2.3. Elektronische nieuwsbrieven - V-ICT-OR vzw
2.3. Elektronische nieuwsbrieven - V-ICT-OR vzw
2.3. Elektronische nieuwsbrieven - V-ICT-OR vzw
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
SCHRIJVEN VO<strong>OR</strong> HET<br />
SCHERM<br />
Bruno Koninckx
Inhoud<br />
1 Papier of scherm: echt anders?<br />
2 Basisprincipes (schriftelijke) communicatie<br />
3 Goed schrijven<br />
4 Concreet aanpakken<br />
5 Goed schrijven voor het scherm<br />
6 Structuur<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
Vooraf<br />
Er bestaat geen wonderformule<br />
Volgen algemene regels ‘goed schrijven’ doet al<br />
veel<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
1 Papier of scherm: echt anders?<br />
De schermlezer is anders:<br />
Puur fysiek is lezen vanaf een scherm moeilijker en<br />
vermoeiender dan vanaf papier<br />
Trager > lezer leest ‘scannend’ of in F-vorm<br />
Ongeduldig + kritisch > zapt sneller weg<br />
Leest niet graag lange teksten<br />
Sterk(er) visueel ingesteld<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
1 Papier of scherm: echt anders?<br />
Het medium/scherm is anders:<br />
Je kan het niet (goed) vastnemen<br />
De resolutie is anders<br />
Er staat ‘concurrentie’ op voor de tekst<br />
Andere tekst, links, afbeeldingen, menu-opties,…<br />
Het ene scherm is het andere niet<br />
Verschillende groottes, resoluties, browsers, instellingen,…<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
1.1 Teksten aanpassen?<br />
Neen: gewoon bestaande tekst op de website<br />
zetten<br />
Houdt geen rekening met eigenschappen van<br />
schermlezer én scherm/web<br />
In sommige gevallen toch gerechtvaardigd<br />
(officiële) documenten, controlelijst, brochure in Word of pdf<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
1.1 Teksten aanpassen?<br />
Beetje:<br />
Tekst wat meer in stukjes opkappen, wat meer<br />
witruimte, een link leggen, enz.<br />
Voldoet voor veel ‘klassieke’ teksten niet<br />
Zijn te breedsprakerig, te lange zinnen, enz.<br />
Kan voor sommige teksten wél<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
1.1 Teksten aanpassen?<br />
Opnieuw schrijven:<br />
Een scherm vraagt een compleet andere tekst<br />
Het web vraagt een compleet andere tekst<br />
Kan alleen maar als tekst vanaf nul wordt geschreven,<br />
niet herschreven<br />
Kijken wat/hoe het basismateriaal is<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
1.1 Teksten aanpassen? Conclusie 1<br />
Geen eenduidig antwoord<br />
Hangt af van bestaand materiaal, doel, middelen,<br />
mankracht, tijd, enz.<br />
Gevaar van bestaand materiaal: er te dicht bij<br />
blijven<br />
> situatie per situatie bekijken<br />
> algemene principes van goede teksten blijven (zo<br />
goed als) geldig<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
1.1 Teksten aanpassen? 5 vragen<br />
1 Willen de bezoekers deze inhoud?<br />
Gebruik kennis van de bezoekers om te weten of ze de<br />
inhoud wel echt willen/nodig hebben<br />
2 Is online tekst het beste formaat voor deze<br />
inhoud?<br />
Vb. een document met veel opmaak/grafisch<br />
materiaal, een lange tekst die niet korter kan ><br />
beter laten downloaden<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
1.1 Teksten aanpassen? 5 vragen<br />
3 Is de inhoud in lijn met de missie van de site?<br />
Cf verder. Op een verkoopssite moet geen niet relevante<br />
inhoud over het bedrijf staan<br />
4 Past de inhoud in de bestaande structuur?<br />
Geen ‘losse’ inhoud in niet relevante bestaande onderdelen<br />
plaatsen<br />
5 is de inhoud niet te veel tijdsgebonden?<br />
