TEGEN DE KWAKZALVER! - Vereniging tegen de Kwakzalverij

No. 1. Januari 1915. Oplaag 7500 Exemplaren. Vijf-en-dertigste Jaargang,
ÎVÎaandblad uitgegeven door de Vereeniging
TEGEN DE KWAKZALVER!
onder Redactie van H. VAN GELDER,
Bestuur der Vereeniging : ME. P. W. DE KONING, Advocaat te Amsterdam, VOORZITTER ; MR. J. L. F. BöHTLINGK, Substituut-Officier van
Justitie bij de Arrondissements-Rechtbank te Rotterdam ; MR. A. A. CNOPIÜS, Officier van Justitie bij de Arrondissements-Rechtbank te Winschoten,
MR. A. VAN DER ELST, Ambtenaar van het O. M. bij het Kantongerecht te Leiden ; Ds. F. C. FLEISCHER, 3oopsgez. Predikant, te Winterswijk ;
C. NANNES GORTER, Journalist te Alkmaar ; P. KEG Cz., Oud-Postdirecteur te Middelburg; MR. A. LIND, Advocaat te Amsterdam;
J. VAN RIEL, Dir. Mil. Apotheker, Directeur van het Rijks Magazijn van Geneesmiddelen te Amsterdam ; DR. G. ROMIJN, Inspecteur van de
Volksgezondheid te 's-Hertogenbosch ; E. J. ABRAHAMS, Arts te Amsterdam. SECRETARIS-PENNINGMEESTER.
Ieder Lid ontvangt één Exemplaar van het Maandblad en heeft recht op hoogstens 10 Exemplaren ter gratis-verspreiding.
LID DER VEREENIGING is ieder die haar doel helpt bevorderen
-en een Contributie betaalt van / 3.—.
Adres voor de REDACTIE van het Maandblad bij den Redacteur,
MSTEL 102 te Amsterdam ; voor het BESTUUR DER VEREENI­
GING en voor AANGIFTE van LEDEN en ABONNÉ'S bij den
Secretaris-Penningmeester E. J. ABRAHAMS, Arts, KEIZERSGRACHT
239, AMSTERDAM, bij wien ook losse exemplaren van het Maandblad
moeten worden aangevraagd.
INHOUD.
Dr. G. W. Bruinsma. f
Vereeniging tegen de kwakzalver ij:
Vlededeelingen van het Bestuur. — Verslag van de Algem.
Vergadering.
Hoofdartikel: Orviëtanose.
Berichten: De beide Amsterdammers, — Kwakzalverij
het gevaarlijkst in oorlogstijd. — Bestrijding der geheimmiddelen
in Duitschland. — Een onbeschaamd kwakzalver.
M e d e d e e 1 i n gen van verschillenden aard:
Van Vleck's opzuigende methode voor aambeien. — Kwakzalverij
en epidemie.
Uit de Pers: Bestrijding van kwakzalverij.
Rechtszaken : Granuline. — Een onbevoegd verkooper
van geneesmiddelen vrijgesproken. - „Dr. Reteau". -
Een onbevoegde te Rotterdam.
Correspondentie.
Dr. G. W. BRUINSMA. f
Helaas ! dat het eerste nommer van den nieuwen
jaargang met een trcurmare moet beginnen !
DR. GERARDUS WIJNANDUS BRUINSMA is op
't einde van het vorig jaar, 21 December, op
ruim 74jarigen leeftijd te Breda overleden, na
een werkzaam, nuttig leven, voor een groot deel
aan de belangen van de menschheid gewijd.
Geboren te Leeuwarden, promoveerde hij in
1866 te Groningen tot doctor in de geneeskunde,
waarna hij tot 1897 te steenbergen de geneeskundige
praktijk uitoefende. Reeds in" die jaren,
doch ook daarna bewoog hij zich veel op geneeskundig
wetgevend terrein, terwijl hij de belangen
van den landbouw met groote toewijding behartigde.
Maar niet het minst heeft hij bovendien
zijn naam gevestigd door zijn bestrijding van de
kwakzalverij.
Waar anderen ongetwijfeld zijne talrijke verdiensten
op ander gebied zullen huldigen, rust
op ons de plicht hier ter plaatse — met innige
dankbaarheid — te herdenken wat DR. G. W.
BRUINSMA in den strijd tegen de Kwakzalverij
is geweest.
Reeds vóór de oprichting van de Vereeniging
tegen de Kwakzalverij had die strijd een aanvang
genomen. In samenwerking met zijn broeder,
Dr. VITJS BRUINSMA, verscheen in 1878 een
werkje getiteld: ,,De kwakzalverij met geneesmiddelen
en de middelen om haar te bestrijden.
„Een boek voor allen, die hun gezondheid en
„hun beurs liefhebben." Het boekje, waarvan het
doel uit den titel duidelijk bleek, was spoedig
uitverkocht en werd in 1880 gevolgd door een
tweede : „De hedendaagsche kwakzalver", dat
ook gretig lezers vond. In dit laatste werk opperden
de schrijvers voor het eerst het denkbeeld
een „Vereeniging tegen de Kwakzalverij" op te
richten en in 't begin van 1881 kwam deze tot
; stand en werd op 15 Januari van dat. jaar het
: eerste Maandblad uitgegeven onder redactie van
i de heeren Dr. G. Wr BRUINSMA en Dr. VITUS
BRUINSMA. Eerst in Augustus 1882 werd een
definitief bestuur der Vereeniging gekozen, waarbij
Dr. G. W. BRUINSMA als Voorzitter optrad.
In deze functie Kwam hij weinig op den voor­
Geplaatste bijdragen en onderzoekingen van kwakzalversmiddelen eu
spécialités worden desverlangd gehonoreerd.
Het nadrukken van artikelen uit dit blad is niet alleen geoorloofd
doch wordt zelfs dringend verzocht.
ABONNEMENTSPRIJS, Franco per post per jaar /1.25
dat tot krachtige handeling aanspoorde en in
het Maandblad bleef zijn welversneden pen onophoudelijk
waarschuwen. De artikelen „met
een ster gemerkt" — en bet waren er vele —
waren van zijn hand ; in deze behandelde hij
meestal de wettelijke bepalingen tegen kwakzalverij
in andere landen in vergelijking met onze
wetten. Zijn laatste stuk, getiteld : „In origineele
verpakking", verscheen nog in het Feest­
grond, veel meer, in medewerking met zijn broe- j
der, als Redacteur van het Maandblad. Hoe deze
I taak werd vervuld, kunnm.de acht eerste jaren'
van dat blad getuigen, die ongetwijfeld tot het,
bloeitijdperk van het Maandblad en van de Ver- \
eeniging moeten worden gerekend.
En het ware zeker der Vereeniging ten goede ;
gekomen, wanneer zij, onder leiding van den
overledene en zijn broeder haar weg verder had ;
voortgezet. Maar 't mocht niet zoo zijn.
Een artikel in het Maandblad van October
1885 — vóór het afdrukken nagezien door hetl
rechtsgeleerd lid van het Bestuur — waarin een
bericht was opgenomen, dat reeds in verschillende
bladen de ronde had gedaan, doch waarin tevens
nog een en ander omtrent vroegere gedragingen
van den adverteerder was medegedeeld, gaf die per-1
soon aanleiding een actie wegens beleediging en
laster tegen redacteurs en uitgever in te stellen i
meteisch tot schadeloosstelling. Bij n^gen bladen,
die het oorspronkelijk bericht hadden overgeno- j
men en ook vervolgd werden, had die actie geen i
succes, maar de rechtbank te Leeuwarden ver-1
klaarde het artikel in het Maandblad beleedigend !
en lasterlijk en wees er op dat het doel van de !
toevoeging aan het bericht was : „een vroegeren!
vijand van het Maandblad aan de kaak te stellen
en te beleedigen."
Door dit vonnis meende de Redactie, dat het|
in het vervolg onmogelijk zou zijn, de kans op 1
nummer van Januari 1914.
En thans is de pen voorgoed ontgleden aan
de hand, die haar zoo krachtig hanteerde, zijn
de lippen gesloten, die zoo herhaaldelijk ter verkondiging
van recht en waarheid geopend waren
en vol weemoed gedenken wij het groot verlies,
dat ook onze Vereeniging heeft geleden. Maar
moge ook het lichaam ons ontvallen zijn, de
geest van DR. G. W; BRUINSMA zal steeds in
onze Vereeniging blijven voortleven. En door,
zoo goed het ons eenigszins mogelijk is, den weg
verder te betreden, dien hij ons heeft aangewezen,
hopen wij zijn aandenken in eere te houden.
De dappere, voortvarende Strijder ruste zacht !
Vereeniging tegen de Kwakzalverij.
Mededeelingen van het Bestuur.
VERSLAG van de Jaavlijksche Algemeene
Vergadering, gehouden op Zaterdag
19 December 1914.
De Voorzitter opent de vergadering en deelt
mede dat van het oorspronkelijk plan om dit
jaar met het oog op de tijdsomstandigheden geen
vergadering te houden is teruggekomen, omdat
in ieder geval de commissie tot het nazien van
de rekening door de algemeene vergadering moe'
veroordeeling te ontloopen, wanneer men niet j worden gekozen. Hij herinnert aan het 25 jari
eiken persoonlijken aanval uit het blad liet ! feest dat we in Januari met onzen Redacteu
verdwijnen. En daar men van oordeel was juist | hebben gevierd en spreekt de hoop uit dat dez
tegen personen te moeten waarschuwen, zou de nog lang zijne beproefde krachten aan onze vei
strijd met succes worden gevoerd, zag de Redac- eeniging zal kunnen geven.
tie van de verdere leiding van het blad af. Het I Met leedwezen vermelde de voorzitter, dat d
gevolg was, dat het geheele Bestuur de verant- j heer VAN ELK zich om gezondheidsredenen uh,
woordelijkheid niet langer wenschte te dragen, het bestuur moest terugtrekken. VAN ELK heeft
zijn ontslag aanbood en zelfs aan de leden voor- j jaren lang veel en goed werk voor onze vereeni­
stelde de Vereeniging op te heffen.
ging verricht, hij was o.a. de ziel van het inter­
Wel is waar werd dit voorstel verworpen, maar I nationaal verbond, dat dank zijn streven en
alle pogingen om Bestuur en Redactie te behou­ bemoeiingen kon worden gesticht. Dat deze poging
den waren vruchteloos. Gelukkig echter werd | later mislukte was niet zijn schuld en vermindert
aan de Vereeniging de steun der vorige Redactie | niet de waarde van zijn werk. Het internationaal
niet onttrokken en vooral was het de waardige I voelen is blijkbaar nog niet groot genoeg, zooals
afgestorvene, die, inmiddels tot Eerelid der Ver-1 ook uit andere omstandigheden wel blijkt.
eeniging benoemd, met woord en daad nog voort- J Het bestuur besloot de vergadering voor te
durend blijk van zijn belangstelling gaf. Op de stellen de opengevallen plaats nog niet te bezetten
vergaderingen was het zijn opwekkend woord, I maar daarmede tot rustiger tijden te wachten.

Men vraagt zich in deze droeve tijdsomstandigheden
af of wij onzen strijd, die erop gericht
is enkelen te redden, wel moeten voortzetten, nu
zoo allerwege menschenlevens in groote hoeveelheid
worden vernietigd. Maar wanneer wij dan
bedenken dat ook deze groote strijd alleen is
mogelijk geworden door de onoprechtheid, oneerlijkheid
en geheimdoenerij en hierdoor al deze
ellende over ons wordt gebracht, dan zien we
toch dat de strijd onzer vereeniging, die ook gaat
tegen bedrog, zij het op bepaald gebied, slechts
een deel is van die algemeene worsteling om
waarheid, waardoor we ten slotte uit al deze
ongelukken zullen geraken. We putten dus hieruit
kracht om door te zetten.
Het jaarverslag ende rekening en verantwoording
over 1913 worden zonder discussie goedgekeurd.
De commissie tot nazien van de rekening 1914
wordt samengesteld uit de dames C. HTJGENHOLTZ,
F. S WART en den heer Dr. STÄRCRE.
De heeren Ds. E. C. FLEISCHER en Mr. A. LIND
worden als bestuurders herkozen.
Bij de rondvraag zegt de redacteur gaarne van
de eerste hem geboden gelegenheid gebruik te
maken om dank te zeggen voor de vriendelijke
woorden van den voorzitter jegens hem geuit
maar ook voor de bewijzen van belangstelling
hem door de leden ter gelegenheid van zijn
jubileum gegeven, waardoor deze dag hem tot
een onvergetelijke is geworden.
De heer Dr. STäRCKE deelt mede, dat hij van
onzen centsprent lantaarnplaatjes heeft gemaakt
en dat hij deze aan hen, die lezingen willen
houden, wel in bruikleen wil afstaan.
Daarna wordt de vergadering gesloten.
De Secretaris-Penningmeester,
E. J. ABRAHAMS.
ORVIËTANOSE.
De waarheid bovenal?
In den laatsten tijd werd de volgende circulaire
verzonden :
bonden zijn. Het leven volgens dieet vervalt n.l.
bijna geheel bij het'gebruik der Orviëtanose, eenige
kleinigheden waar ieder mensch best buiten kan
uitgezonderd.
Heeren Doktoren bevelen, over het algemeen de
Orviëtanose niet aan. Waaraan zou dit liggen ? Zij
kunnen geen enkele andere reden opgeven dan :
Orviëtanose is een geheim middel maar hoeveel
recepten schrijft zoo'n dokter, zonder precies te weten
wat de uitwerking van die voorschriften is ? ? ?
Het Maandblad tegen de Kwakzalverij schreef in
de uitgave van Januari 1914 o.m. :
„Orviëtanose bestaat ALLEEN uit een aftreksel
„van varkensgras. (zie hieromtrent mijn brochure
„blz. 15), en datzelfde kwakzalversblaadje schreef in
„de uitgave van Juli 1914, No. 7 :
„De volgende kwakzalversmiddelen werden door
„den Centralen Gezondheidsraad ingezonden ter
„onderzoek :
„Orviëtanose, een vloeistof bestaande uit een af-
|, treksel van PLANTEN.
„Uit de weinige plantenresten, die nog aanwezig
„waren, kon niet opgemaakt worden., welke PLAN
„TEN voor de bereiding gebruikt waren.
„Door den Raad werd bovendien gevraagd of de
„inhoud der 12 toegezonden flesschen in samenstelling
overeenkwamen.
,,Het s.g. der 12 monsters bleek slechts geringe
„schommelingen te vertoonen."
In Orviëtanose is geen enkele nadeelige samenstelling
gevonden.
Waar dus eerst beweerd wordt alleen Varkensgras.
eu men later erkennen moet de samenstelling niet te
kunnen vinden, is commentaar overbodig en kan
ieder(e) lijder(es) dus zijne (of hare) conclusie trekken.
Wij wenschen dit niet te doen, maar vertrouwen
op ons middel de „Orviëtanose" waardoor reeds zou
menig lijder genezen werd en dat reeds aan menig
huisgezin de rust, de vrede en de vreugde heeft
hergeven.
de Maatschappij „Orviëtanose".
J. R. VELTMAN."
Wij hebben al verscheidene brutale beweringen
van den Orviëtanose-man onder de oogen gehad,
maar deze spant wel de kroon. In bovenstaande
circulaire zijn door ons eenige zinnen gecursiveerd,
waarop wij niet verder ingaan, maar die iederen
lezer wel de overtuiging zullen schenken, dat hier
met de waarheid allervreemdst wordt omgesprongen
en dat het eenige doel is : bangmakerij, ten
einde de wijfelende zieken over te halen van
Orviëtanose gebruik te maken. Als bewijs daarvoor
moge dienen, dat eerst in de laatste weken
! is gebleken, dat er gebrek komt aan sommige
voedingsmiddelen voor diabetes-lijders, terwijl in
de circulaire, die zeker eenige weken oud is, nu
al wordt, geconstateerd, dat de ernstige gevolgen
Wat wij in het Maandblad van Juli overnamen
uit het „Verslag van de verrichtingen van het
Centraal Laboratorium ten behoeve van het
Staatstoezicht op de Volksgezondheid over het
jaar 1913^, is in de circulaire inderdaad juist
weergegeven, maar de steller heeft vergeten,(?)
te vermelden, dat wij aan het slot van onze
beschouwingen de opmerking maakte, dat het
onderzoek van Orviëtanose reeds was behandeld
in het December-n°. van het Maandblad van den
Centralen Gezondheidsraad en wel toen uitvoeriger
dan in het „Verslag" is geschied.
Waar wij ons toen in het kort tot die opmerking
bepaalden, moeten wij, in het belang der
zaak, thans iets uitvoeriger zijn. Blijkbaar hebben
wij hier te doen met twee verschillende onderzoekingen
; één verricht aan het Centraal Laboratorium
en één door den Inspecteur van de
Volksgezondheid, den heer M. L. Q. VAN LEDDEN
HULSEBOSCH. In het Centraal Laboratorium had
men, in de weinige plantenresten, geen voldoende
gegevens om met zekerheid te kunnen zeggen
welke planten voor de bereiding gebruikt waren,
een omstandigheid, die voor ieder deskundige
zeer begrijpelijk is. De gegevens, die de heer
VAN LEDDEN HULSEBOSCH zich op ingénieuse
wijze verschaft had, gaven echter wel aanleiding
om tot een conclusie omtrent de samenstelling
te komen en daarom kon deze aan het slot van
zijn rapport dan ook schrijven :
„Een drank als Orviëtanose kan versch bereid
worden door 1 deel Varkensgras met 16 deelen
water te koken en te verkoken tot 8 deelen ; de
prijs van 350 gram van dit afkooksel is dan 5
cent."
Met volle gerustheid hebben wij dan ook in
het nommer van Dec. 1914 medegedeeld : „Orviëtanose
is het afkooksel van Varkensgras (Polygonum
aviculare)."
.,Commentaar is overbodig" zegt de schrijver
van de circulaire en wij zeggen het hem na.
BERICHTEN
„MAATSCHAPPIJ ORVIËTANOSE,
De beide Amsterdammers. Wij verne­
Telefoon No. 870, Haag.
men, dat Charivarius. de bekende schrijver van saty-
'S-GRAVENHAGE, datum postmerk
rische Rijmen en Charivaria in de Groene, aan de
uitgevers als een der redenen waarom hij niet meer
Nicolaistraat No. 23.
aan dat blad wil medewerken heeft opgegeven het
L. S.
feit dat MR. VAN HAMEL thans Hoofdredacteur is
Eenigeu tijd geleden, deed U een aanvraag om
geworden. Charivarius. sedert lange jaren lid onzer
toezending van de brochure handelende over het
Vereeniging, is vurig anti-kwak en zou niet kunnen
middel tegen suikerziekte pn genaamd „Orviëtanose".
samenwerken met iemand, d:e bevordert, wat hij
Wij zonden U onmiddellijk deze brochure met de
verfoe t, zoo meldt ons „de beste bron".
noodige attesten. j^K reeds bleken ,.uit de overlijdensberichten". Hoe
Inmiddels wordt ons bericht dat de uitgevers van
Tot onze verwondering vernamen wij tot op heden j durft men het te schrijven ?
Z)

Volgens ambtelijke opgaven wordt de omzet der
geh.immiddelen in Duitschland op 30 millioen mark
geschat, waarbij komt, dat meer e.i meer d? gevaarlijkheid
dezer middelen blijkt.
In een de: Zuid-Duits he Bondsstaten bleek bij
onderzoek, dat van 75 geheime genees midde'en 4ö
in harden van leeken als levensgevaarlijk moesten
beschouwd worden.
Deze uitkomsten, zoom:de de zwendel met z O"
geheim middelen gedreven t :t be em me ing van
zwanger-chap en voor vruchta r gevestigd, bleek ons het zaakje gehoel op Amerikaansche
kwakzalversleest geschoeid te zijn en
op dezelfde, reeds meermalen door ons besproken
wijze, door THE DR. VAN VLECK CO. te
worden geëxploiteerd.
Op ons schrijven aai) het adres Heerengracht
ontvingen wij een gedrukt antwoord, benevens
een boekje behelzende een z.g. wetenschappelijke
beschrijving van De rationeele behandeling van
drijv.ng, hebeen, in endeldarm-kwalen, waarin, zooals te verwachten
verband met da vrrmindering der ge^o^rten, ertoe was, alle tot nu tue gevolgde geneesmethodes
geleid dat van verschillende zijden, io en buiten WOrden afgekeurd en alleen die van Vleck hemelde
volksverteg nwoordigmg, de> wensen is uitgesrro- hoog ^.ordt geprezeri> Het boekje draagt tot
ken dien handel m gehei^middelen te beteugelen. motto het sc|andelijk opschrift: „Veronacht
Keed* \roeger trachtte de Kiiksregeering de zaak , , . J „.^, ., , -, , ,..,
te regelen, maar zonder gevolg : thans zal vermoe­ zaamt geen aambeien. Zij leiden tot doodelijken
delijk een nieuwe pog ng worden aangewend. Hocen kanker". Zeer leerzaam is de bijgevoegde brief,
wij. dat o)k onze Kegeering deze zoo ernstige ge­ waaruit men de geheele bevveging duidelijk kan
varen voor de volksgezondheid onder de uogen leeren kennen : wij laten dien dan ook hier volgen :
moge zien. (Mbl. tegen Vervalsen.) „Uw verzoek hebben wij ontvangen en zenden
wij U hierbij gaarne onze drievoudige opslurpende
Een onbeschaamd kwakzalver. Te Geneesmethode voor alle vormen van Aambeien
New-York is een vrouw gestorven aan vergiftig ng I (jeuking, bloeding, uitwassen) als ook voor Zweren,
met s? opo 'amine. De kwakzalver die haar onder kloven, fistels, uitzakkingen en andere endeldarmhanden
had gehad, erkende volmondig, dat hij van kwalen, tegelijk met ons laatste wetenschappelijk
dit gevaarlijke middel sedert 1898 een ruim geb nik | boekwerk *) betreffende dit onderwerp en het loont
maakte bij de „behandeling" vôn versaafdheid aan wel de moeite dit nauwkeurig te lezen,
morphine, opium of alcohol. Bij wijze van reclame TJ zult in dit wonderbaarlijk drievoudig opslurvertelde
hij, dat hij in anderhal/ jaar 1700 geval en pend geneesmiddel de vereenigde resultaten van
•op deze wijze had behandeld, mét een t-terfte van
„slechts" 1 procent. De geleerde man verkondigde,
dat scopolamine niet mag worden gegeven, als de
temperatuur 37.7° C. overschrijdt. Jtiij is gewoon
herhaalde giften van 1 2 vele jaren praktijk en ondervinding vinden in zake
de behandeling van endeldarmkwalen. Wij hebben
duizende gevallen genezen, zonder zelfs een oogenblik
het mes te gebruiken. Laat uw doctor U niet
/10 mgr. scopolamine te ge­ wijs maken dat U esn chirurgische operatie moet
ven. Ook genas hij 80 pet zijner teringlijders en ondergaan. Elk lichaamsdeel heelt zijn werk te doen
behandelde hij breuken zonder operate. De rechter en als U geopereerd zijt, zult U in latere jaren daar­
veroordeelde hem tot 3 maanden gevangenisstraf, onder lijden ! Zulke radicale middelen zijn zelden
maar zeide dat hij in het ver vols; strenger zou noodig. Onze opslurpende geneesmethode geneest
straffen. * {N. T. v. G,) zonder operatie en zonder pijn
De behandeling welke wij Ü hierbij zenden is voor
MEDEDEELINGEN
het middelmatige geval here
VAN VERSCHILLENDEN AARD.
Tan Yleck's opzuigende methode voor
aambeien.
In De Prins van 19 Dec. 1914 kwam de volgende
advertentie voor :
„300 Aambeien-lijders in tien maanden
genezen. Gratis aanbieding.
Drie honderd genezingen in tien maanden. —
Dit is het resultaat van de drievoudige geneesmethode,
welke gewaarborgd wordt om alle vor-
: d, indien Uw geval
verergerd of chronisch is en U krijgt niet dadelijk
van de genossmiddelen verlichting, veroordeel dan
de behandeling niet, doch schrijf ons volledig en
precies Uw geval en wij hebben niet den minsten
twijfel dat wij U genezen kunnen, daar onze veeljarige
ondervinding op het gebied van endeldarmkwalen
ons in staat stelt met goed gevolg alle mogelijke
vormen van deze ziekte te genezen.
Oudere gevallen vereischen een langdurige behandeling
en sommige gevallen zijn zoo ingeworteld
dat zij onmogelijk vlug genezen kunnen worden
Voor die gevallen, die helaas groot in aantal zijn,
hebben wij eene Groots Speciale Jbehandeling bereid,
waarbij wij absoluut gratis onze nieuwe l< ndeldarmmen
van Aambeien te genezen. Iedere lezer van Irrigator van zuiver tin geven. Dit gemakkelijk
dit blad, die mij dadelijk schrijft, zal - - gratis instrument brengt het Plasma ver boven den sluit
om te probeeren — mijne volledige drievoudige spier direct tot aan den zetel van de kwaal. Voor
opzuigende geneesmethode voor Aambeien, Klo­ deze Groote Speciale Behandeling onze nieuwe
ven, Fistels, Gezwellen, Uitwendige Aambeien, Endeldarm Irrigator inbegrepen, maken wij U eene
"Chronische Hardlijvigheid en andere Endeldarm­ aanbieding van / 10 en geven U een positieve binkwalen
ontvangen. — Indien u tevreden zijt met
dende waarborg, dat onze behandeling U zal genezen
of wij zullen Uw geld terugzenden in verband met
het hiermede verkregen resultaat, dan zendt u de conditiën van onzen waarborg (Zie onzen waar­
f 2.50. Indien niet, dan hebt u ons alleen te borg op de derde pagina van den omslag van ons
schrijven wat het resultaat was, en het kost u boek, hierbijo-aand.)
niets. U beslist na de proef name. Deze won- In zake de geneesmethode welke wij U hierbij
derbaarlijke opzuigende methode, welke ik gratis zenden, zoo zendt U ons wanneer U tevreden zijt
aanbied, geneest zelfs gevallen die 30 tot 40 jaar met de verlichting daardoor verkregen, / 2.5!) binnen
oud zijn, zoowel als lichte gevallen. Handelt nu ! ß dagen na ontvangst. Indien U echter geen baat
en behoedt u zelf voor een ongekend lijden, daar I hebt gevonden en ü schrijft ons direct hieromtrent
Aambeien in Fistels overgaan en dan naar doo- h** 8 * ü \ et ..£ dagen beproefd hebt en tevens Uw
delijken Kanker. Mijne drievoudige opzuigende &} beschrijft, dan hebt U geen enkele verplichting
., j J , ,,.., & -f , i*t meer tegenover ons.
geneesmethode geneest voor altijd, omdat het op Imiie * TJ echter een ernstig geval hebt of dubbel
de juiste plaats wordt toegepast en ik wensen zeker wenscht te zijn van Uwe genezing, en tevens
•u deze methode voor mijne kosten te laten pro- steeds het middel in huis wenscht te hebben voor
beeren. voorkomende gevallen voor U of Uwe huisgenooten,
Zend geen geld, alleen uw naam en adres en | zoo willen wij den prijs van / 2.50 voor deze proef |
schrijf vooral duidelijk aan Giles v. Vleck, No. 13, geneesmethode te samen trekken voor de groote I
Amsterdam. Ik zend u ook mijn fraai, geïllu-1 behandeling en Uw / 10 geldt dan als betaling voor
streerd boek tegelijk met de behandeling in | ^eze kleme methode en ook voor de Groote, Speciale
blanco en elo ne fr* co I Behandeling, te samen.
TT.- iv-i i" i i , , Uitstellen is levensgevaarlijk—dat weet U—zendt
Het is opmerkelijk, hoe de kwakzalvers met daarom heden nog een Postal order van / ]0 voor!
een t?aie volharding hun bedrijf voortzetten. 0nze groote geneesmethode ten einde Uwe blijvende
Ongeveer drie jaar geleden kwam een bijna ge- ; genezing dubbel zeker te maken. Onthoudt wel,
lijkluidende advertentie in de kolommen van onze dat wij het risico dragen. Indien wij U niet zouden
bladen voor j ook toen waren 300 lijders in tien kunnen genezen, krijgt U eiken penny terug, dien I
maanden genezen, zoodat het ons wel verwon- • ^ ons betaald hebt. Verknoei Uw geld niet aan |
derd dat het getal der genezenen — in de adver- ! zalf J es Schandelijk en nog eens schandelijk. Zonder
den patiënt gezien, zonder hem onderzocht te
hebben wordt maar verklaard, wij „weten positief
dat wij u genezen kunnen" Hoe menigeen
zal er inloopen en óf door verkeerde behandeling
óf door het uitstellen van de aanwending van
doelmatige hulpmiddelen het slachtoffer van zijn
lichtgeloovigheid worden *
De brief alléén is voldoende om de geheele
| exploitatie tot grove kwakzalverij te stempelen ;
wij hopen onze lezers nog meer te overtuigen,
I door 't een en ander mede te deelen omtrent
I de middelen, vervat in het proef doos je, dat gratis
wordt toegezonden, Zij zijn drie in getal: Opslurpend
Pasta. Steékpillen en Aambeipillen en voor
ons welwillend onderzocht door den heer M. J.
|VAN PIENBROEK, te Middelburg.
Da Pasta (Dr. van VlecFs Absorptive Plasma)
is een zalf je dat lanoline en vermoedelijk vaseline
bevat, vermengd met tannine (looizuur) en dat
naar lysol riekt.
De Steékpillen (Dr. van Vleck''s Muco-lood
Steékpillen) bestaan uit cacaoboter, een beetje was
en tanmlbumine.
De Aambeipillen (Dr. van Vleck
en patent geneesmiddelen, welke alleen
tentie — niet is vermeerderd slechts tijdelijk verlichting geven voor korten tijd
w« 7o,»0n or,o 4^ n/rnn«t mio ~~ i ï . en nooit genezen U hebt ze geprobeerd en kent ze.
Wij zagen ons, in Maart 1912 genoodzaakt ; Door de%ele uitmUntende resultaten welke wij in
tegen Vleck s methode te waarschuwen en m duizende gevallen verkregen, weten wij positief, dat
geruimen tijd zagen wij de advertentie niet meer. | W1j u genezen kunnen.
Nu zij weer in de bladen verschijnt moet ook j 'Vertrouwende, dat U spoedig Uwe gezondheid
onze waarschuwing weer voor den dag komen | terug zult krijgen, teekent
•en daarom laten wij hier een gedeelte volgen Hoogachtend,
van 't geen wij in 1912 schreven: The Dr. VAN VLECK CO."
Niettegenstaande het adres in Amsterdam was • *) N.B. Een boekje klein formaat van 24 blz. Red. Mbl.
9 s Aambeipillen)
waarvan in het boekje gezegd wo

tooide gaf den district-arts aanleiding tot een ijver enz door zijn medemenschender volksgezondheid te 's-Gravenhage ; als advoaanklacht
bij het gerecht. De man had de ziekte niet vertrouwd worden. Thans zich | caten traden op mr. A. Lind voor appellant en
eener vrouw niet als diphtheritis erkend, door werpend op het vak der kwakzalverij, en zie ! mr. A. W. Schippers voor geappelleerde, beiden
verkeerde behandeling waarschijnlijk den dood financieel gaat het hem goed. te Amsterdam. =dj
der vrouw veroorzaakt en door het niet-toepassen Waarschijnlijk zullen anderen; lezers van dit De arts G. brengt in den handel een geheim
van de noodige maatregelen er toe bijgedragen dat stukje, ook wel zu Ik a> oorbeelden kennen. Nu | middel tegen tuberculose, granuline genoemd.
de kinderen eveneens door die ziekte werden aange-1 zullen er wel weer menschen zijn die denken | Om dat middel bekend te maken, schreef hij
tast en misschien ook het optreden van eenige ,,och, dat schrijft die dokter maar uit afgunst", een brochure, die aan verschillende bladen werd
diphtherie-gevallen bewerkt in een bakkers-'Nu, tegen zulke verdachtmaking kan ik mij tQegezonden. Een dezer bladen zond de brochure
familie, waarvan de verspreiding van die ziekte | moeilijk verdedigen. Alleen kan ik verzekeren, ! aan den heer O. ter beoordeeling en deze heeft
in ruimer kring het gevolg is geweest. dat ik, niettegenstaande alle kwakzalvers, uit j toen een scherp artikel geschreven, zoowel tegen
mijn vak ruim voldoende inkomen trek om te de brochure als tegen het middel, dat er in
Van September tot December 1908 werden in ' bestaan. Het is alleen ergelijk, en daar wensch. wordt aangeprezen, en eveneens tegen den per-
Küllstedt, waar de veel geconsulteerde kwakzal- | ik vooral in dezen kritieken tijd ernstig op te soon, die het in den handel brengt,
ver AUSMEIER zijn praktijk uitoefent, aan typhus wijzen, dat zooveel geld, zulke enorme sommen, | Laatstgenoemde achtte zich door dit artikel
en diphtheritis 96 personen ziek met 13 sterf ge-1 voor die kwakzalverij daarheen gaan, waar zejbeleedigd en stelde een eisch tot schadevergoevallen.
Onder deze 13 waren er 8, waarvan de juist allerminst behooren te komen. ïk kan mij ding in bij de Zwolsche rechtbank. Deze wees
geneesheer geen verklaring wilde afgeven, omdat niet voorstellen, hoe een ernstig man den I den eisch toe en veroordeelde den heer O. tot
men hem te laat kennis had gegeven. Menig- dag kan beginnen met Gods zegen te vragen over i betaling van een schadevergoeding van f 100.
maal waren de zieken behandeld met uien, pe- practijken, die klaarblijkelijk bedoelen misbruik De advocaat van appellant beriep zich voor
troleum en tabaksaftreksel, middelen begrijpelij- te maken van de lichtgeloovigheïd en de onkunde ! diens handelingen op het openbaar belang ; de
ker wijze geheel onwerkzaam bij de genoemde zijner medemenschen. En dat het aldus verdiende pleiter van de tegenpartij beweerde, dat de daarbij
ziekten. i geld hem niet in zijn handen en zakken „brandt" gebezigde beleedigingen absoluut noodeloos
Er zijn genoeg geneesheeren in ons land, die waren en slechts kunnen worden verklaard uit.
Eenige maanden geleden traden in een dorp bij op volkomen regelmatige wijze hun brood traehten wrevel'van een zekere wetenschappelijke richting
iesbach verscheidene gevallen van zware diphthe- te verdienen, evenals in elk ander eerlijk beroep, die het niet kan verkroppen, dat een collega
niet loopt in het tuig van de door haar als
schillende van die gevallen kwamen in behandeling I velen met een hoogstaand karakter, mannen van de eenige juiste voorgestelde methode
van den boer-kwakzalver HINTESKUISHOFER, die eer en plicht. Waarom deze dan niet geraadzijn
wijsheid had opgedaan bij een overleden i pleegd ? En ik wend rafj hierbij speciaal tot de
{N. Rott. Ct.)
homoëopaath,

NAAMLIJST
TAN DE LÜDEN DER
ftmoifutepileKwalM],
OP 1 JANUARI L915.
Totaal 838 leden.
DAGELIJKS BESTUUR:
Mr. P. W. de Koning, Advocaat te
Amsterdam, F oorzüter.
Mr. A. Lind, Advocaat, Amsterdam.
E. J. Abrahams, Arts, Amsterdam,
Secreia ris • Penningmeester.
ALGEMEEN BESTUUR:
Mr. J. L. F. Böhtlingk, Substituut-
Officier van Justitie bij de Arr.-
Rechtbank teRotterdam.
Mr. A. A. Cnopius Officier van
Justitieb.d. A.-R.t. Winschoten.
Mr. A van der Eist, Ambtenaar
O. M. bij het Kant. te Leiden.
Ds. F. C. Fleischer. Doopsgez.
Predikant, te Winterswijk.
C. Nannes Gorter, Journ., Alkmaar.
P. Keg Cz.,oud-.Postd. Middelburg.
J. van Riel, Dir. Mil. Apotheker,
Directeur van het Rijks Magazijn
van Gen. te Amsterdam.
Dr. G. Romijn, Inspecteur van de
Volksg. te 's-Hertogeubosch.
H. van Gelder, Redacteur.
NEDERLAND.
EEREL ËD EN:
Dr. Vitus Bruinsma, te Zo kern.
G. B. Schmidt, te Amsterdam.
GEWONE LEDEN:
Aalsmeer.
E. A. J. Bon, arts.
W. Snethlage, arts.
* Aalten.
H. J. der Weduwen, arts.
Akersloot.
J. Baart de la Faille, arts.
Alkmaar.
Afd. Alkmaar v/d. Ned. Mij. tot
Bevorder, der Geneeskunst.
Dr. J. M."van Dam.
Dr. J. Degenaar arts.
Mr. J. Hanegraaff, Sub. Off. v. Just.
R. J. van der Hey de, arts.
C. L. Molenaar, apotheker.
C. Nannes Gorter, journalist.
B. Schouten, Apotheker.
Dr. R. G. C. Schröder.
W. G. E. Valk.
Dr. J. W. Wicherink, arts.
Almen.
P. L. van den Harst, arts
Mevrouw C E. Jansen.
Ameide.
F. J. van den Berg, arts.
Amersfoort.
Gezondheidscommissie.
L. J. Röhaer.
J. C. Rolandus Hagedoorn, arts.
Vereeuiging tot bevordering van
de belangen van slechthoorenden
C. M. M. Vermolen, apotheker.
Amsterdam.
E. -T. Abrahams, arts.
Dr. F. Basenau.
Dr. J. J. M. van Bergen.
J. Blaauboer Jzn., apotheker.
Dr. Ch. Bles, arts. H$M*
C. Blomberg, apotheker.
L. H. Bogtstra, apotheker.
P. H. Bon, apotheker.
Dr. C. F Bosch.
Dr. W. G. Bouraan, arts.
N. M. Bouvy & Zoon. apothekers.
J. M. G. van den Brink, arts.
Dr. H. Brongersma.
Dr. Joh. Ch. E. Bückmann, leeraar
aan het gymnasium.
Prof. Dr. H. Burger.
Dr. P. W. C. M. Busch, arts.
S. J. W* van Buuren.
Dr. J. van Campen, arts.
H. F. D. Claessen,"apotheker.
L. C. W. Cocx, apotheker.
H. L. Coopman, arts.
A. Cijfer, arts.
I. van Daal, arts.
C. L. Deijll, arts.
J. W. Dito, arts.
Dr. D. M. Edauw.
Dr. J. J P- van der Eijden.
J. C. Filedt Kok, apotheker.
J. A. Fortuyn.
A. Frederikse, arts.
S. S. Galleé, apotheker.
H. van Gelder, ding. mil. apoth.
J. B. Gersons, apotheker.
Dr. J. Gewin.
Dr. J. G. Goh?, arts. '
Mevr. J.d. Haan-v.M aarseveen,arts.
F. de Hau5, apotheker.
H. D. de Haas, arts.
Dr. P. F. van Hamel Roos,"scheik
Dr. J. de Üartog, arts.
J. J. Hempenius, apuaneïer.
Dr. HK. TH. Herman, arts.
Dr. C. Heymans.
Mevr.IIobbel-MollSchnitzler,apth.
K. van der Hoop, arts.
Dr. S. van der Horst.
Dr. A. Huender, apotheker.
Mej. C. Hugeuholtz, apoth.
V. van Itallie, apotheker.
H. AI. C. Jansen, arts.
Joh. Jelgerhuis SwÜdens, apoth.
Dr. N. M. JosephusJitta, wethouder.
M. de Jong, apotheker.
J. Jonkman, apotheker.
Herman G. Jurriaans.
Bernard Kanis, administrateur.
W. R. van de Kast eel e, arts.
B. A. van Ketel, apotheker.
Dr. D. H. Koetser, arts.
Mr. P. W. de Koning, advocaat.
P. J. Kruysse, apotheker.
G. G. Lambers, apotheker.
Mej. Dr. C. de Lange, arts.
C. J. v. Ledden Huisebosch, apoth.
Mr. E. van Lennep.
Mr. A. Lind, advocaat.
W. v. d. Linden, apotheker.
W. A. de Looze, Off. v. Gezondh.
J. P. v. d. Marel, Kapitein-apoth.
B. van Marwijk Kooij.
Prof. S. Mendes da Costa.
Dr. L. C- v. d. Mculen, arts.
Dr. A. Meyer.
E. Mogendorff, arts.
Dr. P. Muntendam.
J. Musaph.
Ned. Maats. t. bev. d. Geneesk.
Ned. Maats. t. bev.d. Pharmacie.
G. A. Nering Bógel.
Mr. V. Ij L. van Os.
A. Otto, arts.
H. G. Pitsch, tandarts.
M. J. van der Plaats, apotheker.
C. U. Hey te d'Ailly.
Jacobus Polak, anolbekeren scheik.
Dr. C. N. v. d. Poll, arts.
A. H. Pos, arts.
L. P. G. Postema, arts.
Dr. W. Posthumus Meyjes.
Dr. W. C. Posthumus Meyjes.
W. F. Privé, kapt. mil. apotheker.
J. A. Quanjer, arts.
M. V. Redert, apotheker.
Dr. A. W. van Renterghem.
J. van Riel, Dir. milit. apotheker.
Dr. D. A. van Riemsdijk.
G. H. Roll, geneesheer.
Dr. N. J. Rooswinkel, arts.
Mej. J. C. Rübsaam, apotheker.
A. J. Rijk.
H. van 't Sant, apotheker.
G. Schipper; apotheker.
G. B. Schmidt, apotheker.
Mevr. Scholten — Commelin.
H. J. M. Sehoo, arts.
Dr. J. Schrijver.
Dr. S. Simons, arts.
Dr. S. H. Solkes.
Dr. A. Spanjaard, arts.
J. Stärcke, arts.
Dr. B. H. Stephan, arts.
W. S. Stüven, veearts.
Dr. J. F. Suyver, apotheker.
Mej. Francïna Swart, apotheker.
W. N. Swets, arts.
A. N. Swijghuisen Reigersberg.
Dr. P. F. -f. Ter Maten.
J. Th. Tinkelenberg, apotheker.
Prof. Dr. Hector Treub.
Dr. J. W, v. d. Valk Jr., arts.
P. Verhagen, arts.
A. Verhoeff, caud. arts.
W. A. Vermaas, arts.
Dr. P. C. Vlaanderen, arts.
G. P. H. Vriens, apotheker.
L. A. de Vries
Dr. P. N. de Vries Jr.
Dr. J. M. Went zei, arts.
Mr. R. van de Werk.
Hendrik Wertheim, notaris
Prof. Dr. J. R. A. Wertheim Salomonson.
P. van der Wielen, Hoogl. Artsenijb.
Ed. Wiener, arts.
P. A. de Wilde, arts.
Dr. H. Woltring, arts.
J. L. C. Wortman, D r. Gen. dienst.
Wijnhoff enVan Gulpen,hand.sch.k.
J. J. S. R. Zimmermau. *
Andijk.
Dr. J. A. L Heenk, arts.
Apeldoorn.
A. A. Bonnema, apotheker.
Dr. B. ter Cock.
Dr. W. Driendijk.
Gezondheidscommissie.
Mevr. A.G. Kerkhoven—"Wijthoff.
P. Persijn, apotheker.
L. Pot, arts.
Dr. A. Zaaijer.
Appingedam.
Gezondheidscommissie.
Arnhem.
Dr H. van Bommel van Vloten.
Dr. G. J. M. Couvée, arts.
Mej. M. M. Couvée.
Mr. F. O. v. d. Dussen, rechter i.d.
arr.-rechtbank.
H. G. Enklaar, off. v. gezondheid.
W. F. van Essen, militair apoth.
Gezondheidscommissie.
Th. Hillen, apotheker.
Mej. G. Jongbloed, gemeente apoth.
Di\ P. W. Meihuizen, arts.
E. Menthen.
Mr. D. J. Mom Visch.
Dr. A. E. Post, oud-insp. geneesk.
staatstoezicht.
Dr. W. Renssen, arts.
Mevr. M. E. v.Tienhoven-Muijsken.
A'um.
D. M. Sypkens Smit.
Assen.
Dr. H. Anema, arts.
J. Bartolotti Rijnders, dirig. off.
v. gezondheid.
J. Bolt, arts.
Mr. A. Hilbingh ten Oever.
Avenhorn.
R. Geel, arts.
Afd. Westfriesl. V. d. Ned. Mij. tot
bev. der Geneesk.
Baarn.
Dr. P. V. Astro, arts.
D. Bierhaalder, apotheker.
Gezondheidscom missie.
Rud. Heij broek, arts.
Mej. M. C. Juliils, apotheker.
Dr. F. J. A. MuMsken, arls.
A. R. SchuyHng,. ontvanger Directe
Belastingen.
Dr. A. J. A. Thomas, arts.
Barendrecht.
Gezondheids-Commissie.
Dr. J. van der Meulen, arts.
Baraingerhorn.
Witte Kruis.
Beek bij Nijmegen.
G. V. H. Wendelaar.
Beildii.
Groene Kruis.
Bennebroek.
A Kouwenaar, arts.
Bennekom.
J. W. F. Donath.
Benschop.
W. Honig, arts,
Berkel (Z.-H.)
Dr. H. J. J M. Moet.
Berlikum.
Dr. J. Kwast.
Beverwijk.
A. Donker, apotheker.
Dr. A. Schucking Kool.
Mej. Anna C. A. Sepp, apotheker.
De Bilt-
K. J. Lette, arts.
Dr. H. W. Melchior, arts.
Bloemendaal.
Dr. D. Bakker, arts.
Dr. H. Bitter.
Mevr. wed. A. Kal ff.
H. Lemstra van Beusekom, arts.
Dr. W. Rutgers v. d. Loeff, arts.
Adr. Stoop.
Bodegraven.
L. C. G. Douw es Dekker, apotheker.
Gezondheidscommissie.
Di'. M. Marsman.
Bolsward.
S. Andela, ;irts.
H. Beekhuis, arts.
K. van Rinjrli, apotheker.
Borculo.
Groene Kruis.
Borger (Dr.).
Gezondheidscommissie.
Bo ven karspel.
W. B. C. H. Canoy, arts.
Boxmeer
Gezond lieidscounnissie.
A. Smeets.
Bozum.
J. H. Regenbogen, arts.
Brakel.
J. J. Warnsinck, arts.
Breda.
Dr. A. W. -M. van Deventer.
Geneeskundig Leesgezelschap.
Groene Kruis.
Breukelen.
Dr. Joh. Keijzer, arts.
Brielle.
Gezondheidscommissie.
Buiksloot.
S. van Kempen, arts.
Buitenpost.
H. Yzonides, arts.
Burg (Texel.)
A. Wagemaker, arts.
Bassum.
Mr. J. P. C. van der Burgh.
Gezondheidscommissie.
Dr. D. W. de Jong, arts.
Dr. C. J. Konina;, apotheker.
Castricum,
Witte Kruis.
Culembor^.
Groene Kruis.
Cuyck
J. van den Broek.
De dem s vaart.
Th. Ruys, arts.
Belden.
Groene Kruis.
Dr. J. L. Winkler Prins.
Délit.
Groene Kruis.
Denekamp.
A. J. Hondelink, arts.
Deventer.
Geldersche Ver. het Groene Kruis.
Gezondheidscommissie.
Dr. P. van Delden Sr.
P. Volders, apotheker.
Dieren.
Leesgez. Elk wat wils.
J. van Eijk, apotheker.
Dirksland.
Groene Kruis.
Doesburg.
Dr. J. Brand.
Dongen.
C. J. Maassen, geneesheer.
Doorü.
M. J. van Dam, aits.
Dordrecht.
J. J. Benjamins, arts.
Mr. P. Blussévan Oud-Alblas,adv.
P. A. Giltay, apotheker
Groene Kruis.
S. M. Hugo van Gijn.
Jan Hordijk Jzn., fabrikant.
A. J. Lebrei, fabrikant.
Mr. A. A. Moll, advocaat en proc.
Maatsch. tot Bev. der Geneesk.
Dr. H. W". van Rhijn, arts.
M. L. C. Staring, oud-maj. d. art.
J. J. Visser, arts.
Drachten-
De Touars & Harmse, apothekers.
S dam.
J. van der Molen, arts.
Witte Kruis.
Ede.
Dr. C. A. W. Weyer.
Eefde.
J. M. van Elk.
Dr. J. v. d. Hoeven, arts.
Eelde.
Dr. A. Hesselink.
Eindhoven.
Gezondheidscommissie.
J. A. H. Rijke, apotheker.
Elslo f Fr )
Groene Kruis (afd. Makkinga.)
Eist.
Groene Kruis.
Enkhuizen.
Gezondheidscommissie.
Enschedé.
G. Baurichter, apotheker.
Abr. Ebeling.
Gezondheidscommissie.
H. Sijtsema, apotheker.
Ezinge.
J. A. Schleurholtz, arts.
Garmerwolde (G-r.)
J. H. v. Heijniiiïen Nanninga, arts.
(Hessen Nieuwkerk.
W. C. Rensen, arts.
Ginneken.
Mr. F. Couvée.
Gezondheidscommissie.
Goedereede.
Groene Kruis.
Goes.
J. J. Ochtman.
Gorinchem.
Afd. Mij. ter bev. der Geneeskunst.
Gezondheidscommissie
Gorredijk.
G. Zwart, apotheker.
Gouda.
.Gezondheidscommissie.
Dr. A. Montagne.
Gouderak.
Dr. F. Beekenkamp.
Grave.
Het Groene Kruis.
's-Gravelani.
Dr. H. Jonker.
*sGravendeel.
J. Bossers, ifeneesheer.
Groningen
Dr. M. Bolt.
Dr. L. Bonman.
T. E. van Dijk, apotheker.
Dr. H G. Hamaker, arts.
M. Hij mans, arts.
Dr. H. Kremer, arts.
Dr. L. H. Leopold, arts.
Mr. L. B. Lohmann, rechter.
W. R. Mansholt, arts.
Grouw.
Dr. A. Prins, arts.
Grijpskerk.
Groene Kruis.
Gulpen.
Gezondheidscommissie.
Den Haag.
E. M. G. Ahn, dir. off. v. gezh.
A. van Andel.
W. M. H. Anten, gep. kap. d. inf.
Mr. J. H. de Bas, advocaat.
J. Blomberg Jr., apotheiter.
Mej. A. Bouvin.
Mr. P. A. Callenfels, advocaat.
A. Carrière, arts.
Dr. G. D. Cohen Tervaert, arts.
J. van Dam van Isselt.
Dep. d. Maatsch. t. b. d. Pharm.
C. Dekker, arls.
Mr. W. Dolk.
J. H. L. Dreckmeyer.
Prof. Mr. H. L. Drucker, Lid le
Kamer der Staten-Generaal.
J. Dijk.
Dr. J. van Dijk.
W. S. A. van Eek, notaris
Dr. D. W. Ekker, arts.
Dr. C. J. L. Feith.
W. H. J. Gantvoort, apotheker.
Dr. J. R. van Geuns, arls.
Gezondheidscommissie.
Dr. E. W. Goteling Vinnis.
C. E. Grasswirkel, arts.
B. M. Gratama, ing. bij de Ned
Ind. Spoor«'.-Mij.
Ned. Vereenig. het Groene Kruis.
Dr. J. de Groot, arts.
Dr. E. H. Halbertsma, Dir O. v. G.
Dr. C. E. Heinsius, arts.
Dr- A. Hendriks.
A. J. van Huffel Jr., apotheker.
Dr. H. M. Hijroans, arts.
G. P. Ittman, arts.
W. G. J. Jaarsveld.
L. de Jong, arts.
L. Jonker, arts.
C. J. Kleyn, arts.
Dr. M. van der Koogh,
Dr. A. A. Korteweg, arts
R. H. Laverman, apotheker.
M. L. Q. van Ledden Huisebosch.
inspect, v. d. Volksgsz.
Dr. G. W. S. Lingbeek, arts.
Th. Luykx, apotheker.
H. M. 'March,
C. Mensink, tandarts.
A. W. F. Nieman.
G. Oosterbaan, inspect. Volksgez.
J. Oostra, arts.
Mr. C. P. D. Pape.
Mr. C. W. J. J. Pape.
Dr. J. Th. Peters, arts.
A. Pleijsier, arts.
Mr. Th. B. Pleyle, Min. v. Kolon.
Jhr. Dr. N. F. C. Pompe v. Meerdervoort,
arts.
Dr. G. Prins, arts.
H. Rolandus, Hagedoorn.
Dr. M. Rutgers.
Dr. J. M. VY. Scheltema, arts.
J. F. Schill.
J. J. Schoevers.
Dr. H. B. Semmelink, arts
Dr. A. Sikkel.
Jhr. J. W. Six, technoloog.
Dr. W. v. d. Slooten, apotheker.
E. Sijbolts, apotheker.
J. C. van den Tol.
•J. A. v. d. Tooren, apotheker
Dr. A. Tiickermann, arts.
W. D. Valkis, apotheker.
F. R. Vechtman, apotheker.
A. Veenhuysen. •
Mr. J. D. Verbroek, advocaat
Dr. J. G. Walaardt Sacré.
J. K- W. Weijgers, arts.
Haarlem
Mevr. L. L. Bierens de Haan, geb.
Van Leeuwen.
Dr. A. N. Dinger, arts,
R. Duijm, apotheker.
O. S. Frank, arts.
S. W. Hoekstra, makelaar.
P. J. Honoré Metz.
Mr.W. H. Hoyer,subst off. v. Just
Drt L. C. Kersbergen, arts.
Dr. H. Kikkert Czn , arts.
Dr. W. E. Merens.
G.-Nolst Trenité, leeraar H. B. S.
Dr. A. E. Ten Oever, arts.
J. C Tadema.
J. Waller Zeper, arts.
Haarlemmers eer.
Gezondheidscommissie.
Stad Hardenberg.
Gezondheidscom üissie.
Harderwijk.
H. Blanken Jzn., arts,
Hattem.
Gezondheidscommissie
Hazerswoude.
P. Dekker, arts
Hedel.
H. Reid, arts.
Heemstede.
C. J. C. Burkens, arts.
T)r. E. A. H. Droog arts.
'sHeer Arenaskerke.
H. van Iwaarden, arts.
Heerenveen.
Mr. W. H. de Grève.
J. Hepkema, uitgever.
Heer Hugo Waard.
Witte Kruis.
Heerlen.
Gezondheidscommissie.
Heinenoord.
A. de Reus, arts.
Helder.
Gezondheidscommissie.
Hellendoorn.
Dr. B. H. Vos, arts.
Hendrik-Ido-Ambacht.
D. J. Kamberg, arts.
Hengelo (O.)
G. O. D. Dikkers, fabrikant,
Mevr. D. W. Stork.

's Hertogenbosoh.
IT. van Baer, apotheker.
Gezondheidscommissie
Dr. G Romijn, insp. v. d. Volksgez.
Herwijnen-
W. A. Lampe, arts.
He teren.
R C. Suijling, med. doet- arts.
Heus den.
Gezondheidscommissie.
Heythuizen.
J. D. Smits, arts.
Hillegersberg.
D. Heineke, arts.
Hilversum.
G. Groeneveld, apotheker.
Br. I. J. Hage.
A. J. v. Heemskerk Düker, apoth.
Mevrouw M. Heybroefc-Heeter.
Maatschappij ter bev. der geneeskunst
Gooi en Bemlaud.
Mevr. C.W.C.v.d.Meulen-v.Manen.
Mej. R. S. Meijer.
B. H. van Nes, arts.
Dr. M. Niemeijer, arts.
J. H. F. Scherrewitz.
Jhr. H. Trip, Jr.
Hippolytushoef.
J. W. de Goeje, arts.
Hoek (Zeeland.)
Afd. Zeeuwsen Vlaanderen O. D.
der Mpij. t. Bevord. d. Geneeßk.
L. A. J. Deyer, arts.
Hoofddorp.
Dr. J. Mannin ga, arts.
Hoogeveen.
Gezondheidscommissie.
J. R. Meijeringh, arts.
Hoogezand.
Gezondheidscommissie.
Hoogkerk-
Groene Kruis.
Hoorn.
G. J. de Boer, arts.
F. M. de Leur, veearts.
Horst.
H. F. Koning, arts.
Huis ter Heijde.
S. E. Haagsma, werktuigk. ingen.
Dr. F. A. K. Kom bach.
Huizum (Fr )
Dr. W. Sinninglie Damsté, arts.
Hulst.
Gezondheidscommissie
Kampen i
P. Butter, arts.
Het Groene Kruis.
Kapelle
B. Knaap, arts.
Katwijk aan den Rijn.
J. Huetingïi, arts.
Katwijk aan. Zee.
Dr. D. L. van Elk, arts.
H, E. de Kuiter Zijlker, arts.
Dr. A. J. v. Walsem.
Kethel iZ -H.i
G. Sauer, arts.
Kinderdijk.
Jan Smit V.
Klundert.
Dr. B. J Holster.
Koog a. d. Zaan.
M. Scheele.
Kortg-en».
L. G. Gelderman, arts.
Krimpen a. d IJsel-
W. M. lïlom, arts.
Kruisingen.
F. D. Kolft'van Oosterwïjk, arts.
Lage Zwaluwe.
D. Dooremans, arts.
Laren (N.-H.)
K. F, A, Lommei, arts
H. G.Willenborg, arts.
Leeuwarden.
J hr. 11 r. A. E. v. Boelens. v. Eysinga
Mr. A. Menalda Hz.
Mr. J. D. v. d. Plaats.
Dr. J. A. Kömer, arte.
Dr. F. van Settin.
ó'; J. de Vogel, apotheker.
Afd. v. d. Prov. Fr. Wprkl.-Ver.
Leen w«n.
Dr A. W. van Haagen.
Leiaen
Mx. P. J. H. A al bei se.
Mr. M. d'Aumerie.
Dr. H. J. M. Boonacker.
Mr. A van der Eist, ambt. O. M.
J. G. van Es, arts.
Dr. G. Fabius.
Gezondheidscommissie.
Prof. dr. L. van Itallie.
Prof. Dr.' P. Th. L. Kan.
P. Kïngma Boltjes, arts.
J. B. F. Rassers, arts.
Dr. A. van Rijn.
H. P. Veldhuisen, arts.
Dr. J. H Zaaijer, Hoogleeraar.
Lemmer.
P. van Dillewijn, arts.
Lent (bij Nijmegen).
F. C. Kuipers, arts.
Lezmond.
P. Bon, arts.
De Lier.
Groene Kruis.
P. van der Marel, arts.
Lisse.
D. Blok. arts.
Lith.
J. Wiegersma, arts.
Lochern.
J. A. ten Bokkel Huinink, arts.
Dr. Vitus Bruinsma.
Gezondheidscommissie.
Dr. H. J, Oflerhaus.
Loenen a. d- Vecht
L. L. Po B thuma, arts.
Loosduinen.
Dr A. Deenik.
Losser.
J. G. Frederiks, arts.
Lunteren.
Dr. W. C Kimmijser, arts.
Maastricht.
L. J. Nijst, arts.
A. H. Schmedding, arts.
MakKum.
E. Heekman, apoth.
Markeloo
Js. B. Wanrooij, arts.
Marsum (Fr.)
K. Reitsma, arts
Meerkerk.
Dr. C. Spijkerboer, arts.
Medemblik.
Witte Kruis.
Meppel.
Dep. Mij. tot Nut van 't Algemeen.
Gezondheidscommissie.
Metslawier.
Dr, R. F. Elema.
Middelburg.
Dr. Bijlsma.
Gezondheidscommissie.
L. K. v. d. Harst J Jzn., apotheker.
P. Keg, Cz., oud-direct. posterijen.
M. J. Pienbroek, apotheker.
Middelhar nis.
0. J. H. v. d. Broek
Gezondheidscommissie.
Middelstum.
Dr. G. J. Wijchgel.
Montsloort.
J. van Ten g bergen, arts.
Neuzen.
Gezondheidscommissie.
Niekerk.
Groene Kruis.
Nieuw-W e erdige.
Groene Kruis.
Nieuwendam.
P. J. J. Honig, arts.
Nieuwenhoorn.
Dr. C. van der Sluijs, arts.
Nieuw- en St. Joosland.
Groene Kruis.
Nieuwe Tonge.
C. van Gelder, arts.
Nieuw olde-
Dr. H. H. F. Bekenkamp, arts.
Numansdcrp.
C. Flûhil, arts.
Nunspeet.
Dr. J. Schut, arts.
Dr. J. Schut, arts.
Nijkerk.
,P. N. van Lit, arts.
Nijmegen.
Dr. L. P. J- Berends Jr.
Dr. J. Haspels.
J. C. Hertstein, arts.
J. W. Hoeffelman, arts.
Dr. W. J. Kolft'.
P. Leendertz.
Dr. F. Lvcklema à Nijeholt.
G. Pli. G. Moeijs, apotheker.
.Dr. N. Munk, arts.
G. J.W. Roserikrans, amb. v.h. kad
W. F. A. Wijnen, tandarts
Oegstgeest.
D. Timmermans, arts.
Oece.
Groene Kruis.
G. K. Windemüller, arts.
Oisterwijk.
Gezondheidscommissie.
Dr. A. J. van den Heuyel.
Oldehove (Gr.)
Groene Kruis.
Ommen.
Dr. C. J. vYarnsinck, ans.
Oostburg-
Dr. C. Prey Jr., apotheker
Oost- en "West Sou' urg.
C, E. Plugge, arts.
Oc sterend.
Groene Kruis.
Oosterzee.
R. E. Wieringa, arts.
CoBt-Kapelle (Z).
W. Bal, arts.
Oostzaan.
Witte Kruis.
Opperdoea
Witte Kruis.
Oss.
Gezondheidscommissie.
Ouddorp (Plakkeej.
K. C. Crucq, arts.
Ouderkerk a id. Amatel.
M. Ëeftink Schattenkerk, arts.
Oudesohot.
W. P. Scheitern a, arts.
Oudewater.
Groene Kruis.
Oud-Karspel.
J. G. Vogelenzang, arts.
Fapendrecht.
Dr. E. Brandts.
St. Philipsland.
A. Leon van Eldik, arts.
Poortugaal.
Dr. K. R. Rootzant, arts.
Frincenbage.
Dr. M, Batenburg, arts.
Purmarend.
K. van Giffen, apotheker.
Dr. J. J. Maats.
Putten.
M. C. G. Middelburg.
Puttershoek.
Dr. D. H. N. Adrian t.
_ Eauwerd.
Gezondheidscommissie.
Beeuwijk (bij Gouda).
J. M. van Staveren, arts.
Eenkum.
Dr. A. Schuld.
Rhenen.
J. J. Post, apotheker.
Bhijnsburg.
H. G. Jonker, arts.
Ridderkerk.
G. H. Nijkamp, arts
Rockanje.
Groene Kruis.
D. F. Grofiuewoutl, arts,
Roermond.
Gezondlieidscotn missie.
F. A. Haan, apotheker.
Dr. J. L. Herten.
W'. Herten Jzn.
Dr. H. J. Hoving.
Jhr. Mr. Louis Michiels v. Kessenich.
Tli. Paulussen. officier v. gez.
Rozendaal.
Gezondheidscommissie.
Rotterdam.
J. van Assen Jr., arts.
J. Beker, apotheker.
Dr. A. Bin nerts.
Mr.A.C.v.Blommestein,adv.enproc.
Mr. J. L. F. Böhtlingk, subst.-off.
v. justitie.
Mr. C. H. B Boot, off. v. justitie.
Mr.W.P. R.Bouman, subs off. v.j.
A. S. Briedé.
D. H. Brinkhorst, arts.
Dr. J. M. Dutilh, arts.
C. Groenewegen, arts.
Mr. H. W. M. van Heiten, rechter
in de arr. rechtbank
J. V. Huysman, arts.
J. de Jongh. arts.
Mr.Kneepkens, amb.O.M.b.h.Kant.
J. H. M. Luts.
J. L. J. M. Maas, apotheker.
G. O. Meulemau, arts.
Dr. G. H. Moll van Charante.
Dr. L. B. de Monchy, arts.
L. A. Mijnlicf, arts. *
A. A. M. Nelissen, arts.
Dr. D. Neurdenberg, arts.
Dr. R. P. Otfringa, arts.
J. C. Pelle, apotheker.
R. F. H. de Richemont, apotheker.
Dr. M. B. Romeny.
H. van Roijen, arts.
Mej. G. M.Rueb.
Rijks-Seruminrichting.
Van Schaick & Baljon, kooplieden.
P. Schrameier Verbrugge, notaris.
Mej. M. Snellen.
Maurice Son, tandarts.
Dr. P. Spaapen, arts.
Dr. G. J. Stracke, Jeer. Handelssch.
O. L. W. Stutterheim, apotheker.
D. Teessen, apotheker.
Mr. L. R. Teltmg.
Dr. E. C. Tuinsing.
Dr. P. A. Vos, apotheker.
V. Winkler Prins, arts.
K. J. Wijlacker, dir. ziekenfonds.
A. .1. Wijnne, gemeente-apotheker.
H. C. Zeelt, apotheker.
D. J. Zwaan.
Ruurlo.
H. W. C. E. Hofstede, arts.
De Rijp-
B. J. Hornstra, arts.
P. M. S. van Leeuwen, arts.
Rjjssen.
Groene Kruis.
Rijswijk.
C. Gutteling, arts
Schaesberg.
A. H. Claesssens, apotheker.
Schagen.
Gezondheidscommissie.
Scbarmer (gem. Slochteren.)
H. J. Fockens, arts.
Sas van Gent.
J. F. Timmermans, arts.
Scheveningen-
C. van Altena, arts.
W. A. Asman, arts.
Dr.'A. Brester.
J. E, Brouwer, arts
J. van Buuren, apotheker.
M. den Heijer, apotheker.
Dr. C. Oorthuys.
J. A. van Vliet, arts.
Dr. Westerman, arts.
Schiermonnikoog.
J. S. Beekhuis, arts.
Schoonhoven.
J. Groesbeek, arts.
Serooskerke ("Walcheren.)
H. G. J. van den Bosch, arts.
Sleen.
Greene Kruis.
F. A. van Reemst, arts.
Sliedreoht.
ï 1 . J. v. d. Berg, apotheker.
Gezondheidscommissie.
Dr. p. Langeveld, arts.
Dr. Ä. Prins de Baat, arts.
A. A. Quanjer, arts.
Sloten. (N.H,)
Mej. F. Con, apotheker.
Sneek.
B. J. Boerrigter, apotheker.
Gezondheidscommissie.
Soest.
Het Gemeentebestuur.
H. P. Schoonenbeek, arts.
S p aam dam.
G.L.F. Baron vanFridagh, Bürgern.
F. Nije, arts.
J. E. Schalkwijk, Gem. Secretaris.
Spanbroek.
Dr.G. C.van Balen Blanken Jr., arts.
Steenwijk.
Gezondheidscommissie.
Stiens.
H. Hooghoudt, arts.
Stol wijk.
S. Bijlsma, geneesheer.
Stompetoren (N.-H.)
W. C. 0. ten Veldhuis, arts.
Witte Kruis.
Streefkerk.
Groene Kruis.
Surhuisterveen-
Gezondheidscommissie.
Terborg.
N. P. Brunt, arts.
Tilburg.
M. J. M. Bijvoet, apotheker.
Th. N. Cloosterhuis, apoth.
Twisk (N.-H.)
Witte Kruis.
Ubbergen.
Gezondheidscommissie.
Uden (N.-B.)
Dr. P. F. A. Peters, arts.
Uithoorn.
Witte Kruis.
Utrecht.
Mevr. A. C. Alblas-Sorber, apoth.
H. D. Boer.
J. K. van den Brink.
Dr. C. W. Broers, arts. off. v. gez.
Dr. B. Freriks, arts.
Ü. van Gangelen, arts.
Gezondheidscom missie.
J. Grijns, arts.
N. W. van der Haar, apotheker.
Dr. J. Hartog, arts.
Dr. C. van Hoogenhuijze, arts.
P. J. Hoogveld, arts.
Mr. P. J. A. Jordens.
G. H. de Kleyn, arts.
Prof. Dr. B. J. Kouwer.
Dr. L. T. van Lelvveld, arts.
Dr. E. H. B. van* Lier.
Dr. J. Lorié.
J.CTh.Marius,ag.inwet.sch.instr.
P. E. A. Musquetier.
Mej. M. Myers, apotheker.
H. Offerhaus, Arts.
Prof. C. A. Pekelharing.
Pharm ace u tisch Laboratorium.
Dr. Y*. A. Popta, arts.
Dr. Remijnse, arts.
C. L. W. ßuijs, arts.
P. Samson; aits.
E. van Schaik.
Dr. P. Shram, arts.
Prof Dr. C. H.H. Spronck.
W. F. Verhoeff, arts.
Dr. H. Verploegh.
Prof. Dr. H. Wefers Bettink.
Dr. L. W. H. C. Werndly, arts.
Valken s waard.
Groene K"rni«,
Varsseveld.
Dr. E. J. A. Meister
Veen (bij Beusden-)
J. E. Schmitz, arts.
Veendam.
M. Boer, notaris.
Dr. Th. Tjabhes, arts.
Veere.
Gezondheidscommissie.
Velp (bij Arnhem.)
Dr. W. H. Bloemendal, apoth.
Dr. A. S. deBruijn.
Gezond he-idscommissie.
Dr. E. Langemeyer.
Mej. A. M. van Meerten.
Dr. R. Piekema, arts.
Mr. L. H. D. baron de Vos tot Ne
derveen Gappel.
Dr. A. v. d. Willigen, arts.
Velaen.
Dr. T. E. Bos.
Venhuizen.
M. de Heer Klots, arts
Venlo.
K. Ypey, offic. van gezondheid.
Vianen.
L. A. Baron van lltersum, notaris.
H^ J. Thorbecke, arts.
Vlaardingen-
W. C. v. Dusseldorp Jzn., meelfabrikant,
voorz. Gez. Commissie.
C- M. Hoogenboom, arts.
A. Knottenbelt, notaris.
Dr. J. Voosrd. -
V lis sin gen-
Gezondheidscommissie.
A. Stavennan, arts.
J. P. Ver m aas, arts.
"Wagenmgen.
C. D. Bergacker, apotheker.
R. van Eek, apotheker.
Wanswerd.
E. Buis, arts.
Warfum.
Gezondheidscommissie.
Mevr. Wed. P. F. Huizinga.
Wedde.
Gezondheidscommissie,
Vb eesp.
N. A. Ballintijn, apotheker
A. A. Knaap, arls.
"VI estervcort.
J. H. W. Kuneman, arts.
"West Graitdijk.
J. de Wil - , arts.
"Westwoud.
B. S. H. Stielet-, arts.
Vlierden.
Gezondheidscommissie.
"W ill em stad.
Dep v. (1. Mij. tot Nut van 't Als?.
Winschoten.
Mr. A. A. Cuojiius, off. v. Justitie.
"Winterswijk.
F.C. Fleischer, üoopsgez. pred.
Gezondheidscom missie.
Dr J. W. R. Koch, arts.
H. J. Manschot, arts.
Wir dum.
H. Diiinter Tebbeus, arls
Wognum (bij Hoorn.)
L. IL W. Janssteus, arts.
Wolvega
Dep. v. d. Mij. tot Mit v. 't Alg.
Groene Kruis.
W ork urn.
J Hiemstra, arts.
Mevr Wed.Dr L. A M. Sluiterman.
Wormer (N.-H.)
W. de Booij. arts.
Wijbe.
Gezondheidscommissie.
Wijk on' Buurstede.
Dep. der Mij. tot Nut van 't Alg.
IJmuiden
Dr, E F. Rommcling
IJselmonde.
H. C vanden UijIIaardt, arts.
Uselstein.
J. H. Duïjvis, arts.
W. Peel, arts.
Zaandam.
Gezondheidscommissie.
A. M. Pelt, arts.
G. van Santé Bz., apotheker.
J. Wirijes, tandarts.
Z alt-B omni el.
Gezondheidscommissie.
W. van Tright, apotheker.
Dr. J. de Wit, arts.
Zeist.
.L. H. van Berk, apotheker.
C. Guldensteeden Egeling, apoth.
Dr. S. Heeg, arts.
N. A Kortlandt, arts.
Dr. Muller.
Dr. L. W. H. Tjeenk Willink, arts.
Zevenhuijzen (Z.H.)
Dr. H. J. de Witt, arts.
Zierikzee.
Gezondheidscommissie.
Zuidhorn.
Gezondheidscommissie.
Zuidland.
Groene Kruis.
Zutphen.
Gezondheidscom missie.
Dr." J. Oudenampsen, apotheker.
C. Storm Buijsing, burgemeestei.
Zwolle.
R. Meulenhoif, oud-apotheker.
J. J. TijI, uitgever.
NED. O. 1NDIE.
Eangkinang.
A. C. Grivel, officier v. gezondh.
Buiten zorg.
H. van den Hengel, arts.
Ejosjo Earta.
Dr. J. P. H. Lindner.
Foit de Kok.
H. W. Borel, officier v gezondh.
Kediri.
Dr» F. S Stibbe.
Makassar.
Dr. G. M. Brouwer.
Fampanoea.
H. M. G. Dikshoorn, arts.
Fa ré Faré.
Dr. Lumentut.
Fati.
W. W. van Ravestein, arts.
• Sidoarcjio.
L. Ligtenstein, offic. v. gezondh.
Vt eltevreden.
Vereeniging v. vrouwenkiesrecht.
NED. WEST-INDIE.
Suriname.
S. J. Abrahams, distr. geneesheer.

No. 2. Februari 1915. Oplaag 7500 Exemplaren, Vijf-en-dertigste Jaargang.

