Mondelinge Grammatica in Mondeling Nederlands – nieuw

Mondelinge Grammatica 

in Mondeling Nederlands – nieuw 

voor Eerste Opvang Nieuwkomers Primair Onderwijs 

leerlijn, programma, lesaanwijzingen 

René de Vos 

coördinator Op Maat traject Klankvaardigheid en Mondelinge Grammatica 

augustus 2011

Inhoud 

1 Inleiding 3 

2 Doelen en Toetsen 4 

2.1 tussendoelen en toetsen 4 

2.1 einddoelen en toetsen 4 

3 Leerlijn Grammatica 5 

4 Programma Grammatica C1, C2, C3, C4 6 

4.1 C1 6 

4.2 C2 8 

4.3 C3 10 

4.4 C4 13 

5 Didactische Handreikingen 17 

6 Lesaanwijzingen Mondelinge Grammatica in Mondeling Nederlands – nieuw 18 

6.1 C1 18 

6.2 C2 29 

6.3 C3 44 

6.4 C4 59 

Mondelinge Grammatica in Mondeling Nederlands – nieuw, augustus 2011 2

1 Inleiding 

Voor de leerlijn Grammatica wordt uitgegaan van het handboek Zien is Snappen van Josée Coenen en Marije 

Heijdenrijk, uitgave Bazalt en HCO 2010. 

Het aanleren van de grammatica vindt plaats tijdens de lessen mondeling Nederlands en gebeurt geïntegreerd in de 

Methode Mondeling Nederlands – nieuw. 

In onderstaande schema’s wordt per Cursus en per week aangegeven welk onderdeel aandacht krijgt. Het 

onderdeel wordt in de lessen Mondeling Nederlands ingevoegd. De didactische aanpak wordt gehaald uit het boek 

Zien is Snappen. 

In blauw cursief is elke keer aangegeven welk onderdeel nieuw is en wordt toegevoegd aan de al behandelde 

leerstof. Leerstof die niet meer in de lijst staat, wordt wel doorlopend geoefend tot de leerstof is beheerst. Voor 

deze leerstof wordt ervan uitgegaan, dat normale aandacht voldoende is. 

In dit lesprogramma is ervan uitgegaan, dat onderbouwleerlingen en bovenbouwleerlingen dezelfde leerstof krijgen 

aangeboden. In de verwerking van de leerstof vindt de differentiatie plaats. 

Nieuwe onderdelen behoeven bij de introductie van de werkwijze en de didactische aanpak extra aandacht en extra 

tijd, omdat voor alle leerlingen de werkwijzen uit Zien is Snappen nieuw zijn. Het is beslist noodzakelijk dit uitgebreid 

aan te pakken en daarvoor extra lestijd in te ruimen. 

De indeling van Mondeling Nederlands – nieuw is aangehouden: week 1 t/m 7 thematisch; week 8 t/m 10 herhaling. 

De onderdelen zijn als volgt ingedeeld: 

lidwoorden komen dagelijks voor in het kader van de woordenschat, 

zinsvorming is altijd gekoppeld aan de verhaallessen van MN – nieuw, elke maandag en woensdag en een enkele 

keer ook op donderdag of vrijdag, 

de andere onderdelen zijn gekoppeld aan de verwerkingslessen van MN – nieuw, elke dinsdag en donderdag, 

de vrijdag wordt gebruikt voor herhaling van de die week aangeboden leerstof. 

Hoewel de leerlijn grammatica zich richt op de Mondelinge Grammatica is het zeer aan te raden de aangeboden 

leerstof waar mogelijk ook schriftelijk te laten verwerken. 

Voor het inoefenen van de aangeboden leerstof is het programma Horen Zeggen Schrijven goed te gebruiken. 


2 Doelen en toetsen 

2.1 Tussendoelen en toetsen 

Na 20 weken NT2 onderwijs, eind C2, kennen de leerlingen 

tussendoel toets 

de lidwoorden bij de aangeboden woorden Prisma MN – nieuw, woordenschat productief 

de betekenis van hoeveelheidwoorden Cito-TAK Zinsbegrip 1 Functiewoorden: 

hoeveelheidwoorden 

de betekenis van ruimtelijke woorden Cito-TAK Zinsbegrip 1 Functiewoorden: ruimtelijke 

woorden 

de betekenis van persoonaanduidende woorden Cito-TAK Zinsbegrip 1 Functiewoorden: 

persoonaanduidende woorden 

2.2 Einddoelen en toetsen 

Na 40 weken NT2 onderwijs, eind C4, kennen de leerlingen 

einddoel toets 

de lidwoorden bij de aangeboden woorden Prisma MN – nieuw, woordenschat productief 

de meervoudsvormen Cito-TAK Woordvorming: meervoud 

de verschillende zinspatronen Cito-TAK Zinsbegrip 2: zinspatronen 

de vorm van het voltooid deelwoord Cito-TAK Woordvorming: voltooid deelwoord 

de betekenis van hoeveelheidwoorden Cito-TAK Zinsbegrip 1 Functiewoorden: 


de betekenis van ruimtelijke woorden Cito-TAK Zinsbegrip 1 Functiewoorden: 

ruimtelijke woorden 

de betekenis van persoonaanduidende woorden Cito-TAK Zinsbegrip 1 Functiewoorden: 


de betekenis van verwijzende functiewoorden Cito Begrijpend Lezen: afhankelijk van leesniveau 


