'Een woning die je op de tekentafel nooit kunt ... - Berger Barnett
'Een woning die je op de tekentafel nooit kunt ... - Berger Barnett
'Een woning die je op de tekentafel nooit kunt ... - Berger Barnett
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Documentatie<br />
Interieur<br />
38<br />
ArchitectuurNL #07 / 2011<br />
<strong>'Een</strong> <strong>woning</strong> <strong>die</strong> <strong>je</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>tekentafel</strong> <strong>nooit</strong> <strong>kunt</strong> be<strong>de</strong>nken'<br />
<strong>Barnett</strong> Architecten transformeren Edamse bakkerij tot familiehuis
2<br />
Een ou<strong>de</strong> bakkerij in het historisch centrum van Edam verkeer<strong>de</strong> in een<br />
beroer<strong>de</strong> staat van on<strong>de</strong>rhoud. Niet één muur stond recht, geen balk lag<br />
waterpas en alle gevels waren uitgevoerd in steens metselwerk dat door<br />
achterstallig on<strong>de</strong>rhoud poreus was gewor<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong> gevels zaten lukraak<br />
raam<strong>op</strong>eningen en het interieur was een doolhof van gangen en kamert<strong>je</strong>s.<br />
De <strong>op</strong>drachtgever keek door alle obstakels heen en vroeg <strong>Berger</strong> en <strong>Barnett</strong><br />
Architecten <strong>de</strong> bouwval te transformeren in een mo<strong>de</strong>rn familiehuis. Een<br />
gewaag<strong>de</strong> <strong>op</strong>dracht <strong>die</strong> inventief werd ingevuld door harmonie te creëren<br />
tussen <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> context en eigentijdse woonwensen.<br />
Peter <strong>de</strong> Winter<br />
‘Waarom zou <strong>je</strong> in hemelsnaam zo’n bouwval moeten behou<strong>de</strong>n, was mijn<br />
eerste gedachte toen ik <strong>de</strong> bakkerij zag. Het pand bezat geen enkele monu -<br />
mentale kwaliteit en was bouwkundig zo goed als total loss’, zegt Jo <strong>Barnett</strong>,<br />
<strong>de</strong> vrouwelijke helft van <strong>Berger</strong> <strong>Barnett</strong> Architecten uit Amsterdam. ‘Het cen -<br />
trum van Edam en dus ook <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> bakkerij heeft een monumentale status.<br />
Slo<strong>op</strong> en nieuwbouw zou een moeizaam tra<strong>je</strong>ct <strong>op</strong>leveren en was dus geen<br />
voor <strong>de</strong> hand liggen<strong>de</strong> <strong>op</strong>tie.’<br />
Een inventarisatie van <strong>de</strong> bouwval lever<strong>de</strong> aanvankelijk een weinig rooskleurig<br />
beeld <strong>op</strong>. De ou<strong>de</strong> dame van wie het pand ooit was, leef<strong>de</strong> er since the dawn<br />
of time, zegt <strong>Barnett</strong>. Het leek er<strong>op</strong> dat zij sinds het laatste brood uit <strong>de</strong> oven<br />
kwam, niets in het pand meer had aangeraakt. De snijmachine stond onaangeroerd<br />
te roesten in <strong>de</strong> winkel. Over toonbank, voorraadkasten en venster-<br />
4<br />
39<br />
3<br />
ArchitectuurNL #07 / 2011<br />
1 Doorzicht met <strong>op</strong> voorgrond het centrale<br />
eetge<strong>de</strong>elte met tafel en stoelen uit <strong>de</strong><br />
Prouvé RAW Collection (zie ook p. 16 e.v.)<br />
en <strong>op</strong> <strong>de</strong> achtergrond <strong>de</strong> living<br />
2 Voorgevel voormalige bakkerij<br />
3 Het voormalige langegerekte bakkerij -<br />
complex is <strong>op</strong>ge<strong>de</strong>eld in twee huis<strong>je</strong>s en<br />
drie vi<strong>de</strong>s<br />
4 Detail ou<strong>de</strong> schil<strong>de</strong>rlaag <strong>op</strong> gebinte<br />
bank lag een laag stof van jaren. Alles was donker, hokkerig en smerig. Een<br />
