NLlit_paperback_opm19def:Wereld in woorden - Frits van Oostrom ...

zamelhandschriften Hulthem en Comburg
toeschrijven aan een claris (De Baere e.a.
1992); aan de ‘spekulatieve Vv-gedichten’ uitgegeven
door Lievens 1987 en uiteraard de
Mengeldichten van pseudo-Hadewijch (hier
geciteerd: nr. 21), waarover Murk Jansen 1991
(die overigens neigt naar vroegere datering)
en Lievens 1958a. Begijnen onder het juk:
McDonnell 1954, Lerner 1972, Patschovsky
1974 en Burr 2001; vervolgingen in het Rijn -
land: Angenendt 1997, 199. Ook de laatmiddeleeuwse
bevoogding van vrouwen -
religiositeit is uiteraard een internationaal
verschijnsel: Makowski 1999 en French 2008.
Middelnederlandse aflaatbrief: Verdam 1902.
Bedelorden
In Schmitz 1936 ligt de 14de eeuw braak; rijk
en genuanceerd is het beeld bij Axters 1953;
positieve aanzetten: Reynaert 1994a, 34 en
2000, 125. Zie ook Jonker 2010, 113 e.v. en het
werk van Herman Pleij. Internationaal is
alweer Engeland het best onderzocht: Owst
1966, Fleming 1977 en 1999, zie ook Röhr -
kasten 2006. Kerkbouw met prominente
plaats voor de kansel: Pantin 1955, 236.
Kroongetuige Hendrik Herp: Fleming 1977,
253 e.v. Kritiek op bedelorden in Middel -
nederlandse teksten: de versvertaling van het
Speculum humanae salvationis (in het Latijn
een typisch dominicaanse tekst) bevat een
extra kritische passage over volkspredikers
die niet leven naar hun eigen leer, en neemt
dus nogal wat afstand van de bedelorden,
vgl. Oosterman 1996. Smeyers 1993a wijst op
een zeer negatieve uitbeelding van de franciscanen
in een Westvlaamse vertaling van
de Apocalyps.
Preken: zie alweer voor het Engelse gebied
b.v. Leith Spencer 1993, Wenzel 1994 en
Fletcher 1998; voor de bedelordepreek als
‘massamedium’: Steer 1993. Staalkaart van
het genre voor het Middelnederlands:
Mertens e.a. (ed.) 2009 (en eerder Zieleman
1978 en Mertens 2000). Jan Brugman:
Lettinck 1999. Historische gegevens over
bedelorden in Vlaanderen: Simons 1987.
Overtuigd van het sterke effect van de pest
op religiositeit in lokale parochies is French
2008. Zie voor scepsis in de kerk jegens
nieuwsgierigheid van ongeschoolden Schreiner
1984 en 1992. ‘Van pastorale theologie naar
volkstalige spiritualiteit’ is een variatie op de
ondertitel van Gunn 2008. Citaat Oberman:
Oberman 1978, 93.
Bewerken
Spiegel der sonden: Verdam (ed.) 1900-1901
en Warnar 2011b, 261 e.v. Identificatie bron en
nieuwe fragmenten: Neumann 1961 en 1962;
andere (nieuw ontdekte) fragmenten: Claas -
sens 1995. Spiegel der menschelijker behoudenisse:
Daniëls (ed.) 1949; studie Robbe 2010.
Zie verder Lie 1989 en Oosterman 1996. Voor
de picturale traditie: Cardon 1985, 1988, 1995
en 1996. Internationaal: Wilson & Wilson 1984.
Beleven
Gebeden: Thompson 2005, 343 e.v.; over bidsnoeren:
Winston-Allen 1998. ‘Historiek’ van
de gewone gebeden in het Nederlands: Prims
1943. Zie voor de gebedsrol Gorissen 1948 (in
het citaat is saken geëmendeerd uit steken).
Getijdenboeken: Duffy 2006 (op p. 59 over
de speciale positie van de Lage Landen); voor
de Middelnederlandse traditie Oosterman
1995; aldaar p. 58 e.v. over het gebedenboekje
in het Catharijneconvent. Voor het gebedenboekje
in Den Haag kb zie Hoogewerff 1963,
Oosterman 1995, 66 e.v. en Rudy 2006, 76
e.v.; de smeltende sneeuwpop is afgebeeld bij
Pleij 2007a (kleurkatern iv). Met name de
Mariagetijden verschijnen al vroeg (ante 1325)
in het Middelnederlands: Desplenter 2006.
Verwant aan dit complex is de Bediedenisse
van der missen: Warnar 1993a, 46.
Codex Wiesbaden: Kienhorst & Schepers (ed.)
2009; speciaal over de tekeningen: Kienhorst
& Schepers 2010 en Wackers 2002, 19 e.v. op
grond van Renger 1987. Ontstaans-/gebruiksmilieu:
Kienhorst 2002 denkt – in het spoor
van Lievens – aan een begardenconvent. Dia -
loog tussen priester en vrouw: Lievens 1982
en 1985. Zie verder Schepers 2008, Smeyers
1998, 178 en 209, Warnar 2007a en Wackers
2010. Dialoog tussen meester Eckhart en de
leek. Editie: Schweitzer (ed.) 1997 (recensies:
Lievens 1999-2000 en Warnar 2001). Studies:
De Vooys 1905 en 1910, De Bruin 1956 en Ruh
1999, 20. Zie over de abdij Rijnsburg Hüffer
1922.
565
AANTEKENINGEN