Bereiden en tot geneeskundig doel afleveren
van geneesmiddelen gaan niet altijd samen en
het bewijs van beide handelingen is veelal moeilijk
te leveren. Iedere van de beide handelingen
op zich zelve, zoowel bereiden als afleveren,
vordert in het belang der volksgezondheid deskundigheid,
zonder welke reeds de deugdelijkheid,
als regel althans, niet valt te beoordeelen.
In ander opzicht geeft art. 1 der wet meer
dan bedoeld is. Wie wel eens een geneesmiddel
bereidt voor en aflevert aan b.v. een familielid*
pleegt niet een handeling die strafwaardig is.
Strafwaardig is de ondeskundige, die zich. bij het
pnbliek aandient voor het bereiden of afleveren
van geneesmiddelen, d. w. z! daarvan zijn bedrijf
maakt.
Bovendien is de omvang der definitie gewijzigd.
Bereiding en aflevering in het groot dient hier
uitgesloten te zijn. Daarom wordt ze beperkt
tot bereiden en afleveren op recept, waardoor
tevens blijkt, dat de receptuur uitsluitend aan
de apothekers toekomt, en tot de aflevering in
het klein van die middelen, waarvan het verkoopen
aan de apothekers moet worden voorbehouden.
Het bepaalde onder 1°. geeft het bovenontwikkelde
weer."
(Wat in de twee eerste artikelen voorkomt over
vergiften en het afleveren daarvan, meenen wij
met stilzwijgen te kunnen voorbijgaan, wat niet
wegneemt, dat een eruxele maal, wanneer de
kwakzalversmiddelen vergiften bevatten, met deze
artikelen rekening kan worden gehouden.)
De hoofdzaak is, dat het voorgestelde en door '
ons overgenomene gelegenheid biedt om, nu de
definitie van uitoefenen der artsenijbereidkunst j
meer nauwkeurig is vastgesteld en bepaald is wie
tot die uitoefening bevoegd zijn, vervolging van :
verkoopers van kwakzalversmiddelen wegens onbevoegden
verkoop — dus op grond van art. 436
van het Wetboek van Strafrecht — veel meer
kans op succes biedt dan tegenwoordig.
Het thans bestaande art. 30 — waarop wij I
hierboven wezen — met de daarbij behoorende j
lijst C is in het nieuwe ontwerp niet opgenomen, j
Over de werking van de lijst dier stoffen, die
door de apothekers-adsistenten in het klein mogen
worden afgeleverd, aan te wijzen bij algemeenen
maatregel van bestuur, en over de vraag in hoeverre
een dergelijke lijst de verkoop van kwak- j
zalversmiddelen zal bevorderen of tegenwerken,
willen wij ons oordeel nog opschorten, totdat wij de
samensteUing van die lijst hebben leeren kennen.
Wij wenschen thans de aandacht te vestigen
op eenige artikelen, in het ontwerp voorgesteld
en die in de bestaande wet niet voorkomen :
„Artikel 23 h.
Bij algemeenen maatregel van bestuur kan
wórden bepaald, dat de invoer van daarbij aan|
te wijzen geneesmiddelen, vergiften en andere;
bijzondere schadelijke stoffen verboden is of
slechts geoorloofd onder de, bij dien maatregel ;
gestelde, voorwaarden."
Memorie van toelichting ; „Men zie hierbij de j
algemeene toelichting onder 3. Dat de invoer van !
specialité's beperkt moet kunnen wo reien, behoeft 1
geen betoog."
In de algemeene toelichting onder 3 lezen wij
daaromtrent :
„Ten slotte wordt in art. 23 h voorgesteld de
bevoegdheid tot beperking van den invoer van
vergiften (en specialité's) uit het buitenland en !
tot het opleggen van voorwaarden bij dien invoer. |
Wanneer groot- en kleinhandel binnenslands ter
wille van de volksgezondheid en de veiligheid aan
banden worden gelegd, dan kan de invoer van
buiten af waarschijnlijk niet geheel vrij worden |
gelaten."
„Artikel 33 g.
Hij die geneesmiddelen of vergiften ten verkoop j
in voorraad heeft, verkoopt of aflevert, zonder I
ingevolge deze wet bevoegd te zijn tot aflevering
van die geneesmiddelen of vergiften^ wórdt ge- i
straft met hechtenis van ten hoogste een maand j
of geldboete van ten hoogste honderd gulden."
Toelichting ; „Ongeoorloofde verkoop van ge-,
neesmiddelen en vergiften zal wel steeds gepaard j
moeten gaan met het ten verkoop in voorraad!
hebben van die stoffen. Dat feit zal veelal ge- !
,.Artikel 33 o.
geheimmiddelen. Van deze bevoegdheid wordt
Hij die eenige zelfstandigheid of waar als middel
eendeels door betrekkelijk weinigen gebruik, an­
ter genezing, ter leniging of ter voorkoming van derdeels groot misbruik gemaakt. Schrapping kan
een of meer kwalen, ziekten of gebreken openlijk zonder schade geschieden en zal aan de richtige
aanprijst, te koop aanbiedt, verkoopt of ten ver­ toepassing der wet ten goede komen.
koop in voorraad heeft, of bij anderen te koop
stelt of ten verkoop in voorraad heeft, wordt Tot zoover de voorgestelde wijzigingen, die,
gestraft met hechtenis van ten hoogste een maand met de daaraan toegevoegde toelichtingen, dui­
of met geldboete ten hoogste vijf honderd gulden, delijk maken in hoeverre daarbij stelling is ge­
wanneer die zelfstandigheid of waar die hoedanomen tegen het euvel der kwakzalverij. En als
nigheid niet of slechts in geringe mate bezit, of, wij nu de vraag herhalen, in 't begin van dit
behoudens bij aflevering op recept, of op e enig, opstel gesteld of wij in het nieuwe wetsontwerp
per telephoon door een geneeskundige gegeven, versterking van de strijdmiddelen tegen de
voorschrift, bij bezit van die hoedanigheid eenige kwakzalverij gevonden hebben, dan antwoorden
schadelijke uitwerking kan uitoefenen, waarop wij volmondig ja.
niet op verstaanbare wijze de aandacht wordt De artikels 1, la en 33^ zullen het vervolgen
gevestigd.
van kwakzalvers, in zooverre zij zich bepalen
tot den verkoop van middelen gemakkelijker
Artikel 33 p.
maken, maar bovenal zijn het de artikelen 33 o
Hij die eenig gedrukt of geschreven bericht, en 33p, waarvan wij het meeste heil verwach­
waarvan hij den inhoud kent, en waarin eenige ten. Deze artikelen werken preventief ; verbied
zelfstandigheid of waar als middel ter genezing, den kwakzalvers hun ,,gewone" reclame," belet
tsr leniging of ter voorkoming van een of meer hun met hunne, meestal gevaarlijke leugens voor
kwalen, ziekten of gebreken wordt aangeprezen, den dag te komen en het voornaamste middel,
verspreidt, doet verspreiden, tentoonstelt, aanslaat waarmee zij hunne slachtoffers tot, zich trekken,
of ter verspreiding in voorraad heeft, wordt ge­ wordt hun ontnomen. Terecht zegt de memorie
straft met hechtenis van ten hoogste een maand van toelichting : „Wordt de reclame aangetast,
of geldboete van ten hoogste driehonderd gulden, dan zal ook de exploitatie van het publiek met
wanneer die zelfstandigheid of waar die hoeda­ waardelooze of schadelijke middelen vrijwel onnigheid
niet of slechts in geringe mate bezit, of mogelijk zijn."
bij bezit van die hoedanigheid eenige schadelijke Al zijn wij dus dankbaar voor de hulp die
uitwerking kan uitoefenen, waarop niet de aan­ het nieuwe wetsontwerp ons in onzen strijd
dacht wordt gevestigd."
biedt, voldaan kunnen wij ons, tot ons leedwe­
Toelichting.
zen, niet verklaren. jô)ï
Artikelen 33o en p. Niet alle aanprijzen van Bij het verbinden van bestrijdingsmaatrege­
middelen behoort geweerd te worden. Wie op len tegen de kwakzalverij met andere wetten,
wetenschappelijke gronden of uit menschlievend- zooals ook thans weer geschiedt, zal steeds, wij
heid een middel bespreekt of aanprijst, is niet hebben het al dikwijls beweerd, de bestrijding
strafwaardig. De „pakkende" reclame, die het van de kwakzalverij in het gedrang komen. De
publiek geld uit den zak tracht te kloppen, kan kwakzalverij is zóó'n groot euvel, grijpt zoozeer
evenwel niet volstaan met wat voor de weten­ in het maatschappelijk leven, werkt zóó nadeeschap
of de menschlievendheid toereikend is. lig op volksgezondheid en volkswelvaart, dat
Practisch moet het publiek tegen misleiding be­ zij noodzakelijk (even als andere groote maatschermd
worden, waar een van de, .aan het slot schappelijke misstanden) een speciale wet be­
van ieder der artikelen omschreven, omstandighoeft, waardoor zij geregeld wordt.
heden zich voordoen ; Iwat daarbuiten valt, kan Maar zelfs dit daargelaten, kan hét voorge­
worden vrijgelaten.
stelde ons niet geheel bevredigen. Want, waar
Artikel 33o. Kan een middel een schadelijke bij die wetswijziging alléén de verkoopers van
uitwerking hebben, dan dient daartegen gewaar­ middelen getroffen werden, blijft voor hen, ' die
schuwd te worden. Hierbij moet niet gedacht zich toeleggen op het geven van z.g. geneeskun­
worden aan een individueele, zeer speciale mogedigen raad — de onbevoegde beoefenaars van de
lijkheid van schade, afhankelijk van zuiver per­ geneeskunde —• de zaak geheel bij het oude. En
soonlijke gesteldheden, ,maar alleen aan een meer dat dat oude niet deugt, is aan . geen twijfel
algemeene. Er zijn b.v. middelen, die voor per­ onderhevig.
sonen met een niet geheel normaal hart schade­ Hoe lang zsl het nog duren voor ook hierin
lijk zijn. Tegen dezen kans dient bij zoodanig verandering komt? Wij vleien ons riiet, dat dit
middel gewaarschuwd te worden, behalve wanneer spoedig zal geschieden en gedachtig aan het
een geneeskundige het gebruik er van bij recept „beter een half ei dan een leege dop", aan­
voorschrijft. In dat geval moet de apotheker vrij vaarden wij, voorloopig, dankbaar hetgeen ons
zijn het te verkoopen., Daarom wordt voor de thans geboden wordt.
aflevering op recept en op telephonisch voorschrift
van een geneeskundige een uitzondering gemaakt.
Die uitzondering behoeft voor de andere gevallen BERICHTEN.
(niet hebben van de toegeschreven hoedanigheid)
niet gemaakt te worden omdat van den apothe­ Kwakzalver ij en,, een ministerie
ker gevergd mag worden, dat hij middelen, die van openbare gezondheid in Enge­
onder deze omschrijving vallen, niet zal veritooland. — De parlement.- commissie tot onderzoek
inzake de patentgeneesmiddelen had o. m. aanbepen,
en dus : in voorraad hebben.
volen, de in te voeren wetten omtrent het adver-
Artikel 33p ziet op de advertenties en op de teeren en verkoopen van patentmiddelen te stellen
strooibiljetten, winkelraam-reclame en dergelijke. onder het toezicht van een nog te scheppen 'mini­
Wordt de reclame aangetast, dan zal ook de sterie van opeubare gezondheid. De General Medical
exploitatie van het publiek met waardelooze of Council, zich vereenigend met de wenschen der ge­
schadelijke middelen vrijwel onmogelijk zijn." noemde commissie, heeft nu de wenschelij kheid uit­
Ten slotte wijzen wij nog op de volgende overgesproken, het eerst zulk een ministerie in het leven
gangsbepaling ;
te roepen, zonder te wachten totdat het besproken
gedeelte van zijn toekomstige plichten zal gereed
„De artikelen 9, 10, 13 en 14 der wet van 1 zijn The Lancet i^ het hiermede eens Een wetge­
Juni 1865 (Staatsblad n°. 60), regelende de uitving op den handel in patehtgeneesmiddelen kan in
oefening der geneeskunst, zijn vervallen." dezen tijd niet worden ondernomen, wegens de be­
Het hierbij bedoelde art. 10 luidt aldus : langen, die er mede gemoeid zijn en wegens de tijde­
„De geneeskundigen, die de bevoegdheid tot lijke onvolledigheid der beide Kamers. Iets" anders
het leveren van geneesmiddelen ingevolge de be­ is de vorming van een ministerie, dat in niemands
paling van het voorgaand artikel niet bezitten,
belangen ingrijpt en met geen enkele partijrichting
strijdig is, terwijl juist nu ongewone vraag stukken
mogen, bij geheime ziekten, de geneesmiddelen op het gebied der openbare gezondheid een krach­
aan de zieken leveren, mits die middelen in den tige regeling vereis« hten. (T. v. G.)
vorm, waarin zij gebruikt worden aan hen zelven
door eenen apotheker afgeleverd en van diens
zegel voorzien zijn.
Gevaren door zoogenaamde onschadelijke
geneesmiddelen. — Dr. Wilbert,
Als toelichting waarom het vervallen van het van den openbaren gezondheidsdienst te JSew-York,
art. wordt voorgesteld, zegt de memorie : meent, naar het Ned Tijdschr. voor Geneesk. bericht,
„Met artikel 10 der wet van 1 Juli 1865 de toeneming der steifte aan ontaardingsziekten te
makkelijker te constateeren zijn dan het bereiden ! Staatsblad n°. 60 zal ook vervallen de bevoegd­ mogen toeschrijven aan het sterk vermeerderde ge­
of afleveren."
heid van den geneeskundige tot aflevering van bruik van patent-geneesmiddelen. De bevolking der

Vereenigde Staten is van 18S0 tot J£10 met 83.3 % niet deren ; integendeel zij zal nog bijdragen tot
toegenomen, doch het verbruik van patentmiddelen vermeerdering van zijn roem en vele van zijn
met 740.5 %. Jaarlijks worden 500 millioen dollars patiënten vereeren hem een weldoener der
aan zulke middelen besteed waarvan het groot-te
gedeete zonder geneeskundig voor-chrift Het znn
menschheid.
niet uitsluitend de narcotische middelen, waaraan Collega Eilers, die als specialist in borst- en
Wilbert schadelijke gevolgen toeschrijtt, maar die, longziekten in en in de nabijheid van Leiden ge-
welke men dikwijls a's onschadelijk beschouwt, hoeruimen tijd een drukke praktijk uitoefende, en
wel zij oplosbare Jood-, kwikzilver- of uraniumzouten dagelijks massa's pakketten met geneesmiddelen
bevatten, of tot de narcotica en analgetica der aro­ veizond, is minder voorzichtig opgetreden en
matische reeks behooren, welke het bloed kunnen daardoor in zijn praktijk minder gelukkig geweest.
aantasten, of sroote hoeveelheden chinire bevatten Vonnis op vonnis werd zijn deel, protesten hielpen
Vele van deze middelen maken den verbruiker I niet en nu zit ^jj zjjn straf ^ de gevangenis uit.
gaandeweg ongevoelig voor hun werking, zoodat Maar ook hij heeft zijn vrienden, heeft er nog
hij meer en meer er van moet gaan gebruiken. Vooral meerdere gehad en wie weet of niet straks het
is dit het geval met purgeermiddelem De^geldver- ^ martelaarskroon met een stralen^
kwistmg aaD onnoodige middelen, ook al waren zy|£_ WÈSÊÊÈ ù - i . . T__ ^_j
onschadelijk, is op zich zelf ïeeds eer? zaak van staat
krans er om op het hoofd drukt ! In ieder geval
huishoudkundig belang. (Telegraaf.) als het met de praktijk van dezen man niet vlot,
dan is dit niet de schuld van de menschen, die
Patentmiddelen in de Vereenigde niet in hem geloofden, veel eer van hem zelf,
Staten. — The Brit. med. journ. beklaagt zich omdat hij de hem toegestoken hand der fortuin
over de onbeperkte vrijheid der kwakzalverij in te hard heeft aangegrepen.
Engeland (om welke vrijheid de knapste JS ederlanders En nu hebben wij in den laatsten tijd van
dat land zoo benijden!), terwijl elders met goed een derden man in "onze stad gehoord, "die de
gevolg tegen de beurzensnijders kan worden opgetreden. gave der genezing bij hoogere gratie als een
^ACArRA zou op zijn tocht door Engeland 60000 |rfenis van & de familie in ruime mate schijnt te
ir. kt. hebben biieeng^gaerd, terwijl mi te Jrarijs slechts N -,, 0. , -, , £ -, .
-een veroordeling tot drie jaar gevangenisstraf en bezi f en - Simpel, zonder ophef, wonende m een
3000 frank boete kon verwerven. En in Amerika is afgelegen straat, uitoefenend het eenvoudig bleede
wet op de zuiverheid van voedingsmiddelen ( Pure kersbednjf, biedt hij zijn gaven den hulp en
Food Act) zoodanig aangevuld, dat het ad verteeren I bijstand vragenden aan om niet. Wanneer men
van gene°smiddelen niet meer in een vorm zal kunnen straks bij het heengaan een kleine vergoeding
geschieden, die voor de gezondheid en de belangen ergens neerlegt, dan neemt hij of een zijner
der bevolking gevaar oplevert. huisgenooten deze op. Teruggestuurd heefthij deze
Geen middel mag worden aangeduid als specifiek nooit z00als de Kantonrechter het al vragende
geneesmiddel, of als onfeilbaar, zeker onschatbaar of veronderstelde maar watj gelijk de verdediger
aangekondigd met beloften, die met met zekerheid , M w i r i ^ i
kunnen worden vervuld. Zelfs niet rechtstreeksche van dezen man terecht daartegen opmerkte, ook
aanbeveling in dergelijke richting, bijv. , algemeen met te veronderstellen en te vergen was.
aanbevolen als onschatbaar" of iets van dien aard, Deze eenvoudige, ongeletterde man bezit, als
is verboden. Eveneens het gebruik van vage uit- ik mij niet bedrieg-, de eigenschappen, waardoor
drukkingen, die de grenzen van de toepassing der mid- hij het nog ver zal kunnen brengen in het uit
delen onduidelijk laten, bijv. „nierziekten", ;,sommige liefde en liefhebberij gedreven vak van den
leverziekten" ,:bloedzuiverend middel" „hartmiddel". wonderdokter. Ik voorzie, dat zoo goed een De
Getuigschriften ook als zij echt zijn en de meening j Haas er driestal els eIi pekdraad aan heeft gevan
den onderteekenaar weereeven, kunnen toch als . - _ - -, TT I_T.IT I j
misleidend worden beschouwd* en als zoodanig straf- 8 eve *' vriend Hagenaar het bleekeisvak en de
baar zijn ; de onderteekenaar toch zal meestal niet I waschkuip met toebehooren wel eens vaarwel zal
bij machte zijn. een juiste meening omtrent de ze §§ en - '
waarde van een middel te vormen. Strafbaar is zev Ik zeg dit niet, omdat ik geloof in- zijn geneesslotte
pok een openlijk aanbod van het geld terug kunst en in de geneeskracht van zijn zalf of
te geven als het middel niet helpt, zelfs als het geld balsem, kruiden of poeder ; in een beoordeeling
werkelijk terug gegeven wordt. (T. v. G.) daarvan treed ik nu niet, maar omdat, blijkens
de houding van zijn patiënten op de zitting van
het Kantongerecht, hij aan dezen het geloof en
UIT DE PERS.
het vertrouwen weet te geven. En daar komt
het in hoofdzaak op aan.
Wonderdokters te Leiden.
Ik wil hier niet een oordeel uitspreken over de
In het Leidsch Dàgblod komen geregeld Brieven kwestie van de vrije uitoefening der geneeskunst
van een Leidenaar voor ; wij nemen hier, met of het artsenmonopolie, al sta ik dan nog op het
toestemming der Redactie, onderstaanden be­ standpunt, dat ik ineen mijnerBrievenna de eerste
langrijken brief over, voorkomende in het no. [terechtzitting van „dokter" De Haas heb verdedigd
van 16 Januari j.1. dat ik bij eenigerlei ongesteldheid mij liever zou
,Of het is een eer of oneer, of wij er trotsch willen toevertrouwen aan iemand, die geacht kan
op mogen zijn of er ons voor moeten schamen, worden het menschelijk organisme te kennen en
'laat ik voor het oogenblik in het midden, wan- ^ e weten hoe het functioneert en aan welke ziekteneer
ik het feit vaststel, dat onze gemeente een verschijnselen het kan bloot staan, dan aan
vruchtbaar veld schijnt voor de wettelijk onbe- [iemand, die daarvoor geen opleiding heeft genoten
voegde uitoefening der geneeskunde. Om nu maar ' en zelfs met deze kennis geen rekening houdt,
te zwijgen Van de mindere goden, die, door de doch zonder ernstig onderzoek naar eenigerlei
groote wereld onopgemerkt, met hun ware of kwaal geneesmiddelen verstrekt,
"vermeende kennis der medische wetenschap in En dan heeft het mij nu, zooals toen, verbaasd
kleinen kring, betaald of onbetaald, werken, zijn dat aan alle patiënten dezelfde middelen worden
er een drietal personen, wier namen in dit ver- verstrekt. Ik zou me kunnen voorstellen, dat
band in wij deren kring genoemd worden. men door zalf of balsem, om het even, een
Daar hebben wij in de eerste plaats wonder- wonde op de borst van een kind kan genezen,
dokter De Haas, die, als hij des namiddags met maar dat diezelfde stof ook een longlijder kan
zijn auto aan het Witte Huis, onder Oegstgeest, helpen, wil er bij mij niet in.
.aankomt, om er een oogenblik te verpoozen, door Neemt men met een der voorvechters voor
tfenkellner in allen ernst met den titel „professor" de vrije uitoefening der geneeskunde, Mr. Van!
wordt toegesproken en zich den titel zonder blik- Holthen tot Echten, aan, dat het een bijzondere
ken of blozen laat welgevallen. Onder goed en kracht is, uitgaande van den eenen persoon op
'kwaad gerucht zet hij tot in hoogen ouderdom den anderen, die de genezing te weeg brengt,
zijn praktijk voort. In een klein schoenmakers- dan wordt het geval anders, doch dan diende
winkeltje begonnen, vestigde hij zich eindelijk in men ook de geneesmiddelen in zoo'n geval bui- [
een mooie villa aan den Haagweg, die menige ten toepassing te laten.
echte professor hem zou kunnen benijden. Daarna Maar, zooals ik zei, hierover spreek ik niet. '
vestigde hij zich te Noordwijk-aan-Zee. Op zijn One, Leidenaars, moet het verschijnsel inte^es_
ouden dag — hij is nu 80 jaar — maakt hij I seeren hoe in onze gemeente het onbevoK/d uit.
het zich niet zoo druk meer en wijst menig pa- oefenen der geneeskunde zoo oneveni*^ °„root
tiënt van de hand, doch uit goede bron werd mij is. Zeker, de wonderdokters zitten oolr ^ders
medegedeeld, dat de praktijk hem wekelijks nog - wel, doch als er, zooals hier, ' " epÄe 60 QQQ
een goed bedrag opbrengt. zielen er drie waren, die mo>j de^ustitie in ;an_
Een boete van enkele honderd guldens, hem making weiden gebracht, raan mocht men wel
wegens het onbevoegd uitoefenen van de genees- aparte rechtscolleges da r van de volksdokters wijten, dat zoovele kleine
menschen het bij personen als De Haas en Hai
genaar zoeken, die hen willen aanhooren en met
raad en daad bijstaan. Afgescheiden nu van het
Ifeit, dat er eerst een wonderdokter moet zijn
I vóór de patiënten er naar toe kunnen gaan,
| weiger ik aan te nemen, dat de Leidsche docto-
I ren in het algemeen minder hart zouden hebben
I voor hun arme (fonds)-patiënten, dan elders.
! Voor zoover echter het verwijt van den verdediger
| grond van bestaan heeft, hoop ik, dat onze praki
tiseerende artsen het zich zullen aantrekken en
i zich beteren. Het beroep van geneesheer is te
mooi, te hoog en te verantwoordelijk, dan dat
het alleen om het materieele voordeel zou mogen
worden beoefend.
Aan een toevalligheid wil ik ook niet denken.
Er is, dunkt mij, een andere, een zielkundige
verklaring voor het verschijnsel, dat wij hier in
Leiden meer dan elders wonderdokters in ons
midden hebben. In oorsprong is de medische
wetenschap geheimzinnig, bovennatuurlijk. De
traditie plaatst dan ook de oude beroemde professoren,
die de genees- en kruidkunde aan onze
Academie beoefenden, in een wonderbaar licht.
Welk een aureool vlecht men niet onzen Boerhaave
om de slapen ? En niet alleen van de
medische hoogleeraren uit vroegeren tijd gaat een
eigenaardige bekoring uit, nog staan deze bij .een
groot deel van ons volk in hooge eere. Het ziekenhuis,
de snijkamer en het laboratorium zijn
nog in onze dagen plaatsen van huivering en
vereering tevens. Vooral op hen, die aanleg
hebben voor de „geneeskunst", gaat van alles,
wat tot de medische wetenschap behoort, een
bezielende werking uit. Wanneer dezulken tevens
toevallig in het bezit zijn van een oud familierecept,
waaraan de legende allerlei genezingen
verbindt, is de kans groot, dat men in de geneeskunde
begint te liefhebberen. Geld verdienen
staat in zoo'n geval eerst op het tweede of
derde plan. Slechts den echten kwakzalver is
het in de eerste plaats om geldmaken te doen.
Zijn doel is bedriegen, speculeeren op de onnoozelheid
zijner medemenschen en zijn werk reeds
in eersten aanleg misdadig.
Daaronder reken ik een man als de Haas en
ook den bleeker, die verleden Maandag voor het
Kantongerecht verscheen, allerminst. Ik ben er
stellig van overtuigd, dat zij in den aanvang
vooral althans geheel ter goeder trouw zijn, door
groote voorbeelden aangegrepen, meenen de gave
der geneeskunst te bezitten. Als bijv. „prof."
De Haas in zijn jonge jaren zijn aanleg eens had
kunnen volgen en aan de Academie zich in de
geneeskunde had kunnen bekwamen, wie weet
of hij niet een echte professor, een tweede Boerhaave
had kunnen worden.
Hij heeft het echter helaas niet kunnen doen
en de kennis, door ervaring en onderzoek van
eeuwen bijeengegaard, moet door moeizame studie
worden verkregen, waait een mensch, hoeveel
ambitie hij er voor mag hebben, zoo maar niet
aan. Daarom geloof ik, dat men zich niet met
vertrouwen aan de ong estudeerde geneeskundigen
kan overgeven, tenzij men gelooft, dat zij een
bijzondere gave bezitten, die niet op zuivere
kennis berust, maar op een innerlijke kracht,
waardoor de geneeskunst weer teruggevoerd
wordt tot haar oude en naar wij gemeend hebben
verouderde geheimzinnigheid.".
RECHTSZAKEN.
Granuilne.
Het gerechtshof te Arnhem heeft 20 Januari
uitspraak g^taan in de civiele beleedigingsprocedure,
ingesteld door den arts van Grafhorst, te
Ap^oorn tegen den inspecteur der Volksgezondheid,
G. O. te 's Gravenhage.
Laatstgenoemde had onder het opschrift „Granuline"
in de Zwolsche Courant een artikel geschreven,
waarin hij afkeurde het gedrag van
' bovengenoemden arts, die het geheimmiddel, dat
I hij „Granuline" noemde in den handel bracht, als
een middel tegen tuberculose.
De heer van G. gevoelde zich door dat artikel
beleedigd en diende bij de rechtbank te Zwolle
een eisch tot schadevergoeding in. Bij vonnis d.d.
_iirvoor ken0emen. 26 Maart 1913 werd de heer O, yeroQrdeel4 tot
kunde als beroep of bedrijf opgelegd, Jan hem Mr. Briët wilde he> mede aan de mnGfomMcé

etaling van ƒ 100 aan den beleedigde als scha- voor wettelijke bevoegdheid werd verëischt, een pleister voor het oog, voor den prijs van
de vergoeding, van / 50 voor kosten door den | terwijl hij niet tot dat beroep (de uitoefening 50 cent ; de patiënt moest over enkele dagen
beleedigde te maken om het vonnis in Rotter­ der geneeskunst) is toegelaten
terugkomen.
dam, Zwolle en Apeldoorn te doen aanplakken Hij werd door den kantonrechter veroordeeld Bij het tweede consult verklaarde de pleister-
en van ƒ 187 voor proceskosten.
tot een geldboete van ƒ 300.— subs. 5 dagen. man er verder niets aan te kunnen doen en
De heer O. teekende tegen dat vonnis appel ! hechtenis
verwees hij den jongen naar een oogarts.
aan en ook de heer v. G. kwam in hooger Bekl. kwam tegen dit vonnis in appèl, terwijl De getuigen verklaarden driemaal bij bekl. te
beroep, daar hij niet / ICO maar ƒ 1000 schade­ ook de ambtenaar van het O. M., die vier geld- zijn geweest. De jongen is thans zijn oog kwijt.
vergoeding had gevraagd.
i boeten had gevraagd, appèl aanteekende. De ambtenaar van het O. M. eischte tegen
In hooger beroep voerde appellant (O.) tegen Deze zaak werd de vorige maand in hooger be­ bekl., ook in verband met zijn hoogen leeftijd
dit vonnis aan :
roep voor de Rechtbank behandeld. Bekl. was (de bekl. is 84 jaar), f 100 boete of 20 dagen
dat hij ten onrechte was veroordeeld, omdat I begeleid door zijn zoon en een juffrouw versche- hechtenis. (À
hij in het openbaar belang zou hebben gehannen. Hij verklaarde bijna 80 jaar te zijn en
deld; dat de rechtbank ten onrechte heeft aan­ I thans in Noordwijk aan Zee te wonen.
genomen, dat hij noodeloos grievende en beleedi­ Het in de dagvaarding ten laste gelegde erkende
gende termen heeft gebruikt, daar integendeel bekl. Hij had iemand, uit Boskoop, geneeskun­
alle door hem gebruikte qualificaties juist en dig behandeld en het was hem bekend dat in
verdiend waren en tegen den arts-kwakzalver | Boskoop twee dokters zijn.
krachtig en onbarmhartig moest worden opgetre- Maar de door hem behandelde patiënt is niet,
den ; en ten slotte, dat de rechtbank ten onrechte zooals de dokter uit Boskoop het voorstelde,
heeft aangenomen, dat hij zou gehad hebben : | aan de door bekl. behandelde beenwond gestor­
„het oogmerk om te beleedigen."
ven, maar aan een beroerte.
Hieromtrent overwoog het hof in hoofdzaak : j Op een vraag van den president of hij meer
dat appellant wellicht had kunnen geacht wor­ patiënten behandelde, antwoordde bekl. bevestiden
in het openbaar belang te hebben gehandeld, gend. Hij had nu nog een Belgisch officier uit
indien zijn kritiek een zakelijk karakter had be- ' een vluchtelingenkamp behandeld, die geheel is
houden, doch dat, nu hij die kritiek in een voor opgeknapt.
geïntimeerde noodeloos grievenden vorm heeft | Hij behandelde verschillende patiënten uit
gekleed en beleedigende aanvallen tegen diens I Boskoop. Hij heeft uit die plaats 14 brieven ji "*" \.
persoon en karakter heeft gericht, hij niet kan met dankbetuigingen, welke hij de rechtbank zal ! u+::1
geacht worden ook daarin het algemeen belang j doen toekomen.
te hebben gediend ;
Getuigen werden er niet gehoord.
dat toch appellant is inspecteur der volksge­ Het O. M. het vonnis nagaande, achtte het
zondheid en dus een man van ontwikkeling, die juist gewezen, doch liet zich over de maat der
begrijpt de draagkracht van het door hem ge­ straf, die blijkens het rapport van den ambteschrevene,
waaruit in verband met den inhoud naar van het O. M. van het Kantongerecht niet
en den vorm van het stuk, mag worden afgeleid, voldoende is, niet uit.
dat hij wel, toen hij het voornemen opvatte om, Over de straf waardigheid y an het onbevoegd
door een [recensie der brochure, tegen geïnti- uitoefenen der geneeskunde wordt verschillend
meerde's handelwijze op te treden, daarbij zal geoordeeld. Sommigen achten de wetgeving op
hebben beoogd het algemeen belang te dienen, dit gebied verouderd, anderen vinden haar zeer
doch dat hij bij de uitvoering van dit voornemen goed ; de officier laat dit ook in het midden.
zich kennelijk heeft laten meesleepen door zijn Hij vraagt alleen bevestiging van het vonnis ;
verontwaardiging over het z. i. voor een arts aan de rechtbank overlatende de straf met het
onbetamelijk optreden van geïntimeerde en daar­ oog op den hoogen leeftijd van bekl, misschien
door de grenzen eener zakelijke critiek verre heeft lager te stellen. u,^
overschreden en uitdrukkingen en zinsneden van Bij de uitspraak werd j hervatting van het on­
voor geïntimeerde zeer grievenden en krenkenden derzoek gelast op 15 Febr. a.s., tot het hooren
aard heeft gebezigd ;
van verschillende getuigen uit Boskoop.
dat, al is nu voor de toewijzing der vordering
{Leidsch Dagblad).
noodig dat blijke, niet slechts van eenige beleediging
in objectieven zin, doch ook van „het
oogmerk om te beleedigen", dit niet belet, dat
de aanwezigheid van dit opzet kan worden afgeleid
uit vorm en inhoud van het stuk zelf, mede
gelet op de persoonüjkheid des schrijvers ;
dat het hof dus alle grieven van appellant
tegen het vonnis der Zwolsche rechtbank ongegrond
acht en deze verwerpt ;
dat vervolgens nog geïntimeerde heeft betoogd,
dat een schadevergoeding van / 100 te gering
is, de door hem geleden schade veel grooter is
en de rechtbank ten onrechte dit bedrag zoo
laag bepaald heeft, uit de overweging, dat de
appellant te goeder trouw kon gemeend hebben,
dat wat hij deed het algemeen belang diende ;
dat nu deze omstandigheid in een strafprocedure
wellicht invloed kan hebben op de hoegrootheid
der op te leggen boete, maar zij toch nimmer
kan beheerschen het bedrag der door den
beleedigde geleden schade.
Het hof overwoog hieromtrent, dat de rechter
volgens art. 1408 Burg. Wetboek, heeft te letten
op alle ter zake betrekkelijke omstandigheden
bij de waardeering van de schade en het nadeel
in eer en goeden naam geleden, en dat daaronder
ook is begrepen de omstandigheid, dat de
dader door een goede bedoeling tot zijn optreden
is geleid, al is hij dan ook daarbij zich te buiten
gegaan. Het hof vereenigt zich dan ook met de
door de rechtbank te Zwolle bepaalde schadevergoeding
van / 100.
Op al deze gronden werd het vonnis der rechtbank
te Zwolle bevestigd, met veroordeeling van
appellant bovendien in de kosten van het hooger
beroep. ggt {N. Rott. Ct.)
7 . Rott. Ct.)
De kantonrechter heeft hem veroordeeld tot
/ 25 boete of 10 dagen hechtenis.
,Dr. Reteau'
Het Gerechtshof te 's-Gravenhage veroordeelde
W. J. Hagen, alias dr. Reteau, wegens uitoefening
van zgn. deskundige practijken, overeenkomstig
het vonnis van de arrondissementsrechtbank
aldaar, tot drie jaar gevangenisstraf
met aftrek van de preventieve hechtenis.
[N. v. d. D.)
De veroordeelde heeft cassatie aangeteekend.
Het Stapliorster boertje!
Stegeman — het bekende Staphorster
die lange jaren ongehinderd zijn drukko
praktijk uitoefent, is voor het Kantongerecht
gedaagd, wegens het onbevoegd uitoefenen der
geneeskunde. (N. v. d. D.)
Verkoop van geneesmiddelen beneden, het
wettelijk minimum.
Voor het kantongerecht te' Haarlem verscheen
de vorige maand de heer E. P. v. D., directeur
van de .,N. V. Sanitas", ter zake, dat hij in degemeente
Haarlem, op 5 November 1914, de&
namiddags omtrent 8J uur, zonder daartoe gerechtigd
te zijn, zijnde hij noch apotheker, noch.
geneeskundige, tot het afleveren van geneesmiddelen
bevoegd, in den winkel van de „N. V.
Sanitas", gevestigd in perceel 45 aan den Kruis^
weg. aan Cornelis Koker heeft verkocht, althans
door Simon Alexander Stern heeft doen verkoop en
de volgende geneesmiddelen : 73 gram species
pectorales, (borstkruiden) en plm. 7£ gram Oleum
lau ri (Laurierolie), welk laatstgenoemd geneesmiddel
met reuzel en andere stoffen was ver­
Noç een Leiüsche Wonderdokter. mengd tot zalf. Beide beneden het door de wet.
Onlangs verscheen voor het Kantongerecht te in lijst C aangegeven minimum.
Leiden een gewezen bleeker, Pieter Hagenaar, Bekl. erkende, dat de heer Stern in dienst der
38 jaar, aldaar woonachtig, wien ten laste was Maatschappij „Sanitas" was; doch van hem als
gelegd dat hij, hoewel niet toegelaten tot de uit­ directeur geen opdracht had ontvangen tot het
oefening van het beroep van geneeskundige, waar­ verkoopen van de genoemde geneesmiddelen. Ook
toe de wet van 1 Juni 1865, Staatsblad no. 60, was hem onbekend of deze in den winkel aan­
een toelating vordert, buiten noodzaak dat bewezig waren, omdat „Sanitas'' duizenden soorten
roep als bedrijf heeft uitgeoefend. Hem werden geneesmiddelen verkoopt.
zeven gevallen van geneeskundige behandeling De inspecteur van politie Koker, als getuige-
ten laste gelegd, waarbij het verschillende ziekten gehoord, verklaarde, dat genoemde middelen op
en kwalen gold terwijl hij tevens kruiden en zalf prijscouranten en doozen in de etalage geëtaleerd
medegaf ; in enkele gevallen werd de zalf ook aangegeven zijn. \-,\.u
voor inwendig gebruik voorgeschreven. Een borst- Bekl. zeide onbekend te zijn, dat bedoelde gelijderes
werd voorgeschreven een aftreksel van neesmiddelen tot de verbodene behoorden of dat
kippengerst met honig. In alle gevallen werd ze in den winkel te koop waren. Bovendien geeft
voor deze geneeskundige behandeling geld ge­ niet hij, doch de maatschappij .,Sanitas" instrucgeven.tion
aan de verkoopers in de winkels.
Een vijftal getuigen werden gehoord, uit wier De heer Stern, als getuige gehoord, deelt mede­
verklaringen de ten laste gelegde feiten wettig en zijne instructies schriftelijk te hebben ontvangen;
overtuigend bleken.
toen hij 4 maanden geleden in betrekking kwam.
Mr. P. E. Briët, advocaat en procureur aldaar, Overigens spreekt hij niemand dan den directeur.
stond beklaagde als raadsman bij.
Het dechargeeren en afwikkelen van zaken gaat.
Het O. M. eischte vier geldboeten van f 25.—, alles schriftelijk.
subs. 10 dagen hechtenis.
Als deskundige werd gehoord de heer Bartels,
De verdediger vroeg vrijspraak subs, een die verklaarde, dat hem na onderzoek der ver­
lichtere straf. (Telegraaf.) kochte geneesmiddelen, gebleken was, dat deze
De kantonrechter heeft heropening der zaak en bevatten de ingrediënten alvorens gezegd en die­
het hooren van meer getuigen gelast.
voorkomen op lijst C.
De ambtenaar van het O. M. achte bekl. schul­
Een Pleistermai:.
dig aan het ten laste gelegde en vroeg twee geldboeten
van 10 gulden subs. 5 dagen.
Voor het Kantongerecht te Gouda heeft de
handelaar in pleisters V. aldaar terecht gestaan.
{Opr. Haatl. Crt.)
Hij was -beschuldigd van het onbevoegd uitoefenen
„Prot." de Haas.
van de geneeskunst. Een 14-jarige knaap uit
Reeuwijk, die een schot in het oog had gekregen, CORRESPONDENTIE.
Op 19 October stond voor het Leidsche kan­ had zich bij den pleisterman vervoegd, die na
tongerecht terecht de 79 jarige Ab ram Johs. de bezichtiging van hét oog tot de conclusie kwam, A. J. te R. Tegen Vixol, dat tegenwoordig weergeadver-
P teerd wordt, is reeds in October 1906 door ons ge waar-
H., de bekende wonderdokter, wegens het zon­ dat de „electrische draad" er Uit was. xlyj gat scnilwd. Zoo spoedig ds ruimte het toelaat, zullen, wij opder
noodzaak uitoefenen van een beroep waar- den jongen, die van zijn zuster Werd vergezeld, ! nieuw een meer uitvoerige waarschuwing opnemen.
I

No. 3. Maart 1915. Oplaag 7500 Exemplaren. Vijf-en-dertigste Jaargang.
Maandblad uitgegeven door de Vereeniging
TEGEN DE KWAKZALVERIJ
onder Redactie van H. VAN GELDER.
Bestuur der Vereeniging : MB. P. W. DE KONING, Advocaat te Amsterdam, VOORZITTER ; MR. J. L. F. BöHTLINGK, Substituut-Offioier van
Justitie bij de Arrondissements-Rechtbank fee Rotterdam ; MR. A. A. CNOPIUS, Officier van Justitie bij de Arrondissements-Rechtbank te Winschoten,
MR. A. VAN DER ELST,' Ambtenaar van het O. M. bij het Kantongerecht te Leiden ; Ds. F. C. FLEISCHER, Ooopsgez. Predikant, te Winterswijk ;
C. NANNES GORTER, Journalist te Alk/maar ; P. KEG Cz., Oud-Postdirectenr te Middelburg ; MR. A. LIND. Advocaat te Amsterdam ;
J. VAN RIEL, Dir. Mil. Apotheker, Directeur van het Rijks Magazijn van Geneesmiddelen te Amsterdam ; DR. G. ROMIJN, Inspecteur van de
Volksgezondheid te 's-Hertogenbosch ; E. J. ABRAHAMS, Arts te Amsterdam, SECRETARIS-PENNINGMEESTER.
Ieder Lid ontvangt één Exemplaar van het Maandblad en heeft recht op hoogstens 10 Exemplaren ter gratis-verspreiding,
LID DER VEREENIGING is ieder die haar doel helpt bevorderen
en een Contributie betaalt van / 3.—|
Adres voor de REDACTIE van het Maandblad bij den Redacteur,:
MSTEL 102 te Amsterdam ; voor het BESTUUR DER VEREENI­
GING en voor AANGIFTE van LEDEN en ABONNÉ'S bij den
Seoretaris-Penningmeester E. J. ABRAHAMS, Arts, KEIZERSGRACHT
239, AMSTERDAM, bij wien ook losse exemplaren van het Maandblad
moeten worden aangevraagd.
INHOUD, i
Vereeniging tegen de kwakzalver ij:
Vfededeelingen van het Bestuur. — Jaarverslag en Rekening
en Verantwoording over 1914.
Hoofdartikel: Naar aanleiding van de herziening
der pharmaceutische wet.
Berichten: Uit het jaarverslag van het Staatstoezicht
op da Volksgezondheid over 1913. —Weer een wonderdokter.
Mededeelingen van verschillenden aard:
Slaapband : Dialith Binde.
Uit de Pers: Het Groene en het Witte Kruis en de
Kwakzalverij. — Apotkekers tegenover de Kwakzalverij.
Boekbeschouwing: Binnerts : Het Gehoor.
Rechtszaken: Het Staphorster boertje. — De bleekerwonderdokter.
— De fitselboer. — Schadelijke kruidensiroop.
Onbevoegde uitoefening der tandheelkunst.
Correspondentie.
Herhaalde waarschuwingen : Teercapsules
van Guyot. — Anti-épileptique van Uten.
Vereeniging tegen de Kwakzalverij.
Mededeelingen van het Bestuur.
Aan de leden en abonné's.
Kort na het verschijnen van dit blad wordt
een begin gemaakt met de inning der contributies
en abonnementsgelden. Ten einde dubbele kosten
te voorkomen wordt den leden en abonné's
beleefd verzocht geen postwissels ter voldoening
dezer schuld meer te zenden.
E. J. ABRAHAMS,
Secretaris-Penningmeester.
Al» nieuw lid is toegetreden de heer
Dr. S. P. SWART te Haarlem.
Verslag van de Vereeniging tegen ai Kwakzalverij
over het jaar 1914.
Het jaar begon met de viering van het 25jarig j
jubileum van onzen redacteur. Het feestnummer,
waarin de in onzen strijd vooraanstaanden hem |
huldigden, is onzen leden nog wel bekend, zoodat I
we.hier kunnen volstaan met het uitspreken van |
den wensch dat onze Vereeniging nog lang van I
de beproefde werkkracht en voorlichting van
onzen redacteur zal kunnen profijt trekken.
Ook dit jaar kunnen we vaststellen, dat de
justitie ijvriger dan vroeger de kwakzalvers vervolgt,
vele veroordeelingen, o. a. die van prof.
De Haas, werden uitgesproken. Stemt dit tot
dankbaarheid, herinnerd moet worden aan het
feit, -dat- niet-zelden—kwakzalvers werden vrijge-
I sproken, omdat ze door de mazen van onze
in dit opzicht zeker gebrekkige i wetgeving konden
doorslippen.
. Geplaatste bijdragen en onderzoekingen van kwakzalversmiddelen eo
spécialités worden desver lang d gehonoreerd.
Het nadrukken van artikelen uit dit blad is niet alleen geoorloofd
doch wordt zelfs dringend verzocht.
ABONNEMENTSPRIJS, Franco per post per Jaar /1.25
kwamen wij met een groote inzending uit. Op
verzoek van de Maatschappij voor goedkoope
lectuur werd door ondergeteekende een populair
Tal van middelen werden - weer door ons on- j brochuretje over de kwakzalverij geschreven.
I derzocht en zeker mag een.woord van dank aan Voordrachten met lichtbeelden werden door
allen, die .ons daarbij behulpzaam waren, niet den secretaris gehouden voor de afdeelingen van
j achterwege blijven. Meer en ineer wendt men het Groene Kruis te De Bildt, Borculo en Leeu­
zich tot ons om raad-en inlichtingen en menigwarden, te Hilversum op de bovengenoemde tenmaal
is het ons gelukt op deze wijze den kwak- toonstelling en in het krankzinnigengesticht Mee­
' zalver zijn prooi te ontrukken. Ook krijgen wij , renberg voor de af deeling Nosocomos.
langzamerhand meer inlichtingen van geneeskun- ! De oorlog die aan zoo menig goed werk een
digen \en zieken omtrent -de. v$;ak. vermakelijke ' eind maakte was oorzaak dat deze soort propa­
I hocus pocus van den kwaKzalver.
ganda moest worden stopgezet ; wij hebben toen
De beweging door de heeren Van Hamel, Van,; onze diensten aangeboden aan de volksuniversi­
Holthe tot Echten en Van Houten op touw gezet teit, die binnen de stelling Amsterdam lezingen
en Waarbij volledige vrijheid bij de uitoefening en voordrachten voor de bezetting der forten
der geneeskunst wordt gevraagd, had nog onze, verzorgt.
volle aandacht. Een van de nummers van het ; Door ondergeteekende werden over de kwak­
Ned. Tijdschrift voor-Geneeskunde bevatte een; zalverij lezingen gehouden in.de forten De Ham,
groot aantal opstellen van verschillende personen Pampus, De Winkel. Botshol, Waver Amstel en
i waarin dit vraagstuk van alle zijden is bezien. Spaarndam Noord. Deze reeks wordt in 1915
Ondergeteekende besprak in dit werk de oecono- I voortgezet. Het bereikte effect is gunstig ; onze
mische gevolgen der kwakzalverij.
landsverdedigers worden een beetje bezig gehou­
Bleek reeds uit dit werk dat het lang niet den en we kunnen onze argumenten tegen de
alleen geneeskundigen waren, die de gevaren van I kwakzalverij op ruime schaal verbreiden. Het
het optreden dezer drie heeren duidelijk zagen, het aandachtig gehoor dat overal werd aangetroffen
kort daarop gehouden gezondheids-congres bracht zou wel doen vermoeden, dat deze wijze van
dit nog duidelijker aan het licht ; in zijn openings­ werken groote voordeden heeft.
woord verklaarde de voorzitter dat men van Melden wij thans nog een paar minder gun­
; deze nieuwigheid geen heil verwachtte. stige zaken. In de eerste plaats moeten we dan
Onze propaganda werd ook dit jaar niet ver- I spreken van een ernstig verlies, n.1. dat van ons
! geten. Op de tentoonstelling die te Hilversum eerelid Dr. G. W. Bruinsma; op andere plaats
I door de Vereeniging van Nederlandsche huisvrou­ is zijne verdienste naar voren gebracht, zoodat
wen en het Nut van 't Algemeen werd gehouden we hier met de eenvoudige vermelding volstaan.
Rekening en verantwoording over het jaar 1914.
ONTVANGSTEN.
Batig Saldo 1913
839 Contributies
Extra bijdrage 41 leden
Restitutie inningskosten 445 leden
230 abonnementen w.
Extra bijdrage 9 abonné's
Restitutie inningskosten 105 abonné's
113 Boekhandel-abonnementen
Nederlandeche Maatschappij tot bevordering der
geneeskunst
Idem Afd. Alkmaar
Idem afd. Gooi en Eemland
Idem afd. Den Haag ,
Nederlandsche Maatschappij ter bevordering der
Pharmacie
Rente Associatie Cassa 1914
/ 1871.18 s -
2517.—
67.50
22.25
287.50
17.—
5 25
113.—
50.—
10.—
10.—
10.—
25.—
88.60
i_ 5094.28 s
Nagezien en goedgekeurd door de commissie ad hoc,
den 1 Februari 1915.
C. HUGENHOLTZ.
FRANCINE SWART.
J. STÄRCKE.
UITGAVEN.
Secretariaat
Redactie
Bijdragen Maandblad
Aankoop k wak zal ver smiddelen
Onderzoek idem
Propaganda
Drukwerken
Inningskosten contributies enz. ..A
Porti, schriif behoef ten enz
Lidmaatschap Gezondheidscongres
Idem Ned. Vereeniging het Groene Kruis.
Zaalhuur Algemeene Vergadering....
Kosten van beheer Associatie Cassa
Batig saldo
Gezien het dagelijksch bestuur.
P. W. DE KONING.
A. LIND.
E. J. ABRAHAMS.
/ 20».—
. 500.—
93.56
6.45
. 57—
380.93
. 1552.95 6
39.15
„ 64.05
5.—
„ 15.—
2.75
2.19
. 2175.25
/ 5094.28 1

Li ons bestuur ontstond een e vacature, door­ met hunne, meestal gevaarlijke, leugens voor
dat de heer Van Elk zich niet meer kon be­ den dag te komen en het voornaamste middel,
schikbaar stellen. Reeds op de algemeene ver­ waarmee zij hunne slachtoffers tot zich trekken,
gadering werd door den voorzitter uiteengezet wordt hun ontnomen."
hoe groot de verdiensten van den heer Van Elk Is deze opvatting wel juist ? Door artt. 33o
voor onze vereeniging zijn geweest ; laat ons dus en 33p wordt aan den rechter opgelegd, het be­
hier alleen de hoop uitspreken, dat hij van zijn wijs te construeeren, dat de zelfstandigheid of
ziekte spoedig moge herstellen.
waar de daaraan toegeschreven hoedanigheden
Het ledental dat ook dit jaar aanvankelijk niet of slechts in geringe mate bezit of een scha­
stijgende was, ging na het intreden van den oordelijke nevenwerking uitoefenen kan.
logstoestand achteruit en daalde ten slotte van Het komt ons voor, dat dit bewijs zeer vaak
873 tot 828.
moeilijk te leveren zal zijn. Wie hieromtrent
Het is voor het eerst in langen tijd, dat ons practische ervaring opdeed, weet wel, dat ook
ledental niet is vooruitgegaan. Ten opzichte van I doctoien ten aanzien van de werking van in de
onze zaak behoeft ons dit niet te verontrusten, Pharmacopoea Neerlandica opgenomen geneesaangezien
redenen buiten deze gelegen de oor- middelen niet eenstemmig oordeelen en . dat
zaak van den achteruitgang waren; toch zullen overigens voortreffelijke artsenijen dikwijls een
we bedacht moeten zijn op verbetering in deze, nevenwerking hebben, die evenwel geen reden
Ten slotte zij vermeld, dat het batig saldo
klom van / 1871.18$ tot / 2175.25 ; de rekening
en verantwoording wordt hierbij overgelegd.
Naast veel dat wij ande r is om ze niet voor te schrijven.
Zoo eenvoudig als de redactie van het Maandblad
meent, dat de zaak is, lijkt ons die niet."
s zouden hebben gewenscht
kunnen wij dus over het algemeen toch Wij geven gaarne toe, dat bij de toepassing
zeggen dat onze Vereeniging zich in goeden toe­ van de beide genoemde artikelen zich in de
stand bevindt.
praktijk bezwaren zullen voordoen als die,
De Secretaris-Penningmeester, waarop de geachte Redactie van Haarlem
E. J. ABRAHAMS.
Naar aanleiding van de herziening Tan de Wet
regelende de uitoefening der Artsenijbereidkuude.
1 klacht vernomen omtrent onbevoegde uitoefening
der artsenijbereidkunst, vooral over niet-naleving of
ontduiking der voorschriften van de a tt. 1 en cO.
Niet steeds echter bleken deze klachten, bij onderzoek,
gegrond. Menigmaal blpef het vermoeden
bestaan, doch bestonden er geen voldoe ide termen
voor het opmaken van proces-verbaal en slechts in
zeer enkele gevallen was er voldoende grond om
eene rechtsvervolging uit te lokken. In een dezer
gevallen bleek dat de geneesmiddelen, die door den
onbevoegde verko.ht wer Jen, hem tot dat doel waren
f oegezonden door een apotheker uit eene groote stad.
Eene vervolging, ingesteld tegen een winkelier, die
sublimaatpastilles had verkocht, leidde tot vrijspraak
| door den kantonrechter en veroordeeling door de
rechtbank, waarna de winkelier in hooger beroep
ging bij den Hoogen Haàd.
.^venais ten vorigen jare (zie jaarverslag 1912,
blz. 228) bevorderde de Centrale Gezondheidsraad
het onderzoek van eenige als kwakzalvers middel en
verdachte middelen. Deze onderzoekingen werden
verricht door de zorg, hetzij van het buitengewoon
lid Dr. H. Wefers tettink, hetzij door den Directeur
van het i entra al laboratorium ten behoeve van het
s taatstoe icht op de volk gezondheid. Betreffende
,,rheumatoI", „wondervoetpleister", (,Magic foot
draft") „wonderhersteller", orviëtanose" en „antiépileptique
Uten" werden de uitkomsten gepubliceerd
s Dag­ in 's Kaads Maandblad Op het einde des jaars
blad doelt. Desniettemin blijven wij van mee­ waren nog andere middelen in onderzoek."
ning, dat wij van de artikelen 33o en 33p veel
hulp in onzen strijd kunnen verwachten en wij Weer een wonderdokter. Reeds langen
gronden die meening op hetgeen in de Memorie tijd was een zekere W. v d. P. uit Geldrop de
van Toelichting op die artikelen (door ons in vriend der lijdende- menschheid onzer gemeente.
ons Februari-no. opgenomen) te vinden is. Menigmaal reed hij over Belgisch grenzen om hulp
Het Haarlem's Dagblad is een der weinige Het doel is, volgens die memorie, niet alle en ràad te vragen bij den alom bekenden Belgischen
onder de veel gelezen bladen, dat reeds meer- | aanprijzen van middelen te weeren, maar alleen Doktor. Menig dubbeltje heeft hij daarmede verdien
l, maar sinds het uitbreken van den oorlog is
malen ons de eer aandeed artikelen uit ons de „pakkende" reclame, die het publiek geld uit
zijn inkomen enorm gestegen. Nu schijnt hij zelf als
Maandblad in zijn kolommen te bespreken, al den zak tracht te kloppen. Die reclame kan niet geneesheer te fungeeren en brengt de menschen
deelde de Redactie onze meening lang niet volstaan met wat voor de wetenschap of mensch- medicijnen zonder etiket en schijnt er zelfs een eigen
altijd. Ook thans bevat het, naar aanleiding lievendheid toereikend is, maar zij heeft haar apotheek op na te houden. Zoo loopen de op hem
van het hoofdartikel in ons vorig no., de vol- eigen cachet, dat voor „wie hieromtrent prac- vertrouwen e menschen in de val. Men zij dus gegende
beschouwing :
tische ervaring opdeed" duidelijk herkenbaar is. waarschuwd voor dezen wonderdokter.
„TEGEN DE KWAKZALVERIJ.
Wie b.v. de reclame-biljetten leest, waarmee
(Eindhovensch Dagblad.)
De redactie van het Maandblad tegen de de dagelijks voorkomende en meest bekende
Kwakzalverij is voor de bepalingen in het nieuwe kwakzalversmiddelen openlijk worden aangepre­
MEDEDEELINGEN
wetsontwerp op de artsenijbereidkunde enz. wel zen, wie, onder meer, ziet dat één en hetzelfde
VAN VERSCHILLENDEN AARD.
dankbaar, maar niet voldaan. Het laatste niet middel tegen allerlei geheel verschillende kwalen
omdat het geven van geneeskundigen raad door wordt aanbevolen, zelfs zonder eenig onderzoek
onbevoegden niet gekeerd wordt — de redactie vai \ ? en l P der > % f t( * ch wel f è( ? «»g^ukm
acht een speciale wet ter bestrijding van de * wl J fel y erkeeren > dat de aangeboden zelfstandigkwakzalverii
noodis daaraan toegeschreven hoedanigheid
Overigens verwacht zij veel van de artt. 33o, niet b ? zit \ Wie ' om , een voorbeeld te noemen,
en 33p in de nu voorgestelde wet, welke aldus Z0U , de bewerm S **\ »Abdijstroop de tering
luiden
voorkomt niet terstond als ,,leugen verwerpen f
Artikel 33o Waarlijk, het vereisen te bewijs, bij een der-
Hij die eenige' zelfstandigheid of waar K l I l S ^ S ^ ^ ^ S ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ S
middel ter genezing, ter leniging of ter voorko­ het zijn juist dit soort reclames, waarvan de
ming van eèn of meer kwalen, ziekten of gebre­ kwakzalver moet gebruik maken, wil hij zijn
ken openlijk aanprijst, te koop aanbiedt, ver­ ,,zaak" met succes drijven, wil hij het lichtge-i
koopt of ten verkoop in voorraad heeft, of bij loovig publiek in zijn netten lokken.
anderen te koop stelt of ten verkoop in voorraad Zeer juist is het dan ook o. i. wat de memorie
heeft, wordt gestraft met hechtenis van ten hoog­ van toelichting zegt : ,,Wordt de reclame aange- I
ste een maand of met geldboeten van ten hoogste tast, dan zal ook de exploitatie van het publiek
vijf honderd gulden, wanneer die zelfstandigheid met waardelooze of schadelijke middelen vrijwel i
of waar die hoedanigheid niet of slechts in ge­ onmogelijk worden.".
ringe mate bezit, of, behoudens bij aflevering Ten slotte nog een enkel woord over de
op recept, of op eenig, per telephoon door een „schadelijke werking." Hieromtrent zegt de toe- •
geneeskundige gegeven, voorschrift, bij bezit van lichting : ,,Hi erbij moet niet gedacht worden |
die hoedanigheid eenige schadelijke uitwerking aan een individueele, zeer speciale mogelijkheid
kan uitoefenen, waarop niet op verstaanbare van schade, afhankelijk van zuiver persoonlijke
wijze de aandacht wordt gevestigd.
gesteldheden, maar alleen van een meer alge­
Artikel 33p.
meene. Er zijn b.v. middelen, die voor perso-1
Hij die eenig gedrukt of geschreven bericht, nen met een niet geheel normaal hart schadelijk I
zij n. Tegen dezen kans dient bij zoodanig mid- !
IESî2? d6 Y nh0ud kent en waarm eenige ^ gewa|rschuwd te worden.
Ä ^ l ? ^i 818 " ^ te g T l D g ' Dit tal van kwakzalversmiddelen dergelijke
W* !^ g l Dg J , voorkoming van een of meer al en schadelijke stoffen bevatten en dat de
ZZfnÀiï l G \ 0t S ebrek f n word î aan g^P rezen ' kwakzalvers, zonder een waarschuwing voor het
III?^' verspreiden, tentoonstelt, aan- bruik vaQ die middelen, toch maar s^eeds daar.
ot«fJ ter r ?P r * dm g ln voorraad 1 heett ' wordt voor propaganda maken staat vast. Zou het
Ä M K Ï / an u t6n . i )0g i / ei î nu waarnjk zoo moeilijk zijn het bewijs van een
maand of geldboete vartten hoogste driehonderd dergelijke J handeling te leveren?
gulden, wanneer die zelfstandigheid of waar die _ _
hoedanigheid niet of slechts in geringe mate be-1 _T TT-r r?~K i
zit, of bij bezit van die hoedanigheid eenige B E R I C H T E N .
schadelijke uitwerking kan uitoefenen, waarop -
niet de aandacht wordt gevestigd." Uit het jaarverslag van het Staats
(toezicht op de Volksgezondheid over
Tot zoover de artikelen. De redactie zegt er 19 1 |ï Aan Hoofdstuk XII „Uitvoering en handvan,
dat zij preventief werken. „Verbied den having van wetten en verordeningen" ondeenen wij
kwakzalvers bun „gewone" reclame, belet hun nefc Slaapband : Üialith Binde.
Weer wat nieuws aan de markt : bovengenoemd
verband wordt per advertentie uit den Haag
aanbevolen tegen ziekten van de maag, buik,
blaas enz. Voor degeen die niet weten mocht
waar het orgaan „enz." is gelegen; diene dat
dit alleen bij kwakzalvers is bekend en ter betere
exploitatie van het middel is uitgevonden. Ook
tegen Rheuma, spit enz. helpt volgens het prospectus,
dat in het Duitsch gesteld is, deze bend,
maar bovenal als middel tegen de slapeloosheid
wordt hij aanbevolen en als zoodanig voornamelijk
wordt er reclame voor gemaakt. De slaap
wordt bij toepassing van dit verband rustig en
vrij van droomen.
Deze wonderband moet voor het gebruik worden
besprenkeld met Kiel er munition, een vloeistof
die inderdaad haar oorsprong uit dennennaalden
vei raadt.
Gaan we nu eens na waaruit deze wonderband
dan wel bestaat. Men moet daartoe het ding met
de schaar bewerken en komt dan tot verrassende
ontdekkingen. Van binnen naar buiten bestaat
de band uit de volgende lagen : Eerst een laag
gaas, die dus met het lichaam in aanraking komt,
dan een flinke laag houtwol, die ter onttrekking
aan de waarneming in de eerste laag zorgvuldig
is ingenaaid, daar overheen komt een stuk Bilroth
battist, terwijl de buitenwand wordt gevormd
door een lap dun katoen-flanel. In enkele woorden
verteld, stelt dus het verband voor een doodgewoon
priesnitz-verband zooals we dat allen uit
de praktijk kennen. Dat hierdoor de beloofde
resultaten zullen worden bereikt, daarin zal nu
wel geen onzer lezers meer gelooven, zelfs al moet
dit ding worden overgoten met dennennaaldenolie.
Het laatste voorschrift is alleen goed om de
voortdurende klandisie aan te houden. Gevaarlijk
is het omdat bij langdurige toepassing allicht
huiduitslagen daarvan het gevolg kunnen zijn,
vooral bij kinderen. Voor kleine kinders, waarvoor
het middel ook wordt aanbevolen, geldt
bovendien het bezwaar, dat zij door het lang­
volgende : -^jâ durig vochtig verband, nog door urine veront­
Art. 1 en 30 van de Wet, regelende de uitoefening reinigd, op deze wij ze heel gemakkelijk hardnekkig©
*) Voor de lezers, die niet meer in het bezit zijn van ] der artsenij bereidkunst : „Ook in 1913 werd door de huiduitslag kunnen oploopen.
ons Februari-no., nemen wij ook deze artikelen nogmaals ambtenaren van het Staatstoezicht op de volksgeover.
(Red. MM.) zondheid en door gezondheidscommissiën menige

Het heerlijke middel kost f 2.50, tenminste de toekomst uw belangstelling zal hebben. Ik be­
kleine band 5 de waarde is gelijk we hebben gezien doel ,,de Kwakzalverij", waarop het spreek­
niet groot, met 10 cent is het ding goed betaald woord, Mundus vult decipi — de wereld wil be­
en zou de maker nog behoorlijk winst kunnen drogen worden — zeker van toepassing is.
behalen.
Want 't is mij, sedert ik in de praktijk van de
Gaat men nu op onderzoek uit, dan ervaart apotheek ben, gebleken, dat het publiek zelden
men dat dit nietswaardig en vaak schadelijk naar goede raad luistert, waar het geldt kwakwerkend
voorwerp bij groote hoeveelheid wordt zal versmiddel en. En dit is des te meer te ververkocht,
zoodat ook Mr. van Hamel c. s. maar wonderen, waar deze goede raad nu eens niet
weer kunnen zien hoe noodig het nog is het publiek duur is. Want o het publiek is zo bang voor
tegen zich zelf te beschermen en hoe weinig het z'n beurs en altijd nog staat de apotheker beden
leek kan worden overgelaten te bepalen waar kend als een afzetter. Maar waar het betreft
ernstige behandeling ophoudt en bedrog begint, dure. waardelooze kwakzalversmiddelen, daar
E. J. A. hebben ze gaarne / 1.— over voor een flesje
Abdijstroop, wat ongeveer geen geldswaarde
heeft. Vroeger meende ik, dat het vele verko­
UIT DE PERS
pen in de apotheek van dergelijke middelen een
gevolg was van luiheid of eigenbelang van de
Het Groene en hot Witte Kruis en do apotheker of van onwetendheid van de kant der
bestrijding der Kwakzalverij. assistenten. Maar langzamerhand ben ik gaan
In de aflevering van Februari van het Maand inzien, dat wat voor moeite men ook doet de
•schrift „Het Groene en het Witte Kruis" roept de mensen te overtuigen van de schadelike werking
Redacteur, Ds. F. C. FLEISCHER, de leden en de of de gen aan de vernietigde oorzenuw als welke behandeling
ook. En men kan toch bijna geen oorpatient
spreken, die met blijvende doofheid behept is, o: hij
heef' zich een of ander instrument aangeschaft, waarover
hij dan nog wel eens advies komt inwinnen ;
hadden ze dat nu maar te voren gedaan, dan waren
de kwakzalvers niet ID hun onzalig bedrijf gesterkt
en was de lichtgeloovige menigte behoed gebleven
voor het nutteloos uitgeven van geld De geneesheeren
hebben er geen enkel belang bij m bepaalde
methodes of apparaten in dis rediet te brengen, als
ze Werkelijk van nut kunnen zijn voor de dooven,
maar de wereld wil bedrogen worden.
Een of ander klinkend? na.im wordt aan het instrument
gegeven als toestel voor radio-t y mpanie. voor
farado-galvanisatie van het oor e. d., heel onschuldig
maar duur, soms ook minder onschuldig b. v. die
dienen voor trommelvlies-massage ; eene snurkende
circulaire wordt de wereld ingezonden, onderteekend
door een of anderen „professor" (meestal nemen de
heeren dien titel aan) en bij vele dooven ontstaat
de illusie, dat zulk een instrument hen hoorende zal
doen worden Welk een ontgoocheling na korten tijd
en hoe voelen ze zich nog ongelukkiger in hun isolement
na zoo n mislukking !
veel te hoge prijs van een of ander kwak- Als iemands horloge gebroken is, zal hij daarvoor
plaatselijke vereenigingen op om mede te werken zal versartikel het publiek toch met graagte deze geen raad gaan inwinnen bij zijn kleermaker b.v.,
aan de bestrijding der kwakzalverij. Enkele middelen blijft kopen. Terwijl men zich zo bie- maar hij zal het ter reparatie geven aan een goed
gedeelten van dien oproep (voor het opnemen | zonder graag door de apotheker laat raden in horlogemaker. Zou hij lezen, dat de een of ardere
van het geheele artikel is, tot ons leedwezen, gevallen, waar de apotheker absoluut geen ver- horlogemaker horloges repareert per correspondentie,
geen ruimte beschikbaar) mogen hier een plaats stand van heeft, daar is het des meer te ver­ op aanwijzing van de afwijkingen, die er zijn, dan
vinden : I wonderen, dat er hier in 't geheel geen aandacht zou hij dien horlogemaker een oplichter noemen en terecht.
Hoe kan men dan toch denken, dat een nog veel
„Meer dan menig ander hygiënisch belang wordt geschonken aan hetgeen de apotheker in ingewikkelder orgaan zooals het gehoororgaan wel
dienden onze vereenigingen de bestrijding der het belang van de mensheid zegt, maar volkomen per correspondentie genezen zou kunnen worden !
kwakzalverij ter harte te nemen. Dit euvel gaat wordt afgegaan op de leugenachtige reklames en Waarom bedenkt men dan niet, dat eene werkelijke
immers maar steeds voort, de economische be-1 getuigschriften van kwakzalvers.
ontdekking, die het gehoor aan de dooven terug kan
langen en bovenal de gezondheid van duizende Ik wil hier niet verder uitwijden over de na­ geven, toch niet onopgemerkt zou blijven, maar zich
medeburgers te belagen en is wel de meest ka- delige gevolgen van de uitbreiding der kwak- sis een loopend vuurtje zou verbreiden en dat de
Takteristiek endemische ziekte, waaraan ons I zalverij op de apothekersstand, waarvan een oorartsen er dan alle belang bij zouden hebben om
die behandeling ook toe te passen. Genoeg hierover;
volk — en óns volk waarlijk niet alleen ! _ van de voornaamste dunkt me wel is, dat het bij ieder weldenkend mensch zullen, hoop ik, hier­
lijdt en maar steeds lijden blijft. En bijna j publiek langzamerhand de apotheker gelijk gaat door nog weer eens de oogen epen gaan voor het
iedereen schijnt vatbaar te zijn voor het besmet- stellen met de drogist. Maar wel wil .ik er op groote kwaad der kwakzalverij, die psych seh en
tend gif dier kwaal, immuun is er bijna niemand, jwijzen, dat ik hoop, dat ieder jong apotheker, materieel de menschen ta gronde richt en er alleen
Het is er mee als met den oorlogsroes, die ook die nog niet in de sleur van het apothekersleven op uit is eiien beurs te spekken ; het nooit onder
iedereen aantast, zonder onderscheid van sekse, ingesuft is en nog andere idealen heeft dan geld coatrôle werken van iemand, die den kwakzalver
stand, kerkelijke indeeling of staatkundige partij. verdienen, mee zal strijden om de kwakzalverij werkelijk zou kunnen controleeren, moest ieder de
Maar de oorlogsroes is gelukkig slechts een acute den kop in te drukken, 't Zal zeker lang duren,
oogen al doen opengaan, waar de grootste geleerden
juist steeds al hunne onderzoekingen aan de geheele
ziekte, de kwakzalverij daarentegen is een chro­ eer wij zover zijn en daarvoor is veel tijd en geleerde wereld ter onderzoek en beoordeeling zenden.
nische, een slepende kwaal, die de slachtoffers moeite nodig. Daarom moeten wij dus maken,
stillekes ten grave sleept, het eene na het andere, dat het komende apothekersgeslacht doordron
Waar voorshands het publiek nog niet in staat
blijkt zich zelf te beschermen, moet m i. hierin van
En middelerwij 1 bereidt ze door geldelijke uit- ! gen is van de ernst van de strijd tegen de staatswege worden voorzien door, behalve voor voor­
putting van het gezin des lijders en de daaruit kwakzalverij, maar ook van de wijze, waarop lichting van het publiek te zorgen, de onwaardige
voortkomende mogelijke ondervoeding der huis- wij moeten strijden, om ons doel te bereiken. reclame van dergelijke nutteloo?e instrumenten en
genooten, deze laatsten voor, om te hunner tijd Er zijn natuurlijk verschillende wegen, maan geneesmiddelen te verbieden en betere wettelijke
mede aan dezelfde besmetting ten pi ooi te vallen. laat ieder proberen op zijn eigen manier het pu­ bepalingen in het leven te roepen ter beteugeling
Onze vereenigingen dienden tegen dit sociaal - bliek te overtuigen, dat het in zijn eigen belang der kwakzalverij. De dooven zelf in verschillende
hygiënisch euvel beslister front te maken, dan is geen kwakzalversmiddelen te gebruiken, geeft landen, o. a. ook in ons land, hebben dat ook ge­
zij tot nu toe doen."
het het Maandblad van de Vereeniging tegen de
voeld en zich in bonden vereenigd, o. a. om zich
: tegen de kwakzalverij te besehe.men en elkander
,Niemand is zoo kostelijk in do gelegenheid Kwakzalverij ter lezing. Maar laat u vooral | voor te höhten over alles, wat er werkelijk goeds
als onze talrijke plaatselijke vereenigingen en de niet ontmoedigen, wanneer het u
niet gelukt voor hen uitgevonden wordt, wat. in staat is hun
•afzonderlijke wijkverplegingen, om dit euvel op iemand te overtuigen. Want dit kan ik u vooruit lijden te verzachten en te verbeteren "
te sporen en tegen te gaan." De geachte schrij- zeggen : vele teleurstellingen zullen u wachten,
ver geeft dan aan op welke wijze dit het best De Vereeniging tegen de Kwakzalverij doet We moeten met deze aanhaling volstaan. Talrijke
kan geschieden en wijst er vervolgens op, dat reeds veel, maar m. i. ondervindt zij veel te raadgevingen op allerlei gebied, gebaseerd op de
van de 707 Groene en Witte Kruisvereenigingen weinig daadwerkelike steun van de apothekers, kennis omtrent de samenstelling van het gehoor­
•er slechts 10 Wittekruisafdeelingen en 31 Groene Aanstaande jonge apothekers en reeds gevestigde orgaan — die den lezer op populaire wijze wordt
Kruisvereenigingen lid zijn van de Vereeniging I kollegaas, gij weet nu wat voor plicht u wacht bijgebracht — vullen het werkje, waarvan wij de
tegen de Kwakzalverij, om aldus te besluiten: tegenovjr de kwakzalverij. Vol moed dus aan
lezing en bestudeering gaarne aanbevelen.
,,Dat is toch wel weinig ; ik vrees te moeten de gang, misschien kunnen wij dan eenmaal dat
zeggen : beschamend weinig. Daarin kon in elk monster, dat Kwakzalverij heet, overwinnen.
geval gemakkelijk verbetering worden gebracht
RECHTSZAKEN.
en wij hopen van harte, dat vele onzer besturen
met een voorstel daartoe tot hunne algemeene BOEKBESCHOUWING.
Het „Staphorster Boertje".
vergaderingen zullen willen komen. De contri­
Woensdagmorgen 3 Februari moest voor het
butie bedraagt / 3.— en, al zijn de tijden er
Het Gehoor. Sociale beteekenis en Kantongerecht te Steenwijk terechtstaan PETER
niet naar, zich onverplicht nieuwe uitgaven te
bestrijding van ooraandoeningen, STEGEMAN, oud 74 jaar, wonende te Staphorst,
gaan getroosten, deze uitgave is niet bezwarend
door Jür. A. BINNJERTS. Groningen,
alom bekend onder den naam „Staphorster
en brengt allicht onopgemerkt groot voordeel
P. Noordhoff, f o.CO.
Boer". Uit de groote belangstelling van het pu­
aan door tijdige waarschuwing van den een of Een zeer actueel onderwerp is op bevattelijke wijze bliek was al af te leiden, dat het dien morgen
ander, die anders het aantal slachtoffers der in bovenstaand werkje behandeld en aan het tot ons
iets bijzonders gold.
kwakzalverij zou zijn gaan vermeerderen. Laat gericht verzoek om het te bespreken kunnen wij, van
ons ook in dit opzicht, het goede doende, niet ons standpunt, in zooverre voldoen, dat wij hier 2 Beklaagde had zich te verantwoorden voor het
vertragen."
bladzijden uit het lezenswaardige boekje overnemen, uitoefenen der geneeskunst zonder daarvoor een
die in het kader van on-; blad passen :
wettelijke bevoegdheid te bezitten, ten opzichte
,.Het feit, dat helaas nog een deel der dooven niet van twee gevallen, n.1 het behandelen van een
Kwakzalverij.
genezen kan worden, geefu mij aanleiding hier eenige dochter van Hend. Ellen te Nijensleek en van
Onder dezen titel heeft Mej. FRAN CINE SWART, woorden te wijden aan iets, dat van sociaal stand-1 een zoontje van Jac. Rijkmans te Steenwijk.
apotheker, in Ons Orgaan, Tijdschrift, uitgegeven pur.t bezien, o k van het grootste belang is. De! Als getuigen werden gehoord : Geertje Groenink
door de Algemeene Nederlandsche Pharmaceuti- dooven hebben namelijk een zekere neiging om tot I te Steenwijk, H. Ellen te Nijensleek, diens echtsche
Studenten-Vereeniging, een artikel geschre­ kwakzalverij over te gaan, wat te verklaren is, waar
zij er alles voor over zouden hebben om van hun
genoote Trijntje Bijker, Dr. Weijsfelt te Fredeven,
dat wij, met hare toestemming, in hoofd­
dikwijls ongeneeslijk lijden verlost te worden, maar ; riksoord, tevens deskundige, en Jacob Rijkmans.
zaak hier overnemen :
daarom is het nog niet goed. Want steeds komen zij | Uit dit verhoor bleek, dat de dochter van
„ïk. vraag een ogenblik uw aandacht voor een bedrogen uit en schaffen zich voor veel geld allerlei j Ellen, die door Dr. Weijsfelt was behandeld, op
onderwerp, dat u nu misschien nog niet zo zeer waardelooze, pruUerige instrumenten aan,-die natuur aanraden van dien geneesheer naar Zwolle moest
ter harte gaat, maar dat, naar ik hoop, in de lijk evenmin In staat zijn het gehoor terug f e bren worden gebracht, om daar genezing te zoeken.

Men heeft dit niet gedaan maar den raad van
het „Boertje" ingeroepen, die haar een geneeswijze
heeft gegeven, welke echter niet heeft geholpen
en die, naar de verklaring van Dr. Weijsfelt,
een direct schadelijke werking heeft uitgeoefend.
Later is het meisje op eigen verlangen
naar Zwolle gebracht, waar zij is overleden.
Het geval van Rijkmans betrof een 11-jarigen
jongen, die een krom been heeft en dien, zooals
getuige na lang aanhouden van den Kantonrechter
verklaarde, door Stegeman was aangeraden er een
kachelpijp om heen te maken, teneinde verder
doorbuigen van het been te voorkomen.
Mr. van Setten te Zwolle, beklaagde hier vertegenwoordigende,
erkent de ten laste gelegde
feiten, en zegt, dat de patiënten bij Stegeman
zijn geweest.
De Ambtenaar van het Openbaar Ministerie,
hierop het woord verkrijgend, zegt dat het niet
de eerste maal is, dat beklaagde voor feiten als
deze terecht staat.
Ook in 1895 is beklaagde veroordeeld en sedert
dien gaat hij geregeld door zitting te houden.
Ieder kent den Staphorster Boer. Spreker acht
het wettig bewijs geleverd, en noemt het beide
treurige gevallen. Het ware zeker beter geweest
als beklaagde deze patiënten naar Zwolle of naar
professoren had verwezen.
Spreker eischt 2 geldboeten van / 300, sub.
2 maal 25 dagen hechtenis.
In het pleidooi van Mr. van Setten, dat thans
volgt, deelt deze mede, dat hij paf heeft gestaan
van deze vervolging. Sinds 30 à 40 jaar oefent
De verschillende getuigen werden wederom ge- .^ ŒHï5=! =H " eaBHBBaE ^
hoord. HERHAALDE WAARSCHUWINGEN.
H. W. v. d. Zijp, zegt geen zalf, maar balsem |
ontvangen te hebben in een steenen potje. Het TEERCAPSÜLES TAN GCYOT. Nu in de laatste
zag er uit als pommade, als boter. Verder heeft i weken weer zoo>n schandelijke reclame voor deze capsules
hij poeier ontvangen
A. Later veer zegt bij haar bezoek een potje
poeier ontvangen te hebben, dat fijn was, ze
wordt gemaakt, laten we een vroegere waarschuwing hier
nogmaals volgen : Nadat de geneeskunde vroeger nog
al gebruik van teer en teerwater had gemaakt,,
moest het aftrekken. De poeier verdween geheel | heeft zij deze in den laatsten tijd bijna geheel laten
en al. Later verklaart zij, dat er toch wel iets
varen, daar andere stoffen beter de vereischte werking
teweeg brengen, al kunnen die toebereidingen,
op den bodem overbleef.
somtijds eenig nut doen. Indien de geneesheer tegen­
J. Pauw zegt ook balsem en poeier ontvangen woordig nog teer wil laten gebruiken, kan hij bij ieder
te hebben en geeft een gelijke verklaring als apotheker dit tot teerpillen laten verwerken. De cap­
voorgaande getuigen
sules bestaan uit teer met een laagje gelatine omgeven.
S. de Looff zegt ook balsem ontvangen te [f| een geringe verkoudheid, die echter ook zonder
hebben van een groenachtige kleur welke een geneesmiddelen, indien men een goeden leefregel
zoetachtige smaak heeft
volgt, gemakkelijk geneest, kan het gebruik van enkele
Als deskundige wordt gehoord de heer Reyst, capsules geen kwaad. Veel heil verwachte men echter
apotheker te Leiden, die zegt, dat balsem altijd
„Vriend" Stegeman de geneeskunde uit ; dat is i
een feit, dat overal bekend is. Het is echter al
jaren geleden, dat de rechterlijke macht hem heeft î
vervolgd, langzamerhand is men allerwege over- !
tuigd niet te doen te hebben met een er geld uit |
slaanden kwakzalver.
Vele gevallen, waarin door Stegeman in hoogste
instantie genezing zijn gebracht, en vele bewijzen
van waardeering van zijn kennen en I
kunnen, van rijk en arm, van ministers, van!
leden van de rechterlijke macht enz., worden
door spreker gereleveerd. Wanneer zijn hulp
door die grooten wordt ingeroepen, moet dan
die eenvoudige man van Staphorst, die zijn I
wetenschap ontleent aan de kracht der kruiden,
niet denken, wat ik dan misdoe, doe ik onder
de oogen der rechterlijke macht, want zij zelf
roepen mijn hulp in ?
Dien man, die niet wordt gedreven door winst- ;
bejag — uit de getuigenissen is gehoord, dat hij i
van deze menschen geen betaling ontving, maar
zeide : gaat maar heen — maar aan wien velen :
hun gezondheid, hun genezing danken, haalt
men nu na jaren voor den rechterstoel, en van i
hein vraagt men 2 maal de hoogste boete.
Wanneer de Kantonrechter meent, dat hier '
het wettig bewijs is geleverd, zal spreker geen '
vrijspraak vragen, maar toch meent hij te hebben
aangetoond dat alle aanleiding er is om het |
minste, 2 kwartjes boete, te eischen.
Peter Stegeman praktiseert hier en Overal. |
Van daag kan hij hier niet komen, omdat hij I
zitting heeft te Leeuwarden. In Zwolle, in
„Eben Haëzer", staan drommen te wachten, die |
hulp van hem vragen. Waarom vervolgt men
hem hier en nergens anders 'i Hij zal toch niet i
eindigen met zijn werk.
Nogmaals dringt spreker op de kleinste boete j
aan en hij spreekt den wensch uit, dat deze|
Ambtenaar hem niet meer zal vervolgen.
[Opregte Steenwijker Ct.).
Aan het verslag in het Algem. Handelsbl. ontleenen
wij nog, dat de verdediger heeft gezegd : j
De naam „boertje" was z. i. geen verklein- !
woord van ,,boer", maar
„Boerhaave".
een verkorting van
Desniettegenstaande is bekl. \ eroordeeld tot '
tweemaal ƒ 300 boete of 25 dagen hechtenis.
Tegen dit vonnis heeft hij hooger beroep aange- ;
teekend.
niet van teer en niet ieder ga op goed geluk aan het
vloeibaar is, zalf is bij gewone temperatuur niet f ,lk * ei1 Men zij met 't gebruik voorzichtig. Teer is
t geheel niet een zóó onschadelijke stof als het door
vloeibaar, en dat hij niet den indruk heeft ge-
GUYOT en zijn navolgers genoemd wordt. Terwijl
regen, dat het poeier kruiden was. Er zijn sommip;e menscheil verscheidene teercapsules zond
balsems, die uit de natuur voortkomen en die
er
schade schijnen te kunnen gebruiken, zijn ons meer­
kunstmatig gemaakt worden. De indruk van dere gevallen voorgekomen, waarin het gebruik, zelfs
getuige is, dat de stof, waar het hier om gaat, au een of twee stuks, onpasselijkheid te weeg bracht.
geen balsem maar zalf is
In één geval zelfs bleef de hardnekkige braking nog
De ambtenaar zegt geen redenen te hebben den volgendeu dag voortduren. Men zij dus gewaar
om terug te komen op zijn eenmaal gestelden | schn\yo\ vooral óok, omdat ^ de ^ teercapsules door^vele
eisch.
zwakkeborstlijders worden gebruikt. Bij een tering! ijderes
in 't laatste tijdperk zagen wij een hardnekkige braking van
Mr. Briët zegt, dat waar in de dagvaarding
tijd tot tijd telkens terugkeeren. Bij onderzoek bleek,
ten laste wordt gelegd het geven van kruiden dat het meisje, op aanraden van een der familieleden,
en waar poeier is gegeven, bekl. zeker op dit steeds volhield, buiten weten van haar geneesheer, twee
punt moet worden vrijgesproken- Overigens of drie teercnpsules 's morgens te nemen, 't "Gevolg
refereert hij zich aan zijn vorig betoog en vraagt was, dat de maag het zoo hoogst noodige voedsel no«
nogmaals vrijspraak.
eerder weigerde dan de aard van het longlijden mee­
(Leidsch Dagblad.) bracht.
Keu langdurig voortgezet gebruik schaadt zeker altijd,
Bekl. is veroordeeld tot viermaal / 3 boete of zoowel de maag als de, beurs. De 60 capsules kosten
viermaal 1 dag hechtenis ; de eisch was vier geld- f 1.25 cu zouden, fabriekmatig bereid, nog met beho^rboeten
van f 25, eubs. 10 dagen hechtenis voor lijke winst voor f 0.30 te leveren zijn. Oi ) een voorelke
boete. schrift vanden geneesheer bij óen apotheker gereed gemaakt
zu lien 6U teerpillen hoogstens f 0,60 kosten.
De Fifcelboer.
Tegen den in geheel* Noord-Holland en ver
daar buiten bekenden vï?. M., meer bekend on­
Auti-épileptique van Uten. Bit middel' wordt als
der den naam van ,,fi'tselboer", wonende te
geheim middel in den handel gebracht door zekeren J.
UTES', apotheker te Luik. Door dezen, die echter geen
Wognum, dié sinds'.jaren zijn practijk uitoefent
geneesheer is, is een boekje uitgegeven : Over de Valen
daartoe op verschalende plaatsen, o. a. te ,,lende Ziekte en alle andere zenuwaandoeningen. Hare
Amsterdam, Hoorn en Bnkhuizen, zitting houdt, „behandeling en nulicale genezing door het anti-épilepis
door de politie in laatstgenoemde plaats, • tisch middel van Uten " Dit boekje dient uitsluitend
wegens het onbevoegd, uitoefenen der genees­ als reclame-middel, het geeft een beschrijving der voorkunde,
proces-verbaal opgemaakt.
naamste zenuwziekten ui de gebruiksaanwijzing van het
(Telegraaf.)
irehcimmiddel van UTEN, waardoor, onder inachtneming
vaii een bepaalde levenswijze, volkomen hers'tel kan
Schadelijk» kruidensiroop.
Naar i Middelburg is ter gerechtelijke schou­
verkregen worden, zooals de schrijver beweert.
Alle gewoonlijk gebruikte geneesmiddeleu bij zenuwziekten
worden afgekeurd, waaronder ook het bekende
wing overgebracht het j lijk van den schipper ùroom/calium, waarvan het gebruik, zooals de schrijver
I. de M., die te Sas van Gent overleed, vermoe uitdrukkelijk te kennen ^geeft, hoegenaamd geen baat
delijk tengevolge van het gebruik van kruiden­ ! oplevert.
siroop, waarin door deskundigen schadelijke Nu tenminste mag ieder in het middel van dezen
bestanddeelcn zijn gevonden. Ook de siroop
. geleerde iels anders, zij 't ook niet veel bijzonders vcr-
Iwjichtcn; toch is dit niet het geval.
werd in beslag genomen.
Het onderzoek van Prof. L. VAN ITAILIE heeft
Telegraaf.) ! duidelijk aan 't licht gesteld, dat het middel van Uten
I bestaat uit een oplossing van ditzelf.le óroom/calium,
Onbevoegde uitoefening der tandheelkunst. I door een groen kleurtje en een geur van amandelen
Tegen den 26-jarigen W. S. te Amsterdam is voor den leek onkenbaar gemaakt, dus in hoofdzaak
voor het Haarlemsche kantongerecht wegens het | *&§ }*• aa " -"'dciv. dergelijke mengsels, die men heeft
onbevoegd uitoefenen van de tandheelkunst, in
twee gevallen gepleegd, twee geldboeten van
/ 300 elk of 2 maal 20 dagen hechtenis geëischt.
Wegens het uitoefenen van de tandheelkunst,
terwijl hij daartoe n : getracht aan den ni;in te brengen.
'Iet middel van UTBX wordt geleverd door V. BOCCA,
apotheker te Lui/c. Voor .vijf gulden — behalve port
en inkomende rechten — krijgt men 2 flacons en daar
de patiënt, volgens de brochure, den drank 2 jaren
hing moet gebruiken, kan men op die wijze een belang­
et bevoegd was, is voor het rijke som kwijl raken.
kantongerecht Ie Amsterdam tegen den kunsttandenfabrikant
geëischi / 200 boete, subs. 40
dagen hechtenis.
ADVERTENTIEN.
CORRESPONDENTIE.
B. F. te D. Wij danken u voor het gezondene. Tegen
HAVBRHOEK hebben wij al dikwijls gewaarschuwd. Herhaalde
malen is deze man reeds veroordeeld wegens onbevoegde 1
uitoefening der geneeskunst, maar hij stoort zich nergens aan.
De geneesmethode van YONKEBMAN met zijn Tuber cvlo-
De bleeker-wonderdokter.
zyne hebben wij al meermalen als gevaarlijke kwakzalverij
bestempeld; het laatst nog in in hr>t Maandblad van No­
Op 3 Februari kwam opnieuw in behandeling vember 1914.
de zaak betreffende den 52-jarigen P. H. Hage­ J. v. E. T. te M. Meuring s middelen, verkocht door
naar, bleeker te Leiden, die voor 14 dagen SMALTNG, zijn behandeld in het Maandblad van October 1912.
Wegens de veelvuldige aanvraag is dit blad niet meer voor­
terecht stond beklaagd van het zonder noodhanden; zoodra de ruimte het toelaat zullen wij de waarzaak
onbevoegd uitoefenen der geneeskunde. schuwing opnieuw opnemen.
(Men zie ons vorig No.)
Dr. J, A. v. d. B. te M. Afluenza wordt onderzocht.
Zoo juist verschenen i i
HET GEHOOR,
SICKLE BETEEKENIS EN BESTRIJDING VAN DQRAAMDOENINGEN
door Dr. A. BINNERTS,
Oorarts te Rotterdam.
VECHT Prijs f 0.60.
P. NOORDHOFF. — Uitgever. — Groningen.

