De Sumatra post - Coret

Verschijnt dagelijks, Zon- en Feestdagen uitgezonderd
Abonnementsprijs per kwartaal (Medan)
’ 6.25—, (Ned.-Indië)
’ 7.50
(Buitenland)
’ 11.25—.
Men abonneert zich voor volle kwartalen. Abonnementsgelden zij bij
vooruitbetaling te voldoen.
Uitgegeven en gedrukt door:
N.V. BOEKHANDEL EN DRUKKERIJ v/h VAREKAMP & CO., MEDAN
Hoofdredacteur: A. P.A. A. BESNARD
Tel. Nos.: Redactie 1600. Huis Hoofdredachteur 293
Administratie 1600. Huis 470.
Kantoor te Amsterdam (C) : Singel 289, Telefoon No. 32303.
ADVERTENTIE-TARIEF
Prjjs per regel
’
0.35, met een minimum van 10 regels.
binnenzijde eerste blad
’
Plaatsing
0.70 40ste JAARGANG
MAANDAG 14 MAART 1938 DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER BLADEN No. 61
De Sumatra Post
per regel.
Advertentiën moeten vooruit betaald worden.
AANTEEKENINGEN
WEENEN OM EUROPA.
Hitler heeft door Oostenrijk met zijn troepen
binnen te rukken en het oude land te
annexeeren, geheel Europa overrompeld en
ten pijnlijkste verrast.
De geschiedenis heeft daarmede een beslissenden
keer genomen, de Führer is de Rubicon
over getrokken. Hij is op een weg, waarop
geen keer meer mogelijk is.
De omstandigheid dat de Duitschers met behulp
van den hun verknochten handlanger
Seiss-Inquart aan hun optreden een schijn van
legaliteit hebben gegeven, verandert in den
grond aan de zaak niets.
Deze man heeft, zooals thans blijkt, den Duitschers
hand- en spandiensten verleend door
hun ultimatum over te brengen op een wijze,
die aan de doeltreffendheid van de bedreiging
niets afdeed, maar die zijn lastgevers in de gelegenheid
zou stellen om achteraf te betoogen,
dat hij op eigen houtje heeft gehandeld,
en dat zij pas op verzoek van het nieuwe bewind,
hun leger de grenzen hadden doen overschrijden,
teneinde een burgeroorlog te voorkomen.
Zooals bekend is geschieden annexaties in
dezen tijd altijd met de beste bedoelingen.
Wij laten de juridische kibbelarijen gaarne
aan de liefhebbers over; hoe onbenulligalle redeneering
over recht is, kunnen wij onmiddellijk
begrijpen, wanneer wij de gebeurtenissen
dezer dagen historisch beschouwen.
Bij de academische
zienswijze wijkt alle
spitsvondigheid en rechthaberei betreffende
de details voor de nuchtere feiten.
De eenvoudige waarheid zegt, dat de Duitschers
door directe en indirecte bedreiging een
volk dat niet of nog niet gereed was om zich
bij hen aan te sluiten, ten onderste boven
hebben geloopen.
Maar van een simpele roofzuchtige annexatie
dient men de daad der Duitschers toch
te onderscheiden; zij vonden een volk, dat
reeds in belangrijke mate gecorrompeerd
Was tengevolge van den moreel'en invloed van
een proces van zelfverloochening en zelf-annexatie
bij een verwante natie.
De Duitschers hadden daar een zoo krachtigen
aanhang, dat zij met recht mochten zeggen,
dat zij hun broeders in het groote Rijk
haalden.
Het is verkeerd zich te laten overdonderen
door het geloei van de massa's in de straten
van de Oostenrijksche steden.
Wanneer men de oppositie den mond heeft
gesnoerd en daarnaast in feite zooveel aanhangers
heeft, als de Duitschers er inderdaad
in Oostenrijk telden, dan zijn dergelijke betoogingen,
vooral wanneer zij georganiseerd
zijn door lieden die de knepen van het propaganda-vak
door een jarenlange practijk tot in
de perfectie hebben geleerd, niet moeilijk te
voorschijn te roepen.
De regie bleek (fok. ditmaal voortreffelijk
te zijn en men zou den Duitschen meesters in
deze kunst te kort doen, indien men niet aannam,
dat de contagieuze invloed daarvan hun
aanhang niet met groote snelheid zou versterken.
Immers een volk, dat reeds sedert jaren niet
meer op een eigen cultureele basis leefde, hetgeen
het feit, dat een zoo groot aantal Oostenrijkers
voor de „Anschluss" geporteerd was,
reeds duidelijk aantoont, staat zwak. Het
kan uiteraard ook weinig weerstand bieden
tegen de geweldige propaganda der Duitschers
en hun wetenschappelijke behandeling van de
psyche der massa's.
Wij meenen, dat in de Duitsche strategie
de gemotoriseerde afdeelingen slechts een
rol van secundaire beteekenis hebben gespeeld.
Zij hebben met behulp van den handlanger
Seiss-Inquart den Duitschers de gelegenheid
nioeten geven, om hun groot propagandistisch
offensief tegen de recalcitranten te openen.
Het offensief met loudspeakers en headlines,
niet emblemen en wapperende vanen, met massa-opmarschen
kon beginnen. De stem van den
Führer met zijn eigenaardige bekoring die
doet denken aan de suggestieve machten van
de godsdienstige ijveraars die in vroegere tijden
de menigten vervoerden tot de groote
volksbewegingen, welke o.a. tot de kruistochten
leidden, klinkt nu te midden van de Oostenrijkers.
Alles wat de geesten in trance kan brengen,
Wordt nu op Oostenrijk losgelaten, terwijl de
tegenactie van de Katholieken, de Socialisten
en allen, die in het Vaderlandsche Front waren
ondergebracht, tot zwijgen is gebracht.
En wie nu de flarden, van geluid, welke
«it de geweldige orkaan van geestdrift die
De Landvoogd in de tabak
. de Duitschers over Oostenrijk hebben doen
gieren, in de radio heeft beluisterd, die zal beseffen,
wat het beduidt, wanneer de anti-Hitleriaansche
massa's daartegen weerloos blijven
staan.
Indien men de psyche van de Duitschers op
het oogenblik wil begrijpen, dan moet men de
gebeurtenissen zien in den toon van dit grootsche
propaganda-offensief en begrijpen, dat
zij zich niet kunnen ontworstelen aan dergelijke
krachten, waardoor zij in hun ziel worden
aangegrepen.
Voor het Duitsche gemoed is Hitlers tocht
naar Weenen een epos.
Er heerscht in het Rijk een onberedeneerde
geestdrift, die iedereen medesleept en die de,
Duitschers na de weifeling, die er in hun gelederen
viel op te merken, weder eensgezind
achter Hitler doet oprukken.
* * *
Laait de geestdrift in Duitschland hoog op
als een felgekleurd Bengaalsch vuur, daarbuiten
neemt het schouwspel een geheel andere
kleur aan, daar blijft het gemoed nuchter,
daar ook kan men boven het variabele kleurenspel
der tegen elkander in botsende meeningen,
boven het prisma der openbare meening,
het harde witte licht der werkelijkheid
waarnemen.
Daar ziet men vooral, hoe Duitschland zich
mengde in de binnenlandsche aangelegenheden,
van een bevriende mogendheid, daar
Zijne Excellentie de Gouverneur-Generaal in geselschap van den Hoofdadministrateur
van de Dcli Maatschappij Ir. P. M. Visser in de tabaksaanplant ter onderneming
Toont oengan.
komt dan ook het accent geheel en al te liggen
op de gewelddaad.
Wij verwachten, dat de propaganda der tegenpartij
daar straks nog wel voor bijzondere
effecten zal zorgen en wij zien de massa-regie
der beroepsdemagogen met geen ander
oog aan, dan die van de Duitschers.
Maar er is geen propaganda mogelijk, indien
zij niet gedragen wordt door een onberedeneerden
gevoelstroom.
Welnu, de reactie op de de imperieele strooming,
die de Duitschers naar Weenen zoog
is dermate hevg, dat zij van nu af aan de Europeesche
politiekin een geheel andere richting
dreigt te voeren, een richting, die waarschijnlijk
zal leiden tot een gang van zaken, gelijk
aan die van het begin der 20ste eeuw, waardoor
een opstapeling van militaire en diplomatieke
kracht in twee groote groepen ontstond,
die den oorlog tot een onvermijdelijk eind
moest hebben.
Daarbij komt, dat de gebeurtenissen niet alleen
volgens hun sentimenteel aspect, als
rustverstorend moeten worden beschouwd,
maar de annexatie van Oostenrijk, door de wijze
waarop zij werd voltrokken, moet ook bij
nuchtere en zuiver zakelijke politieke beschouwing,
worden gezien als een feit dat het gevaar
voor oorlog doet toenemen.
Het „Weensche" vraagstuk was reeds zonder
dat er kanonnen bij te pas kwamen, uiterst
delicaat.
De verlangens der Duitschers om zich te
vereenigen, sloot op zich zelf.reeds groote bezwaren
in.
Immers van het oogenblik af, dat Duitschland
en Oostenrijk vereenigd zijn, drijft het
groote Duitsche gebied een wig in het centrum
van Europa en dit is een figuur, die in
militair-strategsich opzicht, als reeds tot
gevaarlijke complicaties aanleidng kan geven.
Tsjecho-Slowakije kan langs de Weensche
invalspoort al te gemakkelijk worden afgesnoerd
en aan de andere zijde, eischt de strategische
positie weder voorzieningen ter beveiliging
van de grensstad-metropool.
Maar het gevaarlijkste voor de andere erfstaten
ligt in de economische positie van
Weenen.
De stad was een kop zonder romp geworden
en de neiging om tot een aansluiting te geraken,
had ten deele ook wel degelijk een reëelen
economischen ondergrond.
De stad was te grootsch geoutilleerd om
met een klein landje als het eigenlijke Oostenrijk,
toe te kunnen komen.
Het behoeft dan ook geen betoog, dat de
Duitschers straks hun uiterste best zullen
moeten doen om van Weenen weder een
bloeiende stad te maken.
Weenen wordt een fatale dwingeland van de
Duitsche politiek.
Die stad ligt op de uiterste grens van het
Rijk, ver vooruitgeschoven, juist op het strategische
economische knooppunt van Midden-
Europa.
Wie die stad bezit, is gedwongen tot economisch
imperialisme.
Hij moet pogen, gelijk Weenen kon doen in
den vorm, die de oude dubbelmonarchie de
s^tad bood, alle wegen die van haar uitstralen
naar Zuid-Oost Europa, te beheerschen.
De Duitschers moeten voor Weenen een
achterland veroveren.
Het bezit van de oude keizersstad in de
handen van een militair krachtige mogendheid
is daarom een uitdaging aan alle staten,
die eens deel hebben uitgemaakt van de minst
nationalen en meest economischen staat, die
Europa ooit heeft gekend.
Duitschland moet om Weenen voldoening te
verschaffen, voortaan naar het Zuid-Oosten
marcheeren, ten minste politiek-economisch.
Weenen moet vazallen hebben.
En ware de aaneensluiting tot stand gegomen
als onderdeel van de pacificatie, die de
Engelschen beraamden danzou een vreedzame
ontwikkeling van de economische relaties
met lichte wrijvingen tusschen de Italiaansche
en Duitsche belangen en incidenteele conflicten
met de „onafhankelijke" kleine volken,
mogelijk zijn geweest.
Echter wij betwijfelen zelfs in dit geval, of
de goodwill van een generaal aceoord, met
teruggave van Duitsche koloniën, voldoende
ware geweest, om de imperialistische conflicten,
die onvermijdelijk uit het bezit van Weenen
moeten volgen, op den duur te voorkomen.
De politiek gehoorzaamt aan haar eigen wetten
van aantrekking en afstooting.
Maar er ware althans een ontspanning ingetreden,
die Europa in staat hadde gesteld,
zich teherstellen van zijn kwalen.
En wellicht ware het zoo geschikt geworden
dat de eeuwige Weensche quaestie onder een in
cultureel opzicht gunstiger aspect tot regeling
had kunnen komen.
Nu echter is Weenen aan Hitler overgegaan
in een acuut conflict, nu trok
Duitschland de stad tot zich door een daad
van volkomen souvereine agressie.
Het feit dat Duitschland Weenen met zijn
kanonnen is binnengerukt, drukt den stempel
op de Duitsche verschijning in midden-Europa
en doorbrak ruw de pacificatie-politiek, waardoor
Engeland poogde ons oude werelddeel uit
de naoorlogs-psychose te verlossen.
Oostenrijksche emigranten.
MR. VAN VESSEM VRAAGT MAAT-
REGELEN.
Den Haag, 14 Maart (Aneta). Het lid der
Tweede kamer Mr. Van Vessem (N.5.8.) stelde
aan de Ministers van Buitenlandsche Zaken
en Sociale Zaken vragen, of de Regeering
kennis heeft genomen van de-berichten, dat
verschillende Staten, naar aanleidingvan de
ineenstorting van hetregiem van Schuschnigg,
de grenzenvoor Oostenrijksche emigranten gesloten
hebben, en of de Regeering bereid is,
tot wering van staatsgevaarlijke elementen en
ter voorkoming van een toeneming van de
Nederlandsche werkloosheid en in het algemeen
om een herhaling te voorkomen van een
ongewenschte immigratie als in 1933, hier te
lande onverwijld doeltreffende maatregelen te
nemen.
De Oostenrijksche legatie in Nederland
ter beschikking van de
Duitsche.
Den Haag, 14 Maart. (Aneta). De Oostenrijksche
gezant Alexich deelde aan Minister
Patijn mede, dat hij opdracht ontvangen had,
de Oostenrijksche legatie ter beschikking van
de Duitsche te stellen.
De belangen van de Oostenrijkera hier te
lande worden voortaan door de Duitsche legatie
behartigd.
Alexich gaat morgen naar Brussel en
Luxemburg, om de Belgische en Luxemburgsche
Regeeringen, waarbij hij ook geaccrediteerd
is, mededeeling van het besluit te doen.
Daarna begeeft hij zich naar Weenen voor
nadere instructies.
Duitsche en Oostenrijksche vlag
op de Oostenrijksche consulaten.
Den Haag, 14 Maart (Aneta). Gelijk overal
is ook hier te lande naast 't Rood-wit-rood op
13 Maart de Hakenkruisvlag uitgestoken op de
Oostenrijksche consulaten.
\^y>
garandeeren
KWALITEIT!
'n alle afmetingen leverbaar
N. V. BORSUMIJ-MEDAN

Sumatra
De verwachtingen omtrent
den nieuwen oogst
Sumatra-tabak.
Een definitief oordeel nog niet
mogelijk. De houding van Duitschland
van groote beteekenis
De tabaksmedewerker van het „Alg.
Hbld." schrijft d.d. 6 Maart:
Sterker en omstandiger dan in de laatste
jaren het geval was, wordt de naderende Sumatra-campagne
met commentaren, maatregelen
en we zouden welhaast kunnen zeggen,
schermutselingen ingeleid.
Tot de eersten behooren wel in de eerste
plaats de zeer nadrukkelijke beweringen, dat
het komende gewas weinig minder dan iets
wonderbaarlöks
gaat opleveren. Wij voor ons
kunnen daarover geen oordeel vellen, omdat
omtrent dezen tijd de uitval der tabak slechts
aan weinigen en dan nog uiteraard oppervlakkig,
bekend is en wij niet töt die weinigen behooren.
Aangenomen echter, dat aan al die
bewerkingen elke zweem van tendenz ontbreekt
en dat inderdaad deze voorloopige beoordeelingen
later door de practijk in vollen
omvang worden bevestigd, dan nog lijkt het
ons aanbevelenswaardig, daaraan wat het financieele
succes dezer campagne voor de cultuur-ondernemingen
betreft, geen buitensporige
verwachtingen vast te knoopen.
Beter is het, zich voorloopig tevreden te stellen
met de daaruit voortspruitende waarschijnlijkheid
van een resultaat, dat ongeveer
gelijk zal zijn aan datgene, wat in 1937 werd
bereikt en al wat daarboven uit zal komen
als „meegenomen" te accepteeren. Als factor,
die daarbq den doorslag zal geven, moet op
den voorgrond worden geplaatst de uitwerking
van de tabak, d.w.z. de hoeveelheid sigaren,
die uit een bepaald gewicht materiaal van
dekblad zal kunnen worden verkregen. Terwijl
minder dan vroeger kleur en kwaliteit een
hoofdrol zullen spelen. Is deze uitwerking inderdaad
uitnemend, dan zullen vooral onze
Amerikaansche afnemers met meer animo
dan vorig jaar aan deze campagne kunnen
deelnemen en wordt tevens de worteling van
onze eigen industrie tegen het dilemma: groote
omzet van laag geprijsde sigaren of een geringere
van duurdere en wistopleverende
eenigszins verficht, zonder dat de cultuur
daarbij het gelag moet betalen in den vorm
van lagere zandbladprijzen. Wij kunnen het
bovenstaande aldus samenvatten:
Deze campagne zal vrijwel uitsluitend
worden beheerscht door nuchtere zakelijkheid
en de „fancy" zal alweer verder
op den achtergrond worden gedrongen.
Tot de landen die al eerder en systematischer
de zakelijkheid tot onwrikbaar richtsnoer
van hun Sumatra-klant-zijn hebben gekozen
en waarschijnlijk wel hebben moeten
kiezen, behoort ongetwijfeld Duitschland. En
het is met name dit land, waarop wij in het
begin van dit artikel met het woord „schermutselingen"
doelden.
In feite hebben zich in het gezicht der nieuwe
campagne tusschen onze regeering en de
Duitsche moeilijk ver loopende onderhandelingen
afgespeeld, die dit woord volkomen rechtvaardigen;
vooral ook omdat de Duitsche vakpers
te pas of te onpas daarin zich niet onbetuigd
heeft gelaten. Zonder in nuttelooze en
onnoodige commentaren te vervallen, zij daarvan
slechts de verwachting vermeld, dat voor
deze campagne de „Aski-tabak" vooreerst niét
ten tooneele zal verschijnen. Men vreest dat
het als compensatie-object voor een additioneel
tabakscontingent boven de beschikbare
M. 5 mill., van geen belang meer
zal zgn. Het bdrag, dat daarmede
in het geding kwam, bedroeg circa
M. 5 mill., zou dan via de gewone clearing
verrekend worden en dan met onze tabak niets
DE SUDETEN-DTJITSCHERS.
meer uitstaan. Daarentegen meent men dat
er van Duitsche zijde toestemming verleend
wordt, om de sotn, waarvoor dit land in 1933
Ned.-Indische tabak zal mogen koopen met
M. 2.1 mill. te verhoogen. Eveneens over
de gewone clearing te betalen ,hetgeen evenwel
nog niet vaststaat. Dit resultaat zou evenwel
slechts een getemperde vreugde veroorloven.
Want al moge dan de gewone clearingafwikkeling
voor tabak sneller gaan dan via
Aski-marken, het feit, dat „het-schip" toch
circa M. 3 mill. meer voor onze tabakers in
petto had, moet wel een teleurstelling geven,
die niet opgeheven wordt door den korteren
looptijd der kredieten. Temeer klemt dit, daar
onze handel op een langeren of korteren
looptijd nooit behoefde en nu ook niet behoeft
te zien, omdat de Duitsche tabakshandel en
-industrie terecht zijn volle vertrouwen geniet.
Het toegestane bedrag, waarvoor onze
Oostelijke buren in 1938 tabak mogen
koopen, zou 27.1 millioen mark kunnen
bedragen. Dat wil zeggen voor Sumatra,
Vorstenlanden en Besoeki bij elkaar.
De doeleinden der plukheperking.
Het tweede punt, dat wij vermelden als
tot de inleiding dezer campagne te belmoren
waren de „maatregelen". Daarmee
bedoelen wij het feit, dat de tabakscultuurondernemingen
besloten hebben voor
de oogsten 1938 en 1939 (telkens in het
daarop volgende jaar ter markt komend)
een, wat we zouden kunnen noemen
„pluk-beperking" toe te passen.
Daardoor zouden dan de „minderwaardige
en slechte" bladen niet geoogst worden en
in de campagnes 1939 en 1940 niet ter markt
verschijnen. Het is natuurlijk zeer wel mogelijk,
dat deze maatjregel in de eerste plaats
bedoeld is als een tegenwicht voor het surplus,
dat wederom en nu in nog sterker mate dan
vorig jaar, de ter markt komende oogst van
151.000 pakken tegenover de huidige wereldconsumptie
van Sumatratabak (die voor 1937
131.052 pakken bedroeg) oplevert en die door
de al reeds gerapporteerde buitengewone uitwerking
van de nieuwe tabak nog eens extra
wordt onderstreept.
Aan den anderen kant zullen echter
velen er ook een symptoom in zien van
de schermutseling alweer, met onze
Duitsche klanten, die juist deze tabakken
uit hoofde van hun lage prijzen graagkoepen,
maar die onze cultuurondernemingen
gaarne met zachten drang (in casu met
elimineeren der goedkoope soorten) op
betere en duurdere tabakken zouden zien
reflecteeren. Mogelijk kan daarnevens deze
plukbeperking worden aangemerkt als
een tegemoetkoming aan den Nederlandschen
handel die daardoor meer kans
heeft van haar oude middeltabakken af
te komen.
Ook hier willen wij ons niet te veel verdiepen
in de juistheid dezer strategie. Maar aangezien
door zulke maatregelen de prijs van
het product kunstmatig hoog gehouden wordt
en naar ónze meening dure Sumatra aan universeele
populariteit inboet, lijkt ze ons aanvechtbaar.
Te meer omdat statistisch alreeds
een achteruitgang van het wereldverbruik van
Sumatratabak valt te constateeren (van
174.602 pakken in 1934 tot 131.052 pakken
in 1937!) en in deze tijden van autarkie, de
onmisbaarheid van Delidekblad niet langer
als een axioma mag worden beschouwd. Wij
voor ons gelooven bijvoorbeeld niet, dat een
economisch zoo sterk gereguleerd Duitschland
gedwongen kan worden voor, zij het dan betere
tabakken en hoogere giassen üit den
oogst, hoogere prijzen te betalen en daarbij
het te koopen kwantum te handhaven. Wij
erkennen, dat het feit, dat de Duitsche sigarenindustrie
die een groot aantal arbeiders
brood verschaft, voor haar regeering aanleiding
kan zijn, zoo groot mogelijk soepelheid
te berachten,maar haar medewerkingin deze is
al evenmin een axioma en als door welke overweging
dan ook.de Sumatrasigaar geheel of gedeeltelijk
als „vervangbaar" of „niet-onmisbaar"
zou wordeni gedecreteerd, dan is de
Sumatracultuur heel wat verder van huis dan
met het accepteeren van vrij lage prijzen voor
de in het Duitsche kader passende zoogenaamde
zoogenaamde „slechte-en-minder-waardige"
bladen.
VAN DEN DAG
Terwijl de aandacht van de geheele wereld
zich nog concentreert op de situatie in Oostenrijk
en o.a. Duitsche troepen thans naar de
Oostenrijksch-Tjechische grens schijnen te zijn
gezonden, hebben in Tjecho-Slowakije de Sudeten-Duitschers
een bijeenkomst gehouden
onder leiding van hun bekenden voorganger
Henlein.
Zij hebben bij deze gelegenheid nog eens van
hun oprecht „Deutschtum" doen blijken, maar
tevens hebben de sprekers niet verzuimd om
te doen uitkomen, dat er niet aan werd gedacht,
af te wijken van den wettigen weg.
