Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Lofoten</strong><br />
<strong>Lofoten</strong><br />
De Noorse LofoteN zijN eeN sprookjesLaNDschap<br />
iN zee: eeN kettiNg vaN bergachtige eiLaNDeN,<br />
aLsof De aLpeN tot huN oreN iN het water staaN.<br />
reizeN MagaziNe gaat op wiNters avoNtuur Naar<br />
Deze spierwitte archipeL.<br />
Tekst: Joris van Drooge Fotografie: Emile Luider<br />
72 | | 73
74 |<br />
<strong>Lofoten</strong><br />
Surfen bij Unstad<br />
Het handjevol houten huizen genaamd Unstad<br />
doet in niets denken aan een stad. Wel vinden<br />
we vlakbij het gehucht een prachtig lang strand.<br />
Daar snijdt de poolwind door onze Gore-Tex<br />
jassen en bedekt een vers laagje sneeuw het fijne<br />
zand. Dat we tijdens die steenkoude wandeling<br />
een jongen en meisje met surfplanken onder de arm<br />
tegen het lijf lopen, komt dan ook als een verrassing.<br />
Alsof het hier Hawaii is.<br />
‘Het water is vier graden Celsius. Daarom dragen we de dikst<br />
verkrijgbare wetsuits,’ zegt de jongen. ‘12 mm dik neopreen.<br />
Na een kwartier bewegen in het water krijg je het hartstikke<br />
warm. Toch houden we het maximaal zo’n twee uur vol, daarna<br />
bevriezen je handen en gezicht. Eén keer bleef ik te lang in zee.<br />
Toen waren mijn handen zo gevoelloos dat ik mijn autodeur niet<br />
eens meer open kreeg.’ Zijn surfgenote vult aan: ’De golven hier<br />
zijn fantastisch, de mooiste en grootste van heel Scandinavië.<br />
Vaak drie tot vier meter hoog.’<br />
Vervolgens storten de dappere zielen zich in zee en niet veel<br />
later draaien ze bochten op de binnenrollende schuimkoppen.<br />
Wij snoeren onze sjaals en mutsen wat strakker aan en zetten<br />
koers richting iets warms.<br />
Unstad Beach is geen uitzondering, de <strong>Lofoten</strong>-archipel telt<br />
talloze prachtstranden en droombaaien. Het water vaak zo groen<br />
en glashelder dat je de misillusie krijgt ergens in de tropen te<br />
zijn. Denk alleen niet dat we hier met het nieuwe Thailand of<br />
Ibiza te maken hebben: ook ‘s zomers is de zeetemperatuur<br />
zelden warmer dan een graad of 14.<br />
Drakenrug in zee<br />
De <strong>Lofoten</strong> liggen op 68 graden noorderbreedte in<br />
Noord-Noorwegen, pakweg even noordelijk als Midden-Groenland<br />
en Noord-Alaska. Een archipel: vanaf<br />
het vasteland steken de <strong>Lofoten</strong> 200 kilometer ver in<br />
de Noorse Zee, de zes hoofdeilanden en<br />
honderden kleinere eilandjes gescheiden door<br />
smalle zeekanalen.<br />
De eilandketen is extreem bergachtig. Een drakenrug<br />
vol puntige, rotsige pieken, alsof de hoogste<br />
Alpentoppen tot hun oren in zee staan. Dat berggeweld<br />
wordt afgewisseld met fjorden, stranden,<br />
bergmeren en soms een lieflijk bergdal. Begroeiing is<br />
er nauwelijks en ook de bebouwing beperkt zich<br />
voornamelijk tot traditionele vissersdorpen.<br />
Ruwweg liggen de <strong>Lofoten</strong> van oktober tot mei onder<br />
een dikke laag sneeuw. Toch is het klimaat er relatief<br />
mild, met dank aan het staartje van de Warme Golfstroom.<br />
Zo is de gemiddelde temperatuur in Svolvær<br />
(op de foto rechts) in januari 1½ graad onder nul.<br />
Ter vergelijking: het iets zuidelijker gelegen stadje<br />