Herwerken kost tijd: is de inhoud nog wel relevant op het<br />
moment dat hij op de site komt?<br />
(bron: www.ewriteonline.com )<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
2 Basisprincipes (schriftelijke) communicatie<br />
Een tekst schrijven + lezen = communiceren<br />
Rekening houden met communicatiemodel<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
2.1 Communicatiemodel 1<br />
Zender – boodschap – ontvanger<br />
Schrijver – (web)tekst – lezer<br />
> schrijver = ‘ik’<br />
> tekst = tekst (?)<br />
> lezer = ?!<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
2.1 Communicatiemodel 2<br />
Boodschap zender ≠ boodschap ontvanger<br />
> ‘ruis’: kan onderweg iets mee gebeuren<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
2.1 Communicatiemodel 3<br />
Hoe je het bedoelt ≠ hoe iemand iets begrijpt<br />
> interpretatie<br />
‘je hebt een mooie jurk aan’<br />
Bij schriftelijke communicatie valt een groot deel<br />
van de extra verduidelijking (lichaamstaal, intonatie,<br />
gezichtsuitdrukking) weg<br />
Websites: interactie mogelijk: invloed op (vernieuwde)<br />
boodschap<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
2.2 Schrijver<br />
Wie ben ik?<br />
Individu of vertegenwoordiger van een<br />
bedrijf/organisatie/dienst/…<br />
Wat wil/moet/mag ik (niet) schrijven?<br />
Waarom schrijf ik/moet ik schrijven<br />
Waarom niet?<br />
> heeft invloed op wat + hoe je schrijft<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
2.3 Boodschap / tekst<br />
Wat wil/moet/kan ik precies zeggen?<br />
> wat is de kernboodschap?<br />
Wat is het doel?<br />
Informeren, overreden/overtuigen, beïnvloeden,<br />
groepsgevoel creëren (community), …<br />
> verschillende tegelijk: wat is het belangrijkste?<br />
Nieuwswaarde of niet / Wat is nieuw?<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
2.3 Boodschap / tekst<br />
Wat kan/moet er in staan?<br />
Antwoord op klassieke vragen:<br />
5 W’s: Wie – wat – waar – waarom – wanneer<br />
Hoe, hoeveel, welke oorzaken, welke gevolgen?<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
2.4 Ontvanger - lezer<br />
Lezersgericht schrijven: rekening houden met de<br />
kenmerken van het doelpubliek en de potentiële<br />
lezers/bezoekers<br />
Wie? > profiel opstellen van bezoekers:<br />
Welke leeftijd(en), achtergrond, welke beroepen, welke<br />
opleidingen, vrouw of man,…<br />
privé of professioneel?<br />
Voorkennis?<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
2.4 Ontvanger - lezer<br />
Wat verwacht hij van mij?<br />
Informatie, een opinie, tot actie aangezet te worden,<br />
overtuigd worden, enz.<br />
Hoeveel tijd heeft hij > webbezoeker heel weinig<br />
Wat heb ik te bieden?<br />
Hoe is mijn imago bij de bezoeker?<br />
Talenkennis?<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
2.4 Ontvanger - lezer<br />
> op basis van het antwoord op deze vragen een<br />
profiel schetsen van de mogelijke bezoekers/lezers<br />
van de site<br />
> heeft niet alleen consequenties voor de tekst, maar<br />
ook voor de structuur, lay-out en technische keuzes<br />
Vb. jong publiek dat entertainment zoekt > flitsende site<br />
met heel korte, vlotte teksten<br />
Vb. iets ouder publiek dat info zoekt over pensioenplanning<br />
> overzichtelijke site met rustige lay-out die teksten tot hun<br />
recht laat komen.<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
2.4 Ontvanger - lezer<br />
Algemene principes:<br />
Hou de bedoelde/gehoopte lezer in het achterhoofd<br />
bij het schrijven<br />
Indien geen duidelijk profiel: een gemiddelde<br />