Dat dit zoo nadrukkelijk werd gestipuleerd,
zal wel verband houden met de verklaring der
Fransche Regeering, dat het Tsjecho-Slowakije,
indien het zou worden aangevallen, zeker
niet in den den steek zal laten. Ook Engeland
zou dit stellig niet lqdelyk aanzien.
MEMEL-LAND.
En voorts is de oude Memel-kwestie opeens
weer opgedoken. En wel naar aanleiding van
strubbelingen tusschen Polen en Lithauen.
Strubbelingen van zoo ernstigen aard, dat
Beek, de Poolsche Minister van Buitenlandsche
Zaken, die in Zuid-Italië (zooals men
weet heeft hij juist een diplomatiek bezoek
aan Rome achter den rug) vacantie aan het
houden was, spoorslags is teruggereisd naar
Warschau. De dood van een man van de Poolsche
grenswacht was de onmiddellijke aanleiding
tot een in wezen ernstig schijnende anti-
Lithausche demonstratie, waarby men met een
beroep op Rydz-Smygli strijd met Lithauen
DE SUMATRA POST VAN
eischte, terwijl er ook werd uitgeroepen: „Wij I
willen Memelïand hebben!"
Sinds het kleine Memelïand Lithausch gebied
is onder een Volkenbonds-Statuut, dat op
zijn beurt weer geworteld is in de Memel-Conventie,
heeft het bij herhaling aanleiding gegeven
tot moeilijkheden. Het is verschillende
malen een „bone of contention" geweest. Engeland,
Frankrijk en Japan hebben eenmaal
een procedure aanhangig gemaakt bij het Permanente
Hof van Internationale Justitie in
Den Haag omtrent de interpretatie van het
Statuut, terwijl Duitschland zich later tot den
Volkenbond heeft gewend met een protest tegen
de verwijdering van Duitsche ambtenaren
en andere duidelijk anti-Duitsche maatregelen
van de toenmaligen President van het Directorium,
een functionaris, die benoemd moet
worden, volgens het Statuut, door de Lithausche
Regeering.
Misschien zal men zich ook nog wel het
proces herinneren tegen de Duitsche nationaalsocialisten,
die al te nauwe attaches
nastreefden tusschen Duitschland en Memelland,
een proces, waarin zware straffen zijn
gevallen.
Later is de relatie tusschen Duitschland
en Lithauen belangrijk verbeterd. Vooral 1935
was een jaar van toenadering en opruiming
van struikelblokken voor een betere verstandhouding.
En nu heeft dan in Warschau een Poolsche
menigte een claim doen hooren op Memeiland,
die de verschillende strubbelingen om dit kleine
gebied weer in herinnering roept en 'de
mogelijkheid doet rijzen, dat „Memel" wederom
tot internationale moeilijkheden aanleiding
zou geven.
AD. INTERIM.
DINSDAG 15 MAART 1938
Kortom: het nut van het besnoeien der
oogsten tot een contingent van vrijwel
alleen „dure" tabakken lijkt ons problemamatiek,
omdat men voor dure tabakken,
toch ook dure klanten moet kunnen aan-'
wijzen.
Wij volstaan ditmaal met bovenstaande
wat uitvoeriger beschouwing der twee tabakstopics
van deze week. Vóór den eersten April,
den dag waarop de eerste Sumatra-inschrijving
zal worden gehouden, zal er nog ampel
gelegenheid bestaan om op de andere dingen,
die het verloop der campagne zullen beïnvloeden
terug te komen. Wij noemen ze hier alleen
bij name: De Nederlandsche sigarenindustrie
met haar laag betaald product; de Amerikanen
met hun shade-tabakken; den Nederlandschen
tabakshandel zelf met haar groote oude
voorraden en de mogelijk nog meer geconcentreerde
en gecontroleerde aankoopen van onzen
grootsten Sumatraklant, Duitschland.
De Onderwijsinspectie.
BORNEO AFZONDERLIJK?
Naar het „Nieuws" verneemt, bestudeert
men ten departemente van Onderwijs de wenschelijkheid
en tevens de mogelijkheid om, in
verband met de instelling van het gouvernement
Borneo, te Bandjermasin een inspecteur
voor het Westersch Lager Onderwijs, aan te
stellen.
Tot nu toe behoort de Zuider- en Oosterafdeeling
van Borneo tot het ressort van den
inspecteur te Makassar, terwijl de Westerafdeeling
van Borneo onder de supervisie is
van den inspecteur te Medan.
Deze taakverdeeling is echter onmogelijk bij
de instelling dr drie gouvernementen in de
Buitengewesten.
Binnen niet al te langen tijd zal hieromtrent
een beslissing genomen worden.
Inlandsch Bestuur.
DE POSITIE DER AMBTENAREN.
De ledenvergadering van de P.P.8.8., Afdeeling
Bataklanden heeft Zaterdag besloten
om een drietal vertegenwoordigers te sturen
naar de Algemeene Vergadering van de
P.P.8.8. te Palemlbang, waar de „acuut geworden
positie van de Indonesische bestuursambtenaren
in de buitengewesten zal worden
behandeld".
De afgevaardigden zijn de heeren, W. Hoetagaloeng,
Demang van Sidikalang, de bekende
Todo Tamboenan, Onder Districtshoofd van
Boven Baroes en de schrijver A. Tampoebolon
(Pangoeroeran).
Bedoelde vergadering zal in de maand Mei
plaats hebben.
Ons vliegveld.
DE BOOMGROEPEN.
Blijkens een telegram uit Den Haag, heeft
Parmentier 't Hoofd van 't Bureau van Luchtvaart,
ten aanzien van het Medanschen vliegveld
geadviseerd, de boomgroepen te doen verwijderen
die hinderlijk zijn bij het dalen en
stijgen in drie richtingen.
De toezegging is gedaan, dat de opruiming
spoedig ter hand wordt genomen,
waarna Medan weer in de Indië-route der
K.L.M. wordt opgenomen.
Oranje Bioscoop.
„WEDDING PRESENT”.
Een genoeglijke, vlotte geschiedenis uit het
bonte Amerikaansche journalistenleven. Een
mannelijke en een vrouwelijke reporter, beiden
uitstekende werkers aan hetzelfde blad.
Allebei liefhebbers van malle situaties. Door
hun gemeenschappelijk werk gaan ze spoedig
meer in elkander zien, dan een paar gezellige
collega's. De man heeft een moreele afstraffing
noodig, die hij krijgt. De vrouw is een
stukje koppigheid, steekt
zichzelf in een si-
tuatie, waar ze niet meer uit kan. Dan aan
het slot een happy ending bovenop een zieksiiÊLiito!
Wat „pit" betreft, doen Joan Bennett en
Cary Grant niet voor elkaar onder. Er zit
vaart in de film. Zij heeft niet de pretentie,
een grootsch werk te zijn, maar wil het publiek
een joligen onbezorgden avond geven.
En in dat opzicht is zij volkomen geslaagd.
DE BESTUURSHERVORMING IN DE
BATAKLANDEN.
Zaterdagavond had onder auspiciën van de
„Taroetoeng Sociëteit" een vergadering plaats
in de soos^ waar de heeren Soetan Pinanjoengan,
gep. Demang en Soetan Soemoeroeng,
een voorman van de zelfstandigheidsbeweging,
als sprekers optraden.
Beide heeren hebben propaganda-lezingen
gehouden en hebben daarbij opgemerkt, dat
de „Oeroesan-Persatoean-Groepsgemeenschapdi-Tapanoeli-Comite",
voor één en niet twee
raden pleit.
De voorvergadering, die den 27sten Februari
j.l. te Padangsidempoean plaats heeft gehad,
is van deze gedachte uitgegaan om op verschillende
plaatsen m Tapanoeli oriënteerende
vergaderingen te beleggen, dit in verband met
de voor- en nadeelen van èèn groepsgemeenschapsraad
dan wel die van twee raden
voor Tapanoeli, die Zondag het onderwerp
van bespreking was te Balige.
Noord en Zuid Tapanoeli werken met het
noodige élan samen, terwijl een oproep gedaan
wordt voor de medewerking van alle
Bataksche groepen
— EERSTE BLAD
OUDE GEBRUIKEN.
BIJ EEN BATAKSCH
HUWELIJK.
Een medewerker schrijft ons:
Wordt tegenwoordig een Bataksch paar in
den echt verbonden door een hulp-zendeling
na de adat-inzegening der radja's, in den
ouden tijd ging het wel een beetje anders.
Om de goden gunstig te stemmen werd uit
den stand van een hemellichaam een goeden
dag bepaald door den datoe, waarop de bruid
door den bruidegom, vergezeld van slechts
een beperkt aantal familieleden, werd gehaald.
Nadat de bruidsschat, bestaande uit geld, buffels,
koeien, antieke borden of goud, al naar
gelang van den rijkdom werd betaald, keerde
de bruidegomsvader overhaast naar-huis
terug om alhier maatregelen te treffen voor
het ontvangen van de bruid.
Het bruidspaar kwam in den avond (het
zonlicht werd dus vermeden!) en werd vergezeld
van vele meisjes, alle kamponggenooten
der bruid. Het paar werd, behalve door den
schoonvadersgroep der bruid, ook opgewacht
door een groot aantal jongelingen. Deze wisten
immers, dat er bruids-meisjes zouden komen.
Een soort „coming-out" dus. Kennismakingen
— het vragen van een blad sirih is
het eerste artikel van de etiquette — waren
niet van de lucht. Hierbij moesten de meisjes
indruk maken door uiterste beleefdheid en
onderdanigheid
Nadat alle gasten zich te goed hadden gedaan
aan een góéden maaltijd (let wel, een
goede maaltijd is die, waarbij men zich „zat"
eet .terwijl de gastheer zich uitput in verontschuldigingen,
dat dit de beste maaltijd is, die
hij kan geven, en datzuinigheidbij hem heusch
niet heeft voorgezeten; de beleefdheid eischt,
dat de gasten de voorgezette gerechten in
bloemrijke taal prijzen, al is dit, wat je noemt,
geen wel-voorziene-disch geweest) werd de
gondang bespeeld. Allereerst tandakte (manortor)
de bruidegomsmoeder met een paar
vrouwen uit de kampong. Hierna tandakte
de vader, eveneens met begeleiding. Hierbij
was de „amang-pargonsi" (d.i. de man, die de
5 afgestemde trommen van het gendang-orkest
met vlugge handen bespeelt) een soort
voorzitter, daar men altijd hèm het eerst toesprak,
want gendang-muziek, de stem der goden,
was altijd de essence van een adatfeest.
„Amang pargonsi", aldus de vader, „het is
heden een door de goden gezegende dag, want
het is vandaag, dat wij de schoondochter in
mijn armoedig huisje binnenleiden. Tondi
(ziel) van alle aanwezigen, tondi van de
radja's, soemangot van mijn gestorven voorouders,
ik roep U, ik smeek U, geeft Uw zegen
aan mijn zoon en zijn bruid, opdat zij
horas zullen zijn, opdat deze bruid een boom
worde met diepe wortelen, met wijd uitslaande
takken en met een groote kruin. Dat zij in
de toekomst wallen stichte, dat zij bamboes
Eindexamens H.B.S.
DE 'EXAMEN-COMMISSIES.
Bij het in 1938 af te nemen eindexamen van
de literair-economische afdeeling (Afd. A)
der Hoogere Burgerschool alhier aangewezen:
I. als plaatsvervangend voorzitter der commissie:
R. Visser, leeraar aan genoemde
school;
H. als gecommitteerde:
a. voor de Nederlandsche en Hoogduitsche
talen en letterkunde:
Mevrouw G. Wolff geboren Sybolts, particuliere
te Medan;
b. voor de Fransche en Engelsche talen en
letterkunde:
Ir. H. van der Veen, Chef van het 6de Telegraaf-
en Telefoondistrict te Medan;
c. voor de Staatsinrichting, de Staathuuishoudkunde
en de Handelswetschappen:
W.J. van den Bergh, Secretaris van de Handelsvereniging
te Medan;
d. voor de Geschiedenis en Aardrijkskunde:
Mr. G. van der Veen, Secretaris van de Dcli
Planters Vereeniging te Medan.
Bij het in 1938 af te nemen eindexamen
der Hoogere Burgerschool (Afd. B) alhier
aangewezen:
I. als plaatsvervangend voorzitter der commissie:
R. Visser, leeraar aan genoemde
school;
11. als gecommitteerde:
a. voor de wiskunde en de mechanica: Ir.
J.J.M, van Dijk, chef-installatie van de „Handelsvereeniging
Amsterdam" te Medan;
b. voor de natuurkunde, de scheikunde en
de plan- en dierkunden: Dr. Ir. N.H. van Har -
pen, scheikundig ingenieur bij het Proefstation
der „Avros" te Medsfn;
c. voor de Nederlandsche taal en letterkunde
en de Hoogduitsche taal: Mevrouw G.
Wolff geboren Sybolts, particuliere te Medan;
d. voor de Fransche en Engelsche talen:
Ir. H. van der Veen, Chef van het 6de Telegraaf-
en Telefoondistrict te Medan.
MR. BREUKERMAN NAAR PADANG.
Bij gouvernements besluit is belast met de
waarneming van de betrekking van griffier
bij den Raad van Justitie te Padang, Mr. H.
J. Breukerman, thans ambtenaar ter beschikking
van den President van den Raad van
Justitie te Medan. f
DE NIEUWE OLIEFABRIEK OP HENGELO.
Op de onderneming Hengelo van de
R.C.M.A. zal op 26 Maart de fabriek voor
palmolie worden geopend.
plante" (bet. dat zij een vrouw worde met
een groot aantal kleinkinderen, die elk een
eigen hoeta stichten, dus met een wal er om
heen, waarop bamboe groeit).
„Amang pargonsi", aldus de vader weer,
„geeft de gondang-sigabe-gabe, opdat het huwelijkspaar
„gabe" (met kinderen gezegend)
zal worden." Bij deze muziek, de muziek van
kinder-zegen — Dr. Haluza zei reeds, dat er
minstens 40 soorten Bataksche muziek zijn —
werd door allen, mannen en vrouwen, te zamen
getandakt.
Ook de jonge bruid moest meedoen. Deze
wierp eerst wat tegen. De weigering had echter
een beteekenis, want had zij een rijken
schoonvader (hier de vader der bruidegom),
dan beteekende dit, dat zij niet danste voor
zij een veldje sawah, de „oepa-manortor"
kreeg. Dit werd gewoonlijk onmiddellijk gegeven,
want ieder was erg benieuwd, of de bruid
wel behoorlijk kon dansen Bij het tandakken
werd de „pane na bolon", een onheilbrengend
hemellichaam, altijd genegeerd door
dezen den rug toe te keeren. De datoe weet,
waar de „pane-na-bolon" zich bevindt, doch
meestal behelpt men zich hierbij van een
soort ezelsbruggetje; broedende kippen n.l.
keeren tijdens het broeden dit hemellichaam
ook steeds den rug toe. De stand van een
broedende kip is bij de komst van een bruid
bij den adatdans dus al een heel gemakkelijk
richtingsbord
Te middernacht, wanneer alle gasten zich
moe hadden gedanst, was de „receptie" gesloten;
alleen het huisgezin en de jonge bruid
bleven achter. Op dit middernachtelijk uur
geschiedde het traditioneele „mangoepa"; een
groot bord vferd voor den dag gehaald. Hierin
was rijsti besprenkeld met zout het
symbool van het nieuwe, het moeilijke leven!
Verder waren er de geluk-aanbrengende visschen
„dengke sitiotio" en „dengke simoendoeroendoer"
(bet. een school visschen, die
achter elkaar zwemmen, dus aaneenschakeling,
continueering van voorspoed en geluk).
Tijdens het nuttigen van dit huwelijksvoedsel
werd het paar met een kam, de „oelos-siparloboeloboe"
aan elkaar gebonden, zeker om
goed te laten uitkomen, dat zij nu werden gehecht
door een huwelijksband! Een oude
vrouw gaf beiden de „moeal sitiotio (air dingin)
te drinken, opdat het huwelijk ook
„dingin", gezegend zou worden met een talrijk
kroost, liefst met 17 zoons en 16 dochters,
zooals de Bataks het, ook nu nog, vaak
verlangen
Zeven dagen en zeven nachten mocht de
bruid geen enkel wHrk verrichten, op gevaar
af, dat de geesten het huwelijksgeluk zouden
verstoren.
Na drie maanden pas kwam het echte, grootere
adatfeest. De bruidsfamilie kreeg haar
„todoan", een aandeel uit de bruidschat; de
hoeta-genooten kreeg de „parsoehian", ook
een aandeel uit de bruidschat; hierbij kregen
de radja's ook hun huidegiften (oeparadja).
PALEMBANG ZOEKT UITWEG.
De onhoudbare situatie voor de openbare
Europeesche lagere school te Palembang, wat
huisvesting betreft, heeft de betrokken onders
doen zoeken naar een uitweg. Bouw van een
nieuwe school is reeds op drie begrootingen
geschrapt en schijnt ook voor 1939 weinig
kans te maken. In verband daarmee bestaat
het voornemen, thans een Christelijke school
op te richten, waarvoor dan subsidie moet
worden gegeven. Palembang krijgt op deze
wijze zijn zin, doch voor de bestaande openbare
onderwijs-inrichting zal dit eenzelfde vonnis
beteekenen als indertijd voor die te Koeta-
Radja. Er bestaat intusschen een kleine hoop
dat de aanwezigheid van Z. Exc. den Gouverneur-Generaal
te Palembang alsnog leidt tot 'n
gunstige beslissing voor nieuwbouw en dus
tot behoud van de openbare school, meldt
het „Nieuws".
BESMETTELIJKE ZIEKTEN IN MEDAN.
Gedurende de week van 6 Maart tot 12
Maart 1938 bedroeg het aantal sterfgevallen
in Medan 46. (1 Europeaan, 30 Inlanders, 15
Chineezen).
De volgende besmtettelijke ziekten traden
op:
Pest —
Pokken —
Cholera —
Typhus 2, overleden 1
Paratyphus —
Baccillaire dysenterie —
Diphterie 1, overlden 1
Meningitis cerebrospiralis —
Poliomyelitis —
Tropical typhus —
Sterfte per 100 per jaar betreffende inwoners
van Medan: 31,89.
EEN HERDENKING IN HET COLLEGE
VAN GEDELEGEERDEN.
Batavia, 15 Maart (Aneta). De Gedelegeerden
verhieven zich van hun zetels bij de herdenking
van het overlijden van het oud-lid
van den Volksraad, den heer Aay, wiens verdiensten
door den Voorzitter gememoreerd
werden.
DE SOERABAJASCHE SMOKKELAFFAIRE
Soerabaja, 15 Maart (Aneta). Een bekende
Chineesche handelaar, de hoofdleider van de
smokkelbende, is op 14 Maart preventief gesteld.
Hij meldde zichzelf aan.
In verband met deze zaak is de souschef
van de recherche te Batavia alhier garriveerd.

Binnenland
Onderwijszaken.
WAT GEBEURT ER IN 1939?
Het departement van Onderwijs heeft voor
de begrooting van 1939 ten verlanglijstje,
*aarvan de financieele consequenties voor gedoemde
begrooting een bedrag van ongeveer
*ier millioen gulden omvatten.
Het gaat hier om een uitgebreid complex
van op zichzelf min of meer kleine maatregekn
en voorzieningen. Het begrip „klein" dient
hier dan te worden opgevat in den zin van
""van betrekkelijk geringe financieele consequenties."
Dat, gezien de aspecten der laatste maanden
en de verwachtingen, welke in de opstelling
der ontwerp-begrooting voor 1939 ver-
»disconteerd zullen worden, op het verlanglijstje
van „Onderwijs" zoo het een en ander geschrapt
zal (moeten) worden, staat wel vast.
Het gaat er thans dus om, — aldus het
"iNieuws" —
welke desiderata verwezenlijkt
sullen kunnen worden en welke niet.
Dat er iets aan de personeelsformaties bg
het lager en meer uitgebreid middelbaar onderwijs
zal moeten worden gedaan, lijkt aannemelijk
en men mag danook stellig verwachten,
dat daarvan in het cursusjaar 1939/1940
lets zal komen, zij het ook niet op die schaal
a ls het departement zich had voorgesteld.
Bij het Mulo is op dit gebied de terugbren-
§ing van het maximum-aantal leerlingen per
klasse, in het belang van het onderwijs, nog
het groote punt.
Men weet, dat deze terugbrenging in de
hoogste klasse reeds heeft plaats gehad, en
men hoopt dus in 1939 een begin te kunnen
"naken met de vermindering van het leerlin-
Sental in de tweede klasse der Muloscholen.
Uiteindelijk zal dan ook de eerste klasse aan
beurt kunnen komen.
Ook de personeelsbezitting op de lagere
Scholen eischt zekere voorzienigen. Op ver-
scholen is het aantal twee-derde
scheidene
leerkrachten te groot. Het wordt niet in het
belang van school, onderwijs en leerlingen
Seacht, dat op bepaalde scholen bijna de helft
van de onderwijskrachten om 11 uur naar huis
j&at, omdat de dagtaak dan is afgeloopen.
gepoogd zal dus worden, in 1939 naar financieel
vermogen een deel dier twee-derden te
Vervangen door volle leerkrachten.
Hooger onderwijs.
Ten aanzien van het hooger onderwijs staat
oprichting van een letterkundige faculteit
°P het verlanglijstje van het departement.
Of het zoover zal komen, dient uiteraard
* worden afgewacht.
Men weet, dat bij de behandeling der be-
Sfooting-1938 in den Volksraad op de ten
re eds aanhangige plannen tot instelling van
*en letterkundige faculteit critiek is uitgeoe-
'end: men achtte dat zeker niet een der meest
Agente voorzieningen ou onderwijsgebied, an-
Jere belangen moesten hier den voorrang hebhen.
f. De Regeeringsgemachtigde heeft toen deze
"jteraire faculteit met warmte verdedigd, en
men mag aannemen, dat sedert in het
*jandpunt van dr. Idenburg nog geen wijzing
is gekomen, kan om de literaire faculteit
QJis een heftige strijd verwacht worden: eerst
''binnenskamers", vervolgens eventueel in den
Een ander belangrijk punt op het gebied
an het hooger onderwijs is de eventueele
frlenging van den studieduur aan de Tech-
Hoogeschool te Bandoeng.
Wij hebben geruimen tijd geleden reeds
uitvoerige uiteenzetting betreffende het
en het tegen van deze zaak gegeven,
het maakt den indruk, dat men het in

De N.V. Handelsvereeniging „Amsterdam"
vraagt voor haar kantoor te Medan een
e m ployé
met practijk in Engelsche correspondentie en eenige administratieve ervaring. Salaris
f 200. f 400.— met inachtneming van voorpractijk.
Brieven met volledige inlichtingen omtrent leeftijd, opleiding, vorige en tegenwoordige
werkzaamheden enz. te richten aan de N.V. Handelsvereeniging „Amsterdam" te Medan.
1851
HOTEL PENSION CLASER PF^ÏF"" "
KABAM DJAHÉ - TELEFOON No. IQ I .
Rivièra klimaat. Buitengewoon mooi uitzicht op de Karo-Hoogvlakte,
KAMERS met ieder comfort, eventueel
met aansluitende badkamer en Voorgalerij.