No. 4. April 1915. Oplaag 7500 Exemplaren, Vyf-en-dertigste Jaargang.
Maandblad uitgegeven door de Vereeniging
TEGEN DE KWAKZALVERIJ
onder Redactie van H. VAN GELDER.
Bestuur der Vereeniging : ME. P. W. DE KONING, Advocaat te Amsterdam, VOORZITTER ; ME. J. L. P. BÖHTLINGK, Substituut-Officier van
Justitie bij de Arrondissements-Reohtbank te Rotterdam ; MB. A. A. CNOPIUS, Officier van Justitie bij de Arrondissements-Rechtbank te Winachot9nt
ME. A. VAN DER ELST, Ambtenaar van het O. M. bij het Kantongerecht te Leiden ; Ds. F. C. FLEISOHER, Doopsgez. Predikant, te Winterswijk ;
C. NANNES GORTER, Journalist te Alkmaar ; P. KEG Cz., Oud-Postdirecteur te Middelburg ; ME. A. LIND, Advocaat te Amsterdam ;
J. VAN RIEL, Dir. Mil. Apotheker, Direoteur van het Rjjks Magazijn van Geneesmiddelen te Amsterdam ; DE. G. ROMIJN, Inspecteur van de
Volksgezondheid te 's-Hertogeribosch ; E. J. ABRAHAMS, Arts te Amsterdam, SECRETARIS-PENNINGMEESTEB.
Ieder Lid ontvangt één Exemplaar van het Maandblad en heeft recht op hoogstens 10 Exemplaren ter gratis-verspreiding.
LID DER VEREENIGING is ieder die haar doel helpt bevorderen
en een Contributie betaalt van / 3.—.
Adres voor de REDACTIE van het Maandblad bij den Redacteur,
\MSTEL 102 te Amsterdam ; voor het BESTUUR DER VEREENI­
GING en voor AANGIFTE van LEDEN en ABONNÉ'S bij den
Secretaris-Penningmeester E. J. ABRAHAMS, Arts, KEIZEESGEACHT
239, AMSTERDAM, bij wien ook losse exemplaren van het Maandblad
moeten worden aangevraagd.
Geplaatste bijdragen en onderzoekingen van kwakzalversmiddelea 69
spécialités worden desverlangd gehonoreerd.
Het nadrukken van artikelen uit dit blad is niet alleen geoorloofd
doch wordt zelfs dringend verzocht.
ABONNEMENTSPRIJS, Franco per poBt per Jaar / 1.25
INHOUD.
Ofschoon wij nog *steeds van meening zijn,
§ *•
Het construeeren van het bewijs dat ter bestrijding van kwakzalverij wetten noodit
zijn geven wij gaarne het laatste woord aan
Een nieuwe de Redactie van Haarlem's Dagblad, in afwachting
van wat de practijk in het vervolg zal leeren.
Veel van de geopperde bezwaren, ook van j ^ ^ ^ I r ^ ^ ^ l i g S
W^ eens iets van van Bijaterveld. |Het rojddel tegen andere zijde_ geuit, zouden echter vervallen wan- Ltukben en dergelijke verwezen wordt die een
gaJsteenen van de Hoogte Kadnk. - V,xol. - Orvetan. - neer m6n hier tevens een regelmg trof, m den aanbeveling van het middel bevatten.
Do fiatelboer - g T1 Z °° als ^ m Duitscidand bestaat. Bij ver- § 5 6 bevatten strafbepalingen en mededeetandÏÏeiktnde.
ord + enm S J ^3 M ei ^1905 zijn aldaar hjsten^ omtrent de ^ « f r / van bovenstaande
.vastgesteld. (lijsten A. en B. al naar gelang, veI?ordenjnff
de middelen meer of minder sterk werkende stof- ! Het taf middelen de lijsteil vermeld is besamm^teUe
geneesmzdde-. lrijk D Hoofdartikel
De aankondiging in het openbaar of aanbeve­
bij kwakzalverij.
ling van de in de bijlagen voorkomende middelen
Berichten : Lezing over kwakzalverij
is verboden.
kwakzalverij.
Met aankondiging en aanbeveling staat ge-
Mededeelingen van verschillenden aard
r
eer eens iets van
Listeenen van de E
Geheim- of kwakzalversmiddelen
Rechtszaken: Prof. De Haas
„Dr. Reteau". — Onbevoegde uitoefening der
Correspondentie.
Herhaalde waarschuwingen : De fistelpot I f e n kevatten) van
groot en daar0nder vinden wij verschei-
van Klaas Ursem. — Eureka,
len, waarvan de verkoop niet of alleen onder ze- \
dene, die ook in Nederland worden
kere
verkocht,
voorwaarden wordt toegestaan. Die lijs­ zooals :
Het construeeren van het bewijs bij kwakzalverij. ten komen voor als bijlagen van een ver or de-. ßauer 5 antidiabeticum, Antineurasthine, Anti-
Zooals onze lezers thans kunnen weten, zien ning van den Bondsraad omtrent den handel positine, Gloria-tonic, Tucker's asthmamiddel,
wij in enkele artikelen van het ontwerp omtrent in geheimmiddelen. In 1907 is die verordening Winter's natuurlijke gezondheidshersteller, Lym-
de herziening van de Wet, regelende de uitoefe­ (die wij hier niet in haar geheel kunnen opnephol van Êice en Pinkpillen, allen bekende midning
der Artsenijbereidkunde, vooral in de armen) aldus aangevuld :
delen van den laatsten tijd. Verder : Aniiêpitikelen
33o en 33p (betrekking hebbende op de
leptique Uten, Hair's asthma cure, Haitzema's
§ i.
reclame), een belangrijke steun in onzen strijd
Haematon, Beecham's pillen, Middel tegen dron~
tegen de kwakzalverij. Het Haarlem!s Dagblad Op den handel in die geheimmiddelen en daar­ kenschap van Sanitas, Coza-poeder, Kidd's ge­
deelde onze meening niet en wees op de moeilijkmee overeenkomende artsenijen, die in de bij- neesmiddelen, Vixol, Bromidia van Battle Go,
heid, die de rechter zou ondervinden om volgens lagen A. en B. zijn opgenomen, zijn de volgende | Liqueur du j)octeur Laville en Morrisons pil-
art. 33 o en p van het nieuwe ontwerp op de voorschriften van toepassing
uitoefening der artsenijbereidkunde, het bewijs Die toepassing wordt niet uitgesloten, wan­
te construeeren, dat de zelfstandigheid of waar neer bij werkelijk gelijke samenstelling de naam
de daaraan toegeschreven hoedanigheden niet I en len.
Dergelijke lijsten of lijsten in denzelfden geest,
die telkens aangevuld zouden moeten worden
beteekenis veranderd wordt.
1
en waarop dan de meest bekende kwakzalversof
slechts in geringe mate bezit of een schadelijke
§2.
I middelen zouden voorkomen, zouden in vele
nevenwerking uitoefenen kan.
I gevallen de toepassing van de artt. 33 o en p
In ons vorig no. (waarnaar wij, om niet tel- De flesschen en andere omhulsels, waarin de-1 overbodig maken, zoodat daarbij het „construkens
in herhaling te treden moeten verwijzen) I ze middelen worden verkocht, moeten voorzien ; eeren van het bewijs" niet noodig zou zijn.
hebben wij aangegeven waarom wij dit bezwaar j zijn van een opschrift, waaruit de naam van het j
— dat wij niet willen loochenen — niet zóó groot ' middel en de naam of de firma van den bereiachten.
Naar aanleiding daarvan schrijft de Re- der duidelijk blijkt. Buitendien moet het op- BERICHTEN,
dactie van Haarlem's Dagblad : ! schrift den naam of de firma van de zaak, waar-
„Tot zoover de Redactie van het Maandblad, nit het middel wordt verstrekt, en den verkoop- Lezing o ver kwakzalver ij In een verwier
betoog ons niet overtuigd heeft, al ware prijs bevatten; deze bepaling is niet toepasse-1 gadering v|n het Leeuwarder Groene Kruis heeft
het alleen hierom, dat het z.g. over tui- lijk op den groothandel. j d e heer E J. ABRAHAMS de zonden van de kwakg
end bewijs, waarover de Redactie het blijk- „ 3 ! zalverij blootgesteld.
baar ; heeft, heel wat gemakkelijker te leveren is * Het uitgangspunt van den spreker was het verzoek
dan .het wettelijk bewijs en toch zal dat laat- De apotheker is verplicht zich zekerheid te i van drie der voornaamste Nederlandsche burgers,
ste noodig zijn. Bovendien, het" is meer ge- verschaffen, in hoever op deze middelen de voor omtrent een jaar tot-onze regeering gericht,
bleken, zal de kwakzalver zich weten aan te I voorschriften omtrent de afgifte van sterkwer- om 1 ^ uitoefening der geneeskunde als beroep vra
passen bij de wet en gebruik maken van de kende geneesmiddelen van toepassing is. ' te . J aten ' °P dat ook } de v f ^^tff^^^^M^t
m^ai^iA^ i , ! Y » ï , j T - t - v - 1 T> r -iii i , zich geroepen gevoelen, de lijdende menscnneid 1 te
mogelijkheid om „pakkende reclame te onder- De m bijlage B opgenomen middelen en ook ! ^ ^ en de give daarvoor hebben ontvangen, ook
scneiüen van het „aanprijzen van middelen. ; die van bijlage A, van welker samenstelling werkelijk die gave aan wie ziek zijn, ten goedejdoen
En eindelijk : het succes van den kwakzal- de apotheker zich niet overtuigen kan, of de | komen. De heeren adressanten hebben wel gevoeld,
ver berust niet op reclame in de eerste plaats afgifte in den handverkoop geoorloofd is, mogen [ dat zij zich op glad ijs begaven, omdat er^op zoogemaar
op de onnoozelheid van de menschen. Won- | slechts op schriftelijk met naam en datum pleegd, naamd maar geneeskundig h.i. behoeft terrein de zieke veel Nederlander bedrog wordt — ge dit
derdokters te Noordwijk, Staphorst, ' en elders i voorzien recept van een geneeskundige, tand- wordt in de toelichting tot hun verzoek uitgedrukt
adverteeren nooit en 't publiek stroomt naar hen meester of veearts worden afgeleverd, in 't — niet tegen zichzelf te worden beschermd, omdat
toe. Neem de domheid weg en de kwakzalverij laatste geval slechts bij gebruik voor dieren ; hij wel weet, waar de ernstige behandeling ophoudt
verdwijnt mee. Maar wetten helpen daarbij niet, voor herhaling is een nieuw recept noodig.
en het bedrog begint.
Met tal van voorbeelden uit de kwakzalverij toonde
wel van t voortdurende publiez, liet inlichting Maandblad en tegen ontwikkeling de Kwak- I moet Bij de een in opschrift,, deze paragraaf slechts bedoelde op geneeskundig middelen de heer ABRAHAMS aan, dat aan de juistheid van die
zalverij volbrengt hiermee een nuttige taak." voorschrift af te geven" worden aangebracht, uitspraak nog al een en ander ontbreekt. Hoewel

ons publiek langzamerhand, ook op hygiënisch ge­ kundigen heeft ingeroepen. — wat niet onver-1 De menschenredder Tan den Hoogte Kadijk. *)
bied, goed ontwikkeld is, wordt verkeerde raad bij standig van hem is — lijdt bij ons geen twijfel.
het voorkomen van allerlei ongesteldheden nog zoo
Reeds herhaalde malen is ons om inlichtin­
Toch blijft VAN BIJSTERVELD voor een deel
gaarne ongevolgd. Ja, zeer ontwikkelde menschen,
gen gevraagd naar het galsteenmiddel, verkrijg­
van het groote publiek de Weldoener ofschoon
van wie men het niet zou verwachten, staan soms
baar bij J. SMALING, Hoogte Kadijk 56, te Am­
hij zich ook wel eens vergaloppeert, getuige ds
geheel onder .den invloed van den kwakzalver. Spreker
sterdam. Daar wij het middel niet kenden, zijn
vertelde van een genie-officier, dien hij had over­ volgende ware gebeurtenis
wij à raison van / 7,10, overgegaan tot den aantuigd,
dat een „electrische gordel" (het ding kost Van een patiënt, die ongeneeslijk tuberculeus koop en het bleek ons daarbij, dat gemelde SMA­
/ 25) geen elèctrische strooming op het menschelijk was, werd de urine gezonden aan VAN BUSTER- LING niet is de bereider, maar de z.g. hoofdagent.
lichaam kan overbrengen, en die toch den gordel VELD, met de mededeeling dat de lijder door de De middelen, want er zijn er drie, zijn afkomstig
wilde blijven dragen, omdat er zooveel attesten van geneesheeren was opgegeven, waarop VAN B. van een zekeren E. METJRTN te Mannheim en
genezenen waren. J verklaarde den patiënt niet te kunnen helpen. twee daarvan dragen den gezamelijken naam
En attesten worden vaak na een vleugje van her- Eenigsn tijd later ging een .familielid van be­ van Meurin's Antifellin. Deze worden op de
stel afgegeven of voor geld gekocht. Gaat het weer doelden lijder, voor een andere ziekte volgende wijze per biljet aanbevolen :
^
Kon
S ?
men
^
bij
*
de
. !
postadministratie
^ ^ ! * !
eens
* *
navra
. lün consult bij
den wonderdokter. Deze kreeg
gen, dan zou men te weten komen, dat vele bedragen medicijn;?! en de volgep.de leefregel :
J. SMALING, Hoogte Kadijk 56, Amsterdam.
van / 75 naar Amerika worden gezonden, waar ie-, „Geen specerijen, alcohol of bier (hoogstens Hoofdagent van METJKINS Laboratorium Preparaten
mand „per brief" genezing belooft. Weggeworpen lichte roode wijn met water vermengd toegestaan) Gebruiksaanwijzing onschadelijk Galsteenmiddel.
geld
Weijlig, en dapi slappe thee en koffie.
Men neme 's morgen ; 7 uur op de nuchtere maag
Nu moge het waar wezen, dat sommige kwakzalversmiddelen
vrij onschuldig zijn, men betaalt ze i vleesch of oesters
gewoonlijk veel te duur en in de omstandigheid Alleen witvleesch (kalfs en varkensvleesch
dat zij tegen een groot aantal, vaak ernstige ziekten ftn gevogelte) visch, groenten, meelsoepen, ge-
als probatum worden aanbevolen, schuilt een ernstig 15" £?
gevaar. Daar was een jongen te Amsterdam, die een ko **f vruchten en vat zBn toegestaan
begin van tering had, en met 6 maanden behandeling I. X eel melk had, en met 6 maanden behandeling 9 \
.gebruiken. Geen inspannende ar
eel melk - geraunten, ^een
te helpen zou zijn geweest waarvoor beid Geen eieren, oude kaas, wild, worst, rook- j van flesch, gemerkt Nummer 1, de helft.
Van flesch II 's morgens 12 uur (beslist geheel.)
Des avonds ten o' uur het restant van flesch I.
Het is beslist noodzakelijk gedurende de kuur rust
te houden en Dieet.
Na afloop der kuur, walke binnen 24 uur afgeloopen
is, gebruike men Melkspijzen.
m een sanatorium
> weinig loopen, veel hgg;
Men lette er s. v. p. op, dat de Galsteen afgaat in
spreker het geld had ingezameld. ï)e jongen wilde
Inmiddsls met Achting,
den vorm van gekookte Groene krwten in verweekten
Diet gaarne van huis ; men las in de advertentiën
Arts". toestand en onderzoeke den stof van den Patient."
van de zoogenaamde genezingen, teweeggebracht (De naam van dïn arts wat onleesbaar — mis­
door Akkers Abdijsiroop (eigenlijk aardappelsiroop schien schaamde de man zich).
Dit z.g. Antifellin was verpakt in een papie­
met wat kaneel en wat salicylzuur) beproefde het De tweede patiënt scheen inderdaad iets op
ren doos waarop gedrukt stond : „Kein Geheim-
daarmee, bracht het huisboeltje er voor naar den te knappen — wat bij zoo'n leefregel best mogemittel",
maar omtrent de samenstelling werd
lomberd en het einde was — de patiënt ten doode
niets vermeld. Een onderzoek bleek dus noodig
opgeschreven.
lijk is ook zonder iemands hulp — en dit was
aanleiding voor den eerstbedoelden zieke om
Iemand, die aan morfinisme leed — een kwaal,
die ook bij goede, deskundige behandeling te genezen | zijn urine nogmaals aan het Instituut op
is — nam liever zijn toevlucht tot „de antimorfine"
van een Parijschen kwakzalver. Men waande den man
genezen, maar bij onderzoek van het middel bleek,
" dat de patiënt de hoeveelheid morfine, die anders
onder de huid werd ingespoten, nu in zijn maag kreeg.
Zoo deelde spreker nog tal van staaltjes van opzettelijk,
duur en minder duur, bedrog mede
en alweer vonden wij den heer N. KETJLEMANS,
te ' te Amsterdam, bereid zich met dit onderzoek te
zenden, ditmaal zonder mededeeling van zijn belasten.
toestand. Met de boodschap dat hij waar-j
In de papieren doos bevonden zich twee fles-
schijnlijk zou betoren ontving hij
schen, gemerkt : Meurin's Antifellin Flasche No. I
pillen en "dezelfde gedrukte leefregel Meurin 's Antifellin Flasche No. II.
als bovenvermeld. Dit wekte argwaan ; de pillen No. I was een bruine vloeistof, reeds eenigs-
werden niet ingenomen, maar aan onzen ij ve- zins in bedorven toestand en bleek te zijn een
Toch 'weet de kwakzalver den indruk te' maken ['S medewerker den heer N. KEULEEMANS ter
van een man van gezag, die niet faalt en hulp brengt hand gesteld.
in gevallen, waarvoor de dokter radeloos stond. Deze Het waren ruim honderd pillen in een doos,
indruk wordt in hooge mate versterkt en levendig op welke gedrukt stond :
gehouden door de vele schijngenezingen, dat zijn „M edicament wordt gratis ver­
'werkelijke genezingen, die aan de hulp van den kwakstrekt". M e n a t-h o 1 3 x daags 4 pillen
zalver worden toegeschreven, maar ook verkregen J uur voor den maaltijd
zouden zijn als; men bij zijn dokter ware gebleven. Bi- OTK[erzoek WeSren de pillen te bevatten:
--tiet mstituut-VVmdelmcx te Brussel, de schoenmaker T? „;..„„

Zooals bij de kwakzalvers te doen gebruikelijk delen geheel nutteloos genoemd, ja zelfs geheel les plus disparates : de l'os du coeur de cerf pilé,
is, tracht men zooveel mogelijk geld te verdienen. verkeerd en nadeelig.
du fenouil, du coeur de lièvre, de la gentiane,
Het middel moet dus niet alleen aan galsteen­ Een gelijke, op den duur eveneens zeer nadee- du crâne humain, de la chair de vipère, voire
lijders worden aangepraat maar, het staat op de lige werking oefent de inademing van dampen même des excréments de chien.
doos, ook lijders aan niersteen wordt ,,zekere van z.g. asthmapoeder (stramonium) uit. Zóó Son inventeur était un charlatan
genezing" en lijders aan rheumathiek „spoedige luidt het in de brochure .... en dan verder : Neuf, Hieronymo Ferranti d'Orvieto".
stilling der pijnen" beloofd.
„Wanneer nu de behandeling op bovenstaande
Arme menschen die daaraan geloof hechten ! wijze absoluut doelloos, ja zelfs gevaarlijk is,
du Pont
Wie intusschen nog meer slikken wil, krijgt zou men dan de arme lijdenden geen hoop meer Geheim- of Kwakzalversmiddel en,
voor zijn / 7.10 nog een doos kruiden erbij, Blut- mogen geven op eén werkzaam middel tegen hun
.reinigungstee genaamd. Ook hier heet het : „Kein kwaal ? Ja, beslist ja" en gij raadt het al,
Deze twee namen zijn niet synoniem ; wij heb­
GeheimmitteV en inderdaad staat op de doos
ben dit al meermalen beweerd en toch — 't is
lezer :
aangegeven, dat zij bestaan uit notebladen, beu-
ons gebleken — is 't niet ondienstig het nogmaals
;De sleutel tot de wereld van gezondheid wordt
Jcebladen, rhamnusbast, duizendblad, anijs- en hun geboden door.... Vixol. Ja Vixol zal voor in herinnering te brengen. De reden dat velen
f enkelvruchten en sennabladen. Maar de volle hen doen wat niets kon uitrichten, hen genezen meenen in die namen woorden van dezelfde be-
waarheid komt ook hier niet aan den dag. Wer­ en wel terstond."
teekenis te zien, is wel daarin te zoeken, dat de
kelijk zijn door den heer KEULEMANS de boven- Men ziet, 't is weer het oude praatje. Niets meeste kwak :alversmiddelen behooren (of behoor­
" genoemde stoffen gevonden, maar, behalve de­ deugt, alleen het aanbevolen middel helpt onvoorden) tot de geheimmiddelen ; maar daarom is
ze, nog beeredruifbladen, jeneverbessen, bladen waardelijk.
niet ieder geheimmiddel een kwakzalversmiddel.
van het riekend viooltje en een soort van bast, Intusschen wat Vixol betreft, zijn wij het daar­ En omgekeerd, een middel kan een kwakzal­
die niet nader kon bepaald worden. Dus wel mee in geen enkel opzicht eens. Nu wij de samenversmiddel zijn, terwijl, wij zien het dagelijks,
een geheimmiddel. Bij de laxeerende werking stelling kennen, durven wij gerust verklaren, zijn juiste samenstelling volkomen bekend is.
van Antif elline I komt nu nog die van de senna-
dat het inblazen in de neus — een zoogenaamde Onder geheimmiddel verstaan wij, die in ons
bladen en de rhamnustbast van de kruiden ; ze­
verstuiving — van het mengseltje van salpeter blad alleen het oog hebben op geneesmiddelen,
ker een bloedzuiverende thee, maar hoe ? Men
lobeliakruid en cascara-aftreksel, zeer misschien stoffen waarvan de samenstelling of de bereiding
neme de proef maar liever niet.
een oogenblikkehjke verlichting kan teweeg­ door den fabrikant geheel of ten deele wordt
Is tr r,u, bij onze bestaande wetgeving tegen i brengen maar ongetwijfeld ten achter moet staan geheim gehouden, meestal met het oogmerk om
deze handelingen niets te doen ? Zeker wel. bij de middelen, die tot nu toe van medische zijde | zich zelf de voordeelen van de bereiding en den
Antifellin No. I bevat een aftreksel van senna- \ tegen de kwaal worden aangewend.
verkoop te verzekeren.
bladen en glauberzout, de kruiden bevatten senna- Zij, die de brochure gelezen hebben, zullen ons Oogenschijnlijk zit hier geen kwaad in ; men
bladen en rhamnusbast. Volgens art. 30 van de misschien toevoegen, dat zij niet begrijpen hoe zegt dat dit een voordeel is, dat den uitvinder
Wet, regelende de uitoefening van de artsenij- het syndicaat, wanneer het niet overtuigd was toekomt als belooning voor zijn uitvinding en wij
bereidkunst, mogen, door onbevoegden, niet van de deugdelijkheid van zijn methode, het gaan in deze bewering in zooverre mede, waar het
worden verkocht : Sennabladen beneden de hoe-1 durft wagen het verstuivingsapparaat, benevens betreft een fabrikant, die, uit den aard der zaak,
veelheid van 100 gram, Rhamnusbast beneden Vixol gratis gedurende 3 weken af te staan en zijn uitvinding beschouwt uit een technisch en
de hoeveelheid van 100 gram en Glauberzout wel onder de volgende voorwaarden : financieel oogpunt.
beneden de hoeveelheid van 250 gram en de quan- „Wanneer na verloop van drie weken de patiënt Bedenkelijker wordt de zaak, wanneer een dertiteit
daarvan in de verkochte middelen is veel
zich van de geneeskrachtige werking van ons gelijk geheim-geneesmiddel, door een geneesheer
geringer. Bij eiken verkoop wordt dus een straf­
middel heeft overtuigd en door het verkregen of apotheker uitgevonden, als geheimmiddel wordt
bare overtreding begaan.
resultaat bevredigd is, dan moet ons het hono­ geëxploiteerd. Laatstgenoemden verliezen, door
rarium, ad Mk. 40, gezonden worden.
den aard van hun betrekking, het recht zaken
,,Is geen bevredigend resultaat verkregen of geheim te houden, die kunnen medewerken om
Vixol.
wenscht de patiënt om een of andere reden de zieken te genezen ; op hen, willen zij hun mensch-
In de laatste maanden lazen wij weer gedurig
behandeling niet voort te zetten, dan moet men lievend vak naar waarde uitoefenen, rust de
de volgende advertentie :
het apparaat en de rest van het Vixol aan ons plicht alles wat, naar hun opvatting, dienst kan
franko terugzenden, zonder tegenover ons op doen tot verlichting van de lijdende menschheid,
„ASTHMA Eene beschrijvende brochure over de welke wijze ook verder verbonden te zijn. publiek eigendom te doen worden.
verschillende vormen van asthma, 48 blz. (geïll.), Voor het gebruik van den toestel, het ver­ Maar deze quaestie daargelaten, kunnen wij
geschreven door een gewezen Asthmaleider, alsschaffen van raad of geneesmiddelen wordt niets niet ontkennen dat er sommige geneesmiddelen,
ook een gratis proef wordt een ieder gaarne berekend.
enkele van veel waarde, zijn, die in strikten zin
na ontvangst eener briefkaart toegezonden, waar­ binnen 6(?) weken geen van deze bepa- tot de geheimmiddelen behooren, niet zoo zeer
voor niets te vergoeden is. — Geen asthmapoeder lingen nagekomen, dan zal het Vixol-Syndikaat wat hun samenstelling betreft, als - wat aangaat
of andere hart-ziekten aanbrengende middelen. gerechtigd zijn aanspraak op het honorarium te de bereiding. Door een of ander fabrieksgeheim
Alle Asthma- of Bronchialcatarrhlijders worden maken en het terugnemen van het apparaat te zijn ze gebracht in den toestand, zooals de ge-
tot het nemen eener gratis-proef uitgenoodigd. weigeren."neesheer
dien wenscht.
Op lofwaardige wijze in de Medische Pers be­ Wij begrijpen zoo 'n handelwijze best. De lui Deze middelen en hun gebruik, waarvan het
schreven.
van het syndikaat zijn, even als de meeste ge­ nut niet te loochenen valt, te bestrijden, is in de
Zend uw aanvraag per briefkaart aan Vixol routineerde kwakzalvers, menschenkenners. Zij verste verte ons doel niet. Zoolang de fabrikan­
Limited, Merton Abbey No. 2, Londen S. W." weten, dat, vooral bij asthmalijders, elke nieuwe ten van dergelijke praeparaten zorg dragen om
Wij behoefden onze briefkaart niet te schrij­ methode ter z.g. genezing met beide handen hun fabrikaat niet het kenmerk te geven van
ven, dit was al 8 jaar geleden geschied en ten­ door de lijders wordt aangegrepen en dat hier kwakzalversmiddelen (kenmerken waarop wij aangevolge
daarvan schreven wij in het Maandblad \ suggestie (en suggestief is hun wijze van optrestonds terugkomen) behoort een bespreking daar­
van Februari 1907 het onderstaande : „Wij cntden) veelal van zeer veel invloed is. Ongetwijfeld van in ons blad niet thuis.
vingen de brochure en tevens, juist als bij alle zullen velen bij de aanwending van Vixol tij­ Maar, behalve deze, zijn er vele geheimmidde­
personen, die per brief genezen, een vragenbrief, delijk verlichting bespeuren of meenen te be- j len — en wel de meeste — die tevens kwakzal-
waarin de lijder de door hem waargenomen ziekte­ speuren en niet gaarne een middel uit handen! versmiddelen zijn.
verschijnselen moest mede deel en ; dus weer een geven waarvan men zooveel heil verwacht. Onder deze laatste verstaan wij die talrijke,
geneesmethode per brief.
Men probeert en probeert en vóór men er aanl met den naam van geneesmiddelen bestempelde
Omtrent de geneesmethode waren wij niet denkt zijn de 3 weken om. Terugtreden is na stoffen, die in het openbaar in couranten of bro­
meer in het onzekere ; uit buitenlandsche tijd­ dien tijd niet meer mogelijk, want reeds vóór de chures tegen veelvuldige, soms geheel verschilschriften
wisten wij, dat de behandeling bestond ontvangst van het middel, bij het beantwoorden lende zieken, voor iedereen worden aanbevolen,
m het inblazen van Vixol-dampen in den neus en van den vragenbrief hebben de aanvragers moeten zonder dat de leverancier dier middelen kennis
dat Vixol, volgens de analyse van Dr. AUFRECHT verklaren dat zij van de hierboven genoemde draagt van den lijder en van den aard van diens
(Pharm. Centralhalle, 30 Augs. 1906), is een zoet bepalingen hebben kennis genomen en op grond lijden, uit welke omstandigheid dus duidelijk
gemaakt, vloeibaar extract waarvan de voor­ daarvan toezending van het middel verlangen. blijkt, dat het hen niet te doen is om den zieKe
naamste bestanddeelen zijn : salpeter, lobelia­ Het royale aanbod is dus gerust te wagen; te helpen, maar om zijn* waar, dikwijls tegen
kruid en cascarabast.
mocht er soms een enkele het rommeltje terug-1 hoogen prijs, te slijten. Dat hierbij bedrog in
De vraag was nu, of wij de behandeling met zenden, anderen betalen wel voor hem mee. t spel is, hebben wij al ontelbare malen aange­
Vixol als Kwakzalverij moesten beschouwen —
toond. Begrijpelijk is het, dat de meeste kwak­
wat, zooals te begrijpen, het syndicaat, in zijn
zalvers er zich op toeleggen de samenstelling
boekje met kracht tegenspreekt. Reeds de
Orviétan.
van hunne meestal nietswaardige producten ge­
wijze om over het lijden van den patiënt
heim te houden, dat zij trachten hun middel te
na beantwoording van een vragenbrief, een Een belangstellend lid zendt ons het volgende : omsluieren met een waas van geheimzinnigheid,
uitspraak te doen, veroordeelt de geheele „Misschien interesseert U de volgende aanha­ die de duidelijkheid van hun bedrog aan de
methode en bestempelt deze als kwakzalverij, ling uit „Le Passé Anecdotique" van ERNEST oogen van het lichtgeloovig publiek onttrekt.
maar ook de methode zelf en wat daarover LAUT (p. 334).
in de brochure geschreven wordt, voeren tot
Dergelijke geheimmiddelen nu, ware kwakzal­
En dehors de ces remèdes extraits du corps
deze slotsom.
ver smiddelen, die alleen dienen om het zieke.pu­
de l'homme on des animaux, nos aïeux eurent bliek ten bate van gewetenlooze schurken te ex-
In de brochure, (die wij ontvingen was in het une foi profonde en deux panacées qui guérisploiteeren, zijn het doelwit van on-ce bestrij­
Duitsch gesteld) wordt elke behandeling van saient tous les maux : la thériaque et l'orviétan .. ding.
asthma en andere daarmee in verband staande Quant à 1' orviétan, il ne se composait que de Niet altijd echter zijn de kwakzalvers in staat
ziekten met geneesmiddelen door inwendige mid- .51 drogues différentes. On y trouvait les éléments I hunne middelen geheim te houden

In sommige landen zijn ze verplicht de samenstelling
op de flesch of doos mede te deelen en
— ten minste schijnbaar — voldoen zij aan die
verplichting.
Maar ook daar, waar die verplichting niet bestaat,
treedt het onverbiddelijk scheikundig en
microscopisch onderzoek op, om de ware samenstelling
van hunne niets-bet eek ende middelen in
het juiste daglicht te stellen.
Zij houden dan op geheimmiddelen te zijn... I
maar zijn ze daarom minder gevaarlijk ?
In geenen deele : zij blijven kwakzalversmiddelen,
een pest voor de maatschappij.
En zoolang niet èn het gezond verstand èn,
indien dit, zooals thans, nog noodig blijkt te
zijn, goede wetten het hunne doen om deze pest
te stuiten, zoolang beschouwen wij het als onzen
plicht, al onze krachten in te spannen, om het
publiek voor te lichten en voor ondergang te
behoeden.
Er bestaat geen wezelijk verschil tusschen geheime
en niet-geheime kwakzalversmiddelen.
Het is niet in hoofdzaak de samenstelling, die
zoo'n middel kenmerkt maar juist het doel dat
er klaarblijkelijk mee wordt beoogd : het speculeeren
n.L, door valsche gegevens, op ieders
streven om zijn gezondheid te behouden of zijn
geschokte gezondheid te herstellen en uit die
valsche speculatie geld te slaan.
Wanneer wij in dagbladen of elders die opgeschoefde
advertenties lezen, waarbij een of ander
middel, onder een aanlokkenden naam, als onfeilbaar
tegen deze of gene — of liefst tegen
alle — kwalen (zelfs de ongeneeslijkste) wordt
konden opgeven, staan op gelijke lijn van kwakzalverij.
Wij hebben 't vroeger al eens gezegd : De kwakzalvers
— 't zij dat hunne middelen geheim zijn
of niet — zijn als de ratelslangen. Zij waarschuwen
door hun optreden.
't Eenig onderscheid is, dat het publiek de
laatsten ontvlucht en zich door de eersten laat
omstrengelen.
Wanneer zullen zijne oogen voor dit gevaar
opengaan ?
RECHTSZAKEN.
Prof. De Haas.
De Haagsche rechtbank vernietigde wegens
vormgebrek het vonnis van den kantonrechter
te Leiden, waarbij A. J. DE HAAS te Noordwijk
werd veroordeeld tot / 300.— boete of 50 dagen
hechtenis, wegens het onbevoegd uitoefenen
van de geneeskunde en veroordeelde bekl., opnieuw
rechtdoende, tot / 100.— boete of 20 dagen
hechtenis. (Leidsche courant).
De fistelboer.
Onbevoegde uitoefening der tandheelkunde.
De kantonrechter te Haarlem heeft W. S.,
uit Amsterdam, veroordeeld tot twee boeten
van / 100 wegens het onbevoegd uitoefenen
van de tandheelkunde. De eisch was tweemaal
/ 300.—.
De kantonrechter mr. HILTERMANN te Amsterdam
veroordeelde een fabrikant in tandheelkundige
artikelen op den Nieuw endijk, wegens
het onbevoegd uitoefenen van de tandheelkunde,,
tot ƒ 200.— subsidiair 40 d&gen hechtenis.
CORRESPONDENTIE.
I. v. T. te Z, Met bevreemding vernamen wij, dat,,
zooals gij schrijft, vele militairen tegenwoordig gebruik maken
van de KOLA-PASTILLES van DALLMANN & Co. Wij
dachten dat dit middel al lang in onbruik was geraakt.
Reeds in het Maandblad van November 1891 schreven
wij, naar aanleiding van een ons gestelde vraag, het vol-
„Na onderzoek en -ingestelde informatie mogen wij de
Kola-pastilles van Dallmann niet direct als kwakzalvers-
I middel beschouwen. Wel zouden wij niet gaarne alles on-
Voor het Kantongerecht te Hoorn heeft te- I derschrijven, wat er van de goede werking dezer pastilles-
recht gestaan de 72-jarige P. URSEM van Wog
num, beschuldigd van het uitoefenen van het
beroep van geneeskundige en het geven van ge
aanbevolen, zonder dat daarbij geneeskundig I huizen, die het in het hoofd had, DIEWERTJE
onderzoek en raadgeving noodig is, dan aarzelen GROEN van Andijk, die het in den mond had,
wij geen oogenblik een zoodanig middel een JOHANNA KOTJWENHOVEN van Amsterdam, die
kwakzalversmiddel te noemen, onverschillig of bij den z.g. fistelboer is geweest wegens een
de samenstelling ons bekend is, of niet. wondje op den schouder, ANNA DE ZWART van
Waarom wij dan, in onze artikelen, zoo dik-, Enkhuizen, die een puist aan de kin had, en
wijls van de samenstelling gewag maken ? ANTJE BARENDS, die een wond aan den duim
Alléén als middel ter overtuiging. ' had.
Helaas, 't is een treurig feit maar waar, dat Allen verklaren bij bekl. om raad te zijn geonze
raadgevingen, te goedertrouw en geheel on- j weest. Allen was het gebruik van den fistelpot
baatzuchtig aangeboden, bij het publiek veel min- aangeraden.
der geloof vinden dan de bedriegelijke leugens der Eenige belooning behoefden ze voor dien
op zijn geld azende kwakzalvers. Wanneer wij r aad niet te geven. 'Toch Heten een paar een
nu dat publiek kunnen zeggen : zie deze en gene, kwartje als fooi achter.
n wel bekende stoffen koopt ge voor uw geld en Het O. M. neemt aan, dat bekl. te goeder
die stoffen zullen zeker de wonderen niet doen, trouw handelde en dat geen winstbejag op den
die de kwakzalver u voorspiegelt, dan bestaat er voorgrond stond. NBB
wordt beweerd, wèl keuren wij de wijze van exploitatie af,
maar de manier van aanbeveling en exploitatie stempelt dit
middel nog niet tot kwakzalverij. Het „Schöffengericht"'
te Breslau, dat te beoordeelen had in hoeverre een adver-
neeskundigen raad, ZOnder daartoe bevoegd te I tentie van de Kola-pastilles, volgens 'de daar bestaande
2Ji J» verordening, strafbaar was, beschouwde die pastilles niet als
Al« &o&?*ffJ££L. J„„ j A-»•,„,,„ o.« _ -tri i i Q en goheimmiddel en sprak den redacteur van de „Bres-
Als getuigen traden op ANTJE SASjan Enk- | lauer;• Morgen-Zeitung", die als beklaagde verscheen, vrij.-
Bij een onderzoek, in 1891 ingesteld, bleken de pastilles
inderdaad kola te bevatten ; of een veelvuldig gebruik, van
deze stof zonder eenig bezwaar kan geschieden, willen wij
niet gaarne beweren.
Wij betuigen onzen dank voor het toegezonden Verslag
van de Gezondheidscommissie, zetelende te Boxmeer.
HERHAALDE WAARSCHUWINGEN.
Ce fäsielpot van Klaas Ursem. Het volk noemt
kans, dat ten minste enkelen worden overtuigd. *)| Bekl. oefent een 6-jarige praktijk uit en
alle chronische etterende gezwellen fistels en daaronder
zoowel die gemakkelijk, als die zeer moeilijk
genezen.
Klaas Ursem, een Noord-Hollandsche boer, die voor
eenige jaren is overleden, speculeerde daarop en verkocht
voor veel geld een zoogenaamden fistelpot. Deerfgenamen
zetten nu de winstgevende zaak voort.
is
Maar niet altijd kunnen wij dit overtuigings- I nog nimmer met de politie in aanraking geweest. I S « med ?T d ff n + g v + ai î den J"?* P \ ^ U Y S S E ( zi •-ui , *
J «»oitujgiugö . TT°, - , , v. .. , ., f» p , No. 1,1 aars. II) bestaat het middel uit 2 dooiers van
middel aanwenden. I Veel menschen heeft hij al geholpen. Dit moest eieren met boter en eemge plantenpoeders, voorna­
Zelfs de beste chemicus of microscopist is niet melijk van karweizaad, laurierbessen en zevenboom
Eén enkele pot, (die misschien geen 25 cent waardeheeft)
kost ruim / 4, doch men moet volgens Ursum
minstens 6 stuks gebruiken voor men een oordeet
over de uitwerking kan vellen, zoodat ruim ƒ 24 het
143 van 't WetboelTvan Stfafvordering niet ju- j minste is, wat men op 't altaar der lichtgele o vigheid
offert Gelukkig zoo dit geld het eenige is wat
men er door verüest, want maar al te dikwijls doet
van invloed zijn op de strafmaat.
immer in staat de raadselen van een handig kwak- | ^ e eiscû luidde 5 maal / 10 boete of 5 hechzalver
op te lossen. Er bestaan meerdere stoffen, I tenistraffen van 10 dagen
vooral van plantaardigen oorsprong, wier aanwe-1 D e verdediger Mr. A. PRINS van Alkmaar
zigheid zelfs bij het meest nauwkeurige onderzoek l betoogde dat de dagvaarding op grond van art
niet met zekerheid is aan te toonen. ; 143 van '* Wetboek van Strafvordering niet ju-
Een geroutineerd kwakzalver weet dit en maakt ridisc n J uist was - Bovendien betoogde hij, da*
juist van die stoffen gebruik in zijne middelen. | bekl. geen voordeel trok van zijn raadgevingen het misplaatste vertrouwen in den fistelpot, die niet
Het onderzoek van die middelen zal dus geen en dat dus van het^ uitoefenen van een beroep kan bafeilj den ]jjder net inroepen van noodzakelijkeof
een onvolledig resultaat opleveren. ! g een sprake kan zijn. Verder, dat men niet te | geneeskundige hulp uitstellen, of de door den ge-
Hebben wij in die gevallen wel het recht om doen had met 5 feiten, maar met een voortge-1 neesheer aanbevolen behandeling veronachtzamen.
waarschuwend op te treden? ' zette handeling. JDr. J. ENSING deelde vroeger (Jfe. 3, jaarg. II) een
Gewis. Een der middelen om het publiek te Ten slotte wees pleiter er op, dat het middel geval mede ^ ^ ^ P H Ï A S ' S J
overtuigen ontbreekt ons- maar de kenmerkende van vader op zoon is overgegaan en dat reeds die wijze den dood van een jongmensch had veroor-
ons duidelijk den weg, dien wij te bewandelen vallen dat doctoren geen genezing konden bren- schadeli]-ke werkùi

No. 5. Mei 1915. Oplaag 7500 Exemplaren. Vijf-en-dertigste Jaargang,
Maandblad uitgegeven door de Vereeniging çf
TEGEN DE KWAKZALVERIJ
onder Redactie van H. VAN GELDER.
Bestuur der Vereeniging : MB. P. W. DB KONING, Advocaat te Amsterdam, VOORZITTER ; MR. J. L. P. BÖHTLINGK, Substituut-Officier van
Justitie bij de Arrondissements-Reohtbank te Rotterdam ; MR. A. A. CNOPIUS, Officier van Justitie bij de Arrondissements-Rechtbank te WinachoUnt
MR. A. VAN DER ELST, Ambtenaar van het O. M. bij het Kantongerecht te Leiden ; Ds. F. C. FLEISCHER, Ooopsgez. Predikant, te Winterswijk ;
C. NANNES GORTER, Journalist te Alkmaar ; P. KEG Cz., Oud-Postdirecteur te Middelburg ; MR. A. LIND, Advocaat te AmsteTdanT;
J. VAN RIEL, Dir. Mil. Apotheker, Directeur van het Rijks Magazijn van Geneesmiddelen te Amsterdam ; DR. G. ROMIJN, Inspecteur van de
Volksgezondheid te 's-Hertogenbosch ; E. J. ABRAHAMS, Arts te Amsterdam, SECRETARIS-PENNINGMEESTER.
Ieder Lid ontvangt één Exemplaar van het Maandblad en heeft recht op hoogstens 10 Exemplaren ter gratis-verspreiding.
LID DER VEREENIGING is ieder die haar doel helpt bevorderen
en een Contributie betaalt van / 3.—.
Adres voor de REDACTIE van het Maandblad bij den Redacteur,
\MSTEL 102 te Amsterdam ; voor het BESTUUR DER VEREENI­
GING en voor AANGIFTE van LEDEN en ABONNÉ'S bij den
Secretaris-Penningmeester E. J. ABRAHAMS, Arts, KEIZERSGRACHT
239, AMSTERDAM, bij wien pok losse exemplaren van het Maandblad
moeten worden aangevraagd.
INHOUD.
Vereeniging tegen de kwakzalver ij:
Modedeelingen van het Bestuur.
Berichten : Een kwakzalversproces. — Bloedvergiftiging
na het gebruik van kloosterbalsem. — Het legerbestuur
en de kwakzalvers. — Goede raad aan trilbeeldbezoekers.
Mededeelingen van verschillenden aard:
Een bezoek van een Somnambule. — Weer eens Akker en
zijn Abdijstroop. — English Breakfast-Tea.
Uit de Pers: Abdijsiroop en adverteeren.
Rechtszaken: Het Staphorster boertje. — „Dr. Reteau".
Correspondentie.
Herhaalde waarschuwingen: Boom's maagpoeder.
Feuilleton: Beroemde kwakzalvers, (De Graaf de
Saint-Germain ).
Een kwakzal versproces. Door E. MÜL-
LER-SCHÜRCH wordt in Corresp. BI. f. Schweizer Aerzte,
verslag gegeven van zijn onderzoek naar de geestvermogens
van een kwakzalver, die op 25-jarigen leeftijd
reeds als ijzerhandelaar failliet was gegaan, daarna
marskramer en kantoorbediende was geworden en
zich ten slotte beter had bevonden bij de uitoefening
van hypnotisme en magnetisme, welke hem 6 tot
7000 gulden per jaar opleverde. Door een advertentie
was hij er toe gekomen, in de leer te gaan bij een
hypnotiseur en nu was hij zelf gaan adverteeren
en kreeg hij op zijn beurt leerlingen, die hem 35 of
45 fres. betaalden, naarmate hij het onderwijs schriftelijk
gaf of mondeling, in zijn „Schweizerisches
Wissenschaftsinstitut." De leerlingen waren ôf lieden
met ziekelijke geestvermogens, gelijk o.a. een ingenieur
of menschen, die zelf kwakzalver wilden worden en
waarvan een dan ook reeds een misdrijf had begaan,
óf zieken en andere ongelukkigen, die hun hoop op
den magnetiseur hadden gevestigd om bedrogen
en beroofd Uit te komen. Zoo bijv. een grijsaard
van 80 jaar met twee zonen, die zich slecht gedroegen,
en die hoopte, door het magnetisme eindelijk invloed
op hen te krijgen, een man, die wilde leeren zijn
epileptische vrouw te genezen, een Italiaan, die macht
over anderen wilde krijgen. Aan sommige onnoozelen
heeft hij al hun geld afgezet, voorgevende, dat zij
daarvoor aandeelen in zijn ,, Wissenschaft sinstitut
zouden krijgen. Ten slotte is hij voor den rechter gekomen
wegens zedelooze handelingen met een gehypnotiseerde.
Bij onderzoek bleek, dat de man geheel toerekenbaar
was Het openbaar ministerie was met den
deskundige van oordeel dat van alle gepleegde wan­
daden de kwakzalverij in de aanklacht op den voorgrond
Geplaatste bijdragen en onderzoekingen van kwakzalversmiddelen e»
spécialités worden desverlangd gehonoreerd.
Het nadrukken van artikelen uit dit blad is niet alleen geoorloofd
doch wordt zelfs dringend verzocht.
ABONNEMENTSPRIJS, Franco per post per Jaar / 1.25
MEDEDEELINGEN
/AN VERSCHILLENDEN AARD.
Een bezoek van een Somnambule.
Tooneelspel in een acte „Mundus vult decipi."
Een mijner patiënten, die zeer lijdende is geweest
(zij was twee jaar door mij naar buiten
gezonden wegens een tuberculeuze peritonitis,
moest staan, omdat van de andere misdrijven de"wer-1 die nu vrijwel genezen is; sedert enkele maanden
king ten einde liep bij de slachtoffers terwijl de kwak- leed zij nu aan een functioneele krachteloosheid
zalverij door leering en voorbeeld telkens nieuwe van het een© beeny waardoor zij hinkte *) werd
middelpunten van bederf en benadeeling der maat- £oor naar familie dringend geraden eene bekende
schappij vormde. Deze zienswijze, die, hopen wij, j Haagsche Somnambule te raadplegen. Hiermede
op den duur door leering en voorbeeld nieuwe middel- - ik rne acc0ord, te meer waar ik zelf zeer
punten van gezonde rechtspraak z al vormen, werd door | °.__r °_ >„ _/ !_-• Bi
VprPPnininn tpflPn Hp K WAl

De dame. Één is eigenlijk genoeg om op te
schrijven, omdat ik na de slaap alles vergeten
heb wat ik zeide, maar als U daar achter mij
gaat zitten, kunt U ook wel blijven.
Het licht wordt gedempt : één lamp met omlaag
getrokken kap, waarover een courant, die
de eene zijde van de kamer in halfduister brengt.
Voor de courant de dame, links aan tafel Mevrouw
X ; rechts ter zijde gewapend met papier
en potlood, de heer X, achter de dame zuster X.
Er wordt uitgestald : een zakdoek, een reukfleschje
en een glas water.
Es gekt los / Het is muisstil.
De dame met de oogen dicht ; begint met
beide handen over voorhoofd en wangen te strijken
snel langs haar armen omlaag. Diepe zuchten
werden gehoord, zonderlinge pijnlijke grimassen
werden getrokkken, (de aanwezigen lachen niet).
Nog eens vervaarlijke zuchten ; een zekere rust
treedt in en na 3 minuten slaapt de dame, d.w.
z. zit rustig met dichte oogen.
Zij schuift naar Mevrouw X toe, voelt haar
pols, betast hals, borst en rug.
De dame. (met giafstem) Hoe is de slaap ?
Mevrouw X. Best.
De dame. (betasting gaat voort) U transpireert
zeker veel ?
Mevrouw X. Neen nooit.
De dame. Periode geregeld ? Zeker veel afscheiding
?
Mevrouw X. Neen, heelemaal niet.
De dame. (zichtbaar teleurgesteld, vraagt niet
verder maar denkt hardop : )
moedelooze buien ! De milt is ook uitgezet (al
tastende door de Meeren heen wordt dit geconstateerd.)
Heeft U wel eens angstbuien?
Mevrouw X. (die een zeer opgeruimde natuur
heeft.) Neen nooit, gelukkig.
De dame. U mag niet zwaar zuchten en hoesten.
Hoe lang slaapt U? 's Middags een uur rusten;
veel builen, niet met regen.
Wij zullen eerst enkele malen magnetiseeren,
daarna krijgt U medicijnen.
U kunt beter worden, maar moet zelf funk
medewerken.
Mevrouw X. Maar wat is dan eigenlijk mijn
zi-kte ?
De dame. Wisselkoortsen ! Daardoor zijn alle
slijmvliezen aangetast,
Mevrouw X. Ja, maar ik heb zoo vaak pijn
in de buik.
De dame. (klaarblijkelijk nog in slaap, maar
langzamerhand gewoon pratend, met wat hangend
hoofd en de oogen weer geopend.) Dat is
verschaling. U moet ruime ontlasting hebben en
veel urineer en. U neemt 1 lepel olijfolie en 1
drachme gelatine opgelost in 250 water over den
dag verdeeld.
De heer X. een drachme, wat is dat ?
De dame. Dat is een oude maat ; ik gebruik
alleen oude maten.
Enkele minuten pauze ; de aanwezigen lachen
steeds niet. Diepe zuchten worden geslaakt ; het
vroegere strijken over oogen, voorhoofd, en ge­
zicht, dalende langs de armen wordt uitgevoerd.
De slijmvliezen van het geheele lichaam zijn De zakdoek wordt opgenomen. De reukflesch
aangetast ; het gestel, is zeer ongeregeld ; som- onder de neus gehouden ; het glas water in een
mige dagen zijn beter, sommige slechter. Bent teug geledigd en klaar is de dame.
U wel eens wazig voor de oogen % De heer X. Wat voor gelatine moet dit zijn ?
Mevrouw X. Neen. De dame. Heb ik over gelatine gesproken ?
FEUILLETON
BERÖ KWAKZALVERS.
DE GRAAF DE SAÏNT-GERMAIN.
Het is niet rechtvaardig, om, zelfs in een tijdschrift
als het Maandblad tegen de Kwakzalverij, altijd de
schaduwzijden van een bedrijf te laten zien. In den
'regel is in het Maandblad alleen het openbaar ministerie
aan het woord, dat niet gelooft aan de deugden
van schriftvervalschers, valsche munters en
dergelijken, die toch dikwijls, wanneer men ten minste
eenige waarde hecht aan de mededeelingen, vervat
in hunne in romanvorm gegoten levensbeschrijvingen,
uitnemende staatsburgers kunnen zijn, met
deugden, verre verheven boven die van het hen omringende
bekrompen publiek, dat al de ellenden van
een te nauwgezet geweten ondervindt.
Van de deugden der thans nog in eere zijnde kwakzalversmiddelen
zijn nog zoo velen overtuigd, dat
het werkelijk overbodig is, om aan het thans levende
geslacht de zegeningen te verkondigen, die wij danken
aan Abdijstroop, Pinkpillen, en dergelijke.
. Het zou echter heel wat moeite kosten, om de
lezers van het Maandblad te overtuigen, dat er geen
beter middelen bestaan dan Holloway-pillen en Sequah-olie
; zelfs de domste slikker van Pinkpillen of
de onnoozelste kucher, die baat zoekt bij Abdijstroop,
matigt zich het recht aan, om bij het noemen van
Holloway-pillen een ongeloovig gezicht te zetten
en je te vertellen, dat het een kwakzalversmiddel is.
Hij doet daarmee het geneesmiddel van zijn vader
en wellicht van zijn grootvader het bitterste'onrecht
aan, want dezen hebben voor een niet onbelangrijk
deel hunne gezondheid te danken gehad aan het
regelmatig gebruik van dezelfde Holloway- pillen,
die door hun zoon en kleinzoon thans zoo smadelijk
worden uitgescholden. — Laat deze bedenken, dat
straks zijn zoon en kleinzoon met evenveel minachting
op Abdij stroop en Pinkpillen zullen neerzien,
als hij thans in zijn eigenwijsheid neerziet op zijn |
vaders Holloway-pillen.
Maar ook vader en grootvader zijn niet zonder
schuld ; zij hebben zich verbeeld, dat zij, als meer
verlichte nazaten van hunne bijgeloovige voorvaderen,
minachtend mochten neerzien op mannen,
die eenmaal de bewondering wekten van alle bewonderaars
vân geneeskundige intuïtie, met behulp waarvan
een handige menschenkenner, zonder voorafgaande
studie, .heel wat meer wonderen verrichtte
dan de knapste geneeskundigen van zijn tijd tezamen.
Een held op het gebied der „intuïtieve geneeskunst"
was in het midden der 18de eeuw de Graaf
DE SAIKT-GERMAIN, die ook in ons land, en wel in
het hoofsche 's-Gravenhage, eenmaal zijne bewonderaars
had, al kon hij ze er, dank zij het nuchter
verstand der toenmalige Nederlanders, niet als in
Frankrijk bij honderdtallen tellen. Dat de Graaf niet
de eerste de beste was, blijkt wel uit zijn levensgeschiedenis
en al zien wij in onze eigenwijsheid
minachtend neer op onze voorouders, die aän
zijne kunsten geloof hechtten, deze toonden, door
zich door een Graaf DE SAINT-GERMAIN te laten
misleiden, heel wat meer smaak dan wij, die onze
gezondheid en die onzer nabestaanden toevertrouwen
aan een boertje, een schoenlapper of een ander,
die op elk gebied, waarover we zelf met eenige ken
nis van zaken weten te oordeelen zeer onkundig
blijken, maar die we als geneeskundigen zonder
voorbehoud vertrouwen.
De levensbeschrijver van den Graaf DE SAINT-
GERMAIN vertelt ons van hem, dat hij in Sleeswij k
in 1784 is overleden. Het leven van dezen wonderdoener,
van dezen „graaf om te lachen", zooals VOL­
TAIRE, de scherpzinnige menschenkenner, hem reeds
noemde, schijnt een sprookje ; de geheimzinnigheid,
waarmee hij zich wist te omringen, ten einde zijn
rol beter te spelen en daardoor te profiteeren van
de lichtgeloovigheid van' zijn tijdgenooten, is van
dien aard geweest, dat het thans nog niet mogelijk
is, eenige zekerheid omtrent zijn herkomst te krijgen.
Hoewel de gegevens, welke men zich over hem
heeft kunnen verschaffen, noch voldoende talrijk,
noch voldoende beslissend zijn om het waas van ge­
heimzinnigheid op te heffen, waarmede zijn bestaan
is omgeven, zoo kunnen ze ons toch dienen om een
juist inzicht te krijgen in den geestestoestand van
menschen wel moet hebben om dag aan dag
de goegemeente voor den gek te houden —
maar nog ongelooflijker is het, hoe het mogelijk
is, dat er nog steeds menschen zijn, die deze
bedriegerij voor goede* munt aannemen.
Dr. G.
Weer eens Akker en ziju Ab (lijstroop.
Tot vervelens toe moeten wij ons met dezen
man bezighouden, want een schandelijke advertentie,
in de laatste dagen in de bladen opgenomen,
noodzaakt ons, weer eens onze waarschuwende
stem te doen hooien. De bedoelde
advertentie luidt aldus :
„ASTHMA VERSTIKT.
Beklagenswaardige slachtoffers, gekweld door
asthma, chronische bronchitis, (verouderde, ver-
| waarloosde verkoudheid) of andere borstziekten.
Wat draait gij U om en om op uw bed, hijgend,
stikkend bijna, door gebrek aan lucht, door ge-
| brek aan adem. Het is bekend, dat gij vreeselijk
lijdt, gij ongelukkige zieken ! Wanhoopt echter
niet, nog is het niet te laat. Nog kunt gij
genezen, zelfs- als de kwaal voortgewoekerd is,
en de benauwdheid U bijna stikken doet. Dat
wonderbare middel, dat asthma, bronchitis, influenza,
kink- en slijmhoest en alle borst-, keelen
longaandoeningen onfeilbaar geneest, is de
Abdij siroop, borst versterk end en ziektekiem doodend.
Raadpleegt de duizenden dankbetuigingen,
welke wij dagelijks publiceeren. De Abdij siroop
heeft zelden teleurgesteld en geneest daar, waar
andere middelen faalden."
Is 't niet verschrikkelijk ? „Dat wonderbare
middel dat alle borst-, heel- en longaandoeningen
onfeilbaar geneest is de Abdijsiroop", een derge­
De dame. (betast wervelkolom en flanken.) Ik ben alles vergeten, wat ik gezegd heb. lijke verklaring is de grootste leugen die denkbaar
Wat gebruikt U
Na nog een paar vragen wordt de dame be­ is en daarbij is die verklaring hoogst misdadig.
Mevrouw X. Geeft een dagmenu.
leefd uitgelaten f 4.— rijker dan zij kwam. Akker is overtuigd, daar zijn wij zeker van,
De dame. U moet vaak eten : zes maal per dag ;
dat zijn mengseltje van aardappelstroop en
u bent achteruitgegaan in krachten, uw gestel is Mijnheer de redacteur ; nu ik bovenstaande een beetje salicylzuur bij ernstige borst-, keel-
ongeregeld ; veel zoet gebruiken, doch niet te veel regelen overlees, ben ik ontevreden over mijn ! en longaandoeningen van nul en geener waarde is
Het voedsel moet licht verteerbaar zijn : witte i relaas. Mij ontbreekt de wel versneden pen om en toch gaat hij maar voortdurend voort met
soep en visch ; vooral geen vet. dit schoone bezoek te schetsen : daardoor ligt door zijn grove leugens het publiek tot aankoo-
U moet oefeningen maken, diepe kniebuiging voor hen, die niet aanwezig waren, de kwakzalpen van zijn nietswaardig mengsel te lokken.
achter een stoel staande, op deze wijze : (de verij er misschien niet zóó dik op, als voor Het kan hem blijkbaar niet schelen of hij ernstige
slapende dame doet de oefening voor.) De, ons, die de dame mochten ontvangen,
lijders de kans ontneemt om — door het inroe­
pols is onregelmatig ; het hart is uitgezet. Geen 't Is ongelooflijk, wat voor brutaliteit dit soort pen van tijdige, doelmatige hulp — werkelijk van
hen, die zich voor de meest beschaafden in Frankrijk
hielden. Hoe sceptisch de levensopvattingen in
die dagen ook waren, het was den toen maligen Philosophen
niet gelukt, om het geloof aan het bovennatuurlijke
uit te dooven ; wel was echter de gods;
dienst vervangen door het geloof aan allerlei bovennatuurlijke
machten. Mannen traden op, niemand
wist van waar ze kwamen, die wonderen beloofden,
die de portretten van dierbare afgestorvenen lieten
zien, die om hunne tooverspiegels de hoogstgeplaatsten
in de maatschappij wisten te verzamelen. Niemand
vond meer aanhang dan de Graaf DE SAINT-
GERMAIN, en weldra was er slechts sprake van hem.
Het was echter niet alleen aan de resultaten van
zijn kwakzalverskunsten, dat hij zijn roem had te danken,
maar bovenal ook aan zijn persoonlijke verdiensten.
„De Graaf DE SAINT-GERMAIN", schrijft GRIMM,
„heeft op allen, die hem gekend hebben, den indruk
gemaakt van een man vol geest. Hij bezat die natuurlijke
welsprekendheid, waaraan slechts weinigen
weerstand kunnen bieden ; hij was goed op de
hoogte van de scheikunde, terwijl zijn historische
kennis buitengewoon groot was. Hij verstond de
kunst om in'het gesprek kleine, weinig bekende historische
bijzonderheden in te vlechten, die hij dan
vertelde met dezelfde levendigheid als een gebeurtenis
van den dag." - De maarschalk van Belle
Isle, die hem in Duitsch'land had leeren' kennen, nam
den graaf in 1740 mede naar Frankrijk, waar hij
hem aan Mme. DE POMPADOUR voorstelde, die hem
weldra in haar kring van vrienden opnam. Bij Lo-
DEWiJK XV vond hij ook een gunstige ontvangst ;
deze onderhield zich dikwijls gedurende geruimen
tijd met den graaf en liet te Chambord appartementen
voor hem inrichten- Mmé. DU HAUSSET vertelt,
dat Mme. DE POMPADOUR hem eens vroeg : „Hoe
zag FRANÇOIS I er uit ? Dat was een koning, dien ik
zou hebben kunnen beminnen". „Hij was ook zeer
beminnenswaardig, zei SAINT-GERMAIN ; en hij beschreef
vervolgens zijn uiterlijk en zijn geheele persoonlijkheid
op zoo levendige wijze, alsof hij hem goed
had gekend. Verder sprak hij over den connétable
de France, over MARIA STUART, over MARGUERITE
DE VALOIS, totdat Mme. DE POMPADOUR hem lachend
toevoegde : „Het schijnt wel, alsof gij hen allen hebt

.hunne' kwalen te worden genezen, hij decreteert
maar : neemt Abdijstroop, het wonderbare middel,
dat onfeilbaar geneest of „Abdijstroop geneest
daar, waar andere middelen faalden".
Inderdaad, voor het optreden van Akker weten
wij maar één woord : misdadig. Het belang van
de - zieken is voor hem niets, zijn eigen belang
alles ; aan dit laatste belang worden de arme
slachtoffers opgeofferd. Is daar nu van rechtswege
»iets aan te doen ?
English Breaklast-Tea.
{Een vermager ings-thee.)
Wij hadden in 't geheel niet meer aan dit
middel gedacht, wij meenden dat de exploitatie
hier te lande had opgehouden, maar vermoedelijk
is deze onze meening onjuist. Want dezer dagen
werd ons om inlichtingen aangaande deze thee
gevraagd en wij kunnen niet beter doen dan een
vroegere waarschuwing te herhalen :
„Wie
door buitengewone lichaamsdikte misvormd is of
zich daardoor onhandig en onbeholpen gevoelt
en derhalve
Magerder wil worden,
hem is „English Breaklast-Tea" merk „Queen
Victoria" ten zeerste aan te bevelen. Na kort
gebruik wordt zelfs de dikste mensch
zoo slank ais een Den,
en voelt zich dientengevolge als nieuw geboren.
Daarom DRINK K degene, die magerder wil worden
„English Breakfast-Tea",
die volkomen onschadelijk is.
Alleen verkrijgbaar in pakjes a / ï.î?5 of dubbel
pakket / 2.40 (porto extra) onder remb. bij
PAUL KOCH, Hygienische verzendingszaak,
Arnhem, No. 52."
Ziethier een advertentie die ons leerde : dat
er een geneesmiddel is om magerder te worden
en dat ons land, te Arnhem, een „Hygienische
verzendingszaak" (wat is dat vooreen ding ?) rijk
is ; wat- wij niet wisten. Terwijl ons nu die
„verzendingszaak" weinig interesseert, is dit niet
het geval met het vermageringsmiddel. Want alle
middelen tot nu toe als geneesmiddel tegen corpulentie
aanbevolen, zijn gebleken „Schwindel"
gekend." ,,Ik heb een uitstekend geheugen," antwoordde
hij, ,,en heb veel over de geschiedenis van
frankrijk gelezen. Ik houd er soms van, niet om mijn
toehoorders in den waan te brengen, dat ik in het
grijze verleden heb geleefd, maar om hun dien indruk
te geven" — ,,Maar gij hebt ons nooit gezegd,
hoe oud gij zijt, en gij gaat voor zeer oud door. De
gravin DE GERGY, die ik meen, dat vijftig jaar geleden
als echtgenoote van den gezant te Venetië was, zegt,
dat zij er u gekend heeft juist zooals ge thans zijt."
—„Het is waar, mevrouw, lang geleden heb ik Mme.
DE GERGY gekend." — „Maar als het waar is , wat
zij zegt, zoudt gij op het oogenblik meer dan honderd
jaar oud zijn ?" — „Dat is niet onmogelijk ', antwoordde
hij lachende, „maar het is ook mogelijk,
dat deze dame, die ik zeer hoog acht, gekscheert."
, ,Gij hebt haar een elixir van zeer verrassende werking
gegeven," zeide zij, „zij beweert, er langen tijd
niet ouder dan vier en twintig jaar te hebben uitgezien.
Waarom geeft gij van dit elixir ook niet aan
den koning ?" >>0, mevrouw," zei hij met een uitdrukking
van schrik, ..hoe zou ik aan den koning
een geneesmiddel van onbekende samenstelling durven
toedienen ? Dan zou ik wel gek moeten zijn."
Wanneer dit gesprek bekend was geworden, zou
het ongetwijfeld wel de goedgeloovigheid van het
publiek eenigszins hebben doen verminderen, maar
het lag niet in de bedoeling van den graaf, om verandering
te brengen in de pubüeke opinie, die hem een
bovennatuurlijke macht toeschreef. Men vertelde,
dat hij meer dan twee duizend jaar oud was, en Jezus
Christus had gekend ; men sprak met bewonde­
ring van het elixir, waaraan hij dit lange leven had
te danken, van zijn onmetelijke rijkdommen, van
zijn geheimen om paarlen grooter te maken en om
vlekken uit diamanten te verwijderen, zonder dat
hun gewicht afnam. De graaf DE SAINT-GERMAIN
had werkelijk een groot vermogen en spreidde somtijds
een ongehoorde weelde ten toon. Hij toonde
eens aan Mme. DE POMPADOUR een doos met topazen,
robijnen en emeralden, die gezamenlijk een groote
waarde vertegenwoordigden. Bij een andere gelegenheid
verscheen hij aan het hof met diamanten schoengespen
en diamanten knoopen aan de jarretières,
waarvan men de waarde op ten minste 200.000
te zijn, uitvindingen van meer of minder handige
kwakzalvers. Wij waren dus nieuwsgierig of het
merk „Queen Victoria" het er beter af zou
brengen.
Het onderzoek van de kruiden, verricht door
den heer D. BIERHAALDER te Baarn, beeft ons
hieromtrent volkomen ingelicht. De thee staat
op dezelfde lijn als de andere kwakzalversmiddelen.
Zij bestaat uit senna-bladen, zoethout,
goudsbloemen, korenbloemen, gewone thee en suiker.
Jammer, dat er geen melk bij was, dan had
men zijn kopje (niet zeer smakelijke) ontbijtthee
terstond gereed. Want, de senna-bladen
uitgezonderd, is er in de kruiden van geneeskrachtige
middelen geen sprake ; het is niet te
verwachten, dat zij eenigen invloed op de vermindering
der corpulentie kunnen uitoefenen.
En de senna-bladen dan ? Zeker, bij een zeer
ruim en langdurig gebruik yan dit laxeermiddel
bestaat er misschien wel kans, dat men er niet
vetter op wordt, maar wee dengenen, die op
dusdanige wijze de corpulentie zou willen tegengaan
! Maar bij een matig gebruik heeft men
een dergelijke uitwerking niet te wachten, dus
ook de senna-bladen blijven buiten rekening.
(Dat neemt niet weg dat een, zij 't ook matige
hoeveelheid senna-bladen, dagelijks gebruikt, op
sommige gestellen hoogst nadeelig — al is 't
niet vermagerend — Kan inwerken, zoodat de
1 aanbeveling in de advertentie : „volkomen onscha-
! delijk" een gewone kwakzalversleugen is.)
Wii meenen dus gerechtigd te zijn te verklaren,
dat de in de advertentie aangekondigde
| English Breakfast-Tea een echt kwakzalversmiddel
is waartegen wij met kracht waarschuwen.
UIT DE PERS
In aansluiting aan onze waarschuwing tegen
AKKER nemen wij hier gaarne het onderstaande
over uit de Haagsche Post van 24 April
j.1. geschreven door den Medischen Medewerker
van dat blad, die tot het overnemen welwillend
zijn toestemming gaf. Tot goed begrip van onze
lezers voegen wij er aan toe, dat de H. P. in
vorige nommers een groote advertentie had opgenomen,
waarbij de abdijstroop door vijf buitenlandsche
geneesheer en werd aanbevolen.
„ABDIJSIROOP EN; AD VERTEEREN.
In de H. P: van 10 April lazen wij in do
Correspondentie, dat enkele medici geprotesteerd
hebben tegen het opnemen van advertenties betreffende
Abdijstroop. Naar onzen meening prortesteeren
die collega's ten onrechte en waren wij,
behalve arts, ook redacteur van de H. P., dan
weigerden wij die advertenties niet.*) In een adres
aan de Tweede Kamer van .de heeren Van
Hamel, Van Holths tot Echten en Van Houten
lazen wij immers dat 't onjuist is : „te beletten,
dat de burger aan zijn ernstig en weloverwogen
verlangen om genezing te zoeken op een wijze
die hij wenscht en waarin hij vertrouwen heeft,
kan voldoen". — Weigert men dit toch, zoo
leerden wij ook uit dit adres, dan „beneemt men
daardoor aan het individu de vrijheid om evengoed
als het zijn geestelijke ontwikkeling en zijn
godsdienstige bevrediging mag zoeken in de richting
die het wenscht — ook zijn lichamelijk
welzijn te halen daar, waar het vertrouwt dit
het beste te zullen bevorderd vinden."
Nu zal men mij tegenwerpen en met mij mijne
hooggeëerde medestanders, die drie H's,, dat het
nog iets anders is het individu vrij te laten om
Abdijstroop te koopen of op dat artikel de aandacht
te vestigen door het plaatsen van desbetreffende
advertenties. Doch te dien opzichte
leerden wij van Van Hamel : Ons volk is in zijn
algemeenheid niet zoo dom en onontwikkeld, om
niet te begrijpen waar ernstige behandeling ophoudt
en geknoei begint". In het algemeen dus,
kunnen wij, met ons wijs volk te doen hebbende,
alle kwakzalversadvertenties gerust plaatsen. Men
koopt toch niets anders dan de goede middelen,
en zoodra geknoei begint, ziet ons volk dat wel.
Doch in het algemeen genomen zou men de
vraag moeten stellen : is Abdij siroop een kwak-
*) In de rubriek „Correspondentie" deelt de Redactie
van de H. P. het volgende mede :
„Elder3 in dit Nr. vindt men de beschouwingen over
A b d ij s i r o o p, op ons verzoek door onzen medischen
medewerker geschreven. Wij hebben daaraan alleen toe te
voegen dat wij, na lezing van dat stuk, besloten de advertentie
van dat praeparaat niet meer in ons blad te
plaatsen."
Bravo ! Trouwens wij hadden niet anders verwacht van
de Redactie van een blad, dat reeds in ean zijner eerste
nommers met kracht tegen de kwakzalverij te veldo trok;
Men zie daarvoor ons Maandblad van Juni 1914.
(Red. Mbl.)
francs schatte. Hoe hij deze schatten had verkregen ? ironie gemengde aandacht geschonken. Toen hij
Men is het nooit te weten gekomen. Men weet niets Frankrijk verliet, ging hij eerst naar Hamburg, daarna
van zijn geboorte en kent evenmin zijn waren naam. naar den landgraaf van Hesse, om ten slotte, na
Het meeste geloof vond een gerucht, dat zeide, dat hij zoolang de algemeene verbazing en bewondering te
hij zijn inkomsten trok van een of ander buitenlandsch hebben opgewekt, zijn laatste dagen verre van het
hof, waarvoor hij spionagediensten verrichtte ; volgens rumoer der wereld door te brengen. Naar hetgeen zijn
anderen was hij de zoon van een jood uit Bordeaux tijdgenooten ons mededeelen, kunnen wij ons hem
en een prinses, die niet nader wordt genoemd ; MME. voorstellen, zooals hij zich aan het hof van LODEWIJK
DU HATJSSET zegt, dat de koning soms van hem sprak XV vertoonde : hij scheen ongeveer vijftig jaar oud
als van iemand van hooge geboorte en zij is geneigd, en had een scherpzinnig, geestig uiterlijk ; hij was
in den graaf DE SAINT-GERMAIN een bastaard van een zwaarlijvig noch mager, van middelmatige lengte en
koning van Portugal te zien- Als men geloof kon hech­ krachtig gebouwd ; gewoonlijk was hij met smaak,
ten aan de „Mémoires authentiques pour servir à l'his­ doch eenvoudig gekleed, hetgeen te meer den glans
toire du comte de Cagliostro, zou men een veel waar­ deed uitkomen der diamanten, die hij aan de handen
schijnlijker verklaring hebben voor den rol, die door droeg, en die zijn tabaksdoos en horloge versierden ;
DE SAINT-GERMAIN is gespeeld, voor zijn invloed op hij was buitengewoon matig.
de meest hooggeplaatste personen en voor de rijk­ Nu kan men zich voorstellen, dat een eenvoudige
dommen, waarover hij beschikte. Deze Mémoires boer zich laat beetnemen door een figuur als de Graaf
doen hem ons kennen als grootmeester van de vrij­ DE SAINT-GERMAIN, en dat deze zelfs slachtoffers
metselarij, en verzekeren, dat CAGLIOSTRO door den vond onder de minder verstandige leden van het
graaf DE SAINT-GERMAIN werd ingewijd, alvorens Fransche hof in de dagen van LODEWIJK XV en onder
hij in Koerland de vrij met selaarsloges volgens hen afname vond van zijn laxeerkruiden, de nog in de
| Egyptischen ritus ging instellen ; maar deze Mé­ hedendaagsche Pharmacopeeën opgenomen Species
moires zijn te weinig geloofwaardig dan dat men taxantes ST. GERMAIN, en geloof aan zijn tooverspie-
I met eenig recht geloof zou mogen hechten aan de gel, maar dat in onze verüchte dagen ontwikkelden
daarin vervatte mededeelingen. Het valt evenwel niet zich laten beetnemen door een piskijkenden apothe-
te ontkennen, dat de graaf DE SAINT-GERMAIN een kersknecht, een kruideniezenden schoenlapper of
buitengewonen invloed op zijne omgeving heeft uit- een glad Overijselsch boertje, dat zal, wanneer
| geoefend, een invloed, die te merkwaardiger is, daar straks de schrijver der geschiedenis van onzen tijd
hij niet kan worden toegeschreven aan een geheim- ook gegevens put uit de vergeelde bladen van het
! zinnige oorzaak.
I Maandblad tegen de Kwakzalverij, dezen doen twij­
In dit geval is deze invloed uitsluitend te danken felen aan de verlichtheid van onzen tijd, maar niet
aan zijn persoonlijke kracht, namelijk aan zijn verstan- aan de lichtzinnigheid, waarmee zelfs hooggeplaati
delijk overwicht of aan zijn krachtigen wil. Hij was I sten het slechte voorbeeld aan de meer eenvoudigen
dan ook noch een apostel van het magnetisme noch gaven. Wanneer wij ons laten beetnemen, laat het dan
een oproeper van geesten, en alle wonderen, die hij ten minste zijn door een figuur als de Graaf DE SAINTverrichtte,
zijn te verklaren uit zijn krachtigen wil, GERMAIN, die echter zelfs voor de nuchtere Nederlan­
die in staat was om door middel van spiegeleffecten ders van het midden der 18de eeuw niet geslepen genoeg
bij anderen waanvoorstellingen op te wekken, om hun I was, maar laten we de tegenwoordige meer landelijke
( verbeelding dermate te prikkelen, dat zij in den too- collega's van dezen ,,graaf cm te lachen" de eer niet
; verspiegel de personen meenden te zien, wier verschij­ gunnen, dat ze ons te glad zijn.
ning zij wenschten. Het grootste succes viejl den graaf
i DE SAINT-GERMAIN in Parijs ten deel ; voor dien tijd,
P. VAN DER WIELEN.
! in Holland, in Duitschland, te Venetië, in Londen,
! had men hem slechts betrekkelijk weinig en met eenige

