Extra Muros Activiteiten in het onderwijs: Risico-inventarisatie en ...

KU Leuven - Lucina Preventieadviseur Niveau 1 2005 - 2006
1 Probleemstelling en scope
1.1 Probleemstelling
Veiligheid op scholen is een moeilijk begrip.
In principe is een school een bedrijf net zoals een ander, maar dat wordt spijtig genoeg te weinig en
te laat ingezien. Hierdoor hebben scholen actueel, ten opzichte van andere bedrijven, nog een ruime
achterstand op het vlak van algemene veiligheidsaspecten.
In eerste instantie wordt vaak gewezen naar het ‘veilige’ klimaat dat in scholen heerst (vooral ASO,
zachte TSO). In nijverheidsscholen gaat aandacht voor veiligheid vooral naar die situaties waarbij
leerlingen/leerkrachten aan ‘gevaarlijke’ machines of met ‘gevaarlijke’ producten moeten werken.
De gedachte dat een veilige infrastructuur ook een veilige leer- en leefsituatie oplevert, wordt vaak
al te snel gemaakt. Natuurlijk is een veilige infrastructuur de basis voor veiligheid, maar veiligheid is
meer dan alleen maar een infrastructureel probleem.
Scholen worden ook vergeleken met ‘huis-en-tuin-situaties’, maar dan in een grotere groep. Die
veronderstelling is maar gedeeltelijk juist. Het is wel zo dat de hoofddoelstelling in scholen het geven
van onderwijs is. En dat die opdracht zich grotendeels binnen de klasmuren afspeelt. We willen
hierbij toch een reeks extra gevarenzones schetsen.
o Heel wat schoolactiviteiten gebeuren niet volgens het klassieke lespatroon, waarbij de leerling
zittend aan een tafel de leerstof van de leraar opneemt. Het is net in deze niet klassieke
leeropstelling dat de meeste ongevallen gebeuren. Denken we hierbij aan turn- en zwemlessen,
sportactiviteiten en speeltijden tussen de lessen, buitenschoolse activiteiten zoals
bedrijfsbezoeken, zee- en bosklassen, sportdagen,…
o Kinderen gedragen zich als grotere groep steeds anders dan thuis. Dat sociaal gedrag lokt
soms gevaarlijke situaties uit. Denken we bijvoorbeeld aan een kind dat gepest wordt, achterna
gezeten door ‘sterkere’ kinderen en hierdoor in een panieksituatie kan vallen.
o Kleine kinderen ‘zien’ de gevaren dan weer helemaal niet. Zij zullen speelmateriaal niet benaderen
zoals wij dat als volwassen geconcipieerd hebben. Je moet de situatie dus altijd
vanuit hun standpunt bekijken (hun grootte, ervaring, lenigheid, gebruik,…).
o Grotere kinderen ‘zoeken’ gevaren op. Ze denken in hun jeugdige overmoed onsterfelijk te
zijn en spelen op de grens van het onveilige. Denk aan jongeren die met hun opgedreven
scooters zonder helm verkeersregels aan hun laars lappen. Of het experimenteer gedrag
van jongeren met drugs.
o De grootte van de groep in verhouding met de begeleiders is vaak scheefgetrokken. In een
klas situatie is het voor een leerkracht al moeilijk om een groep van 24 kinderen degelijk en
persoonlijk te begeleiden. Op het moment dat je met kinderen de klas verlaat, is het heel
moeilijk om de groep in de hand te houden. Heel veel klasuitstappen gebeuren onder leiding
van één leerkracht. Als er dan een probleem opduikt, moet je jouw aandacht verdelen
en keuzes maken voor de situatie zoals ze zicht voordoet. En ‘kiezen is verliezen’…
rapportfinaal 22_03_06 3 of 20