Uitstekende keuken onder Europeesch toezicht. Groote Kinderspeeltuin met
kinderzwembad en andere attracties. Sport in iedere vorm: Tennis, Golf-
Paardensport. eigen Manege met Australische en groote Batakpaarden. Schitterende
omgeving voor het maken van wandel-, berg- en autotochten. Eigen
auto's met vertrouwde chauffeurs beschikbaar. — Biljartzaal met bar.
Tevens te huur groote en kleine gemeubileerde bungalows met of
zonder pension. Billijke prijzen.
V
Vraagt onze speciale tarieven voor langer verblijf. 947
C
I
N
D
5 C
V N
6 __, T
Q A
s
11 ui g
Inspecteurs:
J. van RIEMSDIJK - Medan Tel. 1869
J.W. WILLEMSEN - P.Siantar Tel. 146
J- P. H. BRUIJNS - Medan Tel. 1705
315
MEDANSCHE
ZWEMVEREENIGING
De Jaarlyksche Algemeene
Ledenvergadering
zal gehouden worden op DINSDAG 29 Maart
a s te 7 uur n.m. in de kleine zaal van het
MEDAN HOTEL.
AGENDA
Notulen vorige algemeene Jaarvergadering.
Verslag Voorzitter.
Verslag Penningmeester.
Bestuursverkiezing.
Benoeming verificatiecommissie 1938.
Verbouwing zwembad.
Rondvraag.
Balans en verlies- en winstrekening 1937
liggen van heden af in de bestuurskamer
van het zwembad voor de leden ter inzage.
1844 HET BESTUUR.
Wli
nieuwe zending :
ontvingen een
KOEL- &
VRIESKAMERARTIKELEN
Ex. ms. »Johan cle Witt
SIN SENG HAP
Tel. 950, 951 & 971 Medan Kesawan 1
861
INTERNATIONALE
CORRESPONDENTIE - CLUB
voor Dames en Heeren
Gratis inlichtingen (onder bijvoeging van
Indische porto) Postbus 285. Den Haag
Holland.
1679
s
DE SUMATRA POST VAN — DINSDAG 15 MAART 1938 — EERSTE BLAD
■■aHMMBHBMMHHHHBHH_nani______H
Te Huur
Zit-Slaapkamer
met volledig pension, op goeden stand.
fl. 70.— per maand
Brieven onder No. 818
Administratie De Sumatra Post
N. V. RoMeroamscne Lloyd
Op 15~Maart 1938 is het
ss. „B L IT A R" uit Europa te Belawan
aangekomen en onmiddellijk met de
lossing begonnen.
Laatste claimdag 4 dagen na uitlossing.
De Agente,
N. V. Internationale Credlet - & Handels-
-1855
l [|Vereeniging „Rotterdam"
DeN.V. StoomvaartMij .„NEDERLAND"
deelt ontvangers 'van goederen mede, dat
het SS. „JOHAN DE WITT" dd. heden uit
EUROPA teBELAWAN DELI is aangekomen
en direct met de lossing is begonnen.
Laatste claimdag 4 dagen na den laatsten
losdag.
1854 MEDAN, 15 Maart 1938.
Combinations
Singlets
Onderbroekjes
Bij
van prettig absor-
b e eren de, soepele stof.
Uitsluitend naar maat !
Joh. Uyen/Maal
317
FAILLISSEMENTEN
WEESKAMER MEDAN, CURATRICE
—o—
UITGESPROKEN bij vonnis van den
Raad van Justitie te Medan dd0.14 Maart
1938 het faillissement van Hioe Tjong
Yoen, merk Hioe Mie Chong, koopman,
wonende te Koetaradja (Rechter-Commissaris
Mr. A. M. Meijer).
1858
Gevraagd
door bandelsemployé
Gemeubileerd Pavillioen of
geheel vrije kamer
met pension.
Brieven onder No. IS6O
Administratie De Sumatra Post.
TE HUUR
Gem. Paviljoen
m. voll. pension, ook geschikt voor
2 personen.
a
’ 80.— per maand, 2 pers.
’ 150.—
Garages aanwezig. 1845
Padang Boelanweg 274. Tel. 1100.
Het woekerkwaad is een bron van
eUende, die steeds rijkelijker gaat vloeien.
A. W. V. Medan.
VOOR VERLOFGANGERS
TC lllllir Gemeubileerd henedenhuis en dito bovenhuis
omgeving Concertgebouw, dicht bif tram, te
AMSTERDAM. Te bevi. bij Mevr. Wed. de Leur-
-1542 Hilgers Frans v. Mierisstraat 85 Amsterdam.
jjIBEUNGRL'K LAGER DAN lEDEREII
S z. g. n. "!R"Ê"cTTTrT"ATTr?7TT> i n g- S 2-g
■Sm SZ!JN DE PRUZEN VAN* ONS MEU ILAik j
[tehw"l de afwerking en teek e n i n^vTTTTTn z e
11 !mode l l e n abso l u ut apart zijn |
|||| TWO ON H UY?B^^T?M
|me D^rsm^Tö77n^TÏ^Tc\-\ ting bij uitnemendheid |
FRANSCHE ROMANS
Baymonde Vincent — Champagne (Prix Femina) ...-"’ 2.20
Charles Plisnier — Mariages (Prix Concourt 1937) , 3.25
Charles Plisnier — Faux Passeports . . ....-"„ 2.40
André Maurois —La machine a lire les pensees „ 2.—
Georges Bernanos — Journal dun Curé de Campagne „ 2.20
Francois Dallet — Les Pieds du Diable » 2.20
„1.80
Albert Gervais — L'Ombre du - Ma-Koui "
Albert Gervais — Aeculape en Chine . ....-"»» 1-80
George Duhamel — Les Maitres . . „1.80
Jolan Foldes —La rue du Chat-qui-peche ....""„ 2.20
Jolan Foldes —Il était une Lycéenne . . ...-""» 2.20
Henry Bordeaux —Le Maitre de I'amour . . " " " » 2.—
BOEKHANDEL VAREKAMP & Co. - MEDAN
TELEFOON IfOO
NA 5 UUR 159
.
560
U kunt niet alles onthouden maar wel:
BLOEMEN
BLOEMENHANDEL „AMSTERDAM"
Kesawan 4 Telefoon 648
1822
Te koop aangeboden
dubbelloops Jachtgeweer
hammerless, Cal. 12 met choke
en
enkelloops Repeteergeweer
Cal. 7.5 m.M.
Brieven onder No. 1861
Administratie De Sumatra Post.
GEVRAAGD
door Heer teMedan
DAME v.d. HUISHOUDING
Brieven onder No. 1859.
Adm. De Sumatra Post.
a__^_____________________________________________________________i a***wt**wi****a*w3i*m , ***
MAD&IEINE STEP-INS
naar alle kanten rekbaar elastiekf 12.75;
POSITIE - CORSETTEN
uitstekend model, f 11.75
KATOENEN BUSTEHOUDERS
met voorsluiting, f 0.75
JARRETELS
prima elastiek en roestvrije
clips, f 0.85 p. paar.
iGERZDN i
I f
gßawroamm i n m m iuihh—iiwiiiiiiiib—
Te Koop gevraagd
een kleine gesloten auto
niet ouder dan 1936. Eventueel genegen
huurkoop—contract over te nemen. Aanbiedingen
schriftelijk onder 1850.
Administratie De Sumatra Post'
EEN NIEUWE ENGELSCHE CURSUS
SPECIAAL VOOR DAMES.
welke zal worden gehouden in de ochtenduren»
zal worden geopend na den 15en dezer maand.
Deze cursus is bedoeld voor Beginners en zal worden gegeven
met 2 lesuren per week.
Lesgeld F 5.- per maand.
Aanmelding en inlichtingen telefonisch of mondeling bij de
Engelsche Avondschool „THE TUTORY"
TIMORSTRAAT 1 — MEDAN — TELEFOON 1304
' — -. . «i --
tak £ t>
TELMACHINES
#*af
PRUS F 250.-
SCHRIJVENDE
TELMACHINE
MET DIRECTE
AFTREK-INRICHTING
VOLLEDICE GARANTIE!
Een prima machine uitgerust met:
Brijig toetsenbord
Controle-strook
Extra zichtbaar telwerk
Direkte aftrek-knop
Totaal en Subtotaal-toets
Correctie per kolom of van het geheele getal
Papierstrook eventueel uit te schakelen.
DEMONSTRATIE OP AANVRAGE
VAREKAMP & Co. -
TEL. 1600
DE _T \af\ I "Ö \J \*J volbracht voor de tweede maal de PRACHT-PRESTATIE
Rallye Amsterdam -Monte Carlo in 29 uur
De zuinigste auto ter wereld en toch solide, comfortabel 392 . K . .. _ , , . ...
"" c%
en vast op den weg. I Liter op 20 K.M., 85 K.M., per uur. Imp, \ N.V. AUlOhandel Spijkerman

HITLER BEVINT ZICH IN WEENEN
De Duitsche Hoofdmacht trok Weenen binnen
Chamberlain's verklaring in het Lagerhuis eindigde
met een beroep op een eventueel te vragen nieuwe
„nationale krachtsinspanning voor de defensie”.
EEN MERKWAARDIGE BRIEF
VAN VON NEURATH.
DUITSCHE HOOFDMACHT
IN WEENEN.
Weenen, 14 Maart, (Aneta-Transocean). De
hoofdmacht van de Duitsche toepen is gis-
teravond temidden van een
enthousiasme gearriveerd.
OOK DUITSCHE TROEPEN
onbeschrijfelijk
IN GRAZ.
Graz, 14 Maart (Aneta-Reuter). Hedenmorgen
trokken Duitsche troepen Graz binnen. De
soldaten werden hartelijk omhelsd en met
bloemen getooid.
Het plebisciet
Weenen, 14 Maart (Aneta-Reuter). Gouwleider
Buerckel leidt het plebisciet op 10 April.
Engelsche besprekingen.
Londen, 14 Maart (Aneta-Reuter). Het
Londensche Kabinet kwam om elf uur bijeen,
ter bespreking van de situatie in Oostenrijk.
Het Kabinet ging uiteen tegen kwart voor een.
Chamberlain werd door den Koning ontvangen
bij Wien hij de lunch gebruikte.
HITLER NAAR WEENEN.
Linz, 14 Maart (Aneta-Reuter). Hitler vertrok
om' kwart voor elf per auto voor een rit
naar Weenen van 192 km. lang.
Hij werd vergezeld door 13 camions vol politiemannen
en 22 andere auto's.
Troepen leggen den eed van trouw
af aan Hitler.
Weenen, 14 Maar (Aneta-Reuter). De garnizoenen
van Linz, Innsbrück en alle andere
steden hielden parades en legden de eed van
trouw aan Hitler af, die even voor vijf uur te
Weenen arriveerde.
Kardinaal Innitzer had het luiden van de
kerklokken gelast.
Meer dan een millioen personen stonden
langs de straten geschaard. Hitler werd met
eindeloos gejuich begroet, toen hij op het balcon
van het Hotel Imperial verscheen.
De consequenties der inlijving.
Berlijn, 14 Maart (Aneta-Reuter). Bekend
gemaakt werd, dot het Oostenrijksche ministerie
van Buitenlandsche zaken ondergebracht
is bij den Duitschen diplomatieken dienst.
Von Ribbentrop is per vliegtuig naar Weenen
vertrokken, waar Hitler eenige dagen
blijft.
Von Papen en de leider van de S. A. zijn
eveneens naar Weenen vertrokken.
Een functionaris van het Ministerie van
Propaganda verklaarde aan Reuter, dat
Schuscnnigg naar de grens geleid werd. Hem
is toegestaan, naar het buitenland te vertrekken.
AAN DE TSJECHISCHE GRENS.
Brastislava, 14 Maart (Aneta-Havas). Duitsche
troepen bereikten de Tsjechische grens.
Alle douaneposten werden door Duitsche
troepen bezet, evenals de vliegvelden.
GEEN VIJANDELIJKE VOORNEMENS TEN
AANZIEN VAN TSJECHO-SLOWAKIJE.
Praag, 14 Maart (Aneta-Havas). Overeenkomstig
het verlangen van de Britsche Regeering
stelde de Tsjechische Regeering Londen
in kennis van den tekst van de verzekering
door Goering aan den Tsjechischen Gezant
gegeven, nl. dat Duitschland geen vijandelijke
gevoelens koestert ten aanzien van Tsjecho-
Slowakije.
FRANKRIJK BLIJFT TSJECHOLOWAKIJE
TROUW.
Parijs, 14 Maart (Aneta-Reuter). De Fransche
Regeering deelde de Tsjechische Regeering
mede, dat zij vastbesloten is, haar overeenkomst
met Tsjecho-Slowakije ingeval van
een aanval na te komen.
Trouw aan het onde regiem.
De Oostenrijksche consul te Parijs weigerde
de Hakenkruisvlag te hijschen. Hij diende
telegrafisch zijn ontslag in;
Nog een getrouwe.
Genève, 14 Maart (Aneta Havas). De permanente
Oostenrijksche gedelegeerde bij den
Volkenbond Baron Pflug diende bij de Oostenrijksche
Regeering zijn ontslag in, hetwelk
werd aanvaard.
Voor Hitler's komst....
Weenen, 14 Maart (Aneta Reuter). De radio-omroep
gelastte hedenmorgen de sluiting
van alle kantoren en fabrieken om twaalf uur,
om het personeel in staat te stellen, Hitler te
begroeten.
DB SUMATRA POST VAN
Ook werd via Radio-Wien bekend gemaakt,
dat de beurs tot nader order gesloten zou zijn,
doch dat buitenlandsche wisselkoersen genoteerd
blijven.
De omroeper zinspeelde op het weghalen
van artikelen uit winkels in een bepaald district
van Weenen door groepen, zich S.A.-lieden
noemende. Hij voegde er aan toe, dat alle
confiscaties, requisities en andere onregelmatigheden
zijn verboden.
VERKLARING VAN CHAMBERLAIN.
Londen, 14 Maart (Aneta Reuter). Het
Lagerhuis was dicht bezet om Chamberlain's
verklaring inzake Oostenrijk aan te hooren.
Er waren vele leden op de zijtribunes. Buitenlandsche
ambassadeurs bevonden zich onder
degenen op de bezoekerstribune.
Chamberlain verklaarde, dat de resultaten
van de bijeenkomst te Berchtesgaden tusschen
Hitler en Schuschnigg door Hitler een uitbreiding
van het raam der overkomst van 11 Juli
1936 zijn genoemd, welke laatstgenoemde
overeenkomst o.a. voorzag in de erkenning
van Oostenrijks onafhankelijkheid door
Duitschland en de erkenning door Oostenrijk
van het feit, dat het een Duitsche Staat was.
Welke de resultaten van de bijeenkomst te
Berchtesgaden ook geweest zijn, het is duidelijk,
dat de bereikte overeenkomst nog de onafhankelijkheid
van Oostenrijk tot basis had.
Een gedetailleerd overzicht van de gebeurtenissen
gevende, verklaarde Chamberlain, dat
een crisis werd bereikt, toen Seyss-Inquart en
zijn collega's op 11 Maart Schuschnigg een
ultimatum stelden, waarin werd geëischt, dat
zou worden afgezien van het plebisciet en
werd gedreigd dat in geval van weigering de
nationaal-socialisten zich van stemming zouden
onthouden en niet zouden kunnen worden
teruggehouden van het verwekken van onlussten
tijdens de stemming. Zij verlangden antwoord
vóór twee uur 's middags. De Kanselier
wees het ultimatum terug en bood een compromis
aan, waarbij later een tweede plebisciet
zou worden gehouden.
Daar hij van meening was, dat burgeroorlogen
mogelijk tot een militairen inval zouden
kunnen leiden, stemde Schuschnigg er in toe,
het plebisciet af te gelasten onder voorwaarde,
dat de nationaal-socialisten de rust niet
zouden verstoren. Er is weinig twijfel aan dat
dit antwoord aan Duitschland is voorgelegd.
In elk geval was het antwoord van de Ministers,
dat het later aanbod onvoldoende was
en dat Schuschnigg zou moeten aftreden en
moeten worden vervangen door Dr. Seyss-Inquart.
Het schijnt, dat aan Schuschnigg tijd
is gegeven tot half zes 's middags om te antwoorden,
terwijl hem werd medegedeeld dat,
waneer zijn antwoord niet bevredigend zou
zijn, Duitsche troepen om zes uur bevel zouden
krijgen zich in beweging te zetten.
Dit feit schijnt aan te toonen, dat Duitschland
achter het ultimatum zat. (Cheers.)
Later op den dag eischte een nieuw ultimatum,
dat per vliegtuig uit Duitschland schijnt
te zijn gebracht, het aftreden van Schuschnigg.
zijn vervanging door Seyss-Inquart en een
nieuw Kabinet waarvan tweederde deel uit
nationaal-socialisten zou bestaan, wederom
toelating van het Oostenrijksche Legioen in
Oostenrijk en totale her-toelating van de nationaal-socialistische
partij.
De OostenrijkscheKanselier maakte via den
radio-omroepzender bekend, dat hij in verband
met den dreigenden Duitschen inval was
gezwicht om het vergieten van Duitsch bloed
te vermijden, en de Oostenrijksche troepen had
geïnstrueerd, geen tegenstand te bieden wanneer
Duitsche troepen de grens zouden overschrijden.
Chamberlain wees erop, dat op 11 Maart
een Britsch protest is ingediend, eraan toevoegend,
dat eerder op dien dag ernstige stappen
waren gedaan bij den Duitschen Minister
van Buitenlandsche Zaken, terwijl Halifax dien
dag nog tweemaal met Ribbentrop confereerde.
Het antwoord der Duitsche Regeering was,
dat de Britsche Regeering geen recht had,
voor isich de rol van beschermer van Oostenrijks's
onafhankelijkheid op te eischen.
In een brief van Von Neurath aan denBritschen
ambassadeur te Berlijn verklaarde de
Duitsche Regeering, de Britsche Regeering
nooit in twijfel te heben gelaten, dat de vorm
der betrekkingen tuschen Duitschland en Oostenrijk
slechts als een interne aangelegenheid
van het Duitsche volk kon worden beschouwd,
welke aan derde mogenheden niet aanging.
DE WEERSLAG IN AMERIKA.
Washington, 14 Maart. (Aneta-Reu-
ter). Rustverstoringen vonden plaats
voor de Gezantschappen yan Duitschland
en Oostenrijk.
De Politie arresteerde vier personen en
hield 25 personen voor onderzoek aan.
Als resultaat van den Anschluss, zal
Oostenrijk waarschijnlijk op Amerika's
zwarte lijst voor de handelsbetrekkingen
worden geplaatst en evenmin als Duitschland
als meestbegunstigde natie worden
behandeld.
DINSDAG 15 MAART 1938—TWEEDE BLAD
De Sudeten-Duitschers.
ACTIE „LANGS WETTELIJKE
KANALEN.”
Praag, 14 Maart. (Aneta-Havas). De
Sudeten-Duitschers hielden een groote
bijeenkomst. De afgevaardigde Rosche
verklaarde, dat de Sudeten-Duitschers
op wettige wijze wenschen te handelen.
In Tsjecho-Slowakije zal het lot der
Duitschers langs wettelijke kanalen worden
besproken. De Tsjechen moeten beseffen,
dat Henlein's partij een element
van orde in den Staat vertegenwoordigt!"
Henlein verklaarde: „Wij voeren den
strijd voor recht, waarheid en rechtvaardigheid,
daar wij weten, dat de
trouw jegens het Duitsche Volk diep geworteld
is in de harten der Sudeten-
Duitscher, zoodat wij het zeker achten,
daa onze strijd zal slagen."
„Een puur verzinsel”.....
In het bijzonder noemde Von Neurath de
bewering een puur verzinsel, dat een ultimatum
zou zijn ingediend, waarin van den Oostenrijkschen
Kanselier verlangd werd een Kabinet
te doen samenstellen uit een lijst van
candidaten, die overeenkomstig de voorstellen
der Duitsche Regeering was opgesteld, terwijl
ingeval van weigering het binnenrukken van
Duitsche troepen zou moeten worden overwogen.
De brief zeide verder 1, dat het zenden van
Duitsche troepen eerst ter sprake is gebracht
in een Oostenrijksch verzoek en voegde hieraan
toe: „Geplaatst voor het direct dreigend
gevaar van een bloedigen burgeroorlog in
Oostenrijk, besloot de Duitsche Regeering
hulp te verleenen."
Neurath's brief besloot met de verzekering
dat het slechts gevaarlijke gevolgen zou kunnen
hebben wanneer een derde mogendheid
een poging zou doen om in tegenstelling met
de vreedzame voornemens en het wettige
streven van DuitseWand op de ontwikkeling
van de situatie in Oostenrijk, een invloed uit te
oefenen, die in strijd zou zijn met het zelfbeschikkingsrecht
van het Duitsche Volk.
Na te hebben verklaard, dat de Britsche
Regeering steeds in het nauwste contact met
de Fransche Regeering is gebleven, zeide
Chamberlain:
„Het schijnt ons, dat de toegepaste methoden
een zeer krachtig protest noodig
maken, en dat een schok is toegebracht
aan allen, die belast zijn met het bewaren
van den Europeeschen vrede. Hieruit
blijkt, dat hetgeen geschied is de hoop
der Britsche Regeering om misverstanden
tusschen de volken uit den weg te ruimen
en de hoop op internationale samenwerking
ernstig is geschokt.
Nadat Chamberlain de geruchten had tegengesproken,
die in vele kringen ijverig worden
verspreid, dat de Regeering toestemming,
zoo niet aanmoediging, voor den Anschluss
zou hebben gegeven, zinspeelde hij op de houding
van Tsjecho-Slowakije.
Hij verklaarde, dat hem is medegedeeld, dat
Goering 11 Maart aan den Tsjechischen Gezant
te Berlijn een algemeene verzekering
heeft gegeven dat het 't ernstige streven der
Duitsche Regeering is de Duitsch-Tsjechische
betrekkingen te verbeteren, terwijl denzelfden
dag de Tsjechische Gezant van Von Neurath
de verzekering kreeg dat Duitschland zich
gebonden achtte door de Duitsch-Tsjechische
arbitrageovereenkomst van October 1925.
De Premier handhaafde, dat Engeland tenvolle
zijn verplichting is nagekomen van ruggespraak
met de Regeeringen van Frankrijk
en Italië, bij welke onmiddellijk stappen werden
gedaan toen Oostenrijks onafhankelijkheid
door de jongste gebeurtenissen bedreigd
scheen. Als gevolg hiervan zond Parijs een
soortgelijk protest aan Duitschland, doch van
de'ltaliaansche Regeering werd geen volledige
uiteenzetting van haar standpunt ontvangen.
Chamberlain legde er den nadruk op, dat
de Britsche Regeering steeds duidelijk heeft
gemaakt, dat zij toepassing van methoden
van geweld voor de oplossing van dit probleem
ten sterkste zou afkeuren.
„Het harde feit is, dat niemand dit optreden
van Duitschland had kunnen voorkomen,
tenzij wij en anderen bereid zouden
zijn geweest geweld te gebruiken om
het te verhinderen. Ik meen, dat naar
gelang der temperamenten bij het individu
de gebeurtenissen, die wij thans op
het oog hebben, leedwezen, droefheid en
zelfs verontwaardiging zullen wekken!"
(Cheers.)