naamloze geur riep <strong>op</strong> zijn best een vage herinnering <strong>op</strong> aan <strong>de</strong> oven <strong>die</strong> <strong>de</strong><br />
bakker ooit bij het krieken <strong>de</strong>r dagen stookte.<br />
Eenvoudige geometrie<br />
Wat <strong>Barnett</strong> direct voor ogen stond, was een beeld van ruimte en licht<br />
gecombineerd met intimiteit. De eerste stap <strong>op</strong> weg naar dat doel was <strong>de</strong><br />
slo<strong>op</strong> van alle binnenmuren en vloeren. Tegenvaller daarbij was <strong>de</strong> oven in <strong>de</strong><br />
voormalige bakkerij <strong>die</strong> bekleed was met zware asbestblokken. Die te verwij<strong>de</strong>ren,<br />
had <strong>de</strong> nodige voeten in aar<strong>de</strong>.<br />
De gestripte ruimte <strong>die</strong> overbleef, had <strong>de</strong> eenvoudige geometrie van een<br />
langwerpig ob<strong>je</strong>ct met puntdak; een huis zoals een kind het tekent. <strong>Barnett</strong><br />
<strong>de</strong>el<strong>de</strong> <strong>de</strong> ruimte in drieën. On<strong>de</strong>r het doorl<strong>op</strong>en<strong>de</strong> dak realiseer<strong>de</strong> zij twee<br />
volumes, te interpreteren als twee achter elkaar liggen<strong>de</strong> huis<strong>je</strong>s compleet<br />
met hun eigen voor- en achtergevel, ramen en <strong>de</strong>uren. Tussen <strong>de</strong> huis<strong>je</strong>s komt<br />
in een dubbel hoge ruimte <strong>de</strong> originele kap van het huis in het zicht. Hier staat
5<br />
Documentatie<br />
Interieur<br />
<strong>de</strong> eettafel en bevindt zich <strong>de</strong> trap <strong>die</strong> uitkomt <strong>op</strong> een brug <strong>die</strong> <strong>de</strong> twee huis -<br />
<strong>je</strong>s met elkaar verbindt. Dakramen in elk vertrek zorgen voor ruim voldoen<strong>de</strong><br />
daglichttoetreding.<br />
Dubbele gevels<br />
Op <strong>de</strong> begane grond ontston<strong>de</strong>n intieme plekken on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> ingevoeg<strong>de</strong><br />
volumes in <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>r continue ruimte. On<strong>de</strong>r het voorhuis plaatste <strong>Barnett</strong> <strong>de</strong><br />
keuken en <strong>de</strong> ontbijttafel. On<strong>de</strong>r het achterhuis met zicht <strong>op</strong> <strong>de</strong> tuin, bevindt<br />
zich <strong>de</strong> living. De eerste ver<strong>die</strong>ping aan <strong>de</strong> voorzij<strong>de</strong> is ingericht als gastenverblijf<br />
met badkamer. De <strong>woning</strong> telt hier twee gevels: <strong>de</strong> gevel aan <strong>de</strong> straatkant<br />
(<strong>de</strong> oorspronkelijke buitengevel) met pal daarachter <strong>de</strong> (twee<strong>de</strong>) gevel van het<br />
huis in het huis. De ruimte tussen <strong>de</strong> twee gevels is dubbel hoog. Vanuit het<br />
slaapkamerraam heeft <strong>de</strong> bewoner weids uitzicht <strong>op</strong> Edam en <strong>op</strong> straat.<br />
Op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> ver<strong>die</strong>ping ligt aan <strong>de</strong> achterzij<strong>de</strong> <strong>de</strong> Master Bedroom. Ook hier<br />
is het ingevoeg<strong>de</strong> huis losgehou<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> gevel. Verschil met <strong>de</strong> straatzij<strong>de</strong>,<br />
is dat <strong>Barnett</strong> ter hoogte van <strong>de</strong> ver<strong>die</strong>ping een glasplaat aanbracht tussen<br />
buitengevel en slaapkamervloer. Dit geeft <strong>de</strong> Master Bedroom een extra<br />
40<br />
6<br />
7<br />
ArchitectuurNL #07 / 2011<br />
ruimtelijke dimensie zon<strong>de</strong>r toetreding van daglicht te belemmeren.<br />