zalversmiddel en doet het kwaad ? Richet zeide :
„Ce- n'est pas la faute de la médecine, si certaines
maladies peuvent guérir seules ; et ce n'est pas
la faute de la médecine si elle ne peut pas guérir
toutes les maladies". In die wijze woorden ligfc
-het terrein voor den kwakzalver opgesloten en
wordt daardoor tevens diens schijnbaar zoo veelvuldig
succes verklaard.
Zeer veel zieken genezen van zelf, dus ook
met een of ander kwakzalversmiddel, anderen
genezen niet, ook niet met medische hulp, dus
wordt den kwakzalver zijn niet-slagen vergeven ;
de arts wist er toch immers ook geen raad op.
Daaronder vindt men de slachtoffers der gebruikers
van Abdijstroop en welk ander kwakzalversmiddel
ook. Dat zelfde geldt bijv. ook voor het
zoogenaamde middel tegen tuberculose, dat nog
wel door een arts in den handel gebracht wordt.
Door dat middel te gebruiken verliest de patiënt
den tijd voor een verblijf in Davos, voor toepassing
der door ons in de H. P. met een enkel woord
beschreven „künstliche Pneumothorax", kortom
voor een goede behandeling. Dat Abdijstroop duur
is, veel te duur voor de werkelijke waarde,
is nog het minste bezwaar. Ware zij goedkoop,
dan kocht men haar niet. Dat weet men eenmaal.
Om dezelfde reden toch gaat de patiënt
gaarne naar een professor ; dat is zooveel duurder,
dus zal het ook wel veel beter zijn. Met
kwakzalverij is echter nooit te bereiken, datgene
wat de arts doet. Het beste kan men diens
werk karakteriseer en met de woorden : „Il guérit
quelquefois ; il soulage souvent ; il console toujours".
Verander de woorden „quelquefois, souvent,
en toujours" in „jamais" en ge vindt de
resultaten van den kwakzalver naar de waar-
heid geschat. En niet slechts doen de kwakzal-|
versmiddelen schade aan den betrokken patiënt,
wiens goede behandeling daardoor te laat of
nooit geschiedt. Men vergeté niet de juistheid
der woorden : „A tout prendre, un tuberculeux,
un syphilitique sont bien plus à craindre qu'un
fabricant de dynamite". Maar niettegenstaande I
dat handhaven wij onze meening, dat het beter
is dergelijke advertenties niet te weigeren. Hoog­
slechts schijnbaar helpt bij aandoeningen, die
ook zonder behandeling beter^worden. W*gi
In de H. P. kwam juist een advertentie voor
met medische attesten van Fransche doctoren.
Is} het niet eigenaardig dat men • in Holland
Fransche attesten overlegt ? Ook in ons medisch
oorps komen minderwaardige broeders voor,
maar ik tart den Abdijstroopverkooper vijf
attesten van Hollandsche medici over te leggen ;
daarvoor staan onze Hollandsche doktoren te
hoog. Die zijn niet om te koopen om hun naam
te geven aan minderwaardige producten als de
Abdijstroop. Wij, medici weten welke waarde
men aan dergelijke Franèche attesten toekennen
moet. Die waarde is nihil.
Daarnaast staat echter, dat die kwakzalvers-
middelen geen van allen .schadelijk zijn. Daar-!
voor zorgen de fabrikanten wel ; er zit over het
algemeen niets in. Daarom missen zij allen de
voorgespiegelde hoedanigheid van te zullen genezen
in een bepaald geval. Indertijd is over
Abdijstroop een enquête gehouden door den be­
kenden bestrijder der kwakzalverij, Nannes I
Gorter, en een contra-enquête door den heer
Akker, de in-den-handel-brenger van dat
stroop je. Natuurlijk waren de door Gorter |
medegedeelde zaken juist. Gorter staat toch te
hoog om onwaarheden te vertellen. In de contra-1
enquête word gezegd, dat Gorter een patiënt 25
gulden geboden zou hebben om zijn verklaring
te herroepen. Die mededeeling is even natuur­
lijk onwaar. Gorter doet zoo iets evenmin, en,
het is bevreemdend dat men om de waarde van
een artikel te bewijzen tot dergelijke verdachtmaking
zijn toevlucht neemt.
Zooals wij zeiden is Abdij stroop niet direct
schadelijk. Trouwens, dé bestanddeelen, een |
weinig salicylzuur, aardappelstroop en kaneel
zijn onschadelijk, in die verhouding. Het schadelijke
zit in het feit, dat in de advertenties leugens
dikwerf de hoofdschotel zijn. Beloften I
worden gedaan van genezing in gevallen, waarin
het aangeprezen middel de genezing zeker niet
brengen zal. Daardoor verliest de patiënt den
hoogste rechtscolleges werden door Stegeman
behandeld. De aanklager in deze zaak, dr. Wijsman,
die ontstemd was, dat Stegeman zich met
een acuut geval ging bemoeien, verklaarde zetf
respect voor Stegeman te hebben. Pleiter, die-
Stegeman lange jaren kent, weet dat medici
met hem consulteerden. £J
Stegeman zegt zijn wetenschap te hebben
„uut 'n old boek en uut planten", en kan daardoor
zieken genezen, die te vergeefs baat zochten
bij geneesheer, professor of specialist.
Gewoonlijk in laatste instantie gaat men naar
het eenvoudige boertje in Staphorst, die nooit
geld vraagt voor advies.
Duizenden in ons land en daarbuiten kennen
Stegeman, er gaat een roep van hem uit, dieden
strengen eisch van het O. M. zal te niet
doen. Wil het O. M. voor Stegeman een rekeningcourant
openen, daarbij al dadelijk denkendeaan
vroegere overtredingen ? Dat kan en mag niet
geschieden ; de twee concrete gevallen, die zijn
ten laste gelegd, dienen te worden beoordeeld-
Of Stegeman door de hooge boeten zijn praktijk
zal laten varen ? Hij kan dat niet, omdat
hij de menschen helpen wil, en degen tot hem
komen om raad.
Het verleden van Stegeman nagaande oordeelt
pleiter, dat hier alle motieven aanwezig zijn aan
beklaagde de geringste boete op te leggen die op
de overtreding is gesteld. (Alg. Hdbl.)
De rechtbank heeft Stegeman veroordeeld tot
vijftig gulden boete of vijftig dagen hechtenis.
Van dit vonnis heeft S. cassatie aangeteekend,
zoodat deze zaak nu voor den Hoogen Raad zal'
dienen.
„Dr. Ret can."
De Hooge Raad verwierp het cassatie-beroep
van W. J. H., alias dr. Reteau, bankier te Rijswijk,
tegen zijn veroor deeling tot 3 jaar gevangenisstraf
door het Haagsche Gerechtshof wegens de bekende-
„deskundigen"-praktij ken. ( Vaderland. )
CORRESPONDENTIE.
noodigen tijd om werkelijk: goede geneeskundige i
stens zou men kunnen eischen, dat er geen be-1 hulp te zoeken.'
W. F. H. te H. Op uw vraag naar de samenstelling van»
paalde leugens in voorkomen. Leugens bijv. als
de middelen van VAN BTJSTEKVELD, genaamd : Aepyol*.
omtrent Abdij siroop in een der laatste adverten­
Sagadin en Haegodin moeten wij het antwoord schuldig
blijven, v. B. schijnt tegenwoordig zijne middelen alle soorties
medegedeeld wordt : Er bestaat geen beter RECHTSZAKEN. ten van namen te geven, zie ook ons vorig no.
middel tegen hoest, verkoudheid, influenza, bron­
B. P. te A. Een dergelijk onderzoek, voor een geheel
chitis, asthma, borst-, keel- en longaandoeningen"-
Het Staphorstflr boertje.
particuliere zaak. kunnen wij niet op ons nemen ; daar zijn
moesten achterwege blijven. Men zou zeggen laat ! Voor de rechtbank te Heerenveen stond op 31 j de bureaux voor onderzoekingen voor, die tegenwoordig ruim
dat er ook maar bij, want de leugen ligt daar Maart j,l. in hooger beroep terecht P. STEGE- . verspreid zijn en die wij geen concurrentie wenschen aan
te doen. Slechts die middelen, waarvan wij vermoeden, dat
te dik op. doch dit is onjuist. Juist dergelijke MAN te Staphorst, wegens het onbevoegd uit­ zij tot dn kwakzalversmiddelen behooren en waarvan de
middelen krijgen door die onwaarheden steun oefenen der geneeskunde.,
bekendmaking van de samenstelling in het algemeen belang
van menschen als Van Holthe tot Echten, die ook Uitvoerig is deze zaäk medegedeeld in het' gewenscht is, worden van onzentwege onderzocht.
eischen,, het voorschrijven van bepaalde middelen, Maandblad van Maart, toen zij voor het kan­ 27. E. v. D. te G. TJit uw schrijven blijkt ons, dat die
kruiden enz., die buiten de lijst der pharmacopée tongerecht van Steenivijk, werd behandeld. Het I firma WINTER CO. weer aan 't werk is. Spoedig zullen wij
nog eens tegen deze groote kwakzalverij waarschuwen.
liggen, doch aan wier geneeskrachtige werking boertje werd toen door den kantonrechter v e-oor- j
P. J. D. te JV. Dank voor de verstrekte inlichtingen..
door velen wordt gehecht, en die aan oude over­ deeld tot tweemaal / 300 boete of 25 dagen hechtenis.
levering, volkservaring of bereidingskunst hunne
— Enkele onderzoekingen zijn nog niet afgeloopen.
Bij de behandeling in hooger beroep eischte het
-waarde kunnen ontleenen".
O. M. 2 x 300 gld. boete of ? x 25 dagen hechtenis.
Wie een nüchteren kijk op de dingen heeft, Het O. M. sprak zijne verbazing uit over het HERHAALDE WAARSCHUWINGEN.
zal, alvorens Abdijstroop aan zijn kinderen te I feit, dat Stegeman overal, zitting houdt, de ge­
[ geven, zijn arts raadplegen en dan bemerken, ! neeskunde uitoefent als onbevoegde, dus de wet Boom's .Maagpoeder. De Apotheker J. A. BOOM
dat er in elk geval betere en zeker goedkoopere overtreedt en daarvoor niet gestraft is geworden. vroeger te Mapped t'ians te Arnhem, is sinds jaren op­
en sneller werkende middelen bestaan tegen al Beklaagde weet zelf, dat hij de wet overgetreden als fabrikant van een middeltje, dat hij in
de kwalen, waartegen de Abdijstroop het uni-
de nieuwsbladen aan de raaagpijnlijders aanbeveelt.
treedt, richt zijne adviezen zoo in, dat zij niet I
De samenstelling wordt door hem geheim gehouden»
r verseele, het beste middel zou zijn. De redactie het karakter van een raad of advies dragen, maar het lid onzer Vereeniging, de heer VAN LEDDEN
van de H. P. stelt de vraag echter anders dan maar het O. M ziet daarin wel degelijk het i HTJLSEBOSCH te 's Graven h age, heeft het reeds- meermalen
wij. Die redactie vraagt : heeft het middel als uitoefenen van geneeskunde.
onderzocht
huismiddel eenige waarde ? En ook zegt ze in Komende tot de twee gevallen, die zijn ten I Het onderzoek leerde, dat het poeder waardoor, naar
het laatste nummer : „De eenige vraag voor ons \ laste gelegd, achtte het, O. M. deze wettig en | het heet, „reeds een zeer groot aantal maaglijders zijn
is of die waar sérieuse waar is, en doet, hetgeen j overtuigend bewezen en vorderde het voor elk I genezen van maagpijn en slechte spijsverteering", niets
de fabrikanten zeggen, in ongeveer dezelfde ver­ feit de maximum-boete. Alleen een hooge boete bijzonders was. 't Was een mengsel van carbonas calci*
houding als een doktersrecept werkt. Wordt zou wellicht Stegeman beletten met zijn praktijk
(krijt), magnesia, magisterium bismutJii en poeder van
die vraag ontkennend beantwoord, dan moet de
oranjeschillen, alles sterk gearomatiseerd met pepermuntolie.
door te gaan, een kleine boete zou niet helpen.
annonce uit de H. P." Met die opvatting moet
Wij willen heelwei de verzekering geloovcn van den
De verdediger van beklaagde, mr. v. Seiten heer BOOM, dat het recept afkomstig is van een genees­
inderdaad de annonce uit de H. P. De samen­ te Zwolle, gaf het O. M. toe. dat ook pleiter | heer en ook dat het in sommige, hem bekende, gevallen
stelling der siroop toch is zoo, dat het hoofdbe­ het antwoord „als 't mien kind was zou. ik dat j van nut geweest is; toçh zal het nimmer geoorloofd
standdeel is aardappelstroop. Aan die aard- doen", door Stegeman aan de ouders van het zijn het aan maaglijders zonder onderscheid als heilappelstroop
is een kaneelsmaakje gegeven, ter- zieke kind gegeven, uitoefening der geneeskunde zaam aan te bevelen.
' wijl er niet noemenswaardige hoeveelheden sali- acht. Bij het andere patientje, dat een krom Integendeel, vooral bij acute maagontsteking zal de bis­
. cylzuur in voorkomen. Men ontvangt dus voor been had, antwoordde Sïegeman, :,wat krom is, j muth, zoowel als het gedurig gebruik der prikkelende peper-
zijn kwalen aardappelstroop en niets anders. kan ik niet recht maken*'-
muntolie niet nalaten schadelijke werking uit te oefenen.
Natuurlijk staat het iedereen, vrij een handel in Verbaasde het O. M. zich, dat Stegeman zoo­
En een lijder aan een slepende ongesteldheid van
aardappelstroop op te richten, maar onwaar, ab­
de maag behoeft,ook waarlijk niet te grijpen naar het
veel jaren ongemoeid is gelaten, het verbaasde middel van BOOM. Ongetwijfeld zal toch de ^eneeshee^
soluut leugenachtig is het, te beweren, dat het pleiter, dat thans plotseling het O. M. in het dien hij zeker wel eens heeft geraadpleegd, den lijder
gebruiken van dat goed, ook maar eenig nut arrondissement Heerenveen tegen hem optreedt, de bestanddeelen van dit middel in den een of anderen
zou hebben. Het is dus geen sérieuse waar, het I in tegenstelling met alle andere in Nederland. vorm hebben voorgeschreven, indien hij oordeelde, dat
doet niet wat de fabrikanten er van zeggen, is Want de justitie in Nederland kent bet Stap­ zij voor zijne ongesteldheid dienstig waren., want 't zijn
dus een gewoon brutaal kwakzalversmiddel, dat horster boertje al lang; tal van leden onzer allen oude en aan ieder geneesheer bekende stoffen.

No. 6. Juni 1915. Oplaag 7500 Exemplaren. Vijf-en-dertigste Jaargang.
Maandblad uitgegeven door de Vereeniging
TEGEN DÉ KWAKZALVERIJ
onder Redactie van H. VAN GELDER.
Bestuur der Vereeniging : ME. P. W. DE KONING, Advocaat te Amsterdam, VOORZITTER ; MR. J. L. F. BöHTLINGK, Substituut-Offioier van
Justitie bij de Arrondissements-Reohtbank te Rotterdam ; MR. A. A. CNOPIUS, Officier van Jnstitie bij de Arrondissements-Rechtbank te Winachotên%
MR. A. VAN DER ELST, Ambtenaar van het O. M. bij het Kantongerecht te Leiden ; Ds. P. C. FLEISCHER, Ooopsgez. Predikant, te Winterswijk ;
C. NANNES GORTER, Journalist te Alkmaar ; P. KEG Cz., Oud-Postdirecteur te Middelburg; MR. A. LIND, Advocaat te 'Amsterdam ";
J. VAN RIEL, Dir. Mil. Apotheker, Directeur van het Rijks Magazijn van Geneesmiddelen te Amsterdam ; DR. G. ROMIJN, Inspecteur van de
Volksgezondheid te 9 s-Hertogenbosch ; E. J. ABRAHAMS, Arts te Amsterdam, SECRETARIS-PENNINGMEESTER.
Ieder Lid ontvangt één Exemplaar van het Maandblad en heeft recht op hoogstens 10 Exemplaren ter gratis-verspreiding.
LID DER VEREENIGING is ieder die haar doel helpt bevorderen
en een Contributie betaalt van / 3.—.
Adres voor de REDACTIE van het Maandblad bij den Redacteur,
. 'vMSTEL 102 te Amsterdam ; voor het BESTUUR DER VEREENI­
GING en voor AANGIFTE van LEDEN en ABONNÊ'S bij den
Secretaris-Penningmeester E. J. ABRAHAMS, Arts, KEIZERSGRACHT
239, AMSTERDAM, bij wien ook losse exemplaren van het Maandblad
moeten worden aangevraagd.
INHOUD.
Vereeniging tegen de kwakzalver ij:
Modedeelingen van het Bestuur.
Hoofdartikel : Ons doel.
Berichten: Mr. L. Zegers Veeckens j — Jacobus
Polak f
Modedeelingen van verschillenden aard:
Bladen zonder kwakzalvers-advertenties. — Weer een circulaire
van de Mij. „Orviëtanose".
Uit de Pers: Pers en kwakzalvers-advertenties —
Bepalingen uit vroeger dagen. — Medische Deteu .vs ö in
Amerika.
Rechtszaken: Een waterdiëet.
Vereeniging tegen de Kwakzalverij,
Mededeelingen van het Bestuur.
Als nieuwe leden zijn toegetreden ;
Groene Kruis, Vereeniging te Groningen.
Groene Kruis, Plaatselijke Vereeniging te Dubbeldam.
Groene Kruis, Afd. Giessendam.
Groene Kruis, Afd. Lange Ruige Weide-Waarder.
Groene Kruis, Afd. Renkum-Doorwerth.
Gezondheidscmmissie, gezeteld te Zoetermeer.
Dr. C. J. BRENKMAN, te Langweer.
Ons doel.
Men veroorlove ons nogmaals in korte bewoordingen
het doel onzer Vereeniging uiteen te zetten.
Dat doel, in art. 1 der Statuten vermeld, is :
„de bestrijding der kwakzalverij, in het bijzonder
die met geneesmiddelen."
Is die strijd noodig en behoeft daartoe een
Vereeniging te bestaan ?
Het antwoord op het eerste gedeelte dier vraag
hangt af van de quaestie in hoeverre de kwakzalverij
een kwaad is, dat de maatschappelijke
samenleving ernstig bedreigt, en nu aarzelen wij
geen oogenblik de kwakzalverij met geneesmiddelen
als ' een kanker in onze maatschappij te
beschouwen.
Reeds bijna 3ö jaren lang hebben onze voorgangers
en wij honderden kwakzalversmiddelen
— in de dagbladen aangekondigd — in dit
Maandblad de revue laten passeeren, en bijna
altijd konden wij, voor elk dier middelen, aantoonen
:
a. dat leugen en bedrog werden aangewend om
koopers voor die middelen te lokken ;
b. dat het onmogelijk was, dat de tallooze en
zeer onderscheidene kwalen, waartegen de middelen
worden aanbevolen, daardoor konden worden
genezen ;
c dat, door het gebruik dier middelen, menig­
maal ernstige schade aan de gezondheid (en ook
aan de beurs) werd berokkend, en dat, door dat
gebruik, de juiste tijd voor het aanwenden van
doelmatige middelen werd verzuimd ;
d. dat bet de fabrikanten der kwakzalverijen
— en hunne agenten — geen ernst was, waar
zij beweerden dat hun hoofddoel was : ,,de genezing
der arme lijders", maar dat hun eenig
streven was zooveel mogelijk van hun waar te
slijten, onverschillig of de lijder daardoor tot
armoede en wanhoop werd gebracht ;
e. dat de met zooveel ophef aangekondigde
middelen niets bijzonders en geenszins onbekend
waren, somwijlen bestomlen uit stoffen, die als
geheel waardeloos waren te beschouwen, doch
ook meermalen bestanddeelen bevatten, die ontegenzeggelijk
tot de vergiften moeten worden
gerekend ;
/. dat — om het hierbij te laten — in de
Geplaatste bijdragen en onderzoekingen van kwakzalversmiddele» ev
spécialités worden desverlangd 'gehonoreerd.
Het nadrukken van artikelen uit dit blad is niet alleen geoorlood
doch wordt zelfs dringend verzocht.
ABONNEMENTSPRIJS, Franco per post per jaar /1.25
staat bij vele beschaafde landen verre ten achter
wat betreft de wettelijke maatregelen ter beteugeling
der kwakzalverij, al is het te voorzien,
dat in dien toestand denkelijk eenige verbetering
zal worden gebracht.
In dit geval tracht onze Vereeniging te doen
wat de Staat achterwege laat, voor zoover het
in haar macht is.
Zij kan slechts waarschuwen — meer niet.
Ofschoon zij overtuigd is, dat zij bij de vurige
aanhangers der kwakzalverij aan doovemansooren
klopt, heeft zij haar hoop gevestigd op
de weifelaars, op die duizenden, die niet zoo
verstekt zijn, dat zij door een duidelijk betoog,
door het opsommen van feiten, niet te overtuigen
zijn van het kwaad, dat de kwakzalverij berokkent.
Hen tot hare zienswijze over te halen is
bijna de eenige wijze waarop onze Vereeniging
den strijd kan voeren.
meeste gevallen, de waarde van de, de middelen i Er is nog iets. „Één druppel holt den steen" ;
vergezellende, gunstige attesten aan gegronden| door steeds op hetzelfde aambeeld te kloppen,
twijfel onderhevig is, als zijnde deze gefingeerd door onophoudelijk te wijzen op het gevaar dat
of afkomstig van depôthouders.
onze medemenschen van de zijde der kwakzal­
Welnu, middelen, waar het bovenstaande volvers bedreigt, zullen wij ten laatste de overtuikomen
van toepassing is, worden bij ons te lande | ging wakker maken dat het eindelijk tijd wordt,
in onnoemelijk aantal in de dagbladen aange­ dat de Regeering zich de zaak met al de haar
kondigd, ten verkoop aangeboden en .... helaas ! ten dienste staande middelen moet aantrekken,
gekocht.
dat het op haar weg ligt te doen, wat de Ver­
Duizenden zijn, door onkunde of bijgeloof, nog eeniging thans, met haar zwakke hulpmiddelen,
het slachtoffer van gewetenlooze bedriegers ; dui­ tracht te bereiken.
zenden offeren nog jaarlijks hun geld en gezond­ Misschien is dan de tijd gekomen, dat onze
heid aan binnen- en buitenlandsche kwakzalvers | Vereeniging de wapens kan nederleggen ; voor­
en dragen zoo — willekeurig of niet — bij tot alsnog kan daarvan geen sprake zijn.
instandhouding van een toestand, die de grond­ Wij durven, zonder verwaand te zijn, beweren,
slagen van het maatschappelijk welzijn on­ dat onze Vereeniging een nuttige is, en dat het
dermijnt.
doel, dat zij beoogt, aanspraak mag maken op
Die personen te waarschuwen, voor te lichten, de ondersteuning van alle weidenkenden. Toch
is plicht van ieder, die het kwaad duidelijk in-j laat die ondersteuning nog veel te wenschen
ziet ; maar daarmee is nog niet alles gedaan. over ; het getal leden gaat niet vooruit en juist
Zelfs zeer weinig ; de aanhangers der kwakzal- < een groot ledental is voor onze Vereeniging een
vers en hunne middelen laten zich moeilijk over­ behoefte.
tuigen ; door redeneering komt men niet veel Behalve de moreele steun — geenszins in onzen
verder. Het kwaad moet in den wortel worden j strijd te versmaden — is krachtige financieele
aangetast ; de kwakzalvers moeten bestreden en steun hoogst noodzakelijk. Onze strijd is kostbaar,
hun laag bedrijf onmogelijk gemaakt worden. de vijand, dien wij bevechten, zeer dikwijls
Strijd dus, strijd tot het uiterste is noodza-1 groote maatschappijen met ruim bedrijfskapitaal,
keiijk.
ontziet geen kosten, waar het geldt den voorrang
Is daarvoor nu een Vereeniging noodig ? te behouden en daartegenover staat onze Ver­
Neen, antwoorden wij, als alles was zooals wij | eeniging, die dikwijls uitstekende bestrijdingsmid­
bet wenschten; indien de Staat in deze met delen moet laten varen, omdat zij hare uitgaven
kracht optrad ter beteugeling van een maat­ angstvallig moet berekenen. Dit moest en kon
schappelijk euvel, zóó groot, zoo diep ingrijpend anders zijn ; er zijn nog velen in den lande, die,
als de kwakzalverij met geneesmiddelen, dan zou ons streven waardeerende, zich nog niet bij ons
er voor onze Vereeniging niets te doen zijn en hebben aangesloten. Tot dezen richten wij het
dan zou de redactie van dit Maandblad gaarne dringend verzoek : wordt lid onzer Vereeniging,
een taak nederleggen, die — uit den aard der steunt haar moreel en financieel, want zij beoogt
zaak — alles behalve verkwikkelijk is.
een goed doel.
Zoover is het echter geenszins. Nederland 't Zij ons veroorloofd hier in 't kort nog twee
I

opmerkingen te beantwoorden, die meermalen, bewezen, niet het minbt bij de tournee van SEQDAH | het zoo martelende dieet tevens vervalt - - zón-
't zij rechtstreeks, 't zij indirect, aan het adres door ons land.
onzer Vereen:ging worden gericht. Er zijn er Aangenaam in omgang en uitstekend leider der
meer, maar deze twee beschouwen wij als de vergaderingen, veel gevoelende voor onze zaak, wist
hij de achting onzer leden te verwerven, die zeker
voornaamste, die het meest wederlegging be­
zijn nagedachtenis 'in dankbare herinnering zullen
hoeven.
houden
1°. De Vereeniging is, in hoofdzaak, een ver
eeniging -van • geneesheeren en apothekers, zoo Jacobus Polak, f Op 75-jarigen leeftijd is
wordt beweerd, — en het is uit eigenbelang, dat
te Amsterdam overleden, de bekende Apotheker en
Scheikundige JACOBUS POLAK, van de oprichting af
de kwakzalvers, die groote concurrenten van de een zeer belangstellend lid onzer Vereeniging. R. 1. P
bevoegde genees- en artsenij bereidkundigen, zoo
vinnig worden bestreden.
Tegen deze bewering komen wij op met al de
MEDEDEELINGEN
kracht, die in ons is.
• AN VERSCHILLENDEN AARD.
't Is waar, een groot deel van de leden der
Vereeniging bestaat uit geneesheeren en apothe­ Bladen, die kwakzalvers-advertenties weigeren
kers, maar dit is begrijpelijk. Juist zij zijn, door
op te nemen.
hun vakkennis, beter dan iemand in staat te Reeds eenige malen hebben wij een lijstje van
oordeelen over de waarde der aanbevolen kwak­ deze bladen (het is helaas ! niet groot) in ons
zalverijen, en dus in de gelegenheid den omvang blad gepubliceerd. In verband met een artikel op
van het bedrog in al zijn uitgebreidheid te leeren een andere plaats in dit no., laten wij zoo'n lijstje
kennen. Maar toch is het aantal dier leden niet nogmaals volgen, ofschoon wij voor de volledig­
zóó overwegend groot als men wel wil doen geheid niet kunnen instaan. Wij weten n.1. niet of
looven, Reeds meermalen is in dit blad een al de genoemde bladen nog verschijnen, verder
opgave verschenen van de positie en den werk­ of eenige daarvan van de o.i. goeden weg zijn
kring van onze verschillende leden, en daaruit is I afgeweken en of er nog andere bladen zijn, die
duidelijk bewezen, dat bijna alle rangen en stan­ in dit lijstje thuis behooren. Voor terechtwijziden
in onze Vereeniging vertegenwoordigd zijn. gingen houden wij ons zeer aanbevolen.
Maar hoe het zij, de beschuldiging dat de be- De Alkmaarder ; Z>e Amsterdammer (Groene) i
vordering van de belangen van geneesheeren en ; De Nieuwe Amsterdammer ; De Automaat ; Baarn-
apothekers het streven van de Vereeniging is, is| sche Weekbode ; Dedemsvaartsch Advertentieblad ,
even ongegrond als onwaardig. Wie heeft nage­ Delftsche Opmerker : Deventer Dagblad ; Deventer
gaan en nog nagaat wat de Vereeniging en haar I Opmerker ; Familiebode ; Friesch Volksblad ; Het
Bestuur, zoowel als de redactie van het Maand­ Gehoor ; De Gooilander ; De Graafschapsbode ; De
blad, sedert de oprichting in 1880 heeft gedaan, | Grensbode ; De Handelswachter ; Humaniteit ; De
kan, bij onpartijdig onderzoek, tot geen andere i Kampioen ; Ltidsche Goufan* ; Maandblad tegen
slotsom komen, dan dat alleen het bevorderen van I vervalschingen ; Maas en Waalbode ; Medisch
het algemeen belang steeds het éénig streven was. j Weekblad ; Mentor ; Moleschott ; Nieuwe Koerier
Zonder aanzien des persoons werd en wordt van Limburg ; Nieuwe Vlaai dinger Courant f
nog gewaarschuwd — voor zoover de middelen Nieuwsblad voor den Hoekschcn Waard ; Nieuws­
het toelaten — tegen ieder, ook geneesheer of blad voor Zeeuwsch Vlaanderen ; Nieuws- en Ad­
apotheker, die van het lijden zijner medemenvertentieblad van Heerenveen ; Nieuw Vrouwenschen
misbruik maakt om zieh zelf te bevoordeeleven ; Ons blad ; Ons Belang ; Pharmaceutisch
len ; niets anders dan de vraag wordt door doze | Weekblad ; Geïllustreerd Politienieuws ; Propaof
gene handeling op kwakzalversgebied nadeel , gandablad voor de openbare school ; De Reclame ;
!2Ö5^ aan de der onderscheid aan allen te kunnen verstrekken
en aan vele aanvragen tegen veel verminderden
prijs of geheel gratis te kunnen voldoen, daarvoor
was en is alsnog deze onze bede om hulp.
Wij twijfelen geen oogenblik of U zult nuTna
lezing van dezen brief ons met milde hand steunen
i.doo** bijgaand biljet,.tot een, bedrag in te
vullen, waarover dan per kwitantie, zal beschikt,
worden. Want ook U — wat God verhoede —•
kan het treurige lot ten deel vallen dat gij lijder
wordt aan Suikerziekte ; wat moet het dan een
genot zijn, te weten, dit lijden kan ik veel verminderen
— ik bestel direct Orviëtaose en reeds
menigeen heb ik door mijne hulp, dit lot helpen
verzachten. Wij denken, dat Û onzen eersten
b
? ^ » beheerscht ons Salland ; De Seingever $ Kath. Soc. Weekblad ;
optreden
Tijdschrift voor Sociale, Hfygiëne ; Nedl TüjtiMhrift
|^ 't Is hoogst onaangenaam de bovengenoemde voor Geneeskunde ; Het V'olksdagblad ; De Voprbeschuldiging
te moeten weerleggen, maar waar I £we ; Winterwijkache Courant.
de opmerking — tot ons leedwezen — nog nu,
en dan wordt gemaakt, vorderde het belang van Weer een circulaire van de Maatschappij
onze Vereeniging, dat wij nog eens op deze zaak
vOrviëtanose".
terugkwamen.
De volgende circulaire, voor welker toezending
2°. De bestrijding vanwege de Vereeniging wij onzen dank betuigen, geeft weer een staaltje
geeft niets ; integendeel, zij maakt juist reclame van het optreden der „Maatschappij".
voor de kwakzalvers en hun middelen — zoo
„L.S.
wordt gezegd.
Wij hadden de vrijmoedigheid CJ een bede
't Is moeilijk deze opvatting, die zeker een om ondersteuning voor eene Categorie van men­
geheel persoonlijke is, te bestrijden, maar wij schen in onze samenleving te vragen, waarvan
deelen haar geenszins en steunen daarbij op de bitter weinig notitie genomen wordt. Wij bedoe­
ervaring.
len de lijders aan Suikerziekte — wier lijden
Wij weten — en hebben het dikwijls aange­ daarom des te treuriger is daar hun lijden niet
toond — dat, hoe lastig het soms ook ging, door uitsluitend lichamelijk is, niet alléén voor den
een tijdig optreden van de Vereeniging, de arme, maar ook voor dën netten fatsoenlijken
exploitatie van meerdere kwakzalversmiddelen middenstander is het zöÖ- goed als onmogelijk
hier te lande geheel of ten deele is mislukt, en alles te bekostigen, wat noödig is, om een hunner
verder weten wij — tal van brieven en scherpe geliefde familieleden in het leven te behouden.
aanvallen kunnen het getuigen — dat de heeren Welk gezond mensch käri zich een denkbeeld
kwakzalvers volstrekt niet op de reclame door vormen van de smarten waaraan een lijder aan
middel van ons Maandblad gesteld zijn.
J^Dat wij, tegenover sommigen, ons doel lang
Suikerziekte onderhevig is Zonder ophouden,
eene afmattende pijn te gevoelen. Is dat niet
niet bereiken, is ons ten volle bekend, maar dat
verschrikkelijk ? De gefortuneerde lijder kan zijn
de aanhoudende bestrijding — kon het zijn met leven zooveel mogelijk Veraangenamen, ofschoon
veel meer hulpmiddelen — den kwakzalvers ten ook voor hem of haar het leven volgens diëet'H
kwade en ons doel ten goede komt, dit staat een ware pijniging moet zijn en nog in meer­
bij ons vast en geeft ons, als redactie, en het dere mate daar het in den regel plaats hebbende
Bestuur en den leden der Vereeniging moed om reisje naar Neuen-Ahr, nu waarschijnlijk niet
op den ingeslagen weg voort te gaan.
plaats kan hebben. Maar de lijder uit den midden­
Mogen velen ons daarop volgen !
stand, die van alles verstoken is, zal het waarschijnlijk
met den dood moeten bekoopen, want
BERICHTEN
hij kan geen voldoend dieet houden, hij kan
geen 6 à 8 eieren-vleesch-visch-spek-bladgröente-
Mr L. Zegers Veeckens. f Op 67-jarigen room-glutenbrood en' alle verdere kostbare voe­
leeftijd is te Heemstede overledi n de heer Mr. LAM- dingsstoffen-per dag eten-zooals het voorgeschre-
BERTOS «ÄEGERS. VEECKENS, oud privaat-docent in I ven'dieet' gewoonlijk is dat kan die lijder niet
de i echten aan de Universiteit te Amsterdam ^ofc^leê Nu bestaat er een middel, Orviëtanose-,
oud-notaris aldaar
De overledene was van Januari 18«s9 tot Januari
waarvan zoovelen reeds de heerlijke werking
1897 Voorzitter van onze Vereeniging. In moeilijke hebben ondervonden en dat bewezen heeft eene
tijden, na het bedanken van Dr. G. W. bBüiusMA wonderlijke geneeskracht te bezitten.
en zijne medebestu • rders, opgetreden, heeft hij in Dat middel kost echter geld. Om dit middel
r ief vergeten heeft te beantwoorden en mogen
toch zeker alsnog op Uwe gave rekenen ?
Voor de verschillende S^eun-Comité's zijn
millioenen gegeven, indien een lijder of lij der es
aan de Suikerziekte-hulp komt vragen wordt
hij of zij — zonder geholpen te zijn weggestuurd.
Voor tuberculose en kankerlijders wordt alles
gedaan om hun lijden te verzachten.
Wat geschiedt er voor die duizenden lijders
aan Suikerziekte ? Niets, hoegenaamd niets..
Laat daarom deze bede niet vruchte^os geweest
zijn. In afwachting teekenen wij ons,
Hoogachtend,
Mij. Orviëtanose.','
De geachte toezender van de circulaire schrijft
ons daarbij de volgende opmerking, . waaraan
wij niets hebben toe te voegen. ; ""fïPI!
„WelEd Heer,
Hierbij zend ik U een circulaire pas ontvan-
I gen van die Maatschappij „Orviëtanose" hetgeen
in brutaliteit alles overtreft van hetgeen ik.. jtot
-nog toe gezien heb op het gebied van reclame
maken voor een kwakzalversmiddel. Want veronderstel
eens dat Orviëtanose een werkelijk
degelijk en goed middel tegen suikerziekte was,
dan nebben die onnoozele contribuanten toch,
niet den minsten waarborg dat het toegezonden
geld werkelijk ten bate van minder gegoede lijders
aan suikerziekte aangewend zal worden."
-•:• UIT DE PERS • 4 ^
Pers en Kwakzalvers advertenties., ÎS^
Naar aanleiding van de weigering door, de
Haagsche Post om de advertentie vantiiLe
Abdijstroop verder in dit blad op te nemen,
schrijft de Medische Medewerker van dàt blad,
het volgende, dat wij met welwillende toestemming
van de Redactie, in zijn geheel overnemen :
,,Het staat er zoo eenvoudig en onopgesmukt :
„Zooals men in de rubriek „Correspondentie' '
kan zien, besloten wij deze advertenties niet
meer te accepteeren. — Red. H. P." Daar-deze
houding zoo hoog is, dat ze voorzoover ik •
weet, in de geheele Nederlandsche pers f eenig
is, l ) kan het geen kwaad een enkel woord daaraan
te wijden.
Een bekend versje zegt ;
L? hardi carabin, sans crainte qu'il le navre,
Sur un marbre sanglant, dési-e un beau < adavre. s
Tandis qu'aux croquemorts il faut de beaux décès,
Qu'il faut aux médecins de graves maladies, è
Avocats, proc ireurs, appellent les-proces,
Et l'agile pompier ne rêve qu'incendie s.
Op dezelfde wijze verlangt de' courant, hetzij -
week-, of dagblad een mooie, goedgevulde advertentie-rubriek.
En ongeveer -nooit worden
Nederlandsche couranten advertenties • van
verdacht allooi, kwakzalversadvertertties, geweigerd.
In de British Medical Journal van 1*903 werd
gewezen op den grooten invloed die de pers kan.,
uitoefenen, ten goede zoowel als ten kwade.- •
,,It is difficult to realize • what • an awful amount
of evil and demoralization is -caused by qoaack
advertisements. An enlightend presse ought to
hold all that is good and noble, and. it is most
unsatisfactory, that for gator it will insert dis-:graceful
quack advertisements,.: i .whjeiy ^exeiieisé
such?' a baneful effects upon 'the • • weak-minded*
and foolish, who are unable to discriminated If
l
) Er zijn gelukkig een. ruim twintigtal bladen (men - zie
t. a. p. in dit blad) die dezelfde houding hebben aangerio-
men ; dat ontneemt echter niots aan den lot, die aan de
deze functie aan de Vereeniging belangrijke diensten nu, — waardoor bij het gebruik der Orviëtanose H. P wordt toegebracht.
(Red. Mbl.)

the number of quack advertisements be regarded maar de waarheid is, terwijl er in het vonnis ook
as a, measure of the intelligence of the readers nog staat, dat zulk een kwakzalver „gemeingeof
ïiewspapers, then they must certainly merit fährlich" is.
Carry le's discription as „mostly foolish." In Canada heeft de Directeur der Posterijen
De* redactie van het maandblad van de Ver- aan het Parlement voo 'gesteld het posteeniging
1 'tegen de Kwakzalverij deed een beroep vervoer van couranten, brochures enz., die
op Dr. KUYPER, als voorzitter van den Journa- wonder kuren en genezingen door kwakzallistenkring,
om zijn invloed aan te wenden, ter versmiddelen aanbevelen, te verbieden. Een
weriné der. kwakzalver^advertenties uit de blà'- gelijk verbod is zeker overal goed, maar vooral
den. Niét alïèeh had dit geen invloed ten goede, ook tegen enkele kwakzalvers, zooals Narderikotvan
w'êge het zoete winstje, maar de Middelburg- ter, die de menschen per brief behandelde en ze
sehe Courant achtte zich geroepen om in een dan gevaarlijke middelen toezond, zooals strychpaar
hoofdartikels het opnemen dier adverten- ' nine, arsenicum en kwik. Hij werd veroordeeld
ties te verdedigen. De argumenten daarvoor zijn \ tot drie jaar gevangenisstraf en 3500 Mark boete,
waard gememoreerd te worden. i De arts, die met hem ,;werkte", kreeg een jaar
1. Dat noch het Maandblad, noch de vereeni- \ eerverlies en een half jaar gevangenisstraf. Teging
erkende vereenigingen zijn en dus de dag- genover dit vonnis zal het den heer DE SAVORNIN
bladen in rechte zich niet op hen beroepen kun- LOHMAN genoegen doen te vernemen, dat men in
nen.
Alleen erkende vereenigingen hebben dus Amerika verlicht genoeg is om een kwakzal-
het recht, iemand, en speciaal de dagbladen te i ver vrij te spreken. Dit geschiedde in Newvragen,
met een verkeerde gewoonte te breken! | Hampshire. De beloofde gebedsgenezing was
2. Dat op elk gebied gekwakzalverd wordt, uitgebleven en de patiënt veel erger gewonden.
Moet een dagblad nu alleen op het gebied der Of de motiveering van het, vonnis ook in den geest
geneeskunde als controleur optreden ? , der charlatsnvereerders zal vallen, betwijfel ik.
Indertijd traden sommige bladen terecht op De aanklager had toch volgens het vonnis slechts
tegen de bucket-shops. Dit is ongeoorloofd, want „het loon voor zijn domheid ontvangen." Een
op elk ander gebied' wordt bedrogen, waarom andere kwakzalver werd in Duitschland slechts
zou dus het dagblad als controleur optreden tot een boete veroordeeld, omdat zooals het vontegen
die inrichtingen, als zij het dagblad slechts I nis zeide .„de voortdurend, ongemotiveerde vrijadvertenties
leveren? Uit die onzinnige argu- spraken hem slechts brutaler gemaakt hadden."
menten van de „Middelburgsche" blijkt ten Zoo er iets is dat den. leek overtuigen moest
volle', dat het sympathieke optreden der H. P. j van het bedriegelijke der kwakzalversadverteninderdaad
iets bijzonders is hier te lande. In het ties, dan is he' wel het leugenachtige van de daarin
buitenland is men trouwens ook niet vies van genoemde attesten. Bij onderzoek blijkt de onhet
winstje, dat die advertenties opleveren. Dit waarheid daarvan steeds. Zoo heeft men kunnen
blijkt'óla. uit de dankbetuiging van de Medical i lezen een attest en aanbeveling van den Kloos-
Society of the County of New York aan de La- terhoning door den heer E. DOORNBOS te Ezinge,
dies Home Journal en aan Collier's Weekly voor voor FOSTER'S Nierpillen door den heer LEUVER
hun „telling exposures of the criminal alliance te Groningen en Pink Pillen en Abdijstroop van
existing not only between quacks and some news- den heer PADMOS te Serooskerke. Genoemde
papers, but between the latter and powerful! personen hadden niet alleen nooit machtiging
companies controlling wel-known patent medi­ gegeven tot deze verklaringen, maar de gecines'
lone since proven to be dangerous to the noemde middelen zelfs nooit gebruikt. Ge­
heâîtn and comfort of the people." De uitgever looft nu iemand, dat men ooit ter aanbeveling
van de Berliner Lokal Anzeiger heeft zich tot van werkelijk goede middelen tot dergelijke
de vereehiging der Duitsche geneeskundige vak trucs en bedriegerijen zijn toevlucht zou nemen?
pers" gewend met het verzoek om in twijfelach- Een van de brutaalste kwakzalvers is wel STOKES
tige gevallen* te- beslissen óf > re Heeren en dat moest voorkomen worden. Daarom
hadden zij zooals het in de taal van die dagen
heet „na Deliberatie en ingewonnen Con-
„sideratien van het Collegium Medicum deezer
„Stad goedgevonden en verstaan ts arresteeren
de navolgende Précautien ten gemelden
„eynde "
Niemand, „hij zij wie hij zij," mocht dit vergift
verkoopen dan alleéü.-.: '.''"de 'Hjfothekers
en drogisten, maar de laatste alleen bij '„grof
! gewicht" dat wil zeggen ; ze moesten tien gul-
Iden boete betalen, wanneer zij minder dan
een half pond te gelijk verkochten. Precies het
stelsel van de beroemde lijst G. ; wel bij groote
hoeveelheid, maar niet bij een beetje. Het moet
I erkend worden, dat er eenige voorzorgen genomen
werden aangaande de personen, aan wie
het vergif mocht verkocht worden. In de eerste
plaats moesten zij het zelf afgeven en dat niet
I door hun knecht laten doen, verder alleen „op
klaren dag," dus niet bij avond, en eindelijk moesten
zij de koopers goed kennen, om zoo te zeggen
in hun ziel lezen, dat ze geen kwaad in den zin
i hadden ; „aan Luv den, die bij hen wel bekend
„zijn op welken daarenboven geene de allerminste
Suspicie, hoe gering ook, kon vallen m
Men kan in wetten nu eenmaal schrijven wat
I men wil en de gewoonte van overvragen is er
I sedert de tweede helft van de achttiende eeuw
bij onze wettenmakers nog niet uitgegaan. Gemakkelijker
na te komen was het voorschrift,
om het niet aan dienstpersoneel af te geven :
„en dat het ook niet zullen mogen geven aan
eenige,, Domesticqen (schoon bij hen wel bekend)
„zonder eene schriftelijke ordre van hunne
I „Meesters of Vrouwen, wanneer het zullen mogen
„leeveren, ingevalle de Handteekeningen van
„dezulke aan hen bekend zijn, doch ook anders
„niet."
Op de verschillende overtredingen stonden verschillende
boeten, waarvan, naar de mode van
dien tijd, een derde ging naer den hoofdofficier,
een derde aan den aanbrenger en het laatste derde
part aan de „Nede
hierbij óns aanbod. ^Red. MU.)
n...
't Kon dus gevaarlijk worden meenden de
r dytse Diaconie-Armen binnen
deeze Stad."
Een halve eeuw vroeger, in 1692, was er eene
keur uitgevaardigd voor het Colbgium Medico-
Pharmaceuticum, waarin ook de drogisten genoemd
werden, om hun het verkoopen of leveren
van samengestelde geneesmiddelen te verbieden.
„Zal geen Drogist, Kruydenier, Banket-
„werker, Commenyhouder, Wijn- ofte Brand-
„dewijnverkooper, nochte iemand buy ten deezen
„Gilde vermogen te verkoopen ofte te leveren,
,eenige Medicamenta composita, 't zij Purgan-
„tia, Alexipharmaca, Narcotica, Mercurialia,
„Antimoniata, gelijk ook geen Saffraan, Kreefts-
„oogen, Sennebladen, Slaapbollen, etc, nochte
„ook eenige Poeders, Pillen, Poppen, Dranken,
„ofte andere Vermengeling, naar eenige Medicamenten
gelijkende zoo wel .hier ter Stede,
„als elders, toegesteld."
Bij de eerste overtreding zou de dadec drie
gulden boete krijgen, bij de tweede zes en bij de
de r de zou naar eisch (exigentie) van zaken gehandeld
worden. Voor dien de"*den keer zullen
de boosdoeners wel opgepast hebben, want de
Heeren van den Gerechte waren voor een stevige
bestraffing niet bang.
Toch werd aan de Drogisten één ding toegestaan
namelijk om eenvoudige kruiden bij groote hoeveelheid
te verkoopen ;
„behalven dat een Drogist alleenig Simplicia,
„en geenszins Compositia, bij groven Gewichte
„zoude mogen verkoopen."
* *
Als men soms zeggen mocht, dat de toenmalige
drogisten in andere omstandigheden verkeerden
dan de tegenwoordige, dan zal ik dat niet tegenspreken.
Hetzelfde kan gezegd worden van de
chirurgyns, die zich in de tweede helft van de
achttiende eeuw, in 1763 bij Burgemeesteren* en
Regeerders van de stad erover beklaagden dat personen,
die toegelaten waren tot het „scheeren
van Hair en Baarden veele van hunne Galanten
kwamen tot zig te trekken«" -> nß-ß i»-+d
Het was zoo erg, „dat veele Chirurgyns buyten
staat waren om na behoren hun kost te kunnen
„winnen en zelfs verscheidenen van hen, uyt
„hoofde dat daar niet van konden bestaan,
„gehouden waren die Kostwinning te verlaten."

Het stadsbestuur was blijkbaar zeer met deze
klacht begaan en besloot kalmweg, dat „niemand
,,in vervolg van tijd tot het scheeren van Hair
„en Baarden bij particulier Consent en vergun-
„ning meerder (zou) worden geadmitteerd."
Kwamen de tegenwoordige vier PIETER ÏJEENFOEL
GERRIT VAN HALEM, PAUIT/S DE BOIS en JACOB
TOORNENBTTRG te overlijden, dan zouden geen
andere meer in hun plaats worden aangesteld :
„overzulks het scheeren van Hair en Baarden
„in 't toekomende en wanneer de Geadmitteerde
„Hair- en Baardscheerders allen zullen zijn
„uitgestorven, alleen zal worden overgelaten aan
„de Chrirurgyns, die na behoren in het Gild zijn
„ingeschreven en tot 't doen van de Proef zijn
„geadmitteerd geworden."
Het is te hopen voor de chirurgyns, dat dit
besluit geholpen heeft, want elf jaar vroeger, in
1752, hadden de Heeren van den Gerechte er aan
herinnerd, dat in 1700 al was bepaald, dat het
niemand vrij zou staan om de Kunst van de
„Chirurgie te exerceeren, noch ook Hair of Baar-
„den te scheeren, tenzij hij Burger dezer Stad
„en daarenboven by Deken en Vinders van het-
„zelve Gild geadmitteerd was."
Wie dat toch deed, zou den eerscen keer / 50
boete hebben te betalen en zijn gereedschap
verliezen, den tweeden kee - tot dezelfde boete
en arbitrale correctie worden veroordeeld, den
derden keer tot verbanning.... „deeze Stad en
„Jurisdictie van dien zal worden ontzegd."
Hoe nu, in weerwil van deze strenge bepalingen,
de heeren LEENPOEÏ,, VAN HALEM, DE BOIS en.
TOORNENBTJRG aan de vergunning van haar- en
baards heren gekomen zijn, zegt de historie niet,
althans, het is in de keurboeken niet te vinden
Weliswaar was een chirurgyn uit dien tijd heel
iets anders dan de chirurg \an tegenwoordig.
Ze waren wondhelers, zonder meer, maar tot het
Collegium Medico-pharmaceuticum, de vereenising
van doctoren en apothekers, behoorden
zij geenszins.
J. C. P."
* *
*
Haar speciale bezigheid bestaat hierin, uit
te vinden onder welke omstandigheden deze
lieden hun onwettige praktijken uitoefenen.
Zij doet dit in de hoedanigheid van „patiënt"
en mocht het genoegen smaken ontelbare malen
gehypnotiseerd, gemasseerd, gestompt, en geslagen
te worden ; op honderd verschillende
manieren werd zij geëlectriseerd ; men bracht
haar in donkere kamers om een „stille behandeling"
te ondergaan, met tal van vreemdsoortige
zalfjes heeft men haar ingesmeerd, en
dit alles om haar te genezen van ziekten, waaraan
zij nooit leed ! Het zijn de vrouwen, bij wie
déze bedriegers hun grootsten steun vinden,
vrouwen uit alle klassen, maar vooral vrouwen
wier echtgenooten haar een luxeleventje verschaffen
en die tijd in overvloed hebben om zich
allerlei imaginaire kwalen in het hoofd te halen.
* *
*
Zij lezen van wonderbare „genezingen" : ze
gaan er heen en betalen eenige dollars voor het
consult en zoo ongeveer een 25 dollars voor de
„behandeling". Somtijds verbeelden zij zich werkelijk
van hare kwalen verlost te zijn...... voor
een poosje ten minste — en dan sturen zij haar
vrienden naar den nieuwen „dokter". Meestal
echter komen ze tot de conclusie beetgenomen
te zijn, doch dan schamen zij zich te zeer om
eerlijk op te biechten en vaak ook kent haar
lichtgeloovigheid geen grenzen en probeeren zij
weer een nieuwe „kuur" zoodra de oude afgeloopen
is. * *
*
Van de verschillende kuren die de detective
onderging en waarvan zij verhaalt, wil ik er hier
een na-vertellen die een aardig beeld geeft van
de verregaande brutaliteit der knoeiers en
van de onnoozelheid van het publiek, dat
zich van alles laat wijsmaken waar het genezing
van zijn kwaaltjes betreft. De „dokter"
was ditmaal een vrouw, die zich „priesteres van
j de nieuwe gedachte" noemde. Deze priesteres
resideerde in een apartement in een der meest
voorname gedeelten van New-York. Het lijkt
ongeloofelijk, maar later bleek dat het aantal
harer „volgelingen" meer dan tweeduizend bedroeg,
en allen vrouwen uit goede kringen ; nog
verbazingwekkender is het, dat deze zich door
zulk een in het oog springend bedrog, lieten misleiden.
De wachtkamer was zeer luxueus inge­
dan ook, maar niet anders dan om de „priesteres"
voor het gerecht te dagvaarden wegens
het onbevoegd uitoefenen van geneeskunde."
{Haagsehe Post.)
RECHTSZAKEN.
Een waterdiëet.
De Haarlemsche berichtgever van „De Telegraaf'
schrijft ;
Miss Hetty Muriell Freed, geboren te Berlijn,
heeft zich, na in Amerika een leergang in
de geneeskunde te hebben meegemaakt, te
Heemstede als verpleegster gevestigd. Daar
behandelde zij verschillende patiënten, volgens
de methode, waarmee zij te Chicago had kennisgemaakt
en waarvan eenige voorname behandelingswijzen
waren ; een langdurig waterdiëet,
baden, gymnastiek en massage.
Door die behandeling had zij de wet op de geneeskunde
overtreden, daa 1- zij in Nederland
niet toegelaten was tot de uitoefening der geneeskunst.
Miss F. stond nu terecht wegens het onbevoegd
uitoefenen der geneeskunde in drie gevallen,
n.1. bij de dames mevr. T., mevr. C. M. E.
van Z. en freule H. J. L. H, die zij voor rheumatische
pijn behandelde.
De beklaagde erkende zich aan de ten laste
gelegde handelingen te hebben schuldig gemaakt.
Zij deelde het een en ander mede, omtrent de
behandelingen, o.a. over de geneeswijze, die zij
bij mevr. T. had gevolgd. Van 13 November tot
10 December had de patiënt niets dan water
gebruikt. Toen heeft zij dan melk gedronken.
1 Januari kwam zij bij bekl. in huis.
De patiënt betaalde voor de geheele behandeling.
De patiënt was geheel vrij in de betaling.
Zij gaf / 50 per maand voor de behandeling.
Diezelfde geneeswijze is ook toegepast op
mevr. Z. en freule H. Mevr. Z. is uit de verpleging
ontslagen.
Bekl. heeft deze behandelingsmethode gedurende
een jaar lang te Chicago bestudeerd. Zij
vestigde zich in 1914 eerst te Noordwijkerhout,
Medische Detective in Amerika.
„Kwakzalverij wordt over de geheele wereld
beoefend. En het zal de vraag zijn of dit euvel,
niettegenstaande al de ijverige lieden die op het richt en hoogst elegant gekleede dames wacht- |
leil der menschheid bedacht zijn, ooit tot een ten haar beurt af. Ome detective werd in een
minimum teruggebracht zal kunnen worden. privé salon gelaten, waar een mooie, groote vrouw
De liefde kan immers niet van één kant komen ? met ongewoon zwarte oogen haar tegemoet
En dat zij dit in kwakzalversopzicht allesbehalve kwam. Een maag-aandoening werd voorgewend
doet, bewijzen niet alleen de graagte waarmee en gevraagd of zij die kon genezen. Na beves­
men zijn goede geld op het altaar der bedriegerij tigend te hebben geantwoord vroeg zij haar den
offert, en de dwaze verhalen en aanbevelingen, volgenden dag terug te komen, daar zij op het
die zoo vaak door z.g. „genezen lijders" worden punt stond te gaan dineeren en gaf haar een
rondgebazuind, maar ook de mooie villa 's en geschriftje mede, hetwelk zij haar vroeg door
schitterende auto 's van de heeren en dames, j te lezen. Den volgenden dag teruggekomen, I
die het domme publiek bij den neus nemen en leidde „mevrouw" haar naar een käme"
in hun vuistje lachen. Amerika wordt wel eens
het „land der onbegrensde mogelijkheden" genoemd
: en zoo dit al in velerlei opzicht waar
moge zijn, op het gebied der kwakzalverij schijnt
het deze kenschetsing nog te overtreffen. Worden
zoo nu en dan eens enkele staaltjes van het bedrijf
dier lieden in het juiste licht gesteld, dan
slaat men van verbazing de handen in elkaar
en kan men nauwelijks aannemen dat zoovelen
uit alle rangen der maatschappij zich in verdwaasde
lichtgeloQvigheid om den tuin lieten
leiden. Waar ergens ter wereld een kwaad woekert,
ziet men gewoonlijk daarnaast een groep
vormen om dat kwaad te bestrijden. Naarmate
dit kwaad grooter is neemt ook de bestrijding
grooter afmetingen aan en zoo zien wij bijv., dat
te New-York bij de Medical Society of the County
of New- York een vrouwelijke detective goeden
arbeid verricht ' om de knoeiers te ontmaskeren
en door gerechtelijke vervolging honderden
slachtoffers voor behandeling te sparen. Zij vertelt,
in een der groote Amerikaansche tijdschriften
hare, ervaringen in haar tienjarige loopbaan als
medisch detective opgedaan, en zij wijst er op
dat hare bevindingen, hoe dwaas en ongelooflijk
zij ook mogen schijnen, door gerechtelijk onderzoek
bekrachtigd zijn.
- en daarna te Heemstede.
Na het opmaken van het proces-verbaal heeft
zij nog alleen raad gegeven aan de patiënten, die
bij haar thuis zijn.
De heer T. vertelt dat zijn vrouw in November
1914 onder de behandeling van bekl. gekomen
is. Zij werd gemasseerd, gebruikte baden en at
niet, maar dronk alleen water. De langste periode
van het water drinken duurde drie of vier weken.
In dien tijd gebruikte'zij niets dan water. Zij betaalde
daarvoor f 50 per maand.
De dienstbode A. de B. bevestigt een en ander.
en brand­ Mevr. C. M. E. van Z. zegt ook in November
de in een soort schaal eenige wierook, om, naar 1914 in behandeling te zijn gekomen. Zij had
zij zeide, „de lucht te zuiveren."
*
*
*
ook waterdiëet. Eén keer duurde het, dat zij in
„Uw maag is niet in orde en u bent nerveus,"
50 dagen niets dan water gebruikte.
decideerde „mevrouw." — „Weet u waar uw |
Zij verklaarde, bij het waterdiëet uitstekend
ziel is? — Hier is ze," en ze legde haar hand I
baat gevonden te hebben.
op haar borst. „Het hoofd is de Werkplaats en
Van de betaling wist zij niet af. Dat had haar
bevat de hersenen. De luiken van uw werkplaats |
man gedaan, die zoo nu-en-dan een som gaf.
moeten geopend worden, ze zijn verstopt, ze
Freule H. J. L. H. uit Zeist, heeft eveneens
moeten actief gemaakt worden. Ik zie aan uw
waterdiëet gehad : soms 39 dagen waterdouche-
oogen dat u geen macht over u zelf bezit ; u kunt
baden, massage, gymnastiek, enz.
niet door uw ziel spreken, wanneer u door uw !
Getuige vondt bij de behandeling zeer veel
ziel kondt spreken zou dit niet zoo zijn!". Na I
baat.
nog een beetje van die nonsens te hebben ge­
Hiermede was het getuigenverhoor afgeloopen.
preveld zei ze ; „U moet mij beloven eiken mor- j
Mr. FICK, de ambtenaar van het O.M. consta­
gen bij het ontwaken te zeggen ; „goeden morteerde
dat uit de bekentenis van beklaagde
gen, mijn ziel, ik zal u sterker maken!" Daarop
en de verklaringen van de getuigen de overtre­
begon zij te masseecen eerst langs den ruggeding
vast stond. Niet heeft de ambtenaar den
graat, toen den nek, achter de ooren en het voor i
indruk gekregen, dat bekl. handelde uit winst­
hoofd. Het slot van de geschiedenis was dat
bejag, maar wel doet zij de behandeling als bedrijf.
zij verschillende onregelmatigheden „ontdekte"
Hij neemt met dr. JONGES aan, dat de hande­
waarvoor minstens een behandeling van een
lingen van bekl. voortvloeiden uit een verkeer­
maand noodig was en waarvoor vijf-en-twintig I
de opvatting der geneeskunst.
dollar vooruit moest betaald worden. „Ik las I
De handelingen van de bekl. achtte mr. F.
in uw boekje dat kleuren de zenuwen aantas- I
van gevaarlijken aard. Al hebben eenige patiën­
ten," merkte de detective op. — „Ja," zei de
ten baat bij deze methode gevonden, neemt
„priesteres", ,,u moet lichtblauw dragen.... o,
het niet weg, dat zoo'n waterkuur en baden
nu hebben we de „stilte" nog niet gehad, daar
niet voor ieder goed is.
zal ik u morgen mee behandelen." Weer wer­ Daarom eischte de ambtenaar drie geldboeden
er twee geschriftjes overhandidgd en een ten van f 100.— elk te vervangen door drie
boek dat een dollar kostte plus een ander dat hechtenisstraffen van 20 dagen ieder.
een ietsje goedkooper was met de vraag den vol­ De kantonrechter veroordeelde miss Freed
genden dag weer terug te komen. Dit geschiedde tot drie geldboeten van ƒ 100 of driemaal tien
dagen hechtenis.

No. 7. Juli 1915. Oplaag 7500 Exemplaren. Vijf-en-dertigste Jaargang.
Maandblad uitgegeven door de Vereeniging
TEGEN DE KWAKZALVERIJ
onder Redactie van H. VAN GELDER.
Bestuur der Vereeniging : ME. P. W. DB KONING, Advocaat te Amsterdam, VOORZITTER ; MR. J. L. F. BÖHTLINGK, Substituut-Offioier vai
Justitie bij de Arrondissements-Reohtbank te Rotterdam ; MR, A. A. CNOPIUS, Officier van Justitie bij de Arrondissements-Rechtbank te Winschoten,
MR. A. VAN DER ELST, Ambtenaar van het O. M. bij het Kantongerecht te Leiden ; Ds. P. C. FLEISCHER, Ooopsgez. Predikant, te Winterswijk,
C. NANNES GORTER, Journalist te Alkmaar ; P. KEG Cz., Oud-Postdirecteur te Middelburg; MR. A. LIND. Advooaat te~Amsterdam;
J. VAN RIEL, Dir. Mil. Apotheker, Directeur van het Rijks Magazijn van Geneesmiddelen te Amsterdam ; DR. G. ROMIJN, Inspecteur van de
Volksgezondheid te 's-Hertogenbosch ; E. J. ABRAHAMS, Arts te Amsterdam, SECRETARIS-PENNINGMEESTER.
Ieder Lid ontvangt één Exemplaar van het Maandblad en heeft recht op hoogstens 10 Exemplaren ter gratis-verspreiding.
LID DER VEREENIGING is ieder die haar doel helpt bevorderen
en een Contributie betaalt van / 3.—.
Adres voor de REDACTIE van het Maandblad bij den Redacteur,
\MSTEL 102 te Amsterdam ; voor het BESTUUR DER VEREENI­
GING en voor AANGIFTE van LEDEN en ABONNË'S bij den
Seoretaris-Penningmeester E. J. ABRAHAMS, Arts, KEIZERSGRACHT
239, AMSTERDAM, bij wien ook losse exemplaren van het Maandblad
moeten worden aangevraagd.
INHOUD.
Vereeniging tegen de kwakzalverij:
Modedeelingen van het Bestuur.
Hoofdartikel: Moeder SeigePs middelen.
Berichten: Uit het Verslag 'van het Laboratorium
ten behoeve van het Staatstoezicht op de Volksgezondheid.
— Een gevaarlijk origineel praeparaat. — Militaire
bestrijding der kwakzalverij.
Mededeelingen van verschillenden aard:
Bladen zonder kwakzalvers-advertenties. -— Mijnhardt's
Zenuwtabletten. — Sprutol.
Uit de Pers: Geheimmiddelen. — De eerste de...
Rechtszaken: Het Staphors tér boertje. — Een zoon
van den wonderdokter. — Weer een teriuggenezer.
Correspondentie.
Vereeniging teqen de Kwakzalverij.
Mededeelingen van het Bestuur.
Als nieuwe leden zijn toegetreden :
Groene Kruis, Afd.
Groene Kruis,
Groene Kruis,
Witte Kruis,
En de heeren :
W. S. VAN DEN BERG
J. H. VAN DER HOOP,
F. ARNOLD HOTTE,
J. A. VAN LIEROP,
P. H. VERSTEEG,
M. L. W ALLAST.
Afd.
Afd.
Afd.
Huizum, Leïckum,
Miedum.
Sliedrecht.
Westdongeradeel.
Werverhout.
Arts te Amsterdam.
Moeder Seigel's middelen.
In het Nêderl. Tijdschr. v. Geneesk. zagen wij
kort geleden onder het opschrift „Een welgeslaagd
kwakzalversmiddel" het volgend bericht :
„The Med. Journ. of South Africa ontleent
aan het rapport der parlementscommissie over
patentmiddelen eenige bijzonderheden over één
middel, dat zoo goed helpt, dat zijn eigenaars
er bijna 11 millioen gulden aan hebben verdiend I
hoewel zij aan het personeel hunner maatschappij
per jaar tusschen de 4 en 5 ton salaris betalen.
Zij hebben dan ook 250 tot 350 bedienden noodig
om aan alle aanvragen, thans reeds een 100
millioen flesschen bedragende, te voldoen. Het
middel is „Moeder Seigel's siroop" en kost in
Engeland 2 sh. en 6 d. voor een 100 grams fleschje. |
De Amerikanen die het zaakje in Engeland,
Geplaatste bijdragen en onderzoekingen van kwakzalversmiddelea e»
spécialités worden desverlangd gehonoreerd.
Het nadrukken van artikelen uit dit blad is niet alleen geoorloofd
doch wordt zelfs dringend verzocht.
ABONNEMENTSPRIJS, Franco per post per Jaar /1.25
hebben opgezet, vertellen in het opschrift van In die advertentie worden tal van zeer uiteen-
het middel, dat een oud vrouwtje in Duitschland loopende verschijnselen opgenoemd, die bij al­
leed aan slechte spijs ver teer ing en al was opgelerlei ziekten kunnen voorkomen, maar die daar
geven, maar eens op een wandeling langs de vel­ gezegd worden de kenmerken van één onrustden
een blaadje kauwde, dat alleen in die strebarende ziekte te zijn, die in 't bizonder in dit
ken groeit. Toeri was zij ineens beter, en zij kon land voorkomt, waaraan een derde gedeelte der
niet beter doen dan haar ervaring in een naam- bevolking heet te lijden, die aan de geneesheeren
looze vennootschap omzetten ; dat doen immers onbekend is, maar die genezen kan worden door
alle oude vrouwtjes en dokters, die een wonder­ het Extract of Boots of Moeder SeigeVs genezende
middel ontdekken.
stroop ! Deze stroop zoo heet het tast de ziekte
Men zégt, dat. het aan oude vrouwtjes beter in den grond aan en verdrijft haar met wortel
gelukt dan aan kwakzalverende dokters, hoewel en tak uit het lichaam !
deze hun gering aantal in>hun voordeel hebben." De onzin urfTclë advertentie wordt nog verder
uitgesponnen in een boekje van 36 bladzijden,
Hoe is 't mogelijk ! riepen wij uit, toen wij dit dat in vele plaatsen van ons land van deur tot
bericht lazen. Ofschoon wij wisten, dat kwak- deur gratis wordt afgegeven, met name in Amzalversmiddelen
een taai leven leiden, hadden | sterdam, Rotterdam, den Haag, Nijmegen en
wij Moeder Seigel's stroop al lang Breda, van waar het ons door welwillende hand
als overleden beschouwd, omdat wij er nooit werd toegezonden. Dit boekje is in den vorm
iets meer van hoorden. Waarschijnlijk is het, van een almanak (voor 1880) en van eenige
dat het middel hier te larnde geen opgang ! niet onaardige Engelsche houtsneden voorzien.
heeft gemaakt, dank zij dan vooral de bestrij­ Het bevat op al die bladzijden de brutaalste
ding door de vorige redactie, die reeds leugens en den dwaasten onzin dien men zich
vier en dertig jaar geleden, toen voor dit op geneeskundig gebied kan denken; zóó inge-
middel ook bij ons reclame werd gemaakt, met i kleed en in zulk goed Nederlandsch, dat de oor­
kracht daartegen optrad.
spronkelijk ontwerper een bekwame schurk en
Reeds in het tweede Maandblad door de de onbekende Nederlander, die hem zijn hulp
Vereeniging uitgegeven, in No. 2 van den eersten verleende, een eenigszins geletterd man moet
jaargang (en later nog meermalen) verscheen zijn geweest.
een uitvoerige waarschuwing en daar vermoe­ Het verhaal, dat het goedgeloovig publiek
delijk weinige van onze tegenwoordige lezers nog wordt opgedischt, bestaat hoofdzakelijk in het
in het bezit' van dit no. zijn, vinden wij het volgende : Een geneesheer, die reeds 20 jaar in
raadzaam het toen verschenen, belangrijk arti­ New York heeft gepractiseerd, hoorde van de
kel hier nogeens over te nemen. Wij doen dit Duitschers die daarheen verhuisd waren, dat in
te eerder omdat het best mogelijk is — de erva­ Duitschland een oud vrouwtje, zekere moeder
ring met andere kwakzalverijen heeft het ons SEIGEL, leefde die zonder uitzondering alle
geleerd — dat te eeniger tijd de exploitatie van
ziekten kon genezen. De man réisde er naar toe
Moeder Seigel's artikelen weer eens
I en vond op de aangewezen plaats (waar wordt
in ons land wordt beproefd.
niet gezegd, men mocht eens gaan navragen)
„Moeder SeigeVs stroop en pillen."
een oude dame die het geheim van -een groote
bekendheid met een menigte kwalen bezat;
Wie dadelijk een onderneming met kracht want ze had dag en nacht bij zieken gewaakt en
aanvat, kan in korten tijd een succes bereiken Iwist alles dus veel beter dan de dokter, die de
dat door anderen slechts op den langen duur is zieken slechts gedurende weinfge oogenblikken
te verwerven. Een zekere A. J. WHITE, die in : bezocht (met hetzelfde recht zou men natuurlijk
1
New York en in Londen zijn fabrieken heeft, kunnen zeggen dat een nachtwacht het geheim
bewijst de waarheid dezer stelling door zijn op­ ; van de bekendheid met de sterren bezit en er
treden in Nederland. Tengevolge van zijn veel­ i méér van weet dan een sterrekundige die ze
vuldig en kostbaar adverteeren heeft hij in enkele : slechts enkele oogenblikken waarneemt). Die
maanden, met zijn bovengenoemde kwakzalvers- | dame had door een toeval het geneesmiddel
middelen, zich tot een zwaren concurrent van
! voor alle ziekten ontdekt (dus zonder dat die
Holloway gemaakt.
' groote bekendheid haar iets baatte) want toen
In September van het vorig jaar begon hij met ' zij zelf eens ongesteld was en wandelde bij een
zijn lange advertentie, geheel met kleine letter i ouden steenen muur (en de muur en zij zelf worden
gezet, die tot opschrift draagt : „De vreemde
in 't boekje afgebeeld) plukte zij een klein struikje
hier te lande alom verspreide ziekte" of „Een onrustbarende
ziekte, die een talrijke klasse kwelt."
en begon er op te kauwen. De dame genas,
j plukte meer van die kruiden en nog vele anderen,
maakte er extracten van en slaagde er spoedig

in inderdaad alle kwalen te genezen; de wer- gen dragen het opschrift. De vreemde hier te lande .genoemde Hydr. subchlor, dat is de stof die bij
king was, in alle gevallen, snel en wonderbaar ! alom verspreide ziekte — Maladie étrange et géné- ons meest calonel wordt genoemd, een kwikzil-
De gewaande geneesheer die het gewaande be- rale dans ce pays — Die auszerordentliche hier zu ververbinding die met voorzichtigheid moet
zoek bracht, aan de gewaande moeder SEIGEL Lande besonders her vorherrschende Krankheit. — gebruikt worden. De aanwezigheid van deze stof
wilde terstond / 25.000 aan het moedert] e betalen The strange and prevailing disease of this coun­ vooral, die nooit anders dan uit het delfstofïen-
voor het geheim van de kruiden, maar de brave try — La straordinaria malattia prevalente in rijk kan worden verkregen, toont hoe brutaal
vrouw gaf het voor niet. Mijn dankbaarheid questo paese — La estrana y prevaleciente dolen- de in het boekje gedrukte leugen is dat de pillen
was onbegrensd roept de man uit en hij gaat in cia de este pais — A estranha e prevalecente doença uit ,,wortels en kruiden" zijn vervaardigd !
Amerika een fabriek oprichten en verdient hon­ n'este paiz etc. etc., zoodat men kan zien, dat 't Is jammer dat elke buitenlandsche zwendelaar
derd duizenden !
in élk land de ziekte zeer bizonder inheemsen is. ook in ons klein landje zijn helpers kan vinden.
Daarop volgt in het boekje de gewone opsom Wat is nu dat middel, dat de geheele mensch- Geld oefent een sterke aantrekkingskracht uit
ming van de kwa^n waarvoor de stroop uit die heid gezond moet maken ?
en heeft bij ons enkele apothekers en drogisten
planten bereid kan dienen, wat eigenlijk overbodig In een stevig, hoekig fleschje verkrijgt men, verlokt, Moeder Seigel 's middelen mede aan den
is daar al meer dan eens is gemeld dat zij voor «Me | voor / 1.75 ongeveer 50 gram van een troebele, man te brengen. Het Pharmaceutisch Weekblad
ziekten kan dienst doen. Maar een ieder ziet bruine, stroopachtige vloeistof, waaruit zich was zeker de tolk van alle achtenswaardige man­
gaarne de kwaal die hij zelf meent te hebben met een bruinachtig bezinksel afzet. De samenstelnen onder de Nederlandsche apothekers, toen het
name genoemd en zoo worden dan opgesomd; ling der stroop staat buiten op 't fleschje ver­ daarover zijn leedwezen en verontwaardiging
„leverziekten, ongesteldheden der darmen, aammeld. Deze openhartigheid schijnt vreemd, maar uitsprak.
bijen, maagziekte, zenuwziekte, hoest, verkoudheid, is slechts een list te meer. Vooreerst geeft Ten slotte nog een curieuse mededeeling.
koorts, ontsteking, rheumatiek, waterzucht, toevallige het den kwakzalver den schijn van goede trouw Het woord Seigel is Hebreeuwsch en beteekent
kneuzingen en wonden, hartziekte, alle mogelijke en kan hij tot zijn verdediging zeggen, dat zijn verstandig. Wordt het ook gebruikt in den zin van
huidziekten, zeere oogen, tering, schurft, graveel fabrikaat geen geheimmiddel is, in den letter­ listig, slim, geslepen, dan is de naam zeker goed
en nog vele meer !
lijken zin van het woord ; terwijl het hem van gekozen. Want listig handelt de fabrikant zeker,
Van al deze ziekten wordt gezegd dat zij ge den anderen kant niet onbekend kan zijn dat het als hij op zoo groote schaal, met zulke lange
nezen door de wonderbaarlijke stroop, terwijl er publiek zich door zulk een opgave niet laat te­ advertenties en door zulk een brutale bedriegerij
eenige onzin over 't ontstaan der ziekten aan rughouden om te koopen. Het zal altijd meenen het geld uit de beurzen der zieken in zijn zak
vooraf gaat. Uit honderd een enkel voorbeeld. dat het middel niet goed is, als het' niet in zoo'n weet over te brengen, zonder eenig gevaar te
Bijna ieder weet, dat schurft wordt -veroorzaakt fleschje en met zoo'n etikette wordt verkocht. loopen het lot te deelen van hen, die hetzelfde
door een diertje dat op of in de menschelijke huid Bovendien heeft WHITE er wel voor gezorgd een doel door inbraak of diefstal op den openbaren
leeft. De Amerikaan zegt : „Schurft is een over mengsel van allerlei dingen dooreen te brouwen weg zoeken te bereiken. Is het eenig doel geld en
geërfde kwaal, die zich aan de oppervlakte der huid voor 't groote publiek geheel onverstaanbaar, is de keus der middelen onverschillig;, dan is
openbaart, zij veroorzaakt ook zwelling van de | waardoor hij voor namaak niet behoeft te speculeeren op de domheid der menschen altijd
halsklie 'en, misvorming van de leden en den rug­ vreezen.
Seigel geweest, en het zal dit nog wel langen
gegraaf. Maar door 't slikken van de stroop Onder de 17 bestanddeelen (behalve water en tijd blijven.
onmiddellijke genezing.
I keukenstroop) die in het voorschrift worden op-
Om den lezer, aan wien de zaak toch wel eens genoemd, vindt men eenigen die bij ons, zelfs
'wat al te verbazend kon voorkomen, in de bij het volk, zeer goed bekend zijn, zooals Ge­ BERICHTEN
rechte stemming te houden, worden allerlei drog- tiaan, Coloquint, Aloë, Spaansche peper, Sassaredenen
er tusschen in gevlochten. We mogen f ras, Borax, Spiritus nitri dulcis. Om de waarheid
niet te veel ruimte aan het mededeelen daarvan van het voorschrift te controleeren, heeft onze
besteden, doch zie hier een enkel staaltje : medewerker, de Heer HERMAN VAN GELDER
In een zijner fabelen vertelt Esopus, dat een militair apotheker, een scheikundig onderzoek
vader op zijn doodbed zijn zonen mededeelde, ingesteld naar enkele van deze stoffen en inderdat
een groote schat in zijn wijnberg verborgen daad behalve de suiker van de stroop (glucose)
lag en dat zij dien moesten trachten te vinden, aloë en borax er in gevonden.
De zonen gaven zich veel moeite den schat te Al de andere stoßen aan te toonen zou een
-vinden; zij groeven den wijnberg om, doch te uiterst omslachtig scheikundig onderzoek ververgeefs,
geen schat beloonde hun arbeid ; maar | eischen en de zaak is de groote moeite en kostoen
de oogsttijd kwam plukten zij de vruchten ten daaraan verbonden niet waard. We willen
van hun arbeid ; en in het genot van een goede aannemen dat de andere opgenoemde bestanddeegezondheid
en in den goeden oogst, veroor- len eveneens in het mengsel voorkomen ; wat is
zaakt door hun aanhoudenden arbeid, vonden dan daarmee gebleken %
Een gevaarlijk „origineel" praeparaat
werd door A. HEIDTJSCHKA onderzocht,
namelijk een arsenik-ijzerpraeparaat, dat door den
behandelenden medicus werd voorgeschreven aan
eene sterk anaemische patiënt. Hoewel de dosis,
op de verpakking voorgeschreven, niet werd overschreden,
deden zich typische arsenicum-vergiftigingsverschijnselen
voor. Het bleek, dat het praeparaat,
in oorspronkelijke verpakking der Duitsche fabriek
betrokken en afgeleverd, meer dan het dubbele van
de hoeveelheid arsenicum bevatte, die op de etiquette
vermeld was.
Dit bericht door het Pharm. Weekbl. aan de Apotheker
Zeitung ontleend, leert opnieuw hoe Voorzichtig
men moet zijn met speciahté's, die in verzegelzij
de méening van de mededeeling van hun ster 1°. dat de wonderbare Moeder Seigel's stroop I
venden vader. Hun vader wenschte hen opmerk- I een verzameling is van allerlei voor de greep
zaam te maken op het nut van volhardenden genomen artsenij stoffen, hoofdzakelijk behooarbeid.
Er zijn lieden die lijdende aan kwalen, rende tot de zoogenaamde bittere en purgeermiddie
niet door de bekende geneesmiddelen konden | delen, waardoor niets van de verbazende uitwerking
is te verkrijgen, die er van beloofd wordt.
2°. dat er geen sprake van is dat het slechts
een aftreksel is van wortels of kruiden door het
de verpakking worden afgeleverd.
Uit het Verslag van de verrichtingen
van het Centraal Laboratorium
ten behoeve van het Staats­
genezen worden, het niet van zich kunnen vertoezicht
op de Volksgezondheid
krijgen een nieuw middel te beproeven, omdat
over 1914.
zij zoo dikwijls teleurgesteld werden. Zoodanige
„Het onderzoek van kwakzalversmiddelen le­
lieden behoorden te bedenken, dat de schat hier I oude moedertje geplukt, zooals het verhaal luidt verde als resultaat, dat van de beide fleschjes
of daar in den wijnberg verborgen is. De inhoud maar dat er behalve dé spiritus en de keuken-
„Meurin 's Antifellin
van dit boekje, met aandacht gelezen, zal hun de stroop met name aloë ( een hars) en borax (een
plaats aanwijzen waar de schat verborgen is. mineraal) in voorkomen, die uit in Duitschland
Zeker moet men het begrip zijner lezers niet groeiende kruiden nooit kunnen worden ver­
hoog stellen als men hen met zulk een logica kregen.
tracht te winnen. Maar de schrijver rekent op 3°. dat een gulden en vijf en zeventig cent
de domheid van zijn publiek. Dit blijkt uit het voor 50 gram — dat is ongeveer een theekopje
geheele werkje ; zoo zegt de gewaande geneesheer
ook van zijn bezoek bij de oude vrouw. „Ik schaam
mij niet te verklaren dat zij mij binnen eenige
uren meer onderricht gaf met betrekking tot de
menschelijke ongesteldheden, dan de professoren
onzer collegies jn even zooveel jaren zouden kunnen
doen." Dat zulke woorden vat hebben, dikwijls
ook zelfs op zoogenaamd „beschaafde" lezers,
pleit zeker niet voor de „beschaving" die het
gevolg is van lezen leeren.
Toen we ons de stroop — de lang verborgen
schat — hadden aangeschaft, werden we vooreerst
getroffen door de kolossale schaal waarop
deze kwakzalverij wordt gedreven. Om het fleschje
gewikkeld bevond zich een aanbeveling en een gebruiksaanwijzing
in niet minder dan 17 talen. Men
vindt daar Hollandsch, Fransch, Duitsch, Engelsen,
Italiaansch, Spaansch, Portugeesch, Russisch,
Grieksch, Turksch, Arabisch, Perzisch, Chineesch,
Japansch, Hindostansch, Bengaalsch, en
Guaratisch ! Waarlijk dat papier is een staalkaart
van talen en men moet het betreuren dat de moeite
en kosten om zoo iets bijeen te krijgen aan zoo'n
ellendige zaak worden besteed. Al die aanbevelin-
, '} die onderzocht werden, het
eene sesamolie, geelgroen gekleurd door een teerkleurstof,
en het andere natriumsulfaat, magnesiumsulfaat,
resten van sennabladen, alkohol en pepermuntwater
bleek te bevatten.
In Boraniumbessen werden per bes ongeveer 50
mg. phenolphthaleïne en 10 mg. • pepermuntolie
gevonden. Een Indisch poeder tegen Dauwworm was
vol van het vocht — verbazend duur is en geen in u.? 1( JoJ dza ak_ lycopodium; ^„Bokoliri^ was
apotheker ooit voor een dergelijke hoeveelheid schijnlijk ingedampte ondermelk; BLAIR'S pillen
van een zoodanig mengsel zooveel zou vragen. bevatten aluin, tapiocameel en poeder van zoethout ;
Tepelzalf van de Erven VAN DEN BERG bestond uit
Behalve de stroop worden ook nog verkocht gomslijm en Perubalsem, de bijbehoorende tepelrin-
Moeder SeigeVs pillen voor / 0.75 een klein fleschgen waren van was."
je met 25 stuks. Deze heeten „op dezelfde wijze uit
wortelen en kruiden bereid en moeten te zamen De meeste dezer middelen zijn reeds vroeger
met de stroop gebruikt worden door lijders aan vanwege onze Vereeniging met grotendeels gelijkverstopte
darmen". En inderdaad volgens het soortig resultaat onderzocht.
voorschrift dat ook hierbij gevoegd is, zal het Men zie over
zeker die ongelukkige lijders aan ontlasting niet Meurin's Antifellin, het Maandbl. van Oct. 1912 ;
Tepelzalf van de Erven v. d. Berg. het Maandbl.
ontbreken.
van April 1912 ;
Het is bekend dat bijna alle fabrikanten van Bokolin, het Maandblad van September 1914 ;
pillen hiervoor een pur geermiddel gebruiken. Boranium bessen, het Maandblad van April 1914.
Holloway neemt aloë ; Richter in zijn Airypillen,
jalappe; onderscheidene fabrikanten van Urbanus
pillen aloë; Gimborn rhabarber; de fabrikant Militaire bestrijding der kwakvan
de pillen-Pearcy Podophylline. Maar deze z , al v e r ij De geblinddoekte Themis blijkt maar
kwakzalver A. J. WHITE stopt in zijn pillen een al te dikwijls geen oog te hebben voor de schadelijke
„,. Ä „-JJ1 -i •- ïi Ä i - • ? ~ beteekenis der kwakzalvers. Daarentegen weet
reeks purgeermiddelen bij elkaar, aloe, jalappe, |Marg; als hij haar 2waard mag hanteeren, wonderwel.
coloquint, podophylline, guttegom !
bescheid met die heeren, en zou men wenschen, dat
De heer VAN GELDER heeft ook dit voorschrift hij zich, wat dat betreft, ook eens liet gelden in het
voor ons gecontroleerd en de aloë in de pillen vaderland der drie v. H.'s. Nu weder heeft de bevelaangetoond
en bovendien de in het voorschrift hebber in Berlijn en Brandenburg, na den 23sten
I