..Zij kunnen door de Regeering niet
met onverschilligheid en gelijkmoedigheid
worden beschouwd. Zij zullen een gevolg
hebben, waarvan de omvang niet te
voorzien is. Het onmiddellijke gevolg
moet zijn: vergrooting van het gevoel
van onzekerheid en onveiligheid in Europa.
Wij moeten de nieuwe situatie duidelijk,
doch met een koel oordeel in beschouwing
nemen, en vertrouwen, dat wij
zullen worden gesteund, wanneer wij vragen,
dat niemand, welke ook zijn opvattingen
zijn, zich zal beschouwen als vrijgesteld
van een eventueele uitbreiding
der nationale krachtsinspanning waarom
mogelijk zal worden verzocht."
Tot slot zinspeelde de Premier op het
Defensieprogramma, verklarende: „Wij
hebben steeds duidelijk gemaakt, dat het
programma rekbaar is, ên van tijd tot
tijd zou moeten worden herzien in het
licht van de eventueele ontwikkeling van
de internationale situatie. Het zou nutteloos
zijn te ontkennen, dat de jongste gebeurtenissen
geen wijziging zijn van de
soort waaraan wij dachten. In verband
hiermede besloten wij tot een nieuwe
bestudeering, en zullen te zijner tijd bekend
maken, welke stappen wij noodig
achten te nemen."
In het Hoogerhuis.
Halifax legde in het Hoogerhuis een soortgelijke
verklaring af als de Premier.
Lord Snell (Labour) en Lord Mersey (Liberaal)
gaven te kennen, heden geen debat
over het onderwerp te verlangen, doch zich
het recht op een spoedig debat voor te behouden.
Neville Chamberlain
Geestdriftige rede van Hitler.
Weenen, 14 Maart. (Aneta-Reuter). In
een korte toespraak van het balcon van
zijn hotel, verklaarde Hitler, dat aan het
Duitsche Volk een groot en historisch
keerpunt is toegestaan. Niiet alleen twee
millioen menschen in deze stad, doch 65
millioen van ons volk in Duitschland zijn
heden met ons;, bewogen, overweldigd
evenals gij, die in hetzelfde geloof leeft.
Wat ook moge gebeuren, niemand zal ooie
het Duitsche Rijk, zooals het thans is,
kunnen doen uiteenvallen of vernietigen.
Geen bedreiging, geen noodzakelijkheid,
geen geweld kan dezen eed /breken! Er is
hier een vereenigd volk van Koningsbergen
tot Keulen, van Hamburg tot Weenen!
Weenen, 14 Maart (Aneta Reuter). Naar
raming heeft meer dan de helft van Weenen's
bevolking Hitler begroet.
De Führer verscheen telkenmale weder op
het balcon op het geroep: „Wir wollen unseren
Führer sehen!"
Hitler hield een korte toespraak. Hij zal
morgenmiddag twee uur een redevoering houden
na zijn officieele ontvangst op de Hilden-
Platz, waar het gedenkteeken voor den Onbekenden
Soldaat zich bevindt.
Ribbentrop is heden per vliegtuig gearriveerd.
Uit Midden-China.
Chinccsch tegen-offensief vordert
goed.
Hankow, 1 Maart (Aneta-Transocean). Het
op 12 Maart langs den Tauchin-Spoorweg
(Noord-Honan) aangevangen tegen-offensief
maakt goede vorderingen.
De Chineezen heroverden Siuwu en Sinsiang.
Chineesche militaire kringen meenen, dat
door deze successen de positie van de Japanners
op den Noordoever van de Gele Rivier
moeilijk geworden is en volgens geruchten
hebben de Japanners reeds den terugtocht
aangevangen.
Ook de situatie in West-Shensi ontwikkelt
zich snel ten gunste van de Chineezen, die ten
Westen van Tungkwam de Gele Rivier overstaken.
Thans rukken zij op naar Fenglingtu, dat
tevens van het Noorden uit door Chineesche
guerilla-benden bedreigd wordt.
Een Japansche poging, om nabij Hancheng
op de grens tusschen Shansi en Shensi de
Gele Rivier over te steken, werd verijdeld. De
Japanners werden met zware verliezen teruggeslagen.
°
Polen en Lithauen.
ZEER GESPANNEN TOESTAND.
Beek terug naar Warschau.
Warschau, 14 Maart. (Aneta-Havas). Vernomen
wordt, dat Beek zijn vacantie in Zuid-
Italië plotseling afbrak en elk oogenblik te
Warschau ,wordt terug verwacht.
Volgens wel-ingelichten is zijn terugkeer een
gevolg van Poolsch-Lithausche spanning tengevolge
van een grens-incident op 11 Maart
waarbij een Poolsche grenswacht werd gedood.
Na afloop van een radio-concert uit Wilna
stortte het publiek zich op de microfoon, uitroepend:
„Wij wenschen tegen Lithauen op te
marcheeren! Wij wenschen Memeiland!
Smigly-Rydz zal ons van Lithauen bevrijden!''
AW
Een Amerikaansche
Volkenbond.
OP DE AGEDA VAN DE PAN-AMERI
KAANSCHE CONFERENTIE.
Washington, 10 Maart. (Havas). De agenda
voor de a.s. Pan-Amerikaansche conferentie,
welke te Lima in Peru zal plaatshebben, werd
opgesteld en omvat de volgende punten:
1° De schepping van een Pan-AJnerikaansch
Hof van Justitie;
2° De vervolmaking en coördinatie van de
werktuigen voor de handhaving van den vrede
tusschen de Amerikaansche staten;
3° De stichting van een Amerikaanschen
Volkenbond.
Het voorstel van den Dominicaanschen minister
van Buitenlandsche Zaken Colombiano
inzake de stichting van een Pan-Amerikaanschen
Volkenbond, voorziet erin, dat de nieuwe
bond een nauw contact zou onderhouden
en zou samenwerken met Geneve, en de jurisdictie
van het Internationale Hof te 's-Gravenhage
zou erkennen.
Voorts zou de Pan-Amerikaansche Volkenbond
gebaseerd zijn op het beginsel van nietinmenging
in de binnenlandsche aangelegenheden
van andere landen en economische samenwerking
in tijd van vrede. Het plan voorziet
echter in diplomatieke, economische en
financieele sancties tegen elk land, dat door
den nieuwen bond in geval van een conflict als
aanvaller wordt aangewezen, terwijl veroveringen
door middel van geweld niet zouden
worden erkend.
De Engelsch-Italiaansche
besprekingen.
GEEN VLOT EN DUIDELIJK
BELOOP.
Londen, 10 Maart. (Havas). Het verluidt,
dat het tijdens het eerste contact tusschen
Lord Perth en graaf Ciano niet mogelijk is
geweest een duidelijk inzicht te verkrijgen in
het Italiaansche standpunt, vooral wat Spanje
aangaat.
Het, schijnt, dat de Italiaansche regeering
wenscht, dat de erkenning van de Italiaansche
soevereinteit over Ethiopië op snellere en
meer directe wijze zal plaatshebben dan door
middel van een stemming in den Volkenbond,
zooals door Engeland wordt voorgesteld.
Italië gaf geen verduidelijking van zgn voornemens
betreffende de Middellandsche Zee behoudens,
dat het zijn vitale belangen in de
Middellandsche Zee opnieuw bevestigd zou
wenschen te zien.
Het vraagstuk betreffende de Italiaansche
troepen in Lybië is nog steeds niet opgelost
en het is niet bekend of Italië erin zal toestemmen
een deel van zijn troepen vandaar
terug te trekken.
Gemeend wordt, dat Italië bereid is de verzekering
te geven, dat het geen vloot- of
vliegtuigbases op Spaansch gebied zal aanleggen
en niet voornemens is politieke controle
in Spanje uit te oefenen.
De Phoenix-eilanden.
EEN CONDOMINIUM.
Londen, 10 Maart. (Havas). Volgens Londensche
diplomatieke kringen zal de Engelsche
regeering aan Amerika voorstellen om
een Engelsch-Amerikaansch condominium
over de in de Stille Zuidzee gelegen eilanden
Canton en Enderbury in te stellen, teneinde
aldus de door de Amerikaansche eischen gerezen
moeilijkheden uit den weg te ruimen.
Wanneer dit voorstel voor de Vereenigdde
Staten onaanvaardbaar zou zijn, voorziet de
Engelsche suggestie in een oplossing van de
kwestie door arbitrage, terwijl — wat ook
het resultaat der arbitrage zou zijn — wederzijds
faciliteiten voor het luchtvaartverkeer
van beide landen zouden moeten worden verleend.
De strijd in Spanje.
DE WITTEN VLAK BIJ DE CATALAAN-
SCHE GRENS.
Saragossa, 14 Maart (Aneta Reuter). De
Nationalisten veroverden om tien uur Alcaniz,
om één uur Calandal, zoodat zij nog slechts
dertig kilometer van de Catalaansche grens
zijn.
Tijdens het overtrekken van de Ebro is een
der beste Regeeringsdivisies vernietigd.
DE AANSLAG OP ISOH ABE.
Tokio, 14 Maart (Aneta-Havas). Een zekere
Tanabe, een bloedverwant van den electriciteitsmagnaat
Kobayashi, is gearresteerd. Hjj
is beschuldigd van medeplichtigheid aan den
aanslag op den leider van de socialistische
massa-partij, Isoh Abc.
De Engelsche Iersche besprekingen.
Londen, 11 Maart. (Reuter). Uit het hedenavond
uitgegeven communiqué blijkt dat
de Engelsch-lersche besprekingen nog niet tot
een resultaat hebben geleid.

SPORT IN NEDERLAND.
Spannende voetbal-competities ! — Mooie hockey-successem — Nederland
en het wereldkampioenschap voetbal in Frankrijk. Bestuurscrisis
in den Ned. Lawn Tennis Bond.
Amsterdam, 7 Maart 1938.
Merkwaardig spannend is het slot der eerste
klasse competitie nog geworden. Alleen in
afdeeling 1 is de zaak beslist ten gunste van
D.W.S., dat Ajax dus het kampioenschap afgesnoept
heeft en dus ook de nationale kampioen
1936/1937 heeft onttroond. Een heel
ding voor Ajax om eens een jaar geen kampioen
te zijn Ruw geschat hebben de D.W.
S. 'ers Ajax daarmede een 35 a 40 millie door
den neus geboord! Overigens heeft D.W.S. een
meste ploeg.die zich ook in de kampioens-com-
petitie wel zal doen gelden en
vermoedelijk
zelfs een mooie kans krijgt om voor Amsterdam
het nationale kampioenschap te behouden.
Feyenoord's laatste loodjes blijken 't
zwaarst te wegen; we zullen er maar over
zwijgen, want de beslissing is al bekend als
deze letteren in druk verschijnen. Feyenoord
haalt het nog wel, maar 't is toch een knijpen
voor Rotterdam, ook voor het Feyenoord stadion!
Boffen doet het Olympisch stadion dat
van de kampioenswedstrijden van D.W.S. profiteeren
gaat. Een onverwacht fortuintje! In
het Oosten en Noorden zijn respectievelijk Heracles
en Be Quick leelijk uit; P.S.V. zal 't
nu wel halen nu ze met B.V.V. zoo keurig afgerekend
heeft. Met dat al is het voor den
zooveelsten keer toch weer anders geloopen
dan verwacht was. En wie weet, welke verrassingen
in de laatste instanties nog volgen.
De Nederlandsche hockey-sport * wandelt verder
op het pad der deugd. De Nederlandsche
dames wonen Zaterlagmiddag te Brussel gemakkelijk
met 4—o van België en Zuid Nederland
klopte den volgenden dag te Eindhoven
met minder dan B—o België B. We zagen de
Zuid Nederlanders persoonlijk te Eindhoven
aan den slag en verbaasden
ons over het vlotte, soms zeer
goede spel en den grooten vooruitgang
die men verkregen heeft. Zeker, België viel
tegen, maar het blijft toch een sterk staaltje
België B. (dat drie weken te voren nog te
Rijssel van Noord-Franrijk won) zóó in de pan
te hakken.
Het spel van de Nederlandsche dames is ondanks
de gemakkelijke overwinning iets tegengevallen.
Het team is goed, doch het lijkt niet
zoo sterk als het vorige jaar en als het niet
veel beter speelt, krijgt het in Bussurn tegen
Duitschland klop en wordt het te Folkestone
door Engeland (dat Zaterdag met 11 — 0 van
de dames van Wales won brr!) ingemaakt.
Intusschen wordt ook de laatste hand gelegd
aan het Nederlandsche elftal, dat op 20 Maart
te Amsterdam tegen België spelen zal. Het
feit dat België tegen Duitschland te Dusseldorf
met I—l gelijk speelde, bewijst dat de
Belgen niet voor de poes zijn, al stemt het
feit, dat Zuid-Nederland in Brussel tegen België
A maar met 3—2 ten onder ging ook wel
hoopvol. Maar 't is een feit, dat de Zuid-Nederlanders
het beste tegen België spelen, dat hun
spel den Belgen niet ligt, terwijl de Belgen
juist tegen het Nederlandsche elftal (al konden
ze 't niet winnen sinds acht jaar) altijd
zeer goed spelen. Nederland speelt b.v. steeds
beter tegen de sterkere Duitschers. Daarom
kan de wedstrijd van 20 Maart voor onze gewijzigdeploeg
(v.d. Berg en Westerkamp, twee
groote cracks moeten vervangen worden!) wel
eens niet mee vallen, al is het natuurlijk mogelijk
dat Nederland nu eindelijk tegen België
eens op volle sterkte speelt.
Deze wedstrijd wordt ook het afscheid van
den Ned. Hockey Bond van het Olympisch
stadion. Er wordt al ijverig gebouwd aan het
nieuwe hockey stadion, een eind verder aan
den Amstelveenschen weg, dat in October geopend
wordt m!et een zoo genaamd
vierhoeks tournooi tusschen de ploegen
van België,, Duitschland, Frankrijk en
Engeland. De zij-terreinen van het Olympische
DE SUMATRA POST VAN —
stadion, die van af de oprichting gebezigd zijn
voor cricket en hockey, worden per 1 Mei
door Blauw Wit in beslag genomen.
*
Omtrent de wereldkampioenschappen voetbal
is inmiddels ook weer verder nieuws wereldkundig
geworden. We weten nu, dat Nederland
in Le Havre ,tegen Tsjeeho-Slowakije
spelen zal, aangenomen, dat beide landen, conform
de verwachtingen, de voorwedstrijden
overleven zullen. De vraag werd niet ten onrechte
gesteld: waarom spelen Nederland en
Tsjeeho-Slowakije in Le Havre, waar niemand
zich veel om dat spelletje bekommeren zal.
Betaal een paar maal aan Tsjecho Slowakije,
geef Frankrijk het maximum wat het redelijk
in Le Havre dacht te ontvangen en speel dan
hier in Amsterdam en Rotterdam tegen de
oude prijzen voor een uitverkocht huis, hetgeen
een bruto recette van 120 a 125 mille
beteekent. Allen varen er wel bij en wij hebben
het interessante schouwspel!
Maar hoe 't ook zij, we hadden een zwakker
tegenpartij kunnen treffen! De Tsjechen verloren
te Londen met slechts één doelpunt verschil
van Engeland onder voor hen zeer ongunstige
weersomstandigheden. Men zal tegenwerpen,
dat ze hier in den laatsten officieelen
wedstrijd Nederland—Tsjecho Slowakije
te Amsterdam in 1934 maar met 2—l
wonnen, maar toen was hun meerderheid wel
veel grooter—hun beter spel!—dan deze cijfers
doen vermoeden. Het Praagsche Sparta
heeft hier met haar clubteam ook al van een
officieus Nederlandsch elftal op den Olympischen
dag met 2—o gewonnen. Enfin, we weten
nu dat Nederland het nu niet bepaald gemakkelijk
krijgt en daar is ook iets voor te
zeggen.
Intusschen hebben we hier gelezen, dat gij
te Medan de primeur krijgt van het Nederlandsch-Indische
elftal. En dan lezen we, dat
Amerika een veel sterker team op de been
brengt dan ooit vroeger het geval was, een
ploeg waar trainers uit Europa van beweren,
dat elk Europeesch prof-team (men
zal sterke club-elftallen bedoelen) dezeYankee-ploeg
te vreezen heeft. Ook het Nederlandsch
Indisch elftal krijgt het te Rotterdam
niet bepaald cadeau!
Een zonderlinge bestuurscrisis *
is in den
Ned. Lawn Tennis Bond ingetreden. Het dagelijksche
bestuur, president Broese van Groenou,
secretaris Hoyte Veder en de commissarissen
Swaan en Mr. Punt hebben hun mandaten
beschikbaar gesteld, Punt definitief, de
overige drie blijkbaar alleen om een vertrouwens-votum
uit te lokken, want ze zeggen
er bij, dat zij eventueel bereid zijn een
herbenoeming op de over enkele weken te houden
buitengewone algemeene leden-vergadering
te aanvaarden. Deze crisis heeft een
principieelen kant. Velen meenen, dat er voor
de wedstrijd-klasse, speciaal voor de opleiding
der jongeren te weinig, zegge vrijwel
niets, gedaan wordt. Velen vinden, dat er al
lang een trainer had moeten zijn en het geheele
wedstrijdwezen strenger en energieker aangepakt
moet. Het bestuur, speciaal de aftredenden
vinden dat onnoodig en achten een
extra training, buiten wat de spelers
zelf willen, onnoodig en verkeerd, verkeerd
uit een oogpunt van liefhebberij-sport. Deze
ouderwetsche opvatting is remmend voor de
ontwikkeling van de tennissport in Nederland,
en voor de toepassing van de moderne
inzichten over training, wedstrijd-wezen
enz. zijn nieuwe bestuursleden noodig en
die zijn er niet. Of men moest ze te Rotterdam
in eens uit den grond stampen en dan
vreezen we nog het ergste. Zoodat we verwachten,
dat men heel veel en heel lang praten
zal en dat het dan zal luiden : ze
dronken een glas en lieten de zaak zooals
zij was!
J. HOVEN.
Amy Johnson op nieuw terrein.
Amy Johnson, die eens de wereld in beroering bracht door haar koene vliegtochten
heeft het levier verwisseld met het meer alledaagsche autostuur. Zij traint ijverig in
haar wagen ter voorbereiding van haar deelneming aan de Rallye Parus—Saint Raphael.
— Amy Johnson (rechts) en mlle. Lamberjac, die eveneens aan deze krachtproef
zal deelnemen.
DINSDAG is MAART 1938TWEEDE BLAD
Om den wereldbeker.
Nederland loot tegen Tsjechoslowakije.
(eventueel Bulgarije).
„NIET ONFORTUINLIJK,” ZEGT LOTSY.
Op bijzonder aardige wijze heeft gisteravond
om 6 uur de loting plaats gehad, om
te weten welke landen elkaar in de achtste
beslissingen van den wereldbeker zullen ontmoeten,
lezen wij in het Alg. Hdbl. dd. 6
Maart.
Op dat uur bevond zich in den bekenden
salon L'Horloge van het ministerie van buitenlandsche
zaken, een honderdtal personen:
de gezanten van Noorwegen en Roemenië, de
vertegenwoordigers van Argentinië, België,
Hongarije, Italië, Luxemburg, Zweden, Joegoslavië,
terwijl bij afwezigheid van jhr. dr.
Loudon Nederland vertegenwoordigd werd
door den heer M.H.C. Janse, directeur van de
kanselarij.
Precies om zes uur werd de zitting geopend
door den heer Frangois de Tessan, onderstaatssecretaris
van buitenlandsche zaken, en
naast hem zaten de heer Courson onder-staatssecretaris
van lichamelijke opvoeding en Jules
Rimet voorzitter van den Franschen Voetbalbond
en van de F.I.F.A.
De heer De Tessan sprak eenige woorden
uit naam van minister Delbos, die door drukke
ambtsbezigheden tot zijn groote spijt verhinderd
was aaanwezig te zijn. Men kent diens
voorliefde voor de sport en men vergeet hier
niet dat hij bekend staat als oud rugby-speler.
De heer De Tessan zelf maakt trouwens een
zeer sportieven indruk. Hij sprak over den
goeden invloed van de sport op de internationale
betrekkingen en gaf de verzekering, dat
Frankrijk met veel genoegen bij de komende
wedstrijden gastvrijheid zal toonen.
De heer Rimet sprak daarna op zijn bekende
pittige wijze. Hij kon zich geheel aansluiten
bij de woorden van den heer De Tessan.
Hij zeide ook dat deze internationale sportgebeurtenissen
als voorbeeld kunnen dienen.
Daarom gaf hij een korte uitlegging van de
wijze waarop de wedstrijden om den wereldbeker
zullen worden gehouden.
Toen kwam het groote oogenblik.
Nadat de tweemaal acht biljetten, waarop
de namen van de landen, in twee glazen bekers
waren verdeeld volgens de hedenmorgen
vastgestelde groepen, werd het zesjarige kleinzoontje
van den president van de F.I.F.A. Yyes
Rimet op de tafel verheven. En terwijl van
tien kanten de magnesiumlampen flitsten,
nam hij om beurten een busje met naam uit
den beker en werden dus de achtste finales
van den wereldbeker door dezen kleinen
jongen bepaald.
Wij laten deze hier nu volgen, elk paar landen
met de letter waardoor dan later de
kwartfinales werden vastgesteld.
De trekking geschiedde als volgt:
A. Duitschland—Zwitserland (of Portugal).
B. Oostenrijk—Zweden.
C. Hongarije of Griekenland, tegen Vereenigde
Staten of Ned. Indië.
D. Frankrijk—België of Luxemburg.
E. Argentinië (of winnaar Centraal Amerika
)—Roemenië.
F. Tsjecho Slowakije (Bulgarije)—nederland.
G. Brazilië—Polen. (Joego Slavie).
H. Italië—Noorwegen.
Daarna kwamen de kwart finales aan de
beurt; elke kwart finale kreeg een cijfer en
in de volgorde werd het volgende resultaat
verkregen.
1. Letter E tegen letter B; 2. Letter A tegen
letter C; 3. Letter H tegen letter D; 4.
Letter G tegen letter F.
Om hier even een voorbeeld te geven zouden
wij dus kunnen zeggen: Indien Nederland
spelend tegen Tsjecho Slowakije zou winnen,
zou het in kwart finale komen tegen den winnaar
van de match Oostenrijk—Zweden. Het
is echter slechts een voorbeeld.
En de jongeheerRimet ging nog verder. Hij
zorgde als volgt voor de halve beslissingen:
nummer 4 tegen nummer 3; nummer 2 tegen
nummer 1.
Op deze wijze kan dus een ieder de kansrekening
laten gelden en zoeken, wie eventueel
de beslissing zou kunnen spelen.
En nadat de heer De Tessan de internationale
pers bedankt had, zooveel belangstelling
te toonen voor dit gebeuren, trok men in de
volgende zaal naar het buffet, waar wij begrijpelijkerwijze
Karel Lotsy aan een kort interview
onderwierpen.
Hij vond dat Nederland niet onfortuinlijk
geloot had omdat het spel van de Tsjechoslowaken
„ons wel ligt," zooals dat tegenwoordig
genoemd wordt. Wij mogen dus over den
handgreep van den kleinen Rimet niet ontevreden
zijn.
„Wij hebben," zeide hij, „in dit geval meer
kans een goeden wedstrijd te spelen, dan indien
wij bv. tegen Italië of tegen Argentinië
zouden hebben geloot.