Bettles in Alaska kent in dezelfde maand een<br />
gemiddelde temperatuur van -23 graden Celsius.<br />
reportage
eportage <strong>Lofoten</strong><br />
Een zaak die stinkt<br />
Denk aan het aroma van één rotte vis en vermenigvuldig die geur met duizend. Zo kom je in de buurt van wat je ruikt in de Lofootse<br />
vissersdorpen. Van februari tot juni tenminste, wanneer honderdduizenden kabeljauwen hangen te drogen aan houten rekken.<br />
Voor de locals zijn deze metershoge massagraven business as usual. Vaak staan de stellages pal naast woonhuizen. Bovendien<br />
hebben veel mensen een privévoorraadje stokvis, zoals de gedroogde kabeljauw uiteindelijk zal heten. Onder de carport, op het<br />
balkon, soms zelfs gezellig voor het slaapkamerraam. Het aroma van rottende vis zit hier in de genen. Aan de meeste rekken<br />
hangen onthoofde, op lengte gesorteerde kabeljauwen. Ook zie je stellages die van een afstandje vol lijken te hangen met trossen<br />
appels of citroenen. Pas dichterbij blijkt dat dat geen vruchten zijn, maar samengeknoopte kabeljauwkoppen, waarvan honderden<br />
glazige ogen je kil aanstaren. Ze worden vooral geëxporteerd naar West-Afrika, waar ze als delicatesse verdwijnen in een currysoep.<br />
Ruwweg tussen februari en half april, tijdens de kabeljauwvangst, kun je in elk visserdorp zien hoe de vissen worden opgehangen.<br />
Een spektakel: behendige jongens in feloranje overalls, verdeeld over onmogelijke posities in de rekken, gooien de vissen vanuit<br />
laadbakken in hoog tempo van hand naar hand. Het is jongleren met vis. Voor deze foto stond onze fotograaf enkele minuten<br />
onder zo’n rek. Druipend van het vissenbloed keerde hij terug. De weeë geur van dood uit de diepzee hing dagen later nog<br />
in de huurauto.<br />
Donkere wolken boven de kabeljauwhemel<br />
Vis, vis, vis: daar draait het hier allemaal om. Al tienduizend<br />
jaar wordt hier vooral op kabeljauw gevist, van holbewoner via<br />
Viking tot hedendaagse Noor. Rond de <strong>Lofoten</strong> liggen dan ook<br />
enkele van ‘s werelds rijkste visgronden, met veelzeggende<br />
namen als ‘het pakhuis’ en ‘de kabeljauwhemel.’<br />
Op de kade van prachtdorp Henningsvær ontmoeten we visverwerker<br />
Alf Kenneth Johansen. Hij staart een beetje sip over zee,<br />
want ondanks de onderwaterweelde gaat het niet goed met de<br />
visserij. ‘We beoefenen we hier een zeer ecologische manier van<br />
vissen. Met kleine boten die nooit verder dan een paar uur<br />
varen, want rond de eilanden zit meer dan genoeg vis. Iedere<br />
visser is eigen baas, elke boot is een zelfstandig bedrijf.’<br />
Toch verdwijnt deze traditionele bedrijfstak in ijltempo. Waarom?<br />
De kabeljauwprijzen staan onder druk, de crisis slaat ook hier toe<br />
en dan zijn er nog de steeds grotere schepen. Johanssen: ‘De<br />
nieuwste generatie trawlers vangt in één dag net zoveel vis als<br />
alle vissersboten van de <strong>Lofoten</strong> bij elkaar. Daarom is iedereen<br />
hier tegen de EU: wanneer Noorwegen toetreedt komt Europa<br />
onze wateren leeg vissen.’ In Henningsvær zijn de gevolgen nu<br />
al pijnlijk zichtbaar. Johansen: ‘Dertig jaar geleden telden we<br />
hier in Henningsvaer nog tientallen vissers en lag de haven vol<br />
