In<br />
een doos of <strong>in</strong> een speciale papi<strong>er</strong>conta<strong>in</strong><strong>er</strong>. Met<br />
de opbrengst van het <strong>in</strong>zamelen kan men extra<br />
d<strong>in</strong>gen doen. Maar je kunt oud papi<strong>er</strong> meestal ook<br />
zelf brengen naar school, de sportclub of een speciale<br />
brengplek <strong>in</strong> jouw gemeente.<br />
Let Op!<br />
Kranten die <strong>in</strong> de kattenbak dienst hebben gedaan<br />
of als besch<strong>er</strong>m<strong>in</strong>g bij schild<strong>er</strong>w<strong>er</strong>k en ook sanitair<br />
papi<strong>er</strong>, tissues en keukenpapi<strong>er</strong> zijn niet geschikt<br />
voor h<strong>er</strong>gebruik.<br />
10 ER ZIT MEER IN AFVAL
Recycl<strong>in</strong>g:<br />
wat lev<strong>er</strong>t het op?<br />
Met z’n allen zijn we dus best fanatieke oud papi<strong>er</strong><br />
<strong>in</strong>zamelaars. We helpen daarmee het milieu. Hoe gaat<br />
het kr<strong>in</strong>glooprondje v<strong>er</strong>d<strong>er</strong>? Oud papi<strong>er</strong> wordt na <strong>in</strong>zamel<strong>in</strong>g<br />
e<strong>er</strong>st gesorte<strong>er</strong>d en gep<strong>er</strong>st. Daarna gaat het<br />
naar de papi<strong>er</strong>fabriek, waar <strong>er</strong> nieuw papi<strong>er</strong> van wordt<br />
gemaakt.<br />
Als we dat na gebruik we<strong>er</strong> bij het oud papi<strong>er</strong><br />
doen, is de kr<strong>in</strong>gloop rond. In totaal recyclen<br />
we <strong>in</strong> Ned<strong>er</strong>land 74% van het oud papi<strong>er</strong>.<br />
Dat is al veel, maar kan nog me<strong>er</strong> worden.<br />
100% recycl<strong>in</strong>g kan niet, want<br />
ongeve<strong>er</strong> 15% van het papi<strong>er</strong><br />
en karton gebruiken we<br />
om wc-papi<strong>er</strong>, papi<strong>er</strong>en<br />
zakdoekjes, behang<br />
en geld van te maken.<br />
Dit kan dus<br />
niet opnieuw<br />
gebruikt<br />
worden.<br />
Opdrachten<br />
• Noem 4 producten van papi<strong>er</strong> en karton<br />
(2 v<strong>er</strong>pakk<strong>in</strong>gen en 2 and<strong>er</strong>e producten).<br />
• Ond<strong>er</strong>zoek of jouw school oud papi<strong>er</strong><br />
<strong>in</strong>zamelt, waar dat allemaal vandaan<br />
komt, waar het naartoe gaat en wat de<br />
school met de opbrengst doet.<br />
• Noem 4 d<strong>in</strong>gen die bij het<br />
oud papi<strong>er</strong> mogen en<br />
noem 2 d<strong>in</strong>gen die niet<br />
bij het oud papi<strong>er</strong><br />
mogen. En weet je<br />
ook waarom dat<br />
wel en niet<br />
mag?<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL 11
12<br />
4. Glas<br />
Wat is glas?<br />
Veel producten zijn v<strong>er</strong>pakt <strong>in</strong><br />
glazen potten of flessen.<br />
Het handige van glas is dat<br />
je <strong>er</strong> doorheen kunt kijken en<br />
kunt zien wat <strong>er</strong> <strong>in</strong> de pot of<br />
fles <strong>zit</strong>. Je zal maar chocopasta<br />
willen kopen en je<br />
komt thuis met <strong>er</strong>wten!<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
Waarom glas apart <strong>in</strong>zamelen?<br />
Het glas waarvan de flessen en potten zijn gemaakt, kun je steeds<br />
we<strong>er</strong> opnieuw gebuiken. Dan moet je glas wel apart <strong>in</strong>lev<strong>er</strong>en! Dat<br />
kan door statiegeldflessen <strong>in</strong> te lev<strong>er</strong>en bij de sup<strong>er</strong>markt en door<br />
alle and<strong>er</strong>e lege glazen potten en oude flessen <strong>in</strong> de glasbak te<br />
gooien. Dat scheelt <strong>in</strong> de w<strong>in</strong>n<strong>in</strong>g van grondstoffen, het bespaart<br />
en<strong>er</strong>gie en voorkomt jaarlijks een enorme b<strong>er</strong>g <strong>afval</strong>:<br />
zo’n 400.000 ton.<br />
De glasbak<br />
Natuurlijk ken je de glasbak! Er<br />
staan <strong>in</strong> Ned<strong>er</strong>land me<strong>er</strong> glasbakken<br />
dan brievenbussen. En heb je<br />
al eens een glazen potje of lege fles <strong>in</strong> de<br />
glasbak gegooid? Doe maar eens, want<br />
sch<strong>er</strong>ven brengen geluk! En het is leuk,<br />
want je hoort het glas kapot vallen op<br />
and<strong>er</strong>e glazen potjes en flessen. Er zijn<br />
dus veel and<strong>er</strong>e mensen die ook<br />
glas <strong>in</strong> de glasbak gooien,<br />
en dat is maar<br />
goed ook!