November den couranten te hebben verboden advertenties
van met-geneeskundigen betreffende de behandeling
van geslachtsziekten op te nemen, een verbod
uitgevaardigd om aankondigingen aan te plakken of
uit te deelen, waarin de behandeling van geslachtsziekten
en haar gevolgen wordt aangeboden, of voorwerpen
of maatregelen worden aangeprezen ter verzachting
of genezing van zulke ziekten.
{T. v. G.)
' MEDEDEELINGEN
VAN VERSCHILLENDEN AARD.
Bladen die kwakzalvers-advertenties weigeren
op te nemen.
Dank zij de medewerking van velen, "waarvoor
wij bij deze onze erkentelijkheid betuigen, zijn
wij in staat ons lijstje van de vorige maand aan
te vullen en te verbeteren.
De volgende bladen nemen ook geen kwakzalvers-advertenties
op :
„Onze Courant^ te Hoorn.
Maandblad der Vereeniging Nederlandsche
Landskolonisatie en Inwendige Zending.
Het Reinlevenblad.
De Vegetarische Bode.
De vrije Mensch
Daarentegen moeten uit het lijstje de M aasen
Waalbode en de Winterswijksche Courant vervallen.
Dat spijt ons.
Mijnhardt's Zennwtabletten.
,,Een zenuwstillend middel, dat aan eiken
zenuwachtigen toestand een einde maakt, dat
U kalmte en rust schenkt en een verkwikkenden
slaap, dat gejaagdheid en onrust doet ophouden,
is een koker Mijnhardt's Zenuwtabletten.
Per koker 50 cent, 3 kokers ƒ 1.40. Verkrijgbaar
bij Apothekers en Drogisten."
Toen wij bovenstaande advertentie lazen en
daarin de aankondiging aantroffen van een middel,
dat aan eiken zenuwachtigen toestand een
einde maakt, waren wij wel nieuwsgierig om er
meer van te weten, omdat, voorzoover ons bekend
is, een dergelijk middel nog niet bestond.
Ka eenige moeite, (bij apothekers, die wij er naar
vroegen, waren de tabletten niet verkrijgbaar)
kwamen wij in het bezit van een kokertje, vergezeld
van enkele paperassen, uit welke laatste
wij het volgende leerden :
Er bestaat te Zeist een Pharmaceutische
Fabriek A. MIJNHARDT, die zich
toelegt op het bereiden van Mijnhardt's
Geneeskrachtige Tabletten.
Deze tabletten worden ongeveer als volgt aanbevolen
:
Mijnhardt's zenuw-tabletten : Brengen overspannen
zenuwen tot rust, kalmeeren in hooge
mate en nemen hierdoor slapeloosheid en alle
gevolgen van overspanning weg. Verdrijven
zenuwachtigheid bij examen.
Prijs per koker 50 cent, bij 3 kokers / 1.40.
Mijnhardt's laxeer-tabletten : Een zeker, zacht,
smakeloos en heilzaam laxeermiddel, is bloedzuiverend,
verdrijft gal en slijm.
Prijs per doos 35 cent, bij 3 doozen / 1.—.
Mijnhardt's Maag-tabletten. Deze tabletten
genezen maaglijden, als maagzuur, slechte spijsverteering,
gebrek aan eetlust, verstopping en
wekken de maag weldadig op. Prijs per koker
60 et.
Mijnhardt's' Influenza-tabletten : Genezen influenza
en verkoudheid met al haar gevolgen.
Prijs per koker 50 cent.
Mijnhardt's Hoofdpijn-tabletten : Stillen onmiddellijk
de hevigste hoofdpijn en doen haar
in korten tijd voor goed genezen. In kokers van
45 en 50 cent.
Mijnhardt's Transpireer-tabletten : Deze tabletten
bevorderen een flinke zweetafscheiding
en verdrijven hierdoor rheumatische pijnen en
pijn in spieren en gewrichten, welke zich in het
gure jaargetijde veervuldig voordoen. Per koker
50 cent.
Thermo-tabletten genezen den hardnekkigsten
Hoest, Keelpijn, heeschheid in één nacht.
Verkrijgbaar in doozen van 25 en 40 cent.
Gebruiksaanwijzing : Men neme één of meer­ voudige van haar waarde en de werking is nul.
dere tabletten in den mond en late deze lang­ Eischt daarom beslist „Sprutol ! En gros chemizaam
smelten. De meeste Apothekers en alle caliënhandel ,,de Aesculaap" Helder, waar niet
goede Drogisten in iedere plaats verkoopen deze verkrijgbaar franco toezending na ontvangst
tabletten."
van postwissel, verhoogd met 10 cent voor porto."
De tijd ontbrak ons om nog voor dit no. van Op deze waarschuwing moeten wij een andere
het Maandblad omtrent de fabriek en de andere doen volgen, n.1. deze : Weest uiterst voorzichtig
tabletten inlichtingen in te winnen en na te gaan met het gebruik van Sprutol en wendt het niet
of daarvan een bespreking in ons blad noodig aan zonder voorkennis van uw geneesheer ! Want
is ; voor heden moeten wij ons bepalen tot de Sprutol is een zeer gevaarlijk mengsel. Volgens
Zenuw-tabletten.
het onderzoek van den heer C. BLOMBERG te
• Op de etiquette, waarvan het kokertje was Amsterdam bevat de zalf bismuth- en kwikver­
voorzien, lazen wij de volgende gebruiksaanbindingen en wel de laatste verbinding in den
wijzingen :
meest vergiftigen vorm; ook uitwendig gebruikt
„Bij zenuwzwakte gedurende eenige maanden werkt deze dikwijls hoogst schadelijk, vooral in
4 x daags 1 tablet.
een zalf, ,,die onder de huid dringt."
Bij slapeloosheid tegen het ter ruste gaan 4 Schandelijk noemen wij de wijze waarop deze
tabletten in eens te nemen.
crème in den handel wordt gebracht en bij z.g.
Om zenuwtoevallen blijvend te overwinnen „drogisten, coiffeurs en parfumeurs door de Chegedurende
1 of meer jaren 4 x daags 1 tablet." mische fabriek" wordt verkrijgbaar gesteld. Aan
Verder nog de volgende raadgeving : apothekers stelt de wet den eisch, dat genees­
,,Bij examens, waar hooge inspanning van de middelen voor uitwendig gebruik worden afgele­
zenuwen wordt geëischt en het al of niet slagen verd voorzien van een blauwe etiquette terwijl
vaak samenhangt met den zenuwtoestand van bij aanwezigheid van vergiftige stoffen, alleen
den candidaat, oefenen deze tabletten (3 stuks, geneesmiddelen door hen mogen worden afgele­
een half uur voor den aanvang genomen) een verd op voorschift van een geneeskundige of
heilzame, kalmeerende werking uit en houden onder zekere voorwaarden, bij de wet bepaald,
daardoor het verstand tijdens het examen hel- [ 'Deze voorzorgsmaatregelen zijn genomen om
der." ] het publiek voor vergissingen of andere onge-
Het kokertje met mooi witte tabletjes werd j lukken te vrijwaren; de chemische fabriek „de
ter onderzoek in handen gesteld van den heer Aesculaap" vindt het blijkbaar niet noodig op
N. KETJLEMANS. te Amsterdam, die bevond dat het schadelijke van den inhoud te wijzen. En
behalve eenig keukenzout, het middel bestond dit is des te gevaarlijker waar de zalf het uiteruit
b r o o m k a 1 i u m, b r o o m n a t r i "u m üjk heeft van witte boorzalf en het bekend is,
en broomammonium, drie zeer bekende, dat de menschen een geneesmiddel gaarne een
door geneesheeren veel voorgeschreven genees- j uitgebreider toepassing geven dan zijn bestemmiddelen,
waarvan echter geen enkele medicus | ming.
zal verklaren, dat het mengsel van deze stof- Wij bepalen ons tot deze waarschuwing. De
fen aan eiken zenuwachtigen toestand een j vragen of Sprutol tot de kwakzalversmiddelen
einde maakt. Wat zij wel zullen verklaren is, behoort en of het inderdaad te verwachten is,
dat het veelvuldig en langdurig gebruik van de- dat het praeparaat zelfs de grootste en donkerze
middelen, op eigen hand, zonder controle | ste zomersproeten doet verdwijnen, willen wij
van den geneeskundige, gevaarlijke gevolgen maar onbesproken laten; de zaak is zóó al erg
na zich kan slepen
genoeg.
Daar schijnt zich de firma MIJNHARDT echter
niet aan te storen. Zij beveelt maar aan : „gedurende
eenige maanden 4 maal daags een UIT DE PERS.
tablet," „gedurende een of meer ja^en 4
maal daags een tablet" alsof het niets is."
Gehei mmiddelen.
Men doet verstandig, die raadgevingen niet Onder dezen titel schrijft de Medische Mede­
te volgen.
werker van de Haag sehe Post het volgende :
„Een der abonné's van de H. P. deelt ons
Sprutol mede ruim één jaar zonder merkbaar resultaat
Een mededeeling ons verstrekt, dat iemand behandeld te rijn aan tuberculose en nu sinds
M het gebruik van dit middel zeer nadeelige ^ *J*f* z f h te ^handelen met een geheimgevolgen
heeft ondervonden (ofschoon het „^ (middel, dat door een arts^m den handel gebraeht
zeker is dat dit door het gebruik is veroorzaakt) wordt. Nu stelt deze abonné ons de vraag, of
geeft ons aanleiding voorzichtigheidshalve nog hij het niet aan zichzelf verplicht is het met die
eens over te nemen, hetgeen wij een jaar gele­ behandeling te probeeren. En vsrder vraagt hij
of niet ieder arts verplicht is met dit geheimmidden
schreven
del proeven te nemen, omdat een arts het ex­
„De Chemische fabriek de Aesculaap te den
ploiteert en of wellicht zulk een arts door de col­
Helder levert een zalf tegen zomersproeten, die lega's beschouwd wordt als „minderwaardige
op de volgende wijze wordt aanbevolen : broeder." Wat genoemde heer al of niet tegen­
„L. S.
over zichzelf verplicht is kan moeilijk door ons
Daar het uiterlijk schoon van gelaat en handen gezegd worden, evenmin als wij beoordeelen
bij vele dames door die onoogelijke zomersproeten kunnen of de bij hem toegepaste medische be­
wordt bedorven is het zeer belangrijk dat het einhandeling al of niet merkbaar resultaat had.
delijk gelukt is een praeparaat samen te stellen Dat hem, zoo als hij schreef, geld ontbreekt om
dat uitstekend voldoet en zelfs de grootste en naar Davos te gaan en dat de behandeling „kunst­
donkerste zomersproeten doet verdwijnen. Het liche Pneumothorax" hem onbekend is behoeft
praeparaat is in den handel gebracht onder den toch allerminst reden te zijn om het eens met
gedeponeerden naam „Sprutol". Deze crème een kwakzalversmiddel te probeeren. Onze be­
wordt om den anderen dag 's avonds aangewend doeling is niet hier te bespreken het door den
en goed in de huid ingewreven op dat gedeelte abonné bedoelde middel, evenmin als den ex­
waar de sproeten zich bevinden. Door deze reploitant-geneesheer van dat middel persoonlijk
gelmatige inwrijving dringt de crème onder de te beoordeelen. Maar in het algemeen gesproken
huid en binnen enkele dagen ziet men reeds de is ieder geheimmiddel een kwakzalversmiddel, en
zomersproeten verbleeken om spoedig daarna de arts die zulk een geheimmiddel exploiteert is
geheel te verdwijnen. Verdere raadgevingen zijn : schuldiger dan de gewone kwakzalver. Verder
voiles dragen, liefst van roode, geele of bruine moeten wij onzen abonné te leur stellen met
kleur. De hoeden zooveel mogelijk met breeden de mededeeling, dat er geen middel tegen tuber­
rand en ook de voering dient genoemde kleur te culose bestaat.
hebben, zoo ook parasol en blouse, maar de
laatste mag niet à jour bewerkt zijn.
*
*
*
Sprutol kost 60 cent per pot en is verkrijgbaar Laten wij de zaak eens van den practischen.
bij alle goede drogisten, coiffeurs en parfumeurs. kant beschouwen en onderstellen dat wij wer­
WAARSCHUWING.
kelijk een middel tegen tuberculose uitvonden.
Tegen het gebruik van allerlei aanbevolen kwak­ Uit een humanitair oogpunt zou men dat midzalversmiddelen
wordt ten zeerste gewaarschuwd, del ter beschikking van de menschheid moeten
men betaald voor die middelen gewoonlijk het tien- stellen, wetende dat de tuberculose nog steeds

veel en veel meer slachtoffers maakt dan een
oorlog als de tegenwoordige. Dat deed Behring
met zijn diphter ie-ser um 5 Pasteur met zijn serum
tegen hondsdolheid, Ehrlich met zijn salvarsan
kortom dat deed ieder fatsoenlijk medicus, die
werkelijk iets goeds vond. Doch indien wij ons
nu eens stellen op het standpunt dat humaniteit
en fatsoen ons niets kunnen schelen, doch
dat de eenige vraag is op welke wijze is er met
onze ontdekking het meeste te verdienen, dan
kan het antwoord niet anders luiden dan : onmiddellijk
de uitvinding publiceereh. De uitvinder
van een werkelijk goed middel tegen tuberculose
zou niet alleen een algemeen beroemd en
geacht man worden, maar ook financieel beloond
worden voor zijn uitvinding door een Professoraat,
een Nobelprijs en een stroom van patiënten.
Zoo iemand kon zich in een der groote steden
vestigen als specialist voor tuberculose, en
het zou hem aan tijd ontbreken om alle patiënten
te helpen. Het dan bekend zijnde middel
kan ook toegepast worden door andere medici,
maar zij die het betalen kunnen, zullen toch
liefst den raad inwinnen van den genialen uitvinder
zelf.
Door van zijn schitterende uitvinding een
geheimmiddel te maken, wordt zoo iemand het
tegendeel van een beroemd man, een minderwaardige
broeder onder de medici. Zijn naam
prijkt niet in de medische tijdschriften van alle
landen als een geleerde, die datgene wist te bereiken,
waarnaar een Koch te vergeefs gezocht
heeft, maar komt voor in het „Maandblad" uitgegeven
door de „Vereeniging tegen de Kwakzalverij",
naast die van ardere beroemde kwakzalvers.
Juist door de zaak van den practischen
kant te beschouwen, door alle gevoel van sentimentaliteit
en van humaniteit op zijde te zetten
komt men tot de conclusie dat een door een arts
in den handel gebracht geheimmiddel, onmogelijk
iets kan beteekenen. Dr. Pinkhof heeft reeds
in het Tijdschrift „Moleschott" er op gewezen,
dat in 'Nederland geen aantal Medici te vinden is,
tuberculose kunnen uitoefenen. Dat weet de ondernemer,
de exploitant ook wel, doch zal daarop
antwoorden, dat komt omdat het werkzame bestanddeel
niet ontdekt is; dat is met den tegenwoordig
en stand der wetenschap onmogelijk.
Doch indien dit juist ware, dan is daardoor het
middel niet geschikt om door een arts toegepast
te worden. Die kan geen verantwoordelijkheid
aanvaarden voor iets dat hem onbekend zou zijn."
De eerste de.
Onder dit hoofd geeft Haarlems Dagblad de
volgende beschouwing naar aanleiding van de
strafvervolging tegen den zich noemenden zoon
van den wonderdokter De Haas, van welke strafzaak
wij in de rubriek „Rechtszaken" in dit
blad melding maken.
„Neen, de eerste de beste was het niet,
die op IJmuiden aan de deur kwam om zijn waanwijzen
raad te geven en zijn quasi-geneesmiddelen
te verkoopen. De eerste de gewoonste was
het. Uit niets is gebleken, dat hij van de geneeskunst
een greintje meer verstand had, dan u
of ik of een ander. Anders zou hij wel op de zitting
van het kantongerecht verschenen zijn.
En toch, in weerwil daarvan, hebben sommige
menschen naar hem geluisterd, zich door hem
laten onderzoeken en hun goede geld voor zijn
waar besteed. Hoe is het mogelijk, hoe is het
mogelijk ! Als er een reizende koopman aan de
deur kwam en presenteerde de klokken na te
zien, zouden de menschen eerst willen weten
of hij er wel verstand van had ; als een onbekende
schoenmaker zolen en achterlappen wilde
leveren, zouden ze vol wantrouwen zeggen :
„we hebben onzen vasten schoenmaker in de
buurt," maar wanneer een onbekende, vrijmoedig
optredend, verzekert dat hun iets mankeert
aan de gezondheid, dan staan ze dadelijk klaar
om hem te gelooven en dure drankjes te koopen !
't Is ongeloofelijk. Er is geen werktuig, zoo
uitoefende, toen hij den vader van het meisje den
raad gaf, „ga er maar mee door" (ni. met de
behandeling). De rechtbank had moeten onderzoeken
of dit als een medisch advies is aan te
merken, te meer waar de requirant aanvankelijk
had verklaard dat er» niets aan te doen was.
Adv. gen. achtte beide middelen ongegrond
maar concludeerde ambtshalve tot vernietiging
van het vonnis doch alleen ten aanzien van de
straf en tot veroordeeling van de requirant tot
/ 50 boete of 25 dagen hechtenis.
De Hooge Raad besliste overeenkomstig die
conclusie.
Een zoon van den Wonderdokter?
Een kwakzalver van je welste, FIKKERMAN
| genaamd, woonplaats onbekend, gaat de boer op,
zoo ouderwetsch mogelijk. Hij verklaart aan de
goedgeloovige zieltjes op het platteland een zoon
te zijn van den wonderdokter DE HAAS en middelen
te bezitten tegen bloedarmoede, tering,
longziekten enz.
En het is wel merkwaardig dat er in onzen
tijd nog zooveel menschen gevonden worden die
geloof slaan aan de praatjes van een dergelijk
individu. Voor het kantongerecht te Haarlem
waren ten minste drie getuigen in deze zaak
verschenen, van wie men iets dergelijks allerminst
verwacht zou hebben.
Het waren twee meisjes van 28 en 20 jaar
en een nog jonge vrouw. De wonderdokter was
bij hen thuis geweest en had vergunning ontvangen
de „patiënten" te onderzoeken. Hij
I deed dit op het ontbloote lichaam volgens getuigenverklaringen
zoo nauwkeurig mogelijk,
I doch zonder instrumenten, door overal met
j den vinger te kloppen. Alleen legde hij een ther-
| mometer aan. Dan constateerde hij met een
vreeselij k geleerd gezicht de onheÜspellendste
I verschijnselen : zware borstaandoening, bloedarmoede,
aanleg voor tering, longontsteking,
kunstig en ingewikkeld als 't menschelijk lichaam, en al zulke griezelige dingen meer. Gelukkig
die een geheimmiddel in hun praktijk zullen gaan I wie de functies daarvan wil leeren kennen moet maar dat hij een afdoend geneesmiddel voor dit
toepassen „op de bloote verzekering, dat het bij minstens zes jaar lang daarvan een veelzijdige alles bezat, te weten een heilzaam siroop je dat
tuberculose „helpt" •'• En, zegt Pinkhof verder : studie maken en wanneer hij eenmaal als arts moest worden ingenomen en op de borst of rug
„Een arts, die de Nederlandsche opleiding heeft | in de practijk gekomen is, blijven lezen en gesmeerd. Het was niet duur, namelijk vier
genoten en de Nederlandsche begrippen van studeeren
gulden voor drie kleine fleschjesi
beroepsplicht en beroepseer kent, verlaagt zich En de man die niets van dat alles heeft mee­ 't Behoeft niet gezegd dat geen der behan­
op die wijze tot het standpunt van zoovele gemaakt wordt door het publiek zoo maar toedelden eenig succes door het gebruik heeft onder
Er ans che dokters die hun heil en voordeel zoeken gelaten tot onderzoek van patiënten ! Het pu­ vonden, hoewel de getuigen eenstemmig ver­
in het beroep van „geheimkramer". Zoo las ik bliek koopt op zijn simpele verzekering zoo maar klaarden, wel gedacht te hebben dat het middel
ook omtrent een geheimmiddel tegen tuberculose, dure „medicijnen" !
zou helpen.
„dat de uitvinder de samenstelling geheim zou Hoe is 't mogelijk, hoe, is 't mogelijk ?
De medicijnen bestonden uit bakolie en drui-
houden wegens zijn groote onkosten, maar dat En wat zullen de heeren VAN HAMEL, VAN venborsthonig en waren dus geheel onschadelijk,
men het gerust kon gebruiken en voorschrijven, | HOLTHE TOT ECHTEN en VAN HOUTEN, die immers maar de geneeskrachtige waarde zal wel zoo goed
want dat het onschadelijk was en goed hielp.' grooter vrijheid aan de „niet officieele" genees­ als niets geweest zijn.
* *
kunst willen geven, omdat het publiek gezond De kwakzalver was niet verschenen.
*
verstand genoeg heeft — wat zullen zij van dit De eisch van het O. M. luidde drie geldboeten
Ook hier ligt de onwaarheid weder dik op. merkwaardige geval zeggen?"
van 200 gulden elk of bij niet betaling driemaal
Het chemische onderzoek van die geheimmidde-
veertig dagen hechtenis.
len heeft aangetoond, dat de samenstelling vol­
De kantonrechter heeft hem veroordeeld tot
strekt niet kostbaar is, integendeel dat de on­
3 maal ƒ 50 boete, subs. 3 maal 10 dagen hechtenis.
RECHTSZAKEN.
schadelijkheid ervan meest veroorzaakt wordt
(Opr. Haarl. Ct.)
door het waardelooze der samenstellende deelen.
Doch gesteld eens, dat de arts-uitvinder van een
Heo Staphorster boertje.
,tuberculose-middel eens zeer hooge onkosten Voor den Hoogen Raad is gepleit in de zaak
Weer een teringgenezer.
had en zich niet voldoende schadeloos gesteld van P.S. veehandelaar te Staphorst, meer bekend
Een zich noemende Dr. BERGSMA, te Berg en
achtte met roem en eer, maar eerst die onkosten onder den naam van het Staphorster Boertje,
Dal, die beweert in Amerika een diploma als
vergoed wenschte te zien, zou daar dan geen mouw die door de rechtbank te Heereveen, met ver­
geneeskundige verworven te hebben en vandaar
aan te passen zijn % Een chemische fabriek, nietiging van een vonnis van den kantonrechter
te hebben meegebracht een onfeilbaar middel
zooals Bayer en Co., zou gaarne het middel te Steenwijk, wegens onbevoegde uitoefening
tegen tering, is door den kantonrechter te Druten
geëxploiteerd hebben, maar niet als geheim­ van de geneeskunst was veroordeeld tot / 50
wegens het onbevoegd uitoefenen van de geneesmiddel,
maar met bekendmaking van de che­ boete of 50 dagen hechtenis. Hij had voor een
kunde veroordeeld tot een geldboete van / 80.—>
mische samenstelling en de er mee verkregen 16-jarig meisje dat leed aan een ontstoken been,
subs. 40 dagen hechtenis.
resultaten. Kunnen die echter niet het licht een behandeling voorgeschreven met „honden­
velen, dan oedankt Bayer er voor, doch dan wier" gekookt in karnemelk en pap van weiten-
alweer blijkt ook daar uit, dat men met een zemelen, hetgeen den dood van dit meisje ten
gewoon kwakzalversmiddel te doen heeft. gevolge had gehad. Voorts zou hij aan een jongen CORRESPONDENTIE.
met een krom been hebben voorgeschreven,
* *
dat deze met dat been moest loopen in een — Voor de toezendingen van het Verslag betreffende
Maar er is nog iets. Gesteld eens, dat het kachelpij p. Van dit laatste punt was hij echter de handelingen en bevindingen in het jaar 1913 der Com­
middel werkelijk helpt, dan moet het dus werk­ door de rechtbank vrijgesproken.
missie in het belang van het verleenen van eerste hulp bij
bodrijfsongevallen, betuigen wij onzen dank.
zame bestanddeelen bevatten, en dan is toedie­ Mr. Roy aards, advocaat te 's-Gravenhage
ning ervan slechts wenschelijk onder toezicht was van oordeel, dat de verklaring van den als J. H. L D. te '8-0. Uwe opmerking, die uwe belang­
van den arts. De gewone huisarts kan niet toe­ getuige gehoorden vader dat het niet noodstelling in onze zaak toont, zullen wij aan het Bestuur der
Vereeniging mededeelen.
zien op de werking van een middel waarvan de zakelijk was dat hij zich met zijn dochtertje naar Omtrent de lantaarnplaatjes raden wij u aan u in verbin­
samenstelling onbekend is. Chemische onder­ het Staphorster Boertje begaf, te beschouwen ding te stellen met onzen Secretaris-Penningmeester.
zoekingen hebben aangetoond dat die tuber cu- was als een bijzondere meening of gissing bij re­
V. v. D. te .ß. Ofschoon- het ons niet is mogen gelukken
-lose-middelen bevatten kalksuiker, salicylzuur, deneering opgemaakt.
de juiste samenstelling van Maxima Doctrina te weten te
malagawijn, azijnzuur en kaneelzuur, stoffen dus Voorts was in het vonnis niet gemotiveerd komen, beschouwen wij het middel toch als kwakzalverij.
die geen van allen een specifieken invloed op dat de requirant de geneeskunde als bedrijf Wij raden u het gebruik beslist af.

No. 8. Aucusius 1915. Oplaag 7500 Fxemplaren. Vijf-en-dertigste Jaargang.
Maandblad uitgegeven door de Vereeniging 3
TEGEN DE KWAKZALVER!
onder Redactie van H. VAN GELDER,
«e
Bestuur der Vereeniging : MB. P. W. DB KONING, Advocaat te Amsterdam, VOORZITTER ; MR. J. L. F. BöHTLINGK, Snbstituut-Offioier var
Jnstitie bij de Arrondissements-Reohtbank te Rotterdam ; MR. A. A. CNOPIUS, Officier van Justitie bij de Arrondissements-Rechtbank te Winschoten,
MR. A. VAN DER ELST, Ambtenaar van het O. M. bij het Kantongerecht te Leiden ; Ds. P. C. FLEISCHER, Doöpsgez. Predikant, te Winterswijk]
C. NANNES GORTER, Journalist te Alkmaar; P. KEG Cz., Oud-Postdirecteur te Middelburg; MR. A. LIND. Advocaat te"Amsterdam;
J. VAN RIEL, Dir. Mil. Apotheker, Directeur van het Rijks Magazijn van Geneesmiddelen te Amsterdam ; DR. G. ROMIJN, Inspecteur van de
Volksgezondheid te 's-Hertogenbosch ; E. J. ABRAHAMS, Arts te Amsterdam, SECRETARIS-PENNINGMEESTER.
Ieder Lid ontvangt één -Exemplaar van het Maandblad en heeft recht op hoogstens 10 Exemplaren ter gratis-versprei ding.
LID DER VEREENIGING is ieder die haar doel helpt bevorderen)
en een Contributie betaalt van / 3.—.
Adres voor de REDACTIE van het Maandblad bij den Redacteur,
\MSTEL 102 te Amsterdam > voor het BESTUUR DER VEREENI­
GING en voor AANGIFTE van LEDEN en ABONNË'S bij den
Secretaris-Penningmeester E. J. ABRAHAMS, Arts, KEIZERSGRACHT
239, AMSTERDAM, bij wien ook losse exemplaren van het Maandblad
moeten worden aangevraagd.
Geplaatste bijdragen en onderzoekingen van kwakzalversmiddelen ea
spécialités worden desverlangd gehonoreerd.
Het nadrukken van artikelen uit dit blad is niet alleen geoorloofd
doch wordt zelfs dringend verzocht.
ABONNEMENTSPRIJS, Franco per post per Jaar /1.25
INHOUD.
kundige, die den patiënt onderzoekt en zich der­ Slikt hij nu het aangeprezen kwakzalversmidhalve
op de hoogte stelt van het lijden, zal na- del, zelfs al bevat dit ook bekende geneesmidde­
Vereeniging tegen de kwakzalver ij:
Modedeelingen van het Bestuur.
I gaan welk middel, in elk bijzonder geval, voor len, dan is deze handeling oorzaak van een uitstel,
Hoofdartikel: Geneesmiddelen toch kwakzal­ I den lijder het meest gewenscht is, waar bij hij tevens dat in vele gevallen noodlottig kan worden.
versmiddelen.
de uitwerking kan controleeren. Want de meeste Men ziet het ; er is geen onderscheid
Berichten: Op het Congres voor Openbare Gezond- van de tegenwoordig veelvuldig voorgeschreven
heideregeling. — De pers en de patentmiddelen.
stoffen zijn, bij langdurig gebruik, lang niet on-
Mededeelingen van verschillenden aa r-d: ; schadelijk, zoodat een nauwkeurige controle ge-
Mijnbardt's geneeskrachtige tabletten. — Pastilles Laxatives : biedend noodzakelijk is.
Miraton. — Bladen zonder kwakzalvers-advertenties. — Van dit alles is bij dei kwakzalver geen sprake.
Foster's middelen.
! Hij adverteert maar —j ziet den patiënt niet en
Uit de.Pers: Uit de geschiedenis .der geheimmiddelen laat deze oordeelen watmem scheelt. Hoe dikwijls
— Het begrip van kwakzalver.
dat oordeel verkeerd uitvalt, daarvan,, weet ieder
Rechtszaken: Nog een wonderdokter. — Onbevoegde
uitoefening der tandheelkunst.
uit zijn omgeving voorbeelden te over op te noemen,
maar toch grijpt men naar het met den
Correspondentie.
i noodigen ophef aangekondigd middel. De gevolgen
I van zoo'n handeling zijn niet moeilijk te raden,
maar wij willen op enkele gevallen wijzen.
Vereeniging tegen de Kwakzalverij, Het middel helpt : het geneesmiddel (dat in dit
geval de geneesheer ook zou hebben voorgeschre-
Mededeelingen van het Bestuur. [ ven) brengt inderdaad verzachting van het lijden
of zelfs genezing. Ook zonder den kwakzalver zou
j dit resultaat bereikt zijn, maar de kwakzalver krijgt
Als nieuwe leden zijn toegetreden :
I de roem en de zoo vurig begeerde attesten.
Het Groene Kruis, Aid. Borne.
Hardinxveld.
Het middel helpt, doch niet door het middel
De heer S STORK, apotheker Amsterdam. i zelf maar na het gebruik. Menigeen weet bij
!
ervaring, dat door suggestieve invloeden, bij
I een middel, waarin men vertrouwen stelt, vooral
Geneesmiddelen toch kwakzalversmiddelen. ; in het begin, dat vertrouwen niet wordt beschaamd.
Het komt herhaalde malen voor bij het onder­ Dit is ook het geval met kwakzalversmiddelen.
zoek van geheimmiddelen, die alle kenmerken I Spoedig echter begint men aan de waarde te
van kwakzalversmiddelen dragen, dat daarin ge­ twijfelen en laat de kwakzalverij in den steek.
vonden worden geneesmiddelen, die dikwijls door Als de kwakzalver er nu maar zeer snel bij is,
de geneesheeren worden voorgeschreven en wel kan hij nog een paar attesten machtig worden.
ter bestrijding of genezing van dezelfde kwalen Het middel helpt schijnbaar, maar na eenigen
als waartegen de kwakzalver ze aanbeveelt. Wij ! tijd gevoelt de patiënt zich in 't algemeen onbewijzen
o.a. op de Mijnhardt's tabletten, uitvoerig I hagelijk, voelt symptomen van ongesteldheid, die
in dit no. behandeld en op de talrijke middeltjes hij vroeger niet had bespeurd. Het voortdurend
van BOOM, waarvan wij de samenstelling — uit I gebruik heeft een noodlottigen invloed gehad ; de
bekende geneesmiddelen — reeds herhaaldelijk ! geneesheer had de verschijnselen tijdig waarge­
hebben aangetoond.
nomen en het gevaar voorkomen, den kwakzalver,
Zijn dergelijke middelen nu kwakzalversmid­ die den zieke niet ziet, laten de gevolgen volkodelen
?
men koud. «*u
Ongetwijfeld. Zij worden meestal als iets geheel Het middel werkt direct of indirect hoogst na-
bijzonders, als iets specifieks aanbevolen, .als een deelig. Die zieke kan (wat begrijpelijker wijze,
uitvinding van den fabrikant, die het doet voor­ I dikwijls voorkomt) de diagnose verkeerd gesteld
komen alsof zijn middel nu inderdaad het middel hebben en dientengevolge een middel gebruiken
bij uitnemendheid is en verre staat boven de dat zijn kwaal veel meer kwaad dan goed doet,
bekende geneesmiddelen. Hij drukt daardoor waardoor hij er toe gebracht wordt eindelijk, nadat
-daarop de kenmerken van de kwakzalverij : de hij misschien nog een anderen kwakzalver heeft
leugen en het bedrog. Het kan somwijlen mogelijk geraadpleegd, ten lange leste, hulp te zoeken bij
zijn, dat het middel helpt maar daarvan komt den medicus, die dan dat zaakje mag opknappen.
de eer niet toe aan den fabrikant of z.g. uitvinder. Maar erger nog is het indirecte gevaar. Hoe
Ook zonder hem zou het bekende geneesmiddel te menigeen heeft, zonder dat hij het weet, een lijden
verkrijgen zijn.... en zeker niet duurder. dat door spoedig en doelmatig ingrijpen volkomen
Maar veel meer zal het voorkomen, dat door genezen kan worden, dat echter bij het uitstellen
het middel kwaad wordt gesticht. De genees­ van de juiste behandeling de meest nadeelige
gevolgen kan na zich slepen.
r tusschen
de verschillende kwakzalversmiddelen, 't zij'deze
bekende geneesmiddelen bevatten of niet.
BERICHTEN
Op het a.s» JC.O n g r e s voor Openbare
.Gezond h^-id-s-r-e-g-el ing zal het wetsontwerp
tot herziening van de wet, regelende de uitoefening
1
der artsenij bereidkunst een onderwerp vaD besprekinguitmaken.
In het Tijdschrift voor Sociale Hygiëne is o.a.
het prae-advies van ons lid, den heer C. GUXDEN-
, STEEDEN EGELING, opgenomen, die omtrent de
I beatrij ding van de kwakzalverij met geneesmiddelen
| het volgende aanvoert :
„Uit een oogpunt van volksgezondheid is het van
! groot belang te achten, dat het ontwerp enkele
bepalingen heeft opgenomen, waardoor de strijd
! tegen de kwakzalverij kan worden verscherpt.
Het zijn voornamelijk de artikelen 33o en 33p
| die hier in aanmerking komen.
Volgens het eerste artikel is hij strafbaar, die
eenige zelfstandigheid of waar als middel ter gene-
I zing, ter leniging of ter voorkoming van een of meer
kwalen, ziekten of gebreken openlijk aanprijst, te
koop aanbiedt, verkoopt of ten verkoop in voorraad
heeft, en volgens art. 33p is hij strafbaar, die eenig
gedrukt of geschreven bericht, waarvan hij den inhoud
kent en waarin eenige zelfstandigheid of waar
als middel ter genezing, ter leniging of ter voorkoming
van een of meer kwalen, ziekten of gebreken wordt
aangeprezen, verspreidt, doet verspreiden, tentoonstelt,
aanslaat of ter verspreiding in voorraad heeft.
Aan beide artikelen wordt echter toegevoegd :
,,wanneer die zelfstandigheid of waar die hoedanigheid
niet of slechts in geringe mate bezit of bij bezit
van die hoedanigheid eenige schadelijke uitwerking
kan uitoefenen, waarop niet de aandacht wordt gevestigd."
Deze bepalingen zullen in sommige gevallen wel
het middel kunnen zijn om de kwakzalverij met succes
te bestrijden ; doch er is reeds op gewezen, dat de
rechter het bewijs heeft te construeeren, dat de
zelfstandigheid of waar, de daaraan toegeschreven
hoedanigheden niet of slechts in geringe mate bezit
of een schadelijke nevenwerking kan uitoefenen en
dat dit bewijs zeer vaak moeilijk te leveren zal zijn.
Nu zijn de artikelen 33o en 33p juist aldus geredigeerd,
omdat volgens de Memorie van Toelichting
niet alle aanprijzen van middelen behoort geweerd
worden. Wie op wetenschappelijke gronden of uit
menschlievendheid een middel bespreekt en aanprijst
is niet strafwaardig.
De moeilijkheid wordt veroorzaakt, doordat de
wetsartikelen spreken van zelfstandigheid of waar.
Onder deze benamingen vallen alle geneesmiddelen.
Het komt mij voor, dat de strijd tegen de kwakzalverij
veel meer succes kan hebben, wanneer een

goede regeling wordt ingevoerd van den verkoop Mijnhardfs hoofdpijnpastilles bestaan, volgens Ofschoon, voor zoover ons bekend is, de pas­
van spécialité 's. Alle kwakzalversmiddelen toch zijn het onderzoek van den heer N. KEULEMANS te tilles in onze couranten nog niet geadverteerd
spécialité 's, al is niet elke spécialité een kwakzal­ Amsterdam, alleen uit Antipyrine. Hiervan zegt worden, is toch het feit, dat er proefdoosjes worversmiddel.
de fabrikant : „stillen onmiddelijk de hevigste den rondgezonden bewijs genoeg, dat men hier
Onder een goede regeling behoort te worden ver­
hoofdpijn, en doen haar in korten tijd voor goed
staan, behalve het verbod van aanprijzen, het
te lande koopers daarvoor tracht te vinden.
weren van schadelijke of gevaarlijke spécialité 's genezen.!! Een brutale bewering ; vraag dit En dan is het goed bijtijds te waarschuwen
en het binden van den verkoop van spécialité 's maar eens aan een geneesheer. MIJNHARDT laat tegen een middel dat alle kenmerken van een
aan een verlof.
bij hoofdpijn „twee of vier pastilles" gebruiken, kwakzalversmiddel draagt.
De Centrale Gezondheidsraad heeft in 1906 ter een hoeveelheid die, voor sommige gestellen, niet Ten eerste wat de samenstelling betreft ; de
beteugeling der kwakzalverij in een schrijven, waarin altijd ongevaarlijk is.
laxeerende werking kan alléén worden toege­
deze beginselen tot uitdrukking komen, den Mi­ Mijnhardt's influenza-tabletten verdrijven, volschreven aan de phenolphthaleïne, een pur geernister
in overweging gegeven, *) het daarheen te gens de etiquette, „influenza, pijnen en gevoel middel, waarvan de kwakzalvers tegenwoordig
leiden, dat :
van onwel zijn, door gevatte koude ontstaan." een ruim gebruik maken (het schijnt de aloë te
le. a. de invoer van specialité's worde verboden,
•behalve van die, welke voorkomen op een van wege
Zij bevatten, naar het onderzoek van den heer vervangen) maar dat volstrekt niets nieuws of
Zijne Excellentie vast te stellen en naar behoefte N. KEULEMANS, zwavelzure chinine (de gewone ki- bijzonders is, terwijl herhaalde malen een scha­
aan te vullen lijst ; 6. van de spécialité 's, waarvan nine) en salicylzure soda. Als de patiënt nu maar delijke werking is vastgesteld.*)
de invoer geoorloofd is, een matig invoerrecht worde in staat is zijn ziekte goed te herkennen, dan is er En ten tweede, wat aangaat de wijze van
geheven, evenredig aan den verkoopprijs ; kans op, dat deze middelen wel eens helpen maar aanbeveling van de pastilles, met andere woorden
2°. wettelijk worde geregeld de verkoop van spé­ vóór dat Mijnhardt zijn wondermiddelen in den de leugens, die gebruikt worden om deze als
cialité 's op den grondslag van eene heffing van een handel bracht bestond die kans ook. Bespot­ iets zeer belangrijks voor te stellen.
vergiumingsrecht van allen, die geheime geneestelijk is het, dat M. voor zijn doodgewone, be­ Wij vertalen uit het fransche biljet, dat zich
middelen willen verkoopen ;
kende middelen telkens verklaart : ,,Alleen echt,
3°. verboden worde het in het openbaar op eenigerlei
in de doosjes bevindt, de volgende regels :
wijze aankondigen of aanprijzen of wel het te koop wanneer voorzien van de handteekening van den Het is de bron „Miraton Chitel Guy on", de
aanbieden van spécialité 's met aanduiding van de ' fabrikant." Zeker, de middelen van dien man meest mineraal-houdende en werkzame bron,
namen der ziekten, kwalen en gebreken, waartegen | verdienen meer vertrouwen, dan die, welke de die uitsluitend de natuurlijke zouten bevat |
zij worden aanbevolen of die zij heeten te voorkomen, i apotheker uit zijn, te voren onderzochte voorraad dienende voor de bereiding der Pastilles Laxa­
Over het heffen van een invoerrecht en van een aflevert.
tives Miraton.
vergunningsrecht kan men van meening verschillen, Mijnhardt s transpireer-tabletten. Deze tablettsn, Phenolphthaleïne is geen natuurlijk zout, geen
doch dit daargelaten ; van een regeling van den zoo heet het „bevorderen een flinke zweetafschei­ bestanddeel van een of andere bron maar een
verkoop van spécialité 's in den aangegeven zin zal
ding en verdrijven hierdoor rheumatische pijnen
de beteugeling der kwakzalverij zeker het gevolg
zeer saamgastelde scheikundige verbinding, die
zijn.
en pijn in spieren en gewrichten, welke zich in in de chemische fabrieken wordt bereid en deze
De Centrale Gezondheidsraad met behulp van het het gure jaargetijde veelvuldig voordoen." stof, de eenige laxeerende, komt voor 10% in
Centraal laboratorium ten behoeve van het Staats­ Zij bestaan, volgens het onderzoek van Mej. de pastilles voor.
toezicht op de volksgezondheid zal den Minister I F. S WART en den heer C. BLOMBERG, apothekers Zóó maakt men de menschen wat wijs. In
kunnen adviseeren over de samenstelling der lijst I te Amsterdam, uit ongeveer 84 proc. salicylzure het biljet staat nog meer fraai's ; wij zullen het
van de spécialité 's, waarvan de invoer geoorloofd is. : soda, 6 proc. dubbelkoolzure soda en 10 proc. zet­ voorloopig hierbij laten. Mocht het blijken dat
Als verlofhouders zouden in aanmerking komen zij, meel, geparfumeerd met lavendelolie.
er in 't vervolg meer reclame voor het middel
die een verlof hebben gekregen tot den verkoop van Mijnhardt s maag-tabletten waarvan de fabri­ wordt gemaaktjdan zullen wij uitvoeriger waar­
gewone geneesmiddelen.
kant Z3gt :
schuwen.
De aflevering van spécialité 's op recept van een |
geneeskundige moet uitsluitend het recht van den „Deze tabletten genezen maaglijden, als maag­
*) In het Maandblad van April 1912 hebben wij uit het
apotheker zijn."
zuur, slechte spijs verteering, gebrek aan eetlust, Med. Weekblad een geval van ernstigo vergiftiging meege­
Resumeerende wordt de volgende conclusie gesteld: verstopping en wekken de maag weldadig op." deeld, veroorzaakt door het gebruik van eenige tabletjes
„Het is te vreezen, dat de ontworpen bepalingen j bevatten in hoofdzaak dubbelkoolzure soda (zuive- purgeert, een z.g. spécialité, die phenolphtaleïne bevat. Het
ter beteugeling der kwakzalverij zeer dikwijls het ringszout).
genoemde Weekblad waarschuwt : „Men moot dus met de
purgeermiddelen, waarin phenolphtaleïne aanwezig is, voor­
doel zullen missen. Een regeling van den verkoop Mijnhardt s Laxeertabljpùten. Hiervan wordt verzichtig zijn.
van spécialité 's in den aangegeven zin verdient de | klaard : „Een zeker, zacht en heilzaam werkend
voorkeur."
laxeermiddel. Tegen hoofdpijnen, gal, last van Bladen die kwakzalvers-advertenties weigeren
*) Jaarverslag van het Staatstoezicht op de Volksgezond­
het zuur, slechte spijsvertering, hartwater, gele
op te nemen.
heid over 1906.
gelaatskleur, maagpijn en beslagen tong. Zuiveren
het bloed."
Bij ons lijstje van het Maandblad van Juni
De pers en de patentmiddelen. I
Het werkzame bestanddeel in deze tabletten is, j. 1. moeten nog worden gevoegd :
In The Bril. med. Journ. wijst SEVVTLL op de groote volgens ons onderzoek* phenolphtaleïne, tegen­ Het Friesch Weekblad en de ßildtsche Courant.
onverschilligheid, door de pers betoond tegenover woordig zooveel door kwakzalvers gebruikt. Het Het niet vroeger vermelden van deze laatste,
-den arbeid der parlementscommissie betreffende de i lust ons niet verder over de bovenstaande Mijn- courant is een omissie onzerzijds. Juist dit blad,
patentmiddelen. De commissie had dit trouwens hardtsche producten uit te wijden : wij zouden waaraan ons eerelid, Dr. VITUS BRUINSMA, vroe­
voorspeld. Alleen de Times heeft een kort bericht telkens in herhalingen moeten vervallen van ger zijn medewerking verleende, is ons een groote
aan het groote rapport gewijd. Dit rapport bevat i hetgeen wij in ons hoofdartikel schreven. Slechts steun bij de bestrijding der kwakzalverij.
o.a. de mededeeling, dat de pers aan de patentmid­ willen wij er nog eens op wijzen, dat de in de Bij twijfel omtrent sommige op kwakzalverij
delen 2 mülioen P.St. per jaar verdient, ongerekend
de advertenties der echte kwakzalvers. Zoolang de |
Laxeertabletten aanwezige stof, lang niet on­ gelijkende advertenties wordt steeds ons advies
oorlog duurt, kan het Parlement niets doen om het ! schadelijk is.
gevraagd en opgevolgd.
euvel te verhelpen. Maar zal iets goeds uit den oorlog Wij kunnen de Pharmaceutische fabriek te
Voortkomen, dan kan dit alleen door verheffing der Zeist geen aanwinst voor de Nederlandsche in­
Foster's middelen.
volksidealen en door het vaste besluit, alles uit te dustrie noemen ; integendeel wij beschouwen haar Het wordt hoog tijd, dat wij deze middelen
roeien wat niet deugt, en daartoe behooren in de als een groot gevaar.
eerste plaats de gevolgen en begeleidende verschijn-1
die wij in de laatste jaren alleen in de Herhaalde
Met de bestaande wetten is daartegen niets |
seien der kwakzalverij.
waarschuwingen behandeld hebben, nog eens
te doen, bijaldien de fabriek haar waar slechts
(T. v. G.)
iets uitvoeriger bespreken. De reclame, die de
en gros aflevert. De verkoopers en détail kunnen fabrikant onophoudelijk in onze bladen blijft
echter vervolgd worden wegens overtreding van maken, is oorzaak van onderstaand artikel, dat
MEDEDEELINGEN
art. 30 van de heerschende pharmaceutische wet. trouwens een samenvoeging bevat van uittreksels
Alle pastilles n.1. (de laxeertabletten uitgezon­
ÏAN VERSCHILLENDEN AARD.
van mededeelingen, reeds vroeger in ons blad
derd) bevatten stoffen, die niet beneden een opgenomen.
zekere hoeveelheid door onbevoegden mogen
Mijnhardt's geneeskrachtige tabletten.
Foster's Rugpijn Nierenpillen.
worden afgeleverd — en de hoeveelheid, in een, Hiermee is het gevaarlijk spelletje begonnen.
In verband met onze toezegging in ons vorig I buisje tabletten aanwezig, blijft daar steeds be­ Gratis werd een doos der pillen aangeboden aan
no. kunnen wij thans onze mededeeling over deze neden. HB
ieder, die er om schreef en dit gulle aanbod
tabletten vervolgen.
werd aldus gemotiveerd :
Vooraf echter iets over de fabriek. Uit ons wel- j Pastilles Laxatives Miraton.
„Door een geneesmiddel zooals „Foster's Nieren­
willend verstrekte inlichtingen — en ook door ! Mejuffrouw G. JONGBLOED te Arnhem zond pillen" onder het bereik van iedereen te brengen,
de opschriften op sommige buisjes tabletten — ons het volgend schrijven :
durven de eigenaars van dit product gerust te
is het ons duidelijk geworden, dat de Pharm, „Eenigen tijd geleden werd mij toegezonden verklaren, dat geen geneesmiddel tegen de aan­
fabrieh A. Mijnhardt te Zeist, de Chemische fa­ bijgaand doosje met pastilles. Nu ik een beetje doeningen dier organen — niettegenstaande de
briek de Aesculaap te den Helder heeft vervan­ tijd beschikbaar had heb ik de pastilles geana­ overdrijving waaraan andere fabrikanten van gegen
of aangevuld. Toevallig (wij wisten het bolyseerd en ben tot het volgend resultaat gelijksoorten middelen zich schuldig gemaakt hébvenstaande
toen nog niet) hebben wij ons vorig komen.ben
— *) kan wedijveren met „Foster's Nieren­
no. deze laatste fabriek vermeld als de plaats, Eén pastille weegt 1.420 gram. Ik vond er in pillen, daar zij hiervan overtuigd zijn door de
waarvan Sprutol afkomstig was, over welk prae- aanwezig : 87.7% suiker met vanille gearomati­ talrijke brieven, die zij dagelijks ontvangen, geparaat
ons oordeel alles behalve gunstig was. I seerd, 10.5% phenolpthaleïne, 0.8% ijzeroxyd en tuigende van de weldaden, die de pillen aan de
Dat wij derhalve ook niet hoog opzien tegen de i verder amylun-solani (aardappelmeel).
menschheid bewijzen. Alle dagen worden oude
fabriek te Zeist, zal den lezer wel begrijpen. En ] Is dit iets voor het Maandblad ?"
en jonge menschen, die voortdurend pijn lijden,
evenmin zien wij hoog op tegen het volgend vijf- |
genezen en talrijk zijn de gevallen van aangetal
tabletten, dat van onzentwege scheikundig Onder dankbetuiging voor de mededeeling
onderzocht is.
antwoorden wij : zeker.
*) Wij cursiveeren. RED.

taste, vervallen, gekromde en gebogen ruggen, king of bloedige ontsteking gepaard gaan, de aan- ,,geweten dat mijn naam op zoo'n schandelijke
die, versterkt en krachtiger gemaakt, nieuw wending van de zalf niet alleen hoogst gevaar- „wijze misbruikt zou worden, had ik niet geléven
krijgen. Met zulk een geneesmiddel be- lijk in hare gevolgen kan zijn, maar ook, dat teekend. Het verhaal, zooals het in de Deventer
hoeft men niet te aarzelen een aanbod zooals door die aanwending de juiste tijd van het toe- „Courant *) staat is niet hetgeen ik verklaard heb.
dit te doen : ofschoon wij het verlies lijden van passen van doelmatige hulpmiddelen verloren gaat. „Ik verklaar thans beslist dat ik van het
de doos, die wij U cadeau doen verzekeren wij Raadpleeg in elk geval uw geneeheer en vindt „gebruik der Foster rugpijn- en nierenpillen
ons de waardevolle medewerking van een vriend deze dat het gebruik van een mengsel als het | „aanvankelijk meende iets beter te zijn geworden.
die ons zal helpen vele andere doozen te verkoopen' bovenstaande met vrucht kan worden beproefd, I „doch dat het mij is gebleken, dat deze pillen
Vat men het ?
koop dan nog geen Foster's zalf ! Elke apothe- | „voor pijn in de rug, duizelingen in het hoofd en
Tegen hoeveel soorten van ziekten die pillen j ker hier te lande kan zoo'n mengsel bereiden I „nierkwaal niets helpen.
onfeilbaar heeten te werken is niet te zeggen. I en het zal geen / 1.75 kosten.
Zutphen den 25 Februari 1905.
Talrijke attesten waarvan enkele, die nader op
(w.g.) A. VAN BRAAM."
dé waarheid onderzocht werden, dien toets niet Wij hooren ons al tegenwerpen : Alles goed en Een belangrijk attest voor Foster's
konden doorstaan, moeten de deugdelijkheid van wel maar menig advertentie van Poster's middelen
rugpijn nierenpillen.
het middel bewijzen bij tal van kwalen, die vol- is toch vergezeld van een of meer attesten, waar-
Wij lezen in het Nieuwsblad van het Noorden ;
.gens FOSTER, hun oorzaak in de nieren hebben, in verklaard wordt dat de middelen zoo uitste- „Mijnheer de Redacteur !
De lijder (zeker altijd een bevoegd deskundige) kend hebben geholpen, daar zal toch wel iets
moet maar beoordeeïen of dit het geval is van waar zijn. !
„Het is naar aanleiding van een soort reclame-
En als hij dan niet mistast dan wordt hij. artikel voor de „Fosters rugpijn nierenpillen,"
In 't algemeen deelen wij die meening niet
mits hij er spoedig bij is (FOSTER is bang, dat ! en herhaalde malen hebben wij in ons blad aan- in welk artikel van mijn naam op de schandelijkste
de lui te lang wachten) geholpen door pillen, getoond, dat aan dergelijke attesten geen waar- manier misbruik wordt gemaakt. In genoemd
volgens het onderzoek van de dames C. HT/GEN- | de is te hechten.
artikel doet men het voorkomen alsof mijn doch­
HOLTZ en M. MEIJERS, Apothekers te Amsterdam Wij zullen eens nagaan wat in één jaargang tertje na het gebruik van een doos van bovenge­
bestaande uit colophonium (vioolhars), tarwezetmeél 1905 — van die attesten is medegedeeld, het noemde pillen zoo ver genezen, is, dat ze weer
en poeder van Foenum-graecum (fenegriekzaden), aan den lezer overlatende een oordeel te vellen : | riaar^ school toe gaat
Een vreemd mengseltje inderdaad, dat wij Een der vele reclame annonces! »
eerder in een apotheek van een veearts zouden
Ter wüle der waarheid volgt hier de ware
van de Nierpillen verscheen onder toedracht der zaak : Voor ongeveer een maand
gezocht hebben, 7 want daar wordt nog somwij-1 't opschrift: : „De Dankbaarheid van een bewo- of d van mi J n werk te huis komende vond
len fenegriek-poeder aangetroffen. Als inwendig\ner van Zutphen". Zij bevatte een verklaring ^ °P mi J n tafel een circulaire, waarin een doos
gebruik bij menschen heeft het geen aanwending van den heer A. BRAAM, Lievenheersteeg 13 „Zosters rugpijn nierpülen" gratis werd aanevenmin
als het colophonium, dat trouwens bij te Zutphen, waarin wordt medegedeeld dat hij geboden, men behoefde het slechts mgevuld
ernstige nierziekten, door zijn prikkelende wer- achttien maanden onophoudelijk zou geleden me * z \J n a dres, aan bet daarin vermelde adres
king, geenszins als onschadelijk is te beschouwen, hebben aan pijn in rug, zijde, borst, tengevolge weer teru S te zenden. Daar ik een meisje heb,
Zou de man, die door dit middel genezing be- van een nierkwaal. Urine troebel met bezinksel, dat aan de nieren lijdende is, besloot ik om van
looft, de lui, die op zijn belofte vertrouwen, | duizelig, terneergeslagen, lusteloos. Hij had van | dl * aanbod gebruik te makenden zoodoende
soms ook voor vee aanzien ? j vrienden zooveel goeds gehoord over F's Nier- ontving ik 14 dagen na dien tijd een doos van
Scherts ter zijde; in FOSTER'S pillen is niets pillen en zou zich nu zeer gelukkig gevoelen, bovengenoemde pillen, welke mij over de post
-aanwezig dat de geneeskracht, die zij heeten te | door na 10 daags gebruik reeds veel beter te gestuurd werd. Weer 14 dagen later zag ik de
bezitten, kan verklaren. Wie er anders over denkt I zijn. Pijn zou volkomen verdwenen zijn, evenals doos P in " en no ë staan, waarop ik aan mijn vrouw
en den kwakzalver gelooft, loopt groot gevaar, duizelingen, geheeie toestand verbeterd enz. Ten | y r ° 8 g of^ het kind de^ pülen met nuttigde, en
dat hij, bij het begin van een of ander nier lij den, slotte geeft hij machtiging het bovenstaande op het antwoord was : „ik heb haar eenmaal één
jsi/jn kwaal op ernstige wijze kan doen verergeren, elke wijze publiek te maken
gegeven en nu wil ze volstrekt niet meer hebben"
In de Zutphensche Courant van 28 Februari
Foster's Maag-pillen. In een boekje,
door de Foster-Mc. Cléllan Co. (zoo heet de En-
..gelsche firma, die als weldoenster optreedt) ver-
zo ° k de doos P men staan gebleven en is later
1905 waarschuwde de Redactie tegen dat te dure m baar geheel weggeworpen, dus is het grove
zoogenaamde gmeesmiddel en berichtte tevens onwaarheid dat mijn dochtertje een doos pillen
dat de Commissaris van Politie eene verklaring genuttigd heeft, kortom de heele verklaring
spreid, worden de kenmerken beschreven, waaraan yan anoemden A. Braam voor iede"1 is leugen, nooit is door mij machtiging verleend
ieder leek kan zien of zijn kwaal haar oorzaak vmdt belangsteUe*de ter iDZB^d hield} waaruit blijkt om het reclame-artikel voor bovengenoemde
dat hij hoegenaamd geen baat heeft gevonden P lllen in de nieren. Wij wisten niet dat die nieren zoo­
> voorkomende m een advertentie m uw
veel ongelukken konden teweegbrengen ; bijna
en zich erg3rt over het schandelijk misbruik blad van den 8 dezer, noch m eenig ander blad
iedereen vindt er wat in van zijn gading. . . . , ,
te plaatsen, om het zoodoende publiek te maken,
•KIT „ ï • ~„ j„ i-A^L ; L.1 „ u ï • * I van znn naam gemaakt.
want dit kon ik cloodeenvoudig niet, omdat
Maar als nu iemands lij den m net geheel niet -r»- V i J I J
i ~,.4. ~ J. J i.« ta#j& • ^ • u x v i I -t>il een persoonlijk onderzoek door ons ïnge- ik nooit iemand, noch van de Depôthouders
overeenkomt met de beschrijving in het boek- . I J I . I I J . A T > J- J. noch van de fabrikanten gezien of gesproken heb.
-, m i , , i •„«.«,«« „•• > j.-- JL steld, bleek dat A. Braam een eenvoudig stoe- „Verder verklaar is openlijk, dat mijn dochie,
dan zou het toch lammer zijn zoon patient i -, j- j TT „ ., . &
los te laten. Daarom nog een ander onfeilbaar I
J J J,r
- — - - — i lenmatter is, die door een „Heer uit Amster-
;vas opgezocht ; deze verzocht hem zijn
x ï llu ~
middel^gepraktiseerd Foster s MaagpMen. (F«r- onder F |en briefje te zetten. Wat daarin\**fr nooit zoo goed is geweest als toen ze uit
sterkend Laxeermiddel) Deze genezen zoo heet d Mg ^ K J j k d fa het ziekenhuis kwam, en dat ze ven af dien
het hfvr. : • schele sfihAlp hoofdpijn, hnntrlnnn leverziekte, lp.Trp.rKififeT.fi. ma.a.cwiTnr maagzuur, nnt. ont­ I zien omdat men J hem "verdacht "zich © voor die J I tijd_nooit • •• i EUES _d© sP school i ^ heeft v .MHH_^.:... verzuimd. J
«. 1 • „T • J _ 1 l_x_ " —J. _' I ^ii-V/JJI KJlXlKXCbU IIXCH. 11 CI JUL V CA U.CI1UIIU ZilXjll VUUl M.J.'
stekmg, maagamder, slechte spil s vertering, win- , , . . 1 1 1 i. i_ . 1 x ^ - r ,Hopende het lezend publiek met dit schrijven
den, neerslachtigheid, slijm, gal, benauwdheid
1 ° i u- 1 • % sgftf z,^i 1 °j, -j verklarmg te hebben laten betalen, wat nrj be
rlftn bleeke rtPPirsln.fi kleur, h geelziekte, tic h fii H shim koude cfsii handen hfiTi£i.iiTxrnhp.iH of voeten slist ontkent.
een dienst gedaan te nebben opdat men niet
i . Wij laten & hieronder de verklaring van Braam J I
hartkloppingen en duizelingen
Het kan zoo wel, dunkt ons. Wijlen de heer D.
v. D. WEERD te Kampen had de goedheid de pillen
"te onderzoeken en hij vond daarin als werkzaam
bestanddeel : rhabarber met een weinig peper
te spoedig geloof aan dergelijke reclame-artikelen
volgen, die wij aan de welwillende medewerking | slaat > verblijf ikjnet ^hoogachting,
van gemelden Commissaris van Politie hebben
te danken.
„Ik onder ge teekende, Arnoldus Braam, oud 37
. 7. j 1 1 j .-«"& r~r~- I jaren, wonende Lievenheerssteeg 13 te Zutphen
•muntolie, dus een bekend, gewoon laxeermiddel |" J ._,,' . , , , , .. , & UEd. dienstw. dienaar :
R. LEUVER, Torenstraat no. 15.
Groningen, 9 Dec. 1904."
Weer een valsch attest Tan-
„verklaar dat het mij voorgelezen artikel .., , V indelFoster's -,
Nierpillen. Het Nieuwsblad
dat laten men komen, waarlijk en dat niet zeker uit niet Engeland het wónder-resul­ behoeft te Deventer Courant van 24 Februari j.1. over de | v. h. Noorden bevat het volgende als „ingezonden"
taat zal opleveren dat de fabrikant er van belooft. „Fosters rugpijn Nierenpillen, wat aangaat de Mijnheer de Redacteur
Integendeel, bij enkele van de bovengenoemde- „verklaring door mij afgegeven, geheel bezijden In het blad van Donderdag j.1. kwam een
kwalen die een degelijk onderzoek en nauwkeu­ „de waarheid is.
advertentie voor over de Foster 's Nierpülen
rige behandeling eisenen, zal het onoordeelkun­ „Ik heb twee of drie doosjes van die pillen, en daarin werd gezegd, dat ik daardoor zou zijn
dig gebruik van rhabarber en van de scherpe „die ik gratis gekregen heb, gebruikt omdat ik genezen. Al wat daarin staat, is geneel bezijden
pepermuntolie «ongetwijfeld schade doen. „wel eenige pijn in de rug heb en ook wel eens de waarheid en zonder mijn medeweten geplaatst.
„duizelig in het hoofd ben. Toen ik met het ge- Met dank voor de plaatsing.
Foster's zalf. Die zalf, zoo wordt er ge­ „bruik der pillen bezig was, kwam er een heer
Uw.#dwn.
zegd, moet dienst doen ,,voor alle huidjeuking, „mijn huis binnen, die vroeg of mij de pillen
JOH. E. VAN DER BEEK.
geneest aambeien, bloedige ontsteking, winter- „hadden geholpen, waarop ik antwoordde : Groningen, 31 Dec. 1904."
handen en voeten, eczema, zwarte puistjes, „Ja ik geloof wel dat ze mij een weinig geholpen
Nog een valsch attest.
huiduitslag en aUe jeukende ziekten" en, zooals „hebben." Toen zeide hij, dat ik nierziekte had,
bij alle kwakzalversmiddelen, wordt dit door
Het Leidsch Dagbl. van 6 Sept. j.1. bevatte
„en vroeg mij of mijn water wel eens troebel was
roerende getuigschriften bevestigd.
onderstaand „Ingezonden stuk :"
„en of ik ook wel eens last had van dikke voeten.
Het onderzoek van den heer D. v. D. WEERD, „Ik heb geantwoord, dat mijn water wel eens WAARSCHUWING TEGEN RECLAME VOOR
te Kampen, heeft aangetoond dat Foster's zalf „troebel was en dat het ook wel eens kon zijn,
KWAKZALVERSMIDDELTJES .
bestaat uit lanoline, zinkoxyde en carbolzuur, een „dat ik dikke voeten had, omdat ik somwijlen
Voorschoten, 4 Sept. 1905.
mengsel, door geneeskundigen somwijlen voor­ „mijn schoenen moeielijk kan aankrijgen. Onder- Geachte Redactie !
geschreven, dus niets nieuws of bijzonders, dat „wijl wij zoo praatten schreef hij iets op een stukje Onder de rubriek Reclames in één uwer bla­
inderdaad in enkele lichte gevallen van jeuk „papier, hetwelk hij mij vroeg om te teekenen ; den van verleden week wordt mijn naam mis­
verlichting zal kunnen aanbrengen. Maar, men „zonder dat ik het gelezen had, teekende ik, bruikt. Tot mijn spijt heb ik de zoogenaamde
zij voorzichtig en ga niet op eigen handje aan „nadat hij mij vooraf had verklaard, ik daarmee
*) Hetzelfde bedriegelijko attest vonden wij ook in
't wrijven. Want er bestaat groote kans dat „geen kwaad kon. Ik wist echter niet dat er andere bladen en in de bij duizenden verspreide roclamo-
bij ernstige ongesteldheden, die met huid jeu-1 „zooveel zwendel in de wereld was, want had ik bookjos voor die pillen.

Fosters Rugpijn Nierenpillen (verkrijgbaar bij de
winkeliers De Waal, B-eijst, en Krak en Kruisinga)
ingenomen. Na gebruik van dit kwakzalver
smiddel deden zich bij mijn kwaal zeer
verontrustende verschijnselen voor.
In het belang der gezondheid van hen, die
deze pillen mochten willen beproeven, waarschuw
ik hen daarentegen en teeken ik protest
aan tegen de wijze, waarop mijn naam als Reclame-middel
is misbruikt en daardoor het
publiek op een dwaalspoor wordt geleid.
Met beleefden dank voor de opname blijf ik
met hoogachting,
UEds. Dw. Dnr.
G. PIGGE.
Achterweg A208, te Voorschoten.
Is 't zoo genoeg, lezer ? Wij hebben er anders
nog vrij wat meer gelijksoortige attesten.
UIT DE PERS.
Uit de geschiedenis der geheimmiddelen.
Prof. OTTO RATJBENHEIMER geeft in de »Practical
Druggist" eenige beschouwingen over bekende
geheimmiddelen, waarvan een aantal
hun roem nog niet hebben overleefd en zich nog
steeds in een groot debiet mogen verheugen.
Het oudste product is van Hollandschen oorsprong,
n.1. de Haarlemmerolie, waarvan het
patent in 1672 werd verleend. Eveneens van ouden
datum zijn de volgende 7 :
GODFREY'S Cordial 1720, BATEMAN'S Pecto-
Het. begrip van „kwakzalver".
Over dit ,,begrip" blijken de gevoelens nog
dikwijls te verschillen.
Het lijkt ons daarom niet van onpas nog eens
in herinnering te brengen, wat de bekende medewerker
MEDICUS van de r Nieuwe Êott. Ct. reeds
meer dan 10 jaren geleden over dit onderwerp
schreef, voor zoover wij ; een gedeelte van zijn
betoog uit het Maandblad van Maart 1904 hier
nogmaals laten volgen :
„Het artikel is te groot om het in zijn geheel
over te nemen, zoodat wij ons, tot ons leedwezen,
tot het slot moeten bepalen. Daarin toch
geeft de schrijver een definitie van wat hij onder
„kwakzalver" zou wenschen te verstaan,
nadat hij, in 't voorafgaande gedeelte, heeft
verklaard, waarom hij zich met de door anderen
'gegeven bepalingen niet geheel kan vereenigen.
En een definitie is noodig, wil men een degelijke
wet tegen de kwakzalverij in het leven roepen.
Nadat M. gewezen heeft op het gevaar van
inmenging in de geneeskundige behandeling, zoo
wel van professioneele kwakzalvers als van
menschlievende buurvrouwen, gaat hij aldus
vooit :
„Dat kwakzalvers wel eens genezingen teweegbrengen,
wordt door niemand ontkend. Daarin
schuilt immers juist hun gevaarlijkheid ; want
wanneer niemand baat vindt bij een middel, zal
zelfs de grootste reclame niet lang effect hebben.
Advertenties, strooibiljetten en brochures kunnen
een of ander wondermiddel bekend maken,
maar de meeste gebruikers gaan er eerst toe
over het ook eens te brobeeren, wanneer zij
bepaling op alle mogelijke gevallen van kwakzalverij
toegepast zou kunnen worden, Maar
ik verwacht niet dat er binnen korten tijd een
verscherping van de maatregelen tegen, de kwakzalverij
zal komen en zoolang dat niet geschiedt,
kunnen wij niet anders doen, dan zooveel mogelijk
kennis verspreiden omtrent aard en wezen
van de kwakzalverij. Zeer nuttig werkt in dit
opzicht de Vereeniging tegen de kwakzalverij,
die geregeld in haar Maandblad de resultaten
publiceert van de onderzoekingen, welke hare
leden verrichten, en waardoor de samenstelling
van verschillende geheime middelen in nuchtere
naaktheid wordt blootgelegd. Maar onder het
volk, onder de onontwikkelden wordt dit Maandblad
nog veel te weinig verspreid ; *) want al
die geheime wondermiddelen vinden talrijke afnemers
onder de lagere klassen, die overigens-
|nog al gevoelig zijn voor het betalen van te
. hooge prijzen, vooral van geneesmiddelen. Maar
ons volk is op het punt van kwakzalversmedicamenten
nog zeer dom, zóó dom zelfs, dat het
bijvoorbeeld va^t overtuigd is, dat de burge-
I meester van 's Gravenhage de Pinkpülen aanbe-
! veelt, omdat in een van de Pink-boekjes een
certificaat is overgedrukt van iemand, wiens
handteekening op het stadhuis gelegaliseerd is,
zoodat dit stuk niet alleen 's burgemeesters
handteekening, maar zelfs den gemeentestempel
| van den Haag vertoont ! En alleen, wanneer
men ons volk een beter inzicht kan geven in de-
! kwakzalverij en alles wat daarmede samenhangt,
alleen dan zal men er in kunnen slagen dekwakzalverij
met goed gevolg te bestrijden, zonder
steun van de wet !"
ral Drops 1726, British Oil 1742, JOHN Hoo
PER'S Female Pills 1743, Dr. JAMES' Powder hooren ' dat de een of-ander er nut van heeft
1747, ROCHE'S Embrocation 1803, St. JOHN gehad. Dat kwakzalvers wel eens personen ge *) Men steune de Vereeniging; alsdan kati de gratis-ver­
LONG'S Liniment 1820.
nezen, die door een of meer geneesheeren zonder spreiding onder het volk nog veel ruimer geschieden dan
Met het bereiden van deze en andere geheim­ resultaat behandeld zijn, wordt ook niet tegen­ thans reeds het geval is. Red.
middelen hielden zich vroeger verschillende ge gesproken. Dergelijke „wonderlijke" genezingen
neeskundigen en apothekers bezig en het mag i ^ omen ook bl J bevoegde geneeskundigen meer
niet ontkend worden, dat onze materia, medica voor dan men vermoedt, en de oorzaak daarvan
aan verschillende geheimmiddelen praëparaten f m ieder apart geval niet eens met zekerheid
te danken heeft, die ook thans nog door de ge- °P te geven, stellig dus met m het algemeen
neeskundigen gewaardeerd worden. Elixir pa- neer te ^^RECHTSZAKEN.
schrijven. Maa* tegenover de herstelden,
regoricum was een product van Dr. LEMORT, dié aan een kwakzalver hun gezondheid, mis­
hoogleeraar te Leiden, een voorganger van schien zelfs het behoud van hun léven te dam*
BOERHAAVE, Vüium Opii crocatum (het bekende ken hebben, staan er zóóvelen, die "door kwak-
laudanum) een praeparaat van den bekenden I zalversmiddelen schade hebben ondervonden;
Engelschen geneeskundige SYDENHAM, Pulvis tegenover de gevallen, waarin een wonderdokter
Rhei compositus van Dr. JAMES GREGORY | met één bllk den wardn aard der ziekte herkende
hoogleeraar te Edinburg. Het Pulvis Opii compositus
(Pulvis Doveri) was een uitvinding van
THOMAS DOVER, geneeskundige en zeeroover.
De bekende Liquor Fowleri (een arsenikhoudende
vloeistof) werd als geheimmiddel geëxploiteerd
door den apotheker THOMAS FOWLER,
die er geen bezwaar in zag, het gehalte aan ar­
en genezing wist aan te brengen, staan er zooveel,
waarin zijn behandeling geheel verkeerd
bleek te zijn, dat het waarlijk niet te veel gevergd
is, wanneer men verlangt, dat de overheid
riet aan iedereen, die er lust toe heeft, de vrijheid
laat om zijne krachten te beproeven op
zijne zieke medemenschen, zij het dan met of
senicum te verzwijgen en er den naam aan te ! zonder geldelijke vergoeding. De Staat moet
gevend/van minerale oplossing. eischen stellen aan degenen, die zich daaraan
Ook'-, het bekende Seignettezout, in 1672 door billen wagen en kan dan aan hen, die aan die
den Franscüen apotheker PIERRE SEIGNETTE eischen voldoen, de noodige bevoegdheid ver­
uitgevonden, bleef 60 jaar lang een geheimmidj«del,
tot in 1731 2 Fransche apothekers de samen-
Bjbélling ervan vonden.
Het natriumbicarbonaat (bekend als zuive-
! rïngszout) werd in 1840 door den Duitschen
'apotheker A. W. BULLRICH te Berlijn als universeel
zout in de geneeskunde ingevoerd en de­
ze verwierf daarmede een groot fortuin. Dit
leenen
„Zij die niet aan de vereischten voldoen en toch
geneeskunst uitoefenen, zijn kwakzalvers en
moeten zwaar gestraft worden, want, hoewel het
mogelijk is, dat hun werkzaamheden een gunstig
resultaat opleveren, zijn zij gevaarlijk voor hen
die hun raad inroepen.
„li«r zijn evenwel gevallen die niet door zulk
neemt echter niet weg, dat de geneeskunde hem e en strafbepaling getroffen mogen worden. Op
dank verschuldigd is voor het toepassen van dit plaatsen, waar geen bevoegd geneeskundige aanchemisch
product in de therapie. j wezig is, of bij plotselinge ongesteldheid en on-
De groote roem, die van sommige geheimmid- gelukken, zal iedereen geneeskundige diensten
delen uitging, was dikwijls reden, dat vorsten mogen verleenen, zonder strafbaar te zijn. Masgroote
sommen betaalden om in het bezit te ko- seurs, lavementzetters, verpleegsters enz. vermen
van het recept. Zoo betaalde Lodewijk richten dagelijks geneeskundige bewerkingen,
XIV aan TALBOR in 1780 voor het geheim van zonder daartoe wettelijk bevoegd verklaard te
de kina 2000 goudstukken ; voor HELVETIUS' zijn. Wil men in deze gevallen voorzien, dan
Ipecacuanha-geneesmiddel werden in 1786 1000 zou men het begrip kwakzalver als volgt kunnen
Louis d'or betaald en ook GLAUBER ontving omschrijven, al wil ik niet verklaren, dat er geen
voor het geheim van zijn glauberzout een groo- betere omschrijving voor te vinden is : Als kwakte
som gelds. Lodewijk XV betaalde aan LA- zalver wordt strafbaar gesteld hij of zij, die
MOTHE een jaargeld van 4000 Livres ; Lodewijk zonder noodzaak, zonder daartoe bevoegd te zijn
XVI aan Madame NOUFPER voor haar lintworm- en zonder voorschrift, toezicht of contrôle van
middel, 18000 Livres; Koning Charles II van een bevoegd deskundige, raad geeft, middelen
Engeland voor Dr. GODDARD'S druppels 6000 verstrekt of handelingen verricht, welke invloed
Pond Sterling en keizerin Catharina II van Rus- kunnen hebben op de gezondheid van anderen,
land aan BESTUCHEFF, voor het geheim zijner i wanneer tengevolge daarvan het inroepen van
tinktuur, 3000 Roebel. hulp van bevoegden wordt vertraagd of nage-
(Pharm Weekbl.) j laten.
„Op die manier geloof ik, dat een wettelijke
Nög een wonderdokter.
'•_- De _.vorige maand stond voor het kantongerecht
te rïtoogeveen wegens het onbevoegd uitoefenen
der geneeskunde terecht LUITJE KOOIMA te
Apeldoorn. Beklaagde geneest patiënten dooroplegging
4dëf "handen, - magnetisme ; met gesloten
oogèn maakt hij met zijne handen verschillende*
bewegingen over de ontbloote lichaamsdeelen
die de genezing van noode hebben. Eenige
patiënten als getuigen gedagvaard, verklaarden
bij deze geneeswijze baat te hebben gevonden
In een attest dat beklaagde toonde, werd gezegd
dat HENDRIK BULT te Wagenborgen, die blind
was, door deze geneeswijze ziende is geworden.
Trots deze gunstige verklaringen eischte deambtenaar
tegen KOOIMA 8 maal ƒ 10 of 8 maal
10 dagen hechtenis.
De kantonrechter heeft hem veroordeeld tot
2 maal / 7.50 boete of 2 maal 5 dagen hechtenis.
(Handelsbl.)
Onbevoegde uitoefening (1er tand heelkunst.
Door de politie te Middelburg is een
inval gedaan in het pand Dam 12, waar de heer
P. B. de praktijk van tandarts uitoefende. Daarbij
werd vastgesteld, dat deze heer, die op dat
oogenblik juist met een tandheelkundige behandeling
bezig was, daartoe niet het vereischte
diploma bezit. De instrumenten, bij de behandeling
gebruikt, werden in beslag genomen, terwijl
de heer B. zelf deswege werd geverbaliseerd.
{N. Zeeuwsche Ct).
De kantonrechter te Middelburg heeft P. B.,.
overeenkomstig den eisch van het O. M., veroordeeld
tot tweemaal / 100 boete subsidiair
tweemaal 20 dagen hechtenis, wegens het onbevoegd
uitoefenen der tandheelkunde.
CORRESPONDENTIE.
N. A. K. te Z. Dank voor uwa, door ons zeer gewaardeerde
mededeel ing.
J, M. te A. Voor He toezending van de beide no's van-
Blindenzorg zijn wij u erkentelijk. Na de tegenspraak in.
no. 7, die ons trouwens niet overtuigd heeft, vindon wij het
vooiloopig beter ons niet met do zaak te bemoeien.
N. te E. Wij danken u voor de toezending van de
advertentie betreffende den fistel-drank. Wij kenden het.
middel niet en zullen een onderzoek daarnaar instellen.