veertienjarige in het achterhoofd houden<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
2.5 Oefening: bepaal het profiel<br />
Profiel: leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, kennis,<br />
privé/professioneel + waar leid je dit uit af<br />
Hoe uit zich dat in navigatie, vormgeving, lay-out en taal?<br />
Wordt het overal even consequent toegepast?<br />
www.mine.be<br />
www.vlaanderen.be<br />
www.livios.be<br />
www.standaard.be<br />
www.zdnet.be<br />
…?<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
3 Goed schrijven: algemene principes<br />
Hou het doel en de doelgroep in het achterhoofd<br />
Concreet<br />
Beeldend<br />
Persoonlijk<br />
Helder en Direct<br />
Positief<br />
Aantrekkelijk<br />
Actief<br />
Correct taalgebruik<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
3.1 Concreet<br />
Geen abstracte termen<br />
voorbeelden geven<br />
Zo specifiek/concreet mogelijk<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
3.2 Beeldend<br />
Is makkelijk voor te stellen<br />
‘Computertalen werken volgens een binair stelsel’ vs<br />
‘computers zetten alles om in reeksen van enen en<br />
nullen’<br />
Maakt de tekst levendig<br />
Maar: opletten dat het beeld niet verkeerd<br />
begrepen kan worden<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
3.3 Persoonlijk<br />
Hangt van context, doel, en doelpubliek af hoe<br />
persoonlijk<br />
Zoek het evenwicht tussen afstandelijk en te<br />
familiair/persoonlijk<br />
Niet: ‘Men is geneigd om te denken dat…’<br />
Wel: ‘Ik denk dat…’ of ‘De gemiddelde dertiger<br />
denkt dat…’<br />
Niet: ‘Er wordt gezorgd voor een handleiding’<br />
Wel: ‘U krijgt een handleiding…’<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
3.4 Helder en Direct<br />
Zeg het zo direct mogelijk<br />
Laat al het overbodige weg<br />
Probeer de kern van de boodschap in twee regels<br />
op te schrijven<br />
Helder, geen verbloemd taalgebruik<br />
Begrijpbare, dagelijkse taal<br />
Geen vaktermen of ‘dure’ woorden<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
3.5 Positief<br />
Probeer alles op een positieve manier te formuleren<br />
Probeer positieve woorden te gebruiken<br />
Vb. ‘Ziet u ook zo op tegen pensionering?’<br />
Versus: ‘Weet u wat u allemaal kan u doen als u met<br />
pensioen bent?’<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
3.6 Aantrekkelijk<br />
Cf. andere principes<br />
Schrijf niet te droog<br />
Afwisseling in taalgebruik<br />
Maak het de lezer niet te moeilijk<br />
Logica in de tekst, makkelijk om volgen, …<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
3.7 Actief<br />
Gebruik zo weinig mogelijk passieve constructies<br />
‘er wordt nog aan deze site gewerkt’ versus<br />
‘Wij zijn nog volop bezig om deze site verder uit te<br />
bouwen.’<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
3.8 Correct taalgebruik<br />
Correct, hedendaags Nederlands<br />
Geen verouderde woorden<br />
Geen kromme zinnen<br />
Tangconstructies<br />
Geen lange zinnen (scherm!)<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
3.9 Oefening: profiel van eigen sites<br />
Cf eerste oefening<br />
Profiel: leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, kennis, privé/professioneel +<br />
waar leid je dit uit af<br />
Hoe uit zich dat in navigatie, vormgeving, lay-out en taal?<br />
Wordt het overal even consequent toegepast?<br />
http://lienenarnout.be/cmd/<br />
https://www.facebook.com/uitinwaregem#!/uitinwaregem<br />
www.waregem.be/vrije-tijd/cultuur<br />
www.logoantwerpen.be<br />
www.ruraalnetwerk.be/nlapps/default.asp<br />