Waarom wit bij wit, bru<strong>in</strong> bij bru<strong>in</strong> en groen bij groen<br />
Er zijn drie soorten glasbakken, één is speciaal voor wit (doorzichtig) glas, één voor bru<strong>in</strong> glas, en één voor groen<br />
glas en alle and<strong>er</strong>e kleuren. Zo scheiden we het glas p<strong>er</strong> kleur. Dat doen we om het goed te kunnen h<strong>er</strong>gebruiken: van<br />
witte sch<strong>er</strong>ven maken de glasfabrieken wit glas, van bru<strong>in</strong>e sch<strong>er</strong>ven bru<strong>in</strong> glas en van groene sch<strong>er</strong>ven groen glas.<br />
Als iemand een bru<strong>in</strong>e fles bij het witte glas gooit, dan kan het glas <strong>in</strong> die bak niet me<strong>er</strong> goed worden h<strong>er</strong>gebruikt.<br />
Wat mag <strong>er</strong> niet <strong>in</strong> de glasbak?<br />
Niet al het glas mag <strong>in</strong> de glasbak, maar alleen glazen v<strong>er</strong>pakk<strong>in</strong>gen, zoals potten en flessen. Wat niet <strong>in</strong> de<br />
glasbak mag zijn bijvoorbeeld ruiten en spiegels, omdat die van een heel and<strong>er</strong> soort glas worden<br />
gemaakt. Maar ook geen bloemenvazen, vissenkommen en glas dat heel heet mag worden<br />
zoals een koffiekan. Glas voor koffiekannen smelt namelijk niet <strong>in</strong> de oven van een glasfabriek.<br />
In de glasbak mogen natuurlijk ook geen d<strong>in</strong>gen die helemaal niet van glas zijn<br />
gemaakt, zoals doppen, porsele<strong>in</strong>, aardew<strong>er</strong>k en kurken.<br />
Nieuw glas gemaakt van oud glas<br />
Er wonen ongeve<strong>er</strong> 16 miljoen mensen <strong>in</strong> Ned<strong>er</strong>land. Al deze mensen gebruiken<br />
elk me<strong>er</strong> dan 30 kilo glas p<strong>er</strong> jaar. Opgeteld is dit een heleboel: ongeve<strong>er</strong><br />
500.000.000 kilo. Glas wordt gemaakt van zand, soda en kalk. Dit wordt <strong>in</strong><br />
een hete oven gestopt, met een temp<strong>er</strong>atuur van wel 1500 graden Celsius.<br />
Maar we maken glas ook van oud glas: dat is het glas dat al die miljoenen<br />
mensen <strong>in</strong> de glasbak hebben gegooid! Ongeve<strong>er</strong> 80% van al het eenmalige<br />
v<strong>er</strong>pakk<strong>in</strong>gsglas, flessen en potten waarop geen statiegeld <strong>zit</strong>, komt <strong>in</strong> de<br />
glasbak t<strong>er</strong>echt. Dat is een goede zaak, want van dat glas kunnen we<strong>er</strong><br />
nieuwe potten en flessen worden gemaakt.<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL 13
Wat gebeurt <strong>er</strong><br />
met oud glas?<br />
Met een speciale auto gaat al het<br />
glas naar een glasrecycl<strong>in</strong>gfabriek.<br />
Daar wordt het schoongemaakt:<br />
<strong>afval</strong> zoals metalen<br />
en plastic doppen wordt <strong>er</strong>uit<br />
gehaald. De schone sch<strong>er</strong>ven<br />
glas worden doorv<strong>er</strong>kocht<br />
aan de glasfabrieken die<br />
het omsmelten tot bijvoorbeeld<br />
nieuwe flessen en potten. Dit<br />
recycl<strong>in</strong>grondje van glas kan e<strong>in</strong>deloos<br />
worden h<strong>er</strong>haald. Als glassch<strong>er</strong>f kun je<br />
dus heel wat meemaken!<br />
Wat kun je zelf doen?<br />
Al het glas, ook de<br />
kle<strong>in</strong>e flesjes en potjes,<br />
<strong>in</strong> de glasbak gooien. Let wel<br />
op de juiste kleur. Hi<strong>er</strong>door help je<br />
een handje mee aan een bet<strong>er</strong> en<br />
schon<strong>er</strong> milieu. Doe dus mee, en v<strong>er</strong>tel<br />
ied<strong>er</strong>een hoe belangrijk het is.<br />
Je weet nu hoe het <strong>zit</strong>!<br />
14 ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
Opdrachten<br />
• Noem 4 producten die je <strong>in</strong> glas v<strong>er</strong>pakt kunt kopen<br />
(2 eten en 2 dr<strong>in</strong>ken).<br />
• Noem 4 producten, die niet <strong>in</strong> de glasbak mogen maar die<br />
sommige mensen <strong>er</strong> wel <strong>in</strong> gooien (2 van glas, en 2 niet van<br />
glas). En weet je ook waarom dat niet mag?<br />
• Met glas kun je ook all<strong>er</strong>lei leuke d<strong>in</strong>gen<br />
knutselen, bijvoorbeeld een<br />
lampje. Beplak een glazen pot<br />
aan de buitenkant met<br />
gekleurd vloeipapi<strong>er</strong>.<br />
Zet <strong>er</strong> een wax<strong>in</strong>elichtje<br />
<strong>in</strong>, en je hebt gezellig<br />
licht <strong>in</strong> huis.<br />
Wel e<strong>er</strong>st de gordijnen<br />
dicht doen, dat<br />
maakt het nog<br />
sfe<strong>er</strong>voll<strong>er</strong>!.
Waarom worden<br />
batt<strong>er</strong>ijen apart<br />
<strong>in</strong>gezameld?<br />
In batt<strong>er</strong>ijen <strong>zit</strong>ten stoffen die slecht zijn<br />
voor het milieu. Daarom is het belangrijk dat<br />
je een lege batt<strong>er</strong>ij nooit bij het gewone<br />
huisvuil doet, maar apart <strong>in</strong>lev<strong>er</strong>t bij een van<br />
de <strong>in</strong>lev<strong>er</strong>punten. Ongeve<strong>er</strong> 80% van alle lege<br />
batt<strong>er</strong>ijen <strong>in</strong> Ned<strong>er</strong>land wordt <strong>in</strong>gezameld.<br />
Batt<strong>er</strong>ijen kun je <strong>in</strong>lev<strong>er</strong>en bij:<br />
• sup<strong>er</strong>markten<br />
• w<strong>in</strong>kels die batt<strong>er</strong>ijen v<strong>er</strong>kopen<br />
• camp<strong>in</strong>gs en bungalowparken<br />
• scheid<strong>in</strong>gsstations/KCA-depots gemeenten<br />
• de Chemokar<br />
5. Batt<strong>er</strong>ijen<br />
Batt<strong>er</strong>ijen<br />
en metalen<br />
In batt<strong>er</strong>ijen <strong>zit</strong>ten metalen<br />
zoals nikkel, staal, z<strong>in</strong>k, mangaan<br />
en zilv<strong>er</strong>. Die kunnen <strong>er</strong><br />
uit worden gehaald om we<strong>er</strong><br />
opnieuw te gebruiken voor het<br />