Het is wel interessant even te noteeren, dat
het als vanzelfsprekend geldt, dat Tsjechoslowakije
in den thuiswedstrijd van Bulgarije
zal winnen, wan over Bulgarije spreekt
niemand. Toch is dit echter nog geen zekerheid.
Dan is er de lijst van scheidsrechters, welke
zooals men weet, bestaat uit twaalf vreemdelingen
en vier Fransehen.
Bij de vreemdelingen is Nederland vertegenwoordigd
door den heer Van Moorsel. Voorts
zijn hier benoemd:
Beranek (Oostenrijk), Langenus en Baert
(België), Krist (Tsjechoslowakije), Birlem en
Weingartner (Duitschland)), Hertska (Hongarije),
Barlassina en Searpi (Italië), Eklund
(Zweden) en Wuthrich (Zwitserland).
De vier Franschen zijn: Leclercq, Capdeville,
Conri en Marenco.
Als grensrechters zijn tot nu toe tien officieele
Fransche scheidsrechters aangewezen.
Waar gespeeld wordt.
Na afloop van de loting hebben de heeren
van het F.1.F.A.-bestuur nog eenige oogenblikken
vergaderd met het doel de plaatsen
vast te stellen waar de achtste finales zullen
gespeerd worden. Doch het werd te laat
en definitief kon niet bepaald worden.
Wij vernamen nog, dat voor Nederland tegen
Tsjechoslowakije of Bulgarije de stad Le
Havre wordt genoemd, zeker is dit dus nog
niet.
Inmiddels kon de heer Lotsy ons nog zeggen,
dat het Nederlandsch-Indische elftal, dat
in Europa zal komen vergunning heeft gekregen,
een oefenwedstrijd te spelen te Medan
tegen een plaatselijke club. Voorts is de
kwestie van de reis van het Ned. Indische
elftal naar Europa op bevredigende wijze opgelost.
De naam van de boot „Baloeran" werd
genoemd, indien het nog mogelijk is daar
plaats te kunnen reserveeren.
En dan is er nog gesproken in den loop van
dit jaar ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan
van den Engelschen Voetbalbond een
match te doen plaats hebben tusschen Engeland
en een F.1.F.A.-elftal
Na het behalen van het
kampioenschap
D. W. S. VIERT FEEST.
Spaarndammerbuurt huldigt de spelers.
D.W.S. is kampioen De Spaarndammerbuurt
had zich gisteravond opgemaakt om het
kampioensfeest van D. W. S„ dat later zou
blijken tevens een buurtfeest te zijn, te vieren,
lezen wij in het Alg. Hbld. dd. 7 Maar. Is er
in heel Amsterdam geen één buurt, die zoo
intens meeleeft met haar vereeniging als deze.
Spreekt men van de Spaarndammerbuurt, dan
spreekt men van D.W.S. En zoo zijn de kampioenen
van afdeeling I gisteravond gehuldigd,
een kampioensploeg waardig. De blauwzwarte
aanhangers hebben de vreugde, die er
reeds spoedig heerschte, niet onder stoelen of
banken gestoken. Zoodra het bericht bekend
werd, dat het D.W.S. gelukt was in Den Haag
de laatste gevaarlijke klip te omzeilen door
A.D.O. een 0 — 2 nederlaag toe te brengen,
werd aan vele huizen de vlag uitgestoken.
De vreugde bereikte haar hoogtepunt, toen de
spelers en bestuursleden in groote auto-bussen
uit Den Haag op het Nassauplein arriveerden.
Op dit plein en op 't Haarlemmerplein was
de belangstelling zeer groot. Met muziek van
de vereeniging T.A.V.E.N,U, voorop ging het
in traag tempo langs de duizenden naar de
Spaarndammerstraat. Ook in deze straat
waren de vlaggen volop uitgestoken. Men kon
het duidelijk constateeren, de spanning die er
's morgens nog in het D.W.S. kamp heerschte,
uitte zich nu in een waren jubel. Van het trottoir
en uit de vensters werden de spelers toegejuicht
Aan het einde van de Spaarndamjmerstraat
hebben de supporters hun favorieten een
aardige verrassing bereid. Aan den huizenkant
had men.versierd met bloemen, zeer
groote gekleurde photo's van de spelers in de
opstelling waarin gespeeld werd, opgehangen.
Deze foto's werden verlicht door groote
schijnwerpers, hetgeen een aardig effect
maakte. De spelers stapten uit de bussen en
door de adspiranten, gekleed in shirts en voetbalbroekjes,
werden bloemen aangeboden. Een
wilde rondedans met deze adspirantjes was de
belooning voor deze aardige geste. Hierna
werd de rit voortgezet door de Spaarndammerbuurt,
die een ware triomftocht geworden
is, zooals we dat in Amsterdam niet gewend
zijn. Ook nu stonden weer vele D.W.S.-supporters
langs den weg de kampioenen toe te
juichen.
In Krasnapolsky aan de Warmoesstraat
kregen de zustervereenigingen na dit buurtfeest
gelegenheid de kampioensploeg te com-
plimenteeren met het behaalde succes. Vele
vereenigingen hadden deze gelegenhid aangegrepen
om den heer De Bruyne c.s. gelukwenschen
over te brengen, hetzij mondeling of
met bloemen of telegram. Vooral vele telegrammen
waren binnengekomlen. Er waren er,
van de heeren Boeljon en Lamey van den
K.N.V.8., Sparta, D,H,C„ Feyenoord Xerxs
Haarlem, Be Quick, Velocitas enz., terwijl
bloemen o.a. gekomen waren van de vereenigingen
't Gooi, D.W.V,, Ajax en Blauw Wit.
Gesproken werd er namens de vereenigingen
Ajax, Blauw Wit, 't Gooi, D.W.V., APGS.,
K.F.C., Spartaan, terwijl ook de A.V.B, en
Ned. Honkbal Bond vertegenwoordigd waren.
Deze speechjes gingen meestal gepaard met
het aanbieden van bloemen.
VOETBAL TE TEBING TINGGI.
Morgenmiddag wordt te Tebing Tinggi op het
gemeentelijk sportterrein voor de competitie
van den Padang Bedagei Voetbal Bond gespueeld
de wedstrijd P.S.V. — Mata Pao V.C.
AUTOMOBILISME.
Is de moderne auto te snel?
„VOORNAAMSTE OORZAAK DER
ONGEVALLEN”.
„Niet de toestand der wegen en ook niet de
rijvaardigheid van den chauffeur zijn de voornaamste
oorzaken van het groeiend aantal ongevallen
op den weg, doch de moderne wagen
zelf is de oorzaak. Deze immers laat een veel
grootere snelheid toe, dan waarop menschen
kunnen reageeren, en heeft bovendien nog vele
andere gebreken, die den gevaarsfactor
vergrooten".
Dit waren, volgens een bericht van United
Press uit Detroit, de conclusies van den commissaris
van het Verkeerswezen van den
staat New Vork, Charles A. Hartnett, uitgesproken
tijdens een congres van denAmerikaanschen
bond van automobielconstructeurs,
als resultaat van een onder alle verkeerscommissarissen
der Vereenigde Staten gehouden
enquête.
De verkeerscommissaris keerde zich in de
eerste plaats tegen de hooge snelheden, die
op het oogenblik met de moderne auto's te
bereiken zijn. „Wij kunnen de noodzakelijkheid
er niet van inzien", zoo zeide hij, „dat op het
oogenblik wagens geproduceerd worden, die
een snelheid kunnen bereiken van om en nabij
160 km per uur, terwijl geen enkele staat in
den V.S. een hoogere snelheid'toelaat dan 115
km. Wij gelooven zeer zeker niet, dat het aantal
ongevallen zou verminderen door het aanleggen
van groote autowegen, die theoretisch
de mogelijkheid zouden laten er met een vaart
van 160 km overheen te razen".
Tenslotte zijn er grenzen, zoo zeide Hartnett
verder, zelfs aan het reactievermogen
van den mensch bij een dergelijke snelheid.
En derhalve moeten maatregelen, die ten doel
hebben het aantal ongelukken te beperken,
bij de constructie der wagens genomen worden.
De oplossing van het probleem ligt naar de
meening der Amerikaansche commissarissen
van Verkeer daarin, dat de onnoodige reservekracht
van de wagens wordt verkleind, waarbij
dan den autorijder dient te worden bijgebracht,
dat de snelheid zijn grootste vijand
is.
Namens al zijn Amerikaansche
collega's
diende Hartnett de volgende voorstellen in:
le. Een afzonderlijke zetel voor den bestuurder,
die horizontaal en verticaal verstelbaar
is;
2e. Verbetering van het uitzicht van den
bestuurder door lagere motorkappen;
3e. Verzonken montage van plaidhouders,
lichtschakelaars, aschbakken, portiergrepen en
knoppen, ter vermeerdering van de veiligheid
van chauffeur en passagiers.
4e. Behoud der treeplanken.
Aan het slot van zijn rede oefende Hartnett
scherpe critiek op de automobielconstructeurs,
die tegenwoordig lage wagens
met hooge motorkappen ontwerpen, waardoor
het uitzicht van den bestuurder ten
zeerste wordt bemoeilijkt.
„De automobiel-industrie", zoo zeide hij,
„heeft den laatsten tijd gestadigen vooruitgang
geboekt op allerlei gebied, doch het uitzicht,
dat een bestuurder toch noodzakelijkerwijze
moet bezitten, wil hij behoorlijk kunnen
rijden, is daarbij dikwijls verwaarloosd. In dit
opzicht waren de vroegere wagens wel te
verkiezen. Zij lieten althans een bijna ideaal
uitzicht over den geheelen weg."
DE VIERDAAGSCHE.
WANDELEN.
Dit jaar weder een grooter aantal deelnemers.
Het jaarlijksche evenement op het gebied
van de wandelsport, de Internationale Vierdaagsche
Afstandsmarschen, ligt nog welin
een tamelijk ver verschiet —ze worden eerst
in de laatste week van Juligehouden — maar
bij een zóó omvangrijke organisatie behooren
de voorbereidingen tijdig te worden getroffen,
teneinde er van verzekerd te zijn, dat alles in
letterlijke en figuurlijke beteekenisbehoorlijk
marcheert en zoo is het dan ook volkomen
verklaarbaar, dat de leidervan de menschen,
kapitein-adjudant J.N. Breunese, vergezeld
van het hoofd der administratie, den heerK.
Boessenkool, deze week in Nijmegen vertoefde,
teneinde eens poolshoogte te nemen
en met de verschillende instanties besprekingen
te voeren. Vooral dit jaar moet men er
tijdig bij zijn, want, zoo vertelde de heer
Breunese aan het Alg. Hdbl., het belooft
dit jaar weder een groot succes te worden,
wat dan het aantal dee1nemers aangaat.
Verleden jaar werd een record-aantal, nlt
4350, bereikt, maar alles wijst er op, dat dil
aantal dit jaar moet nog overschreden za,
worden en .voorloopig wordt er dan ook op
gerekend, dat zich voor Juli in totaal 4800
tippelaars zullen aanmelden. Voor de huisvesting
brengt dit nieuwe problemen met
zich, mede met het oog op de omstandigheid,
dat de ruimte in de Prins Hendrikkazerne,
waarin de Koloniale Reserve is gehuisvest,
slechts zeer beperkt zal zijn, in
verband met het feit, dat de sterkte van
dit korps aanzienlijk grooter is dan vorige
;aren. Het zal er dan ook wel op uitdraaien,
dat het militair excercitie-terrein, het Molenveld,
dit jaar geheel door het tentenkamp
in beslag zal worden genomen, waarvan o.a.
het gevolg zal zijn, dat men, voor de traditioneele
vlaggen-parade naar een ander geschikt
terrein zal moeten uitzien. Uit den
aard der zaak moet dat niet te ver van
de stad zijn gelegen.
Die vlaggenparade belooft dit jaarbijzonder
interessant te worden, want het opmerkelijkste
verschijnsel is, dat dit jaar het
aantal buitenlandsche deelnemers zeer groot
zal worden. Zoo is het vrij zeker, dat een
aantal Belgische reserve-officieren aan de
marschen zal deelnemen, terwijl — eveneens
een noviteit — een Tsjechoslowaaksche burger-
en een Tjechoslowaaksche militaire
groep worden verwacht. De Duitschers, die
al in jaren niet meer aan de marschen hebben
deelgenomen, zullen dit jaar weer op
het appèl verschijnen met een aantal georganisseerde
groepen, terwyl uit Denemarken
een aanzielijk grooter contingent wordt
verwacht dan vorig jaar. Natuurlijk ontbreken
de Engelschen niet en de mogelijkheid
bestaat, dat ook een Hongaarsche afdeeling
naar Nijmegen komt, tertfijl uit andere landen
een belangstelling wordt getoond, die het
niet onmogelijk maakt, dat het internationaal
karakter van de marschen dit jaarwel overduidelijk
zal worden gedemonstreerd.
Zoo belooft de „Vierdaagsche 1938" in
glorie al haar voorgangsters te overtreffen,
waarmede wel wordt bewezen, dat het streven
van den Nederlandschen Bond voor Lichamelijke.
Opvoeding nog immer rijke vruchten
draagt.
— Heel
wat huiselijker zoo, hè ?
(Everybodys).

INGEZONDEN.
j Mijnheer de Hoofdredacteur,
I Hierbij verzoek ik beleefd een plaatsje voor
ft onderstaande, waarvoor bij voorbaat mijn
'gelijke dank.
Met verbazing las ik in Uw blad de bekendvan
de wedstrijden, bedoeld voor de
:fcdenwedstrijden om den Gouverneur van
'Ichtenlenbeker, hier ter Oostkust.
Tebing Tinggi komt hier niet meer voor als
«stad". Wel is Boenoet plotseling gepromo-
J^erd tot zooiets. Wat is hier van de reden?
"toudt dit verband met het feit dat Tebing
r^ggi niet meer onder de 0.5.V.8. resor-
Wat is dan de bedoeling van de Stedeh-
'^trijden geweest? Waarom kon dan Kisaindertijd,
in de eerste ronde welke ge-
Peeld werd om boyengenoemden beker, wel
bespelen tegen Tebing Tinggi, hoewel Ki-
J^an toen ook niet aangesloten was bij den
U,5.8.V.? Dit zijn eenige vragen die, met mij
I^S vele andere sportliefhebbers ten zeerste
Vermoedelijk is er een fout gee
est bij de vaststelling van deze wedstrijden,
eil ik hoop, dat Tebing Tinggi alsnog in de
felegenheid gesteld zal worden aan deze wed-
*tjden deel te nemen. Dit ter bevordering
Vat> de goede sportgeest ter Oostkust.
Een sportenthousiast.
Sport-Telegrammen
BROADBENT'S AUSTRALIE-VLUCHT.
, Rarachi, 14 Maart (Aneta). Broadbent, om
"30 uur G.M.T. uit Basra vertrokken, is te
"'«ipur gearriveerd.
Verbetering wedstrijd-uitslag.
Aneta seint, dat de uitslag van den wed-
Roermond — M.V.V. niet, zooals giste-
, ö geseind, 3— 0 voor Roermond was, doch
I—o.
h.._
Financiën
DE BEURZEN.
AMSTERDAM : RUSTIGE TENDENS.
;.4.msterdam, 14 Maart (Aneta). De tendens
r beurze was rustig.
.Amsterdam, 14 Maart (Aneta-Amst. Effec-
Driemaands dollars Vs tot % et. disa-
|*°> driemaands ponden 2y2 tot 3% et. disa-
«o.
L.^e politieke beroering werd te Londen ern-
!?.? opgenomen, doch Amsterdam opende
:%houdend en '" Londen werd later vaster,
erdoor ook Amsterdam opnieuw monteerde.
kleine verkoopen werden opgevangen
.°°r enkele krachtige handen. De stemming
as weinig geagiteerd.
American shares waren boven de pariteiten,
j^rendeels iets oploopend, vooral Bethl.
en Rep. Steels waren zeer levendig.
'. "okkers debuteerden vast, liepen op en slo-
Willig.
A. K. U. was gevraagd.
l "hilips debuteerde prijshoudend, aantreke^,
slot vast.
L^nilever was goed te plaatsen, ter middenj^s
vast, slot kalm.
u *fon. Olie debuteerde vast. Het buitenland
w cht. Het aanbod slonk. Slot op den hoogkoers.
ij9e Scheepvaartmarkt was kalm en vast.
levendig.
IjRuikers prijshoudend en lusteloos. H.V.A.
verdeeld. Oude Dcli en Senembah
i%. Delibamij prijshoudend.
Rubbers waren iets beter. Amsterdam-Rub-
■]£ debuteerde vast en monteerde. Ngredjo
l^ r, ondanks een goed jaarverslag.
Gelder en Holl. Beton vast.
i «eleggingen vast. Duitschland was prijsüdend.
Parijs: Terugslag van Oostenrijk.
%T anJs. 14 Maart (Aneta Havas). Zonder
Sw te geven van te veel nervositeit, ondert^«
de beurs den terugslag van de gebeurpr
lSsen in Oostenrijk. Rentes en andere
.^ische waarden zakten in.
U^ van de spanning op de Wisselfe«
werden buitenlandsche waarden goed
e'd was flauwer.
Londen: Betrekkelijk kalm.
fanden, 14 Maart (Aneta Reuter). De Ef-
H enbeurs was over het alSemeen kalm te-
Ve>°Ver de Europeesche gebeurtenissen, hoevele
buitenlandsche obligaties lager wav
°oral Oostenrijksche en Tsjechische obli-
Hn S
' u^ vrees voor onderbreking van den
W.dendienst. Goudgeranden ontmoetten
«H Rentaal aanbod. Parijs bood Kaffirs aan
*H 1 l.amantwaarden. Industrials waren loom,
q ül- Internationale waarden waren vast.
%> e -Pro(^uctenmarkt was tarwe flauw in
Wv" 1"6 met overzee- Katoen was vaster,
l 2 n» ork volgde de Liverpoolsche daling van
o *taart niet.
ISgP'de Wisselmarkt zakte de franc in van
H -ot 164 > tengevolge van de gebeurtenis-
'Ne Oostenrijk en teleurstelling over de
ty~l?telling van het nieuwe Kabinet-Blum.
was vaster.
Berlijn: Geheel onder invloed
van Oostenrijk.
11! 11
' 14 Maart (Aneta Transocean). De
stond geheel onder invloed
DE SUMATRA POST VAN— DINSDAG i 5 MAART 1938—TWEEDE BLAD
der gebeurtenissen in Oostenrijk. De omzet
was uiterst beperkt, doch de prijzen stegen
vrijwel over de geheele linie 2% tot 3 punten.
New York: Vast, maar voorzichtig.
New Vork, 14 Maart. (Aneta). De nieuwe
week zette in Wallstreet in met een vaste
stemming, doch de handel was kalm, en voorzichtig,
in verband met de onzekerheid omtrent
de Europeesche politieke ontwikkelingen
en het feit, dat de belastingsherzieningsvoorstellen
in den Senaat zullen worden, behandeld.
De oorlogsvrees was verdwenen, doch
desondanks was er een vaste stemming vooral
voor z.g. oorlogsfondsen.
Er was eerst een verdere stijging, later eenige
afbrokkeling, doch in het laatste uur kwam
het publiek meer in de markt, zoodat het slot
kwam met winsten over nagenoeg de geheele
linie.
Omzet 430.000 stuks.
DE OOSTENRIJKSCHE SCHELLING.
Londen, 14 Maart (Aneta Transocean). De
Oostenrijksche Schelling was heden niet genoteerd.
De zeven-procents Oostenrijksche leening
zakte in van 68 tot 62,58, terwijl de gewaarborgde
4% procents-leening 1934 acht punten
daalde.
DE DECONFITURE VAN WHITNEY
New Vork, 14 Maart (Aneta Reuter). Richard
Whitney, hoofd van het bekende makelaarskantoor
in déconfiture, bekende zich
schuldig aan „grand larcery".
NOTEERINGEN
Medegedeeld door (Gjjaelman & Steup).
Slotkoersen Adam, 12 Mrt. 14 Mrt.
BANKEN:
Java Bank 286'/4 287
Ajnsterdam Bank 1573/4 157
Etobaver — 144
Incasso Bank — 139
Escompto Mjj. 106 107
Ned. Handel Mij. 159 156,,
Ned. Ind. Handelsbank 137 1351/,
Kol. Bank afgest. 121'/ 2 121*/ 4
Ned. Bank Cert. 160 160
SCHEEPVAART MIJEN :
Scheepvaart Unie 117 119
K.P.M. — —
Japan Lijn 81/2 82/2
SPOOR & TRAMWEGEN :
Ned. Ind. Spoor 90 90
Dcli Spoor 113 lil 1/,
Sem. Cheribon — —
Sem. Joana — —
GAS & ELECTR. MYEN:
N. I. Gas N.B. 258V2 261
Aniem N.B. 328 330'/ 4
HANDEL MIJEN:
Internatio 172 172
Lindeteves 155 156
Guntzel & Schumacher 147 —
Borsumy 184 184
PETROLEUM:
Kon. Olie 345 s/4 3463/4
Alg. Exploratie 85/4 88>/,
Tarakan — 464"
RUBBER ONDERNEMINGEN:
Adam Rubber 211'/a 213'/,
Sumatra Rubber 211 211
Bandar Rubber 173 172
Soerowinangoen — —
Basilam 107'/, 107'/;,
Oostkust afgest. — —
V.I. C. O. 1643/4 165
Wai Sumatra 120 121
Dcli Bat. Rubber 130 133
SUIKER ONDERNEMINGEN:
H. V. A. 436 436'/,
Vorstenlanden afg. — 67'/,
N-I.S. U. 1251/, 127
Java Cultuur 150/4 151
THEE ONDERNEMINGEN:
Malabar 325 —
Gandasoli — —
Pangheotan — —
Pasir Nangka — —
TABAK-MIJEN :
Deli-Mij. 305 310/2
Dcli Batavia Tabak 239 239 3/4
Senembah-Mij 309 318
Arendsburg 400 407
INDUSTRIE
Philips 293 295
ünilever 152/2 152'/„
Calvé Delft 88'/4 89s/8
A.K.U. 40'i. 4P/4
I. G. Farben lndusirit 233/4 24
Ned. Ford 313/2 305'/,ex
MIJNBOUW :
Billiton B. 490 —
Redjang 171 171
AMERIKA;
Cities Service p.dl. 13/ 19 i3/ 1(
Anaconda p. 50 dl. 22'/ g 233/16
Bethl. Steel p.dl, 38?/, 41
Int. Nickel p.dl. 35/,8 363/4
Continental Oil p.dl. l 9"/ ie 207/8
Am, Smelting Comm. p.dl. 333/4 34'/
Standard Brands p.dl. 53/ 4 513/i6
Shell Union p.dl. 10'/4 103' 8
U. S.-Steel pet. 37'/ 4 385 6
Montg. Ward p.dl. 237/8 24/8
Gen. Electr. p.dl. — 28' ,„
General Motors per lü cü. 233/4 25'/,
Kennecott Copper p.dl. 25'3/,a 27
Union Pacificpct. — 54'/,
Atchison Topeka pet. 24/4 24/8
South. Pacific pet. ll'/4 111/
Tidewater Common p.dl. 10W g 101/,
Chrysler Corp. p.dl. 37i/2 38/4
Hudson Motors p. dl. s/2 5«/i6
Republic Steel p.dl. 12 12W 8
U.S.Rubber p.dl. 203/. 21
OBLIGATIES:
3 pet. Nederland 1936 — 1013/4
3-3/2 pet. Nederland 1938 100"/,, Iol'/4
3 pet. Ned. Indië 1937 100 100'/.