www.herenthout.be<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
4 Concreet aanpakken<br />
1 bepaal doel van tekst/site<br />
2 omschrijf doelgroep<br />
3 verzamel mensen & materiaal<br />
4 selecteer bruikbaar materiaal<br />
5 maak bouwplan van de tekst<br />
6 orden materiaal in functie van bouwplan<br />
7 schrijf<br />
8 herlees<br />
9 herschrijf<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
5 Goed schrijven voor het scherm<br />
Cf. 1<br />
5.1 Hoeveel tekst?<br />
5.2 Hoe schrijven?<br />
5.3 Welke inhoud?<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
5.1 Hoeveel tekst?<br />
Jakob Nielsen:<br />
tekst op scherm lezen kwart trager > tekst helft korter<br />
(www.useit.com)<br />
Meeste mensen lezen slechts twintig woorden op een<br />
startpagina<br />
Mensen spenderen gemiddeld slechts 27 seconden op elke<br />
pagina. Voor het grootste deel zijn ze dan bezig links en<br />
andere visuele hints te zoeken om te zien naar waar ze dan<br />
gaan surfen.<br />
Op verdere pagina’s spenderen ze meer tijd, maar niet<br />
langer dan een minuut. Ook voor productfiches en langere<br />
artikels<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
5.1 Hoeveel tekst?<br />
‘minimalisten’: 150 woorden/800 tekens (incl.) per<br />
schermpagina<br />
‘maximalisten’: lezer wil max. 6 schermen scrollen ><br />
1000 woorden/6000 tekens<br />
> gulden middenweg: tussen 200 en 500<br />
woorden/1200 en 3000 tekens per scherm<br />
Langere teksten:<br />
Niet onnodig over verschillende schermen spreiden<br />
probeer met interne links te werken<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
5.2 Hoe schrijven?<br />
Cf. 3!<br />
Direct to the point<br />
Geen uitweidingen of details<br />
Bij voorkeur korte zinnen van maximum 20 woorden<br />
> geen staccato!<br />
> wissel langere en korte zinnen af<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
5.2 Hoe schrijven?<br />
Geen tangconstructie (hoofdzin, bijzin, hoofdzin)<br />
Vb. We moesten een tijd wachten op de bus, die van<br />
een heel ander deel van de stad moest komen,<br />
vooraleer we onze zoon konden zien.<br />
> De bus moest van een ander deel van de stad<br />
komen. Daarom duurde het een tijd eer we onze zoon<br />
konden zien.<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
5.3 Welke inhoud?<br />
Vertrek vanuit de bezoeker/lezer<br />
Niet aanbodgericht, maar vraaggericht<br />
Cf. Klasse.be<br />
Best combinatie van beide<br />
Geen overbodige inhoud<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
6 Structuur<br />
6.1 Structuur van de site<br />
6.2 Structuur van de pagina<br />
6.3 Structuur van de tekst<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
6.1 Structuur van de site<br />
Cf. scannend lezen<br />
Een goede structuur helpt het scannen<br />
De bezoeker wil voortdurend weten waar hij is:<br />
Waar kom ik vandaan<br />
Waar ben ik nu<br />
Waar kan ik nog naartoe?<br />
> broodkruimelnavigatie<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
6.1 Structuur van de site<br />
Maak het de bezoeker zo makkelijk mogelijk<br />
Boomstructuur met maximum 3 of 4 niveaus<br />
Zorg voor logische structuur en niveaus<br />
Volgens logica van de bezoeker!<br />
> niet volgens interne categorieën, interne productfamilies,<br />
enz.<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
6.1 Structuur van de site<br />
Logische structuur:<br />
Thematisch<br />
Alfabetisch<br />
Functioneel<br />
Chronologisch<br />
Volgens doelgroep<br />
Testen met mensen uit de doelgroep<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