maken van all<strong>er</strong>lei producten.<br />
Maar natuurlijk ook we<strong>er</strong> voor<br />
nieuwe batt<strong>er</strong>ijen.<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
15
Me<strong>er</strong> batt<strong>er</strong>ijen dan je denkt<br />
Ook bij jullie <strong>in</strong> huis liggen veel batt<strong>er</strong>ijen.<br />
Me<strong>er</strong> dan je denkt! Niet alleen die leeg zijn en<br />
<strong>in</strong> all<strong>er</strong>lei laatjes liggen, maar ook die <strong>in</strong> apparaten<br />
<strong>zit</strong>ten. Van sommige apparaten weet je<br />
soms niet eens dat <strong>er</strong> een batt<strong>er</strong>ij <strong>in</strong><strong>zit</strong>. Wist<br />
je dat <strong>er</strong> batt<strong>er</strong>ijen <strong>zit</strong>ten <strong>in</strong> rookmeld<strong>er</strong>s,<br />
fotocam<strong>er</strong>a’s, afstandsbedien<strong>in</strong>gen, kruimeldieven,<br />
elektrische<br />
tandenborstels,<br />
digitale weegschalen,<br />
gameboys,<br />
elektrisch<br />
speelgoed,<br />
draadloze<br />
telefoons,<br />
sno<strong>er</strong>loze<br />
boormach<strong>in</strong>es<br />
en zelfs<br />
<strong>in</strong> de centrale deurv<strong>er</strong>grendel<strong>in</strong>g<br />
van de auto?<br />
16 ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
Wat gebeurt <strong>er</strong> met<br />
lege batt<strong>er</strong>ijen<br />
E<strong>er</strong>st halen vrachtauto’s de <strong>in</strong>gelev<strong>er</strong>de lege batt<strong>er</strong>ijen<br />
op bij scholen en w<strong>in</strong>kels en brengen deze naar een sorte<strong>er</strong>fabriek.<br />
Daar sort<strong>er</strong>en mensen aan een lopende<br />
band de batt<strong>er</strong>ijen op soort en chemische samenstell<strong>in</strong>g.<br />
Dat zien ze aan de vorm van de batt<strong>er</strong>ij of aan<br />
speciale lichtgevende tekens die sommige batt<strong>er</strong>ijen<br />
hebben. Als een ultraviolette lamp hi<strong>er</strong>op schijnt, lichten<br />
deze tekens op. Zo komt elke soort batt<strong>er</strong>ij <strong>in</strong> een<br />
aparte bak te liggen. Na het sort<strong>er</strong>en gaan de batt<strong>er</strong>ijen<br />
naar v<strong>er</strong>schillende recycl<strong>in</strong>gbedrijven. Daar wordt via<br />
een chemisch proces het staal, nikkel, z<strong>in</strong>k, mangaan en<br />
zilv<strong>er</strong> t<strong>er</strong>uggewonnen. Zestig tot tachtig procent<br />
van het gewicht van batt<strong>er</strong>ijen wordt zo<br />
opnieuw gebruikt.<br />
Opdracht<br />
• Waar gebruiken jullie <strong>in</strong> huis batt<strong>er</strong>ijen?<br />
• Vul voor elke kam<strong>er</strong> <strong>in</strong> hoeveel batt<strong>er</strong>ijen<br />
jullie gebruiken of hebben liggen.<br />
Denk aan lege en volle batt<strong>er</strong>ijen.
6. Textiel<br />
Wat v<strong>er</strong>staan<br />
we ond<strong>er</strong> textiel?<br />
Bij textiel denk je vaak alleen<br />
aan de broek en trui die je aan<br />
hebt. Maar <strong>er</strong> zijn veel me<strong>er</strong> d<strong>in</strong>gen<br />
van textiel. Bijvoorbeeld<br />
handdoeken, theedoeken,<br />
lakens, dekens en schoenen.<br />
Waarom textiel<br />
apart <strong>in</strong>zamelen<br />
Textiel kun je uitstekend h<strong>er</strong>gebruiken.<br />
Heel veel oude kled<strong>in</strong>g<br />
kan nog best worden gedragen.<br />
Ook kan kled<strong>in</strong>g worden v<strong>er</strong>kocht<br />
<strong>in</strong> tweedehands w<strong>in</strong>kels.<br />
Lakens of kapotte en v<strong>er</strong>sleten<br />
kled<strong>in</strong>g zijn ook nog nuttig als<br />
vulmiddel of voor and<strong>er</strong>e doele<strong>in</strong>den.<br />
Zo lev<strong>er</strong>en ze geld op<br />
voor het goede doel en krijgt<br />
textiel een tweede leven.<br />
Help het goede doel!<br />
Vaak wordt textiel <strong>in</strong>gezameld voor het goede<br />
doel. De opbrengst van de v<strong>er</strong>koop is bestemd<br />
voor bijvoorbeeld mensen <strong>in</strong> arme landen, of<br />
noodhulpprojecten bij rampen.<br />
Gooi daarom textiel niet zomaar weg!<br />
Huis aan huis <strong>in</strong>zamel<strong>in</strong>g<br />
en textielconta<strong>in</strong><strong>er</strong>s.<br />
In alle gemeenten staan textielconta<strong>in</strong><strong>er</strong>s.<br />
Het textiel moet je<br />
wel even v<strong>er</strong>pakken <strong>in</strong> een plastic<br />
zak voordat je het <strong>in</strong> de conta<strong>in</strong><strong>er</strong><br />
stopt. Zo blijft het textiel<br />
bet<strong>er</strong> bruikbaar en is het makkelijk<strong>er</strong><br />
te sort<strong>er</strong>en. Soms kun je<br />
ook textiel bij jou thuis op<br />
de stoep zetten. Je krijgt<br />
dan een speciale textielzak<br />
<strong>in</strong> de brievenbus.<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL 17
18 ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
Wat mag niet bij textiel<br />
Bijna al het textiel wat je niet me<strong>er</strong> gebruikt kan <strong>in</strong> de<br />
textielzak of <strong>in</strong> de textielconta<strong>in</strong><strong>er</strong>. Het textiel moet wel<br />
droog zijn. Nat textiel gaat schimmelen en dan kun je het<br />
textiel niet me<strong>er</strong> h<strong>er</strong>gebruiken. Ook textiel dat niet<br />
gemakkelijk is schoon te maken, bijvoorbeeld<br />
een poetsdoek die is<br />
gebruikt bij het<br />
v<strong>er</strong>ven, is niet<br />
recyclebaar.<br />
Dit textiel mag<br />
<strong>in</strong> de grijze<br />
conta<strong>in</strong><strong>er</strong>.<br />
Schoenen en sloffen<br />
mogen p<strong>er</strong> paar <strong>in</strong><br />
de textielconta<strong>in</strong><strong>er</strong>
Wat gebeurt <strong>er</strong><br />
met textiel:<br />
• 65% van het textiel wordt<br />
h<strong>er</strong>gebruikt. Dit is voornamelijk<br />
textiel van goede tot uitstekende<br />
kwaliteit. Dit deel gaat naar het<br />