3 Leerlijn grammatica 

Cursus onderdeel 

1 lidwoorden enkelvoud 

zinnen twee zinsdelen 



2 lidwoorden enkelvoud en meervoud 

zinnen meer zinsdelen 

verkleinwoorden 


werkwoorden tegenwoordige tijd 

3 lidwoorden enkelvoud en meervoud 

zinnen meer zinsdelen met lijdend voorwerp en bepalingen 

samenstellingen 

bijvoeglijk naamwoord 

aanwijzend voornaamwoord 

voltooid deelwoord 

4 lidwoorden enkelvoud en meervoud en regels 

zinnen samengesteld met voegwoorden 

vraagzinnen 

trappen van vergelijking 

verwijzende functiewoorden 

werkwoorden vervoeging 


4 Programma grammatica C1, C2, C3, C4 

4.1 C1 

week dag grammatica lesonderdelen materiaal 

1 maandag lidwoorden enkelvoud 

Zien is Snappen blz.14 t/m 31 

dinsdag lidwoorden enkelvoud 



Rekentaal, MN-nieuw 


MN-nieuw, TPR 

woensdag lidwoorden enkelvoud 


donderdag lidwoorden enkelvoud 






vrijdag lidwoorden enkelvoud 























































































woensdag 

donderdag 

vrijdag 

7 maandag 

dinsdag 

woensdag 

donderdag 

vrijdag 

8 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 

9 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 

10 maandag 


woensdag 

wonderdag 

vrijdag 



lidwoorden enkelvoud 



















herhaling 





































4.2 C2 

week dag grammatica lesonderdeel materiaal 

1 maandag lidwoorden enkelvoud en meervoud 




dinsdag lidwoorden enkelvoud en meervoud 






woensdag lidwoorden enkelvoud en meervoud 




donderdag lidwoorden enkelvoud en meervoud 






vrijdag lidwoorden enkelvoud en meervoud 























































































woensdag 

donderdag 

vrijdag 

6 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 

7 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 

8 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 

9 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 

10 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 


lidwoorden enkelvoud en meervoud 































































































4.3 C3 






werkwoorden verleden tijd 







































































































donderdag 

vrijdag 

5 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 

6 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 

7 maandag 


woensdag 

donderdag 









zinnen meer zinsdelen met lijdend voorwerp en 

bepalingen 




aanwijzende voornaamwoorden 


































































































vrijdag 

8 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 

9 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 

10 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 





























4.4 C4 


1 maandag lidwoorden en regels 












dinsdag lidwoorden en regels 








woensdag lidwoorden en regels 












donderdag lidwoorden en regels 








vrijdag lidwoorden en regels 












2 maandag lidwoorden en regels 












dinsdag lidwoorden en regels 








woensdag lidwoorden en regels 












donderdag lidwoorden en regels 








vrijdag lidwoorden en regels 












3 maandag lidwoorden en regels Zien is Snappen blz.14 t/m 31 



woensdag 

donderdag 

vrijdag 

4 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 

5 maandag 






lidwoorden en regels 











































































































woensdag 

donderdag 

vrijdag 

6 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 

7 maandag 

















































































































woensdag 

donderdag 

vrijdag 

8 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 

9 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 

10 maandag 


woensdag 

donderdag 

vrijdag 























































5 Didactische handreikingen 

Werkvormen 

Bij de ontwikkeling van de grammatica staan de werkvormen en de eigen ontwikkeling van de leerling centraal. 

Parallel aan het leren van de tweede taal ontwikkelt zich de grammatica. De werkvormen zijn belangrijker dan de 

materialen. 

kring Mondeling Nederlands 

feedback op woorden met lidwoorden 

TPR met hoeveelheidwoorden en ruimtelijke woorden 

praten in volledige zinnen 

feedback met correcte volledige zinnen 

zinnen maken bij de platen van de verhalen MN 

verhalen laten navertellen in correcte zinnen, feedback waar nodig 

vraag en antwoord spel naar aanleiding van verhalen MN 

correct antwoord geven op vraag van leerkracht, altijd in context plaatsen 

oefenen met langer maken van zinnen 

door de kring heen woorden en bepalingen laten toevoegen 

in de kring oefenen met samengestelde zinnen, leerlingen maken elkaars zinnen af, verrijken elkaars zinnen 

werken met teksten van leerlingen 

feedback geven op teksten van leerlingen 

voorbeelden uit teksten van leerlingen in de kring mooier maken 

werkwoordsvormen oefenen in de kring 

werkwoordsvormen laten herkennen in een zin 

zinnen met wisselende werkwoordvormen maken 

werkwoordvormen in teksten plaatsen, betekenis geven 


6 Lesaanwijzingen Mondelinge Grammatica in Mondeling Nederlands - nieuw 

De lessen grammatica zijn gekoppeld aan de verhalen van Mondeling Nederlands – nieuw. Telkens wordt een 

fragment of een zin uit het verhaal gebruikt voor de grammatica oefening. De grammatica wordt geoefend tijdens de 

instructiekring over het verhaal van de dag en is gekoppeld aan de woordenschat van die dag. 

6.1 Cursus 1 

Cursus 1, Module 1, Dag 1 

Verhaal: Hallo, ik ben de nieuwe juf! 

Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud 

Materiaal: presentatie woorden van de dag 

Didactische aanwijzingen: Zien is Snappen blz. 14 t/m 31 

Lesaanwijzing 

Fragment: 

Meester Jaap loopt naar de tafel. 

Hij pakt de stoel en gaat zitten. 

Juf Elly loopt naar het schoolbord. (of: het digibord) 

Ze pakt het krijtje. (of: de digipen) 

Ze schrijft op het schoolbord: Ik ben juf Elly. 

Oefen de vetgedrukte woorden in de kring met gebruik van de gebaren volgens de didactiek ZiS blz.19 

Oefen de rest van de woorden met de presentatie en de lidwoorden met gebaren. 





Oefen de woorden van dag 2 met de presentatie en de gebaren volgens de didactiek ZiS blz.19. 