3 pet. Ned. Indië 1937 A 99«/ 8 100'/,,,
s'/2pet. Duitschland. 316/„ 31
Prolongatieiente w o. ivo
WISSELKOERSEN :
Londen 8.97'/, 8.96'/ 8
Nèw Vork i,BO 1.79V8
Parijs 5.72'/, 5.56', s
Berlijn 72.35 72.25
Markt rustig.
Metaal- en goederenmarkten.
GOUDMARKT LONDEN
Open marktprijs (in staven fijn per oz. troy)
14 Mrt. 12 Mrt.
6/19/8
6/19/§.
GOUDMARKT AMSTERDAM
Per kilogram fgn in baren van 121/2 kilo
14 Mrt. 12 Mrt.
f 2013 1/2,—f 20141/2.— f2012.—f2013
ZILVERMARKT LONDEN
Standard (0.925 gehalte) per oz. troy in pence
14 Mrt. 12 Mrt.
Spot. 20 5/16 203/8
Termjjn. 1915/16 20
Markt 14 Maart:
Br. Indië verkocht: De steun was gering
en de markt was stil. Na officieele vaststelling
stil en prijshoudend met kleine speculatieve
aankoopen op koers.
ZDLVERMARKT BOMBAY
Slotnoteering in rupees en annas,
14 Mrt. 12 Maart.
Spot. 51/5 51/3
Verr. 28 Mrt. 51/5 51/3
Verr. 25 April 51/6 51/4
De markt was op 14 Maart prijsh.
ZILVERMARKT NEW VORK,
Noteering in dollarcent per oz. fjjn.
14 Mrt. 12 Mrt.
443/4 —
TINMARKT LONDEN
Slotnoteenng.
Standard cash per ton.
14 Mrt. 12 Mrt.
182 7,8 midpr. —
Standard drie mnds. per ton.
14 Mrt. 12 Mrt.
183 ged.-verk. —
KOFFIEMARKT NEW VORK.
Rio-koffie 14 Mrt. 12 Maart.
Mrt 442—453 442—453
Mei. 422—428 420—431
Juli — 400 b.
Sept. 406 b. 406 b.
Dec. 400 b. 400 b.
COPRAMARKT LONDEN.
Straits (f.m.s) Mrt. versch. per ton.
14 Mrt. 12 Mrt.
12/7/6 midpr. 12/11/3 midpr.
NederI.lndië (f.m.s.) Mrt. versch. epornt
14 Mrt. 12 Mrt.
12/3/9 —
Nederl.-Indië (f.m.s.) April versch. per ton.
14 Mrt. 12 Mrt.
12,5/— —
COPRAMARKT AMSTERDAM.
Neder 1. Indië(f.m.s.) per 1000 kilo Mrt
versch.
14 Mrt. 12 Mrt.
105/16 —
Neder 1. Indië (f.m.s.) per 1000 k.g. April
versch.
14 Mrt. 12 Mrt.
107/8 —
PEPERMARKT LONDEN
ZwarteSingapore Mrt.-April levering
14 Mrt. 12 Mrt.
2 7/8 aanbod. 2 7/8 aanbod
Witte Munt o k v Mrt.-Mei levering.
14 Mrt. 12 Mrt.
4 3/16 aanbod. 4 3/16 aanbod.
Zwarte Lampong Mrt.-Mei-levering.
14 Mrt. 12 Mrt.
213/16 midpr. 213/16 midpr.
Voorraad witte peper 10.336 ton
„ zwart „ 1.938 „
MAISMARKT BUENOS AIRES.
Fair average quality, slotnot. in papieren
pesos per 100 kilo Febr.-levering.
14 Mrt. 12 Mrt.
7.85 7.90
KATOENMARKT NEW VORK
Februari-levering.
14 Mrt. 12 Mrt.
8.84 8.93
TARWEMARKT CHICAGO
Per bushell Mei-levering.
14 Mrt. 12 Mrt.
85 3/4
8 3

R E X.EEE
Huis van goede films
HEDEN VOOR HET LAATST
CONRAD VEIDT in
„Die letzte Kompagnie"
WOENSDAG en DONDERDAG
1 HARRY BAÜR en
SIMONE SIMON ta
„LES YEU'X NOIRS"
Populaire prijzen
LOGE f I.— PARKET f 0.60
Woensdag, Donderdag en
Vrijdagmiddag aanvang 6 uur
Matinee: The Westemer
%\\\\\\\\\\\\\WKa\\\\\%\\\\\\\\t\\\\\W^Kta\\\\\\\\W^!a\\\M
GEDENK S.V.P.
bij het opruimen van Uwe afgedragen
garderobe de vele wondpatienten
onder de Melaatschen van POELOE-
SI TJANANG en ZEND, adres
BELAWAN DELI, Uw afgedankte
WITTE KLEEDEREN voor zalflappen
etc.
Dank U «vel bij voorbaat.
344
N.V. Nederlandsche Stoomvaart Mij „Oceaan"
M/S „POLYPHEMUS"
is te Belawan aangekomen en heeft uitgelost
in loods 19.
Ontvangers van lading gelieve zich te
wenden tot ons kantoor te Belawan.
HARRISONS & CROSFIELD LTD.
AFDEELING SCHEEPVAART
1853 AGENTEN.
-SIN HIN-
HOTEL RESTAURANT
BRASTAGI TEL. 22
UW ADRES
voor PROVISIËN en DRANKEN
MEDAN-PRIJZEN
PRIMA SERVICE
DEPOT DE SUMATRA POST
804
DE SUMATRA POST VAN
VENDUTIE
ten huize van den WelEdelen Heer A. J. TELLEKAMP, Administrateur ond. Loeboek
Dalam op Maandag 21 Maart a.s. des avonds te 6.30 uur van ZEd. zeer goed onderhouden
inboedel w.o. Jacobean-salonzitje, vloerkleeden, portieres en gordijnen, mooie collectie
olieverfschilderijen, sakmlamp, schrijfbureau, boekenkast, boeken, spiegelkasten hangen
legkasten, Aupingbedden, hospitaal-ledikanten, waschtafel, speelgoed,windbuks, eetkamerameublement
b. u. buffet, dressoir, zilverkast, uittrektafel met 12 stoelen comp. serviezen
en glaswerk, staande klok, wandklok, etc. etc. Met opdrachten belast zich gaarnehet
VENDU-, COMMISSIE- EN HANDELSKANTOOR J. M. BAL, TEL. 252 —12
1846
■■OHnnnBHBBHBnnBBiH
—— VOOR HET INRICHTEN VAN
——
UW HUIS, IS HET
VAN HET GROOTSTE BELANG EEN
BEZOEK TE BRENGEN AAN
Toko van de Pol
TEN EERSTE:
OMDAT DAAR DE KEUZE VAN MEUBELEN
HET GROOTST IS.
TEN TWEEDE: *WORDT
U DAAR GRATIS, DESKUNDIG ADVIES
GEVEN.
GE-
TEN DERDE:
IS DE COLLECTIE KARPETTEN-GORDIJNEN EN
BEKLEEDINGSTOFFEN ZOO RUIM, DAT HET GEEN
MOEITE GEEFT, EEN SMAAKVOL GEHEEL TE VOR-
MEN.
TEN VIERDE:
IS DEZE ZAAK DE EENIGE, DIE UW KAMERS KAN
BEHANGEN EN HEEFT DAARVOOR EEN GROOTE
VOORRAAD PAPIER VAN
RATH EN DOODEHEEFVER.
TEN SLOTTE
ZIJN DE PRIJZEN DAAR HET LAAGST.
EETKAMER 108.-
SLAAPKAMER 108.-
-282 ZITKAMER 110.-
HET BOEK VAN HET OOGENBLIK:
KWEE KEK BÉNG
CHINA IN DEN STORM
De groote politici weten zeer wel, dat daar in Oost-Azië, op den eerbied
waardigen bodem van het Chineesche wereldrijk, een strijd wordt uitgevochten,
welke beslist over het lot van gansch een volk, ja over den Volkenbond,
een strijd, welke voorts van het allerhoogste belang is voor het lot der
volken zelf, voor het lot der wereld
Wie zou ons beter kunnen inlichten dan de bekende schrijver en journalist
Kwee Kek Béng, over de gecompliceerde toestanden in het Verre Oosten
PRIJS GEBONDEN F 4.20
SSS BOEKHANDEL VAREKAMP & Co.
= MEDAN TELEFOON 1600 NA 5 UUR 1599
UIIMMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIinUIIMHIIIIIIIIMIi;ilillllllllHIIIMIIIIIIIIIIIIIlllIIIIIIIIIIllll[IIUIIIlllIlllllWlllllIIIIIIIIIllllllllll(IIIIIIIIIII'
| Een wijze koop !
g indien U Uw keuze laat vallen op een [
| |
MÈm MERCEDES PRIMA
I RE,SSCHR,JFMA(:HiNE !
I n I
E £
| met alle voordcelen van een f
j standaard kantoor-schrijfmachine f
f Chroomnikkeen uitvoering
j( CRATIS AANBOD: PR|JS F 105= I
\ aan adspirant-koopers voor
X ff
»-„_««„«;_ 5
DINSDAG 15 MAART 1938—TWEEDE BLAD
(OOK OP GEMAKKELIJKE BETALINGSCONDITIES) =
proefname gedurende een |
week met onze
| MERCEDESPRIM VAREKAMP&C 0 |
zonder eenige verpichting
MEDAN TEL. 1600
of kosten.
riiiiiiiiiiiimiiuiiiiiiiiuiiiiiiiiimiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiHiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
iiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiumiiiiiwiiiiiiiiiiiiiiiiii;
PROGRAMMA BIOSCOPEN I
ORANJE Z DINSDAG EN VOLGENDE AVONDEN:
JOAN BENNET — CARY GRANT — GEORGE BANCROFT —
CONRAD NAGEL in Paramount's oerleuke, vlotte comedie
WEDDING PRESENT
Aantrekkelijk, geestig en vlot spel is het hoogtepunt in deze zeer amusante
klucht, waarvan het verhaal een rijke afwisseling biedt wat betreft humor,
pikanterie en komische sensatie.
DEL 1l DINSDAG VOOR HET LAATST :
Warner Bros' uiterst spannende productie
FUGITIVE IN THE SKY
(DE VLIEGENDE DOOD)
met JEAN MUIR — WARREN HULL en vele anderen.
1) EjLI " WOENSDAG EN VOLGENDE AVONDEN :
De Monumentale Metro - Goldwyn - Mayer Productie naar Rudyard
Kipling's bekende verhaal.
Captains Courageous
(STORM DUIVELS)
Met SPENCER TRACY FREDDIE BARTHOLOMEW
LIONEL BARRYMORE — MELVYN DOUGLAS
i————__■_■m———■ m^ ■
ORIONI DINSDAG EN WOENSDAG :
FERNAND GRAVET - JOAN BLONDELL - EDW. E. HORTONin
Warner Bros Super Productie
THE KING AND THE CHORUS GIRL
Een buitengewoon amusant programma!
«HB^MMHBHH_«MH_MBaM ____ M_ M_ HMHHMÜ^
I ' ' '"
I
ORANJE SIANTAR : tot en met woensdag 16 maart . *
GERTA GARBO in „CAMILLE"
IZEER SPOEDIG
T^P II A mCt T FRED ASTAIRE I
Oranje Medan : 1V/ 1XIü. 1 ROGERsJ
GINGER
Gillette
Apparaat No. 88 I
Het Apparaat No. 88 is één van de fijnste Apparaten
ooit door Gillette vervaardigd.
Het bestaat uit de nieuwste Gille-fe-houder, thans
tweedeelig in plaats van driedeelig zooals
vroeger en kan daarom gemakkelijker in
eJkaar gezet en vlugger schoongemaakt
worden. Bij ieder apparaat worden drie Blue
Gillette sleuf-mesjes geleverd in een speciaal
geconstrueerd kokertje met scharnieren.
De mesjes zijn electrisch gehard en behalve
dat U er zich schooner en
gladder mede scheert, kunt U er zich
meer keeren mede scheren dan ooit
tevoren met een ander mesje mogelijk
was.
Het Gillette apparaat No. 88,
HSjteffr
comp'eet met een met fluweel

N. V. Thermion-fabrieken te Lent
werd volkomen geplunderd
Commercieel directeur en verkoopsleider
bleken zwendelaars
te zijn.
Administratie was één fraude.
Uit Nijmogen wordt d.d. 6 Maart aan het
„Alg. Hbld." gemeld:
De arrestatie van een der directeuren van
de N.V. Thermion-fabrieken te Lent heeft
aanleiding gegeven tot tal van geruchten, zoo-
Wel omtrent den omvang van de gepleegde
malversaties, als omtrent de daarbij betrokken
personen. In zekeren zin is dit verklaarbaar,
omdat aan de arrestatie van den directeur,
die met de commercieele leiding van het
bedrijf was belast, en den leider van het verkoopkantoor
„Ameropa", dat de zaken van de
Thermion behartigde, de onthulling van een
reeks diefstallen door fabriekspersoneel,
Waarbij o.a. de chef van de expeditie-afdeeling
betrokken was, was voorafgegaan. Deze beide
zaken staan echter volkomen los van elkaar
en bij de zeer omvangrijke malversaties, die
het laatst aan het licht gekomen zijn, blijken
slechts de commercieele directeur en de leider
van het verkoopskantoor te zijn betrokken,
terwijl o.a. het bericht, dat de bedrijfsleider
in. verzekerde bewaring zou zijn gesteld, volkomen
onjuist is. Integendeel, deze heeft, in
samenwerking met den directeur van de vennootschap,
die met de technische leiding van
het bedrijf was belast, volledig medegewerkt
°m deze hoogst onverkwikkelijke affaire tot
klaarheid te brengen.
Bijna ongeloofelijke zwendel.
Wij zijn thans in staat een en ander mede
te deelen omtrent de juiste toedracht van het
gebeurde, waaruit blijkt, dat men hier met
een even ongeloofelijken als geraffineerden
zwendel te doen heeft en welke kortweg hierop
neerkomt, dat de N.V. Thermion-fabrieken
door de beide gearresteerden, die zich ontpopt
hebben als aartszwendelaars, vrijwel volkomen
geplunderd is. Vier jaren geleden aanvaardde
de gearresteerde directeur zijn functie
en zooals thans wel gebleken is, moet hij van
den aanvang af het er op hebben toegelegd
de zaak op alle mogelijke manieren te bezwendelen.
Tot kort voor zijn benoeming tot directeur
van de Thermion-fabrieken was hij leider
van een verkoopkantoor van een wereldconcern
(Philips) te Boedapest. Zooals later gebleken
is, moeten de zaken ook daar niet goed
zijn gegaan en op een kwaden dag is hij hals
over kop, in het holst van den nacht, verdwenen.
Het spreekt vanzelf, dat de justitie thans
buitengewoon groot belang stelt in 's mans
antecedenten en wel merkwaardig is het, dat
steeds weer blijkt, dat al de vorige functies,
die hij bekleed heeft, onder zeer verdachte
omstandigheden, gewoonlijk op abrupte wijze,
Werden afgebroken. Het was een gewiekste
koopman, met een wel zeer elastisch geweten,
zoo luidt thans het oordeel over den man, die
kans gezien heeft een bloeiende vennootschap
in den tijd van enkele jaren volkomen te plunderen
en zijn commissarissen al dien tijd een
rad voor de oogen te draaien.
Het onderzoek duurt nog steeds voort en
het zal nog geruimen tijd vorderen, alvorens
volledige klaarheid omtrent den omvang der
malversaties zal zijn verkregen. Maar dit
staat reeds onomstootelijk vast, dat men hier
met een zwendel te doen heeft van een omvang,
als slechts zelden voorkomt.
De bedragen, die hierbij gemoeid zijn, 100-
Pen ver over de honderdduizend gulden, maar
nog steeds heeft men geen volledig inzicht,omdat
met een geraffineerdheid te werk gegaan
is, die gewoonweg verbijsterend is. Het
kan evengoed wel meer dan twee ton zijn dan
het zoo juist genoemde bedrag.
Raadselachtige zaak.
Wij hebben daar straks reeds opgemerkt,
dat de gearresteerde directeur een min of
meer duister verleden heeft, maar zooals nu
Wel gebleken is, leidde hij een dubbel leven.
Toen hij de functie bij de Thermion-fabrieken
aanvaardde, was slechts van hem bekend, dat
hij te Boedapest een zeer belangrijke positie
had bekleed. De informaties waren niet volledig
geweest en daarom was men er onkundig
van, dat deze positie op een, laten wij
zeggen „vreemde wijze" beëindigd was. Men
nam dan ook aan, dat de betrokkene lang niet
onbemiddeld was en het baarde dan ook geen
bevreemding, dat hij, direct na zijn benoeming
tot directeur van de Thermion, in Lent een
kostbare villa liet bouwen en deze met groote
luxe liet inrichten. Thans is gebleken, dat hij
in werkelijkheid geen cent bezat, dat zijn
echtgenoote te dien tijde nog als verkoopster
werkzaam was in een warenhuis te Amsterdam
en na zijn arrestatie zijn de leveranciers
bij drommen komen opdagen, om voldoening
van hun onbetaalde rekeningen te verlangen...
Dit laatste maakt de zaak nog raadselachtiger,
want de vraag doet zich. voor, waar
de enorme bedragen, die verduisterd en gestolen
zijn, terecht zijn gekomen. Deze puzzle
tracht de justitie op te lossen, maar het vermoeden
bestaat, dat ook hiermede een geraffineerd
spel bedreven werd, Daags voor zijn
arrestatie heeft de directeur een langdurig
telefoongesprek met Boedapest gevoerd en
daarbij is o.a. gesproken over de oprichting
van een zaak aldaar. Maar het vermoeden bestaat,
dat dit een gefingeerde handeling is
geweest en dat de gelden in geheel andere
richting gezocht moeten worden. De directeur
en zijn handlanger zelven hebben slechts de
feiten bekend,
die zij door het overstelpend
bewijsmateriaal niet ontkennen konden, maar
overigens hullen zij zich in een hardnekkig
stilzwijgen, zoodat de justitie, die thans met
eenige accountans de geheele administratie
nagaat en over alle vier jaren een inzicht in
den gang van zaken poogt te krijgen, deze
reusactige zwendelaffaire stukje bij beetje
moet uitpluizen.
De directeur en de leider van het verkoopskantoor
Ameropa speelden onder één hoedje.
Het verkoopskantoor staat los van de N. V.
Thermion-fabrieken en deze merkwaardige
toestand schijnt met opzet in het leven te zijn
geroepen, om de bedriegerijen zoo lang mogelijk
te bemantelen. Een privé-kasboek van den
gearresteerden directeur, dat nog tijdig in beslag
kon worden genomen, heeft het bewezen.
Toen men den leider van het verkoopskantoor
arresteerde, meende hij onmiddellijkzijn baantje
te kunnen schoonvegen, door te verklaren,
dat men hem slechts verduistering van zijn
eigen geld ten laste kon leggen en dat de N.V.
Thermion-fabrieken op z'n hoogst een vordering
op hem kon doen gelden, die hij overigens
op dat oogenblik niet kon voldoen. Maar reeds
had de justitie te veel bijzonderheden verzameld,
dan dat deze vlieger kon opgaan en het
minste wat hem ten laste kon worden gelegd,
was diefstal van een aanzienlijke partij radiolampen
en medeplichtingheid aan verduistering.
Genoeg om hem in verzekerde bewaring
te stellen!
Hoe de ontmaskering geschiedde.
Hoe deze zaak ten slotte aan het daglicht
gekomen is, vormt een geschiedenis op zich
zelf. Een der commissarissen koesterde sinds
eenigen tijd achterdocht dat er onregelmatig
heden in het spel waren. Nu bestaat de Thermion
uit een aantal vennootschappen, die in
den loop van jaren tot één bedrijf gecombineerd
zijn. De commissaris vroeg nu aan de
directie de balans van één der vennootschappen
en kreeg deze. De balans was zeer gunstig.
Achtereenvolgens werden nu ook van de
andere vennootschappen balansen opgevraagd,
die eveneens een gunstig beeld te aanschouwen
gaven. Daarna werd de balans van het
geheele concern gevraagd en deze vertoonde
een reusachtig tekort. De technische directeur,
die dit zag, ofschoon hij zich gewoonlijk
nimmer niet de administratie bemoeide, begreep
onmiddellijk, dat hier zwendel bedreven
was en hij verzocht den commissaris ecu
accountantsonderzoek te doen in stellen. Hij
was er nl. van overtuigd, dat de venootschap
met goed resultaat gewerkt had. De
commissaris begaf zich daarop, vergezeld van
eenige accountants, onmiddellijk naar Lent en
reeds bij een eersten blik in de boeken zag hij,
dat geraffineerde manipulaties met de balansen
hadden plaats gehad en dat feitelijk de
geheele administratie één groote fraude was.
Onmddellijk stelde hij de justitie van zijn bevindingen
in kennis, met het gevolg, dat de
directeur werd gearresteerd, terwijl een dag
later, toen diens medeplichtigheid onomstootelijk
was komen vast te staan, ook de leider
van het verkoopkantoor in verzekerde bewaring
werd gesteld.
Bedrijf opnieuw geopend?
Zóó volkomen was de vennootschap geplunderd,
dat het ondoenlijk was het bedrijf gaande
te houden en men moest dan ook besluiten
het geheele personeel, van hoog tot laag, in
totaal rond 225 menschen, te ontstaan.
Onderzocht wordt thans, of het mogelijk
is het bedrijf, door reorganisatie weer
op gang te brengen. Het bood inderdaad zeer
hoopvolle vooruitzichten en mocht op zn minst
rendabel geacht worden. Er zal echter nieuw
bedrijfskapitaal moeten worden gefourneerd
en dat is de puzzle, die op oplossing wacht.
Men had verleden week verklaard, dat het
bedrijf Donderdag weer zou worden hervat,
daarna werd medegedeeld, dat dit heden
(Maandag) zou geschieden, maar ook hiervan
kon niets komen. Men moet dat nog afwachten
en, zooals uit het bovenstaande reeds
blijkt, staat daaromtrent nog niets vast. Voor
de betrokken employés is het intusschen te
hopen, dat een oplossing wordt gevonden!
Deviezensmokkel in Limburg
aan het licht gebracht.
Twee Nederlanders onder arrestanten.
Organisatie die van Amsterdam
uit geleid werd ?
Na langdurige nasporingen zijn Duitsche
douanebeambten een belangrijke deviezensmokkelarij
naar Nederland op het spoor
gekomen, meldt de „Tel." dd. 5 Maart. Van
de internationale smokkelorganisatie, welke
haar verstakkingen heeft te Berlijn,
Amsterdam en Dusseldorp en in de Limburgsch-Duitsche
grensstreek opereerde, zijn
reeds verschillende personen gearresteerd
en in de strafgevangenis te Dusseldorp opgesloten.
Tot dusver zouden reeds ongeveer
tien arrestaties zijn verricht. Onder de gearresteerden
bevinden zich o.m. de 30-jarige
taxi-chauffeur P. N. en de 35-[jarige M.J.,
chauffeur bij een internationaal expeditiebedrijf,
beiden uit Venlo. De Venlonaren
worden verdacht relaties met de smokkelaars
te hebben onderhouden.