goede doel.<br />
• 5% is oud schoeisel dat na een opknapbeurt<br />
nog goed is om opnieuw te dragen.<br />
• 13% van het textiel wordt gebruikt voor<br />
het maken van poetsdoeken.<br />
• 8% van het textiel wordt gebruikt als<br />
opvulmat<strong>er</strong>iaal. Misschien heb jij thuis<br />
wel een knuffelbe<strong>er</strong> met hi<strong>er</strong><strong>in</strong> v<strong>er</strong>w<strong>er</strong>kt<br />
tweedehands textiel!<br />
• 9% van wat <strong>er</strong> <strong>in</strong> de textielzak of conta<strong>in</strong><strong>er</strong><br />
t<strong>er</strong>cht komt, bestaat uit plastic zakken en<br />
rommel.<br />
Vragen<br />
• Wat is <strong>er</strong> wel van textiel maar mag niet<br />
<strong>in</strong> de textielconta<strong>in</strong><strong>er</strong> worden gegooid?<br />
• Weet je een organisatie die textiel<br />
<strong>in</strong>zamelt voor het goede doel?<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL 19
20<br />
Wat zijn elektrische apparaten<br />
Als je thuis goed om je heen kijkt, zie je all<strong>er</strong>lei<br />
apparaten van kle<strong>in</strong> tot groot. Van een koelkast,<br />
wasmach<strong>in</strong>e, stofzuig<strong>er</strong>, een magnetron en een<br />
staafmix<strong>er</strong> tot een sche<strong>er</strong>apparaat, een boormach<strong>in</strong>e,<br />
een elektrische tandenborstel en een koffiezetapparaat.<br />
Maar ook je walkman, een speelgoedtre<strong>in</strong><br />
en de radiowekk<strong>er</strong>, bijvoorbeeld. Als die<br />
stuk zijn gooi je ze weg. Dat is zonde want aan al<br />
die apparaten die je <strong>in</strong> huis gebruikt <strong>zit</strong>ten mat<strong>er</strong>ialen<br />
die we<strong>er</strong> opnieuw gebruikt kunnen worden.<br />
Waarom apparaten<br />
apart <strong>in</strong>lev<strong>er</strong>en?<br />
Apparaten apart <strong>in</strong>lev<strong>er</strong>en is van belang omdat<br />
<strong>er</strong> aan bijna elk apparaat nog bruikbare<br />
mat<strong>er</strong>ialen <strong>zit</strong>ten. Bij het maken van nieuwe<br />
apparaten kun je deze heel goed gebruiken.<br />
Dat scheelt een hoop grondstoffen en en<strong>er</strong>gie.<br />
Dit is goed voor het milieu.<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
7. Elektrische apparaten<br />
Waar kun je<br />
apparaten<br />
<strong>in</strong>lev<strong>er</strong>en?<br />
Als je bijvoorbeeld een nieuwe<br />
radio koopt, kun je <strong>in</strong> deze<br />
w<strong>in</strong>kel je oude apparaat<br />
gratis acht<strong>er</strong>laten. Grote<br />
apparaten, zoals wasmach<strong>in</strong>es,<br />
drog<strong>er</strong>s, fornuizen,<br />
en koel- en vriesapparaten<br />
halen gemeenten ook wel op<br />
afspraak aan huis op. Gooi<br />
elektrische afdank<strong>er</strong>tjes dus<br />
niet <strong>in</strong> de grijze conta<strong>in</strong><strong>er</strong>,<br />
maar lev<strong>er</strong> ze <strong>in</strong> bij w<strong>in</strong>keli<strong>er</strong><br />
of de gemeente. Als apparaten<br />
nog goed w<strong>er</strong>ken kun je<br />
ze natuurlijk bet<strong>er</strong> naar de<br />
kr<strong>in</strong>gloopw<strong>in</strong>kel brengen, of<br />
aan een vriendje geven.
Wat gebeurt <strong>er</strong><br />
met de apparaten?<br />
De apparaten gaan naar een recyclebedrijf, waar<br />
ze uit elkaar worden gehaald. V<strong>er</strong>volgens worden<br />
de mat<strong>er</strong>ialen via een <strong>in</strong>stallatie van elkaar<br />
gescheiden. Zo komen <strong>er</strong> een heleboel nuttige<br />
grondstoffen te voorschijn, die we<strong>er</strong> gebruikt<br />
worden bij het maken van een nieuw product.<br />
Grote apparaten zoals een wasmach<strong>in</strong>e, een<br />
drog<strong>er</strong> en een koelkast worden tot kle<strong>in</strong>e stukjes<br />
v<strong>er</strong>malen. Een koelkast bevat veel gevaarlijke<br />
stoffen en dus is het belangrijk dat deze extra<br />
zorgvuldig uit elkaar wordt gehaald. Zo wordt het<br />
milieu zo m<strong>in</strong> mogelijk beschadigd.<br />
Opdracht<br />
• Kijk thuis eens welke elektrische<br />
apparaten jullie allemaal hebben.<br />
Dat zijn <strong>er</strong> vast heel veel.<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL 21
22<br />
Sjaak de Schillenbo<strong>er</strong> v<strong>er</strong>telt:<br />
“Mijn hele leven lang ben ik schillenbo<strong>er</strong><br />
geweest. Vroeg<strong>er</strong>, toen ik nog een kle<strong>in</strong><br />
jochie was, reed ik mee op de kar van<br />
‘Ome Dirk’. Zo heb ik het vak gele<strong>er</strong>d. In<br />
die tijd had nog nooit iemand van GFT<strong>afval</strong><br />
gehoord. Maar eigenlijk waren de<br />
Schillenbo<strong>er</strong>en toen al bezig met <strong>afval</strong>scheid<strong>in</strong>g.<br />
Wat wij deden, was goed voor<br />
het milieu (hoewel daar toen nog niemand<br />
bij stilstond) én het lev<strong>er</strong>de<br />
geld op. Ik heb het altijd leuk<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
8. Keuken- en tu<strong>in</strong><strong>afval</strong><br />
Vroeg<strong>er</strong> w<strong>er</strong>d GFT-<strong>afval</strong><br />
<strong>in</strong>gezameld door de Schillenbo<strong>er</strong>.<br />
w<strong>er</strong>k gevonden en we leefden <strong>er</strong> thuis goed<br />
van. Want dat zou je misschien niet denken,<br />
maar een b<strong>er</strong>g aardappelschillen, klokhuizen of<br />
and<strong>er</strong> groen <strong>afval</strong> is aardig wat waard. Ik v<strong>er</strong>kocht<br />
bijvoorbeeld veel als veevo<strong>er</strong> aan bo<strong>er</strong>en.<br />
Neem maar van mij aan dat het gescheiden<br />
<strong>in</strong>zamelen van groente- en fruit<strong>afval</strong> loont.<br />
Ook vandaag de dag nog. Elke schil scheelt!<br />
En niet alleen voor het milieu. GFT-<strong>afval</strong> is<br />
namelijk een waardevol product waar<br />
prachtige compost van wordt gemaakt!”