met boten. Nu zijn er nog tien mannen en zeven schepen over.<br />
Onlangs heb ik met pijn in het hart onze visverwerkingsfabriek,<br />
een familiebedrijf uit 1923, definitief moeten sluiten.’<br />
76 | | 77
78 |<br />
<strong>Lofoten</strong> reportage<br />
Bevroren regenboog<br />
Ironie. Bergachtiger landschap dan de <strong>Lofoten</strong> zul je<br />
moeilijk vinden, en toch zitten we er bijna altijd op<br />
zeeniveau. Daar liggen alle nederzettingen – wie<br />
bouwt er een vissersdorp in de bergen? – en daar<br />
lopen de wegen. Gevolg is dat je vrij gemakkelijk<br />
een totaal andere blik op de archipel kunt krijgen:<br />
loop simpelweg ergens omhoog.<br />
Op zonnige winterdagen binden de Lofoters het liefst<br />
hun ski’s onder om daarna een willekeurige helling<br />
te bestijgen en vervolgens door maagdelijke poedervelden<br />
naar beneden te glijden. Hoezo skiliften?<br />
Met een paar sneeuwschoenen kunnen ook mensen<br />
zonder dergelijke Scandinavische skicapaciteiten<br />
genieten van de verstilde bergwereld-in-zee. Met die<br />
‘tennisrackets’ bedwing je met gemak iedere helling,<br />
hoe diep de sneeuw ook is. Sneeuwschoenwandelen<br />
is bovendien nauwelijks moeilijker dan normaal<br />
wandelen. Wel iets vermoeiender, merken wij al<br />
snel, wanneer we op een knisperkoude ochtend een<br />
helling vlakbij ‘hoofdstad’ Svolvær (4100 inwoners)<br />
bestijgen. Zigzaggend omhoog tussen dennenbomen<br />
en mini-berkjes, tot we na een half uur stijgen open<br />
zicht krijgen op dit weergaloze mozaïek van baaien<br />
en bergen.<br />
‘Je kunt hier oneindig wandelen, er zijn duizenden<br />
routes’ vertelt sneeuwschoengids Jann Engstad.<br />
’Ze vallen allemaal onder Allemannsretten, het<br />
Noorse allemansrecht. De natuur is voor iedereen.’<br />
Vervolgens legt hij uit wat die rare cirkel rond de zon<br />
is. ‘Een halo. Een meteorologisch verschijnsel dat<br />
ontstaat door de reflectie van zonlicht op ijsdeeltjes<br />
in de lucht.’ Een soort bevroren regenboog dus,<br />
waarover Jann ook nog weet dat ze vaak wijzen op<br />
naderende weersverandering. Profetische woorden,<br />
want amper twee uur later zitten we midden in een<br />
furieuze sneeuwstorm.<br />
Maelstroms en kattenrugbruggen<br />
Feit: de E10 is een van de mooiste wegen op aarde. Vanuit het vasteland<br />
voert deze weg in dik 340 kilometer naar het einde van de <strong>Lofoten</strong>,<br />
kreunend, kronkelend, stijgend en dalend langs de Noorse Zee. Onderling<br />
worden de eilanden verbonden door meerdere tunnels en een aantal<br />
waanzinnig steile kattenrugbruggen. Kom je zo’n brug tegen, dan loont het<br />
om te stoppen en hem te voet te beklimmen. Dan krijg je namelijk een<br />
spectaculair zicht op de maelstroms, woeste stromingen in de smalle zeekanalen<br />
tussen de eilanden. Het water bereikt snelheden tot 35 km per uur,<br />
je ziet draaikolken met onheilspellend donkere gaten en, met een beetje<br />
geluk, een vissersbootje vechtend tegen de elementen. Ben je ‘s zomers op<br />
de <strong>Lofoten</strong>, dan kun je vanuit het dorp Reine een boottochtje maken naar<br />
de Moskenstraumen. Deze stroom kolkt langs de zuidpunt van de archipel<br />
en geldt als sterkste en gevaarlijkste zeestroming op aarde.