Herhaal de woorden van dag 1 met de presentatie en de gebaren volgens de didactiek ZiS blz.19. 


Verhaal: Waar is de wc? 

Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud, ruimtelijke woorden: bepaling van plaats 

Materiaal: presentatie woorden van de dag, materiaal ZiS 



Fragment: 

‘Waar is de wc?’ 

Asha loopt samen met juf Elly de klas uit. Ze lopen door de hal. 

Oefen de bepaling van plaats ‘waar’ volgens de didactiek ZiS blz.45 

Breidt het paarse oefenvel uit met de andere vetgedrukte woorden uit het verhaal. 

in de school 

in de gang 

voor de lerarenkamer 

naast de gymzaal 

op de speelplaats 


Herhaal de woorden van dag 1 en 2 met de presentatie en de gebaren volgens de didactiek ZiS blz.19. 






Herhaal de woorden van dag 1, 2 en 3 met de presentatie en de gebaren volgens de didactiek ZiS blz.19. 







Herhaal de woorden van dag 1, 2, 3 en 4 met de presentatie en de gebaren volgens de didactiek ZiS blz.19. 



Verhaal: Het huis van Sem 

Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud, hoeveelheidwoorden, ruimtelijke woorden 




Fragment: 

Sem en Igor lopen naar de trap en gaan naar boven. In de gang zijn drie deuren. Een blauwe deur en een 

rode deur en een witte deur. Sem doet de blauwe deur open. Daar is de slaapkamer van Sem. Dan doet hij 

de rode deur open. Daar is de slaapkamer van de vader en moeder van Sem. Sem en Igor gaan naar de witte 

deur. ‘Daar is de badkamer’, zegt Sem. 

Biedt het hoeveelheidwoord aan met het vetgedrukte woord uit het fragment. 

Doe een teloefening met de woorden uit de lijst van dag 1. 

Doe TPR oefeningen met de hoeveelheidwoorden en de materialen in de klas. 

Fragment: 

‘Eh, ik moet plassen’, zegt Igor. Maar waar is de wc in het huis van Sem? Hij weet het niet. Igor vraagt het 

aan Sem: ‘Sem, waar is de wc?’ 

‘De wc is in de gang. Ik laat het wel even zien’, zegt Sem. Sem loopt naar de gang en wijst naar de deur van 

de wc. ‘Hier is het’, zegt Sem. 

Oefen de ruimtelijke woorden volgens de didactiek ZiS blz.45. 








Herhaal de ruimtelijke woorden met de vorm: De weg vragen. 


Verhaal: Waar is mijn huis 

Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud, ruimtelijke woorden 




Fragment: 

Igor vindt het spelen bij Sem leuk. Maar het is tijd om naar huis te gaan. 

‘Daag Sem, tot ziens mijnheer’, zegt Igor tegen Sem en zijn vader. 

Igor moet naar huis. Maar waar is zijn huis? Igor weet niet meer waar hij woont … 

Oefen de bepaling van plaats ‘waar’ volgens de didactiek ZiS blz.45 

Doe TPR oefeningen met de ruimtelijke woorden. 


















Verhaal: Sem moet naar de dokter 

Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud, ruimtelijke woorden, hoeveelheidwoorden 




Fragment: 

Sem is 10 jaar geworden. Hij gaat naar de dokter. 

Alle kinderen van 10 jaar moeten naar de dokter. 

De moeder van Sem gaat mee. 

Oefen de ruimtelijke woorden volgens de didactiek van ZiS blz.45. 

Oefen de hoeveelheidwoorden met de leeftijden van de kinderen in de groep. 








Doe TPR oefeningen met de ruimtelijke woorden. 





Oefen de ruimtelijke woorden met de ‘Waar is …’ vraag 




Verhaal: Lang haar … kort haar 





Fragment: 

Knip…knip…knip…knip…het lange haar valt in de nek van Asha. 

Oefen de bepaling van plaats met verschillende lichaamsdelen volgens de didactiek van ZiS blz.45. 











Verhaal: De natte sjaal 





Fragment: 

Het is geen mooi weer buiten. 

Bas en Sem lopen de klas binnen. 

Oefen de ruimtelijke woorden ‘binnen-buiten’, ‘hier-daar’ met TPR oefeningen. 









Verhaal: De jas in de plas 

Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud, hoeveelheidwoorden 




Fragment: 

De jas heeft vijf knopen, die moeten allemaal dicht. 

Hij doet ook zijn schoenen aan. 

De jas van Asha heeft geen knopen, maar een rits. 

Oefen de hoeveelheidwoorden met kledingstukken van de kinderen. 

















Verhaal: Een dagje naar het strand 

Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud, zinnen twee zinsdelen 


Didactische aanwijzingen: Zien is Snappen blz. 14 t/m 31 en blz. 37 t/m 39 


Fragment: 

Ravi pakt de schep en begint zand te scheppen. 

Hij graaft een kuil en gooit het zand op een berg. 

Mama zit lekker in haar stoel. Ze kijkt naar haar kinderen. 

Oefen de zin met twee zinsdelen met de vetgedrukte delen uit het fragment volgens de didactiek ZiS blz.37 t/m 39. 

Neem voor deze les extra tijd om de materialen en de didactiek te introduceren. 






Oefen de zin met twee zinsdelen met het werkwoord ‘komen’ uit de les van de dag met TPR oefeningen. 




Verhaal: Sem valt van zijn fiets 





Fragment: 

De bal rolt van de stoep op de weg. 

Sem ziet de bal niet. 

Ahhh! Sem valt. Auw … Hij doet zich pijn. 

Sem kijkt naar zijn broek. 