Meestal zeggen we GFT-<strong>afval</strong> als we het ov<strong>er</strong> groente-,<br />
fruit- en tu<strong>in</strong><strong>afval</strong> hebben. De meeste mensen<br />
hebben een speciale <strong>afval</strong>conta<strong>in</strong><strong>er</strong> voor GFT-<strong>afval</strong>.<br />
In de bak voor GFT-<strong>afval</strong> mogen ook etensrestjes en<br />
and<strong>er</strong> <strong>afval</strong> dat snel kan v<strong>er</strong>t<strong>er</strong>en. Ook ei<strong>er</strong>schalen,<br />
koffiefilt<strong>er</strong>s en koffiedik, theezakjes, snijbloemen en<br />
kam<strong>er</strong>planten mogen <strong>in</strong> de GFT-bak.<br />
Tu<strong>in</strong><strong>afval</strong> en keuken<strong>afval</strong><br />
Bij tu<strong>in</strong><strong>afval</strong> moet je denken aan takken, blad<strong>er</strong>en, gras,<br />
boomstronken, struiken, v<strong>er</strong>welkte bloemen of planten. In<br />
de meeste gemeenten kun je tu<strong>in</strong><strong>afval</strong> brengen naar een<br />
speciale plek of laten ophalen. Tu<strong>in</strong><strong>afval</strong> en takken worden<br />
v<strong>er</strong>snipp<strong>er</strong>d en gebruikt als v<strong>er</strong>hard<strong>in</strong>g van bijvoorbeeld een<br />
bospad of om en<strong>er</strong>gie op te wekken.<br />
Het meeste groente- en fruit<strong>afval</strong> ontstaat <strong>in</strong> de keuken. Denk<br />
maar eens aan klokhuizen, aardappelschillen, koffiedik en and<strong>er</strong>e<br />
etensresten. Dit lijkt misschien niet zoveel, maar bij elkaar opgeteld<br />
vormen die kle<strong>in</strong>e beetjes al snel een gigantische b<strong>er</strong>g. Met<br />
het GFT-<strong>afval</strong> dat <strong>in</strong> de v<strong>er</strong>ke<strong>er</strong>de bak t<strong>er</strong>echt komt, kunnen we<br />
niets and<strong>er</strong>s doen dan het v<strong>er</strong>branden. Maar met GFT-<strong>afval</strong> dat<br />
gescheiden wordt <strong>in</strong>gezameld kunnen we de grond v<strong>er</strong>bet<strong>er</strong>en.<br />
Van GFT-<strong>afval</strong> wordt compost gemaakt. Reden genoeg om groente-<br />
en fruit<strong>afval</strong> apart te houden en <strong>in</strong> de GFT-bak te doen!<br />
Wat gebeurt <strong>er</strong> met GFT-<strong>afval</strong>?<br />
Van het <strong>afval</strong> uit de GFT-bak wordt compost<br />
gemaakt. Compost is een soort plantaardige<br />
mest die goed is voor planten. Compost is daarom<br />
goed te gebruiken <strong>in</strong> de tu<strong>in</strong>, op sportvelden,<br />
<strong>in</strong> plantsoenen en voor de landbouw.<br />
Wat kun je zelf doen?<br />
• Thuis een composthoop maken<br />
<strong>in</strong> de tu<strong>in</strong><br />
Vragen<br />
• Hoe w<strong>er</strong>d vroeg<strong>er</strong> GFT-<strong>afval</strong> <strong>in</strong>gezameld?<br />
• Weet je wat compost is?<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL 23
24 ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
9.Blik<br />
Wat gebeurt <strong>er</strong> met blikjes?<br />
Glas moet <strong>in</strong> de glasbak, oud papi<strong>er</strong> naar school of v<strong>er</strong>enig<strong>in</strong>g, en hoe <strong>zit</strong> het met<br />
lege blikjes? Voor blikjes is het niet nodig om ze gescheiden <strong>in</strong> te zamelen. Blikjes<br />
mogen gewoon <strong>in</strong> de prullenbak. Het is voor de recycl<strong>in</strong>g niet nodig<br />
om ze gescheiden <strong>in</strong> te zamelen. De meeste blikjes (90%) zijn<br />
van staal gemaakt, en staal is magnetisch. Met een hele<br />
grote magneet hengel je het blik dus heel gemakkelijk uit<br />
het <strong>afval</strong>. Dat gebeurt <strong>in</strong> de <strong>afval</strong><strong>in</strong>stallatie. De ov<strong>er</strong>ige<br />
blikjes zijn van alum<strong>in</strong>ium (10%). Alum<strong>in</strong>ium is niet<br />
magnetisch, maar ook de alum<strong>in</strong>ium blikjes worden nog<br />
bij de <strong>afval</strong><strong>in</strong>stallaties uit het <strong>afval</strong> gehaald. De oude<br />
blikjes worden gebruikt als grondstof om nieuwe<br />
metalen producten te maken. Het kan dus zijn<br />
dat het lege groenteblikje van gist<strong>er</strong>en ov<strong>er</strong> een<br />
tijdje is v<strong>er</strong>w<strong>er</strong>kt tot een fiets, schaatsen, een<br />
tre<strong>in</strong> of we<strong>er</strong> een nieuw frisdrankblikje.<br />
Het grote voordeel van blik is dat het e<strong>in</strong>deloos<br />
recyclebaar is. Je kunt het e<strong>in</strong>deloos we<strong>er</strong> smelten<br />
en opnieuw gebruiken waardoor <strong>er</strong> geen grote<br />
<strong>afval</strong>b<strong>er</strong>g met blikjes ontstaat en dat is goed voor<br />
het milieu!