No. 9. September 1915. Oplaag 7500 Exemplaren. Vijf-en-dertigste Jaargang.
Maandblad uitgegeven door de Vereeniging
TEGEN DE KWAKZALVERIJ
onder Redactie van H. VAN GELDER.
Bestuur der Vereeniging : MR. P. W. DE KONING, Advocaat te Amsterdam, VOOBZITTEB ; MB. J. L. F. BöHTLINGK, Substituut-Officier val
Justitie bij de Arrondissements-Reohtbank te Rotterdam ; MB. A. A. CNOPIUS, Officier van Justitie bij de Arrondissements-Rechtbank te WinschoUn,
MB. A. VAN DER ELST, Ambtenaar van het O. M. bij het Kantongerecht te Leiden ; Ds. F. C. FLEISCHER, Doopsgez. Predikant, te Winterswijk,
C. NANNES GORTER, Journalist te Alkmaar ; P. KEG Cz., Oud-Postcürecteur te Middelburg ; MB. A. LIND, Advocaat te Amsterdam;
J. VAN RIEL, Dir. Mil. Apotheker, Directeur van het Rijks Magazijn van Geneesmiddelen te Amsterdam ; DB. G. ROMIJN, Inspecteur van de
Volksgezondheid te 's-Hertogenbosch ; E. J. ABRAHAMS, Arts te Amsterdam, SECRETARIS-PENNINGMEESTEB.
Ieder Lid ontvangt één Exemplaar van het Maandblad en heeft recht op hoogstens 10 Exemplaren ter gratis-verspreiding.
LID DER VEREENIGING is ieder die haar doel helpt bevorderen
en een Contributie betaalt van / 3.—.
Adres voor de REDACTIE van het Maandblad bij den Redacteur,
\MSTEL 102 te Amsterdam ; voor het BESTUUR DER VEREENI­
GING en voor AANGIFTE van LEDEN en ABONNÉ'S bij den
Secretaris-Penningmeester E. J. ABRAHAMS, Arts, KEIZEBSGBACHT
239, AMSTERDAM, bij wien ook losse exemplaren van het Maandblad
moeten worden aangevraagd.
INHOUD.
Vereeniging tegen de kwakzalverij:
Modedeelingen van het Bestuur : Voorstellen voor de Algemeene
Vergadering.
Hoofdartikel : Doctor honoris causa.
Berichten: Weer een kwakzalver. — Gebedsgenezing.
— Kwakzalverij geen slecht zaakje. — Het kankervraagstuk.
Mededeelingen van verschillenden aard:
Weer een slachtoffer. — Een verkiezings-manifest.
Uit de Pers: Hongerlijden en Kwakzalverij.
Correspondentie.
Vereeniging tegen de Kwakzalverij,
Mededeelingen van het Bestuur.
Als nieuwe leden zijn toegetreden :
De heer W. POLAK, arts te Amsterdam ;
Het Groene Kruis, afd. Appingadam.
De JAARLIJKSCHE ALGEMEENE VER­
GADERING der Vereeniging is bepaald op
Zaterdag 16 October a.s
Leden die voorstellen ter behandeling op die
vergadering wenschen in te dienen, worden verzocht
deze, zoo spoedig mogelijk, bij den onder -
geteekende in te zenden.
De Secretaris-Penningmeester,
E. J. ABRAHAMS.
Doctor honoris causa.
Door bewonderaars van mannen als „Professor"
DE HAAS en STEGEMAN, het Staphorster
boertje, is er eenige malen op aangedrongen,
die menschen in de gelegenheid te stellen hun
(zoo weldoende ?) praktijk ongehinderd te kunnen
uitoefenen, -door hen honoris causa tot doctor
in de geneeskunde te benoemen.
Ook anderen, die geen heil verwachten van
wonderdokters, hebben dit hulpmiddel aanbevolen,
om te voorkomen, dat, dag in dag uit,
de geneeskundige wetten voortdurend worden
overtreden.
Het middel helpt echter niet tegen de kwaal.
De doctorstitel geeft iemand niet het recht de
geneeskundige praktijk uit te oefenen ; daarvoor
is noodig de titel van arts, alléén te verkrijgen na
afgelegd gunstig examen.
En dat is gelukkig, naar onze meening, omdat
wij daarin den eenigen waarborg vinden, dat
het publiek, da; genezing van kwalen vraagt,
Weereen. In Wisch bezocht dezer dagen,
naar de Arnh. Cit." meldt, een persoon verschillende
tuberculosepatiënten onder voorgeven dat hij hen
kon genezen wanneer zij zijn medicijnen en advies
maar flink betaalden. Aan deze voorwaarden is voldaan,
maar baat hebben de patiënten niet gehad,
want de man welke zich voor dokter uitgaf, blijkt
slechts een kwakzalver te zijn. (Zutph. Ct.)
Gebedsgenezing. Op het kleine Deensche
eilandje Askö is iets gebeurd, dat in heel Denemarken
Geplaatste bijdragen en onderzoekingen van kwakzalveremiddelea en
spécialités worden desverlangd gehonoreerd.
Het nadrukken van artikelen uit dit blad is niet alleen geoorloofd
doch wordt zelfs dringend verzocht.
ABONNEMENTSPRIJS, Franco per post per Jaar /1.25
na ernstig deskundig onderzoek, op rationeele ! opzien heeft gewekt. Het dochtertje van den dominee,
wijze wordt behandeld. Helaas ! wij moeten FJORD-CHRISTENSEJST en haar speelkamaraadje, het
het'erkennen, dat er enkele gevallen zijn, waarin dochtertje van een boer, hadden zich, terwijl zij
het bezit van een arts-diploma den bezitter niet bezig waren met een poppen-spiritusstel, ernstig
gebrand. De dominee, die streng orthodox en dweep-
tot een waardig „geneesheer" maakt, maar dit
ziek is, haalde er geen dokter bij, en evenmin de boer,
is op 't oogenblik de quaëstie niet. Wij hebben die van dergelijke richting is. De dominee beriep zich
hier alleen de stelling op 't oog, die wij reeds op Jac. V : 14-15 : „Is iemand krank onder u, dat hij
talrijke malen hebben verkondigd, dat, wil | tot zich roepe de ouderlingen der gemeente, en dat
men een kwaal genezen, men de oorzaak van de zij over hem bidden hem zalvende met olie in den
kwaal moet opsporen, en kunnen opsporen. naam des Heeren : en het gebed des geloof s zal den
Daartoe zijn kundigheden noodig, die eerst na ! zieke behouden en de Heere zal hem oprichten."
ernstige studie worden verkregen. Wie nu echter, i Hij was zelf de oudste der gemeente ; dat was dus
zonder die voorbereidende studiën gemaakt te | voldoende. Geen dokter zou bij zijn dochter je komen.
hebben, zich het.Jiecht aanmatigt als geneeskun­ Hij had nergens - in den Bijbel gelezen, dat Jezus
dige op te treden, handelt, op zijn zachtst uitge­ beval, bij een zieke een dokter te roepen. Als hij,
drukt, onbeschaamd. Maar wanneer iemand zich
de dominee, zelf een been brak, zou hij er ook geen
. dokter bijroepen. Dat God reeds een wonder had
den schijn geeft dat hij inderdaad een onderzoek gedaan, bleek wel hieruit, dat de zwaar gebrande
verricht, maar ten slotte alle zieken en ziekten
j meisjes geen pijn leden.
over één kam scheert, dan handelt zoo iemand Inderdaad antwoordden zij op de vraag van een
als een kwakzalver.
verslaggever, of zij pijn leden, ontkennend, wat hij
Zóó staat nu het geval met het Staphorster | aan hypnose toeschreef — de dominee schijnt in" het
boertje en anderen. Bij het onderzoek naar den algemeen, op een groot deel van zijn gemeente een
aard eener ziekte is het scheikundig en micros­ ' hypnotischen invloed te hebben.
copisch onderzoek der urine dikwijls een onschat­ Er kwam ten slotte een dokter, in opdracht van het
baar hulpmiddel, mits dab onderzoek door een I gerecht, kijken maar hij mocht de kindeien niet be­
deskundige hand geschiede ; een enkel „bezien" handelen, ze niet het verband afnemen. Gelukkig,
van de urine maakt iemand nooit iets wijzer. dat het zalven met olie, dat het Bijbelwoord voor­
Wat doen nu vele wonderdokters ? Zij laten
schrijft, in dit geval goed overeenkwam met het
geneesmiddel, dat de faculteit zou gebruiken.
de urine van den patiënt medebrengen, be­ De regeeiing heeft intusschen een onderzoek gezien
ze (meer niet) en hoe uiteenlast om te weten of er aanleiding is, het wetsartikel
loopend de kwaal ook zij, het zijn altijd dezelfde toe te passen, da. straf bedreigt tegen iemand, die
middelen, hunne middelen, die den zieke worden I een ander die in gevaar verkeert geen hulp biedt. *gj
verstrekt, onverschillig of de lijder zelf komt
(N. Rott. Ct.)
— en dus door hen is gezien — of dat een ander Geen slecht zaakje. Het maken en ver-
de boodschap voor hem doet.
koopen van „patent medicines" schijnt in Engeland
Zij geven zich derhalve het air alsof zij een een winstgevend beroep te zijn, zooals blijkt uit het
onderzoek instellen naar den aard der ziekte testament van James Crossley Eno, de eigenaar van
maar de wijze waarop dat onderzoek geschiedt, j „Eno's Fruit Salt," die ongeveer 20 millioen gulden
naliet.
toont terstond, dat het hun niet te doen is
Aan al zijne klerken heeft hij legaten nagelaten
om werkelijk iets te weten te komen maar dat wisselend van £ 25 tot £ 300.
die geheele urinekomedie alleen dient om het Dit is volstrekt geen eenig geval. De oorspronpubliek
zand in de oogen te strooien. Dit is , kelijke fabrikant van „Pink Pills" liet £ 1.311.000,
kwakzalversmanier en zal kwakzalversmanier die van Scott 's Emulsion £ 174,947. na.
blijven, ook al worden de handelingen gedekt Vergelijkenderwijs was de eigenaar van,,Beecham's
door den doctorstitel honoris causa. I Puls" een arm man ; zijn nalatenschap bedroeg
ongeveer een millioen gulden. {Handelsbl)
De eigenaars vau Moeder SeigeVs middelen hebben
BERICHTEN.
er circa 11 millioen gulden mee verdiend. Zoo deelden
wij in ons Juli-no. mede.
Het Kankervraagstuk. Zoowel the Med.
I Record als the New- York med. Journ. Vijden
hun eerste nummer van het ingetreden halfjaar
aan het kankervraagstuk, dat door mannen van
gezag van alle kanten wordt—beschouwd. Ook de
maatschappelijke zijde van het vraagstuk wordt
i behandeld, o.a. door BAINBBIDGE in the New-York
med. Journ. Deze acht het noodzakelijk, dat wordt
vastgesteld, wat aan het publiek mag en moet wor-

den medegedeeld omtrent kanker. Hij wijst op de schuwing, vooral ook omdat de geneesheer in tantièmen *) en den aandeelhouders van chemische
heillooze gevolgen van ontijdige of ongegronde be- deze gevallen (het blijkt uit bovenstaand sehr ij- j fabrieken vette dividenden in de zakken speelt,
richten over nieuwe middelen en geneeswijzen tegen ven alweer duidelijk) de familie en den zieke niet Aan de eigenlijke hulpmiddelen wordt geen aandacht
kanker en ook op die van onwetendheid op dit ge voldoende op de dreigende gevaren wijzen kan geschonken. Zij bestaan in voorlichting van het volk,
bied. Wij zouden denken, dat, daar het genoegzaam
en màg.
in zorg voor de persoonlijke gezondheid, in menschwaar-
is gebleken, dat de pers zich in haar nieuwtjes]acht
door geen goeden en gemoederijken raad van genees­
Het zou in dit geval ook overbodig zijn, er is dige woningen, in doelmatige voeding, in een juiste
kundigen laat beteugelen, de overheid moest ver­ niets meer te bederven, maar als waarschuwing
verdeeling van arbeid en ontspanning, alsmede in het
vermeerderen van 't lichamelijk en geestelijk weerstandsbieden
en straffen ieder bericht in de leekenpers over voor volgende kan de beschrijving dienst doen.
vermogen. Het dagelijks aangroeiend getal artsen,
de behandeling van kanker (zoowel als van tubercu­ Zal het helpen ?
die gedwongen zijn van de ziekten hunner medelose),
dat niet door een in te stellen geneeskundige
menschen te leven, bestrijden die partijen en voor­
censuur is goedgekeurd. BAINERIDGE geeft een schets
namelijk de vereenigingen voor natuurlijke genees­
van wat thans op dit gebied als vaststaande mag wor­
Een verkiezin^s-manifest
wijze, welke er naar streven, werkzaam te zijn, om
den beschouwd en ook aan leeken mag worden me­
ziekten te voorkomen. „Vernietiging van alle concurdegedeeld,
of waarvan de wetenschap voor hen Stel u gerust lezer, geen politiek maar iets
rentie en uitbreiding van het machtsgebied der heeren
zelfs min of meer noodzakelijk is, ten einde hen te wat geheel in het kader van ons blad past. Uit doktoren !" Zoo luidt de leuze, welke eenparig van
verlossen van de vrees en den twijfel, die hij naast Venlo werd ons onderstaande circulaire toegezon- dien kant wordt aangeheven. De dokters bezitten
de ziekte zelve vergelijkt met de koppen van een den, die opnieuw het bewijs levert, hoe de z.g. tegenwoordig reeds meer recht en een grootere macht,
hydra. Natuur geneeskundigen zich niet ontzien om, ten dan welke andere bevoorrechte stand ook in 't rijk.
Hoe noodig het is,^ dat bij de patiënten de over-|einde zicn zelve op een voetstuk te plaatsen, de De arts heerscht over leven en dood in de zieken­
tuiging wordt staande gehouden, dat de chirurgie , B
no| steeds het voornaamste woord over den kanker I bevoegde
'de
geneeskundigen
geneeskundigen
op
op
alle,
alle,
zelf
zelfs
op
op
de
de
huizen ; zijn machthebbend woord rukt den man
van zijne echtgenooté, het kind van de moeder
gemeenste wijzen af te breken. Een strijd, op
(Wet op de besmettelijke ziekten) de arts is in staat
den schandelijksten misdadiger aan de Justitie te
onttrekken en de gezonden voor altijd in een krankzinnigengesticht
te begraven.
Dat echter is hun nog niet genoeg. Onder voorwendsel
van te werken, „voor het welzijn van het
volk," bestrijden zij meedoogenloos elke concurrentie,
vervolgen „andersdenkenden" op geneeskundig gebied
en vooral degenen, die critiek uitoefenen en
de misbruiken trachten aan 't licht te brengen, welke
met de gezondheid en het vermogen van het volk
worden gedreven. De H.H. doktorer« zijn vooral
gebeten op natuu: heelkundigen, op homöopathen en
op vereenigingen voor natuurlijke en homöopathische
geneeswijzen. Niet het volk, maar de dokters vragen
opheffing van de vrijheid zich een arts te kiezen,
opdat alle critiek zwijge, wanneer onnoodige operaties
gedaan worden, of wanneer, onder den dekmantel
van „nieuwe geneeswijzen", afgrijselijke proeven op
arme zieken genomen worden, of wanneer „buszieken"
ruw en meedoogenloos behandeld en zieken, in 't
Enkele malen is het mij in mijn praktijk ! toevertrouwen Tan "uWTfgevaar^gden." HebT & gij I »elang. van den groothandel in medicijnen, volgestopt
voorgekomen, dat een patiënt, die zonder resul- l reeds nagegaan of de candidaten geschikt en bereid I wor( len- met chemicaliën, in plaats, dat men hen getaat
mijn hulp had ingeroepen en ook te vergeefs I zijn uwe gezondheid en die uwer naastbestaanden neest > en °P die manier maar-aan 't innemen blijven
andere geneesheeren had geraadpleegd, ten einde I te beschermen ? Dit toch is iets, wat niet tegen goud en — te spreken heeft, is weder gebleken door de droevige
ervaring van een onzer collega's hier ter stede, die die wijze gevoerd, zal bij ieder weldenkend mensch
een uitgebreiden en inoperabelen borstkanker heeft wel de overtuiging vestigen, dat er aan de zijde
aangetrofïen bij een jonge vrouw, die, toen zij nog van die natuur geneeskundigen niet alles in den
met groote waarschijnlijkheid door den chirurg had j haak is.
kunnen worden gered, liever bij een „natuurgenees
kundige" is gegaan, die haar op de gewone geweten-
Wij laten de circulaire hier woordelijk volgen :
looze manier in „behandeling" heeft gehouden, tot­ Niet voor ééne partij, De wetenschap is tegendat
er geen hulp meer mogelijk was. Alweder een j maar voor het algemeen woordig niet meer het voor­
vergeef sehe les voor heeren als DE SAVORNIN LOHMAN
recht eener bepaalde klasse,
VAN HOUTEN en dergelijken !
maar iedereen moet aan de
(T. v. G.)
algemeens erkenning der
waarheid deelnemen, ten
einde een verstandige be­
MEDEDEELINGEN
waarder van zijn lichaam
en van zijne gezondheid te
VAN VERSCHILLENDEN AARD.
worden.
. WEEKÈRS.
Weer ee^i slachtoffer.
KIEZERS VAN ALLE PARTIJEN !
Van een Amsterdamsen geneesheer ontvangen -r. , r -
w;4 \*n4- ~~\r*n*A ««ul&si . Ve beslissing is op handen ! Binnenkort zult gil
wij het volgend schrijven : | wederom voor*den tfjd van vier jaren uwe belangen
voortsukkelen. Niet de zwendelaars m genees-
raad zich tot een kwakzalver wendde.
is op te wegen, een schat, welke niet voor geld te i middelen, die uitsluitend voortkomen uit de genees-
Nooit echter had tot nu toe een mijner patiën- koop is.
kundige school, wil men vernietigen, maar de natuurten
zich dadeliïlc naar PPTI Wa Walter V»PCTPTTPTI Hij, die deze vraag met een glimlach of een mede- heelkundigen en vereenigingen, die het volk de oogen
n ^' me aeze vraag met een glimlacn ot een mede- «w^««««5o« wwuiguigw, ^ c ^" vv««.*«, wg«
hulp v o t S e n t e S g hulp voor zijn lij de
' ÜJdend Schouderophllen beanfwoordt en haar be ' opne» - Werhjk Z1Jn aan het gedoe der medun
schouwt als „bijzaak", bewijst daardoor, dat hij ]
Dit gelukkig verschijnsel schreef ik toe aan
het feit, dat ik noch in de hoogste, noch in de gebied m ^ l i | S I S :
laagste kringen der samenleving praktiseer en
n i ^f^ h ?? r a ^ e
treurig bij zijn tijd verre ten achteren is en op politiek Kiezers, wilt gij zulks dulden ?
De Tweede Kamer zal hebben te beslissen, of
voortaan in zaken, welke de gezondheid betreffen,
naar ik meende in den middenstand het meest 1 DE Z0RG V0( > R DE PERSOONLIJKE ZOOWEL ALS VOOR alleen de art die van de zie£ten des volks leeft
geTond verstand ^evonde^wordr i _ 1 1 1 1 1

dokter daarover vragen, welke zienswijze zij moeten had kennis» ernaakt en waarvan een ige voorname en misschien met méér recht, een exempel van ju­
vertegenwoordigen. Zoolang de arts gedwongen is, behandelingswijzen waren : een langdurig waterdieet, ridische kwakzalverij zou kunnen vinden. 1)
te leven van de ziekten der menschen, mag hij, in baden, gymnastiek en massage.
„Wat is het geval ?
zijn eigen belang, geen ziekten helpen voorkomen. Door die behandeling had zij de wet op de gerees- ,,Te Haarlem schijnt eene aldaar gevestigde ver­
Velt uw candidaat, zonder vakman te zijn, in rechts- kunde overtreden, daar zij in Neaerland niet ooege pleegster 2) „onbevoegd tot uitoefening der genees­
geleerde-, godgeleerde- militaire- en marine aange-1 laten was tot de uitoefening der geneeskunst kunde," zooals onze wet die bevoegdheid verstaat,
legenheden een eigen oordeel, dan moogt gij ook van Miss F. stond nu teiechx wegens het onbevoegd gepoogd te hebben een paar dames te cureeren 3)
hem verwachten, dat hij in zaken, welke de gezond­ uitoefenen der geneeskunde in arie gevallen nl. bij door eene Amerikaansche methode van een dieet of
heid des volks raken, zich niet onthouden zal zelve de dames mevr. T., mevr. ü.M. E. van Z. en freule vastenkuur. De kantonrechter heeft haar deswege
te denken.
C. J. L. H., die zij voor rheumatische pijn behan­ veroordeeld tot drie geldboeten, elk van honderd
Vraagt derhalve aan uwen candidaat :
delde.
gulden, hetgeen de heer Erens eene „jammerlijke
1. of hij gelooft aan de geneeskracht van medici- Beklaagde erkende zich aan de ten laste gelegde sociologische", of liever „physische vergissing" 4)
nische modemiddelen en tooverdranken ;
handelingen te hebben schuldig gemaakt. Zij deelde noemt.
2. of hij de gedwongen inenting tegen de pokken het een en ander mede, omtrent de behandelingen, „Zijn wij — zoo vraagt hij — dan werkelijk zoo
goedkeurt, ofschoon zoovele dokters die nadeelig en o.a. over de geneeswijze, die zij bij mevr. T. had achterlijk, dat wij eene medische methode, die in
nutteloos noemen ;
gevolgd. Van 13 November tot 10 December had de bijna alle landen der wereld in de laatste jaren met
3. of hij wreede proeven op menschen en dieren patiënt niets dan water gebruikt. Toen heeft zij dan succes 5) wordt toegepast, met kwakzalverij gaan
tot studiedoeleinden (of ter bestudeering) goedkeurt; melk gedronken. 1 Januari kwam zij bij bekl. gelijkstellen ? Ik weet wel, de beklaagde miste de
4. of hij het oprichten, aanleggen, bouwen van in huis.
geneeskundige bevoegdheid door de wet vereischt,
openbare baden, speelplaatsen, vacantie-koloniën en De patiënt betaalde voor de geheele behandeling. maar er ware dan toch aan de wet voldaan, zoo het
gezonde woningen wil bevorderen ;
De patiënt was geheel vrij in de betaling. Zij gaf minimum werd opgelegd. Zeer zeker, de ambtenaar
5. of hij algemeene toelating van vrouwen tot het ƒ 50 per maand voor de behandeling.
zoowel als de kantonrechter waren te goeder trouw,
geneeskundig beroep voorstaat en wil, dat men aan Diezelfde geneeswijze is ook toegepast op mevr. maar met bijna beminnelijke naïviteit hebben zij
de universiteiten leerstoelen oprichte tot het vormen Z. en freule H. Mevr. Z, is uit de verpleging onts'agen, zich een kuur van niet eten als iets verschrikkelijks
Tan artsen die hunne patiënten trachten te genezen Bekl. heeft deze behandelingsmethode gedurende voorgesteld, terwijl toch de behandelden zelven be­
zonder hen medicijnen d.i. physikalische-diëtetische een jaar lang te Chicago bestudeerd. Zij vestigde weerden volstrekt niet te zijn benadeeld in hunne
toe te dienen ;
zich in 1914 eerst te Noordwijkerhout, en daarna te gezondheid, maar integendeel uitstekend baat te
6. of hij volle vrijheid wil voor elk streven, ook Heemstede.
hebben gevonden. 6)
door leeken, dat ten doel heeft, de gezondheid van Na het opmaken van het proces-verbaal heeft Deze onthoudingsmethode wordt nu in den laat-
net individu zoowel als van het algemeen te behou- zij nog alleen raad gegeven aan de patiënten, die bij sten tijd in Duitschland toegepast door Riedlin en
•den en te bevorderen ;
haar thuis zijn.
Martin, in Zwitserland door Szegesser, in Frankrijk '
7. of hij ook aan niet- deskundigen het recht wil De heer T. vertelt, dat zijn vrouw in November door Guelpa. 7) In Freiburg zag ik drie Zweden, die
toestaan, deel te nemen aan de controle van krank­ 1914 onder de behandeling van bekl. gekomen is.
zinnigengestichten ziekenhuizen, physiologische insti-1 Zij werd gemasseerd, gebruikte baden en at niet, 1) Wij zullen ons veroorloven in noten enkele,
tuten enz), aan welker hoofd een geneesheer als direc­ maar dronk alleen water. De langste periode van het opmerkingen te maken over het aangehaalde stuk
teur staat ;
water drinken duurde drie of vier weken. In dien tijd van den jurist Mr. F. Erens.
8. of hij de vrijheid van bedrijf en vooral de vrij- gebruikte zij niets dan water. Zij b feilde daarvoor
2) „aldaar gevestigde verpleegster" .. is onjuist.
lieid van een geneeswijze te kiezen wil beschermen. I 50 gulden per maand. De dienstbod _-x. de B. beves­ Het betrof een dame, die geen verpleegster was,
Vraagt hem of hij er voor is, dat de menschen ! tigt een en ander.
die ook geen werkzaamheden als verpleegster deed
opzettelijke dom gehouden en gedwongen opgevoed Mevr. C. M. E. van Z. zegt ook in November in (althans niet als beroep of bedrijf), maar die de ge­
moeten worden, of dat de candidaat voor verlich­ behandeling te zijn gekomen. Zij had ook waterdieet. neeskunde als beroep of bedrijf uitoefende.
ting, ontwikkeling en zelfopvoeding is: Een volk j Een keer duurde het, dat zij in 50 dagen niets dan 3) „gepoogd een paar dames te cureeren". In­
onder den duim te houden en het een bepaalde leiding ' water gebruikte.
dien zij slechts gepoogd heet een paar dames te
op te dringen maakt, dat zulk een natie niet waard j Zij verklaarde bij het waterdieet uitstekend baat cureeren, dan is dit een omstandigheid onafhankelijk
is te bestaan, en het vormt ook nooit een soliden gevonden te hebben.
van haar wil. Immers daarvoor is zij toch niet naar
Staat ; wèl zal onderwijs en voorlichting in het licht I Van de betaling wist zij niet af. Dat had haar man Chicago gegaan en daarvoor beeft zij zich niet ge­
van de door God doordrongen natuur een kernachtig gedaan, die zoo nu-en-dan een som gaf.
vestigd (als verpleegster'), maar wel om van de po­
"volk en een degelijken Staat vormen.
Freule H. J. L. H. uit Zeist, heeft eveneens waterging dames te cureeren haar bedrijf te maken.
Wanneer uwe candidaten u geen bevredigend antdieet gehad : soms 39 dagen, waterdouchebaden, 4) Wat dit is, is mij niet duidelijk. Dat men zich
woord geven, indien zij zich verschuilen achter I massage, gymnastiek, enz
in de physica, in de leer van het evenwicht en der
•autoriteiten, als zij geen eigen meening er op na- Getuige vond bij de behandeling zeer veel baat. bewegingen, vergissen kan, weet ieder, maar een
nouden, als zij nog geen standpunt hebben gekozen Hiermede was het getuigenverhoor afgeloopen. physische vergissing als superlatief van een sociolo­
"tegenover de meest belangrijke vraagstukken.... Mr. Fick, de ambtenaar van het O.M. constateerde gische vergissing is een soort vergissing die ik niet kan
KIEST HEN DAN NIET ! Want
dat uit de bekentenis van beklaagde en de verkla­ classificeeren. Of berust die uitdrukking op een ver-
gezondheid is onze kostbaarste schat !
ringen van de getuigen de o ver' reding vast stond. gissing ? KB
gezondheid waarborgt werkkracht en levensmoed F
Niet heeft de ambtenaar den indruk gekregen, dat 5) Hier wordt nu weer met een oppervlakkigheid,
gezondheid is de grondslag van het geluk op aarde !
bekl. handelde uit winstbejag, maar wel doet zij de die van een gestudeerd persoon niet verwacht be­
Zorgt '. derhalve, dat de Volksvertegenwoordigers
behandeling als bedrijf.
hoefde te worden, als axioma of als dogma verkon­
ook bewakers van de gezondheid worden !
Hij neemt met dr. Jonges aan, dat de handelingen digd, wat hoogstens ' te bewijzen stellingen zijn :
van den beklaagde voortvloeiden uit een verkeerde 1°. Wordt die methode in bijna alle landen der wereld
— Verantw. vooi den inhoud : G. H. WEEKERS, opvatting der geneeskunst.
toegepast ? 2°. Zoo ja, heeft die methode dan succes ?
Pract. Natuurgeneesheer. —"
De handelingen van de bekl. achtte mr. F. van lin, waa: Mr. Erens -vraagt : , zijn wij dan werkelijk
gevaarlijken aard. Al hebben eenige patiënten baat
Bij de circulaire is gevoegd een biljet om in te
zoo achterlijk, dat wij die methode met kwakzalverij
bij deze methode gevonden, neemt het niet weg, dat gelijkstellen ? daar vraag ik Mr. Erens, zijt gij wer­
steekenen op de : „Catechismus der hygiëne of zoo'n waterkuur en baden niet voor ieder goed is. kelijk zoo achterhjk, dat gij ieder en alles, wat men
Oezondheidsvriend, door G. H. WEEKEBS, Prakt. Daarom eischte de ambtenaar drie geldboeten U vertelt, gelooft zonder nadenken, zonder controle,
INatuur geneesheer.' ' De aap komt uit de mouw ! van / 100.— elk te vervangen door drie hechtenis- zonder onderzoek, zonder waarneming, en dan weder
st-afïen van 20 dagen ieder
publiceert zonder spoor van bewijs ?
De kantoni echter veroordeelde miss Freed tot drie 6) Op het geen Mr. Erens van den kantonrechter
UIT DE PERS
geldboeten van / 100.— of driemaal tien dagen hech­ zegt, zal ik natuurlijk niet ingaan ; Mr. E is jurist
tenis.
en ik niet. Maar wel wil ik den chrij ver er op attent
Hongerlijden en Kwakzalverij maken, dat het reeds lang bij niet juristen bekend is
)•
Pensions en klinieken leveren zoo ze goed voedsel dat men met verklaringen van getuigen zeer voor­
Tous ce que je puis répondre aux questions t er strekken, maar zelden winst op en he j is een bekend zichtig wezen moet en wel des te grooter moet de
polies quo vous me faites, c'est qu'elle se nomme bedrijf om pensions enz. op te richten, waarbij het voorzichtigheid zijn, indien de verklaringen van pa-
Dulcinée, et qu'elle est du Toboso ; quant à sa voedsel-gebruik verboden wordt. Tot dusver k eeg tienten afkomstig zijn, die eigenschappen hebben,
qualité monsieur,elle doit être au moins princesse, dan iedere kostganger een bepaald aantal rijpe of
puisqu'elle est reine de mes destinées.
waardoor zij met groot gemak alle honger-kunstenaars
onrijpe vruchten en apennootjes, thans is het gebeurd
Cervantes' DON QUICHOTTE,
in de schaduw stellen ! ! !
dat men ook zelfs dit niet meer toestond en zich tot
(Florian).
7) Riedlin en Martin, Szegesser en Gue
het „opdienen" van water beperkte. Er staat in het
Over de vervolging ingesteld tegen de vrouwelijke verslag, dat Miss Freed zich ais verpleegster vestigde,
kwakzalver, die in haar woning patiënten host en maar dat zij dit ook werkelijk was, in de beteekenis
dnwoning verstrekte, waarbij de kost uitsluitend uit die wij er gewoonlijk aan hechten (iemand, die eenige
-water bestond •. schreef het Maandbl. tegen de jaren in een niet te klein ziekenhuis is werkzaam
Kwakzalverij het volgende.
geweest, en daarna met goed gevolg een examentje
Miss Hetty Muriell Freed geborer te Berlijn heeft heeft afgelegd), is al zeer onwaarschijnlijk. Trouwens,
zich, na in Amerika een leergang in de geneeskunde dat zij zich niet als verpleegster vestigde, maar zich
te hebben meegemaakt, te Heemstede als verpleegster slechts verpleegster noemde, bhjkt wel uL haar werk­
gevestigd. Daar behandelde zij verschillende patiënzaambeden.ten, volgens de methode, waarmee zij te Chicago Wij Ie* en in De Nederlanden schrijft het Alg.
Handelsblad *).
(*) De zaak Miss Freed, wier veroordeeling wegens ,,Mr. Frans Erens heeft dezer dagen in de Nieuwe
•onbevoegde, uitoefening der geneeskunst wij in ons Gids — in zijne „Dagboekbladen van een grensbe-
no. van Juni j.1. mededeelden, heeft verscheidene woner," waai men allicht een dergelijk onderwerp
pennen in beweging gebracht. Naar aanleiding daar­ niet zoeken zou — de aandacht gevestigd op een
van heeft Dr. CH. BLES, Redacteur van het Week­ merkwaardig vonnis, door de Nederlandsche justitie
blad Moleschott, onder bovenstaanden titel een ar­ geveld, eene bijdrage tot de kennis van de bestrijding
tikel geschreven, dat wij wegens gebrek aan rrimte, der kwakzalverij in Nederland, waarin men evenzeer,
-eerst thans kunnen overnemen. Tot juist begrip
van de quaestie moeten wij ook het begin, reeds in *) Van 14 Juni '15 ; alleen in de 4 uur editie. Ver­
ons Maandblad vermeld, nog eens laten volgen. moedelijk heeft de Redactie dit stuk later weer
{Red. Mbl.) geschrapt.
7 pa. Schoon©
namen en zoo zonder praedicaat en zoo zonder voorletters
moeten het wel groote beroemdheden en beroemde
grootheden zijn. Ik heb echter nog nooit van
hen gehoord en — daar Mr. Erens ons niet meer vertelt,
dan in Duitschland, in Frankrijk, in Zwitserland
— zal ik ze helaas niet kunnen ontdekken, noch
van hun publicaties kennis kunnen nemen.
Ik ken wel iemand, die Guelpa heet en in Parijs
woont en die lijders aan acute, niet secundaire dikdarmkatarrh
behandelt met afvoermiddelen en absoluut
dieet (d.w.z. hongeren) gedurende.... 24 uur, maar
die zal Mr. Erens wel niet bedoelen. Van de naamgenooten
der andere heeren ken ik alleen publicaties
op het gebied der verloskunde, ongevallen- geneeskunde
enz.
De Erertsen, Hamels, Holthes, Lólieden of hoe zij
heeten mogen, zij die zoo gaarne beunhazen op een
terrein waar zij geheel vreemd zijn, vergeten steeds
dat een geneeskundige, die iets goeds gevonden
heeft of meent gevonden te hebben, dit niet onder
stoelen of banken stopt, maar daarvan in onze vakbladen
mededeeling doet en daardoor ter kennis
zijner ambtgenooten brengt. Wie een nieuwe methode

daar de vastenkuur gingen doen en ieder 36' dagen
vastten. Wel vreemd zal men zeggen zoo ver te reizen
om niet te eten ! Na afloop van den hongertijd waren
zij frisch en veijongd en maakten bergtoeren." 8)
op patiënten toepast zonder die methode op tijd te
publiceeren, is of geen geneesheer of, indien hij dit
wel is, een knoeipot.
Heeft Jenner, toen hij den tijd gekomen achtte,
zijn ondervinding over de koepokken niet gepubliceerd
en zijn de geneeskundigen in eenig land
wellicht achterlijk gebleken? Heeft von Behring
het heilserum tegen diphtherie, heeft Pasteur zijn
inenting tegen de hondsdolheid geheimgehouden ?
Hebben zij die middelen geëxploiteerd voor een eigen
kring van patiënten ? Neen, zij hebben hun vindingen
gepubliceerd en daardoor onmiddellijk tot gemeengoed
der geneeskundigen gemaakt.
8) Ik ben vast overtuigd, dat Mr. Erens deze
mededeeling volkomen te goeder trouw doet, maar
hij zal mij wel niet kwalijk nemen, dat ik er geen geloof
aan schenk. Een dergelijke waarneming moet door
een deskundige geschieden onder strenge controle.
4 à 6 weken vasten is — afhankelijk van de oorspronkelijke
lichaamsgesteldheid — juist de termijn
om zeker in levensgevaar te gaan verkeeren. Reeds
lang is dan al het vetweefsel, dat het lichaam bevatte,
verteerd, van het bloed is 30%, van de spieren en
. van de milt 70%, van den lever 50%, van de beenderen
14% en van hersenen en ruggemerg is dan 3%
Verdwenen.
Onze physiologen en hygiënisten o.a. Ranke,
Pettenkofer, Voit, Lehmann, Muller, Munk, Senator,
Zuntz. Johannson, Sonden, Landergren, Tigersledt,
Luciani, Buebner, Zwaardemaker en wellicht nog vele
anderen hebben het vrij »villia vasten nauwkeurig
bestudeerd.
Zoo weten wij dat een Amerikaan Dr. Tanner in
1879 gedurende 40 dagen vastte en de schilder Merlatti
sloeg te Parijs in 1886 het record met 50 dagen.
Irisch en verjongd werden zij er geen van beiden van.
Van af den 17den dag leed Tanner aan duizeligheid,
braken (!), maagkrampen zwakten toestand en
flauwten. Boven verwachting zijner vrienden hield
de hongerlijder het echter 40 dagen uit om een groote
weddingschap te winnen *.) Merlatti werd zoo ernstig
ziek dat men langen tijd ernstig voor zijn leven
vreesde.
De jurist Viterbi, wegens moord ter dood veroordeeld,
ontging zijn vonnis door zich dood te laten
hongeren, hetgeen hem in 17 dagen volkomen gelukte.
Krankzinnigen, die voedsel weigeren te gebruiken,
kunnen dit (zoo zij niet kunstmatig gevoed worden,
hetgeen tegenwoordig algemeen plaats heeft) 20 à 42
dagen uithouden vóór zij aan uitputting ten gronde
gaan.
De hongerkunstenaar Succi, in 1888 door Luciani
gecontroleerd, kon 30 dagen vasten en verloor daarbij
slechts 20 pet. van zijn lichaamsgewicht. Dit betrof
echter een beroepshongerlijder, die zich langzaam
voorbereid had en die — zooals Luciani aantoonde —
een bijzondere lichaamsgesteldheid had.
Voorts is bekend, dat onder zekere buitengewone
omstandigheden menschen in een toestand van
lethargie kunnen geraken, in welken toestand van
slaperigheid bijna de geheele stofwisseling stilstaat
en de ademhaling zeer bepe:kt is. Hiertoe moeten —
voor zoover men er niet aan twijfelen wil — de gevallen
gerekend worden als van Anna Garbero, die,
volgens beschrijving van Dr. Asella (1827) 32
maanden en 11 dagen vastte, en de gevallen door
Fortunio Liceto, lector te Padua in de 17e eeuw,
beschreven in zijn boek : „De his qui diu vivunt sine
alimento".
Nooit of te nimmer is echter waargenomen, dat
iemand door een hongerkuur in gezondheid verbeterde. **)
Op grond van deugdelijke proefnemingen, weten wij
dus dat drie willekeurige menschen niet 36 dagen
vasten kunnen. Wij weten dat — na een ernstige poging
daartoe — niemand zich ooit frisch en verjongd
Voelen kan (enkele regels lager schrijft Mr. E. trouwens
zelf : „want er kan in dien tijd niet gewerkt worden"), I
maar wel doodzwak en ellendig, zooals te verwachten
is bij een verlies aan lichaamsgewicht van 42%. Wij
weten, dat er .tot heden geen ziekten voorgekomen zijn,
die met eenïge waarschijnlijkheid zouden kunnen
genezen door een hongerkuur, die weken duurt. Wij
weten ook dat er reeds tallooze mededeelingen over
vasters bestaan, die, zooals bij onderzoek bleek,
gedurende het vasten kracht voedsel gebruikten.
Wij hebben al kennis gemaakt met Vasters, die
bouillon gebruikten : alleen maar ; met vasters,
die alleen maar melk gebruikten ; met vasters, die
alleen maar somatose „rookten" of sanatogen of
*) Indien mijn geheugen mij niet bedriegt is Dr.
Tanner krankzinnig gestorven.
**) Zie o.a. L Luciani, Eisiologia del digiunó.
In het Duitsch vertaald door Dr. Fraenkel. (1890). !
.Fr. G. Benedict. The influence of the inanition on
metabolism. (Washington 907), een volledige mono- j
graphie van 542 paa.
„Interessant is hetgeen de heer Erens over de
toepassing en de resultaten dezer methode mededeelt.
Wij ontleenen er een en ander aan :
,,,,Eene kamerverhuurster in den omtrek van
I Preiburg vertelde mij menige vasters te hebben
geherbergd, en, voegde zij er aan toe, vroeger dacht
men dood te gaan, wartaeer men in acht dagen niet at,
Naar mr. ERENS ons mededeelt, is zulk een vastenkuur
niet voor de poes. Men gaat bijv. naar Freiburg
om daar 36 dagen te vasten, en „een kamerverhuurster
te Ereiburg" heeft hem de gunstigste
getuigenissen gegeven omtrent haar commensalen^
die haar mensa overigens geen eer aandeden. Als een
I staaltje van wat dan geen Juridische kwakzalverij"
doch ik heb er hier gehad, die allen na drie of vier I is, vertelt mr. ERENS dan, dat die verpleegster eigen­
weken gevast te hebben, weer gauw een paar uur lijk niets heeft gedaan : zij „verhuurde haar kamers-
konden loopen. Nog nooit heb ik iemand gezien wien aan personen, wien het niet beliefde te eten". Hij «vil
het vasten zelfs van twee of drie weken kwaad heeft dan ook „aan de publieke opinie in naam der weten­
gedaan. 9)
schap, der vrijheid, ja in naam van de wet zelve,
„„Sommige vasters verzekerden mij, dat niet vrijspraak of herziening vragen." En De Nederlander-
de honger het ergste is bij het vasten, maar de verondersteunt die vraag. Wij moeten aan beiden den
veling. Alle wilskracht richt zich dan ook in die vriendsenappelijken raad geven, aan de publieke
dagen van onthouding tegen de verveling, want er opinie nooit iets te vlagen in naam der wetenschap.
kan in dien tijd niet gewerkt worden. In de eigen Dan krijgt men zeker nul op zijn rekwest. Maar zij
omgeving kan de kuur niet worden volgehouden. bedoelen dan ook niet „de" wetenschap, maar slechts
De omgeving moet veranderd. Het is dus geen wonder de wetenschap van die lieden, die niet eens de weten-
dat de dames, die onlangs in Haarlem gingen vasten j schap van hun onvergeeflijke onwetenheid hebben.
bij de veroordeelde verpleegster, hare eigene om­ Onvergeeflijk, omdat bij hen de gegevens bestaan
geving hadden veriaten en ik zou haast durven be­ om te kunnen leeren ; doch zij hebben dat in hun
weren, dat eene geneeskundige behandeling door hoovaardigheid nooit gewild en verbeelden zich,
onbevoegden, wil zij onder het bereik der strafwet op grond van hun studie op een geheel ander
vallen, positief moet zijr. Mej. Ereed kon dan ook niet, gebied, nu ook de menschen te kunnen onderwijzen
naar mijn meening, wettig veroordeeld worden, ten op een gebied, waar kamerverhuursters hun leermees­
hoogste kon zij dat als masseuse. Zij bedreef zelf geen teressen zijn. Men verbeelde zich eens het gezicht, dat
handeling, maar verhuurde hare kamers aan perso­ zij zouden zetten, als een dokter zich op zijn hospita
nen, wien het niet beliefde te eten gedurende zekeren zou beroepen om zijn beweringen op rechtsgeleerd!
tijd"" 10)
gebied te staven. Ook hun mogen wij beterschap
„De heer Erens is dan ook overtuigd, dat er in het
wenschen, maar om van hun kwaal te genezen zouden
vonnis iets niet in den naak is, en hij zou „aan de
zij nog veel langer moeten vasten.
publieke opinie in naam der wetenschap, der vrijheid, | Wij zouden Mr. Erens wel een paar vragen willen
ja in naam van de wet zelve vrijspraak bf herziening doen.
willen vragen". 11)
Hij schijnt zich voor de hongerkuur te interes­
,Dit beroep op de publieke opinie ondersteunen seeren en zal mij dus waarschijnlijk wel in de gele­
wij, ook in verband met hetgeen wij vroeger reeds genheid willen stellen iets meer van deze methode
hebben opgemerkt over de vrijheid van iedereen om te berichten. Welke zijn de voorletters van de heeren
zich te laten genezen op de wijze waarop hij zulks Biedlin, Martin, Guel/pa en Szegesser ? Waar wonen
verkiest.
die heeren ergens in hun vaderland ? Wat is hun
„In naam bestaat die vrijheid.
beroep ? Zoo mogelijk zou ik gaarne vernemen welke
„Maar dat zij dooi vonnissen als het hiei genoemde artikelen zij over die nieuwe methode gepubliceerd
feite'ijk en practisch wordt beperkt, behoeft zeker hebben, maar noodig is dit niet, daar ik, zoo ik bo­
g en betoog.
vengenoemde gegevens ontvang, wel zelf hun doop­
Naar aan'eiding van het artikel des heeren Erens ceel zal lichten. Voorloopig kan ik dit niet doen,
schrijft Dr. H. Pinkhof in het Tijdschrift voor Ge­ daar ik dan zeer veel kans zou hebben den verkeerden,
neeskunde (19,6'15) o.a. het volgende :
heer aan den tand te voelen ; er zijn in Duitschland
b.v. wel 12 heeren, die Martin heeten en de genees­
DE PALADIJNEN DER KWAKZALVERIJ. kunst uitoefenen, (voor zoover ze niet reeds gesneu­
Een verpleegster te Haarlem is tot drie boeten, veld zijn). Mr. Frans Erens heeft in de pers inlichtingen
an f 100 veroordeeld, omdat zij gepoogd heeft, gegeven. Die inlichtingen zijn echter onvoldoende
eej paar dames te behandelen door middel van een en ik twijfel niet of hij zal alsnog betere inlichtingen
Amerikaansche dieet- nof vastenkuur. De dames verstrekken, hetgeen hem wel gemakkelijk moet val­
haden zich, volgens' haar zeggen zeer wel daarbij len, daar wij niet aannemen mogen, dat de mede­
bevonden. In de Nieuwe Gids heeft mr. ITKANS deelingen, die hij deed, op geen voldoenden grond
ERENS zijn gramschap over dit >onnis te kennis ge­ berustten. Een leek moge al den indruk krijgen, dat
geven, en De Nederlander, het blad van den kwak-j een naam zonder titel en zonder voorletters een be­
zalverist DE SAVORNIN LOHMAN, geeft den noodigen roemdheid aanduiden moet, wij vliegen daar echter
weerklank op zijn kreten, waarbij zelfs — zeker niet in en gelooven niet, dat genoemde heeren groote­
uOu bevo dering van den eerbied Voor de rechtspraak geleerden zijn, puisque Mr. Erens hun sympathiek
— wordt gesproken' van „juridische kwakzalverij." is gezind.
De heer ERENS had verlangd oplegging van het mi­ Zijn het kwakzalvers ? Zijn het artsen, die niet
nimum van straf, omdat:er geen kwade gevolgen zijn zuivei op den graad zijn ? Zijn het ernstige genees­
geweesc. Wij zouden ?oo denken, dat kwade gevolgen, kundigen ? De heer Erens laa., ons er tot dusver naar
waren die er geweest, in den vorm van toebrenaing raden.
van lichamelijk letsel, of wat dan ook, nog afzonderlijk J
En wanneer die methode nu eens niet bijna altijd
hadden moeten worden onder handen genomen,
slecht en altijd gevaarlijk was, hoe moet Miss Freed'
en dat het voor de juffrouw een geluk was, dat zij I
dan aan de kennis komen aan welke ziekte een pa­
nu alleen wegens onbevoegde uitoefening der genees- :
tient lijdt en of voor die patiente er voor die ziekte,
kunst terecht stond.
waaraan de patiente lijdt, deze methode goed is ?
CH. B.
haematogeen plus nog iets ; met vasters, die men,
's nachts niet mocht waarnemen ! Het ware te wenschen,
voor dieren, voor arme menschen gedurende CORRESPONDENTIE.
een hongersnood of andere rampen voornl. voor
schipbreukelingen, dat inen frisch en gezond kon Wie onzer lezers is in het bezit van de
blijven na 36 dagen vaste*. Het ware wel te wenschen, beide door de heeren" Dr. G. W. BRÜINSMA.
dat de suffragettes na hen hongerkuur in de gevan­ en Dr. VITFS BRÜINSMA geschreven boekjes
genissen daar frisch en verjongd door geworden „De kwakzalverij met genees­
waren. Zij moesten echter, leert de ervaring, wegens
levensgevaar in vrijheid gesteld worden.
middelen en de middelen om
Men behoeft toch heusch niet zooveel verstand haar te bestrijden"
te hebben om in te zien, dat frisch en verjongd na en „De hedendaagsche k w a k-
36 dagen vasten een smoesje is, in tegenspraak met z al ver"
alles wat gewone courantenberiebten ons leeren.
en genegen die af te staan ?
Mr. Erens is wel goedgeloofs.
9) Het wettig en overtuigend bewijs, dat Mr. Bij toezending 't zij van een, 't zij van beid»
Erens hier in de verklaring van een kamerverhuur- werkjes aan den Secretaris-Penningmeester
ster ziet wordt hieronder in een aangehaald stukje onzer A'ereeniging, zal deze, desgewenscht,
van Dr. Pinkhof besproken. Wij herhalen, het is ge­ gaarne do kosten vergoeden.
makkelijk voor een pensionhoudster als haai gasten
niet eten of doen alsof zij niet eten.
K. S. te B. Naar dat „Maison" wordt een onderzoek
ingesteld, liet andere is niets voor ons blad.
10) Dit moge juridisch juist (waarschijnlijk on- j
juist) zijn, eerlijk is het niet.
A. D. te, A. Neen : wij beschouwen Sanatogeen niet al»
een kwakzalversraiddel. Herhaaldelijk wordt ons gevraagd
Ik vond het niet onsympathiek, dat Miss. Freed | of dit middel kwakzalverij is en dab verwonderd ons niet:
de volle waarheid gezegd heeft en haar bedrijf staakte. De wijze waarop het wordt aanbevolen, geeft daartoe aan­
Als ik mij niet vergis hebben juristen dezelfde ethische leiding.
en dezelfde staatsburgelijke plichten als andere men­ H. V. te L. Wij zullen het middel laten onderzoeken,
schen Voor die andere menschen geldt, dat zij niet ofschoon wij vreezen, dat het resultaat niet bevredigend
mogen liegen en dat zij zich aan de bestaande wetten zal zijn. Het schijnt een aftreksel van een of meer planten-
hebben te onderwerpen.
deelen te zijn en een onderzoek daarnaar levert steeda-
11) Zie het aangehaalde stukje van Dr. Pinkhof. groote moeilijkheden op.

No. 10. October 19)5. aag 7500': Exemplaren. Vijf-en-dertigste Jaargang.
Maandblad uitgegeven door de Vereeniging
TEGEN BE KWAKZALVERIJ
onder Redactie van R VAN GELDER.
Bestuur der Vereeniging : MR. P. W. DE KONING, Advocaat te Amsterdam, VOORZITTER ; MR. J. L. P. BÖHTLINGK, Substituut-Offioier van
Justitie bij de Arrondissements-Reohtbank te Rotterdam ; MR. A. A. CNOPIUS, Officier van Justitie bij de Arrondissements-Reohtbank te Winschoten,
MR. A. VAN DER ELST, Ambtenaar van het O. M. bij het Kantongerecht te Leiden ; Ds. P. C. FLEISCHER, Doopsgez. Predikant, te Winterswijk ;
C. NANNES GORTER, Journalist te Alkmaar ; P. KEG Cz., Oud-Postdirecteur te Middelburg ; MR. A. LIND. Advocaat te Amsterdam ;
J. VAN RIEL, Dir. Mil. Apotheker, Directeur van het Rijks Magazgn van Geneesmiddelen te Amsterdam ; DR. G. ROMIJN, Inspecteur van de
Volksgezondheid te t 8-Hertogenbosch ; E. J. ABRAHAMS, Arts te Amsterdam, SECBETARIS-PENNINGMEESTEB.
Ieder Lid ontvangt één Exemplaar van het Maandblad en heeft recht op hoogstens 10 Exemplaren ter gratis-verspreiding.
LID DER VEREENIGING is ieder die haar doel helpt bevorderen
en een Contributie betaalt van / 3.—.
Adres voor de REDACTIE van het Maandblad bij den Redacteur,
VMSTEL 102 te Amsterdam ; voor het BESTUUR DER VEREENI­
GING en voor AANGIFTE van LEDEN en ABONNË'S bij den
Secretaris-Penningmeester E. J. ABRAHAMS, Arts, KEIZERSGRACHT
239, AMSTERDAM, bij wien ook losse exemplaren van het Maandblad
moeten worden aangevraagd.
INHOUD.
Vereeniging tegen de kwakzalver ij:
Mededeelingen van het Bestuur : Agenda van de Jaarlijksche
Algemeene Vergadering.
Hoofdartikel : Het weteontwerp tot herziening van
de "wet, regelende de uitoefening der- artsenijbereidkunst.
Berichten: Congres voor Openbare Gezondheidsregeling.
— Wonderdokter verdwenen. _-— Mevr. Jasinski. —
Een kwakzalver ontmaskerd. — Waarschuwing tegen huismiddeltjes.
Mededeelingen van verschillenden aard:
Santal Parels van Dr. Dumon.
^ Ui t de Pers: Nog ééns Granuline.
C o r r a s p„o jident i.e. F^fâ* ""? t'V*-
Herhaal do.waarschuwingen: Pirikpillen.
Vereeniging tegen de Kwakzalverij.
Mededeelingen van het Bestuur.
2. Mejuffrouw G. JONGBLOED apotheker te
Arnhem.
7°. Voorstel van het bestuur tot het doen
vervaardigen y an een register van de in 35 jaar
onderzochte kwakzalversmiddelen.
8°. Bespreking van de in de apothekerswet
| voorgestelde artikelen die op de kwakzalverij -
bestrijding betrekking hebben, (art. 33o en p van
het wetsontwerp) Inleidingen in het O et obernummer
van dit blad; verslag van de afgevaardigden
naar het gezondheidscongres, waar deze
artikelen in bespreking Zijn geweest.
9. Rondvraag.
De Secretaris-PenniDgmeester,
E. J. ABRAHAMS.
Als nieuwe leden zijn toegetreden :
Het WITTE KRUIS, Afd. Bloemendaal.
„ „ „ ,, Langendijk.
„ „ „ „ Middelie.
„ GROENE KRUIS „ Rozenburg.
De heer H. H. COHEN, arts te Amsterdam.
Geplaatste bijdragen en onderzoekingen van kwakzalversmiddelea en
spécialités worden desverlangd gehonoreerd.
Het nadrukken van artikelen uit dit blad is niet alleen geoorloofd
doch wordt zelfs dringend verzocht.
ABONNEMENTSPRIJS, Franco per post per Jaar /1.25
Dit vooropgesteld en gedachtig aan het „beter
een half ei dan een leege dop" begroeten wij toch
het ingediende wetsontwerp met ingenomenheid;
te meer omdat de Regeering thans voor het eerst
met duidelijke woorden in de Memorie van
toelichting heeft gezegd : dat de handel in spécialités,
geheimmiddelen aan banden moet worden
gelegd. De wil om tot de bestrijding over te gaan
bestaat dus, laat ons thans zien in hoever de daad
tot het gewenschte resultaat kan voeren en of
dit mogelijk is, wanneer de zaak op andere wijze
wordt aangepakt, m.a.w. wanneer in de voorgestelde
artikelen-wijziging wordt aangebracht.
Terwijl ik de artt. 1, la, 23h, en 33^. van het
wetsontwerp, die inderdaad bij de bestrijding
van de kwakzalverij van nut kunnen zijn, met stilz
wij gen voorbij ga — en daaromtrent verwijs
naar het Maandblad van Februari 1915 — bepaal
ik mij alleen tot de bespreking van de artt.
| 33o en 33p. waar het toch in hoofdzaak om te
doen is. Die artt. luiden aldus :
Jaarlijksche Algemeene Vergadering
Artikel 33o.
van de Vereeniging tegen de Kwakzalverij, op
Hij die eenige zelfstandigheid of waar als mid­
ZATERDAG 16 OCTOBER 1915, des nam. half 3,
del ter genezing ter leniging of ter voorkoming van
in een der zalen van het Café-restaurant Het Ontwerp van wet tot herziening van de een of meer kwalen, ziekten of gebreken openlijk
Boneski, Coolsingel 65, Rotterdam.
wet, regelende de uitoefening der artsenij- aanprijst, te koop aanbiedt, verkoopt of ten ver­
AGENDA :
hereidkunst, voorzoover dit ontwerp artikoop in voorraad heeft, of bij anderen te koop
1°. Openingsrede van den Voorzitter.
kelen bevat ter bestrijding der kwakzal­ stelt of ten verkoop in voorraad heeft, wordt
2°. Bespreking van het jaarverslag van den
verij.
gestraft met hechtenis van ten hoogste een maand
secretaris over 1914 (Zie Maandblad Maart 1915).
I.
of met geldb. van ten hoogste vijf honderd gulden,
wanneer die zelfstandigheid of waar die hoeda­
3°. Rekening en Verantwoording van den Dat in een wet op de uitoefening der artsenij - nigheid niet of slechts in geringe mate bezit, of,
penningmeester over 1914 (Zie Maandblad Maart bereidkunst, maatregelen opgenomen worden behoudens bij aflevering op recept, of .op eenig,
waardoor de kwakzalverij met artsenij-bereidingen
1915).
per telefoon door een geneeskundige gegeven
wordt bestreden, is alleszins verklaarbaar en
4°. Verslag van de Commissie belast met het
voorschrift, bij bezit van die hoedanigheid eenige
geeft aanleiding tot waardeer ing.
schadelijke uitwerking kan uitoefenen, waarop
nazien van de rekening.
Toch mag het niet ontkend worden, dat de niet op verstaanbare wijze de aandacht wordt
5°. Benoeming van een commissie tot nazien strijd tegen het groote kwaad daardoor tot geen ! gevestigd.
van de rekening 1915.
volkomen succes zal ledden.
6°. Bestuursverkiezing. Overeenkomstig het Bij het verbinden van bestrijdingsmaatrege-
Artikel 33^.
bepaalde in artikel 2 van het huishoudelijk reg­ I len tegen de kwakzalverij met andere wetten, Hij die eenig gedrukt of geschreven bericht,
lement, stelt het bestuur voor :
zooals ook thans weer geschiedt, zal steeds waarvan hij den inhoud kent, en waarin eenige"
de bestrijding van de kwakzalverij in het gedrang zelfstandigheid of waar als middel ter genezing
In de vacature Mr. P. W. DE KONING:
komen. De kwakzalverij is zoo 'n groot euvel, ter leniging of ter voorkoming van een of meer
1. de heer Mr. P. W. DE KONING te grijpt zoozeer in het maatschappelijk leven, kwalen, ziekten of gebreken wordt aangeprezen,
Amsterdam.
werkt zóó nadeelig op volksgezondheid en volks­ verspreidt, doet verspreiden, tentoonstelt, aan­
2. de heer J. STäRCKE, arts te Amsterdam. welvaart, dat zij noodzakelijk (even als andere slaat of ter verspreiding in voorraad heeft, wordt
In de vacature Mr. A. A. CNOPIUS.
groote maatschappelijke misstanden) een speci- gestraft met hechtenis van ten hoogste een maand
1. de heer Mr. A. A. CNOPIUS te Winschoten. I ale wet behoeft, waardoor zij geregeld wordt. of geldboete van ten hoogste driehonderd gulden,
2. J. C. HERTSTEIN te Nijmegen.
Maar zelfs dit daargelaten, kan het voorge­ wanneer die zelfstandigheid of waar die hoeda­
In de vacature Mr. A. VAN DER ELST :
stelde mij niet geheel bevredigen. Want, waar nigheid niet of slechts in geringe mate bezit, of
bij die wetswijziging alléén de verkoopers van bij bezit van die hoedanigheid eenige schadelijke
1. de heer Mr. A. VAN DER ELST te Lelden. middelen getroffen werden, blijft voor hen, die | uitwerking kan uitoefenen, waarop niet de aan­
2. H. P. VELTHUISEN te Leiden. zich toe'eggen op het geven van 7.g. geneeskundacht wordt gevestigd."
In de vacature van den heer J. VAN ELK, die digen raad — de onbevoegde beoefenaars van de Toelichting.
zich niet meer beschikbaar stelt :
geneeskunst — de zaak geheel bij het oude. En Artikelen 33o en p. Niet alle aanprijzen van
1. Mejuffrouw J. C. RESSING, secretaresse dat dat oude niet deugt, is aan geen twijfel middelen behoort geweerd te worden. Wie op
Groene kruis te Delden.
! onderhevig.
wetenschappelijke gronden of uit menschlievend-

heid een middel bespreekt of aanprijst is niet Dat er op die wijze van de reclame, het meest
strafwaardig. De „pakkende" reclame, die het noodige voor den kwakzalver, niet veel terecnt
publiek geld uit den zak tracht te kloppen, kan zou komen, is te begrijpen. In Duitschland heeft
evenwel niet volstaan met wat voor de weten- de Bondsraad vastgesteld een lijst van tal van
Art. 33o nu, laat, naar ik meen, geen ruimte
open voor vervolging van directeuren en commissarissen
van zulk eene naaml. vennootschap.
Voort zou mo3ilijk tegen apothekers of
schap of de menschlievendheid toereikend is. middelen, waarvan de aankondiging in het open- drogisten kunnen worden opgetreden, indien zij
Practisch moet het publiek tegen misleiding be baar of aanbeveling is verboden.
buitenlandsche kwakzalversmiddelen verkoopen
schermd worden, waar een van de, aan het slot Op die lijst komen de meest bekende (ook hier doch deze van alle bijkomstig reclameomhulsel
van ieder der artikelen omschreven, omstandig­ te lande verkochte) kwakzalversmiddelen voor. ontdoen. Hoe immers zal men dan bewijzen, dat
heden zich voordoen ; wat daarbuiten valt, kan Een dergelijke lijst zou mij ook toelachen, ware I zij de zelfstandigheid „aN middel ter genezing, enz
worden vrijgelaten
het niet dat ook daaraan niet te ontkennen be- verkoopen ? De buitenlander kan straffeloos
Artikel 33o. Kan een middel een schadelijke- I zwaren verbonden zijn. De kwakzalvers, in hun door middel van de post voo: reclame zorgen,
uitwerking hebben, dan dient daartegen gewaar- vak bekwaam, zouden spoedig nieuwe middelen, In het algemeen zal het bewijs in talrijke-gevallen
schuwd te worden. Hierbij moet niet gedacht of liever nieuwe namen uitvinden endaar zoo'n door het O.M. niet gemakkelijk zijn te leveren,
worden aan een individueele zeer speciale moge- lijst niet onophoudelijk kan bijgewerkt worden Men herinnere zich het recente geval, dat meer
lijkheid van schade, afhankelijk van zuivere per- zou het ontbreken van den naam op die lijst, het dan één arts, een middel, dat overigens door de
soonlijke gesteldheden, maar alleen aan een meer middel een cachet geven, dat het niet toekomt, geneeskundige wereld ten stelligste tot kwakalgemeene.
Er zijn b.v. middelen, die voor per- En de rechter zou, wanneer vanwege de aankon- zalversmiddel werd gestempeld, met hun dessonen
met een niet geheel normaal hart schade- diging in het openbaar een vervolging werd inge- kundig gezag dekten als geschikt tot „leniging"
lijk zijn. Tegen dezen kans dient bij zoodanig steld, ongetwijfeld met de lijst rekening houden, van een ernstige ziekte! Kan men dan daarmiddel
gewaarschuwd te worden,behalve wanneer Ten slotte wensch ik hier nog melding te maken j tegenover gemakkelijk een „niet of .slechts in
een geneeskundige het gebruik er van bij recept van een in 1906 door den Centralen Gezondheids- mazen geringe der. mate" wet „lenigen" niet weder bewijzen te ruim en zouden voor den de
voorschrijft. In dat geval moet de apotheker vrij raad aan den Minister gericht schrijven (Jaarver­ kwakzalver blijken ?
zijn het te verkoopen. Daarom wordt voor de slag van het Staatstoezicht op de Volksgezond- Eén opmerking nog over de Memorie van Toeaf
lever ing op recept en op telephonisch voorschrift heid over 1906), waarin die Raad de volgende bevan
Die een uitzondering geneeskundige behoeft een voor uitzondering de andere gemaakt, gevallen | ginselen weging geeft ter beteugeling : der kwakzalverij in over-1 lichting Wij lezen "op de daar nieuwe : „Wie artikelen op wetenschappelijke
(niet hebben van de toegeschreven hoedanigheid,) le. a. de invoer van specialité's worde verboden; gronden of uit menschlievendheid een middel
niet gemaakt te wórden, omdat van den apothe-1 behalve van die, welke voorkomen op een van | bespreekt en aanprijst, is niet strafwaardig."
ker gevergd mag worden dat hij middelen, die wege Zijne Excellentie vast te stellen en naar be- Ik heb vergeefs getracht, deze beperking in
onder deze omschrijving vallen, niet zal verkoo- hoefte aan te vullen lijst, b. van de specialité's, de wetsartikelen zelve t3 vinden.
pen, en dus : in voorraad hebben.
waarvan de invoer geoorloofd is, een matig in­ Moeten wij er dus een wenk aan het parket bij
Artikel 33p. ziet op de advertenties en op de voerrecht worde geheven, evenredig aan den de toepassing der wet in lezen ?
strooibiljetten, winket aam-reclame en dergelijke. verkoopprijs ;
Ik zou dit zeer betreuren : het komt mij bijna
Wordt de reclame aangetast, dan zal ook de 2°. wettelijk worde geregeld de verkoop van ondenkbaar voor dat aan een middel, naar het
exploitatie van het publiek met waardelooze of specialité's op den grondslag van eene heffing van oordeel der Rechtbank onder deze artikelen
schadelijke middelen vrijwel onmogelijk zijn." een vergunningsrecht van allen, die geheime ge vallende, een serieus gemeende, wetenschappelijke
neesmiddelen willen verkoopen ;
„aanprijzing" zou ten deel vallen, terwijl het mij
Tegen deze 2 artikelen zijn van verschillende 3°. verboden worde het in het openbaar op voor de 'onverstandige „menschlievendheid"
zijden (o.a. door het Pharmaceutisch Weekblad eenigerlei wijze aankondigen of aanprijzen of niet te hard toeschijnt, wanneer zij in dit geval
en door Haarlem? s Dagblad ernstige bezwaren wel het te koop aanbieden van specialité's met aan banden wordt gelegd
ingebracht. Het laatste blad zegt daaromtrent : aanduiding van de namen dier ziekten, kwalen Ook al mogen de hierboven ontwikkelde be­
„Door artt. 33o en 33-p wordt aan den rechter en gebreken, waartegen zij worden aanbevolen zwaren niet van allen grond ontbloot worden
opgelegd, het bewijs te construeeren, dat de of die zij heeten te voorkomen. bevonden, is ongetwijfeld een zegenrijke, niet
zelfstandigheid of waar de daaraan toegeschreven Over het heffen van een invoerrecht en van alleen repressieve maar vooral ook preventieve
hoedanigheden niet of slechts in geringe mate be- I een vergunningsrecht kan men van meening ver werking van de ontworpen wetsartikelen te ver­
zit of een schadelijke nevenwerking uitoefenen kan. schillen, doch dit daargelaten ; van een regeling wachten zoo tegen de kwakzalvers zelve als
Het komt ons voor dat dit bewijs zeer vaan van den verkoop van specialité's in den aange­ tegenover de Koningin der Aarde, welke laatste
moeilijk te leveren zal zijn."
geven zin zal de beteugeling der kwakzalverij de „beau geste" van weigering der kwakzalvers­
Ik geef gaarne toe, dat bij de toepassing van zeker het gevolg zijn.
advertenties heeft verzuimd en nu tot het goede
de beide genoemde artikelen zich in de praktijk De Centrale Gezondheidsraad met behulp van zal worden gedwongen.
dergelijke bezwaren zullen voordoen maar blijf het Centraal laboratorium ten behoeve van het Ten slotte zij nog eene redactiewijziging aan­
desniettemin van meening dat de van artikelen Staatstoezicht op de volksgezondheid zal den Mibevolen in art. 33o. De plaatsing der woorden
33o en 33p veel hulp in den strijd tegen de kwaknister kunnen adviseer en over de samenstelling „behoudens bij aflevering op recept.... enz."
zalverij kan worden verwacht en grond die mee­ der lijst van de specialité's, waarvan de invoer doet het schijnen alsof het middel, indien het
ning op hetgeen in de Memorie van Toelichting geoorloofd is."
op recept wordt afgeleverd geene,, schadelijke
op die artikelen te vinden is
Daar in het ingediende wetsontwerp, met deze uitwerking kan uitoefenen," wat natuurlijk aller­
Het doel is, volgens die memorie, niet alle voorgestelde beginselen in hoofdzaak geen rekeminst de bedoeling van den wetgever is. Een
aanprijzen van middelen te wer si, maar alleen ning is gehouden, kan ik ze hier onbesproken duidelijker omschrijving der bedoeling lijkt wen-
de „'pakkende" reclame die het publiek geld uit laten. HERMAN VAN GELDER. schelijk. A. LIND.
den zak tracht te kloppen. Die reclame kan niet
volstaan met wat voor de wetenschap of mensch­
II.
lievendheid toereikend is, maar zij heeft haar Het heeft mij altijd toegeschenen, dat de al- BERICHTEN.
eigen cachet, dat voor „wie hieromtrent pracgemeene bepalingen tegen bedrog in ons Wettische
ervaring opdeed," duidelijk herkenbaar is. boek van Strafrecht (art. 326 v.v. o.a. art 329 2°) Congres voor Openbare Gezond-
Wie b.v. de reclame-biljetten leest, waarme de justitie niet zoo machteloos laten in de beheidsregeling, gehouden te Deventer, op 10
de dagelijks voorkomende en meest bekende strijding van het aanprijzen, ad ver teer en en ver en 11 September j.1.
kwakzalversmiddelen openlijk worden aangepre- koopen van [kwakzalversmiddelen als" men uit Zooals reeds vroeger vermeld is, betrof een der twee
zen, wie, onder meer, ziet dat één en hetzelfde I het stilzitten der parketten zou moeten opmaken, opmaken. ! punten, die een onderwerp van beraadslaging op
middel tegen allerlei geheel verschillende kwalen Nu echter de noodige vervolgingen ten eenen- ' dit congres uitmaakten : het ontwerp van wet tot herwordt
aanbevolen, zelfs zonder eenig onderzoek male uitblijven, juich ik, schoon geen be wondeziening van de wet van 1 Junij 1865 (Stbl. No. 61).
van den lijder, zal toch wel geen oogenblik in | raar van voortdurende vermeerdering der speciale I regelende de uitoefening der artsenijbereidkunst,.
Voor zoover de daarin opgenomen bepalingen ter
twijfel verkeeren, dat de aangeboden zelfstandig wetsbepalingen, het mvosgen der artt. 33o en 33p bet u der kwakzalverij ter sprake kwamen
heid de daaraan toegeschreven hoedanigheid, in het ontwerp tot herziening der wet van 1 ' zij hier een korte beschouwing weergegeven, ten deele
niet bezit. Wie, om een voorbeeld te noemen, Juni 1865, regelende de uitoefening der artse­ ontleend aan het uitvoerig verslag van de zittinzou
de bewering .dat „Abdijstroop de tering jnijbereidkunst, van harte toe.
gen van het Congres opgenomen in de N. Rott. Couvoorkomt"
niet terstond als ,, leugen" verwerpen ? Toch meen ik mijne medestrijders tegen al te rant. Het praeadvies van den heer C. GULDEN­
Waarlijk, het vereischte bewijs, bij een der­
STEDEN EGELING
optimistische toekomstdroomen te moeten waar­
is, voorzoover het de bestrijgelijke
reclame is niet zoo moeilijk te leverenjen
ding der kwakzalverij aangaat, meegedeeld in ons
schuwen : de hydra der kwakzalverij heeft tal- Maandblad van Augustus j.1. waarnaar wij onze le­
het zijn juist dit soort reclames, waarvan de kwaklooze koppen en al snijdt de justitie er eenige zers, kortheidshalve moeten verwijzen. Uit dat praezalver
moet gebruik maken, wil hij zijn „zaak" af, er zullen allicht weer andere aangroeien waar- . advies bleek de vrees van den adviseur, dat de ontwor-
met succes drijven, wil hij het lichtgeloovig putegen het nieuw gesmeedde zwaard van Themis peil bepalingen tot beteugeling der kwakzalverij
bliek in zijn netten lokken.
niets vermag. (vooral de voorgestelde artikelen 33o en 33jp die onze
Intusschen, zou men den kwakzalver in plaats Een paar leemten in de voorgestelde artikelen lezers * op een andere plaats in dit blad vinden, )
van door het voorgestelde m.i. veel doelmatiger mogen in 't kort worden aangestipt
zeer dikwijls het doel zullen missen, weshalve een
kunnnen treffen door de eenvoudige bepaling : Hoe zal kunnen worden opgetreden tegen naam andere regeling van den verkoop van specialité's
De aankondiging in het openbaar of aanbeveling looze vennootschappen, die het exploiteeren van I werd aangegeven.
van middelen, met opgaaf van ziekten waartegen kwakzalversmiddelen ten eenie of bijkomend L^?- SALM deel * de vrees van den heer EGELING
zij heeten te helpen of die zij trachten te voorkomen, doel hebben ? Indien dat doel duidelijk uit de ?* 1S van ^f 11 ^' w ^ *f °L T
• 7 7„ TT X ' ij- i , v, , i -, -tr T, .,,. . J oorgestelde
, . .doen, sympathie te betuigen met de v< en talrijke
tische
is verboden.
vakbladen
Voor geneeskundige
zou hierop een
en
uitzondering
pnarmaceu- worden statuten verleend, blijkt, zal gelijk de Kon. mij uit Bewilliging één geval wel reeds niet is ; voetangels artikelen 33o en klemmen; en 33«. Op het dit zal gebied hoogst lige moeilijk zijn
kmnnen worden gemaakt.
gebleken doch het versluieren van dit doel zal wel het bewijs te construeeren dat, (zooals in de artikelen
(Ik geef de redactie gaarne voor betei.) niet onmogelijk zijn.
worden aangegeven) de zelfstandigheid of waar de