80 |<br />
reportage<br />
Stad met 1 inwoner<br />
Pas in december 2007 kregen de <strong>Lofoten</strong> aansluiting op het wegennet van het Noorse vasteland, met een nieuwe brug over een zeekanaal.<br />
Tot die tijd kon je de archipel alleen per boot of vliegtuig bereiken. Soortgelijk zijn veel dorpen op de <strong>Lofoten</strong> alleen bereikbaar<br />
vanaf het water, met dank aan de extreem grillige kustlijn.<br />
Hoe klein een gehucht ook is, elke plaats heeft recht op post. Dat blijkt wel als we een middag op pad gaan met de M/S Fjordkyss. Vanuit<br />
het dorp Reine (zie ook pag 73) dubbelt deze postboot als een streekbus te water en vaart tweemaal daags een rondje door de Reinefjord.<br />
Het is misschien wel het mooiste en in ieder geval het ruigste stukje <strong>Lofoten</strong>, waar honderden meters hoge rotspieken als versteende trollen<br />
uit het water steken. Gigantische zeeadelaren cirkelen er hoog over onze hoofden en maken het gevoel van desolatie compleet. Wij varen<br />
mee met postbodes Tore en Knut, twee vriendelijke doch ietwat stille Noren. Ze maken hun gebruikelijke rondje langs de dorpen Rostad<br />
(3 inwoners), Kirkefjord (1 inwoner) en Vinstad (1 inwoner) en leggen telkens kortstondig aan om de post te bezorgen. Een dankbare taak,<br />
want sommige bewoners wachten geduldig op de kade op hun Dagbladet of Lofotposten. Ze maken nog snel even een praatje, alvorens<br />
hun enige fysieke link met de buitenwereld weer vertrekt. ‘In de jaren ‘80 woonden hier nog gezinnen’, vertelt Knut na enig aandringen.<br />
‘Tegenwoordig wil niemand nog zo afgelegen leven. Iedere bewoner hier is ouder dan zestig, ze wonen hier al hun hele leven.’ Het lijkt<br />
mij ongepast om te vragen wat er met deze postbodes-te-water gebeurt zodra de laatste bewoner van de Reinefjord is vertrokken.<br />
Rondreis<br />
<strong>Lofoten</strong><br />
vanaf<br />
€1485 p.p.<br />
FLY-DRIVE<br />
LEzErS<br />
rEIS<br />
10-daagse rondreis<br />
LofotEn<br />
Fly-drive met hotelovernachtingen<br />
Ontdek de <strong>Lofoten</strong> en Vesterålen met deze<br />
bijzondere rondreis van Buro Scandinavia<br />
Programma<br />
Dag 1/2 Vlucht van Amsterdam naar Tromsø, ophalen huurauto,<br />
2 overnachtingen in Radisson SAS Hotel. Tip: de kabelbaan<br />
in Tromsø naar de top van de Storsteinen, geniet van het uitzicht<br />
over de stad en de fjorden.<br />
Dag 3/4 Vanuit Tromsø over het eiland Senja naar Andenes (255 km).<br />
2 Overnachtingen. Tip: Whale Centre vanwaar walvissafari’s<br />
worden georganiseerd.<br />
Dag 5 Een prachtige route langs de westkust van Andøya, door kleine<br />
dorpjes en langs witte stranden. Tip: Hurtigrute Museet in<br />
Stokmarknes. Overnachting in Vesterålen Hotel (ca. 140 km).<br />
Dag 6/7 Met de veerpont van Melbu naar Fiskebøl op de <strong>Lofoten</strong>.<br />
Verder naar Mortsund op de zuidpunt van Vestvågøy.<br />
Ontdek het zuiden van de <strong>Lofoten</strong>, het idyllische plaatsje<br />
Nusfjord en het <strong>Lofoten</strong> Stokvis Museum in Å.<br />
2 Overnachtingen in Statles Rorbusenter (130 km).<br />
Dag 8 Bezoek Henningsvær, pittoresk vissershaventje met houten<br />
kades en huizen met vele winkeltjes, kunstgaleries en cafés.<br />
Via de kustweg naar Svolvær, overnachting in BW Svolvær<br />