Ov<strong>er</strong> Blikjes<br />
Maar liefst 800 v<strong>er</strong>schillende producten worden <strong>in</strong> blik v<strong>er</strong>pakt. Denk maar aan<br />
groente en fruit, katten- en hondenvo<strong>er</strong>, v<strong>er</strong>f en frisdrank. De sup<strong>er</strong>markt staat<br />
<strong>er</strong> vol mee, <strong>in</strong> all<strong>er</strong>lei vormen en maten. Zelfs tennisballen<br />
kun je <strong>in</strong> blik kopen. Blikjes zijn handig <strong>in</strong><br />
gebruik en veilig, en de <strong>in</strong>houd kan je goed bewaren.<br />
Van alle blikjes die je <strong>in</strong> de prullenbak gooit worden<br />
bijvoorbeeld we<strong>er</strong> nieuwe blikjes gemaakt.<br />
T ps<br />
Je kunt van blikjes prachtige kunstw<strong>er</strong>ken<br />
maken. Kijk maar naar dit paard van blikjes!<br />
Opdracht<br />
• Wat dacht je van een wedstrijdje blikgooien?<br />
V<strong>er</strong>zamel blikjes en maak hi<strong>er</strong>van een<br />
stapeltje. Probe<strong>er</strong> de blikjes met een met<br />
textiel gevulde sok omv<strong>er</strong> te gooien.<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL 25
Afval dat op straat rondsl<strong>in</strong>g<strong>er</strong>t noemen we<br />
Afval op straat gooien mag niet. Zeg nou zelf,<br />
zw<strong>er</strong>f<strong>afval</strong>. Bijna ov<strong>er</strong>al kom je zw<strong>er</strong>f<strong>afval</strong><br />
al die troep op straat is toch geen gezicht! Als<br />
tegen. In de bosjes, op het strand, maar ook op ied<strong>er</strong>een alles op straat zou gooien zouden de<br />
het schoolple<strong>in</strong>. Misschien gooi je zelf ook wel eens wordt wegen bijna onbegaanbaar steeds<br />
worden.<br />
p<strong>er</strong> ongeluk iets op straat. Dat is natuurlijk niet de bedoe- Bovendien, al dat <strong>afval</strong> is slecht<br />
l<strong>in</strong>g. Gelukkig staan bijna ov<strong>er</strong>al prullenbakken. Als je zw<strong>er</strong>f<strong>afval</strong> schon<strong>er</strong>.<br />
voor het milieu.<br />
ziet, zijn dat meestal blikjes, flesjes, chipszakjes en patatbakjes. Ook<br />
sigarettenpeuken, kauwgom en kranten sl<strong>in</strong>g<strong>er</strong>en vaak op straat. Langs de snelweg<br />
v<strong>in</strong>d je heel veel zw<strong>er</strong>f<strong>afval</strong> en zelfs <strong>in</strong> natuurparken.<br />
26 ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
10. Zw<strong>er</strong>f<strong>afval</strong><br />
Opg<strong>er</strong>uimd Kijk, staat netjes<br />
Ned<strong>er</strong>land<br />
Weet je hoelang het duurt<br />
voordat zw<strong>er</strong>f<strong>afval</strong> ‘vanzelf’ v<strong>er</strong>dwijnt?<br />
sigarettenpeuk 1 tot 5 jaar<br />
bananenschil 3 jaar<br />
metalen blikje 1,5 tot 50 jaar<br />
plastic frisdrankfles 5 tot 10 jaar<br />
plastic zak tot 20 jaar<br />
kauwgum tot 25 jaar<br />
alum<strong>in</strong>ium blikje 80 jaar tot<br />
1 miljoen jaar<br />
plastic sixpack-houd<strong>er</strong> 100 jaar<br />
glazen fles 1 miljoen jaar<br />
patatbakje (polystyreen) 'eeuwig'
Opdracht<br />
Ga met de klas rondom school op<br />
zoek naar zw<strong>er</strong>f<strong>afval</strong> en v<strong>er</strong>zamel dit<br />
<strong>in</strong> vuilniszakken. Je zult v<strong>er</strong>baasd<br />
zijn wat je allemaal v<strong>in</strong>dt! Kijk vooral<br />
goed <strong>in</strong> struiken en bosjes.<br />
Misschien hebben jullie op school<br />
prikstokken? Let wel op het v<strong>er</strong>ke<strong>er</strong>.<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL 27
Door dit boekje ben je al me<strong>er</strong> te weten gekomen ov<strong>er</strong><br />
<strong>afval</strong>. Op het Int<strong>er</strong>net is nog veel me<strong>er</strong> <strong>in</strong>formatie te v<strong>in</strong>den<br />
ov<strong>er</strong> allemaal v<strong>er</strong>schillende soorten <strong>afval</strong>. Neem eens<br />
een kijkje op de volgende Int<strong>er</strong>netsites:<br />
1. www.gad.nl<br />
De Int<strong>er</strong>netsite van de Gewestelijke Afvalstoffen Dienst.<br />
Deze dienst haalt bij wel 106.000 huishoudens het <strong>afval</strong><br />
op <strong>in</strong> het gewest Gooi en Vechtstreek. Kom eens langs<br />
voor een kwartetje en een comput<strong>er</strong>spel ov<strong>er</strong> <strong>afval</strong>!<br />
2. www.prn.nl<br />
De Int<strong>er</strong>netsite van Papi<strong>er</strong> Recycl<strong>in</strong>g Ned<strong>er</strong>land. Deze<br />
sticht<strong>in</strong>g houdt toezicht op het recyclen van papi<strong>er</strong> <strong>in</strong><br />
Ned<strong>er</strong>land en zorgt <strong>er</strong>voor dat veel bedrijven keurig het<br />
oude papi<strong>er</strong> en karton op een juiste mani<strong>er</strong> v<strong>er</strong>w<strong>er</strong>ken.<br />
3. www.svki.nl<br />
Dit is de Int<strong>er</strong>netsite van het samenw<strong>er</strong>k<strong>in</strong>gsv<strong>er</strong>band kled<strong>in</strong>g<strong>in</strong>zamelende<br />
<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen. Veel bedrijven en gemeenten<br />
28 ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
11. Afval op het <strong>in</strong>t<strong>er</strong>net<br />
houden zich bezig met het <strong>in</strong>zamelen van gebruikt textiel.<br />
Op deze site kun je nalezen hoe het SVKI is ontstaan,<br />
wat ze doen en <strong>in</strong>formatie aanvragen voor bijvoorbeeld<br />
een spreekbeurt.<br />
4. www.<strong>in</strong>detas.nl<br />
Een Int<strong>er</strong>netsite boordevol met <strong>in</strong>formatie ov<strong>er</strong> de recycl<strong>in</strong>g<br />
van apparaten. Stap voor stap kun je nalezen hoe een <strong>in</strong>gelev<strong>er</strong>d<br />
apparaat wordt v<strong>er</strong>w<strong>er</strong>kt tot een nieuw apparaat.<br />
5. www.hks.nl<br />
De Int<strong>er</strong>netsite van HKS Scrap Metals B.V.<br />
Altijd al willen weten wat <strong>er</strong> met jouw oude fiets gebeurt?<br />
Die wordt uit elkaar gehaald en al het ijz<strong>er</strong> en metaal<br />
wordt omgesmolten zodat <strong>er</strong> nieuw ijz<strong>er</strong> en metaal van<br />
kan worden gemaakt.<br />
6. www.<strong>afval</strong>.nl<br />
Wat voor <strong>afval</strong>stoffen zijn <strong>er</strong> en hoe worden deze v<strong>er</strong>w<strong>er</strong>kt?<br />
Een antwoord v<strong>in</strong>d je op deze site.