•daaraan toegeschreven hoedanigheid niet of slechts
i Hoe luttel zijn b.v. de resultaten, verkregen door
in geringe mate bezit of een schadelijke nevenwerking |
MEDEDEELINGEN
sanatorium-behandeling van den tuberculose-lijder
uitoefenen kan.
Door een misverstand van het bureau van het •AN VERSCHILLENDEN AARD. I terwijl de therapeutische waarde van tuber culine
nog steeds op zeer losse schroeven staat. Tu-
congres kwam de afgevaardigde onzer Vereeniging,
de heer E. J. ABRAHAMS, eerst laat aan het woord, Santal Parels van Dr. Dunion. berculine-inspuitingen en sanatorium-behande­
zoodat hij zich zeer moest beperken.
ling, de beide middelen, waarvan men de meeste
Een tot ons gerichte vraag is aanleiding, da* wij
Hij deelt de meening van den heer SALM ten aan­
resultaten meende te mogen verwachten, ze blijzien
van de artikelen 33o en ZZp niet geheel. Al acht
het onderstaande nog eens uit het Maandblad ken niet veel waard te zijn, in den strijd tegen
hij de voorgestelde regeling niet afdoende toch zal van Mei 1903 overnemen :
de tuberculose.
het verstandig zijn, deze artikelen voorloopig aan te ,,Geheime ziekten, Blaasontsteking, Nierziekte Staan we dan vrijwel machteloos tegenover
nemen. Dan is er althans reeds iets verkregen. bloederige, troebele of pijnlijke Urineloozing wor den tuberkelbacil ? „Palma sub pondère cres-
De bezwaren tegen de redactie enoemde ar- den spoedig genezen door de beroemde Santal Pa- cit." Er bestaat wel een middel, waarmede reeds
-artikelen ingebracht deelt spreker niet. Wanneer deze reis van Dr. DUMON. Vanaf den eersten dag wordt I door verscheidene artsen bij tuber culose-lij ders
-artikelen aangevuld werden met: „of onware me- net lijden reeds verminderd en treedt de beterdedeelingen
verspreidt omtrent de werking van deze
zeer gunstige resultaten zijn verkregen, doch dit
schap in. Per flacon met 50 Parelen / 1.50, franco
stoffen," dan is men er, volgens spreker.
geneesmiddel wordt niet dóór alle medici toege­
Hij kan zich dus niet vereenigen met de opvatting
/ 1.60/'
past omdat het een geheimmiddel is en het wordt
van den prae-adviseur GÜLDENSTEDEN EGELIN G dat de Op deze wijze wordt de aandacht op boven­ om deze reden ten onrechte door vele genees­
»artikelen 33o en 33p verwerpelijk zouden zijn. Met genoemde Parels gevestigd. Het groote getal midkundigen nog steeds met een zekere vooringeno­
deze bepalingen, aangevuld met bovengenoemde delen tegen de kwalen, in de advertentie aangeduid menheid beschouwd. Met dit middel bedoel ik
•clausule, moest men het maar eens voorloopig pro- en die helaas ! nog zoo g-'etig aftrek vinden is, „Granuline"
•beeren.
schijnbaar weer met één vermeerderd. „Schijn­
De gunstige werking, van het middel wordt als­
De heer GULDENSTEDEN EGELING wenscht de buitenbaar", wantzooals denaam reeds deed vermoeden,
landsche spécialités zooveel mogelijk te weren. Spreker
dan verkondigd en tevens melding gemaakt van
wordt hier niets nieuws aangeboden, niets, dat
zou dit ook van de binnenlandsche procédé 's wen-
zijn onschadelijkheid. De resultaten, verkregen
den geneesheer niet bekend is. Het onderzoek ingesehen
Doch verre *ou preker de.voorkeur geven 1^ƒ
door drie met name genoemde geneesheeren, die
doôr den heer Dr. C.PEEYJR
•aan de bepaling, zooals die in Frankrijk en Engeland , , , A , . . ' * _ "' heeft , aan het middel beproefden en die, volgens hun be­
bestaat, dat gein enkel geneeskrachtige stof zal mogen | getoond dat de inhoud der 50 capsules, in weren, ten voordeele van Granuline uitvielen,
worden verkocht, als niet op het etiket de samenstel- flacon aanwezig, bestaat uit Sandclhoutolie (oleum worden vervolgens medegedeeld, waarna de
'lingjen bestanddeelen van die stof duidelijk is vermeld. santali) en wel dat in iedere capsule ongeveer schrijver aldus voortgaat :
Nadat de beide prae-adviseurs zeer in het kort 300 milligr. voorhanden is.
„Wat is nu mijn doel met dit opstel ? Een ver­
iadden gerepliceerd — het uur was door het langdu­ Menig lezer zal nu denken, dat 't niet noodig is heerlijking van Granuline ? Neen ; mijne bedoerig
debat reeds ver gevorderd — werd het debat tegen deze parelen — met een bekend geneesmid­
gesloten.
ling is alleen er op te wijzen, dat mijn middel in
del — in ons blad op te treden: ; wij zijn echter
De conclusies kwamen, de gewoonte op dit congres
elk geval waardig is verder te worden onderzocht
.getrouw, niet in stemming.
van een ander gevoelen.
en ik geloof, dat een grondig onderzoek aangaan­
De olie van Sandelhout heeft weliswaar in den de de werking van Granuline de tuberculose­
laatsten tijd aanwending gevonden — en met suc­
Wonderdokter verdwenen. — De bebestrijding
ten goede zal kunnen komen.
bende wonderdokter B., te Murmerwoude (Fr.)
ces — ter genez'ng van sommige kwalen, in de Dat het geheim-houden van de samenstelling
die een drukke praktijk had en wegens recidive ver­ advertentie opgenoemd maar toch moeten wij van een middel een ernstig beletsel zou moeoordeeld
werd tot 2 x ƒ 100 boete, of 2 x 60 dagen ernstig waarschuwen tegen het gebruik van Duten zijn voor de toepassing ervan, zooals door
dagen hechtenis, is sedert eenige dagen spoorloos mon's Santal Parels wanneer dat gebruik zonder sommige medici wel eens beweerd is met betrek­
verdwenen. Men zegt dat hij naar Duitschland ge­ voorkennis van den geneeskundige gschiedt. king tot Granuline, deze meening wordt niet
vlucht is. (N. v. d. D). Bij nalezing van de „gebruiksaanwijz'ng" die bij door alle artsen gedeeld ; immers wij weten, dat
de flacon is gevoegd bleek het ons dat de Pare­ het geheim-houden van de samenstelling van
Mevrouw Jasinski. Dezer dagen heeft len worden aanbevolen bij tal van verschillende
•de substituut-officier van justitie te Amsterdam,
Tuberculine, zooals dit door Prof. Dr. ROBERT
aandoeningen. Ons blad is geen geneeskundig
mr. W. L. LUYKEN GLASHORST, vergezeld van den
KOCH aanvankelijk geschiedde, in het geheel
commissaris van politie A. F. TJASSENS KEISER, blad en komt onder de oogen van allerlei lezers geen beletsel is geweest voor de medici, dit mid­
•den inspecteur VAN GORCTJM en eenige rechercheurs en lezeressen ; daarom kunnen wij den a,a?d der del direct bij hunne tuber culose-patienten toe
een inval gedaan bij de „deskundige" mevrouw JA- aandoeningen h"er moeLijk opnoemen, wij moe­ te passen. „Trouwens van verschillende genees­
•SINKI. die in het benedenhuis van perceel 260 aan de ten volstaan met er op te wijzen dat de Parelen methoden kennen wij de werking niet. En ook
•Ceintuurbaan te Amterdam haar praktijken uit als een „uitmuntend geneesmiddel van beproefde al was het recept (van Granuline) bekend geweest,
•oefent en er tevens een chemisch laboratoruim Hy- werkdadigheid" worden aangeprezen o.a. bij blaasgiëa
geheeten op na houdt. Mevr. JASINSKI was niet
dan nog zouden wij de werking mogelijk nog niet
ontsteking, etterachtige nierziekte, blaascatar-
thuis.
eens hebben kunnen verklaren. Wij weten, dat
rhe bij de grijsaards, steenko.iek, steenziekte in
Een juffrouw, werd aan een lang verhoor onder­
Röntgenstralen en licht, volgens FINSEN, lupus
worpen. Een groot aantal instrumenten en medica­
de nieren ot' graveel. In deze aanbeveling liggen verbetert of geneest, maar hoe deze stralen prementen
werd door de rechercheurs ingepakt en op de gegevens d e de Santal-Parels tot een kwakcies werken, weten wij niet. En is het met vele
•een handkar weggereden. (Telegr.) zalversmiddel stempelen. Het móge waar zijn geneesmiddelen wel anders ; weten wij precies
Tegen de firma JASINSKI hebben wij nog onlangs,
dat bij zeer enkele van bovengenoemde ziekten te vertellen, hoe jodkali, chinine en hoe b. v.
in het Maandblad van December 1914, opnieuw de aanwending van Sandelhoutolie genezing of- kwik werkt ? (Dr. C. W. BOLLAAN, Geneeskun­
gewaarschuwd.
verlichting brengt, onwaar is het, dat het voor aldige Courant van 28 Sept. 1912). „Welkereden
len een uitmuntend en beproefd geneesmiddel zouden we hebben om een dergelijk geneesmiddel
Een kwakzalver ontmaskerd. is. Integendeel, het geloof, aan de bewering van
Bij een proces, dat de Altona tegen een kwakzalver
waarvan we de samenstelling niet of onvoldoende
DUMON en dientengevolge het opvolgen van zijn
gevoerd werd, trad een ver buiten de grenzenvan zijn
kennen, te weren, indien we naar onze (subjec­
raad zal menigeen, voor wien nog beterschap
stad bekende „wonderdokter" de fabrikant ALOIS
tieve) meening voldoende van de werkingswijze
MAYER, als deskundige op. Hij beweerde dat de oog- |
mogelijk was, geheel ongelukkig maken. De bo­ weten, om het te mogen toepassen, en het een
diagnose, zooals ook de beklaagde die in practijk ge- j vengenoemde ziekten — en ook die, welke wij aanwinst voor onze therapeutische schatkamer
bracht had, een onfeilbaar middel is om verschillen-1 niet hebben genoemd maar die wel in de „ge­ is ? Weten we in alle gevallen, waarin we hem
de ziekten te herkennen en betreurde het, dat de ge-1 bruiksaanwijzing" zijn opgenomen — behooren toepassen, hoe de electrische stroom werkt? We­
ïieesheeren het niet willen inzien. MAYER, onder eede tot die kwalen, waarvan de juiste aard slechts ten we hoe de laparotomie werkt bij tbc. peri­
verhoord, verklaarde, dat het oog de meest vertrouw- j door een deskundig onderzoek met zekerheid
bare Röntgenfotografie van het lichaam was, en altonitis,
de kunstmatige pneumothorax bij pleu-
kan worden vastgesteld. Alleen dit onderzoek
le ziekten en verwondingen aantoonde. „De oogdianoritis
? Weten we, hoe het thyreoidine, het adre­
kan de methode bepalen, waarop genezing met
se moest in het leerplan van de medische faculteit |
naline, het aspirine, het kreosoot, het arsenicum
opgenomen," meende hij en bood aan in tegenwoor­
vrucht is te beproeven, en zeker zullen daarbij werkt ? Kan een collega, die een nieuw middel
digheid van medische specialisten bij verschillende i gevallen voor den dag komen, waarbij het ge- ] propageert en geheim houdt, ons de overtuiging
patiënten een oogdiagnose te stellen.
bruik van Sandelhoutolie met beslistheid is j schenken, dat het goed is, dan is het niet in strijd
Een schepen, die onder behandeling van den won­ af te keuren. Wie nu, zonder dit onderzoek, maar met onze waardigheid ook van dit gunstig werkend
derdokter geweest was, verklaarde, dat alles bedrog Parelen van Dumon gaat slikken, stelt zich zeker geneesmiddel te profiteeren." (Dixi Vox Medico­
was en MAYER bij hem alle mogelijke hart- en nier- aan het grootste gevaar bloot."
rum van 5 Dec. 1911).
zieksen uit zijn kunstoog gelezen had.
Om nu deze overtuiging ook te kunnen schen­
De deskundige protesteerde heftig en de zitting
werd verdaagd om den volgenden keer den schepen
ken aan die artsen, welke mijn middel nog niet
UIT DE PERS
-als getuige te dagvaarden. (Leeuw. Crt.)
of slechts zeer onvoldoende hebben toegepast,
verklaar ik mij bereid belangloos eene ruime hoe­
Nog eens Granuline.
Waarschuwing tegen huismiddelveelheid
Granuline beschikbaar te stellen tot het
tjes. De Duitsche regeering vermaant de bevol­ In Vox medicorum van 25 Augustus komt de behandelen van een aantal patiënten, lijdende aan
king geen huis- of geneesmiddelen aan de soldaten heer J. H. VAN GRAFHORST, in een ingezonden tuberculose of scrofulose ; en het komt mij voor,
toe te zenden als liefdegaven. De bedoeling is hierbij stuk, nogmaals op voor zijn geheimmiddel. Wij- dat deze toepassing van mijn middel, met het
uitstekend, maar de gevolgen kunnen schadelijk ontleenen daaraan het volgende, waardoor wij oog op de gewenschte controle, in een ziekenhuis
-zijn. De soldaat kan niet weten, wat de verschijn­ gelooven het hoofdzakelijkste mede te deelen. of dergelijke inrichting zal moeten plaats vinden.
selen, waartegen hij de middelen zou nemen, te be-
„Het aantal middelen, met meer of minder op­ Over den uitslag van dit onderzoek maak ik
teekenen hebben. Door zich zelf te behandelen, zou
hij, tot groot nadeel voor zich zelf en in sommige gehef, en met meer of minder recht, aanbevolen mij volstrekt niét bezorgd mits de toepassing gevallen
ook voor anderen, verzuimen, intijds deskun­ tot bestrijding der tuberculose, is ontzaglijk ; schiede geheel volgens de door mij gestelde indidige
hulp in te roepen. Wat er aan geneesmiddelen hoe weinige echter hebben tot heden, zij het dan caties.
noodig is, wordt door het legerbestuur wel ver-1 ook maar in zeer geringe mate, aan de dikwij Een overwegend bezwaar kan m.i. voor dezen
•schaft. (T. G). hooggespannen verwachting kunnen voldoen ? I proefneming met Granuline niet bestaan, daar

mijn middel in alle omstandigheden volmaakt dergelijke proefnemingen toch waarlijk niet veel I blijken inderdaad het geneesmiddel tegen tuberonschadelijk
is en ik mij bereid verklaar, desge- gewicht wordt gehecht. ! culose te zijn, waar de menschheid nog steedswenscht
de verantwoordelijkheid voor de toepas- Tot die laatste soort rekent men gewoonlijk in anstige verwachting naar uitziet. Het is jamans
op mij te nemen. Met die medici, welke mijn de „proefnemingen" dpor gewone medici in hun mer, dat collega VAN GRAFHORST nog altijd te
voorstel in overweging zouden willen nemen en gewone .praktijk. De Voorbeelden ervan ziet men | halsstarrig is, om zijn eenmaal ingenomen stand-
een ziekenhuis of dergelijke inrichting tot hunne
beschikking hebben, zal ik hierover gaarne nader
van geachten wisselen."
Behalve een kort onderschrift, waarbij dè
Redactie van , Vox Medicorum verklaart :
„Wij kunnen nog altijd niet inzien dat een geneesheer
vertrouwen in een door hem uitgevon-
in overvloed in de attesten, welke verschillende punt te verlaten."
nieuwe therapeutische, praeparaten vergezellen
en waarbij de proefneming zich uitstrekt over een I
luttel aantal gevallen, waarvan zooveel procent
genezen zijn en zooveel procent belangrijk ver­
CORRESPONDENTIE.
Abonné te 's-Q Wijbert-icibletten bestaan uit drop, gom
beterd. Zulke attestera zullen ongetwijfeld wel j pepermuntolie, komen dus, behalve de pepermunt, overeei
hun nut hebben, anders zou men ze niet telkens met Zeeuwsche drop. Dit-.-is een 'huismiddeltje, dat somwijlen,
bij hoesten verzachting aanbrengt, meer niets.
weer op de reclamepapieren der fabrikanten zien
Van al de wonderen, die er van deze tabletten worden.
ttJSgStSeiSÖ^o^Äl llfPl IÄ1ISÄPÄ onderzoßk i^ifiSSlSSffi S
ook al wil hij groote hoeveelheden voor proefnemingen
beschikbaar stellen." bevat hetzelfde no.
van de Vox een hoofdartikel, dat als een antwoord
op het „Ingezonden Stuk" is te beschouwen ,en
dat aldus luidt :
„Wederom de Granuline.
In dit nummer vinden de lezers een uitgebreid
ingezonden stuk van collega J. H. VAK GRAFHORST
hebben zij toch niet. ..veel waarde. ' waarheden, die er omtrent de werking van dit onschuldig
Er komt nog iets bij. Het maakt een groot ver- middeltje met zoo'n ophef worden verkondigd, geven het
i ., j. i i j i. x j -- i i I de kenmerken van kwakzalverij.
schLl, wat het onderwerp van het onderzoek zal .j\ R B. fe ,,.ft Volg6ns ^ laatste 0nder20eldngen Tan.
zijn. Wanneer een middel wordt aanbevolen, Da. j...p. SUTVEE te Amsterdam, is de samenstelling van
dat een enkel eenvoudig effect moet hebben dat de- « * b tegen asthma van Dr. Daarna aldus :
gemakkelijk in de praptijk is na te gaan, zal men :] D '» osthma-dremk is een oplossing van ongevaer 8 %.
er licht toe overgaan,, dat middel eens bij een serie
patiënten toe te passen. Maar wanneer het
geldt de genezing van een zoo gecom'pliceerde
joodkalium in circa 375 gram wa,ter, vermengd met 10 gram.
Eau des Carmes en 5 gram van een tinctuur, vermoedelijk
Lobeliaiinctuur.
Daam's asthma-druppels bestaan uit 20 gram Fowlers Vloei-
die daarin een poging doet om voor het door hem ziekte als de tuberculose, wordt de zaak anders. s % ( i ^ r ^rdaS-en°if vÓol"het 3 "eSS bitter ^£ n '
uitgevonden geneesmiddel tegen de tuberculose Om een dergelijk middel aan een werkelijk be­
mid-
, del zal onderzocht -worden, zoodat gij er spoedig meer van.
een proefnemer te vinden, die het door ruime trouwbaar onderzoek te onderwerpen, moet men I zult vernemen. Van. dien oogheelkundige zullen wij trachten,
toepassing een eervolle erkenning kan bezorgen. in alle mogelijke opzichten uitgerust zijn voor de ie*
Wanneer wij ons indenken in den waarschijnlijken
gedachtengang van den uitvinder, kunnen
8 naders te weten te komen.
controle van alles wat hierop betrekking heeft. , H \ de F - to4 - Ongetwijfeld zijn die pillen kwakzalverij ;
T.*. • j. i i j i." i ! de adressen, waar zu te krijgen zijn, wijzen er al op. Zoodra
Men moet met enkel, de verschijnselen nagaan , er gelegenheid toe £ zuUerfWii i laten onderzoeken,.even.
wij ons best begrijpen, dat hij tot die poging komt. die zich gemakkelijk aan den patient demonstree-1 als de door u genoemde oogdruppels, waarop onze aandacht
Hij is in het volle vertrouwen, dat zijn praeparaat ren, maar men moet.met zekerheid kunnen be- reeds was gevallen,
inderdaad aan de door hem gekoesterde ver- palen of de patient aan tuberculose lijdt of later Uwe andere vragen zullen wijden SecretarU-peimmgmeestet
... . -, . J.J.J.- j - i ri- •• j_ -t i . -n, -, . onzer Vereemging mededeelen; bil dien hooren ze thuis.
Waehting voldoet, en meent de motieven, die hem of hij van zijn. tuberculose genezen is. En daarin Uevr_ ,. *. j . te 4. Ben middel om rimpels te doen verdwijtot
geheimhouding der samenstelling voeren, schuilt een. groote moeilijkheid, dje collega VAN »en. kunnen wij onmogelijk in de kring onzer bemoeiingen
volkomen gerechtvaardigd, om in die geheim- GRAFHORST, ons zeker- grif zal zoegeven. opnemen. Wij 'hebhen zooveel te doen met de ais geneeshouding
tot het uiterste te volharden. Die motie-, Natuurlijk volgt hier. niet uit, dat die moeilijk- ' mi f d D : ; faanbevolen kwakzalverijen, dat wij onmogelijk nog
•_ ,- , -, , , ' j i • i t ei j ' n v L i • sc/wontiemsartikelcn daarbij kunnen nemen. Het gehermmidven
worden, volgens hem, door het gros der heid ons moet afhouden van alle onderzoekingen | del van Josefine Lynh maakt op ons intusschen wel den in.medici
verkeerd beoordeeld en zijn geheimmiddel betreffende geneesmiddelen tegen de tubercU- drukvan kwakzalverij. Die behandeling pes brief,-de vragendientengevolge
met wantrouwen aangezien en lose. Maar wel, dat men niet te lichtvaardig zulk[üi2Êi-jie beloite: „Goed of geld terug" en daarbij die mooiegenegeerd.
Hii is overtuigd, dat de practijk- hem een onderzoek zal beginnen en' alleen dan zich »t^ten met portretten, 't Ujkt alles zoó" echt kwakzalver-.
P . . °, v-T* i j ii i j i i. .7. ï i i :;v 'f ~. acntig, dat wij, ook zonder nader onderzoek, u de grootstein"
het gelijk zal stellen, de door hem betoogde daaraan waagt, wanneer men vertrouwen heeft I voorzichtigheid aanbevelen. Wanneer wij in uw plaats waren,
genezingskracht der granuline ' volkomen zal, dat het resultaat guns,tig zal. zijn. En het lijkt zouden wij zeker van de aanbieding geen gebruik maken.
bevestigen en hij zou dus gaarne die praktijk, ons nu wel. erg naïef, wanneer collega VAN GRAF- -^Wlj zien ons genoodzaakt nog eens de aandacht op het
die alleen door toepassing op groote schaal ver- HÖRST op grond van hetgeen er over ziiri'iirae- T^^ d e te vestigen: •
i i , r D ! . ° i-i i T r *? . ; - . i ... • u i. r Van ongeteekende brieven wordt, m den regel, geen nota.
kregen kan worden, zooveel mogelijk bespoedigen, paraat geschreven is,,,ziçh en zijne granuline op | genomenf slochts bii vragen van onschuldigen aaid wordt
Misschien is er nog een ander motiefje. De ge- gelijke lijn stelt met "KOCH en zijn tubercûline. wel eens anders gehandeld:
neesheeren, op enkele uitzonderingen na, hebben .-Wij hebben indertijd géschreven, dat het'me- j Spoedeiäshende en enkele andere, bijzondere gevallen uitstelling
genomen tegen hem en zijn praeparaat. dicament op grond van 'de gepubliceerde 'erva- f< JZ ° nderd . beantwoorden wij de tot ons gerichte vragen de
T~.. . ? i i i ° j - i rj j i . - i . j • ' S . i v Vereemging en het Maandblad betreffende, mdien mogeln k*.
Hij is als kwakzalver gedoodvertd, tegen net ringen, waard is, om ,te worden onderzocht en alléén m het Maandblad.
gebruik van zijn middel is gewaarschuwd als wig. meenen, dat dit nog het geval kan zijn. Wij Het insluiten van postzegels voor antwoord is voor ons.
kwakzalverij, en het een en het ander doet hem betreuren, het daarom, dat collega VAN GRAF- e 6 naar een verweermiddel grijpen, dat hij kiest in HORST nog steeds den weg niet wil inslaan
den vorm van een royaal aanbod tot proefnemin- die tot zulk een onderzoek zou kunnen leiden. reden om van dezen regel af te wijken.
Commissie* Eerste hulp bij Bedrijfsongevallen. Wij betuigen,
gen. Wordt dit aanbod aangenomen, dan is er alle Die Weg is het laten varen van zijn geheimzin­
onzen dank voor het ontvangen Verslag over 1914.
kans dat de uitslag minstens genomen bevrenigheid. Hij behoeft het niet van de daken te HERHAALDE WAARSCHUWINGEN.
digend is, en is het middel tegelijkertijd officieel verkondigen, maar wanneer hij slechts enkele
erkend. Wordt het niet geaccepteerd, dan kan die van de daartoe aangewezen collegae de over­
PINKP1LLEN. Deze, nog steeds onophoudelijk In,
weigering toch in ieder geval als reclame worden
onze Nederlandsche bladen en in brochures met veel
tuiging kon bijbrengen, dat zijn praeparaat be-
ophef aangekondigde pillen zijn door de lieeren G. B.
uitgewerkt en heeft de voorsteller een straaltje standdeelen bevat, die op wetenschappelijk ver-
SCHMIDT en Prot'. P. VAN DER WIELEN te Amsterdam onderte
meer in de aureool van miskenning door de klaarbare gronden de tuberculose kunnen gerie- zocht met het volgend resultaat ;
„officiëele" wetenschap. zen, bestanddeelen, die zij als zoodanig nog niet In een honten, kokertje bevonden zich 38 stuks ver­
Misschien brengen wij hier te veel baatzuchtige kennen, dan is het wel zeker, dat zij zonder voor- suikerde pillen (ieder kokeitje moet 35 stuks b.evatten,
bedoelingen op rekening van collega VAN GRAF- oordeel een proefneming zullen willen beginnen. maar 't schijnt er op een p

No. 11. November 1915. Oplaag 7250 Exemplaren. Vijf-en-dertigste Jaargang.
Maandblad uitgegeven door de Vereeniging
TEGEN DE KWAKZALVERIJ
onder Redactie van H. VAN GELDER.
Bestuur der Vereeniging : MR. P. W. DE KONING, Advocaat te Amsterdam, VOORZITTER ; MR. J. L. F. BöHTLINGK, Substituut-Officier van
Justitie bij de Arrondissements-Reohtbank te Rotterdam ; MR. A. A. CNOPIÜS, Officier van Justitie bq de Arrondissements-Reohtbank te Winschot**,
MR. A. VAN DER ELST, Ambtenaar van het O. M. bij het Kantongerecht te Leiden ; Ds. F. C. FLEISCHER, Ooopsgez. Predikant, te Winterswijk ;
C. NANNES GORTER, Journalist te Alkmaar ; P. KEG Cz., Oud-Postdirecteur te Middelburg. ; MR. A. LIND, Advocaat te Amsterdam ,
J. VAN RIEL, Dir. Mil. Apotheker, Direoteur van het Rijks Magazijn van Geneesmiddelen te Amsterdam ; DR. G. ROMIJN, Inspecteur van de
Volksgezondheid te 'e-Hertogenbosch ; E. J. ABRAHAMS, Arts te Amsterdam, SECRETARIS-PENNINGMEESTER.
Ieder Lid ontvangt één Exemplaar van het Maandblad en heeft recht op hoogstens 10 Exemplaren ter gratis-verspreiding.
LID DER VEREENIGING is ieder die haar doel helpt bevorderen
en een Contributie betaalt van / 3.—.
Adres voor de REDACTIE van het Maandblad bij den Redacteur,
MSTEL 102 te Amsterdam ; voor het BESTUUR DER VEREENI­
GING en voor AANGIFTE van LEDEN en ABONNÉ'S bij den
Secretaris-Penningmeester E. J. ABRAHAMS, Arts, KEIZERSGRACHT
239, AMSTERDAM, bij wien ook losse exemplaren van het Maandblad
moeten worden aangevraagd.
Vereeniging tegen de kwakzalver ij:
Mededeelingèn van het Bestuur : Beredeneerd register van
de in 35 jaar onderzochte middelen. — Verslag van de
jaarlijksche Algemeene Vergadering.
Hoofdartikel : Sanitas.
Berichten : De oorlog en de belasting op verpakte
geneesmiddelen in Engeland. — De ,,massage' '-inrichtingen.
Mededeelingèn van verschillenden aard
De maatschappij „Spiraea". — Een „truc" om koopers te
lokken.
Uit de Pers: Nog eens Granuline-
R s c_h t s z.ajk e n :_ Dokter en.,.Scheikundige".
Herhaaldo waarschuwingen: Retail's zelfbewaring.
Belangrijk bericht.
Op de Algemeene Vergadering* der
Vereeniging is besloten, dat er eeni
beredeneerd register zal worden uit­
gegeven bevattende alle door de Ver- i
eeniging in 35 jaar onderzochte mid- j
delen. Dit boekje, dat populair wordt j
geschreven, zal ook voor niet deskundigen
het lezen waard zijn. Voor onze
ïeden wordt het tegen sterk verminderden
prijs beschikbaar gesteld mits
voor 1 Januari 1916 besteld. In het
December-nummer wordt de bon af-1
gedrukt waarop men uitsluitend het
werkje tegen verminderden prijs zal
kunnen krijgen.
Geplaatste bijdragen en onderzoekingen van kwakzalversmiddelei en
spécialités worden desverlangd gehonoreerd.
Het nadrukken van artikelen uit dit blad is niet alleen geoorloofd
doch wordt zelfs dringend verzocht.
ABONNEMENTSPRIJS, Franco per post... / per Jaar /1.25
INHOUD.
VERSLAG van de jaarlijksche Algemeene De Secretaris deelt mede dat inderdaad soms
Vergadering van do Vereeniging tegen de de samenstelling der kwakzalversmiddelen zich
Kwakzalverij gebonden op Zaterdag 16 wijzigt, maar dat dan gewoonlijk een tweede on­
October 1915 te Rotterdam.
derzoek van de Vereeniging volgt. In dergelijke
Vereeniging tegen de Kwakzalverij,
Mededeelingèn van het Bestuur.
gevallen is hij van plan alleen het verbeterde on­
De Voorzitter roept den Joden het welkom toe.
derzoek op te nemen.
Hij zegt dat onder invloed van den nog steeds
woedenden oorlog ook onze werkzaamheid zich
Wat de verouderde middelen betreft, deze moe-,
heeft beperkt, zoodat verleden jaar geen gewone
ten zijns inziens alle worden opgenomen, behalve
algemeene vergadering kon worden gehouden.
om historische redenen ook nog hierom, wijl
Nu echter allerwege de arbeid meer wordt opge­
vaak een oud vergeten middel plotseling weer opvat
en weer voor andere zaken belangstelling beduikt.gint
levendig te worden, vatten ook wij weer met Men denke b. v. aan Moeder SeigeVs middelen
volle kracht onzen strijd tegen het ernstige waaraan niemand meer dacht en waarvoor thans
euvel der kwakzalverij aan, voor de belangen der I plotseling weer reclame wordt gemaakt Het is
volksgezondheid. Het belangrijkste dat voor ons gemakkelijk wanneer men dan dadelijk de samenin
dit jaar gebeurde was wel het feit, dat de Neder stelling weet, dan kan men waarschuwen.
landsche wetgever de genegenheid toont om ons De Voorzitter zegt dat men in de voorrede
te helpen en dat hij de onbeperkte'macht oin tegen melding moet maken van het feit, dat de samen­
over het publiek te liegen en te bedriegen, ook stelling wordt medegedeeld, zooals die op het
op ons gebied, aan banden wil leggen.
oogenblik van het onderzoek was. Indien men dit
Te vermelden valt het overlijden van ons Eere- doet komt men aan de bezwaren van den heer
lid Dr. G. W. BRUINSMA, een der oprichters on­ WYNNE tegemoet. Het crediet / 400 voor drukker
zer vereeniging ; hem zijn tijdens zijn bestuur­ en / 200 voor redactie wordt verleend.
dersschap tegenwerking en teleurstelling niet be­ Bij punt 8 licht de heer VAN GELDER nog nader
spaard gebleven. Toch is hij ook na zijn uittreden zijn advies toe, dat hij heeft geschreven ter bespre­
uit ons bestuur een krachtige ijverige medestrijking van de voorgestelde wijziging inde apothekersder
gebleken.
wet. Reeds het eerste artikel helpt ons omdat nu
Een tweede verlies leden wij door het over lij­ duidelijk wordt aangewezen wie geneesmiddelen
den van Mr. ZEGERS VEECKENS, die een tijdlang zullen mogen verkoopen. Maar de hoofdzaak blijals
Voorzitter onze vereeniging leidde. | ven de artikelen 33o en 33p, daar zij het bedrog
Onze secretaris benutte de mobilisatie,om op zullen kunnen tegengaan. Het zal moeilijk zijn
de forten voor de aldaar gemobüiseerden de ken- voor den rechter - - zeggen sommigen - hetr
D^ Secretaris-penningmeester,
K. J. ABRAHAMS.
nis omtrent de kwakzalvers-praktijken te ver-, bewijs van bedrog te construeeren. Daarvoor is
breiden-
spreker niet zoo bang, dat zal gewoonlijk wel luk­
Het jaarverslag van den secretaris geeft geen ken alleen hangt alles af van de medewerking
aanleiding tot opmerkingen. De Rekening en ver­ van de ambtenaren van het O. M. die de verantwoording
1914 wordt goedgekeurd.
volgingen moeten instellen.
Tot leden van de Commissie tot nazien van de Bij de tegenwoordige wetgeving, waar men ook
rekening 1915 worden gekozen : Mejuffrouw C. heel wat zou kunnen veroordeelen, is die mede­
HUGENHOLTZ, Mejuffrouw FRANCINA SWART, beiwerking niet schitterend. Spreker zou de wet
de te Amsterdam, en de heer A. J. WYNNE, te gaarne zien aangevuld met eene bepaling, waarbij
Rotterdam.
iedere aankondiging van middelen met bijvoe­
Tot leden van het bestuur werden herkozen de ging van de ziekten, waartegen zij worden aanbe­
I heeren Mr. P. W. DE KONING, Mr. A. A. CNOPIUS volen of die zij heeten te voorkomen, zom worden
en Mr. A. VAN DER ELST, terwijl in de vacature verboden.
Mejuffrouw RESSING te Delden werd verkozen. Mr. LIND licht daarna het door hem over deze
Als nieuwe leden hebben zich aangemeld: Aan de orde komt thans het voorstel van het materie in het maandblad geschrevene toe. Hij
Dr. B. W. TH. NUIJENS, te Amsterdam.
Groene Kruis, Afdeeling Rhoon.
Witte Kruis, Afdeeling Midwovd.
bestuur om een boekje uitte geven, bevattende is geen bewonderaar van speciale strafwetten en
eene bespreking van de in 35 jaar onderzochte is het dus niet eens met diegenen, die de kwakkwakzalversmiddelen.
De secretaris licht het voor- zalverijbestrijding liever bij afzonderlijke wet
De secretaris-penningmeesteTj stel toe. Men wil de middelen, groepsgewijs naar geregeld wilden zien. De ontworpen artikelen vindt
E. J. ABRAHAMS. de kwalen waartegen zij heeten te helpen, bespre- hij heel goed, alleen zou hij gaarne de redactiewij -
en, en een voorrede en een register daaraan toe- zigingen zien aangebracht zooals hij die in zijn stuk
Wie als lid voor 1916 toetreedt ontvangt de
nog in 1915 verschijnende nummers van ons blad
oegen. Het crediet dat voor drukker en redactie heeft aangegeven. Vooral acht hij de wijze, waarop
gratis.
oodig zal zijn bedraagt / 600.—. aan apothekers volgens het wetsvoorste] belet
De secretaris penningm. De heer WYNNE vraagt of de samenstelling der zal worden kwakzalversmiddelen te verkoopen
E. J. ABRAHAMS. kwakzalversmiddelen zoo wordt overgenomen, allerminst afdoende. Ten opzichte van de pers
vele zijn gewijzigd enkele in onbruik geraakt. vindt spreker de maatregelen uitstekend. De redac-

ties zullen wel verheugd zijn dat de directies van volstrekt geen geheim maken, integendeel, anders dan een schandeijk reclame middel was.
thans tot het goede zullen worden gedwongen en dit luide uitbazuinen. Wij hebben hier het oog op Wij zullen het wel laten veel daaruit na te drukken,
kwakzalversadvertenties zullen mosten weigeren, i de z.g. geneeskundige wetten.
daarvoor houden wij ons blad voo: te fatsoenlijk,
De Voorzitter dankt beide inleiders.
Een dezer, de wet regelende de uitoefening der maar op den inhoud moeten wij toch met enkele
Mr. BÖHTLINGK is het met Mr. LIND in zijn | Geneeskunst, bepaalt dat de uitoefening der ge­ woo den wijzen. In gemoedelijke taal worden in
kritiek op het wetsvoorstel volkomen eens. neeskunst alléén geoorloofd is aan degenen, aan 't begin de verschillende, z.g. geheime ziekten
De secretaris is zeer verheugd dat de regeering wie— de bevoegdheid daartoe -volgens de wet is quasi wetenschappelijk beschreven ; 't lijkt wer­
iets doen wil en al had hij veel liever een afzonder­ toegekend en verder, dat ailéén de geneeskundige kelijk een boekje, dat men de jonge lieden in hanlijke
wet gehad waarbij de onbevoegde uitoefening in het openbaar mag. aankondigen, dat hij de den zou kunnen geven. Bij verdere lezing zal
der geneeskunst zoowel als de verkoop van kwak- geneeskunst uitoefent, of een titel voeren, die men echter spoedig van dit voornemen afzien ;
zalversmiddelen verboden werden, hij is met de- I hem aan het publiek als geneeskundige aanwijst. de gevolgen van de ziekten worden op zoo over­
ze voorgestelde maatregelen toch ook tevreden ; Men behoeft slechts, de advertentie-kolommen dreven wijze voorgesteld, dat den a~men lijder de
alleen zou hij twee toevoegingen wenschen, de van de meeste onzer bladen, niet het minst de schrik om het hart slaat en hij zich — en zelfs
een om iedere bedriegelijke mededeeling te straf- | kleine, te lezen om te weten te komen, dat onop­ zijn nageslacht — als reddeloos verloren moet
fen, (beweringen dat het middel uit een abdij houdelijk in het openbaar wordt aangekondigd, beschouwen. Dan wordt de reddende hand toe­
komt — valsche attesten), en de tweede dat geen dat men zich aan deze bepalingen volstrekt niet gestoken door „de Maatschappij Sanitas" die
spécialité zou mogen worden verkocht tenzij, stoort.
(wij wagen het een paar regels over te drukken),
zooals dat in Frankrijk en Engeland geschiedt, !
Een andere der geneeskundige wetten, die re­ ,,voorgelicht door geneeskundige experts, de mid­
op het etiquet de samenstelling vermeld is.
gelende de uitoefening der artsenij bereidkunst, delen kon samenstellen en aanbieden die het
,i De heer ROMIJN, zich bij het laatste aansluiten- !
(en die hebben wij speciaal thans op 't oog) be­ lijden genezen, de verloren kracht teruggeven,
de, meent dat het beter zou zijn te vragen vermelpaalt,
dat het alleen aan door de wet bevoegd ! gezondheid en geluk instandhouden."
ding van de bereidingswijze, dit is noodig aange­
geachte personen ge,oo loofd is geneesmiddelen
zien men anders de kwakzalvers toch niet con­
Vóór wij verder gaan raoeten wij „Sanitas",
tot geneeskundig doel, dus in het klein, aan het
troleeren kan.
er op wijzen, dat de Schrijver van het beroemde
publiek te verkoopen. .„ ..;
„boek", dat niet mag worden nagedrukt, niet van
Besloten wordt de opmerking van Mr. LIND
ter kennisse van de Regeering te brengen.
Ongetwijfeld geeft deze, thans bestaande wet plagiaat is vrij te pleiten. De methode, in zijn werk
gelegenheid tot ontduiking — weshalve ook een gevolgd, is lang niet nieuw en reeds door tal van
Het voorstel VAN GELDER om iedere aankondi­ nieuw wetsontwerp reeds sedert eenigentijd is in­ kwakzalvers in praetijk gebracht.Wij noemen o.m.
ging, waarbij de kwalen worden opgenoemd, te gediend — maa' het moet toch iede~een treffen, slechts het schandboek van RETAU.
verbieden vindt geen steun.
dat onophoudelijk in advertenties, brochures i De middelen, door Sanitas aanbevolen, zijn
' Het voorstel ABRAHAMS om de bepalingen uit enz. in het openbaar wordt medegedeeld, dat met talrijk en, merkwaardig genoeg, bij' de verschil­
te breiden tot iedere bedriegelijke mededeeling de bepalingen van de pha-maceutische wet in lende maatschappijen bijna allen voorhanden.
wordt door den heer LIND bestreden als onnoodig, 't geheel geen rekenschap wordt gehouden. Tal- Tal van geneeskundigen (?) misschien in den
door den heer BÖHTLINGK als onpraktisch, omlooze onbevoegden bieden zich aan als verkoo- Burgerlijken Stand van Sanitas ingeschreven en
dat men toch altijd zal moeten spreken van oppers van geneesmiddelen in 't klein en, daar 't aan hare academie gepromoveerd (Dr PIETERS,
zettelijk onwaarheid vermelden, terwijl ook de geen zij verkoopen meestal kwakzalversmiddelen Dr. PEST, Prof. JANSON, Dr. PITER, Dr. DITNGELvoorzitter
juridische bezwaren te berde brengt. zijn, is hun optreden als een groot gevaar voor de MAN, Dr. RICHTER, Dr. VALDA, Dr. LEPEBRE, Dr.
De secretaris trekt nu zijn voorstel in.
maatschappij te'"beschouwen. Zelf s met de tegen- ' LEGOL allen bekende grootheden ?) hebben de
Het tweede voorstel om de egeering te vragen woordige, niet altijd doelmatige wet in de hand middelen uitgevonden, door Sanitas, o, zoo goed­
alsnog in de wet op te nemen het voorschrift dat is het toch mogelijk, al is het wat omslach- j koop ! in den handel gebracht. Enkele • daarvan
de bereidingswijze op het etiquet moet zijn ver­ tig, tegen dit gevaar op te treden. Waarom ge- | zijn door ons aangekocht en door den heer N.
meld wordt aangenomen.
schiedt dit toch zoo zelden ? Moeilijkheden om I KEULEMANS, welwillend onderzocht. Het zijn :
Thans brengen de afgevaardigden die op het de overtreders der wet op te sporen bestaan niet; ' V'ersterkingspillen van Professor Janson. Prijs per
gezondheidscongres de discussie over deze zaak deze bieden zich zelven aan.
façon f 3.50. 50 pillen, die Lecithine bevatten.
hebben medegemaakt, verslag uit.
Zoo worden tegenwoordig verschillende groote Samariter, een druppel-apparaat,, prijs / 1.20 be­
De heer ABRAHAMS zegt dat op het congres van steden in ons vaderland overstroomd met een of vattende ongeveer 2.5 C. c.M. van een vloeistof,
een discussie op de hoofdpunten niet veel is terecht meer Maatschappijen die zich met den naam van bestaande uit pl.m. 12% Protargoloplossing.
gekomen, tal van personen spraken er over stands- ,ßanitas'' bestempelen;...(.*).....,
Sanariter-cr,ême, ,een kleine tube, verpakt < bij
belangen maar de afgevaardigden der vereeni- Op de winkels dier maatschappijen leest men de i het voorgaand middel, bevattende Calomel (een
gingen kwamen niet voldoende aan het woord. volgende opschriften : „Standardhouse Sanitas'', kwikpraeparant) en lanoline.
Eerst na 5 uur kon hij over een der belangrijkste ,,Namelooze Vennootschap Maatschappij voor. Over het gebruik van de twee laatste stoffen
punten uit het wetsontwerp spreken. Hij moest handel in pharmaeeutische praeparaten, Sanitas, j moeten wij het stilzwijgen bewaren, de verster-
zich toen tot het allernoodzakelijkste beperken Koninklijk goedgekeurd" of „Patentgeneesmiddekingspillén Worden o.a. aanbevolen tegen on­
en heeft een en ander gezegd in de richting van len Maatschappij Sanitas," aldus verkondigende macht, droomen, en verlies van levenskracht. Dat
de hedenmiddag gevoerde discussiën.
dat daar geneesmiddelen verkocht worden. Trou­ i de lecithine, een gewaardeerd bestanddeel van
De tweede afgevaardgide de heer VAN GELDER wens men behoeft daaraan niet te' twijfelen ; be­ onze voedingsmiddelen, de wonderen zal -verrich­
zegt dat hij op het late uur en gezien de onvolhalve dat de advertenties die verkoop publiek maten, die Prof. JANSON of Sanitas daaraan toetallige
vergadering geen lust meer had aan de disken, is een enkele blik op de uitstallingen dier winschrijft, zal vermoedelijk door'weinig geneesheecussiën
deel te nemen.
kels voldoende om de aard van dé ten verkoop in ren ' worden toegegeven.
De Voorzitter deelt thans nog mede, dat het voorraad zijnde middelen te herkennen. Een schei­ Maar erkend moet worden : lecithine, protargol,
bestuur gaarne eenige heeren, die zich ten opzichte kundig onderzoek van sommige dier middelen zou len calomel zijn inderdaad goed bekende genees­
van de kwakzalverij-bestrijding verdienstelijk terstond aantoonen dé aanwezigheid van stoffen, middelen in speciale gevallen door vele artsen
hebben gemaakt, .onze medaille zou uitreiken. die door onbevoegden niet in 't klein mogen voorgeschreven, waarvan de eer der uitvinding
De vergadering verleent hiertoe machtiging. worden verkocht. Inderdaad is een enkele maal noch aan Sanitas, noch aan een harer genoemde
Niets meer aan de orde zijnde sluit de Voor­ met succes, een vervolging tegen een van de Sani- geneeskundigen toekomt.
zitter de Vergadering.
tassen ingesteld, maar veel invloed heeft de straf Maar zal men vragen, als de middelen van Sa­
De Secretaris-Penningmeester, (enkeleguldens boete) niet gehad. De „Maatschapnitas inderdaad goede geneesmiddelen bevatten
schappijen" gaan vo'ort met hun reclame. Ge­ j is het dan noodig daartegen te waarschuwen ?
E. J. ABRAHAMS.
zien het steeds vermeerderen van het getal win­ Ongetwijfeld, antwoorden wij. De geheéle brokels,
de pracht waarmee sommigen te voorschijn I chure van Sanitas heeft ten doel de lijders aan
SANITAS.
treden, is het vermoeden gewettigd dat die reclame sommige ziekten — en de vreesachtigen, — er
Men zegt wel eens dat „de wetten er zijn om j doel treft, en dat is o.i.' zeer te betreuren. Wij wil- toe te brengen de middelen te koopen, zonder
overtreden te worden." Dit moge waar zijn, en trachten dit duidelijk te maken en wei aan de ' dat de raad van een bevoegd geneeskundige wordt
niet minder waar is het, dat er gewoonlijk geen ! hand van een boekje, door een dier maatschap- j ingeroepen ; door de raadgevingen van Sanitas
ruchtbaarheid aan die overtreding vanwege de I pijen uitgegeven (er staat bovenaan 1 Oe Dui- kunnen zij zich zelven
overtreders wordt gegeven. Iemand die, zonder | zend) en getiteld, „Sanitas" Nuttige, wenken en
„vergunning" sterken drank in 'o klein verkoopt, raadgevingen voor Mannen. Uit den titel zal het
zal daarvan op een of andere wijze in het open­ ] onze lezers duidelijk wprden, dat wij ons in de bebaar
geen Kennis geven, die zich aan jachtdelicten spreking van het boekje zeer moeten beperken ;
schuldig maakt zal zieh wel wachten dit aan de ons blad komt onder de oogen van allerlei lezers
groote klok te hangen. Nooit leest men een ad­ en lezeressen, zoodat wij hierin niet alles mogen
vertentie, dat iemand zich aanbevolen houdt opnoemen, wat in het boekje zoo zonder voorbe-
voor het helen van gestolen goederen en de veri houd wordt medegedeeld. Zwijgen mogen wij echvaardiger
van valsche munten biedt zijn waar ter niet.
nimmer in 't publiek te koop aan.
„Nadruk van dit boek is ten strengste verbo­
Er is echter één soort van wetten, waarmee men den. De namakers wo~den gerechtelijk vervolgd,"
het zoo nauw niet neemt, 't Zij dat het komt, om­ zoo staat er op den omslag, alsof het werkelijk iets
dat de overtreding dikwijls moeilijkte constateeren
valt, 't zij dat bij hen, die voor de toepassing der *) Afgaande op de advertenties en brochures, zou men
wetten moeten waken, door verschillende omstan­ denken met meer dan één maatschappij te doen te hebben;
betreedt men J echter de verschillende winkels en ziet men
digheden de noodige ambitie ontbreekt om voor
wat daar te koop is, dan 'merkt men dat in de soort van
de strenge" toepassing zorg te dragen, een feit waren, in de verpakking , enz. al zeer veel overeenkomst
js het, dat de overtreders van die wetten daar­ bestaat.
- helpen.
Nu moge het waar zijn dat de middelen geneeskrachtig
werkende stoffen bevatten, even
zeker is het, dat die stoffen bij t'al van lijders
hoogst nadeelig kunnen werken ; de kwalen en
de nadeelige gevolgen, waartegen zij worden aanbevolen,
behooren grootendeels tot die,* waarvan
de juiste aard slechts door een deskundig
onderzoek met zekerheid kan worden vastgesteld.
Alléén dit onderzoek kan de methode
bepalen waarop genezing of voorkoming met
| vrucht is te beproeven en zeker zullen daarbij
I gevallen voor den dag komen, waarbij het gebruik
van de middelen, hierboven genoemd, met be^
slistheid is af te keuren. Menigeen zal zich, door
aan de raadgevingen van Sanitas gehoor te geven,
I aan groot gevaar blootstellen.
Op andere middelen en aanbevelingen van
SANITAS komen wij later terug; het moge voor

heden voldoende zijn. Slechts nog dit: Samariter Deze vloeistof is hoogstwaarschijnlijk een af trek-j of drogist gemakkelijk doen klaarmaken : 85 Gr.
Crème ma,g door onbevoegden niet in het klein sel van de moerasspiraea (Spiraea Uhnaria). Bay-Rum, 30 Gr. Livola de Composée, 1 Gr. get>
worden verkocht. Het middel bevat calomel
Onder de weinige plantenresten, die uit de vloei­
(Chloretum hydrargyrosum), dat behalve door
stof verzameld konden worden, werden elementen
aangetroffen, die groote overeenkomst vertoon­
apothekers en door de geneeskundigen tot het
den met plantenpoeder ' ! van ' bovengenoemde
afleveren van geneesmiddelen bevoegd, niet
spiraea. Onder deze pïanteftresten werden ook
beneden een hoe veelheid van 50 gram mag worden pollenko^rels gevonden. Alcohol, zware metalen
verkocht. Bij het afleveren van de kleine tube,
in het doosje aanwezig, die lang geen 50 gram en alkaloïden waren afwezig, terwijl tannaten
bevat, wordt derhalve de pharmaceutische wet en een spoor van eerie FEHLING 'S oplossing
-overtreden reduceerende stof aanwezig wa w krist. Menthol. Dit wordt flink geschud, en is
dan, na een half uur gestaan te hebben voor,
het gebruik gereed. Met de bereide vloeistof,
welke men overigens ook door toevoeging van
i theelepel goede odeur kan parfumeeren, wrijve
men 's morgens en 's avonds met de vingertoppen
dun de hoofdhuid in."
Waarom wij de aandacht op die annonce vestigen
? Niet om het daarin aanbevolen middel.
en. Na het ver­ Wel is waar zien wij er niet hoog tegen op maar
dampen van de vloeistof en het verbranden van
BERICHTEN.
— wij hebben het al dikwijls gezegd — wij wen-
het residu bleef een asch over, bestaande uit sulschen, bij hefc vele dat er telkens voor ons te doen
faten, chloriden en (weinig) fosfaten van kalium
De oorlog en de belasting op de
valt met de aanbevolen z.g. geneesmiddelen, de
verpakte geneesmiddelen in Enge­
(veel), natrium (weinig)," calcium en magnesium. Äaarmiddelen niet in onze beschouwing op te
land. Zooals bekend is, bestaat er in Engeland een „Men kan een overeenkomstig plantenaftrek- nemen, altijd in zooverre deze geen voor de ge­
zegelrecht op verpakte geneesmiddelen. Deze worden sel bereiden door de gedroogde moerasspiraea zondheid schadelijke bestanddeelen bevatten.
als weeldeartikel en aangemerkt en deel en het lot van volgens de voorschriften der Pharm. Ned. Ed.IV Wat wij in de advertentie hebben op te merken
andere weeJdeartikelen,waarop een extra oorlogsbe- te infundeeren. Het infuus, bereid van de uitge­ ligt in de advertentie zelf. Daar schuilt een adder
lasting is gelegd. Voor de verpakte geneesmiddelen is bloeide plant (de bloeiende spiraea kon niet meer onder het gras, daarin zien wij een truc. die in de
de belasting verdubbeld en ze bedraagt thans na de worden verzameld), had de volgende eigenschap­
verhooging 20 tot 50 procent van den prijs of de
laatste jaren al meermalen is aangewend.
pen : kleur :ibruingeel; S.G. bij 15° C. : 1,0069 ;
waarde, grootheden, die elkaar bij dit soort middelen
droogrest Wie onzer lezers herinnert zich nog den korten
brekingsindex bij 17,5° C. : 1,3351
nu niet precies dekken. Merkwaardig is de wijze, 1,58% ; tannaten: aanwezig.
bloeitijd van Karox Compound en van Samenge­
waarop de mededeeling van Mr. Mc. KENNA in het „Het komt dus vrijwel overeen met de gevonden stelde Barkola-tinctuur ? Beide werden aanbevolen
Parlement is ontvangen ; men mist er gelukkig de constanten van het ten oriderzoek gezonden als eenvoudige huismiddeltjes : men moet zich ee-
liefdesbetuigingen voor die arme handelaren in spé­ plantenextract."
nige bekende middelen aanschaffen eh die te zacialités
(meestal kwakzalversmiddelen) in, die debatmen
voegen met ja, één stof, waarvan de
ten over dit onderwerp dikwijls zoo onuitstaanbaar Wanneer wij nu hieraan toevoegen, dat» aftrek-
dom maken. Mr. Mc. KENNA : ,,Then I propose to
naam, een zeer vreemde, werd opgegeven, maar
double the patent medicine duty (laughter and
cheers) with an addition of 250.000 p. st." Misschien bruikt werden maa^ thans
maken deze 3 miilioen gulden ook eenigen indruk
op onzen Minister van Finantiën en legt hij ook
50 pCt. belasting op den verkoopprijs van in
Nederland
1 door de geneeskundigen
door geheel andere, meer „standvastige
middelen vervangen zijn (de plant bevat een
weinig van een salicylziire- verbinding) -dan is er
verkochte patentg eneesméddel en ; wor aft heel weinig bijzonders aan bet middel uit
den ze er niet om gekocht, des te beter, het geld kan I Watergraafsmeer op te merken
beter besteed Worden ; heeft het geen invloed op den
verkoop, dan voorspellen wij den, Minister eenJaij- Èen „tryc" om Koopers te lokken,
6rage tot de Rijksmiddelen, die in-verhouding. van
een totaal van meer dan 6 millioen in Eng e) and
allicht een Jdein millioen zal bedragen.
(Pharm. WeeJcbl.) -
De „ massage "-inrich-tinge n.r' Het
voorstel van den Graafschapsraad van Londen, om
te worden bekleed met de bevoegdheid, toezicht
uit te oefenen op inrichtingen voor massage en vobr
bevallingen, is behandeld in een commissie uit net
'Hó'ögèrhtiis. " ' 'Deze ' hëéït besloten, het voorstel- aan
te bevelen. Er zijn kraaminrichtingen, daarin in en
'er zich op toelegt, meisjes uit de provincie, die daar
haar toevlucht zoeken, te Londen te -houden aK'
recruut van het prostitutie-legere En de 'inrichtüv
gen voor „massage," „spe.iale baden,"'enz. /behooren
dikwijls op hetzelfde gebied thuis li Het is' te
hopen, dat men met toezicht op al é: goede en
valsche inrichtingen van dien aard, het'kwaad- -zal
kunnen beperken. Maar de vree< is gewettigd,' dat
de lupanaria, als het moeilijk wordt, zich onder den
naam van bad-, massage- of kraaminrichtingen aan
belangstellenden bekend te' maken, andere namen !
zullen kiezen Reeds nu;-werd 1 Eèls van de genoemde spiraea- vroeger wel ge- waarvan de samenstelling geheim bleef. Die stof
kon men hier en daar koopen.... en duur betalen.
Ditzelfde kunstje werd nu met het middel tegen
roos geprobeerd, dat ook een beproefd huismiddel
wordt genoemd. Men neemt Bay-rum,
Menthol en Livola de Composée. Om dit laatste,
een mooie naam, maar die niets zegt, is het
te doen.
Of de truc resultaat heeft opgeleverd ? In de
Het Pharma ceutisch Weekblad van 23 October eerste dagen zeker. In tal van apotheken zag
j.1. "bevatte de volgende '„Openlijke Corfesponden- men personen verschijnen met de boven aangehaalde
advertentie, uitgeknipt, in de hand, die
„Tammalite- en Cirold-bark: Gevraagd woeden zich haastten om van het wonder aanbod gebruik
inlichtingen over deze beide geneesmiddelen, die te maken.
ispo^komen in Engelsché receptenu Bij informa­ Of het resultaat zoo is gebleven? Wij betwijfelen
tie in Engeland is ons gebleken, dat wij hier te het en koesteren de hoop, dat na onze in­
doen hebben met handig geëxploiteerde geheimlichtingen de oogen van het publiek zijn opengemiddelen«
Ze worden genoemd als bestanddeel van gaan. Wij kunnen niet nalaten om, bij uitzonde­
een voorschrift, dat, behalve het Tammalite of ring, ook iets over het middel „Livola de Compo­
to Cirpla-bark, een aantal bekende geneesmiddesée"'.- te zeggen en dit wel om nader te doen inlen
aangeeft* • Het recept, uit courant of brochure zien, . dat die dingen, met die mojie namen, nu
gecopïêerd, wordt den apotheker ter gereedma­ niet altijd wat nieuws en wat bijzonders zijn.
king aangeboden en deze zoekt in zijn boeken te Wie heeft niet gehoord, dat een aftreksel van
Vergeefs naar het ,,nieuwe" 'geneesmiddel. Het kliswortel of een oplossing van salicylzuur (vooral
is dezelfde handigheid' 'die >w$ kennen van de ex­ dit laatste) somwijle goede diensten bewijst bij
ploitatie J van Karox Compound (zie Pharm. z.g. roos op het hoofd ?
Wkbh/1907: blznl260, 1277, 1279, 1302, 1326, Wij herinneren slechts aan het voorschrift van
1446'; 1908 : blz; 32, 262-. 1315) en Livola de com­ PEKELHARING.
posée (zie Pharm, WkbL, 1910& blz; 1419; 1911 Welnu, in de Nederl. Maatschappij ter bevor­
• aan de''commissie'; biz. 1125), Misschien wil de Spëcialifcéeommissie dering der Pharmacie bestaat een Commissie voor
medegedeeld, dat ook de titel van ,,taa'onderwijzer"
ook aan deze ,,nieuwe" ka^oxiden hare aandacht
in sommige advertenties geen andere beteekenis
het onderzoek van Spécialités. Twee leden dier com­
heeft dan die van „masseuse."
geven,J voordat de exploitatie er-van in ons land missie, de heeren Dr. A. HUENDER en Dr. Jf.'F.
nesul'tâten hedftl opgeleverd*yvhet» is indettijd met SUYVER
(Alg. Handelsbl.)
hebben met bewonderenswaardigeri ijver
de beide voorgangsters uitstekend gelukt. terstond het onderzoek van Livola de. Composée
ter hand genomen en, in het Pharmaceutisch
MEDEDEELINGEN
Hl Weekblad meegedeeld, dat het middel bleek te
•AN VERSCHILLENDEN AARD.
zijn, een oplossing van salicylzuur in een, met verdunden
spiritus bereid, aftreksel van kliswortel,
De Maatschappij Spiraea.
met een weinig glycerine vermengd en geparfu­
Deze Maatschappij, te' Watergraafsmeer gevestigd,
meerd.
schijnt bij

gelden voor elk ander dergelijk middel, zelfs al
was de ontdekker daarvan een professor in de
geneeskunde. Ik denk er in de verste verte niet
aan, mij met KOCH te vergelijken, omdat mijne
wetenschap van gewoon practicus natuurlijk geheel
in het niet zinkt, bij hetgeen KOCH op bacteriologisch
gebied heeft gepraesteerd ; ook zou
nooit de gedachte bij mij opkomen Tuberculine
op dezelfde lijn te stellen met Granuline, doch hiervoor
heb ik een ander motief ; het zou voor mijn
praeparaat al heel weinig vleiend zijn, m.i. wanneer
ik dit in therapeutisch opzicht met het middel
van KOCH op één lijn zou stellen. Al was het
alleen maar omdat Tuberculine slechts uitsluitend
bruikbaar is voor lichte gevallen van tuberculose,
zonder koorts, gevallen, waar de diagnose
allerminst vast staat ; omdat Tuberculine bij
koortsende patiënten nadeelig werkt en in hare
werking zoo weinig constant is gebleken, dat men
bij nspuiting nooit vooruit kan weten, of men de
grens heeft overschreden en daardoor blijvend
nadeel heeft berokkend. Daartegenover staat, dat
men Granuline rustig geven kan óók in die gevallen,
waar men Tuberculine niet durft geven, daar
mën Granuline in alle stad'a der tuberculose (met
of zonder koorts) kan aanwenden zonder eenige
nadeelige gevolgen ; integendeel, verbetering Óf j
van het proces zelf óf van den algemeenen toe­
stand van den lijder treedt bijna steeds op. In ge-1
vorderde gevallen van tuberculose werkt Tuberculine
steeds nadeelig, Granuline nooit nadeelig, ;
doch bijna steeds voordeelig. Ik hoop, dat U door
deze uitweiding mijne bedoeling nu duidelijker
zal geworden zijn."
De Redactie antwoordt hierop o.a.
„Zooals de vergelijking met KOCH en Tuberculine
hier voorgesteld wordt, klinkt zij zeker niet naïef,
maar daarom niet meer vertrouwenwekkend :
de waarde van de ontdekkers in omgekeerd verhouding
tot de waarde der praeparaten ! Het is
mogelijk, maar het moet nog bewezen worden. Tuberculine
heeft in den beginne de verwachting
hoog gespannen : zooals later is gebleken, te hoog.
Granuline stemt blijkbaar die van den uitvinder
nog hoog; het is te hopen, dat zij later niet te
hoog zal blijken, maar het is nog niet lang bewezen,
dat zij niet te hoog is.
Er is echter nog een punt, dat bij de vergelijking
met KOCH bij ons moet opkomen. De geheimzinnigheid
van Tuberculine heeft niet lang geduurd.
Al is het tot op heden toe niet bekend hoe de juiste
procentische samenstelling van dit middel is,
toch weet een ieder uit welke grondstoffen
en met welke bereidingswijze het vervaardigd
wordt. Van Granuline echter weten wij alleen, dat
het Granuline heet en ontdekt is door een „gewoon
practicus." die er wonderen van verwacht.
Wij zijn het werkelijk niet eens met collega VAN
GRAFHORST, dat het volkomen hetzelfde is, wie
een nieuw geneesmiddel in de wereld brengt, en
wie vertelt, dat zijn praeparaat nooit nadeelig
kan wérken. Hijzelf zal toch zeker ook bij de beoordeeling
van iets, wat hem verteld wordt, rekening
houden met de persoon van den verteller.
• Wij willen daarmee niet zeggen, dat wij alleen
vertrouwen zullen stellen in geneesmiddelen,
die door een professor in de geneeskunde ontdekt
zijn of aanbevolen worden. Wanneer een gewoon
practicus van wien wij verder niets weten,
met een nieuw geneesmiddel voor den dag
komt, zullen wij het gaarne aanvaarden, zoodra
hij ons weet te overtuigen, dat dat middel werkelijk
op goede, aannemelijke gronden naar ons
oordeal kan geven, wat er van beloofd wordt. Maar
die overtuiging heeft de uitvinder van Granuline
ons tot nog toe niet kunnen geven, omdat hij tot
nog toe niets anders heeft verteld, dan zijn ervaring
en die van enkele anderen. Daarom houden,
wij ons voorloopig bij de middelen, die op meer ervaring
kunnen bogen, al hebben zij dan niet de
schitterende eigenschappen, die van de Granuline
worden verteld door den uitvinder.
Want het wil er bij ons nog steeds niet in, waarom
collega VAN GRAFHORST zijn middel geheim
houdt, als het werkelijk de eigenschappen heeft,
die hij er aan toe schrijft. Voor den uitvinder van
zulk een middel zijn toch eereblijken van dusdanigen
aard en waarde weggelegd, dat het onbegrijlijk
is, dat iemand deze niet zou begeeren. Om ze
te verkrijgen moet de geheimzinnigheid worden
opgeheven, maar wat doet dat er toe, als de belooning
zóó schitterend kan zijn ?"
RECHTSZAKEN.
Dokter en „Scheikundige".
De vorige maand had zich voor het Kanton-
I gerecht te • Hilversum te verantwoorden een inj
gezetene dier gem'éfenté]'zekere 'H 1 :' Gi. van" der-M:,
leen zich noemende"5,scheikundige' ? , wegens het
| onbevoegd verstrekken van geneesmiddelen. Bekl.,
die door recommandatie 1 20 flesschen laat slikken, welker deugdelijkheid
niet bewezen is. Wat de handeling van dr. S. betreft,
spr. wil daarover geen oordeel vellen.
De zaak is n.1. niet een van dien getuige, doch
van beklaagde. Spr. meent, dat een strenge straf,
dient te worden gevraagd en eischt een boete van
/ 400.
De verdediger, mr. REIJMER, .had verschil­
van-zijne ,,klanten" een lende briefjes in het geding gebracht, waarin
vrij omvangrijke ,,affaire^' heeft, verkoopt midde- j de verschillende ziekten der patiënten werden
len tegen nier- en galsteen., ja verschaft de lijdende | aangegeven, alsmede de te gebruiken genees­
menschheid zelfs onfeilbare middelen tegen tu-1 middelen. Pleiter betoogde aan de hand van ver­
berculose. \ Q.
schillende attesten, dat het wettig en overtuigend
In deze zaak werd een viertal „patiënten"' bewijs niet geleverd is. Bekl. oefende geen bedrijf
als getuigen gehoord.
uit, doch was alleen verkooper. Spr. vergeleek
Eén, W.V., had voor / 2.50 poeders tegen nier- ! zijn middelen met de Hoffmanndruppels en de
steen van bekl. gekocht doch er geen baat bij
Pinkpillen. Vreesde men, dat de middelen gevaar­
gevonden. Even weinig (succes had de andere gelijk
waren, dan had men ze moeten onderzoeken.
tuige gehad, na het innemen van een drank uit
Van gevaar was echter niets gebleken. Mocht men
meenen, dat er gevaarlijke handelingen gepleegd
een flesch, die hij van bèkl. voor / 1.— had ge-,
zijn, dan zijn die niet door bekl. maar door een an­
kocht en welke nioest dienen tegen hoofdsuizingen. •
der geschied. Bekl. heeft nimmer een diagnose ge­
Anders was het niet een derde getuige. Deze j
steld, hoe eenvoudig ook. Dit geschiedde steeds
leed aan tuberculose. Door den geneesheer G. als |
door dr. S. Daarom is deze zaak ook geheel ver­
hopeloos opgegeven, zocht hij hulp bij dr. S., schillend aan overtredingen als waarvoor het
die hem evenmin wist te, genezen. Dé echtgenoot Staphorster Boertje e.a. terecht stonden. Mocht de"'
vroeg toen aan dokter S., of deze het goedkeurde i kantonrechter er anders over denken dan plei­
dat zij zich tot den „scheikundige" wendde. De ter, dan vertrouwt deze dat een kleine boete zal
behandelende geneesheer bracht bij van der M. een | worden opgelegd.
bezoek en had eeh onderhoud met hem, hetgeen tot
gevolg had, dat dr. S. werkelijk belang in hem stelde Vermeld dient nog, dat de samenwerking van
en zijn patiënt vergundej," de geneesmiddelen van i dr. S. met den „scheikundige" sinds Juni verbro­
v. d. M. te gebruiken. De tuber culoselij der vond ! ken is, nadat de geneesheer een aanschrijving,
er werkelijk baat bij en, dit had tot gevolg, dat ontving van den Geneeskundigen Kring.
zekere G. P., die aan gal- en niersteen leed eh door
dr. K. was opgegeven, zich ook tot van der M.
(N. v. d. DOwendde;
deze maakte handig gebruik van zijn consult
met dr. S. en verklaarde P. wel te willen hel­ HERHAALDE WAARSCHUWINGEN.
pen, wanneer de geneesheer opgaf, hoeveel m aal per
dag en wanneer de patiënt de poeder moest in­ Dr. Retail's zelfbewariii?. Dit schandelijk boek
wordt nog voortdurend in onze Nederlandsche nieuwsnemen.
Hetgeen inderdaad geschiedde, mei het
bladen geadverteerd tot schande voor die bladen
resultaat, dat ook P. genas. Dr. S. verklaarde en tot schade voor de jongelieden, die zich tot koopen
den patiënten, dat hij zelf de middelen ook — laten verlokken. De prijs van / 2 is hoog, maar de
en mèt succes ^, gebruikte.
schade, die men daardoor in zijn beurs lijdt, is niets-
Uit de behandeling der yzaak bleek niet duidelijk be teekenend in vergelijking met het schromelijk
of V. de aanklacht had ingediend, dan wel dé nadeel dat de kqoper erdoor naar lichaam en geest,
Geneeskundige Kring. ',Pe verdediger, mr. J. J. kan ondervinden.
REIJMER, stelde aan alle> patiënten, die getuige
Eerst heeft men, een angstvallige schildering van
de onheilen, die kunnen voortspruiten uit sommige
waren, de uitdrukkelijke vraag, of v. d. M. hen uitspattingen en kwade gewoonten ; dit ware op
heeft onderzocht en of hij hun de vraag gesteld zichzelf, als afschrikwekkend voorbeeld, misschien niet
had, wat hun mankeerde,. Deze vraag werd door te misprijzen doch alles is met zulke schromelijke
alle patiënten ontkennen^, beantwoord. Zij hadden overdrijving voorgesteld en in zulke veel te schrille
zelf hun kwaal bekend gemaakt.
kleuren geteekend,. dat den ongelukkige, die het
Dr. S. werd hierna als getuige gehoord. Hij leest, de wanhoop om het hart slaat. Wij kennen
gaf toe met beklaagde een conferentie te hebben tal van -personen die geheel en al radeloos zijn geworden
door 't lezen van dit boek.
gehad en te hebben goedgevonden, dat de pa­
Maar op deze radeloosheid juist hebben de schrijvers
tiënten poeders en dranjkjes van v. d. M. gebrui­ het gemunt. De ware of vermeende lijders moeten
kten. Hij deelde med^ dat beklaagde's drank zich in hunne handen werpen, zich voorstellende
bestaat uit een serum van runderblöed, dat zeer dat bij hen alleen heil en redding te vindenis. „Lees
verkwikkend '#erk't. Ge^.'had ér^zëlf een proef dit boek met opmerkzaamheid door" — staat er
mede genomen. Hij liet het serum door den dan ook reeds in het begin — „en vindt gij, dat gij
,,scheikundige" zuiveren, om mogelijke schadelijke geneeskundige hulp noodig hebt, wendt u dan met
bestanddeelen te verwijderen.'' Uit bespïekingéh
vertrouwen tot ons. Gij zult zeker hulp vinden.'*
Die geneeskundige hulp wordt aangeboden door
met den „scheikundige" kwam get. tot de con­ het zoogenaamd Geneeskundig Bureau te-. Leipzig,
clusie, dat dezer zeer ontwikkeld en ter zake kundig een geheel onbekend gezelschap, en bij de eerste
was, waardoor hij hem zijn vertrouwen schonk. aanmelding moet de lijder" reeds zes gulden, insluiten
De kantonrechter mr. L. J. BLIJDENSTEIN voor het consult en liefst nog onmiddellijk dezelfde
vond het vreemd, dat dr.. S. met een ondeskundige som voor geneesmiddelen.
werkte, inplaats van de geneesmiddelen in een Van een geneeskundige, die zich met de. zaak in­
apotheek te doen gereedmaken. Op die wijze laat, bemerkt men niets ; een boekverkoopersfirma
worden praktijken als v,an beklaagde in de hand
ontvangt en verzendt de correspondentie en de
middelen worden uit .een zoogenaamde apotheek
gewerkt.
toegezonden.
De ambtenaar O.M... mr. J. A. DE VISSER, Omdat het getal speculanten op dit terrein sedert
merkte in zijn requisitoir op, dat er een strooming langen tijd legio is, en de hier bedoelde lijders met
merkbaar is om de uitoefening der geneeskunde velen hunner natuurlijk hebben kennis gemaakt,
vrij te laten, getuige het adres van prof. VAN zonder op den duur eenige gunstige uitwerking te
HAMEL C.S.
ondervinden, zoo is het zaak hun wijs te maken, dat-
Waarschijnlijk zijn we echter nog,verre van men zelf niet tot dat ras van bedriegers behoort.
daar. Hij verheugde er zich over, dat hier een
. Daarom eindigt het schandelijk boek met*het volgende
: „Ons hoofddoel is, de knoeiers en kwakzal­
rechter zit, die de meening van prof. v. Hamel vers, die in de bladen hunne onnutte geneesmiddelen
niet is toegedaan. Aan de hand van verschillende „aanbieden of door bluffende aanprijzing schade­
voorbeelden, betoogt spr., dat de Staat zoo noolijke tincturen, pillen, poeders enz. voor enorme
dig het individu tegen zichzelf moet beschermen. „sommen trachten te verkoopen, in hun schandelijk
j In den breede de-feiten nagaande, concludeerde „handwerk te fnuiken en in plaats daarvan tot heil
! spr. dat het ten 1 äste'''gelegde.' wettig en over­ „der menschheid een rationeel, door duizende ervatuigend
bewezen is. Beklaagde' • oefende wel''dege- „ringen deugdelijk gebleken geneesmiddel op deug-
„delijke gronden ingang te doen vinden."
lijk een bedrijf uit.
Spr. heeft twee vragen opgeworpen, en Wei deze Welnu ! de mannen, die dit schrijven, die de gul­
Is bekl. een redder der menschheid, of wel een
dens, door de domme koopers van hun boek hun
toegezonden, lachende binnenstrijken zijn erger dan
gevaarlijk individu als zpovelen ? Uit het getuigen­ „kwakzalvers en knoeiers".
verhoor is gebleken, • dat wij te doen hebben met Ieder, die zegt, lijders per brief te kunnen behan­
iemand; Ndie op geraffineerde wijze de goegemeendelen is een bedrieger, en ieder, die zich aan hen toete
geld uit den zak klopt en z"§lfs een patiënt vertrouwt, een dwaas !
i:c

No. 12. December 1915. Oplaag 7250 Exemplaren. Vijf-en-dertigste Jaargang.
Maandblad uitgegeven door de Vereeniging
TEGEN DE KWAKZALVERIJ
onder Redactie van H. VAN GELDER.
Bestuur der Vereeniging : ME. P. W. DE KONING, Advocaat te Amsterdam, VOOEZITTBB ; MR. J. L. F. BöHTLINGK, Subatituut-Offioler van
Justitie bij de Arrondissements-Reohtbank te Rotterdam ; MB. A. A. CNOPIDS, Officier van Justitie bij de Arrondiaaements-Rechtbank te Winschoten,
ME. A. VAN DER ELST, Ambtenaar van het O. M. bij het Kantongereoht te Leiden ; Da. F. C. FLEISCH* ER, Ooopsgez. Predikant, te Wintersvnjh f
C. NANNES GORTER, Journalist te Alkmaar ; P. KEG Cz., Oud-Postdirecteur te Middelburg ; MB. A. LINO. Advocaat te Amsterdam ;
3. VAN RIEL, Dir. Mil. Apotheker, Directeur van het Rijks Magazijn van Geneesmiddelen te Amsterdam ; DE. G. ROMIJN, Inspecteur van de
Volksgezondheid te 's-Hertogenbosch ; E. J. ABRAHAMS, Arts te Amsterdam, SECRETARIS-PENNINGMEESTER.
Ieder Lid ontvangt. één Exemplaar van het Maandblad en heeft recht op hoogstens 10 Exemplaren ter gratis-verspreiding.
LID DER VEREENIGING is ieder die haar doel helpt bevorderen
•ea een Contributie betaalt van / 3.—.
Adres voor de REDACTIE van het Maandblad bij den Redacteur,
-MSTXL 102 te Amsterdam ; voor het BESTUUR DER VEREENI­
GING en voor AANGIFTE van LEDEN en ABONNE'S bij den
Secretaris-Penningmeester E. J. ABRAHAMS, Arts, KEIZERSGRACHT
139, AMSTERDAM, bij wien ook losse exemplaren van het Maandblad
•toeten worden aangevraagd.
INHOUD.
Vereeniging tegen de kwakzalver ij:
Modedeeiingen van het Bestuur.
Register van de in 35 jaar onderzochte middelen.
Hoofdartikel. Samenstelling der middelen in 1915
onderzocht.
Berichten: C. Guldensteeden Egeling t — ^ e
„Christian Science" veroordeeld. — Zes en vijftig patentmiddelen
in de Ver. Staten veroordeeld. — Een.kwakzalver-hypnotiseur.
Mededeelingen van verschillenden aard:
Naar aanleiding van het voorloopig verf lag Hoofdstuk Justitie.
— Sloan's Uniment.
Ingezonden: De maatschappij Spiraea.
Rechtszaken: Ammonia als pijnstillend middel. —
Apothekers-assistente voor het kantongerecht. — Onbevoegde
uitoefening der tandheelkunst, — Een homoeopaat veroor­
deeld. — Kantongerecht te Rotterdam.
Corresp ondentie.
Register op den 35sten jaargang van' het Maandblad.
Vereeniging tegen de Kwakzalverij.
Mededeelingen van het Bestuur.
Belangrijk Bericht.
1 Januari 191S verschijnt ons boek, bevattende de
analyses die gedurende 35 jaar voor ons zijn verricht,
voorzien van populaire bijschriften.
Het wordt een werkje van ongeveer 160 bladzijden,
waarin men alles omtrent kwakzalversmiddelen zal
kunnen vinden. Hei Bestuur meent dat wel ieder lid
dit werk in zijn bezit zal willen hebben en zal daarom
in het Januarinummer een postwissel insluiten, r.a
welker toezending men dan het boek ontvangt.
0e Secretaris-Penningmeester,
E. J. ABRAHAMS.
Als leden hebben zich aangemeld :
Afdeeling Groene Kruis te Bodegraven.
Afdeeling Groene Kruis te Zuidbroek (Gr.)
de heer J. D. NINCK BLOK, Arts te Arnhem.
De SecretarisJPenningmeester,
E. J. ABRAHAMS.
Opgaat van de -samenstelling der middelen
vanwege doYoreeniging tegen de Kwakzalverij
in 1KI5 onderzocht en in
hef Maandblad behandeld.
KIEFERMUNITION, behoorende bij de Dialith-
Binde is een destillaat uit dennennaalden (No. 3).
MIJNHARDT'S HOOFDPLJNPASTILLES bestaan alleen
uit Antipyrine (No. 8.).
MIJNHARDT'S INFLUENZA-TABLETTEN bevatten
zwavelzure chinine en salicylzure soda. (No. 8).
MJJKHABDT'S LAX-EERTABLETTEN- bevatten phenolphtäleTne
(No. 8).
MIJNHARDT'S MAAGTABLETTEN bestaan in hoofdzaak
uit dubbelkoólzure soda (No. 8): •
MIJNHARDT'S TRANSPIREERTABLETTEN bestaan
uit 84 proc. Salicylzure soda, 6 proc. dubbelkoolzure
soda en 10 proc. zetmeel, geparfumeerd met
lavendelolie. (No. 8).
MIJNHARDT'S ZENUWMBLETTEN zijn een meng­
sel van broomkalium, Moomnatrium en broom-1
ammonium. (No. 7.)
PASTILLES LAXATIVES'! MIRATON. Pastilles wegende
1,420 gram en bestaande uit 87.7 proc.
suiker met vanille gearomatiseerd, 10.5 proc.
phenolphtaleïne, 0.8 proc. ijzeroxyde en verder
aardappelmeel. (No. 8).
PILLEN VAN BIJSTERVELD bevatten : Extract
en poeder van Oe/ritiaamoórtel en ijzer ; dit^laafcste
vermoedelijk als crocus mortis (staalpoeder).
'(NÎ. 4).
SAMARITER van Samtäs, een druppelapparaat
bevattende ongeveer 2.5 C cM van een Protargóloplossing
van 12 proc. (No. 11).
SAMARITER-CRÊME bestaat uit Calomel en lano-
\line (No. 11).
SPIRAEA. L. Een waterig aftreksel van de moe-
\rasspiraea (Spiraea Ulmaria). (No. 11).
VERSTERKINGSPILLEN VAN PROF JANSON, be-
I vatten Lecithine. (No. 11).
BERICHTEN.
C. Guldensteeden Egeling. f
Alweer is onze VereenL-ing een oud-Voorzitter
ontvallen; ap 3 •November overleed op
ßSjarigen leeftijd de heer CORNELIS GULDEN­
STEEDEN EGELING, oud-apotheker en wethouder
Geplaatste bijdragen en onderzoekingen van kwakzalversmiddel«a en
spécialités worden desverlangd gehonoreerd.
Het nadrukken van artikelen uit dit b'ad is niet alleen geoorloofd
doch wordt zelfs dringend verzocht.
[ABONNEMENTSPRIJS, Franco per post per Jaar / 1.2S
ding zooals hij alles behartigde, waaraan hij
zijne krachten wijdde.
Ook bij onze Vereeniging en bij vele harer
leden zal zijne nagedachtenis in dankbare her­
innering blijven.
De „Christian Science" veroordeeld.
De Berlijnsche rechters hebben de beide
aanhangsters der ,, Christian Science", die door haar
raadgevingen den dood verooizaakten der actrices
NUSCHA BUTZE en ALICE VON ARNAULD, veroordeeld
tot zes maanden gevangenisstraf. NUSCHA BUTZE
leed aan diabetes, en het is bekend, dat de zieken
door zorgvuldige naleving-van het voorgeschreven .
dieet, dat geheel persoonlijk is en door den geneesheer
na vele proefnemingen wordt vastgesteld, van
hun kwaal volstrekt geen last hebben. De aanhangers
der „Christian Science" wisten NUSCHA BUTZE
ovei te halen de voorschriften van den geneesheer
in den wind te slaan, en zich alleen toe te vertrouwen
aan haar behandeling, die den dood der.lijderes ten
gevolge had.
ALICE VON ARNAULD, leed aan een besmettelijke
huidziekte, Waarvoor zij in het gasthuis te Charlottenburg
behandeld was geweest. Ook zij kwam in
handen van de „Christian Scientists," die haar de
verdere toepassing van geneeskundige hulp ontrieden.
Met het gevolg, dat ALICE VON ARNAULD kort
daarop onder hevige, pijnen stierf. Bij de behandeling
van deze zaak die meer dan een week geduurd
heeft, werd de „Chrisitian Science" breedvoerig besproken.
Een aantal deskundigen werden gehoord.
En de rechtbank sprak het schuldig uit met veroordeeling
der beide beklaagden bot zes maanden gevangenisstraf.
' (Alg. Handelsbl).
Zes en vijftig patentmiddelen veroordeeld.
Het departement' van Landbouw der
Vereenigde • Staten deelt mede, dat, op grond van
te Zeist. In tal van betrekkingen heeft de over­ de novelle van SHERLEY tot de wet op de voedingsledene
met zijn groote werkkracht gewoekerd en geneesmiddelen, tegen vervaardigers van 56 mid­
en in het Pharmaceutisch Weekblad van 13 delen een vervolging is ingesteld, wegens bedriegelijke-
en leugenachtige aanprijzing, wat betreft de
| November heeft Prof. H. WEFERS BETTINK
geneeskundige werking dier middelen. Vijf en twin­
hulde gebracht aan zijne vele verdiensten op tig fabrikanten zijn voor den strafrechter gedaagd en
allerlei gebied in bewoordingen, waarvan wij, 31 geneesmiddelen zijn in beslag genomen. De mid­
die den waardigen afgestorvene jaren lang als delen waren aanbevolen voor verschillende ziekten,
vriend mochten beschouwen^ de waarde zoo
van tuberculose, pokken en diphtérie tot "hoest, ko\idevatten
en ziekten der behaarde hoofdhuid. Behal­
volkomen konden beseffen.
ve deze middelen, die in verschillende Staten 'werden
Hier ter plaatse zij er op gewezen dat de verkocht, zijn er nog een aantal vqor de rechtbanken
! heer EGELING Mr. ZEGERS VEECKENS in 1898 van bepaalde staten gebracht- De ambtenaren, belast
met de uitvoering van den Food and Drug Act, zijn
als Voorzitter onzer Vereeniging opvolgde, van oordeel, dat deze met kracht moet worden toe­
welke betrekking hij slechts kort vervulde, gepast. • (T. v. G).
I omdat hij het volgend jaar aan de beurt van
Een brutale. Een hypnotiseur uit Breslau
! aftreding als bestuurslid was en — volgens stond voor een rechtbank in Adaina uterecht wegens
I het toen bestaand reglement — niet kon wor-het
onbevoegd uitoefenen van geneeskunc'e. Tijdens
[den herkozen.
de behandeling van deze zaak had hij de brutaliteit
Zoowel als Voorzitter, als als lid van het
te trachten zijn rechters te hypnotiseeren, zoodat de
zitting moest worden opgeheven. Opdat hij hetzelfde
I Bestuur, waarvan hij va» 1889 tot 1899 deel ook niet bij de getuigen zou beproeven, werd hij bij
uitmaakte, was hij een ijverig strijder voor de verdere behandeling van de zaak, uit de gerechts­
onze zaak, die hij behartigde met een toewijzaal verwijderd. {Nieuwe Ot).