Hotel (ca. 75 km).<br />
Dag 9 Over Hanøy naar Harstad op Hinnøya, het grootste eiland van<br />
Noorwegen. Overnachting in Thon Hotel Harstad (ca. 170 km).<br />
Dag 10 Naar Evenes (ca. 50 km). Inleveren huurauto en terugvlucht<br />
naar Nederland.<br />
Kijk voor een uitgebreide reisbeschrijving en kortingen op diverse<br />
excursies op www.reizen.nl<br />
Prijs p.p.<br />
27 mei t/m 28 augustus 2010 € 1485<br />
Dagelijks vertrek mogelijk.<br />
Inclusief<br />
• Vliegreis Amsterdam-Tromsø en Evenes-Amsterdam<br />
per SAS in de T-klasse<br />
• Luchthavenbelasting en brandstoftoeslag (€ 113 p.p., wijzigingen<br />
voorbehouden)<br />
• 9 x 24 uur Europcar huurauto cat. B. (vraag naar de voorwaarden)<br />
• 7 Nachten in hotels o.b.v. een 2-pk met bad en/of douche en 2<br />
nachten in een Rorbuer, inclusief 9 x ontbijt.<br />
• Uitgebreide reisbeschrijving<br />
• Wereldwijzer reisgids en wegenkaart Noord-Scandinavië.<br />
Niet inbegrepen: evt. extra’s bij autohuur, tol en veerdiensten,<br />
toeslag alleengaande, evt. toeslagen, ANWB adm. kosten € 15 en<br />
bijdrage Calamiteitenfonds € 2,50 per boeking. Last-minutekosten<br />
€ 10 bij boeking binnen 14 dagen voor vertrek.<br />
Boeking en informatie<br />
Bij de ANWB Winkels, tel. 0900-9008070 (lokaal tarief) of<br />
www.reizen.nl. Op alle arrangementen zijn de<br />
ANVR-reisvoorwaarden van toepassing.
82 |<br />
<strong>Lofoten</strong><br />
Hoe kom je er?<br />
Vliegen: de vlucht naar hoofdstad<br />
Svolvær is ingewikkeld en prijzig, met<br />
tussenstops in Oslo en Bodø, en dan<br />
het laatste stuk per propellervliegtuig.<br />
Retours vanaf € 409 all-in, te vinden op<br />
op www.flysas.com. Alternatief: boek<br />
twee losse retours bij prijsvechter<br />
Norwegian (www.norwegian.com).<br />
Achtereenvolgens Amsterdam – Oslo<br />
à € 64 en Oslo – Evenes (ook bekend als<br />
Harstad/Narvik) à € 124. Totaalprijs komt<br />
dan op € 188, vanaf luchthaven Evenes<br />
is het een prachtrit van 2,5 uur naar<br />
Svolvær. Met dit vluchtschema moet je<br />
op de heenweg wel overnachten op<br />
luchthaven Oslo-Gardermoen.<br />
Auto: Utrecht – Svolvær via Denemarken<br />
en Zweden, ruim 3150 km in dik 34 uur.<br />
Autohuur<br />
Ook autohuur is vrij aan de prijs. Reken<br />
op € 362 per week voor een eenvoudige<br />
tweedeurs op luchthaven Svolvær, gevonden<br />
via www.comparecarrentals.<br />
com. Luchthaven Harstad-Narvik is iets<br />
goedkoper: vanaf € 295 per week via<br />
www.easycar.com. Benzine kost circa.<br />
€ 1,45 per liter, diesel € 1,30. Omdat de<br />
wegen vaak ijzig of besneeuwd zijn, rijd<br />
je ‘s winters op banden met spikes.<br />
Beste reistijd<br />
Begin maart tot half april zijn de beste<br />
maanden voor een winterse reis: enerzijds<br />
is het dan nog volop winter (doorgaans<br />
ligt er sneeuw tot eind mei), anderzijds<br />
heb je voldoende daglicht, in<br />
april 16 uur per dag! Bovendien heb je<br />
dan de grootste kans om het noorderlicht<br />
te zien. Vermijd echter de week<br />
rond Pasen: veel Noren gaan dan op<br />
vakantie, vliegtuigen en hotels zitten vol<br />
en prijzen schieten omhoog. Uiteraard<br />
zijn de <strong>Lofoten</strong> ook in de zomer bloedmooi:<br />
je hoeft alleen maar even de<br />