7. www.glasbak.nl<br />
Een site met veel <strong>in</strong>formatie. De geschiedenis van glas<br />
en glasrecycl<strong>in</strong>g, alles ov<strong>er</strong> de glasbak, noem maar op.<br />
Er worden ook veel vragen beantwoord ov<strong>er</strong> <strong>afval</strong>.<br />
Spelletjes ontbreken niet. Stuur ook een e-card naar je<br />
vriendjes en vriend<strong>in</strong>netjes.<br />
8. www.kr<strong>in</strong>gloopglas.nl<br />
Een <strong>in</strong>formatieve site ov<strong>er</strong> het maken en h<strong>er</strong>gebruiken<br />
van glas. Speel het glasbakspel om uit te v<strong>in</strong>den of je al<br />
veel hebt gele<strong>er</strong>d ov<strong>er</strong> het scheiden van glas.<br />
Kleurplaten ov<strong>er</strong> glas, muziek maken met glas, misschien<br />
word jij wel de nieuwe picasso door de ontw<strong>er</strong>pwedstrijd<br />
voor een glasbak. Pr<strong>in</strong>t, knip,<br />
plak, teken en w<strong>in</strong>! Je kunt het zo gek<br />
niet bedenken, je kunt het allemaal<br />
doen op deze site!<br />
9. www.batt<strong>er</strong>yworld.nl<br />
Ben jij de nieuwe danskampioen<br />
ond<strong>er</strong> de batt<strong>er</strong>ijen? Een<br />
site met nuttige weetjes ov<strong>er</strong><br />
batt<strong>er</strong>ijen en een spel waar<strong>in</strong> je<br />
als batt<strong>er</strong>ij het opneemt tegen and<strong>er</strong>e<br />
batt<strong>er</strong>ijen tijdens een danswedstrijd!<br />
10. www.recycl<strong>in</strong>g.pag<strong>in</strong>a.nl<br />
Alles ov<strong>er</strong> het h<strong>er</strong>gebruiken van <strong>afval</strong> is te v<strong>in</strong>den op<br />
deze site. Zo zie je dat <strong>er</strong> heel veel bedrijven zijn die zich<br />
bezighouden met het h<strong>er</strong>gebruiken van <strong>afval</strong>.<br />
11. www.papi<strong>er</strong><strong>in</strong>fo.nl<br />
Een schat aan <strong>in</strong>formatie ov<strong>er</strong> papi<strong>er</strong> en karton wordt<br />
gratis aangeboden via de website van het <strong>in</strong>formatiecentrum<br />
papi<strong>er</strong> en karton (IPK). Niet alleen <strong>in</strong>formatie<br />
ov<strong>er</strong> productie, maar ook ov<strong>er</strong> h<strong>er</strong>gebruik, lespakketten<br />
etc..<br />
12. www.ned<strong>er</strong>landschoon.nl<br />
Hi<strong>er</strong> v<strong>in</strong>d je <strong>in</strong>formatie ov<strong>er</strong><br />
zw<strong>er</strong>f<strong>afval</strong> en all<strong>er</strong>lei videoen<br />
geluidsmat<strong>er</strong>iaal. Ook<br />
kan je hi<strong>er</strong> lesmat<strong>er</strong>iaal voor<br />
school bestellen.<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL 29
Algemeen<br />
1. Wat kun je het beste met <strong>afval</strong> doen?<br />
2. Hoe wordt niet gescheiden <strong>afval</strong> uite<strong>in</strong>delijk v<strong>er</strong>w<strong>er</strong>kt?<br />
3. Wat is <strong>afval</strong>?<br />
4. Afval scheiden is goed voor.....?<br />
Glas<br />
1. Welke drie kleuren staan aangegeven op glasbollen?<br />
2. Wat mag niet <strong>in</strong> de glasbol?<br />
3. In welk vak moet blauw glas?<br />
4. Staan <strong>er</strong> <strong>in</strong> Ned<strong>er</strong>land me<strong>er</strong> of m<strong>in</strong>d<strong>er</strong> glasbakken dan brievenbussen?<br />