Oefen de hoeveelheidwoorden met de les van de dag. 











Verhaal: Sem krijgt een broertje …….. of is het een zusje? 





Fragment: 

Iedereen kijkt naar de deur. 

‘Eh … kom maar binnen’, zegt Juf Elly. 

Meester Jaap komt de klas in. 

Hij lacht en kijkt naar Sem … 

‘Sem’, zegt meester Jaap, ‘ik heb leuk nieuws!’ 

‘De baby is geboren!’ 

Sem schrikt en kijkt met grote ogen naar meester Jaap. 







Oefen de hoeveelheidwoorden met de begrippen ‘leeg-vol’ volgens de les van de dag. 




Verhaal: Adela 





Fragment: 

Dan kijkt juf Elly naar Louisa. Ze begint te huilen. 

‘Ik wil ook zo graag een zusje…’, snikt Louisa. 

Ze is verdrietig. 

Juf Elly geeft de baby terug aan de opa en oma van Sem. 

Ze neemt Louisa bij haar op schoot. 

Juf Elly geeft haar een knuffel. 








Oefen de zin met twee zinsdelen met de werkwoorden uit de woorden van de dag, volgens de didactiek ZiS blz.37 

t/m 39. 








Oefen de ruimtelijke woorden volgens de les van de dag. 





Verhaal: De nieuwe rok 





Fragment: 

Juf Elly draait aan de knop van de cd-speler. Ze zet de muziek aan. 

De kinderen horen een liedje wat ze heel goed kennen. Ze zingen allemaal mee. 

Asha en de beer gaan dansen. Ze danst langzaam langs alle tafels en stoelen. 

Juf Elly zet de cd-speler hard, de kinderen gaan hard meezingen. En Asha? 

Asha gaat heel snel dansen. Haar nieuwe rok waait ervan omhoog! 










Verhaal: Sem en Igor in de speeltuin 





Fragment: 

Igor duwt Sem weg en klimt op de trap omhoog. 

Igor glijdt naar beneden. 

Sem staat te wachten. Hij vindt de glijbaan niet zo leuk. 








Oefen de zin met twee zinsdelen met de werkwoorden uit de woorden van de dag, volgens de didactiek ZiS blz.37 

t/m 39. 










Cursus 1, Module 8 



Herhaal alle woorden met de presentatie en de gebaren 

Oefen zinnen twee zinsdelen 

Oefen ruimtelijke woorden 

Oefen hoeveelheidwoorden 


6.2 Cursus 2 


Verhaal: Bas wil heel graag gymmen 

Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud en meervoud, zinnen meer zinsdelen 




Fragment: 

De kinderen luisteren naar het verhaal. 

Juf Elly schrijft nieuwe woorden op het bord. 

De kinderen leren de nieuwe woorden. 

Oefen de zin met meer zinsdelen met de vetgedrukte delen uit het fragment volgens de didactiek ZiS blz.37 t/m 39. 

Oefen de woorden van dag 1 enkelvoud en meervoud met de presentatie en de gebaren volgens de didactiek ZiS 

blz.19. 


Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud en meervoud, verkleinwoorden 




Oefen de verkleinwoorden met de woorden van de dag volgens de didactiek ZiS blz.80 t/m 85 


blz.19. 

Herhaal de woorden van dag 1 enkelvoud en meervoud met de presentatie en de gebaren volgens de didactiek ZiS 

blz.19. 


Verhaal: De droom 





Fragment: 

Juf Elly staat voor de klas. 

Asha zit te knikkebollen. 

Juf Elly kijkt naar Asha. 

Asha doet haar ogen open. 

Ik had een droom. 



blz.19. 

Herhaal de woorden van dag 1 en 2 enkelvoud en meervoud met de presentatie en de gebaren volgens de didactiek 

ZiS blz.19. 


Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud en meervoud, persoonaanduidende woorden 




Dit is Selim. (naam uit de groep) 

Hij schopt de bal. 

Hij gooit de bal. 

enz. 

Oefen de persoonaanduidende woorden met gegevens uit de les van dag 4 volgens de didactiek ZiS blz.120 t/m 123. 



blz.19. 

Herhaal de woorden van dag 1, 2 en 3 enkelvoud en meervoud met de presentatie en de gebaren volgens de 

didactiek ZiS blz.19. 


Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud en meervoud, persoonaanduidende woorden, 



Didactische aanwijzingen: Zien is Snappen blz. 14 t/m 31, blz. 78 t/m 85 en blz. 120 t/m 131 


Oefen de verkleinwoorden en de persoonaanduidende woorden aan de hand van Tikkertje spelen van de les van dag 

5 volgens de didactiek ZiS blz.80 t/m 85 en blz.120 t/m 123. 


blz.19. 

Herhaal de woorden van dag 1, 2, 3 en 4 enkelvoud en meervoud met de presentatie en de gebaren volgens de 




Verhaal: De verhuizing 





Fragment: 

De vrachtwagen rijdt de Rozenstraat in en stopt bij huisnummer 24. 

Oom Luis en de vader van Silvério sjouwen alle spullen naar binnen. 

De vader van Silvério bindt een touw aan de wasmachine. 



blz.19. 








blz.19. 


blz.19. 


Verhaal: Een nieuw bed 





Fragment: 

Silvério heeft een nieuw bed. 

Er ligt een schoon laken op het bed. 

Op het kastje naast Silvério’s bed staat zijn wekker. 

Aan het hoofdeinde van het bed ligt een kussen. 



blz.19. 


ZiS blz.19. 






Dit is Fatima. (naam uit de groep) 

Zij woont in de Rozenstraat. 

Zij woont op huisnummer 4 

enz. 



blz.19. 