Het onderzoek, dat door inspecteurs van
de douane uit Dusseldorp wordt geleid, is
nog in vollen gang. Het moet den douanebeamten
reeds langen tijd bekend zijn geweest,
dat verschillende families, die in
Duitschland woonachtig zijn, pogingen in
het werk stelden met haar geld naar Nederland
te vluchten. Daarom werden de gangen
van de personen, op wie verdenking
rustte, op voorzichtige wijze nagegaan.
Het is voor deze menschen echter niet mogelijk
ongehinderd de grens te overschrijden.
Teneinde kapitaalvlucht tegen te gaan,
zijn nl. hun passen ingetrokken, zoodat zij
het land niet kunnen verlaten. Vraagt een
Men man houdt er van over het hek te springen. Het geeft hem zoon jeugdig
gevoel, Maar nu hij een dagje ouder wordt, hebben we toch een lager hek moeten nemen.
(The Humorist).
DE SUMATRA POST VAN— DINSDAG 15 MAART 1938 DERDE BLAD
hunner een paspoort om naar elders te verhuizen,
dan wordt hem, naar ons werd medegedeeld,
deze vergunning slechts verleend
onder voorwaarde, dat een gedeelte van zijn
vermogen aan den Duitschen staat vervalt
De meeste emigranten zien echter op tegen
deze gedwongen aderlating en sommigen
blijken nu te hebben getracht op clandestiene
wijze hun geld over de grens te
smokkelen en zelf over de grens te komen.
Een dergelijke vlucht is uitgesloten zonder
hulp van buiten. Uit vrees verraden te worden,
hebben de emigranten hun plannen
niet aan hun eigen landgenooten toevertrouwd,
doch helpers gezocht onder de chauffeurs
van betrouwbare taxi- en expeditiebedrijven
in de Limburgsche grensstreek, die
dagelijks de grens overschrijden en nagenoeg
niet worden gecontroleerd, omdat zij
het volle vertrouwen der aan de grens gestationneerde
douanebeambten genieten.
Handlangers.
Gebleken moet zijn, dat deze organisatie
van Amsterdam uit wordt geleid.Regelmatig
bezoeken de handlangers van de centrale
leiding de Limburgsche grensstreek om er
zich op de hoogte te stellen, welke chauffeurs
voor de uitvoering der plannen om
in Duitschland Woonachtige lotgenooten met
hun kapitaal over de grens te brengen, in
aanmerking komen.
Onder valsche voorwendsels zijn deze handlangers
er meermalen in geslaagd, vooreen,
in verhouding tot het groote risico luttel
bedrag, een chauffeur voor hun plannen te
winnen. Uiteraard geschiedden dergelijke
transacties buiten medeweten van den patroon
van den chauffeur, die grootendeels
van het transport of de expeditie ofDuitschland
moet leven en het vertrouwen, dat hij
bij de Duitsche beambten geniet,voor enkele
honderden marken niet wil verliezen.
De chauffeur, die op de voorstellen van
den handlanger ingaat, stelt zich aan een
gevaarlijk werk bloot. Hij moet het geld,
dat de Duitscher wil uitvoeren, onder zijn
berusting nemen en over de grens brengen.
De eigenaar van het geld, rijdt als passagier
met denzelfden auto mee, doch blijft
buiten schot, omdat hij geen geld bij zich
heeft. Aangezien hij geen paspoort heeft
om de grens te overschrijden, stapt hij in
de nabijheid van het Duitsche grenskantoor
uit den auto om langs een omweg, den
douanepost vermijdende, de Limburgsche
grens te bereiken en te overschrijden. Intusschen
rijdt de chauffeur, die slechts bij uitzondering
wordt gecontroleerd, met zijn
wagen en het geld op normale wijze over
de grens. Op Limburgsch grondgebiedwacht
hij zijn passagier op, om hem hierna verder
naar de plaats van bestemming te vervoeren.
Zoo heeft enkele dagen geleden ook een
handlanger den chauffeur P.N. uit Venlo
beetgenomen. Den chauffeur was voorge-
spiegeld, dat een Duitscher uit Dusseldorp,
die per trein te Kaldenkirchen zou arriveeren
en een bedrag van 500 Mark bij zich
had, doch geen paspoort bezat, gaarne een
ziekenbezoek aan Venlo zou afleggen. Om
dezen Duitscher met het geld over de grens
te brengen, zou de chauffeur 100 xVlark belooning
ontvangen.
N. ging op het voorstel in, doch toen hij
in een café den Duitscher opwachtte, grepen
de beambten, die den geldsmokkelaar
hadden gevolgd, in. Toen bleek, dat deDuitscher
in het geheel niet van plan was een
zieke te bezoeken en ook geen 500, doch
100.000 Mark, welk geld hij door den argeloozen
chauffeur over de grens wilde laten
brengen, bij zich droeg. De smokkelaar
en ook de taxi-chauffeur werden onmiddellijk
gearresteerd. Het geld en de auto werden
in beslag genomen.
De eigenaar uit Venlo, die van de afspraak
met zijn chauffeur geheel onkundig was,
heeft den auto gisteren teruggekregen. Ook
de expeditiefirma, uit Venlo, wier chauffeur
M.H. werd gearresteerd, heeft de vrachtauto
teruggekregen, toen bleek, dat de firma
niets met de smokkelarij uitstaande had.
Beide chauffeurs bevinden zich echter met
de overige gearresteerde Duitschers nog in
arrest.
Verduistering van dertig
duizend gulden-
GEPLEEGD DOOR PENNINGMEESTER
VAN GROOTE ORGANISATIE.
Verdachte, vele jaren bondsbestuurder, verklaarde
een dubbel leven geleid te hebben.
Een in het organisatieleven der handels-
en kantoorbedienden te Amsterdam
sedert jaren bekende en op den voorgrond
tredende figuur, de heer H. S., is
dezer dagen gearresteerd, wegens een
voor een aanzienlijk bedrag gepleegde
fraude en benadeeling ten opzichte van
de kas van een organisatie, waarvan hij
penningmeester was. De verdachte, die
zichzelf bij de politie aangemeld heeft,
legde een volledige bekentenis af in zake
door hem gedurende een reeks van jaren
begane verduisteringen en oneerlijkheden
Hij zal morgen voor den officier van Justitie
geleid worden.
De gearresteerde H.S. was al gedurende
ruim twintig jaren hoofdbestuurslid van
den Alg. Ned. Bond van Handels- en Kantoorbedienden
in Nederland, kortweg de
„Algemeene" genoemd. Hij was eerst voorzitter
dezer organisatie, later secretaris en
naderhand — al weer verscheidene jaren
— penningmeester daarvan.
Hij genoot bij allen, met wien hij dagelijks
in het bondsbureau in de Paulus Potterstraat
verkeerde, het volste vertrouwen en
achting, aldus de „Tel.". Men kan zich dan
ook wel de groote ontsteltenis voorstellen
van den voorzitter van de „Algemeene",
toen hij jj.l. Vrijdagavond een brief van den
heer H.S. ontving, waarin deze mededeelde
ontslag uit zijn functie en afscheid te nemen
van de organisatie, welke hij zulk een langen
tijd gediend had.
Het bleek, dat de penningmeester- zich
denzelfden ovond aangemeld had aan een
politieposthuis in het Rijksmuseum (Stadhouderskade),
daar kennis gegeven had van
zijn ontrouwe en oneerlijke handelingen,
waarna hij, na een kort verblijf op eenige
andere bureaux, ten slotte overgebracht
werd naar het politiebureau in de Warmoesstraat,
dat, in verband met de plaats van
het misdrijf, geacht werd de zaak in behandeling
te kunnen nemen.
Onthutst als de voorzitter van den Alg.
Ned. Bond van Handels- en Kantoorbedienden
was over de mededeeling, van den penningmeester
en de feiten, welke de redenen
tot de ontslagneming waren, werd dadelijk
door hem met den accountant der organisatie
een zeer uitgebreid onderzoek ingesteld
naar de administratie van den heer S. en
diens beheer over de gelden en fondsen der
organisatie.
Daartoe werd de safe van een bijkantoor
van een groote bankinstelling geopend. Het
onderzoek door den accountant, in het bijzijn
van een notaris ter constateering van
de resultaten, ten einde deze ineen authentieke
acte vast te leggen, wees uit, dat er
noch aan de kasgelden, noch aan effectenen
andere fondsen van den bond ook maar
één cent ontbrak. De voorzitter heeft dan
ook in overleg met het dagelijksch bestuur
der organisatie besloten al de afdeelingen
van de ontslagneming van den penningmeester
in kennis te stellen en daarbij
mede te deelen, dat zijn beheer van de
gelden van den „Algemeene" volkomen in
orde is bevonden.
Wier gelden heeft dan de heer H.S. verduisterd
of voor een deel ten eigen bate
aangewend, zal men nu vragen. Dat is ten
slotte na de bekentenis van den verdachte
voor de justitie ten volle uitgekomen.
De heer S. was als steeds algemeen vertrouwd
en als ter zakedeskundig organisatiebestuurder,
sedert een jaar of tien tevens
penningmeester van een andere bekende
instelling te Amsterdam gevestigd, nl. van
de Federatie van Handels- en Kantoorbediendenvereenigingen
in Nederland, de organisatie,
welke de zoogenaamde „Federatieexamens"
afneemt. Eertijds waren deze
examens ingesteld voor den Nationalen
Bond van Handels- en Kantoorbedienden
„Mercurius", welke den geslaagden candidaten
het bekende „Mercuriusdiploma" voor
o.m. boekhouden en talencorrespondentie uitreikte.
Voor deze examens hebben zich naderhand
de bond „Mercurius", de „Algemeene",
en de R.^. en Chr. Kantoorbediendenorganisaties
tot de nu bestaande „Federatie"
aaneengesloten. De heer H.S., de penningmeester
van den „Algemeene", werd toen
tevens de beheerder van de gelden van de
„Federatie".
De fraude zou nu uitsluitend, zoo verklaarde
ook de verdachte, de Federatie van
Handels- en Kantoorbedienden betreffen.
Ook bij deze organisatie — het bestuur er
van ontving ook een brief met mededeeling
van ontslagneming en woorden van afscheid
— is
spoedig een onderzoek ingesteld naar
het kas» en fondsbeheer en dat heeft dadelijk
aan het licht gebracht, dat er vele duizenden
guldens ontbraken. Tot op heden is
de politie gebleken, dat het verduisterde of
ontvreemde bedrag tegen de f 30.000 loopt.
Zoo zou dan de „Federatie" thans de
dupe zijn van de gepleegde fraude, loopende
over een periode van verschillende vjaren.
Evenwel heeft het voorloopig politioneel
onderzoek wel aangetoond, dat de verdachte,
die dus èn de kas èn het bezit van „De
Algemeene" èn de gelden der „Federatie"
beheerde, beurtelings bij controle beide
kassen gebruikt moet hebben om bij kasopneming
een kloppend bedrag te kunnen aantoonen.
Het verduisterde bec rag is ten
slotte zoodanig opgeloopen, dat het spelletje
van geven en nenfen, dat er, naar men aanneemt,
gespeeld is, nitt langer vol te houden
was. Hoe het ook zij, thans staat direct de
„Federatie" voor een catastrophe. Volgens
de verklaringen van den verdachte zelf
zou deze dan ook de schaden moeten lijden.
Zooals gezegd, zal morgen de verdachte
voor den officier van Justitie geleid worden.
Bij de te volgen gerechtelijke instructie zal
uiteraard de kluwen uit elkaar gerafeld
moeten worden.
In de betrokken kringen is men zeer ontdaan
over het gebeurde, vooral nu de heer
S. een brief geschreven heeft, welke zich in
het dossier der verduisteringszaak bevindt,
waarin hij een beeld van zijn leven ophangt.
Hij verklaart o.a. daarin, een dubbel leven
'geleid te hebben, voortvloeiende, naar zijn
verklaringen, uit waandenkbeelden, waarvoor
hij afleiding .zocht, er dan op neerkomende,
dat hij in zijn vrijen tijd dingen deed, welke
veel geld kostten. Nooit, zoo deelde men
ons mede, heeft men over dag op zijn bureau
iets aan den heer H.S. kunnen merken, dat
wees op sympthomen van een zoogenaamd
dubbel-leven, vergezeld dan van uitspattingen.
De heer S. deed zich steeds voor als een
vrij kalm en bezadigd man, aan wiens vertrouwen
in zijn geldelijk beheer nimmer
getwijfeld werd. Vele jaren is de heer S.
ook reserve-officier geweest. Het laatst diende
hij het leger in den rang van reservekapitein.
Het politie-onderzoek in deze gebeurtenis
is met voortvarendheid geleid door den
commissaris der 6e sectie, den heer H.
Voordewind.
Schandaal te Oss ver
uitgebreid ?
Stilzwijgen gekocht met
geschenken.
— Omtrent de arrestatie van den directeur
der N.V.' Organon, M. van Z., die verdacht
wordt betrokken te zijn bij een zedenschandaal,
verneemt de „Tel." uit Oss, dat
bet reeds lang een publiek geheim was te
Oss, dat er iets op de fabriek niet in orde
was. Toch bleek het uiterst moeilijk de geruchten,
die de ronde deden, met bewijzen
te staven. Niet de gemeentelijke politie,
maar de marechaussee, onder leiding van
wachtmeester De Gier, belastte zich met
deze taak. Van nature is de Osser bevolking
gesloten en in dit geval was zij het dubbel,
omdat bijna het geheele stadje van defabriek
leeft.
Bij de N.V. Organon werken 600 menschen,
onder wie bijna 250 vrouwen. Verscheiden
van haar zijn nog minderjarig en wangedrag
met deze minderjarige ondergeschikten gaf
aanleiding tot het onderzoek, dat in eerste
instantie tot de arrestatie van den directeur
leidde.
Dit is wel zeker dat het hier niet gaat
om een enkel vergrijp: het vermoeden is
gerechtvaardigd, dat een heele serie misstanden
bestond. Onder het mom van liefdadigheid
kregen talrijke ouders en verlosfden
geschenken en geld, waardoor in
werkelijkheid hun stilzwijgen gekocht moest
worden.
Men zal echter goed doen, op het 'juistitieel
onderzoek niet vooruit te loopen, al
ziet het er niet naar uit, dat deze zaak de
reputatie van Oss zal herstellen.
JjPARKER
9] Vacumatic
Vulpenhouders
PRIJZEN:
h^ f 12.50 en f 18.75
Alle pensoorten.
Verkrijgbaar bij :
VAREKAMP & Co. ■ MEDAN

Buitenland
De vriend van Neville
Chamberlain.
Hoe het groote geheim
hem ter oore kwam.
De Londensche correspondent van de „Tel."
schrijft d.d. 1 Maart:
' Een week geleden zeide mr. Chamberlain:
„Onofficieel deelde graaf Grandi den inhoud
van het telegram (gij. weet nu natuurlijk
welk telegram) Zondagmorgen vroeg
mee".
Even later zeide hij in dezelfde rede:
„Zondagmorgen ontving ik door een
„friend", die graaf Grandi kende, een wenk
(„intimation") dat hij een gunstig antwoord
ontvangen had".
„Friend" kan zoowel vriend als vriendin zijn
en het kan bovendien geen van beiden beteekenen.
Bijvoorbeeld — in een handelsbrief
— „Wij danken uw adres aan onze „friends"
te Calcutta ", in welk geval die „friendsi"
een firma kunnen zijn, waarmee men handeldrijft
in katoen.
Maar zelfs buiten de handelswereld heeft
„friend" meestal geen bijzonder intieme beteekenis.
lemand, in wiens of wier gezelschap
gij u op zeker oogenblik bevindt, wordt door
een derde „your friend" genoemd, zelfs al
kent gij zijn of haar naam niet.
Mr. Chamberlain heeft gisteren de beteekenis
van het woord nog wat verruimd.
Mr. Arthur Henderson vroeg hemi wie die
„friend" eigenlijk was.
„Ik zie niet in dat het er iets toe doet",
antwoordde de Eerste Minister.
«.Wilt gij te verstaan geven", vroeg de
socialistische oud-minister Shinwell, „dat de
identiteit van den betrokken persoon alleen
aan den Eersten Minister zelf bekend is?"
„Zij (identiteit is vrouwelijk) is zelfs mij
niet bekend", antwoordde mr Chamberlain.
„Ik heb er maar naar gegist".
Een „friend" kan dus iemand zijn, met
wien men zelfs niet bekend is, en naar wiens
identiteit men gist. Ontvangt men nu van
zulk een onbekenden „friend" een mededeeling
betreffende den inhoud van een door
graaf Grandi ontvangen telegram, dan komt
dit op hetzelfde neer als dat graaf Grandi
zelf onofficieel dien inhoud mledegedeeld zou
hebben.
Men kan althans niets anders dan dat afleiden
uit de allereerste verklaring, welke mr.
Chamberlain afgelegd heeft.
Wat kan er dan Zondagmorgen gebeurd
zijn? Werd mr. Chamberlain telefonisch opgebeld,
en zei Stem:
„Weet gij wie ik ben?"
En antwoordde mr. Chamberlain:
„Neen, ik kan u niet thuis brengen. U hebt
toch wel het goede nummer aangevraagd?
Mijn naam is Chamberlain. Met wie(n) heb
ik het genoegen?"
En de stem, dramatisch:
Een onbekende vriend. Gis niet naar mijn
naam en stand. Het zou nutteloos zijn. Nog
eer het avond is, zal ik ver van hier zijn,
buiten het bereik der menschen, ver van de
woelige wereld " .
Mr. Chamberlain: „Ja, hoor eens, juffrouw
of meneer, ik ben altijd een nuchter man geweest
en waar u vanavond heengaat, interesseert
mij in het minst niet. Zeg wat u te
zeggen hebt, en hang anders op — ik bedoel
den telefoon". .
De Stem: „Luister, Neville Chamiberlain,
Graaf Grandi laat u weten dat hij van signor
Mussolini een telegram ontvangen heeft in
antwoord op uw voorstel betreffende de ontruiming
van Spanjje door vrijwilligers '
Mr. Chamberlain: „Het is 't eerste dat zij
vrijwillig doen zullen, hi!,hi! hü"
De Stem: „En dat luister, Neville
Chamberlain .."
Mr. Chamberlain: „Ja, mensch, ik luister,
als je 't dan ook maar zegt".
De Stem: ,En dat het antwoord gunstig
is." , , ]
Mr. Chamberlain: „Godlof! Dank, boodschapper
(-schapster) voor deze blijde tijding.
En mag ik weten wie — hallo! hallo! — Nou
heeft-ie (ze) 'm gesmeerd. Hallo! hallo! afgeloopen!"
FEUILLETON
Een Jonge Weduwe
DOOR
M.A. BELLOC LOWNDERS.
13)
Maar het was te laat, om haar fout te herstellen.
De Prins boog correct-stijf voor haar
en voor den man, die tot dusver nog geen
woord had gesproken.
Chichester bracht hem naar de hal en Cherwell
kwam naar de plek toe, waar Angela
stond.
„Beteekent dat, dat je de betrekking hebt
aangenomen?"
Voor ze antwoord kon geven, kwam Chichester
weer binnen. „Prachtig, Angel! De
Prins vindt je gewoon volmaakt. Als je niet
oppast, wordt je nog een echte prinses in
plaats van een dame du palais!"
„Hoe lang ken je dien nikker al?" wilde
Cherwell geërgerd weten.
Chichester grinnikte een ietsje geringschattend.
„Daar spreekt de ware Brit! Prins
Oranowsky is evenmin een nikker als jij,
Cherwell, ook al heeft hij niet het buitengewone
voorrecht gehad, in dit land geboren
te zijn".
Cherwell ging niet op zijn woorden in. In
plaats daarvan keerde hij zich met een be-
DE SUMATRA POST VAN DINSDAG 15 MAART 1938 DERDE BLAD
Zou het zóó gegaan zijn? Zou mr. Chamberlain
daarna letter „O" aangevraagd hebben?
Letter „O" is de „operator" of „telefoonjuffrouw",
en deze (den letter) schakelen
wij in wanneer wij „iets willen weten"
en bijzonder optimistisch zijn.
Zooals thans algemeen bekend is, was mr.
Chaberlain dien Zondagmorgen bijzonder
optimistisch. En ziet, dat optimisme werd beloond,
want letter „O" antwoordde.
Mr. Chamberlain: „Juffrouw, kunt u mij
ook zeggen met welk nummer ik zoo even
gesproken heb?"
Letter O: „Het spijt mij, meneer, dat kan
ik niet doen".
Mr. Chamberlain: „Juffrouw, ik ben de
Eerste Minister".
Letter O: „Het spijt mij, mr. Chamberlain,
maar al was u de koning zelf —
ik ben
ambtenaar, en heb trouw gezworen aan de
Reglementen van den Postmeesteer Generaal".
Mr. Chamberlain: „Het is allang goed, hoor!
Denk maar niet dat u een belooning krijgt
wegens heroieke plichtsbetrachting. Zulke
dingen komen voor in roerende verhaaltjes
voor de half rijpe jeugd, en dragen veel bij
tot gehuiehel. Het eenige wat ik weten wü
en weten zal is, met welk nummer ik zoo
even gesproken heb."
Letter O: „Maar, meneer, dat weet ik niet.
Daarvan houden wij geen aanteekening".
Mr. Chamberain: „Zoo? Had dit direct gezegd
inplaats van eerst te doen alsof u een
martelaar van uw plichtsbesef bent. Het
meeste plichtsbesef is niets anders dan een
dekmantel van onwetendheid. Daar heb je
Anthony Eden "
Zou het zóó gegaan zijn? Het is niet onmogelijk,
maar een andere lezing vindt toch
mleer algemeen ingang. Mr. Chamberlain was
dien Zondagmorgen na het ontbijt naar zijn
" werkkamer gegaan. Juist had hij plaats genomen
voor zijn bureau, toen hij een gewaarwording
kreeg, alsof er nog iemand in
het vertrek was. Hij keek op, en tegenover
zich zag hij, als uit den grond verrezen, een
gedaante staan. Deze was gehuld in een
zwarte toog, en het gelaat was bedekt door
eenzwarte kap, met twee gaten voor de
oogen, twee kleine gaatjes voorden neus, een
flink gat voor den mond, en nog twee kleine
gaatjes voor de ooren.
„U bent niet aangediend, merkte mr.
Chamberlain correct op.
„Een goede vriend behoeft niet aangediend
te worden", zei de Gedaante. Dezelfde spraak
als een vrouw, die haar geslacht poogde geheim
te houden door een mannenstem, of als
een man, die zijn geslacht poogde geheim te
houdendoor een vrouwenstem op te zetten.
„Je bent toch niet Anthony, die mij eens
voor den gek wilde houden?" vroeg mr.
Chamberlain goedig glimlachend. „Of Halifax?"
(Onder elkaar zijn ministers namelijk
heel jolig, met allerlei dwaze streken).
De Gedaante zwabberde met haar zwarte
kap, en zeide:
„Ik ben Een, Die Gezonden Is".
„Gezonden? Verklaar u nader! Door wien?"
„Door graaf Grandi!"
„Ha!"
„De tijding, die ik breng, o, Chamberlain,
is g0ed......"
„Spreek, spreek!"
„De Duce "
„Ja, ja! toe dan!"
„De Duce neemt aan!"