6.2 Structuur van de pagina<br />
Geen lege of zinloze pagina’s<br />
‘skip intro’<br />
Pagina gevuld met navigatie<br />
Maak meteen duidelijk wat de bezoeker kan<br />
verwachten van de pagina (site)<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
6.2 Structuur van de pagina<br />
Zorg voor een overzichtelijke pagina<br />
Makkelijk scanbaar<br />
Witruimtes > zorgen voor rust<br />
illustraties<br />
Korte tekstblokken<br />
Structuur door kopjes, opsommingtekens, enz.<br />
Makkelijk leesbaar:<br />
Tekst in kolommen<br />
Niet te breed: niet horizontaal scrollen<br />
Kortere regels tekst zijn makkelijker te lezen<br />
Ook niet té smal<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
6.3 Structuur van de tekst<br />
Zorg voor een logische opbouw en structuur<br />
Deel de tekst op in afgelijnde tekstblokjes / alinea’s<br />
Vier tot zes regels<br />
> helpen bij (grafische) structuur van de pagina<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
6.3 Structuur van de tekst<br />
Tekstblok:<br />
Één idee, mededeling, brokje informatie<br />
Begin met een kernzin die aangeeft waar het in het<br />
blokje om gaat<br />
De rest van het blokje werkt die kernzin uit.<br />
Logische opbouw<br />
Structuur: Ten eerste, ten tweede,…<br />
Waar mogelijk met opsommingstekens<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
6.3 Structuur van de tekst<br />
Werk met titels en tussenkoppen<br />
Kort + kernachtig<br />
Aantrekkelijk: aanzetten tot lezen<br />
Duidelijk aangeven wat er in het onderstaande<br />
tekstblok staat<br />
Geen onduidelijke of vage koppen<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
6.3 Structuur van de tekst<br />
Werk met vet, cursief voor kernbegrippen<br />
Niet mee overdrijven<br />
Hyperlinks: gulden middenweg<br />
Goed voor extra informatie<br />
! Externe link is concurrentie voor eigen tekst<br />
Binnen of buiten de alinea<br />
Maak duidelijk naar waar de link precies verwijst<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
6.4 Oefening<br />
Beoordeel sites op webtaal én structuur + herschrijf een pagina waarvan je<br />
denkt dat (je) het beter kan:<br />
http://lienenarnout.be/cmd/<br />
https://www.facebook.com/uitinwaregem#!/uitinwaregem<br />
www.waregem.be/vrije-tijd/cultuur<br />
www.logoantwerpen.be<br />
www.ruraalnetwerk.be/nlapps/default.asp<br />
www.herenthout.be<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
7 Technische aspecten<br />
Spelling: tekst eerst in tekstverwerker schrijven (?)<br />
Content Management Systeem (CMS): denk aan<br />
herbruikbaarheid van teksten<br />
Niet alleen website, ook intranet, brochure, teletekst,<br />
IDTV, gsm,…<br />
> denk aan verwijzingen, links, structuur, enz.<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
Handige links<br />
www.useit.com<br />
www.handboekusability.nl<br />
Checklists<br />
http://webschrijven.startpagina.nl<br />
Geert Poort: Schrijven voor het web.<br />
Thema, 2000; ISBN 90.5871.0114<br />
Willem Hendrikx: Schrijven voor het beeldscherm. Sdu<br />
Uitgevers.<br />
Stans Hageman: Schrijven voor het net. Een praktische<br />
handleiding. Sdu Uitgevers<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
Besluit<br />
Schrijven voor het scherm is meer dan tekst<br />
produceren:<br />
Denk aan doel en vooral doelgroep<br />
Schrijf helder, bondig, hedendaags,…<br />
Zorg voor een goede structuur van de site, pagina én<br />
tekst<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
Nog vragen?<br />
Bruno.koninckx@mechelen.lessius.eu<br />
c DigitArte bvba - Bruno Koninckx
Change language