Oefen de verkleinwoorden en de persoonaanduidende woorden aan de hand van Thee drinken van de les van dag 5 

volgens de didactiek ZiS blz.80 t/m 85 en blz.120 t/m 123. 


blz.19. 





Verhaal: Ga je mee schaatsen? 





Fragment: 

Nina is een beetje bang. Ze kijkt naar Asha. 

Die lacht. ‘Schaatsen is leuk, Nina’, roept ze. 

En ze schaatst heen en weer. 

Nina staat op haar schaatsen en ze wiebelt heen en weer. 



blz.19. 








blz.19. 


blz.19. 


Verhaal: Meneer Henk 





Fragment: 

Igor en Asha komen de klas binnen. In de klas zit een man. 

Hij heeft een mooi pak met bretels en hij heeft een hoed op zijn hoofd. 

Zijn wandelstok staat naast zijn stoel. 



blz.19. 


ZiS blz.19. 








blz.19. 










Oefen de verkleinwoorden en de persoonaanduidende woorden aan de hand van Thee drinken van de les van dag 5 

volgens de didactiek ZiS blz.80 t/m 85 en blz.120 t/m 123. 


blz.19. 





Verhaal: In het park 





Fragment: 

Als Sem de bal krijgt, struikelt hij over de bal. 

Hij valt hard met zijn knie op het gras. 

Hij gaat zitten en wrijft met zijn handen over zijn zere knie. 

Ik wil naar huis. 



blz.19. 








blz.19. 


blz.19. 


Verhaal: Naar de kinderboerderij 





Fragment: 

Ze horen de eenden al kwaken. 

Op het hek zit een kip. 

Juf Elly doet het hek open, de kip fladdert weg. 

Er vliegen wat veren in het rond. 



blz.19. 


ZiS blz.19. 








blz.19. 










Oefen de verkleinwoorden en de persoonaanduidende woorden aan de hand van Welk dier ben ik? van de les van 

dag 5 volgens de didactiek ZiS blz.80 t/m 85 en blz.120 t/m 123. 


blz.19. 





Verhaal: Sem kijkt liever televisie 

Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud en meervoud, zinnen meer zinsdelen, 



Didactische aanwijzingen: Zien is Snappen blz. 14 t/m 31, blz. 32 t/m 39 en blz.112 t/m 113 


Fragment: 

Sem loopt naar de badkamer, pakt de tandenborstel. Hij doet er tandpasta op en poetst zijn tanden. 

‘Vannacht’, denkt Sem, ‘ga ik lekker naar beneden en lekker voetbal kijken op de televisie. Dan pak ik cola 

uit de koelkast en dan zet ik de televisie aan’. 


werkwoorden: lopen, kijken, pakken 

Oefen de werkwoorden tegenwoordige tijd volgens de didactiek ZiS blz.112 t/m 113. 


blz.19. 








blz.19. 


blz.19. 


Verhaal: De eerste zwemles 






Fragment: 

Als ze in het zwembad zijn, doen de jongens in het kleedhokje hun zwembroek en zwembandjes aan. Snel 

lopen ze naar het zwembad. 

Dan staan ze bij het zwembad. Bas kijkt naar Igor, hij bibbert ……. 

Er staan een meneer en mevrouw aan de rand van het zwembad. 


werkwoorden: lopen, kijken, staan 



blz.19. 


ZiS blz.19. 






Dit is Said. (naam uit de groep) 

Hij rijdt in de trein. 


Hij rijdt op de fiets. 

enz. 



blz.19. 









Oefen de verkleinwoorden en de persoonaanduidende woorden aan de hand van Op pad met de tram (of de bus) 

van de les van dag 5 volgens de didactiek ZiS blz.80 t/m 85 en blz.120 t/m 123. 


blz.19. 





Verhaal: Opa Wanja komt naar Nederland 






Fragment: 

Ze gaan met de trein naar Schiphol. 

Igor zit in de trein. Hij zit bij het raampje en hij kijkt naar buiten. Buiten lopen overal mensen. Het is druk 

op het station. 

Veel mensen hebben een koffer. Iedereen loopt snel. Snel om mee te kunnen met de trein. 


werkwoorden: zitten, gaan, hebben 



blz.19. 








blz.19. 


blz.19. 


Verhaal: Igor viert zijn verjaardag op het strand 






Fragment: 

De jongens rennen over het strand om hout te zoeken. Daarna steekt opa Wanja het vuur aan. 

Ze drinken en eten nog wat en als het donker is, is het tijd om naar huis te gaan. 


werkwoorden: rennen, drinken, eten 



blz.19. 


ZiS blz.19. 








blz.19. 













blz.19. 





Verhaal: Samen naar de winkel 






Fragment: 

‘De taart bak ik zelf’, zegt mama. En snoep? Ze lopen de snoepwinkel binnen. 

Djandro kijkt met grote ogen naar een pot met snoep. Gelukkig verkopen ze ook drop. 


werkwoorden: bakken, kijken, verkopen 



blz.19. 








blz.19. 


blz.19. 


Verhaal: Djandro is jarig 






Fragment: 

Oom Anthony en papa hangen de piñata op. Tanta Dottie doet Djandro de blinddoek om. Hij ziet helemaal 

niets. 

Djandro zwaait met de stok. Hij mist een paar keer, maar dan slaat hij raak. Het snoep en de speeltjes 

stromen uit de piñata. 

Oefen de zin met meer zinsdelen met de vetgedrukte delen uit het fragment, volgens de didactiek ZiS blz.37 t/m 39. 

werkwoorden: hangen, zien, slaan 



blz.19. 


ZiS blz.19. 






Dit is Brenda. (naam uit de groep) 

Zij snijdt de paprika. 