sneeuwlaag weg te denken. (Zie ook<br />
arrangement op pag. 81)<br />
Georganiseerde reizen<br />
De Nederlanders Frans Houtman en Marijke<br />
Windhorst wonen in het dorp Laukvik, hebben<br />
hun eigen pension Kristine Moen Huset<br />
en traditionele viskotter en organiseren het<br />
hele jaar door ‘actieve arrangementsreizen’<br />
naar de <strong>Lofoten</strong>. Bijv. een 8-daagse wintervakantie<br />
inclusief vliegreis, sneeuwschoenwandelingen,<br />
boottochten, elandsafari’s,<br />
volpension en noorderlicht spotten. Vanaf<br />
€ 1660 p.p., zie www.byzonderereizen.no.<br />
Sneeuwschoenwandelen<br />
<strong>Lofoten</strong> Aktiv organiseert de hele<br />
winter door (al dan niet begeleide)<br />
sneeuwschoenwandelingen. Een<br />
tocht van drie uur met gids kost<br />
bijvoorbeeld € 85 p.p. Info/boeken:<br />
www.lofoten-aktiv.no<br />
Accommodatie<br />
Een beetje <strong>Lofoten</strong>-ganger slaapt minimaal<br />
één nacht in een rorbu: een traditionele<br />
vissershut op poten boven zee.<br />
Tegenwoordig zijn deze hutten comfortabel<br />
en knus ingericht. Goedkoop zijn<br />
ze dan weer niet: minimaal € 40 p.p.p.n.<br />
Enkele aanraders: Svinøya Rorbuer in<br />
Svolvær (www.svinoya.no), 2-persoonshut<br />
vanaf € 120 p/n. Nyvågar Rorbuhotell<br />
in Kabelvåg (www.nyvagar.no): een<br />
week in een luxe 4-persoonsrorbu voor<br />
€ 1400. Iets goedkoper is Gammelfiléten<br />
Brygge in prachtdorp Henningsvær<br />
(www.gammelfileten.com), gevestigd in<br />
een voormalig visverwerkingsbedrijf.<br />
V.a. € 45 p.p. per nacht. Meer accommodaties:<br />
www.lofoten.info.<br />
reisgidsen<br />
The Rough Guide to Norway (487 pag/<br />
€ 18) biedt voldoende praktische en<br />
achtergrondinformatie over de <strong>Lofoten</strong>.<br />
De Duitstalige gids <strong>Lofoten</strong> (384 pag/<br />
Regenbogen Verlag/€ 21,50) is o.m.<br />
verkrijgbaar via www.dezwerver.nl.<br />
Op zOEk NAAR<br />
hEt NOORDERLIcht<br />
In het gehucht Laukvik ontmoeten we Rob<br />
Stammes en Threes van Nieuwenhoven. In<br />
2008 emigreerden zij van Nederland naar<br />
naar Noorwegen om daar een voormalig<br />
buurthuis om te bouwen tot het Polar Light<br />
Center. In het kort: een wetenschappelijk<br />
centrum annex bed & breakfast waar uit<br />
de hele wereld bezoekers komen om het<br />
noorderlicht te aanschouwen. Rob: ‘Onze<br />
locatie aan de noordkant van de <strong>Lofoten</strong> is<br />
heel gunstig, we hebben vrij zicht naar het<br />
noorden. Het noorderlicht is hier gemiddeld<br />
drie op de tien dagen goed zichtbaar.’<br />
Threes: ‘We krijgen mensen die er al jaren<br />
over dromen om het te zien. Voor hen is het<br />
een emotionele ervaring. Als ze dan voor de<br />
eerste keer het noorderlicht zien verschijnen,<br />
juichen of huilen ze van geluk.’<br />
Nu op www.reizen.nl: meer over het Polar<br />
Light Center én een filmpje van het noorderlicht.<br />
Zie ook: www.polarlightcenter.com<br />
Informatie & internet<br />
Innovation Norway (Noors Verkeersbureau)<br />
Postbus 101,<br />
2460 AC Ter Aar, Nederland<br />
Tel: 0900 - 899 11 70<br />
www.visitnorway.nl<br />
E-mail: norway@twi.nl<br />
www.lofoten.info<br />
www.visitnordland.no<br />
www.viewlofoten.no<br />
<strong>Lofoten</strong>