MEDEDEELINGEN
VAN VERSCHILLENDEN AARD.
Naar aanleiding van het voorloopig verslag
omtrent «het Hoofdstuk Justitie van
de Staatsbeg rooting 1916.
Met genoegen lazen wij* in dit verslag de volgende
opmerking :
„Men meende dat ten onrechte strafvervolgingen
uitblijven ten aanzien van advertentiën als
die betreffende : geheime ziekten, enz., en waarin
prijscouranten en inlichtingen tegen toezending
van 10 c.s. postzegels worden aanbevolen
door de Mij Noorderpost, terwijl men, wanneer
men die postzegels toezendt, een prijscourant ontving
waarin allerlei anti-conceptioneele middelen
worden aanbevolen."
't Is gelukkig dat eindelijk eens- de aandacht
gevestigd wordt op het optreden van verschillende
winkels, die maar (wij schreven het pas in ons
vorig no.) brutaalweg, in het openbaar mededeelen,
dat zij zich niet storen aan de bepalingen van de
Geneeskundige en andere wetten. Wij wezen o.a.
op de verschillende winkels van Sanitas ; wij kunnen
er verder bij noemen de Mij „De Noorderpost"
en het Palais de Spécialité's, o.a. gevestigd- Paleisstraat
12 te Amsterdam. Kawasan 25350. Kawamir,
Verster kings pillen van Prof. JANSON het
zijn allen middelen tegen z.g. geheime ziekten,
die wij, uit den aard der zaak, niet in ons blad
uitvoerig kunnen behandelen, maar waarvan de
aanbieding, dagelijks in onze couranten, een
groot gevaar voor de samenleving oplevert. Wij
moeten nog even terugkomen op wat wij in ons
Novembernummer schreven. De meeste van die
middelen bevatten inderdaad geneesmiddelen die
somwijlen, bij bepaalde ongesteldheden, door geneesheeren
worden aangewend maar die bij andere
gevallen, door den leek niet te onderscheiden,
bij tal van lijders hoogst nadeelig kunnen werken
; de kwalen en de nadeelige gevolgen, waartegen
zij worden aangevolen behooren .grootendeels
tot die, waarvan de juiste aard slechts door
een deskundig onderzoek met zekerheid kan worden
vastgesteld. Alléén dit onderzoek kan de
methode bepalen, waarop genezing of voorkoming
met vrucht is te beproeven en zeker zullen daarbij
gevallen voor den dag komen, waar bij het gebruik
van de middelen, hierboven genoemd, met
beslistheid is af te keuren. Menigeen zal zich, door
aan de raadgevingen van onbevoegden gehoor i
te geven, aan groot gevaar blootstellen.
Dat dit gevaar niet denkbeeldig is, zal menig
medicus uit zijn praktijk kunnen getuigen, zoo-I
dat het eindelijk hoog tijd wordt, dat daar tegen
met kracht wordt opgetreden.
Dat dit ook door sommige kamerleden gevo3ld
wordt moge, behalve uit de aangehaalde zinsnede
uit het voorloopig verslag misschien ook blijken,
uit de volgende regels, iets verder in dit verslag
voorkomende :
„De klacht werd wederom geuit dat sommig?
ambtenaren van het Openbaar Ministerie, op
grond dat zij met ander werk ruimschoots bezet
zijn, veel te slap optreden tegen overtredingen
van sociale wetten, als de Arbeidswet en de
Veiligh eidswet. ' '
Vermoedelijk zullen de klagers de Geneeskundige
wetten ook hieronder bedoeld hebben, al staat
het er juist niet bij. Het kon er oi. best bijstaan ;
wij hebben er al zoo dikwijls over geklaagd dat,
behoudens enkele uitzonderingen, de overtreders
van de wet, regelende de uitoefening ^ier -artsenij -
bereidkunst, zoo zelden vervolgd worden, niettegenstaande
deze in het openbaar aankondigen,
het zelfs dag in dag uit in de bladen uitbazuinen,
dat zij in 't geheel geen rekenschap houden
met de betreffende wetsbepalingen--
.-. Wij willen toch niet aannemen dat de advertenties
van Sanitas, De Noorderpost, en van het
Palais de Spécialités niet onder oogen komen van
hen, die met de vervolging van wetsovertredingen
belast zijn. -V*K
Nadat het bovenstaande gezet was, lazen wij
in de Memorie van Antwoord het volgende betreffende
de aangehaalde zinsneden in het voorloopig
verslag :
,,De in het voorloopig verslag bedoelde advertenties
in verband met art. 451 ter. We tb- van
Strafrecht (betreffende voor de eerbaarheid aanstootelijke
vertooningen enz. Red.) zullen wan­
neer er termen tot ver voting bestaan zeker
worde vervolgd. Bij dem minister bestaat eenige
bedenking een wijziging van het nog zoo kort
vigeerende artikel ter hand te nemen. Desniettemin
zal hij gaarne zijn »aandacht schenken aan
eenig in concreten vorm, neergelegd denkbeeld om
ontduiking te voorkomen.
„De minister is berejd de klacht over slappe
uitvoering van sociale wetten onder de aandacht
van justitieele autoriteiten te brengen, onder aansporing,
het gewicht der beschermde sociale
belangen niet te onderschatten."
Sloan's liniment.
Van verschillende zijden werd ons om 'nlichtingen
naar dit middel, (dat wij reeds vier jaar geleden
besproken hebben) gevraagd. Er schijnt
weer reclame voor deze kwakzalverij te worden
gemaakt, weshalve wij het niet onnoodig vinden
uit vroegere jaargangen iets daaromtrent
over te nemen :
Dit smeersel wordt aanbevolen als een „vertrouwbaar
middel tegen iRhumatisme, Ruppepijn,
Vliegende Jicht, Heupjicht Stijve Gewrichten,
Verhoudheden op Borst en Longen, Keelpijn,
Schorheid, Kneuzingen, Steken van Insekten,
Ver stuikingen enz."
Zóó staat er op de bijgevoegde gebruiksaanwijzing
terwijl, volgens het opschrift op het fleschje,
het ook nog goede diensten bewijst bij aamborstigheid,
gezwellen, brandwonden en tandpijn.
Zooals te verwachten was onderscheidt Sloan's
smeersel zich in hoofdzaak niet van al die smeerseltjes,
die sinds jaar en dag met zooveel ophef
als uitstekend worden aangekondigd. Cajuputiolie
en terpentijnolie maken het hoofdbestanddeel
uit, dus zeer bekende stoffen, die al sedert onheug­
lijke tijden als smeermiddel bij rheumatiek worden
aangewend, die somwijlen verlichting geven,
gen, daarbij had ze hevige buik- en.maagpijn;
voeten en neus waren ijskoud ; patiente loosde
slechts weinig wine, die bij onderzoek blijk gaf,
dat ook de nieren niet geheel in orde waren. Na
eenige uren ging zij braken en braakte nog 24
uur later. Onder een zorgvuldige behandeling
herstelde patient gelukkig na eenige dagen.
Dat hier geen andere oorzaak, als bedorven
spijs of drank, schuld kon hebben, blijkt wel
daaruit, dat de man en de t'en kinderen geen
verschijnselen vertoonden. De juffrouw had ook
verder geen dingen gebrnkt, d ; e in de verste
verte de oorzaak konden zijn en daar het geheele
beeld een frappante acute ver gif tigings toestand
was, zonder een'gen twijfel, kan dus niets
en niemendal anders dan 't genoemde heerlijke
fleschje de schuldige zijn geweest !
INGEZONDEN.
Geachte Bedactie,
Naar aanleiding van 't stukje over de Maat-.
schappij Spiraea in 't November-nummer kan
ik U nog 't volgende mededeelen :
De zieken worden naar deze Mij. verwezen door
Mej. OOMS (specialiste ? voor suikerziekte, tering,
nierziekte en kanker), in de Watergraafsmeer,
welke hare kennis ontleend heeft aan het
feit dat haar vader een goed middel kende tegen
de tuberculose der koe. Na vaders dood pastste
zij 't middel op de lijdende menschheid toe.
Mej. OOMS is hier bij een mijner patiënten
geweest met cavemen in beide longen en tuberculose
der larynx. Onze diagnose was fout, de
I kwaal zat niet in maar om de long en zij voor­
spelde volledige -beterschap ( pat. overleed in-
' middels. half September) wanneer ze gebruik
maakte van de Spiraea medicijnen en dito gor-
| geldrank. De ouders van patiente zijn nog zoo
maar door niemand als een afdoend middel worden
beschouwd.
De als bereider genoemde Amerikaan, Dr. EARL
S.SLOAN wil nu zijn middel als iets zesr4bij zonder s
laten doorgaan en dat is net niet, zooals wij zagen.
Best mogelijk, dat bij de aanwending, vooral in
het begin, eenige verzachting en vermindering van
pijn wordt waargenomen maar daarvoor behoeft
men, zooals gezegd, geen hulp bij Sloan te zoeken.
En toch zal er menigeen inloopen ; dat is juist
de truc van het proeffleschje, dat gratis wordt
aangeboden. Een lijder aan rheumatiek het
middel aanwendende, heeft groote kans, dat zijne
pijnen tijdelijk verminderen. Conclusie : het middel
helpt, dus raaar aànkoopen en het gebruiken.
... en het doel van den verkooper is bereikt.
Dat het middel op den duur geen baat geeft, dat,
tijdens het gebruik, het raadplegen van een bevoegd
geneesheer en het aanwenden van doelmatige
hulpmiddelen achterwege blijft, is zijn zaak
niet, maar onze zaak wel ; wij waarschuwen met
alle kracht om zich niet door een voorloopig succes
op het dwaalspoor te laten brengen.
Wij waarschuwen nog tegen iets anders. Op
het doosje, waarin het monsterfleschje gepakt
is, lezen wij :
„Eenige droppels op een beetje suiker gegoten
zal een pijnlijke hoest'stillen." „Tegen kramppijnen
of koliek neem 6 of 10 droppels, met suiker
vermengd in".
Deze raadgevingen zijn schandelijk. Gevaar
voor den verbruiker is 'hier niet buitengesloten.
Dat ook bij uitwendig gebruik gevaar niet is
buitengesloten bewijst een Ingezonden Stuk in
-ops- Maandblad van December *! 911. De heer A.
MOGENDORFF, arts te Amsterdam, schrijft daarin
o.m. het volgende :
,,Mejufîr. de R. alhier had tandpijn. Haar
dochter gaf haar 't fleséhje SLOAN'S liniment dat
deze weer van een ander gekregen had. Een paar
keer deed juffrouw de R. er eenige druppels van
op een watje tegen de zeere tand. De juffrouw,
lie te voren behalve haar tandpijn gezond was,
kreeg toen plotseling binnen een paar uur de
volgende verschijnselen, 1 | overtuigd van de kunde van OOMS, . dat zij er
\ beiden onder behandeling zijn, de een voor nier-,
de ander voor galsteenen.
Een tweede patient met lupus der rechtergezichtshelft
heeft ook haar advies ingeroepen
' en kreeg toen 2 flacons ieder à 75 cts.
Op de flacons een verschillend gekleurd etiquet,
de een was om intënèmèn, de arider' ; oïn
uitwendig de aangedane deelen te betten. Resultaat
: verergering der kwaal. In de Beemster
! oefent ze zeer veel haar praktijken uit, voor
zooverre mij bekend met geen gunstig resultaat.
Gij kunt de beide gevallen, wat mij betreft,
| wel in 't Maandblad opnemen.
Hoogachtend
L.
Onder dankbetuiging voor bovenstaande mededeeling,
houden wij ons zeer aanbevolen
voor kennisneming van ervaringen door andere
! medici opgedaan. (RED.)
RECHTSZAKEN.
U b
Schuldmi8drijf.
Voor de Vierde Kamer der Rechtbank te Am-
I sterda m heeft terecht gestaan de tandtechnicus
1
HYMAN SWAAP wonende Sarhpatistraàt' 3, beklaagd
van het veroorzaken van letsel door
schuld.
Volgens de dagvaarding heeft verdachte op
13 Januari 1915 in perceel Sarphastistraat 3
I te Amsterdam, zonder de wettelijke bevoegdheid
!
te bezitten tot de uitoefening der tandheelkunst,
|"brj~SA"RA LEVIN, die ~zich onder zijn behandeling
had gesteld voor tandheelkundige hulp, in de
l rechterbovenkaak een tand en twee kiezen,
althans eenige tanden of kiezen, -getrokken.
Vóór echter tot het trekken Over te gaan,heeft
! hij tot het teweegbrengen van plaatSelijke ge-
! voelloosfaëid, telkens in het tandvleesch van de
rechterbovenkaak van die vrouw, een injectie
gegeven, voor welke injecties hij in schuldige
door mij persoonlijk ge­ roekeloosheid en met grof verzuim van de in deze
constateerd :
j geboden nauwkeurigheid en voorzichtigheid
Een hevig, over 't geheele lichaam verspreid, heeft gebruik gemaakt in plaats van een in de.
jeukend uitslag, waardoor 't gelaat, de oogen en tandheelkunst .daarvoor gebruikelijk * middel,
lippen monsterachtig opzwollen, 't Gelaat was van ammonia liquida, althans van een stof waar-
daarbij paars.; de , juffrouw, hevig benauwd, door het versterf van het tandvleesch en het
raakte telkens bewusteloos, terwijl de polsslag I daaronder liggende been werd opgewekt.
niet voelbaar was ; de ontlasting liep haar in . Door het toebrengen van deze injecties is in
bed af ; zij maakte voortdurend braakbewegin- de bovenkaakstreek een ernstige en hoogst pijnlijke
ontsteking opgetreden.

Ten gevolge van bovenbedoelde inspuitingen Volgens beklaagde heeft mej. LEVIN niet twin­ zouden kunnen zijn gepleegd, want ieder onzer is
•en de daardoor teweeggebrachte ontsteking en tig minuten, maar slechts vijf minuten moeten wel eens roekeloos. Beklaagde is echter, hoewel
pijn, hééft zich bij genoemde vrouw een functio­ wachten tot de kaak gevoelloos was. Zij heeft herhaaldelijk gewaarschuwd, voortgegaan met het
neel zenuwlijden ontwikkeld, zich uitend in een ook volgens hem niet méér blijken van pijn gege­ onbevoegd uitoefenen van de tandheelkunde. Be­
.belangrijk verminderde gezichtscherpte op het ven dan een gewone patiënt. Ook heeft, deelde j klaagde is daaryoor indertijd met ƒ 300 boete ge­
rechteroog en een zeer sterke inenging van het beklaagde mede, zijn vader dadelijk gezegd, dat straft, doch het bedrijf van beklaagde was te
gezichtsveld ter rechterzijde, een rechtszijdige er in de kaak van mej LEVIN een ontsteking was. winstgevend om door een dergelijke boete te wor­
verlamming van de spieren der onderste en bo­ President mr. VAN WOUDENBERG HAMSTRA ! den afgeschrikt. Zoodoende heeft men moeten
venste ledematen en een sterke afname van het maakt beklaagde opmerkzaam op zijn verschil­ wachten tot het kalf verdronken is. Spr. noemt
tastgevoel en het verlies van de pijngewaarwor- lende opgaven in deze z>aak afgelegd.
de handelingen van beklaagde verschrikkelijk,
•dingen over de rechterzijde en over het rechter- j Bij de politie zeide beklaagde dat er in de ta­ afschuwelijk. Ook de cynische houding van bekl
gedeelte van de borst, buik en rug. bletjes 2 à 3% cocaïne zat, en dat geen andere stof stelt hij in het licht. Lichtpunt is alleen dat be­
Door de aldus ontstane en aan de schuld van | is gebruikt. Ook vertelde hij aan de politie, dat kl? s vader dr. ABAS waarschuwde. Eisch : zes
verdachte te wijten ziekte en zwaar lichamelijk zijn vader, de injecties heeft gegeven.
maanden gevangenisstraf.
letsel is genoemde SARA LEVTN gedurende gerui- ! Aan den broeder van mej. LEVIN heeft de va­ Mr. B. A. ASSCHER, de verdediger acht een ver­
men tijd verhinderd geweest haar beroepsder van beklaagde voorgesteld om de zaak uit gissing als hier begaan is, iets wat den bekwaambezigheden
van pensionhoudster of althans Ver-1 de wereld te helpen met een schadeloosstelling sten operateur kan overkomen. Daarom protes­
.pleegster uit te oefenen.
aan mej. LEVIN van / 300, benevens een vergoeteert hij, dat tegen bekl. stemming wordt gemaakt
Er werden acht getuigen en deskundigen in ding der verplegingskosten. De vader van beklaag­ door zijn onbevoegdheid op den voorgrond te
deze zaak gehoord.
de heeft bij die gelegenheid verklaard, dat zijn stellen.
De heer C. J. VAN LEDDEN HÜLSEBOSCH, als zoon de injecties verricht had met cocaïne, en Een woord van hulde brengt pi. aan den stel­
deskundige gehoord, verklaarde dat de vloei-1 beklaagde heeft destijds aan den broeder van mej. i ler van de dagvaarding, die deze zoo inrichtte
stof, ammonia liquida (z.g. vliegende geest) was LEVIN erkend, dat hij alipintabletjes bij de inspui- ! dat ze niet ingewikkeld en duister is.
Getuige SABA LEVIN verklaarde, dat zij een ting had gebezigd.
Niettemin heeft pi. drie fundamenteele be­
paar dagen vóór Woensdag 13 Januari 1915 Voorts merkte de president op, dat de vader zwaren tegen de dagvaarding :
last van kiespijn had. Daar haar eigen tandarts van beklaagde aan dr. ABAS in het belang van haar 1°. zij vermeldt niet waarin de onnauwkeurig­
haar eerst Zaterdag kon ontvangen, begaf zij behandeling, heeft verklaard, dat bij vergissing j heid en de schuldige roekeloosheid van bekl.
zich naar Sarphatistraat 3, waar zij een ouden ammonia liquida is gegeven.
bestaat ; 2°. onder zwaar lichamelijk letsel moet
heer en beklaagde aantrof. Beklaagde onderzocht [ Beklaagde blijft bij de opgaven, die hij thans j men verstaan letsel van blijvend nadeelig gevolg ;
haar gebit en getuige stelde de bestelling van I gedaan heeft. Hij erken* dat er wel 'n fleschje | 3°. lichamelijk letsel is niet ten laste gelegd.
een kunstgebit in het vooruitzicht, zoo zij goed ammonia liquida in de buurt stond, doch er kan Door wie is de injectie verricht ? Beklaagde
behandeld werd.
geen vergissing mee hebben plaats gehad. Voor nam de schuld op zich, teneinde den heer LEVIN
Nadat beklaagde haar gebit had onderzocht zoover hij weet is het niet gebruikt om de juffrouw te bevredigen. De heer LEVIN W'lde de zaak
verzocht getuige om een inspuiting met cocaïne. bij te helpen.
niet voor / 300.— afmaken. Waarom niet ? Om­
...O ik heb iets veel beters dan cocaïne voor Dr. J. A. ABAS, die mej. S. LEVIN behandelde, dat hij / 30.000 wilde hebben. Dan was men be­
u", zeide beklaagde, die vervolgens een flesch ! beschreef deze als een gezond, doch zenuwachtig reid om anderen aan een ervaring bloot te stel­
met een kleurlooze vloeistof van een achter hem j meisje. Half Januari werd hij bij haar geroepen. len als mej. LEVIN heeft opgedaan.
staand tafeltje nam en een deel van den inhoud ] Eerst dacht hij aan een gewone ontsteking. Ge­ Dat beklaagde de injectie zou hebben gereed
op een bakje uitstortte. Getuige zag toen van de tuige bevestigt, dat bekTs vader hem een paar i gemaakt, wordt noch door den vader noch door
vloeistof damp uitslaan.
dagen na het voorgevallene verteld had, dat bij \ den beklaagde toegegeven ; het wordt alleen
Beklaagde spoot haar vervolgens met de vloei­ vergissing met ammonia liquida was ingespoten. door mej. LEVTN verklaard.
stof in, maar de pijn bleef aanhouden. Tot en met Juni is , mej. LEVIN bedlegerig i Dat de 'nject'e met pijn gepaard ging, 't/rengt
„'t Duurt altijd twintig minuten vóór het geweest. Thans loopt aij, maar zij sleept nog niet mede, dat ammonia liquida is gebruikt.
gevoelloos is," zeide de beklaagde.
met het rechterbeen. Ook de kracht van haar Ook met water-inspuiting kan die pijn veroor­
; Nadat de tand en twee kiezen getrokken wa- | rechterarm heeft zij nogj niet. Met het rechteroog zaakt worden. Ware ammonia liquida gebezigd
ren, diende beklaagde weer een injectie toe en | kan zij nog niet zien. j,
dan zou dit onmiddellijk door den reuk zijn ver­
wilde hij tot het trekken van nog een kies overgaan Drs. K. H. BOUMAN en H. J.H. SCHOO werden raden. Uit het feit dat beklaagde het water voor
maar getuige had er toen genoeg van.
als deskundigen gehoord. Volgens hen is het let­ zijn vader heeft warm gemaakt, volgt dat een
Daar de mond van getuige bleef bloeden en I sel, dat mej. LEVIN heeft gekregen, veroorzaakt ahpin-oplossing is gebruikt, want alleen daarvoor
pijn bleef doen, gaf de oude heer, die bij beklaag­ door de inspuitingen met een stof, waardoor is warm water noodig. Die alipintabletten kunde
in het vertrek was., een mondspoeling aan ge­ het versterf van het tandvleesch en het daaronnen buiten de schuld van de gebruikers van
tuige. Hij verzocht haar nog 's middags terug te der liggende been werd opgewekt.
ondeugdelijke samenstelling geweest zijn. Maar
komen, zoo het bloeden niet ophield. Twee maal De deskundigen antwoordden op vragen van dan vervalt de schuldige roekeloosheid.
fe getuige dien dag nog bij beklaagde geweest, den verdediger mr. B. E. ASSCHER, dat er geen Volgens 'pleiter heeft hier plaats gehad een
om 7 uur 's avonds voor het laatst. De oude heer reden is om in dezen aan een hysterischen aan­ psychisch trauma, vallende buiten de strafwet,
gaf haar toen een gereed gemaakt medicament, leg van het slachtoffer t* denken. Dat er een on- I die alleen een physiek trauma kent.
waarmede ook gespoeld moest worden. De pijn | regelmatigheid is gebeurd, blijkt Mi. uit de ver­ PI. concludeert tot ontslag van rechtsvervol­
verminderde echter niet. Den volgenden dag bleef sterving van het tandvleesch.
ging, subsidiair tot het uitspreken van een non
.getuige te bed en 's avonds verscheen ten harent
De heer J. H. Qu ANJER, inspecteur van poli­
dr. J. A. ABAS, die zij had laten ontbieden.'
liquet.
tie, verklaarde dat beklaagde's vader hem had
Dr. ABAS .zeide dat ..zij ,moest blijven spoelen met
Na re- en dupliek werd de uitspraak bepaald
het medicament, dat zij reeds had. Den daarop-
gezegd, dat zijn zoon de inspuitingen had verricht op 18 November.Toen werd bekl. veroordeeld tot
volgenden dag, 15 Januari, kon getuige de armen
met cocaïne terwijl de beklaagde zeide dat zes maanden hechtenis.
en beenen niet meer bewegen.
hij met alipin had ingespoten. Bij een later ver- |
(Alg. Handelsbl.)
. Gedurende 7 £ à 8 maanden heeft zij noch kun­ hoor is beklaagde op zijn Verklaring teruggeko- |
nen staan noch kunnen zitten. Haar rechterarm men en zei hij, dat zijn vader de inspuiting had Apothekers-assistente voor het kantongerecht.
en rechterbeen waren verlamd. Me,t het rechter­ verricht.
Door den kantonrechter te Utrecht is J. E. J. H.,
oog kan zij op het oogenblik nog niet zien. Drie De heer L. LÉVIN, sjochet-snijder, de broeder
te Zeist op 19 Nov. 1915 veroordeeld tot een geld­
maanden lang was zij bedlegerig. Thans kan zij van mej. S. LEVIN verklaarde op verzoek vanI
boete van / 200.—, subs. 40 dagen hechtenis,
zitten en staan, maar niet lang. Een stuk van de een zuster van beklaagde ïiaar beklaagde's vader
wegens het onbevoegd afleveren van een in lijst
kaak is ook weg.
te zijn gegaan. Deze stelde hem voor / 300 voor
C genoemd geneesmiddel (afgeleverd is 5 c.MSvan
zijn zuster aan te nemen, opdat hij buiten aanra­
Uitdrukkelijk hield getuige vol dat beklaagde
een aftreksel bereid met behulp van minder dan
king met de justitie zou blijven. De vader ver-I
en niet de oude hee~ de getuige behandeld heeft.
100 gram hydrastiswortel). Dit aftreksel werd
klaarde toen, dat ingespoten was met ammonia j
Beklaagde verklaart desgevraagd, dat hij tand-
te Zeist gebruikt als abortivum en eenige vrou­
liquida en dat' het toedienen van een tegengif niet
teehniker is en geenerlei examen gedaan heeft..
wen hadden dit met gunstig (!) resultaat ge­
mogelijk was daar dit het bloed zou doen stollen, i
Zijn, werkzaamheden bestaan in het maken van,
bruikt.
Met cocaïne kon daarom niet ingespoten zijn,om-
kunstgebitten. Zijn 73-jarige vader is tandmees- dat cocaïne geen vervreting van het tandvleesea Onbevoegde uitoefening der tandheelknnst.
•ter. Beklaagde geeft toe tweemaal wegens onbe- kan veroorzaken. De beklaagde echter verklaarde !
voegde uitoefening der tandheelkunde te zijn ver­
De rechtbank te Middelburg heeft uitspraak
de dat er met cocaïne is ingespoten.
oordeeld, eens in 1906 en eens in 1910. Een ande­
gedaan in de zaak tegen P. B. 26 jaar, te Mid­
Getuige verzocht daarop beklaagde en zijn vader !
re maal heeft hij een vervolging voorkomen door
delburg, zich noemende dentist, die* door den
te zijnen huize te komen. Daar stelde getuigen
de hoogste boete te betalen.
kantonrechter te Middelburg wegens het onbe­
hun eenige vragen. De vader antwoordde de voegd uitoefenen van de tandheelkunde was
.Volgens beklaagde werd mej. LEVIN door zijn kiezen te hebben getrokken en dat hij de in- j veroordeeld tot 2 x f 100 boete, subs. 2 x 20
vader ontvangen. Zijn vader liet beklaagde roe­ jecties had gegeven met cocaïne. De zoon had dagen hechtenis. De rechtbank veminderde de
pen om hem te assisteeren. Zijn vader was het die antwoorden bevestigd.
straf tot 2 x f 10 boete of 2 x 2 dagen hech­
die mej. LEVIN onderzocht; die de inspuitin­ De heer QUANJEE had zich zoo opgesteld, dat j tenis. (N. Rott. Gt.)
gen verrichtte en die haar een tand en twee kie­ hij het gesprek hooren kon.
zen trok; nadat zijn vader de instrumenten ste­ Het O. M., Mr. JORISSEN, heeft weinig schuld- Een homoeopaat veroordeeld.
riel gemaakt had. Volgens'beklaagde is niet' met misdrijven ontmoet, waarbij het hem zoo weinig Voor het kantongerecht te Utrecht is tegen
ammonia liquida ingespoten, maar met in kokend zwaar viel, tot vervolging over • te gaan. De R. H. (Haverhoek?) aldaar, beklaagd van zonder
"water opgeloste alipin, afkomstig van alipinta- ; meeste schuldmisdrijven toch zijn gepleegd onder geneeskundige bevoegdheid te bezitten, een bord
bletjes.
dergelijke omstandigheden, dat ze ook door ons aan zijn woning te hebben met het opsehrift

„Homoeophaat", een straf geëischt van f 200, \ Engeland. Bel ast in o; 'op verpakte geneesmid­
subs. 40 dagen hechtenis.
delen Ber.
Bekl. had met opzet „homoeophaat" gesteld,
n Toezicht op massage-inrichtingen «
in plaats van homoeopaat. De ambtenaar van
English Breakfast Tea
Epidemie en kwakzalverij
het O. M. nam echter aan, dat hier een opzette­
Eureka. H.
lijke woord verminking in het spel was met de be­
Eiste.lboer. De — R.
doeling, toch den indruk te geven van de uit­
j Fistel pot. He — van Klaas Urse m : H.
oefening van de homoeopatiscbe geneeswijze. Foster's middelen
W.
W.
Uitspraak 3 December. (N, JRott. Ct.) Freed. Miss — Een waterdjëet 9 R.
Kantongerecht te Rotterdam.
W. v. L., gesch. vrouw J. A. K., is wegens het
onbevoegd uitoefenen van de geneeskunde, overeenkomstig
den eisch, veroordeeld tot f 300 boete
subsidiair 60 dagen hechtenis. (N. Rott. Ct.)
CORRESPONDENTIE
J. de H. te Z. De Galdrank van Dr. van Praag is geen
kwakzalversmiddel. Hij bestaat uit een waterig, alkalisch
aftreksel van rhabarber- en jalappewortel, waarin suiker is
opgelost en waaraan Oranjeschiltinctuur is toegevoegd.
A. O. te M. Uit het u toegezondene zal het u duidelijk
zijn geworden, dat Akker'$ Abdijsiroop een echt kwakzalversmiddel
is.
J. M. te A. Blindenzorg in dank ontvangen.
A. J. v H.
te 's-G. Wij betuigen u onzen dank voor
het gezonden „Koloniaal Nieuws- en Advertentieblad
Suriname", 't Is bar, zooveel kwakzalvers-advertenties
daarin worden aangetroffen. Wij komen er op terug.
C. N. G. te A. Tot onze spijt te laat voor dit no. ontvangen
; dus in 't volgende.
Register op den vijf en dertigsten jaargang
van het Maandblad.
(De cijfers geven het nommer van het Maandblad aan.
-Ber. beteekent : Berichten, Boekbesc/i. Boekbeschouwing,
Corr. Correspondentie, H. W. Herhaalde waarschuwingen,
Ingez. Ingezonden en R. Rechtszaken*)
Aambeien, Van Vleck's methode
Abdijstroop van Akker
Akker's abdijstroop
Akker's advertenties en de Haassche Post
Amerika. Medische detective in —
Ammonia als pijnstillend middel R.
Amsterdammers. De — Kwakzalvers-ad verten
ties in — Ber.
Jntiépileptique üten II. W.
Apothekers-assistente voor het Kantongerecht R.
Apothekerswet. Herziening der — 2, 3
Artsenijbereidkunst Onbevoegde uitoefening
der — R.
n Wetsontwerp, herziening 2, 3
Ast hm a-middelen van Dr. Daams. Con
Begrip. Het — van kwakzalver
Belasting op pat ent middelen en de oorlog Ber
BepaUngen uit vroegere dagen
Bergsma. Een teringgenezpr R.
Bewijs. Het const meeren van het — bij
kwakzalverij
Bladen zonder kwakzalversadvertenties
Bleeker. Ken gewezen — R.
Bloedvergiftiging na het gebruik van kloosterbalsem
Ber.
Boekbeschouwing :
Dr. A. Binnerts : Het gehoor
Boertje van Staphorst R.
Bomnjs maagpoeder • H. W.
Breakfast-tea. English —
Brninsma, Br. G. W. Overleden
Bijsterveld, nan — Pillen van —
Congres voor openbare gezondheidsregeling.
Praeadvies in zake de Apothekerswet Ber.
Congres voor openbare gezondheidsregeling
Verslag — Ber.
Daan/Cs asthmam iddelen Corr.
Dagen. Bepalingen uit vroegere —
Dallmanns Kola-pastilles //
Deskundige. Een — R.
Detective. Medische — in Amerika
Dialilh" Binde
Doctor honoris causa
Doel. Ons —
Dokter en „scheikundige" R.
Duitschland. Bestrijding van geheimmiddelen Ber.
n Omzet n u n
» Waarschuwing tegen huismiddeltjes
«
Dumon's Santalparels
Gebedsgen ezing
Geheimmiddelen
u Best rij din«- 'm Duitschland
« of kwakzalversmiddelen
n Omzet in Duitschland
n Uit de geschiedenis der —
Gehoor. Het — door l'r. A. Binnerts
Geneeskunst. Onbevoegde uitoefening-der —
R. 1, 2. 3, 4,
Geneesmiddelen. Toch kwakzalversmiddelen
Geschiedenis der geheimmiddelen. Uit de —
Graaf de Saint-Germain
Granuline '0, 11,
Groene en Witte K\ nis tegen de kwakzalverij
Guldensteeden Fgeling, O. overleden
Gnyot. Teercapsules van —
Haagseh
Post en Akkers advertenties
en de kwakzalvers-advertenties
Haas, Prof. de —
u u n — Zoon van-?
Hagenaar. Een gewezen bleeker
Herziening Apothekerswet
Homoeopaat veroordeeld
Hongerlijden en kwakzalverij
Huismida'eitjes. Waarschuwing'tegen
Janson's versterk ingspillen
Jas'mski. Mevrouw
Justitie. Voorloopig verslag
Maagpoeder van Boom H. W.
Massage-inrichtingen Toezicht in Engeland Ber.
Middelen in 1915 onderzocht
Miraton's pastilles laxatives
Moeder Seigel's middelen
Mot, Jacob. Weer een slachtoffer
MijnhardVs hoofdpijnpastilles
u injl neu za table tien
u laxeert ableiten
n maagtabletten
n transpireer tabletten.
n zenuwlablttten
Ber. 9, 12
7
Ber 1
4
Ber. 1
8
Boekbesch. 3
Oorlogstijd Bestrijding der kwakzalverij in— « 7
u Kwakzalverij het gevaarlijkst in— « 1
Origineel praeparaat. Een gevaarlijk — « 7
Orviétan 4
örviëtanose 1, 6
; Pastilles Laxatives Miraton 8
I Patenimiddelen en de Pers Ber. 8
// in de Vereenigds Staten u 2
Ooms Me. — en Spiraea Ingez. 12
Pers en kwakzalversadvertenties ft
n n | atentmiddelen » S
Pink-piVen H. W. la
Pteisterman. Een R. .2
Polak. Jacobus — overleden Ber. ft
Rechtszaken :
Ammonia als pijnstillend middel 12"
Apothekers-assistente voor het Kantongerecht 12
5, 7, 8, 11, 12
. 8
8
Feuilleton 5
R. '1,2
3
Ber. 12
11. W. 3
5
Bergsma een teringgenezer
De Fistelboer
De zoon van den wonderdokter
Dokter en ..scheikundige"
Dr. Reteau
Een „Deskundige"
Een gewezen bleeker
Een pleisterman
Granuline
Homoeopaat veroordeeld
7
3, 4
7
11
1, 2, 4, 5
1
2, 3'
2
1, 2
I'?
6 Kantongerecht te Rotterdam 12
R. 2,4
„
7
n 2
2, 3, 4, 10, 11
Kooima, nog een wonderdokter
Miss Freed. Een waterdiëet
Onbevoegde uitoefening der tandheelkunst
„Prof." de Haas
8
ft
3, 4, 8, 12
2, 4
R. 12 Sanitas 1, 2
9 Schadelijke kruidenstroop 3
Ber. 10 Staphorster boertje 2, 3, 5, 7
\ .Register van in 35 jaar onderzochte middelen 11, 1£
1 1 \ Reteau, Dr. R. 1, 2, 4, 5
Ber 10 l Retaus zelfbewaring
12 j Rotterdam. Kantongerecht te
H. W.
R.
11
12"
Saint-Germain. Graaf de —
Feuilleton •7.
Kankervraagsluk. Het — y
Ber.
Samariter
\\
Kloosterbalsem. Bloedvergiftiging na het ge­
Samariter Creme
11
bruik van — iïtjGts
Ber. 5 \ Samenstelling van de middelen in 1915 onderzocht 12
Kola-pastilles van Dal 1 mann
Corr 4 \ Sanitas 11 R. 1, 2
Kooima, L. Nog een wonderdokter R. 8
Sanlal-parels van Dr. Dumon
10
Kruidenstroop. Schadelijke —i
n 3
1
Schadelijke kruiden stroop R.
3
Kwakzalver. Het begrip van xre
8
5—12
Schutz-brieven. Een nieuwe kwakzalverij Ber. 4
Kwakzalver hypnotiseur
Ber. 12
5—12
Scopolamine door een kwakzalver gebruikt * i 1
n ontmaskerd
Ber. 10
5
Seigel's middelen. Moeder —
7
n te Wisch

TAN DE LUDEN DEB
ftreeiiipgtepdeKwaîzateij,
OP 1 JANÜASI 1915
Totaal 828 led
DAGELIJKS BESTUUR:
Mr. P. W. de Koning, Advocaat te
Amsterdam, Voorzitter.
Mr.A.Lind, Advocaat, Amsterdam.
E. J. Abrahams, Arts, Amsterdam,
Secretaris Penningmeester.
ALGEMEEN BESTUUR:
Mr. J. L. F. Böhtlin-rk, Substituut-
Officier van Justitie bij de Arr.-
Rechtbank «Rotterdam.
Mr. A. A. C'nopius Officier van
Justitie b.d. A.-R.t. Winschoten.
Mr. A van der Eist, Ambtenaar
O. M. bij het Kant. te Leiden.
Ds. F. C. Fleischer. Doopsgez.
Predikant, te Winterswijk.
C. Nannes Gorter, Journ., Alkmaar.
P. KegC7..,oud-Postd. Middelburg'.
J. van Biel, Dir. Mil. Apotheker,
Directeur van liet Rijks Magazijn
van Gen.. te Amsterdam.
Dr. G. Romijn. Inspecteur van de
Volksg. te 's-Hertogenbosch.
H. van Gelder, Redacteur.
NEDERLAND.
KEREL EDEN:
Dr. Vitus ßruinsma, te Lb-Item.
Gr. ß. Schmidt, te Amsterdam.
GEWONE LEDEN:
Aalsmeer.
E. A. J. Bon, arts.
W. Snethlage, arts.
Aalten«
H. J. der Weduwen, arts.
Akersloot.
J. Baart de Ja Paille, arts.
Alkmaar.
Afd. Alkmaar v/d. Ned. Mij. tot
Bevorder, der Geneeskunst.
Dr, J. M. van Dam.
Dr. J. Desrenaar arts.
Mr. J. Hanegraaff, Sub. Off. v. Just.
B. J. van der Heyde, arts.
C. L. Molenaar, apotheker.
C. Nannes Gorter, journalist.
B. Schouten, Apotheker.
Dr. R. G. C. Schroder.
W. G. E. Valk.
Dr\T.^. Wïcnënnk, arts. •
Almen.
P. L. van den Harst, arts
Mevrouw C E. Jansen.
Ameide.
P. J. van den Berjr, arts.
Amersfoort.
Gezondheidscommissie.
L. J. Böhner.
J. 0. Boland us Hagedoorn, arts.
Vereeuiging tot bevordering van
de belangen van sleehthoorenden
C. M. M. Vermolen, apotheker.
Amsterdam.
E. 3: Abrahams, arts.
Dr. F. Basenau.
Dr. J. J. M. van Bergen.
J. Blaauboer Jzn., apotheker.
Dr. Ch. Bles, arts.
C. Blomberg, apotheker.
L. H. Bogtstra, apotheker.
P. H. Bon, apotheker.
Dr. C. F Bosch.
Dr. W. G. Bouman, arts.
N. M. Bouvy & Zoon, apothekers.
J. M. G. van den Brink; arts.
Dr. H. Brongersma.
Dr. Joh. Ch. E. Bück mann, leeraar
aan het gymnasium.
Prof. Dr. H. Burger.
Dr. P- W. C. M. Busch, arts.
S. J. W. van Buuren.
Dr. J. van Campen, arts.
H. F. D. Claessen, apotheker.
L. C W. Cocx, apotheker.
H. L. Coopman, arts.
A. Cijfer, arts.
I. van Daal, arts.
C. L. Deijll, arts.
J. W. Dito, arts.
Dr. D. M. Edauw.
Dr..). J P. van der Eijden.
J. C. Filedt Kok, apotheker.
J. A. Fortuyn.
A. Frederikse, arts.
S. S. Galleé, apotheker.
H. van Gelder, dirig. mil. apoth.
J. B. Gersons, apotheker.
Dr. J. Gewin.
Dr. J. G. Gohl, arts.
Mevr. J.d. Haan-v. M aarseveen, arts.
'JP. de Hau*, apotheker.
H. D. de Haas, ' arts.
Dr. P. F. van Hamel Boos, scheik.
Dr. J. de JHartog, arts.
J. J. Hempenius, apu&ueKer.
ui. UK. iH. iitmiiaii, Arts.
Dr. C. Heymans.
Mevr.HobbeJ-MollSchnitzler.apth.
E. van der Hoop, arts.
Dr. S. van der Horst.
Dr. A. Huender, apotheker.
Mej. C. Hugenholtz, apoth.
V. van Itallie, apotheker.
H. M. 0. Jansen arts.
Joh. Jelgerluns Swildens, iipolli.
Dr. N.M. Joseph us Jitta, wethouder.
M. de Jong, apotheker.
J. Jonkman, apotheker.
Herman G. Jurriaans.
Bernard Kanis, administrateur.
W. R. van de Kasteele, arts.
B. A. van Ketel, apotheker.
Dr. D. H. Koetser, arts.
Mr. P. W: de Koning, advocaat.
P. J. Kruysse, apotheker.
G. G. Lambers, apotheker.
Mej. Dr. C de Lange, arts.
C- J. v. Ledden Huïseboscb, apoth.
Mr. E. van Lennep.
Mr. A. Lind, advocaat.
W. v. d. Linden, apotheker.
W. A. de Looze, Off. v. Gezondh.
J. P. v. d. Marel, Kapitein-apoth.
B. van Marwijk Kooij.
Prof. S. Men des da Costa.
Dr. L. C. v. d. Mculen, arts.
Dr. A. Meyer.
E. Mogendorff, arts.
Dr. P. Muntendam.
J. Musaph.
Ned. Maats. t. bev. d. Geneesk.
Ned. Maats. t. bev.d- Pharmacie.
G. A. Nering Bögel.
Mr. V. K. L. van Os.
A. Otto, arts.
H- G. Pitsen, tandarts.
M. J. van der Plaats, apotheker.
C. M. Pleyte d'Ailly.
Jacobus Polak, apotheker en scheik.
Dr. C. N. v. d. Poll, arts.
A. H. Pos, arts.
L. P. G. Postema, arts.
Dr. W. Posthumus Meyjes.
Dr. W. C. Posthumus Meyjes.
W. F. Privé, kapt. mil. apotheker.
J. A. Quanjer, arts.
M. V. Sedert, apotheker.
Dr. A. W. van Kenterghem.
J. van Kiel, Dir. milit. apotheker.
Dr. ü. A. van Riemsdijk.
G. H. Kou, geneesneer.
Dr. N. J.'Booswinkel, arts.
Mej. J. C. Rübsaam, apotheker.
A. J. Bijk.
H. van 't Sant, apotheker.
G. Schipper, apotheker.
G. B. Schmidt, apotheker.
Mevr. Scholten —Commelin.
H. J. M. Schoo, arts.
Dr. J. Schrijver.
Dr. S. Simons, arts.
Dr. S. H. Solkes.
Dr. A. Spanjaard, arts.
J. Slärcke, arts.
Dr. B. H. Stephan, arts.
W. S. Stüven, veearts.
Dr. J. F. Suyver, apotheker.
Mej, Francina Swart, apotheker.
W. N. Swets, arts.
A. N. Swijghuïsen Beigersberg.
Dr. P. F. J.'Ter Maten.
J. Th. Tinkelenberg, apotheker.
Prof. Dr. Hector Treub.
Dr. J. W. v. d. Valk Jr., arts.
P. Verhagen, arts.
A. Verhoeff, cand. arts.
W. A. Ver m aas, arts.
Dr. P. C. Vlaanderen, arts.
G. P. H. Vriens, apotheker.
L. A. de Vries
Dr. P. N. de Vries Jr,
Dr. J. M. Wentzel, arts.
Mr. R. van de Werk.
Hendrik Wertheim, notaris
Prof. Dr. J. B. A. Wertheim Salomonson.
P. van der Wielen, Hoogl. Artsenijb.
Ed. Wiener, arts.
F. A. de Wilde, arts.
Dr. H. Woltring, arts.
J. L. C. Wortman, D r. Gen. dienst.
Wijnhoff en Van Gulpen,hand.sch.k.
J. J. S. B. Zimmerman.
Andijk.
Dr. J. A. L Heenk, arts.
Apeldoorn.
A. A. Bonnema, apotheker.
Dr. B. ter Cock.
Dr. W. Driendijk.
Gezondheidscommissie.
Mevr. A.G. Kerkhoven—Wijtboff.
P. Persijn, apotheker.
L. Pot, arts.
Dr. A. Zaaijer,
"Appingödam
Gezond hei dscom missie.
Arnhem.
Dr H. van Bommel van Vloten.
Dr. G. J. M. Couvée, arts.
Mej. M. M. Couvée.
Mr. F. O. v. d. pussen, rechter i.d.
nrr.-rechtbank.
H. G- Enklaar,, oft', v. gezondheid.
W. F. van Essen, militair apoth.
Gezondheidscommissie.
Th. Hillen, apotheker.
Mej. G. Jongbloed, gemeente apoth.
Dr. P. W. Mei huizen, arts.
E. Menthen.
Mr. D. J. Mom Viscli.
Dr. A. E. Post, oud-insp. geneesk.
staatstoezicht.
Dr. W. Benssen, arts.
Mevr. M. E- v.lSenhoven-Miiijsken.
A'pin,
D. M. Sypkens Smit.
Assen.
Dr. H. Anema, arts.
J. Bartolotti Bijnders, dirig. off.
v. gezondheid.
J. Bolt, arts.
Mr. A. Hilbingfi ten Oever.
Aveuhorn.
B. Geel, arts.
Afd. Westfriesl. v. d. Ned. Mij. tot
bev. der Geneesk.
Sa&rn.
Dr. P. V. Astro) arts.
D. Bierhaalder, apotheker.
Gezondheidscommissie.
Bud. Heijbroek) arts.
Mej. M. C. Julius, apotheker.
Dr. F. J. A. Muysken, arts.
A. B. Schuyling,,ontvanger Directe
Belastingen.
Dr. A. J. A. Thomas, arts.
Barendreoht.
Gezondheids-Commissie.
Dr. J. van der Meiden, arts.
Barsingerhorn.
Witte Kruis.
Beek bij Nijmegen.
G. V. H. Wendplaar,
Beü3c.
Groene Kruis. I
Bennebroek.
A Kouwenaar, arts.
Beunekom.
J. W. F. Donath.
Benschop.
W. Honig, art^.
Berkel fZ -H.)
Dr. H. J. J M.-iMoet.
BerHkum.
Dr. J. Kwast.*-
Beverwijk.
A. Donker, apotheker.
Dr. A. öchueking Kool.
Mej. Anna C. A. Sepp, apotheker.
De Bilt.
K. J. Lette, arts.
Dr. H. W. Melchior, arts.
Bloemendaal.
Dr. D. Bakker, arts.
Dr. H. Bitter.
Mevr. wed. A. Kal ff.
H. Lemstra van Beusekom, arts.
Dr. W. Rutgers v. d. Loeff, arts.
Adr. Stoop.
Bodegraven.
L. C. G. Douwes Dekker, apotheker.
Gezondheidscommissie.
Dr. M. Marsman.
Bolsward.
S. Andela, arts.
H. Beekhuis, arts.
K. van Kiugli, apotheker.
Borculo.
Groene Kruis.
Borger (Dr.).
Gezond heidscom missie.
Bovenkarspel.
W. B. C. H. Canoy, arts.
Boxmeer
Gezondheidscommissie.
A. Smeets.
Bozum.
J. H. Regenbogen, arts.
Brakel.
J. J. Warnsinck, arts.
Breda.
Dr. A. W. M. van Deventer.
Geneeskundig Leesgezelschap.
Groene Kruis.
Breukelen.
Dr. Joh. Keijzer, arts.
Brielle.
Gezondheidscommissie.
Buiksloot.
S. van Kempen, arts.
Buitenpost.
H. Yzonides, arts.
Burg (Texel.)
A. Wagemaker, arts.
Bassum.
Mr. J. P. C. van der Burgh.
Gezondheidscommissie.
Dr. D. W. de Jong, arts.
Dr. C. J. Koniits:, apotheker.
Castricum.
Witte Kruis.
Culembor£.
Groene Kruis.
Cuyck
J. van den Broek.
Dedemsvaart.
Th. Buys, arts.
Delden
Groene Kruis.
Dr. J. L. Winkler Prins.
Délit.
Groene Kruis.
Denekamp.
A. J. Hondelink, arts.
Deventer.
Geldersche Ver. het Groene Kruis.
Gezondheidscommissie.
Dr. P. van Delden Sr.
P. Volders, apotheker.
Dieren.
Leesgez. Elk wat wils.
J. van Eijk, apotheker.
Dirksland.
Groene Kruis.
Doesburg.
Dr. J. Brand.
Dongen.
C. J- Maassen, geneesheer.
Doorn.
M. J. van Dam, aits.
Dordrecht.
J. J. Benjamins, arts.
Mr. P. Blussé van Oud-Alblas, adv.
P. A. Giltay, apotheker
Groene Kruis.
S. M. Hugo van Gijn.
Jan Hordijk Jzn., fabrikant.
A. J. Lebrei, fabrikant.
Mr. A. A. Moll, advocaat en proc.
Maatsch. tot Bev. oer Geneesk.
Dr. H. W. van Bhijn, arts.
M. L. C. Staring, oud-maj. d. art.
J. J. Visser, arts.
Drachten.
De Touars & Harmse, apothekers.
Edam.
J. van der Molen, arts.
Wiite Kruis.
Ede.
Dr. C. A. W. Weycr.
Eefde.
J. M. van Elk.
Dr. J. v. d. Hoeven, arts.
Eelde.
Dr. A. Hesselink.
Eindhoven.
Gezondheidscommissie.
J. A. H. Rijke, apotheker.
Elslo fPr )
Groene Kruis (afd. Makkinga.)
Eist.
Groene Kruis.
Enk huizen.
Gezondheidscommissie.
Enschedé.
G. Baurichter, apotheker.
Abr. Ebeling.
Gezondheidscommissie.
H. Sijtsema, apotheker.
Ezinge.
J. A. Schleurholtz, arts.
Garmerwolde (G-r.)
J. H. v. Heijninsren Nanninga, arts.
Giessen Nieuwkerk.
W. C. Bensen, arts.
Ginneken.
Mr. F. Couvée.
Gezondheidscommissie.
Goedereede.
Groene Kruis.
Goes.
J. J. Ochtman.
Gorinchem.
Afd. Mij. ter bev. der Geneeskunst.
Gezondheidscommissie
Gorredijk.
G. Zwart, apotheker.
Gouda.
Gezondheidscommissie
Dr. A. Montagne.
Gouderak.
Dr. F. Beekenkamp.
Grave.
Het Groene Kruis.
's-Gravelan i •
Dr. H. Jonker.
'sGravendeel.
J. Bossers, geneesheer.
Groningen
Dr. M. Bolt.
Dr. L. Bouman.
T. E. van Dijk, apotheker.
Dr. H G. Hamaker, arts.
M. Hij mans, arts.
Dr. H. K reiner, arts.
Dr. L. H. Leopold, arts.
Mr. L. B. Loltmann, rechter.
W. R. Mansholt, arts.
Grouw.
Dr. A. Prins, arts.
Grijpskerk.
Groene Kruis.
Gulpen
Gezondheidscommissie.
Den Haag.
E. M. G. Ahn, dir. cff. v. gezh.
A. van Andel.
W. M. H. Anten, gep. kap. d. inf.
Mr. J. H. de Bas, advocaat.
J. Blomberg Jr., apotheker.
Mej. A. Bouvin.
Mr. P. A. Callenfels, advocaat.
A. Carrière, arts.
Dr. G. D. Cohen Tervnert, arts.
J. van Dam van Isselt.
Dep. d. Maatsch. t. b. d. Pharm.
C. Dekker, arts.
Mr. W. Dolk.
J. H. L. Dreckmeyer.
Prof. Mi-. H. L. Drucker, Lid Ie
Kamer der S taten-Generaal.
J. Dijk.
Dr. J. van Dijk.
W. S. A. van Eek, notaris
Dr. D. W. Ekker, arts.
Dr. C. J. L. Feith.
W. H. J. Gantvoort, apotheker.
Dr. J. B. van Geuns, arls.
Gezond heidscom missie.
Dr. E. W. Goteling Vinnis.
C. E. Grasswirkel, arts.
B. M. Gratama, ing. bij de Ned
Ind. Spoorw.-Mij.
Ned. Vereenig. het Groene Kruis.
Dr. J. de Groot, arts.
Dr. E. H. Halbertsma, Dir 0. v. G.
Dr. C. E. Heinsius, arts.
Dr. A. Hendriks
A. J. van Huffel Jr., apotheker.
Dr. H. M, Hijmans, arts.
G. P. Ittman, arts.
W. G. J. Jaarsveld.
L. de Jong, arts.
L. Jonker, arts.
C. J. Kleyn, arts.
Dr. M. van der Koogh.
Dr. A. A. Korteweg, arts
B. H. Laverman, apotheker.
M. L. Q. van Ledden Hulsebosch.
inspect, v. d. Volksgez.
Dr. G. W. S. Lingbeek, arts.
Th. Luykx, apotheker. —~"Y 1; 7
H. M. March.
C. M en sink, tandarts.
A. W. F. Nieman.
G, Oosterbaan, inspect. Volksgez.
J. Oostra, arts.
Mr. C. P. D. Pape.
Mr. C. W. J. J. Pape.
Dr. J. Th. Peters, arts.
A. Pleijsier, arts.
Mr. Th. B. Pleyle, Min. v. Kolon.
Jhr. Dr. N. F. C. Pompe v. Meerdervoort,
arts.
Dr. G. Prins, arts.
H. Bolandus, Hagedoorn.
Dr. M. Rutgers.
Dr. J. M. V\. Scheiterns, arts.
J. F. Schill.
J. J. Schoevers.
Dr. H. B. Semmelink, arts
Dr. A. Sikkel.
Jhr. J. W. Six, technoloog.
Dr. W. v. d. Slooten, apotheken - .
E. SijBoïïs, apotheker.
J. C. van den Tol.
J. A. v. d. Tooren, apotheker
Dr. A. Tückermann, arts.
W. D. Valkis, apotheker.
F. R. Vechtman, apotheker,
A. Veenhuysen.
Mr, J. D. Verbroek, advocaat
Dr. J. G. Walaardt Sacré. .
J. K, W. Weijgers, arts.
Haarlem.
Mevr. L. L. Bierens de Haan, geb.
Van Leeuwen.
Dr. A. N. Dinger, arts,
B. Du ij m, apotheker.
0. S. Frank, arts.
S. W. Hoekstra, makelaar.
P. J. Honoré Metz.
Mr. W. H. Hoyer, subst off. v. Just
Dr. L. C. Keräbergen, arts.
Dr. H. Kikkert Czn., arts.
Dr. W. E. Merens.
G. Nolst Trenité, leernar H. B. S.
Dr. A. E. Ten Oever, arts.
J. C. Tadeœa.
J. Waller Zeper, arts.
Baarlemmera eer.
Gezondheidscommissie. .
Stad Hardenberg.
Gezondheidscommissie.
Harderwijk.
H. Blankeu Jzn., arts.
Bat tem.
Gezondheidscommissie
Hazerswoude.
P. Dekker, arts
Hedel.
H. Beid, arts.
Heemstede.
C. J. C Burkens, arts.
Dr E. A. H. Droog arts.
's Heer Arenaskerke.
H. van Iwaarden, arts.
Heeren veen.
Mr. W. H. de Grève.
J. Hepkema, uitgever. #
Heer Hugo Waard.
Witte Kruis.
Heerlen.
Gezondheidscommissie.
Heinenoord,
A. de Reus, arts.
Helder.
Gezondheidscommissie.
Hellendoorn.
Dr. B. H. Vos, arta.
Hendrik-Ido Ambacht.
ü. J. Kamherg, arta.
Hengelo (O )
G. O. D. Dikkers, fabrikant, .
Mevr. D. W. Stork.

H. van Baer, apotheker.
Gezoii d h e id s c o m missie
Dr. G Romijn, insp. v. d. Volksgez.
Her wijnen.
W. A. Lampe, arts.
He t er en -
TE C. Suijling, med. doet. arts.
Heusden.
G ezondheid scom missie.
Heythuizen.
J. D. Smits, arts.
Hillegersberg.
D. Heineke, arts.
Hilversum.
G. Groene veld, apotheker.
Dr. I. J. Hage.
A. J. v. Heemskerk Düker, apoth.
Mevrouw M- Hey broek-Meetcr.
Maatschappij ter bev. der geneeskunst
Gooi en Eeralaiid.
Mevr. C.W.C.v.d.Meulen-v.Manen.
Mej. R. S. Meijer.
B. H. van Nes, arts.
Dr. M. Niemeijer, arts.
J. H. F. Scherrewitz.
Jhr. H. Trip, Jr.
Hippolytushoef.
J. W. de Goeje, arts.
Hoek (Zeeland-)
Afd. Zee uw se h Vlaanderen O. D.
der Mpij-1. Bevord. d. Geneesk.
L. A.- J. Deyer, arts,
Hoofddorp.
Dr. J. ÜN annin ga, arts.
Hoogeveen.
Gezondheidscommissie.
J. K. Meijeringh, arts.
Hoogezand.
Gezondheidscommissie.
Hoogkerk.
Groene Kruis.
Hoóm.
G. J. de Boer, arts.
F. M. de Leur, veearts.
Horst.
H. F. Koning, arts.
Huis ter Heijde.
S. E. liaagsraa, werk tuig b. ingen.
Dr. F. A- K. Rombach.
Huizum (Fr )
Dr. W. Sinning lie Damsté, arts.
Hulst.
Gezondheidscommissie
Kampen:
P. Butter, arts.
Het Groene Kruis.
Kapelle
B. Knaap, arts.
Katwijk aan den Rijn.
J. Huetingh, arts.
Katwijk aan Zee.
Dr. D. L. van Elk, arts.
H. E. de Kuiter Zijlker, arts.
Dr. A. J. v. Walsem.
Kethel (Z.-H.)
G. Sauer, arts.
Kinderdijk.
Jan Smit V.
Klundert.
Dr. B. J Holster.
Koog a. d Zaan
M. Scheele,
Kortgen«
L. G. Gel der m an, arts.
Krimpen a. d- IJsel.
W. M. Blom, arts.
Krui cingen.
F. D. Kolff van Oostenrijk, arts.
liage Zwaluwe.
D. Dooremans, arts.
Laren (N.-H.)
K. F. A, Lorn m el, arts
H. G. Will en borg, arts.
Leeuwarden.
J hr. M r. A. E. v. Boelens. v. Eysinga
Mr. A. Menalda Hz.
Mr. J. D. v. d. Plaats.
Dr. J. A. Homer, arts.
Dr. F. van Selten.
C J. de Vogel, apotheker.
Afd. v. d. Prov. Fr. W*rkl.-Ver.
Leeiw«n.
Dr A. W. van Haagen.
Leiden
Mr. P. J. H. Aalberse.
Mr. M. d'Aumerie.
Dr. ÎT. J. M. Boonacker.
Mr. A van der Eist, ambt. O. M.
J. G. van Es, arts.
Dr. G. Fabius.
Gezondheidscommissie.
Prof. dr. L. van ltallie.
Prof. Dr. P. Th. L. Kan.
P. Kin gm a Bolrjes, arts.
J. K. F, Bassers, arts.
Dr. A. van Rijn.
H. P. Veldhuisen, arts.
Dr. J. H Zaaijer, Hoogleeraar.
Lemmer."
P. van Dillewijn, arts.
Lent (bij Nijmegen).
F. C. Kuipers, arts.
Lexmond.
P. Bon, arts.
De Lier.
Groene Kruis.
P. van der Mare), arts.
Lisse.
D. Blok. arts.
-Lith.
J. Wiegersma, arts.
J. A. ten Bokkel Huinink, arts.
Dr. Vitus Bruinsma.
Gezondheidscommissie.
Dr. H. J, Oflerhaus.
Loenen a- d. "Vecht
L. L. Posthnma, arts.
Loosduinen.
Dr A. Deenik.
Losser.
J. G. Frederiks, arts.
Lunteren.
Dr. W. C. Kimmijser, arts.
Maastricht.
L. J. Nijst, arts.
A. H. Seh med ding, arts.
Makkum.
E. Heekman, apoth.
Markeloo
Js. B. Wanrooij, arts.
Marsum (Fr.)
H. Reitsma, arts
Meerkerk.
Dr. C. Spijkerboer, arls.
Medemblik.
Witte Kruis. Meppel.
Dep. Mij. tot Nut van 't Algemeen.
Gezondheidscommissie.
Metslawier.
Dr. B. F. Eleroa.
Middelburg.
Dr. Bijlsma.
Gezondheidscommissie.
L. K. v. d. Harst J Jzn., apotheker.
P. Keg, Cz., oud-direct. posterijen.
M. J. Pienbroek, apotheker.
Middelharnis.
C. J. H. v. d. Broek
Gezondheidscommissie.
Middelstum.
Dr. G. J. Wijchgel.
Montsïoort.
J. van Tengbergen, arts.
Keuzen.
Gezondheidscommissie.
Niekerk.
Groene Kruis.
Nieuw-W e erdige.
Groene Kruis.
Nieuwendam.
P. 3. J. Honig, arts.
Nieuw enho om.
Dr. C. van der Sluijs, arts.
Nieuw- en St. joosland.
Groene Kruis.
Nieuwe Tonge.
C. van Gelder, arts.
Nieuwolde.
Dr. H. H. F. Bekenkamp, arts.
Numansdcrp-
C. Flohil, arts.
Nunspeet.
Dr. j . Schut, arts.
Dr. J. Schut, arts.
Nijkerk.
P. N. van Lit, arts.
Nijmegen.
Dr. L. P. J. Berends Jr.
Dr. J. Haspels.
J. C. Hertstein, arts.
.T. W. Hoeffelman, arts.
Dr. W. J. Kolff.
P. Leendertz.
Dr. F. Lycklema à Nijeholt.
G. Pli. G. Moeijs, apotheker.
Dr. N. Munk, arts. (
G. J. W.Bose:,krans, amb. v.h. kad.
W. F. A. Wijnen, tandarts
Oegstgeest
D. Timmermans, arts.
Oece.
Groene Kruis.
G. K. Windemüller, arts.
Oiaterwij k.
Gezondheidscommissie.
Dr. A. J. van den Heuvel.
Oldehove (Gr.)
Groene Kruis.
Ommen.
Dr. C. J.-vVarnsinck, ans.
Oostburg.
])r. C. Prey Jr., apotheker
Oost- sn West Sou' urg.
C. E. Flügge, arts.
Ocsterend.
Groene Kruis.
Oosterzee.
E. E. Wieringa, arts.
OoBt-KapeHe (Z).
W. Bal, arts.
Oostzaan.
Witte Kruis.
Opperdoea
Witte Kruis.
Oss.
Gezon dheid scomm issie.
Ouddorp (Flakkee).
K. C. Crucq, arts.
Ouderkerk a d. Am stel.
M. Eeftink Schattenkerk, arts.
Oudesohot.
W. P. Schelle ma, arts.
Oudewater.
Groene Kruis.
Oud-Karspel.
J. G. Vogelenzang, arts.
Papendrecht.
Dr. E. Brandts.
St. Pbilipsland.
A. Leon van Eldik, arls.
Poortugaal.
Dr. K. R. Rootzant, arts.
Princenhage.
Dr. M. Batenburg, arts.
K. van Giffen, apotheker.
Dr. J. J. Maats.
Putten.
M. C. G. Middelburg
Putt er snoek.
Dr. D. II. N. Adrian i.
Eau werd.
Gezondheidscommissie.
Beeuwijk (bij Gouda).
J. M. van Staveren, arts.
Benkum.
Dr. A. Schuld.
Bhenen.
J. 3. Post, apotheker.
Bhijnsburg.
H. G. Jonker, arts.
Ridderkerk.
C. H. Nijkamp, arts
Bocitanje.
Groene Kruis.
D. F. Groenewoud, arts,
Boermond.
Gezondheidscommissie.
F. A. Haan, apotheker.
Dr. J. L. Herten.
YV. Herten Jzm
Dr. H. J. Hoving.
Jhr. Mr. Louis M ich iel s v.Kessenich.
Th. Paulussen, officier v. gez.
Bo zendaal.
Gezondheidscommissie.
Botterdam.
J. van Assen Jr., arts.
J. Beker, apotheker.
Dr. A. Binnerts.
Mr.A.C.v.Blomraestein,adv.enproc.
Mr. J. L. F. Böhtlingk, subst.-off,
v. justitie.
Mr. C. H. B Boot, off. v. justitie.
Mr.W.P. R.Bouman,subs off. v.j.
A. S. Briedé.
D. H. Brinkhorst, arts.
Dr. J. M. Dutilh, arts.
C. Groenewegen, arts.
Mr. H. W. M. van Heiten, rechtei
in de arr. rechtbank
J. V. Huysman, arts.
J. de Jongh. arts.
Mr.Kneepkens, amb. O-M. b.h. Kant
J. H. M. Luts.
J. L. J. M. Maas, apotheker.
G. O. Meuleman, arts.
Dr. G. H. Moll van Charante.
Dr. L. B. de Monchy, arts.
L. A. Mijnlicf, arts.
A. A. M. Nelissen, arts.
Dr. D. Neurdenberg, arts.
Dr. R. P. Offringa, arts.
J. C. Pelle, apotheker.
R. F. H. de Kichern ont, apotheker
Dr. M. B. Romeny.
H. van Boijen, arts.
Mej. G. M.Bueb.
Hijks-Seruminrichting.
Van Schaick & Baljon, kooplieden
P. Schrameier Verbrugge, notaris.
Mej. M. Snellen.
Maurice Son, tandarts.
Dr. P. Spaapen, arts.
Dr. G. J. Stracke, leer. Handelssch
C. L. W. Stutterheim, apotheker.
D. Teessen, apotheker.
Mr. L. R. Telting.
Dr. E. C. Tuinsing.
Dr. P. A. Vos, apotheker.
V. Winkler Prins, arts.
K. J. Wij lacker, dir. ziekenfonds.
A. J. Wynne, gemeente-apotheker
H. C. Zeelt, apotheker.
D. J. Zwaan.
Buurlo.
H. W. C. E. Hofstede, arts.
De Bijp.
B. J. Hornstra, arts.
P. M. S. van Leeuwen, arts.
Xtijssen.
Groene Kruis.
Bi js wijk.
C. Gutteling, arts
Sehaesberg.
A. H. Claesssens, apotheker.
Schagen.
Gezondheidscommissie.
Scharmer (gem. Slochteren.)
H. J. Fockens, arts.
Sas van Gent.
J. F. Timmermans, arts.
Scheveningen.
C. van Altena, arts.
W. A. Asman, arts.
Dr. A. Brester.
J. E, Brouwer, arts
J. van Buuren, apotheker.
M. den Heijer, apotheker.
Dr. C. Oorthuys.
J. A. van Vliet, arts.
Dr. Westerman, arts.
Schiermonnikoog.
J. S. Beekhuis, arts.
Schoonhoven.
J. Groesbeek, arts.
Serooskerke (Walcheren.)
H. G. J. van den Bosch, arts.
Bleen.
Greene Kruis.
F. A. van Heemst, arts.

F. J. v. d. Berg, apotheker.
Gezondheidscommissie.
Dr. p. Langeveld, arts.
Dr. A. Prins de Baat, arts.
A. A. Quanjer, arts.
Sloten. (N.H,)
Mej. P. Con, apotheker.
Sneek.
B. J. Boerrigter, apotheker.
Gezondheidscommissie.
Soest.
Het Gemeentebestuur.
H. P. Schoonenbeek, arts.
Spaarndam.
G.L.F. Baron vanFridagh, Bürgern.
F. Nije, arts.
J. E. Schalkwijk, Gem. Secretaris.
Spanbroek.
Dr.G. C.van Balen Blanken Jr., arts.
Steenwijk.
Gezondheidscommissie.
Stïens.
H. Hooghoudt, arts.
Stolwijk.
S. Bijlsma, geneesheer.
Stompetoren (N.-H-)
W. C. C. ten Veldhuis, arts.
Witte Kruis.
Streefkerk.
Groene Kruis.
Surbuisterveen.
Gezondheidscommissie.
Terborg.
N. P. Brunt, arts.
Tilburg.
M. J. M. Bijvoet, apotheker.
Th. N. Cloosterhuis, apoth.
Twisk (N.-H.)
Witte Kruis.
TJbbergen.
Gezondheidscommissie.
Uden (N.-J3.)
Dr. P. F. A. Peters, arts.
Uithoorn.
Witte Kruis.
Utrecht.
Mevr. A. C. Alblas-Sorber, apoth.
H. D. Boer.
J. K. van den Brink.
Dr. C. W. Broers, arts. off. v. gez.
Dr. B. Freriks, arts.
G. van Gangelen, arts.
Gezondheidscommissie.
J. Grijns, arts.
^f! W. van der Haar, apotheker.
te
'Dr. J. Hartog, arts.
Dr. C. van Hoogenhuijze, arts.
P. J. Hoogveld, arts.
Mr. P. J. A. Jordens.
G. H. de Kleyn, arts.
Prof. Dr. B. J. Kouwei'.
Dr. L. T. van Lelvveld, arts.
Dr. E. H. B. van'Lier.
Dr. J. Lorié'.
J.C.Th.Marius,ag.inwet.sch.instr.
P. E. A. Musquetier.
Mej. M. Myers, apotheker.
H. Offerhaus, Arts.
Prof. C. A. Pekelharing.
Pharm ace ut is ch Laboratorium.
Dr. Y. A. Popta, arts.
Dr. Kemijnse, arts.
C. L. \V. Ruijs, arts.
P. Samson, arts.
E. van Schaik.
Dr. P. Shram, arts.
Prof Dr. C. H. H. Spronck.
W. F. Verhoeff, arts.
Dr. H. Verploegh.
Prof. Dr. H. Wefers Bettink.
Dr. L. W. H. C. Werndly, arts.
Valkena waard.
Groene (Crnit.
Varsseveld.
Dr. E. J. A. Meister
Veen (bij Heusden.)
J. E. Schmitz, arts.
Veendam.
W. Boer, notaris.
Dr. Th. Tjabbes, arts.
•Veere.
Gezondheidscommissie.
Velp (bij Arnhem.)
Dr. W. H. Bloemendal, apoth.
Dr. A. S. de Brtiijn.
Gezondheidscommissie.
Dr. E. Langemeyer.
Mej. A. M. van Meerten.
Dr. K. Piekema, arts.
Mr. L. H. D. baron de Vos tot Ne
derveen Cappel.
Dr. A. v. d. Willigen, arts.
Velsen.
Dr. P. E. Bos.
Venhuizen.
M. de Heer Klots, arts
V enlo.
K. Ypey, ofte. van gezondheid.
Vian en.
L. A. Baron van lttersum, notaris.
H. J. Tliorbecke, arts.
V laardingen.
V\. C. v. Dussel dorp Jzn., meelfabrikant,
voorz. Gez. Commissie.
\j. iu. AIUUUWIIJWUI, ai La. ^"~^^~
A. Knottenbelt, notaris.
Dr. J. Vooffd.
V lis sin gen -
Gezondheidscommissie.
A. Staverniïin, arts.
J. P. Vermaas, arts.
"Vvagemngen.
C. D. Bergabker, apotlieker.
B. van Kek, apotheker.
Wanswerd.
B. Buis, arts.
VP aifum.
Gezondheidscommissie.
Mevr. Wed. P. F. Huizinga.
"Wedde.
Gezondheidscommissie,
Vv eesp.
N. A. Ballinlijn, apotheker
A. A. Knaap, arts.
Vv estervcort.
J. H, W. Kuuemaii, arts.
"West Graitdijk.
J. de Wit, arts.
VCestwcud.
B. S. H. Stieler, arts.
Vv ierden.
Gezondheidscommissie.
Willemstad.
Dep v. d. Mij. tot Nut van 't Alu.
"Winschoten.
Mr. A. A. Cuopius, off. v. Justitie.
"Winterswijk.
F.C. Fleischer,Doopsgez. pred.
Gezondheidscommissie.
Dr J. W. R. Koch, arts.
H. J. Manschot, arts.
Wirdum.
H. Duinter Tebbens, arts.
Wognum (bij Hoorn.)
L. II. \V. Janssens, arts.
Wolvega
Dep. v. d. Mij. tot vut v. 't Alg.
Groene Kruis.
Work um.
J Hiemstra, arts.
Mevr Wed.Dr L. A M. Sluiterman.
Worm er (N.-BL)
W. de Booij. arts.
' "Wijbe.
Gezondheidscommissie.
Wijk oy Duurstede.
'Dep. der Mij. tot Nut van 't Alg.
IJmuiden.
Dr, E F. Kommeling
IJselmonde.
H. C vanden Hijllaardt, arts.
IJselatein.
J. H. Duijvis, arts.
VV. Peei, arts.
Zaandam.
Gezondheidscommissie.
A. M. Pelt, arts.
G. van Santé Bz., apotheker.
J. Wirtjes, tandarts.
Zal t-Bommel.
Gezondheidscommissie.
W. van Tright, apotheker.
Dr. J. de Wit, arts.
Zeist.
L. H. van Berk, apotheker.
C. Guldensteeden Egeling, apoth.
Dr. S. Hceg, arts.
N. A Kortlnudt, arts.
Dr. Muller.
Dr. L. W. H. Tjeenk Willink, arts.
Zevenhuijzen (Z.H.)
Dr. H. J. de Witt, arts.
Zierikzee.
Gezondheidscommissie.
Zuidhorn.
Gezondheidscommissie.
Zuidland.
Groene Kruis.
Zutphen.
Gezondheidscommissie.
Dr. J. Oudeuampsen, apotheker.
C. Storm Buijsing, bürgernecstei.
Zwolle.
E. Meulenhoff, oud-apotheker.
J. J. Tijl, uitgever.
NED. O. 1NDIE.
Bangkinang.
A. C, Grivei, officier v. gezondh.
Buitenzorg. 4
H. van den Hengel, arts.
Djokjo Karta.
Dr. J. P. H. Lindner.
Fort de Kok.
H. W. Borel, officier v gezondh.
Kediri.
Dr. F. S Stibbe.
Makassar.
Dr. G. M. Brouwer.
Pampanoea
H. M. G. Dikshooru, arts.
Paré Fare-
Dr. Lumentiit.
Pati.
W. W. van "Raveslein, arts.
• Sidoarcjio.
L. Ligtenstein, offic. v. gezondh.
W eltevreden -
Yereeniging v. vrouwenkiesrecht.
NED. WEST-INDIK.
Suriname.
S. J. Abrahams, distr. geneesheer,