Zij pakt de lepel. 


enz. 



blz.19. 












blz.19. 








Oefen zinnen meer zinsdelen 

Oefen werkwoorden tegenwoordige tijd 



Oefen verkleinwoorden. 

Oefen persoonaanduidende woorden 


6.3 Cursus 3 


Verhaal: Pesten? 






Fragment: 

Juf Elly vond dat we vroeger nooit goed luisterden. Daarom heeft zij de regels gemaakt. Nu luisteren we 

altijd goed, of meestal goed. Juf Elly is heel lief hoor. Als we iets verkeerd hebben gedaan, dan vindt ze dat 

helemaal niet erg. Ze zegt: “Dan probeer je het gewoon nog een keer’. 


werkwoorden: vinden, luisteren, proberen 

Oefen de werkwoorden verleden tijd volgens de didactiek ZiS blz.112 t/m 113. 


blz.19. 


Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud en meervoud, samenstellingen 




Oefen de samenstellingen met de woorden van de dag volgens de didactiek ZiS blz.89 t/m 95 


blz.19. 


blz.19. 


Verhaal: Een modderbad 






Fragment: 

Bij het loket koopt juf Ellly de kaartjes. De kinderen mogen doorlopen en ze gaan zich gelijk omkleden. 

Louisa en Eva lopen naar de speelwei toe. Ze willen eerst in de zon liggen, lekker bruin worden en dan pas 

zwemmen. 


werkwoorden: kopen, liggen, zwemmen 



blz.19. 


ZiS blz.19. 


Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud en meervoud, bijvoeglijk naamwoord 




gebruik de zin: Loop naar de kast op de gang. (les dag 4) 

maak dan de vorm: de kast is ….. 


de gang is ….. 

Oefen het bijvoeglijk naamwoord met gegevens uit de les van dag 4 volgens de didactiek ZiS blz.99 t/m 106. 


blz.19. 




Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud en meervoud, samenstellingen, bijvoeglijk naamwoord 




Oefen de samenstellingen en de bijvoeglijk naamwoorden aan de hand van de woorden van dag 5 volgens de 

didactiek ZiS blz.80 t/m 85 en blz.120 t/m 123. 


blz.19. 





Verhaal: Lekker fietsen 






Fragment: 

Bas en Sem springen op hun fietsen en gaan op weg. Ze fietsen naast elkaar en na een tijdje komen ze langs 

het voetbalveld. Daar zien ze een paar jongens van hun school met elkaar voetballen. Dat vinden ze ook 

leuk. Ze stappen van hun fietsen af en zetten die tegen een boom. ‘Mogen we ook meedoen’, vraagt Sem. 

Dat vinden ze goed. 


werkwoorden: springen, fietsen, vinden 



blz.19. 








blz.19. 


blz.19. 


Verhaal: Naar de stad 






Fragment: 

Bij het plein zetten Bas en Sem hun fietsen in de fietsenstalling. Ze zetten hun fiets op slot en ze lopen 

verder de stad in. Dan horen ze een enorme klap. Op het plein voor de bioscoop zijn twee auto’s op elkaar 

gebotst. 


werkwoorden: horen, botsen, lopen 



blz.19. 


ZiS blz.19. 






gebruik de begrippen: heerlijk en fijn 

Oefen het bijvoeglijk naamwoord met gegevens uit de les van dag 4 volgens de didactiek ZiS blz.99 t/m 106. 



blz.19. 











blz.19. 





Verhaal: Silvério valt van het klimrek 






Fragment: 

Hij huilt zachtjes. Er zit een wond op zijn voorhoofd en er komt bloed uit. 

‘Waar doet het pijn, Silvério?’vraagt juf Elly. ‘Mij arm en mijn hoofd’, snikt Silvéro. Juf Elly kijkt en ze gaat 

naast Silvério zitten. 


werkwoorden: huilen, doen, zitten 



blz.19. 








blz.19. 


blz.19. 


Verhaal: Hoesten, proesten en een dikke wang 






Fragment: 

Ze zijn gelijk aan de beurt. ‘Dag Eva’, zegt de dokter vriendelijk, ‘wat is er aan de hand?’ Eva kijkt naar haar 

moeder. 


werkwoorden: zeggen, hoesten, kijken 



blz.19. 


ZiS blz.19. 






Oefen het bijvoeglijk naamwoord met de woorden van dag 4 volgens de didactiek ZiS blz.99 t/m 106. 


blz.19. 












blz.19. 





Verhaal: Natte was en een nat boek 






Fragment: 

Louisa zit in de tuin op de tuinstoel. Ze leest een boek. 

Er zijn grote donkere wolken aan de lucht gekomen. 

Ineens komt mama naar buiten rennen. 

‘Louisa, kijk eens naar de lucht’, roept mama. Louisa schrikt en kijkt naar boven. 

Ze ziet een heel donkere lucht, de lucht is bijna zwart. 


werkwoorden: zitten, lezen, komen 



blz.19. 






gebruik het woord: wasknijper 



blz.19. 


blz.19. 


Verhaal: De sneeuwstorm 






Fragment: 

Na het schaatsen lopen Igor en opa Wanja naar het huisje van opa Wanja. 

Als ze binnen zijn, doet opa Wanja het vuur aan. 

‘Hèhè’, zegt opa Wanja, ‘eventjes lekker televisie kijken’. 

Igor en opa Wanja zitten samen op de bank. 


werkwoorden: schaatsen, doen, zitten 



blz.19. 


ZiS blz.19. 







Oefen het bijvoeglijk naamwoord met de woorden van dag 4 volgens de didactiek ZiS blz.99 t/m 106. 


blz.19. 











blz.19. 