Oud papi<strong>er</strong> en karton<br />
1. Hoeveel ke<strong>er</strong> kan een oude krant worden h<strong>er</strong>gebruikt?<br />
2. Nieuw papi<strong>er</strong> wordt gemaakt van?<br />
3. Noem v<strong>er</strong>schillende soorten oud papi<strong>er</strong><br />
4. Wat hoort niet bij het oud papi<strong>er</strong>?<br />
Blik<br />
1. Noem 4 producten die <strong>in</strong> blik zijn v<strong>er</strong>pakt<br />
2. Waar kun je een leeg blikje <strong>in</strong> v<strong>er</strong>and<strong>er</strong>en?<br />
GFT-<strong>afval</strong><br />
1. Mogen aardappelschillen bij het gft-<strong>afval</strong>?<br />
2. Mogen resten van snijbloemen bij het gft-<strong>afval</strong>?<br />
30 ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
Vraagbaak<br />
Als je het boekje goed hebt gelezen moet het<br />
niet moeilijk zijn om de volgende vragen te beantwoorden.<br />
3. Zijn resten jus, oud frituurvet of slaolie gft-<strong>afval</strong>?<br />
4. Mag de kattenbakvull<strong>in</strong>g bij het gft-<strong>afval</strong>?<br />
5. Mogen gebruikte wegw<strong>er</strong>plui<strong>er</strong>s bij gft?<br />
6. Wat wordt <strong>er</strong> van groente-, fruit- en tu<strong>in</strong><strong>afval</strong> gemaakt?<br />
Textiel<br />
1. Wat mag niet <strong>in</strong> de textielconta<strong>in</strong><strong>er</strong> of de textielzak?<br />
2. Wat behoort allemaal tot textiel?<br />
3. Wat wordt van kapotte kl<strong>er</strong>en en oude gordijnstof gemaakt?<br />
4. Waar gaat gebruikte kled<strong>in</strong>g naar toe?<br />
Batt<strong>er</strong>ijen<br />
1. Waarom moeten batt<strong>er</strong>ijen apart worden <strong>in</strong>gelev<strong>er</strong>d?<br />
2. Wat zijn de voordelen van oplaadbare batt<strong>er</strong>ijen?<br />
Elektrische Apparaten<br />
1. Wat zijn elektrische apparaten?<br />
2. Waar kan je elektrische apparaten <strong>in</strong>lev<strong>er</strong>en?<br />
3. Welk kostbaar mat<strong>er</strong>iaal <strong>zit</strong> <strong>in</strong> comput<strong>er</strong>s?<br />
4. Welke grondstof <strong>zit</strong> <strong>in</strong> de sno<strong>er</strong>en van elektrische apparaten?<br />
5. Tweedehands apparaten kun je kopen bij?<br />
Zw<strong>er</strong>f<strong>afval</strong><br />
1. Wat is zw<strong>er</strong>f<strong>afval</strong>?<br />
2. Mag je <strong>afval</strong> op straat gooien?
Antwoorden<br />
Antwoorden zw<strong>er</strong>f<strong>afval</strong><br />
1. Afval dat op straat sl<strong>in</strong>g<strong>er</strong>t<br />
2. Nee, want <strong>afval</strong> op straat gooien is strafbaar en slecht voor<br />
het milieu.<br />
Antwoorden Elektrische Apparaten<br />
1. Strijkbout, discman en haardrog<strong>er</strong><br />
2. W<strong>in</strong>kel en gemeente<br />
3. Goud<br />
4. Kop<strong>er</strong><br />
5. De Kr<strong>in</strong>gloopw<strong>in</strong>kel<br />
Antwoorden batt<strong>er</strong>ijen<br />
1. Batt<strong>er</strong>ijen zijn h<strong>er</strong>bruikbaar<br />
2. Gaan lang<strong>er</strong> mee en het is bet<strong>er</strong> voor het milieu<br />
Antwoorden Textiel<br />
1. Natte en met v<strong>er</strong>f of olie besmeurde kl<strong>er</strong>en en lappen<br />
2. Schoenen, deken, spijk<strong>er</strong>broek, kled<strong>in</strong>g<br />
3. Poetslappen en kussenvull<strong>in</strong>g<br />
4. De spullen gaan naar goede doelen of naar gebieden getroffen<br />
door aardbev<strong>in</strong>gen of ov<strong>er</strong>strom<strong>in</strong>gen<br />
4. Nee, omdat ov<strong>er</strong> de aanwezigheid van zware metalen <strong>in</strong> alle<br />
soorten kattebakvulll<strong>in</strong>g nog onduidelijkheid bestaat, moet het<br />
bij het rest<strong>afval</strong>.<br />
5. Nee, want <strong>in</strong> wegw<strong>er</strong>plui<strong>er</strong>s <strong>zit</strong> mat<strong>er</strong>iaal om vocht op te<br />
nemen; dit is schadelijk voor het v<strong>er</strong>w<strong>er</strong>k<strong>in</strong>gsproces.<br />
6.Compost<br />
Antwoorden GFT-<strong>afval</strong><br />
1. Jawel, omdat de schillen goed v<strong>er</strong>t<strong>er</strong>en<br />
2. Ja. De lichte v<strong>er</strong>ontre<strong>in</strong>ig<strong>in</strong>g door gebruik van spuitmiddelen is<br />
gezien het relatief bep<strong>er</strong>kte aandeel toelaatbaar<br />
3. Ja, maar met mate. Grote concentraties vetten en<br />
Oliën v<strong>er</strong>storen het composte<strong>er</strong>proces<br />
Antwoorden blik<br />
1. Soep, groenten, worstjes, frisdrank<br />
2. een fiets, schaatsen, een auto of we<strong>er</strong> een nieuw groenteblikje.<br />
Antwoorden oud papi<strong>er</strong> en karton<br />
1. Papi<strong>er</strong> en karton kan 6 ke<strong>er</strong> worden h<strong>er</strong>gebruikt<br />
2. Bomen en oud papi<strong>er</strong><br />
3. Tijdschriften, ei<strong>er</strong>dozen, briefpapi<strong>er</strong>, enveloppen<br />
4. Zakdoekjes, keukenpapi<strong>er</strong> en wc papi<strong>er</strong><br />
Antwoorden glas<br />
1. Wit, groen en bru<strong>in</strong><br />
2. Kurken, kruiken, deksels en hittebestendig glas<br />
3. Groene glasbol<br />
4. Me<strong>er</strong> glasbakken dan brievenbussen<br />
Antwoorden algemeen<br />
1. Al het <strong>afval</strong> scheiden<br />
2. Het wordt v<strong>er</strong>brand of gestort<br />
3. Alle afgedankte voorw<strong>er</strong>pen en d<strong>in</strong>gen<br />
4. Goed voor het milieu en de portemonnee<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL 31
Dit lesboekje voor basisscholen is een productie van de Gewestelijke<br />
Afvalstoffen Dienst Gooi en Vechtstreek <strong>in</strong> samenw<strong>er</strong>k<strong>in</strong>g met:<br />
Ned<strong>er</strong>landse v<strong>er</strong>enig<strong>in</strong>g<br />
V<strong>er</strong>wijd<strong>er</strong><strong>in</strong>g<br />
Metalektro Producten<br />
Colofon<br />
Coörd<strong>in</strong>atie: Ans Baar, GAD<br />
Tekst: Ans Baar/Marc Maassen, GAD<br />
E<strong>in</strong>dredactie: Ans Baar, GAD<br />
Vormgev<strong>in</strong>g/drukw<strong>er</strong>k: Drukk<strong>er</strong>ij Imprimo B.V.<br />
septemb<strong>er</strong> 2005<br />
ER ZIT MEER IN AFVAL<br />
Sticht<strong>in</strong>g<br />
Kr<strong>in</strong>gloop Blik<br />
STIBAT<br />
Sticht<strong>in</strong>g batt<strong>er</strong>ijen Sticht<strong>in</strong>g<br />
Promotie<br />
Glasbak<br />
Sticht<strong>in</strong>g<br />
Papi<strong>er</strong> Recycl<strong>in</strong>g<br />
Ned<strong>er</strong>land<br />
Alle rechten voorbehouden<br />
aan:<br />
de Gewestelijke<br />
Afvalstoffen Dienst<br />
Gooi en Vechtstreek ISO 14001
Change language