Op <strong>de</strong> begane grond ontwierp <strong>Barnett</strong> een zogenoem<strong>de</strong> service spine. Deze<br />
‘ruggengraat’ verbindt <strong>de</strong> keuken in het voorhuis via <strong>de</strong> eetkamer met <strong>de</strong><br />
living. De spine bevat een toilet, een ruimte voor wasmachine en droogtrommel,<br />
en een technische ruimte van waaruit glasvezelkabels hun weg door het<br />
woonhuis vin<strong>de</strong>n.<br />
Transformatieproces<br />
<strong>Barnett</strong> is <strong>de</strong> eerste om te erkennen dat het getransformeer<strong>de</strong> familiehuis veel<br />
meer tot <strong>de</strong> verbeelding spreekt dan een nieuwbouw<strong>woning</strong> ooit zou kunnen<br />
doen. ‘Begrijp me niet verkeerd: een nieuwbouw<strong>woning</strong> was ook mooi gewor<strong>de</strong>n,<br />
maar dit familiehuis ontleent zijn unieke kwaliteiten aan het transformatieproces.<br />
Wat we gedaan hebben, is harmonie creëren tussen <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong><br />
context en <strong>de</strong> eigentijdse woonwensen. Dat resulteer<strong>de</strong> in een dialoog tussen<br />
het gebinte, <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> ramen, muren en materialen, <strong>op</strong>drachtgevers en<br />
wij als architect. We hebben <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> situatie niet ge<strong>de</strong>finieerd als<br />
belemmering, maar gevierd als kansrijk. Door te focussen <strong>op</strong> <strong>de</strong> mogelijkhe-
8<br />
<strong>de</strong>n, is een <strong>woning</strong> ontstaan <strong>die</strong> <strong>je</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>tekentafel</strong> <strong>nooit</strong> <strong>kunt</strong> be<strong>de</strong>nken.’ <strong>Barnett</strong><br />
wijst in dit verband naar het verlo<strong>op</strong> van <strong>de</strong> plattegrond. De voorgevel is<br />
ruim een meter smaller dan <strong>de</strong> achtergevel. ‘Dat stelt <strong>je</strong> onvermij<strong>de</strong>lijk voor <strong>de</strong><br />
vraag of <strong>je</strong> dat verlo<strong>op</strong> rechttrekt of <strong>op</strong>timaal inpast in <strong>je</strong> ontwerp. Hetzelf<strong>de</strong><br />
geldt voor <strong>de</strong> plek en afmeting van <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> ramen. Ze verschil<strong>de</strong>n in<br />
hoogte, breedte, draairichting en in<strong>de</strong>ling. We hebben ze zo gelaten. Juist dat<br />
soort aspecten geven het huis een speelsheid <strong>die</strong> <strong>je</strong> in een nieuwbouwsituatie<br />
maar moeilijk <strong>kunt</strong> realiseren.’<br />
9 10<br />
41<br />
5 Lo<strong>op</strong>brug verbindt voor- en achterhuis<br />
6 Vi<strong>de</strong> tussen achtergevel en achterhuis<strong>je</strong> is met<br />
glas dichtgezet<br />
7 Keuken<br />
8 Plattegrond begane grond en ver<strong>die</strong>ping<br />
1 keuken<br />
2 eetkamer<br />
3 living<br />
4 tuin<br />
5 schuur<br />
6 slaapkamer<br />
7 badkamer<br />
8 vi<strong>de</strong><br />
9 Vi<strong>de</strong> tussen <strong>de</strong> voorgevel en het voorste huis<strong>je</strong><br />
10 Hoek bij achtergevel, bij nieuwbouw zou <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>ur <strong>nooit</strong> zo in <strong>de</strong> hoek geplaatst wor<strong>de</strong>n<br />
ArchitectuurNL #07 / 2011<br />
Opdrachtgever particulier<br />
Pro<strong>je</strong>ctarchitecten Hans <strong>Berger</strong> en Jo <strong>Barnett</strong><br />
Hoofdaannemer Braak Beemster Bouw, Mid<strong>de</strong>nbeemster<br />
Oplevering Voorjaar 2011<br />
Bruto vloer<strong>op</strong>pervlakte 182 m 2<br />
Installaties en verlichting Knook Totaal techniek, Purmerend<br />
Leverancier dakramen Velux, <strong>de</strong> Meern<br />
Foto’s Marcel van <strong>de</strong>r Burg