Scheut-Brussel_Pil gekopieerd door Timmermans 44-128 - Cartusiana

P. 78.
De kartuizers vestigden zich in 1456 te Scheut [Anderlecht] nabij een nieuw
opgekomen bedevaartsoord ter ere van Onze Lieve Vrouw van Gratie. Het initiatief ging uit
van de stad Brussel, zij gaf de eerste fundatiegoederen en legde aan het nieuwe convent de
beperkende voorwaarden op. Het kapittel van de Sint-Pieterskerk te Anderlecht wilde
eveneens haar rechten vrijwaren ten overstaan van de Kartuizers.
De grote bekommernis van de monniken was de materiële huisvesting. Ondergebracht
in voorlopige gebouwen zouden zij de ruim 125 jaren van hun verblijf aldaar besteden aan de
materiële uitbouw van het convent. Daarnaast trachten zij een evenwicht te bewaren tussen
het groeiende aantal kloosterlingen en de inkomsten, die geïnd werden op de domeinen en
renten. Doorheen de jaren waren die vermeerderd en beter georganiseerd. De bouw zelf,
evenals het kunstig meubilair was afhankelijk van giften, die nimmer ontbraken.
Ondertussen beleefde een monniksgemeenschap haar regel, die de atmosfeer in het
con-vent bepaalde. Er is verschil waar te nemen bij de kartuizers uit de XVe eeuw en deze
van de latere periode, en tevens een continuïteit. De laatmiddeleeuwse kartuizers recruteerden
vooral uit het milieu van universitair geschoolden en hogere burgerij.
De opkomst van het humanisme vond hier een vruchtbare voedingsbodem: aan de studie,
die zich vroeger beperkte tot het copiëren van handschriften werden nieuwe horizonten
ge-opend, wat vooral gesteund werd door de vorsten en edelen, die het klooster met hun
bezoeken en giften vereerden.
p. 79.
Nochtans werd in het midden van de XVIde eeuw een verval merkbaar, door tekort
aan eigen recrutering. De kloosterbevolking werd aangevuld door vreemde monniken.
Hoewel in de jaren voor de beeldenstorm te Scheut [1579-80] een kentering was gekolen, had
de toen-malige prior Christiaan Noutz de tijd niet meer deze vernieuwing uit te bouwen. Hem
reste slechts de leiding op zich te nemen van een gemeenschap die door godsdiensttwisten
verspreid werd. Sterk gehavend, waagde het convent in 1586, na de overgave van Brussel aan
Parma, een poging om zich te reorganiseren binnen de stadsmuren. Dank zij de Spaanse
gelden kon een nieuw klooster opgebouwd worden. In de XVIIe eeuw zou de intrede van
enkele begaafde lieden hun enige naam bezorgen.