Verhaal: Familie bezoek van de Antillen 

Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud en meervoud, zinnen meer zinsdelen met lijdend voorwerp en 

bepalingen, voltooid deelwoord 




Fragment: 

Djandro gaat met zijn ouders en Tanisha de familie afhalen op het vliegveld. Met de auto rijden ze naar 

Schiphol. Ze parkeren de auto en lopen naar de aankomsthal waar de mensen aankomen. 


voltooid deelwoorden: gaan-gegaan, rijden-gereden, parkeren-geparkeerd 

Maak de zinnen met de vetgedrukte werkwoorden in de voltooide tijd. 


blz.19. 








blz.19. 


blz.19. 


Verhaal: Een dagje uit met de familie van Djandro 






Fragment: 

Ze hebben een kaartje gekocht voor de trein en willen de familie een stukje van Nederland laten zien. Ze 

willen eerst een dagje naar Rotterdam. Morris stelt zo veel vragen aan zijn tante. De moeder van Djandro 

wordt er gek van en ze doet lachend haar handen voor haar oren. 


voltooid deelwoorden: kopen-gekocht, stellen-gesteld, doen-gedaan 



blz.19. 


ZiS blz.19. 


Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud en meervoud, aanwijzend voornaamwoord 




Oefen het aanwijzend voornaamwoord met de woorden van dag 4 volgens de didactiek ZiS blz.65 t/m 67. 


blz.19. 





Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud en meervoud, samenstellingen, aanwijzend voornaamwoord 







blz.19. 





Verhaal: Help, een aanrijding 






Fragment: 

Maar de oude vrouw hoort het niet. Een man in een rode auto remt plotseling. Oei… dat is net op tijd. Dan 

horen Sem en Frenk een harde knal. Een klein busje botst achterop de rode auto. 


voltooid deelwoorden: horen-gehoord, remmen-geremd, botsen-gebotst 



blz.19. 








blz.19. 


blz.19. 

Cursus 3, Module 6, Dag 3 (of wisselen met dag 4) 

Verhaal: Aardig zijn is aardig doen 






Fragment: 

Bas begint te vertellen over een mevrouw die een aanrijding had gehad met haar auto en die niet goed kon 

lopen. Ze waren naar de markt gegaan met de vader van Bas en ze hadden fruit gekocht. De mevrouw was 

er erg blij mee en ze hadden een mooie, glimmende appel gekregen en een snoepje. 


voltooid deelwoorden: hebben-gehad, kopen-gekocht, krijgen-gekregen 

Maak de zinnen met de vetgedrukte werkwoorden in de onvoltooide tijd. 


blz.19. 


ZiS blz.19. 






Oefen het aanwijzend voornaamwoord met het thema Ruzie naspelen van dag 4 volgens de didactiek ZiS blz.65 t/m 

67. 


blz.19. 












blz.19. 





Verhaal: De school is jarig 






Fragment: 

Meester Jaap begint te vertellen. Onze school bestaat precies 30 jaar. Ik feliciteer iedereen van harte. En 

dat moeten we natuurlijk vieren. Daarom is het deze week een feestweek. 


voltooid deelwoorden: bestaan-bestaan, feliciteren-gefeliciteerd, zijn-geweest 



blz.19. 








blz.19. 


blz.19. 


Verhaal: De feestvoorstelling 






Fragment: 

De jurk is eigenlijk een grote lap stof, die op een speciale manier om haar lichaam is gevouwen. En op haar 

hoofd heeft juf Malika een mooi geknoopte hoofddoek. De hoofddoek is vastgemaakt met haarspeldjes. 


voltooid deelwoorden: vouwen-gevouwen, knopen-geknoopt, vastmaken-vastgemaakt 

Maak de zinnen met de vetgedrukte werkwoorden in de onvoltooide tijd. 


blz.19. 


ZiS blz.19. 






Oefen het aanwijzend voornaamwoord met het thema Een spelletje hoort erbij van dag 4 volgens de didactiek ZiS 

blz.65 t/m 67. 


blz.19. 












blz.19. 








Oefen zinnen meer zinsdelen met lijdend voorwerp en bepalingen 


Oefen werkwoorden verleden tijd 

Oefen voltooid deelwoord 

Oefen bijvoeglijk naamwoorden 



Oefen verkleinwoorden 


Oefen samenstellingen 

Oefen aanwijzend voornaamwoord 


6.4 Cursus 4 


Verhaal: De sport- en spelweek 

Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud en meervoud en regels, zinnen samengesteld met 

voegwoorden, werkwoorden vervoeging 




Fragment: 

Het is nog helemaal niet zo lang geleden dat er feest was op school. Er was een hele week feest, omdat de 

school jarig was. 

Oefen de zin samengesteld met de vetgedrukte delen uit het fragment volgens de didactiek ZiS blz.37 t/m 57. 

werkwoorden: stoten, kennen, werken 

Oefen de tegenwoordige tijd, verleden tijd en voltooide tijd vanuit de tekst. 


blz.19. Oefen de regels van het lidwoord volgens ZiS blz.17. 


Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud en meervoud en regels, trappen vergelijking 




Oefen de trappen van vergelijking met de woorden van de dag volgens de didactiek ZiS blz.106 t/m 107 




blz.19. 


Verhaal: De kookwedstrijd 

Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud en meervoud en regels, vraagzinnen, 





Fragment: 

‘Kunnen jullie wat van je salade opscheppen?’ vraagt meester Hassan. 

‘Maar juf, vraagt Sem, ‘waarom hebben we dan servetten nodig?’ 

Oefen de vraagzin met de vetgedrukte delen uit het fragment, volgens de didactiek ZiS blz.58 t/m 59. 

werkwoorden: schillen, smaken, spugen 





ZiS blz.19. 


Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud en meervoud en regels, verwijzende functiewoorden 




Oefen de verwijzende functiewoorden met zinnen uit de verhalen van dag 1 en dag 3 volgens de didactiek ZiS blz.132 

t/m 143. 







Grammatica onderdeel: lidwoorden enkelvoud en meervoud en regels, bijvoeglijk naamwoord 


Didactische aanwijzingen: Zien is Snappen blz. 14 t/m 31, blz. 96 t/m 107 


Oefen de bijvoeglijk naamwoorden aan de hand van de woorden van dag 5 volgens de didactiek ZiS blz.98 t/m 107. 







Verhaal: Naar de markt en naar de winkel 






Fragment: 

De buurvrouw van Eva gaat met hen mee, want Eva’s moeder kon niet mee. 

Eva stoot Asha aan, want met de winkel spelen vinden ze allebei leuk. 


werkwoorden: kopen, lopen, zien 













blz.19. 


Verhaal: De schoorsteen 






Fragment: 

‘Kan iemand lezen wat er op het affiche staat?’vraagt juf Elly. 

‘Wat is er aan de hand?’, vraagt juf Elly aan de agent. 


werkwoorden: tegenhouden, vliegen, gaan 





ZiS blz.19. 







t/m 143. 


















Verhaal: Naar de tandarts 






Fragment: 

Igor is vanmiddag alleen thuis. Eigenlijk is dat niet zo gezellig, maar vandaag vindt Igor het wel fijn. 

Dat gaatje in je kies vul ik straks, maar dan boor ik eerst in je kies. 


werkwoorden: snoepen, boren, vullen 













blz.19. 


Verhaal: Nina heeft keelpijn 






Fragment: 

Asha maakt zich een beetje zorgen. Wat zou er aan de hand zijn? 

In de klas gaat Asha meteen naar juf Elly. Weet u waar NIna is? 


werkwoorden: knippen, maken, vliegen 





ZiS blz.19. 







t/m 143. 


















Verhaal: Naar de boerderij 






Fragment: 

De klas van juf Elly gaat op schoolreis. Maar het is geen gewoon schoolreisje, want ze vertrekken ‘s middags 

en komen pas ’s avonds terug. 

Als de bus gaat rijden, klapt juf Elly in haar handen. 


werkwoorden: loeien, sjokken, sturen 













blz.19. 


Verhaal: Naar de dierentuin 






Fragment: 

Mama wijst naar rechts. Wat is dat voor dier, Timo? 

Kijk eens, ik mag naar de dierentuin. Zullen we meteen gaan? 


werkwoorden: staan, hollen, maken 





ZiS blz.19. 







t/m 143. 


















Verhaal: De slang 






Fragment: 

Als de vader van Sem de deur van de winkel op slot wil doen, komen de jongens net aanlopen. 

De jongens hebben onderweg al verzonnen wat het zou zijn, een tijger of een nijlpaard misschien, maar 

daar moesten ze wel erg om lachen. 


werkwoorden: voeren, sissen, kronkelen 













blz.19. 


Verhaal: De slang gaat terug naar Brazilië 






Fragment: 

Sem vraagt honderduit in de auto. Hoe laat vertrek je, papa. Heb je je ticket wel bij je en je paspoort? Hoe 

laat moet je inchecken? En, is de stewardess niet bang voor de slang? 


werkwoorden: vertrekken, vragen, afscheid nemen 





ZiS blz.19. 







t/m 143. 


















Verhaal: Naar het kasteel 






Fragment: 

In het kasteel was het veilig, omdat er om het kasteel water was. Als de vijand eraan kwam, ging de 

ophaalbrug omhoog en kwam niemand het kasteel in. 


werkwoorden: brengen, turen, uitstappen 













blz.19. 


Verhaal: Slapen in een kasteel 






Fragment: 

‘Vonden jullie het een leuk spel?’ vraagt meester Jaap. Uit alle kelen van de kinderen hoor je luidkeels: 

‘Jaaaaah…’. ‘Dan gaan we nu terug naar het kasteel en daar hebben we nog een verrassing voor jullie.’ ‘Wat 

dan, wat dan?’ roept iedereen, maar dat zegt meester Jaap niet. 


werkwoorden: gillen, schrikken, zwaaien 





ZiS blz.19. 







t/m 143. 


















Verhaal: Juf Elly gaat trouwen 






Fragment: 

Het is vandaag een bijzondere dag, want juf Elly gaat trouwen. 

Het bruidspaar loopt hand in hand over het schoolplein, terwijl iedereen het feestlied zingt. 


werkwoorden: trouwen, feliciteren, versieren 













blz.19. 


Verhaal: Het kinderfeest 






Fragment: 

‘Zo, het ging écht goed hè’, zeggen Igor en Djandro tegen elkaar. 

‘Wat een gezellig feest, hè’, zegt juf Elly.’Ik ben er helemaal blij van. Jullie ook?’ 


werkwoorden: buigen, dansen, zingen 





ZiS blz.19. 







t/m 143. 





















Oefen lidwoorden en regels 

Oefen zinnen meer zinsdelen met lijdend voorwerp en bepalingen 

Oefen zinnen samengesteld met voegwoorden 

Oefen vraagzinnen 


Oefen werkwoorden verleden tijd 

Oefen voltooid deelwoord 

Oefen werkwoorden vervoeging 

Oefen bijvoeglijk naamwoorden 



Oefen verkleinwoorden 


Oefen samenstellingen 

Oefen aanwijzend voornaamwoord 

Oefen verwijzende functiewoorden 

Oefen trappen van vergelijking

Mondelinge Grammatica in Mondeling Nederlands – nieuw

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?