„Hoe kan ik u danken!" riep mr. Chamberlain,
oprijzend uit zijn zetel, en de handen
uitstrekkend naar de Gedaante. Maar plotseling
flitste een vlam op van achter zijn
bureau; een onaardsch en huiveringwekkend
gesis en gefluit deed zich hooren, en de Gedaante
was even geheimzinnig verdwenen
als zij gekomen was.
Deze lezing van het voorgevallene wordt
algemeen als de waarschijnlijkste beschouwd.
Zij is in geen enkel opzicht in strijd met de
verklaringen, door mr. Chamberlain in het
Lagerhuis afgelegd — noch met de eerste
noch met de tweede, noch met de derde, noch
met de vierde.
Men kan dezen terugkeer tot de methoden
der geheime diplomatie betreuren, maar
wanneer deze methoden nog meer succes opleveren
dan die der niet geheime diplomatie,
dan zal de zaak van den wereldvrede, ons
allen zoo dierbaar, er door gediend worden,
en eindelijk zal de zaak van het recht zegevieren.
Mevrouw (tot het nieuwe meisje); „Kijk nou! Ik heb je nog zoo gezegd, dat merifeer
verwacht de voordeur èn het hek open te vinden als-ie wegholt om zijn trein te halen.r
(The Humorist),,
heerscht gezicht naar Angela, die van den
een naar den ander stond te kijken.
„Als je klaar bent, Angel, breng ik je even
thuis. Ik heb om vier uur een afspraak, welke
ik jammer genoeg niet kan afzeggen."
Ze keek Chichester aan. „Ik dank je wel,
Jim, je bent buitengewoon lief voor me geweest,"
zei ze impulsief.
Cherwell lachte kort, ironisch. „Bepaald
touchant!"
Chichester grinnikte zachtjes, „'t Zou me
niets verbazen, dat deze geschiedenis de tong
van Ralph eindelijk losmaakt," dacht hij.
Hardop ging hij voort. „Eigenlijk moet je
een soort contract laten opmaken en 't hem
laten onderteekenen. En nu de zaak voor elkaar
is, moesten we dat maar doen ook. Ik
kom morgen bij je met een vriend van me,
een advocaat, en dan draaien we iets dergelijks
in elkaar."
Morgen? Morgen was ze al weg, ver weg!
Ze mompelde. „Ik vind het best, Jim," en
voelde zich voor den tweeden keer een aartsbedriegster.
Onder de brieven, welke ze ging posten, als
ze een raar dagen weg was, moest er een voor
hem zijn, voor den besten en trouwsten van
haar vrienden.
Met Cherwell achter zich aan ging ze de
trap af van het oude huis, waar ze het gewichtigste
besluit van haar leven had genomen.
Zwijgend hielp hij haar instappen en dezen
keer gooide hij de reisdeken nonchalant over
haar knieën. En gedurende de minuut of vijf,
die de rit naar haar huis duurde, spraken ze
geen van beiden.
Sponzenvisschers
„BOOM”DOOR OORLOGSVREES.
De visschers aan de Dalmatische kust,
o.m. in de dorpjes Krapanj en Slarin, verheugen
zich in een tijdelijke welvaart, die
zij grootendeels danken aan den angst van
de wereld voor gasaanvallen. De visschers,
die in geheel Dalmatië bekend staan om
hun diepzeeduiken, bepalen zich tot het naar
boven brengen van sponzen, een moeilijk en
gevaarlijk werk. Lange jaren heeft hun
bedrijf nagenoeg stilgelegen door de felle
concurrentie van rubbersponzen, welke het
hun bijna onmogelijk maakte, de natuursponzen
te verkoopen.
Thans echter, aldus de „Javabode", nu
over de geheele wereld beschermende maatregelen
tegen gasaanvallen worden genomen,
zijn deze sponzen noodig bij de vervaardiging
van gasmakers. Uit verschillende landenzijn
agenten naar Krapanj en Slarin gekomen,
om groote orders te plaatsen.
In 193? werden meer dan 100.000 sponzen
door duikers naar de oppervlakte gebracht
en verkocht en het ziet er naar uit, dat de
onverwachte welvaart der visschers voorloopig
zal aanhouden.
HET MEEST KINDERRIJKE OORD
IN ITALIË.
In het district Padua ligt het stadje Santa
Giustina in Colle, dat de vermaardheid
geniet, het meest kinderrijke oord van Italië
te zijn.
De kinderzegen in bedoeld stadje, dat
5535 zielen telt, komt wel in de volgende
cijfers tot uiting: er zijn daar n.l. 1716
kinderen beneden 10 jaar. Er is een huisgezin
met 14 kinderen in leven, een ander
gezin mat 13, 10 gezinnen met 12 kin eren,
nog 10 andere gezinnen met 11 kinderen,
23 families met 10 kinderen, 25 met 9, 38
met 8 kinderen en ten slotte 70 gezinnen
met 7 kinderen.
„Tot ziens, Ralph", zei met een stem, opzettelijk
zoo vlak mogelijk.
„Ik ga even met je mee naar binnen. Als je
dat tenminste goedvindt!'
„Ik dacht, dat je een afspraak had?"
„Dat heb ik ook. Maar de man, met wien
ik haar heb, zal even moeten wachten."
Ze stak haar sleutel in het slot en zonder
een woord gingen ze het huis binnen, waar ze
samen zooveel gelukkige uren hadden doorgebracht.
Twee dagen tevoren had Cherwell
nog bij haar gegeten en waren ze daarna samen
naar den schouwburg gegaan.
Nu had ze het gevoel, of die avond tot een
ander leven had behoord, maar, o! met hoeveel
hartzeer verlangde ze nu naar die gelukkige
uren terug. Het stuk was niet interessant
geweest en ze hadden het laatste bedrijf
eraan gegeven en waren thuis een kopje koffie
gaan drinken. Dat kopje koffie had anderhalf
uur geduurd en daarna had ze nog moeite
gehad om hem tot weggaan te bewegen.
Telkens had hij gevraagd, gesmeekt, nog een
poosje te mogen blijven.
Met een strak gezicht zei hij: „Zou je misschien
willen zeggen, dat je niet gestoord wilt
worden! Ik kan maar een paar minuten blijven."
Ze knikte en terwijl hij de trap op ging,
gleed ze de eetkamer binnen en belde. „Ik ben
vanmiddag voor niemand thuis. Ik moet onverwacht
op reis en als ik je noodig heb, bel
ik wel even."
Dan liep ze langzaam, heel langzaam de
trap op. De gedachte, dat ze misschien boos
van elkaar zouden gaan, ook al was die boosheid
maar voorgewend, leek haar ondragelijk.
Spionnenjacht te Dundee
HUISZOEKING BIJ DUITSCHE ZANGERES.
Is Dundee, de vreedzame Schotsche stad, een centrum van internationale spionnage?
Men gaat het zich in allen ernst afvragen, nu zoo kort na de arrestatie van de blonde kapster
Jessie Jordan, de poütie opnieuw een inval bij een dame gedaan heeft, waarbij het
echter niet tot een arrestatie gekomen is, aldus de „Tel."
Ditmaal was de woning van een 23-jarige Duitsche zangeres het doel van denraid, waaraan
werd deelgenomen door Neilans, hoofd der politie van Dundee, een vrouwelijke beambte
van hetzelfde korps en kolonel Hinchley Cooke van den militairen inlichtingendienst.
De zangeres, Marga Wobrock, was in October jl. uit Hamburg in Engeland aangekomen.
Met haar driejarig dochtertje woonde zij bij haar oom, een Schot. Toen de politiebeambten
bij haar woning aankwamen bracht de vrouwelijke beambte haar naar haar slaapkamer.
De beide mannen doorzochten alle kasten en laden, terwijl de vrouwelijk beambte
eenzelfde grondige huiszoeking in de slaapkamer hield. De brieven en het paspoort van
Marga Wobrock werden nauwkeurig nagezien en men vroeg haar, of zij eenige personen te
Hamburg en Amsterdam, die haar genoemd werden, kende; een vraag, welke zij ontkennend
beantwoordde. Na verloop van twee en een half uur vertrokken de bezoekers
weer, na hun verontschuldigingen voor den veroorzaakten overlast aangeboden te hebben
Inmiddels is Jessie Jordan, de 50-jarige kapster, gisteren voor het eerst voor de rechtbank
te Dundee geweest. De zitting duurde slechts zeer kort; slechts werd de arrestante
medegedeeld, dat zij beschuldigd werd van overtreding der wet op de staatsgeheimen. Zij
zal voorloopig in arrest blijven, totdat het onderzoek in deze geheimzinnige kwestie voltooid
zal zijn. Ook bij de behandeling dezer zaak was kolonel Hinchley Cooke aanwezig.
Het is thans gebleken, dat mrs. Jordan twintig jaar geleden Engeland verlaten had, na
met een Duitscher gehuwd te zijn. Haar man sneuvelde in den oorlog en eerst ongeveer
een jaar geleden keerde zij naar Engeland terug, zeer tot de verwondering van haar halfbroer,
mr. Haddow te Perth, die in jaren niets van haar gehoord had en nu plotseling een
brief ontving, waarin zij hem aanbood, als huishoudster haar intrek bij hem te nemen.
Eenige maanden geleden verliet zij haar halfbroer, om een kapsalon te Dundee te openen.
Ossietzky's slechte
raadsman.
GENEESHEER DIENDE KLACHT
IN TEGEN WANNOW.
—
De Gestapo int het geld.
Het proces tegen dr. Wannow, den man,
die het grootste gedeelte van Ossietzkys
Nobelprijs verduisterde, is vandaag voor de
rechtbank te Berlijn—Moabit voortgezet, aldus
wordt d.d. 3 Maart aan de „Tel." gemeld.
Het verhoor der getuigen nam zooveel tijd
in beslag, dat de verhandeling nogmaals verdaagd
moest worden. Maandag loopt het
proces af en wordt het vonnis geveld.
In den loop van het getuigenverhoorkwam
het vandaag herhaaldelijk tot een scherpe
woordenwisseling tusschen Ossietzky en den
verdachte. Interessant was de mededeeling
van denvoorzitterover de„Schenkungssteuer",
de belasting, die op sommige giften en
1.gaten moet worden betaald, Wel is waar
behoefdepp denNobelprijsin Duitschland geen
belasting te worden betaald, maar toen de
Duitsche regeering den Duitschen staatsburgers
verboden had een Nobelprijs aan te
nemen, meende de Duitsche overheid, geen
reden meer te hebben, den Nobelprijs belasting-vrij
te laten. Zoo kreeg von Ossietzky
op zekeren dag een brief van het belastingkantoor,
waarin betaling van bijna 24.000
mark van hem werd verlangd. Men zal zich
de ontsteltenis van den Nobelprijswinnaar
kunnen voorstellen, als men bedenkt, dat
hij toendertijd nog maar zoo weinig van den
prijs van 100.000 mark bezat. Doorbemiddelidg
van zijn huisdokterkreeg von Ossietzky
eerst uitstel van betaling en later heeft
het ministerie van Fi nanciën zeifs de heele
vordering geannuleerd.
Von Ossietzky beweerde, dat hij herhaaldelijk
van dr. Wannow een overzicht van den
stand van zijn kapitaal had verlangd, maar
dat zijn financieele vertrouwensman hem
steeds met vage aanduidingentevreden poogde
te stellen. Toen verdachte eindelijk in
Mei 1937 met een lijstkwam van de leeningen,
die hij van het geld van von Ossietzky verstrekt
had, kwam laatstgenoemde tot de
overtuiging dat hij bedrogen was. Hij riep
zijn huisdokter te hulp, die zich onmiddellijk
tot de geheime staatspolitie wendde.
De rol der Gestapo
Wel is waar verklaarde een beambte der.
Gestapo, die eveneens als getuige werd gehoord,
dat von Ossietzky in zekeren zin de
beschermeling der Gestapo was geworden,
maar het schijnt toch wel, dat dit lichaam
niet alleen uit menschlievenheid ten gunste
van den Nobelprijswinnaar heeft ingegrepen.
De getuige vertelt namelijk, dat de geheime
slaatspolitie pas is opgetreden, toen in een
Maar misschien lukte het haar, hem anders
te stemmen.
Ze was tegelijk blij en zielsverdrietig om
die belofte van haar, niemand iets van haar
overhaast vertrek te vertellen. Nu bleef haar
het verdriet, Cherwell te moeten zeggen, dat
dit de laatste keer was, dat ze elkaar zagen
en spraken, tenminste bespaard.
Hij stond naast den open haard, op het
kleedje voor de bank, met een booze uitdrukking
— echte boosheid, geen surrogaat — in
zijn oogen en iets van pijn en verdriet om zijn
mooigevormden, resoluten mond.
Toen ze binnenkwam, liep hij op de deur of
en schoof den grendel voor, dat kleine, koperen,
zwaar ouderwetsche grendeltje, dat
zijzelf nooit had gebruikt.
Dan kwam hij naar haar toe en legde zijn
hand op haar schouder.
„Ziezoo, Angel! Zeg nu, dat de vertooning
uit is. Ik kan me niet voorstellen, dat je er
echt, serieus over denkt, om bij dien knul in
betrekking te gaan."
„Ik ga niet bij hem in betrekking," verdedigde
ze zich op echt-vrouwelijke manier.
„Hij heeft me alleen maar gekeurd voor zijn
nicht. Alle kans, dat ik dien man nooit terugzie,
behalve dan, om 't een en ander definitief
af te spreken."
Ze kleurde bij die flagrante leugen.
Zijn hand gleed van haar schouder en hij
staarde met een broeiende uitdrukking in zijn
oogen in het vuur.
„Luister, Ralph," zei ze smeekend. „Ik kan
er heusch niets aan doen. Ik zit vast... werkelijk!
Probeer 't te begrijpen... ik zou graag
als goede vrienden van elkaar gaan."
deel van de buitenlandsche pers beweerd
werd, dat dr. Wannow niets andere was dan
een agent van de geheime staatpolitie.
Niettemin zal Os-ietzky het in hoofdzaak
aan dezelfde geheime staatspolitie, die hem
in 1933 arresteerde en in een concentratiekamp
opsloot, te danken hebben, als hij
nog een gedeelte van zijn kapitaal terugkrijgt.
De voorzitter wees er namelijk op,
dat de debiteuren van Ossietzky hoofdzakekeiijk
uit angst voor de geheime staatspolitie,
het van dr. Wannouw geleende geld,
zij het ook langzaam en in kleine bedragen,
terugbetalen. Een aanzienlijk verlies zal,
zoo verzekerde de president, niet te vermijden
zijn. Maar er is een mogelijkheid, dat
Ossietzky over drie jaar een groot deel
van de geleende gelden weer in zijn bezit
zal hebben. Het grootste verlies zal geleden
worden bij de transactie met de^bioscoop-
Dt. Wannow heeft nl. voor dit amusementsbedriji
in een buitenwijk van Berlijn een
bedrag van 26.000 markt betaald, meer dan
het dubbele van de waarde.
Een kleine sensatie vormde het verhoor
van de 18-jarige vriendin van den verdachte,
die poogde haar vriend door tamelijk fantastische
verhalen vrij te pleiten. Haar
beweringen klonken zóó ongeloofwaardig,
dat de openbare aanklager het vermoeden
uitsprak, dat zij medeplichtig was, zoodat
zij aan het einde van haar verklaringen niet
beëedigd werd.
EEN DOOD GEWAANDE KEERT TERUG.
Na een afwezigheid van twintig jaar is een
soldaat, die in 1918 aan het front in Macedonië
als vermist was opgegeven, in zijn woonplaats
Melniza, gelegen bij Bresnik in het Zuid-Westen
van Bulgarije, teruggekeerd.
Als 18-jarige jongen naar het front in
Macedonië gezonden, werd hij in 1918 door
een Fransche patrouille overvallen en als
„vermist, waarschijnlijk dood" opgegeven. Zijn
ouders en familieleden berustten in zijn verdwijning
en in zijn dorp werd te zijner eere
een klein gedenkteeken opgericht.
Thans is hij echter, na vele avonturen, in
zijn dorp teruggekeerd. De Franschen hadden
hem gevangen gezet en later naar Marokko
gezonden, waar hij zich liet inschrijven bij het
vreemdelingenlegioen. Van hier wist hij te
ontvluchten naar Turkije. Zonder middelen
moest hij op een Russisch schip werken om
zijn passage te verdienen, nadat hem beloofd
was, dat men hem aan land zou zetten, zoodra
het schip een Bulgaarsche haven aandeed. Het
schip deed echter geen Bulgaarsche haven
aan en bij aankomst te Odessa wed hij in
hechtenis genomen en naar Siberië verbannen,
waar hij trouwde met een Russin.
Na het herstel der diplomatieke betrekkingen
tusschen sovjet-Rusland en Bulgarije kon
hij naar Moskou terugkeeren, waar hij er door
tusschenkomst van den Bulgaarschen consul
in slaagde, om met zijn vrouw en drie kinderen
naar zij geboorteland terug te keeren.
„We gaan niet van elkaar," verklaarde hij
ruw. „En wat dat goede vrienden betreft
dat hangt uitsluitend en alleen van jou af,
Angela."
Ze schudde haar hoofd, spreken was haai"
op dat oogenblik onmogelijk. Na even aarzelen,
gingen ze op de bank zitten, Cherwell
aan den kant van het vuur, maar veel dichter
bij dan wanneer ze anders samen waren.
Maar opeens sprong hij op en liet zich neervallen
in een gemakkelijken stoel, een eind
van de bank af, waar ze zoo vaak samen hadden
gezeten.
Angela voelde zich nu rustiger en zekerder
van zichzelf. „Heusch, Ralph, dit is een kans,"
begon ze flink. „Ik ben" — aan het einde va»
m'n krachten, wilde ze niet zeggen en daarom
koos ze: „au bout de mon Latin."
En toen hij niets antwoordde, maar haar
doordringend bleef zitten aankijken, ging ze
voort: „Ik spring veel te luchthartig met mij»
geld om heb ik altijd gedaan en gisteren
heb ik een brief van mijn bank gekregen,
die me erg aan het schrikken heeft gemaakt."
Wat ze nu vertelde, was de waarheid e»
dat maakte haar zekerder. Liegen was iets,
dat ze niet goed kon. Haar mond houden, i>
stilte de dingen slikken, dat was het eenige.
Toen hij nog niets zei, ging ze weer voort:
„Ik wist natuurlijk, dat ik er niet goed voorstond,
maar niet dat het zóó erg was."
("Wordt vervolgd)

Geologische problemen in Indië.
Door den oorlog in Spanje werd Indië gekozen als
object voor dissertatie"Onderzoekingen.
UITEENZETTING VAN PROF. DR. H. A.
BROUWER.
Dezer dagen heeft prof. dr. H.A. Brouwer,
hoogleeraar aan de Universiteit van
Amsterdam, in de groote aula van het Koloniaal
Instituut aldaar, voor het Kon. Nederl.
Aardrijkskundig Genootschap, een voordracht
gehouden' met een film. Het onderwerp
voor dezen avond was: „ De Geologische
expeditie der Universiteit van Amsterdam
naar de kleine Soenda-eilanden beoosten
Flores in 1937".
Prof. Brouwer begon volgens het verslag
in het „Alg. Hbld." zijn voordracht met te
wijzen op den steun die voor de uitvoering
van de expeditie werd verkregen. Terwijl de
belangstelling van de medewerkers hoopvol
voor de toekomst stemt.
De aanleiding tot deze expeditie is geweest
het verlangen van den geoloog, onze
planeet te leeren begrijpen. Daar deze echter
zeer groot is, wordt dan gezocht naar
bepaalde objecten welke naar alle waarschijnlijkheid
de oplossing van algemeene prolemen
zullen helpen bevorderen. In ons Indië
nu treft men vele van die belangrijke gebieden
birn. Bovendien zijn door den oorlog in
Spanje onderzoekingen voor dissertaties aldaar
onmogelijk geworden. Tersnde de controle
te vergemakkelijken, heeft men een aantal
gebienden in Indië dicht bij elkaar gekozen,
nl. het gebied gelegen ten Noorden van
Australië, omvattende Timor, het Oostenlijk
deel van Flores en het eiland Watas.
Prof. Brouwer gaf daarna een algemeene
inleiding, welke op het volgende neerkwam:
De jonge ketengebergten op aarde kunnen in
twee groepen worden verdeeld, de alpine of
mediterrane en de circum-pacifische gebergten,
waarvan dan de eerstgenoemde een veel
sterkere plooiïng, samenpersing en overschulving
te zien geven. De gebergten in Ned.
Indië behooren tot de eerstgenoemde groep.
Wel verloopt de keten in Indië in zee, maar
indien men deze laatste wegdenkt, komt men
toch wel tot een juist beeld, daar bovendien
niet moet worden vergeten, dat de zee tusschen
de groote Soenda-eilanden maar zeer
onliep is en dit plateau eerst na den ijstijd
onder water is geloopen.
De terrassen.
In het algemeen ziet men van de krachten
waaraan de aardkost is blootgesteld meestal
slechts de verticale componente, nl. de verheffing
van de lagen. Toch is de kracht vooral
in de alpine ketengebergten meestal nooit
zuiver horizontaal of verticaal, maar scheel'
gericht, terwijl de horizontale component van
groot belang is, daar hieruit blijkt over welken
afstand de lagen zijn verschoven.
Hierbij wordt dan vaak een deel van de
oorspronkelijk gevormde plooi over andere lagen
heen geschoven, hetgeen dan meestal volgens
bepaalde glijylakken geschiedt. Het blijkt
dat de ketengebergten, welke op aarde een
Oost-West verloop hebben, veel sterker zijn
geplooid dan de Noord-Zuid gerichte, waaruit
volgt dat de krachten op de aardkorst in
Noord-Zuid richting grooter zijn geweest dan
die in Oost-West richting.
Indien wij de reliëfkaart van den Indischen
archipel bezien, blijkt de zeer groote onrust
welke op tektonisch gebied daar heerscht
of heeft geheerscht. Opvallend is nl. het
groote hoogteverschil. Thans echter is het
Oostelijk deel van onzen archipel een zeer
onrustig deel van onze aardkorst. Men zou
kunnen zeggen: het is een gebied met gebergten
in statu nascendi. Dit deel vertoont veel
gelijkenis met, de andere plooiïngsgebergten.
Opmerkelijk zijn hier de zoogenaamde klippen.
Timor Fatoe genaamd, welke een bewijs
zijn van groote horizontale verschuivingen. In
Zwitserland vindt men deze klippen ook, o.a.
de Mythen, gelegen bij Brunnen aan het Vierwoudstedenmeer.
Het zijn groote blokken gesteente (vaak ter
grootte van geheele bergen), welke als het
ware op het onderliggende gesteente drijven,
doch hiermede geen enkelen samenhang vertoonen.
De klippen (fatoe's) op Timor nu bestaan
uit koraal-kalk, en deze leveren het bewijs
voor een horizontale verschuiving deze
lagen van eenige tientallen kilometers.
Tusschen het Oostelijk en het Westelijk
deel van onzen Archipel bestaat in tektonisch
opzicht een groot verschil, hetgeen reeds blijkt
wanneer men de kust nadert. Deze is nl. bij
Borneobv. zeer vlak, als een gevolg van
En vaderzegt, die canapé blijft zoo staan
tot-ie de verlovingsring ziet.
(The Humorist).
DE SurfIATRA POST VAN— DINSDAG 15 MAART 1938
het feit, dat dit deel van Indië thans stabiel
gebied is. Daarentegen rijst de kust van de
eilanden in het Oostelijk deel van onzen Archipel
met koraalriffen uit zee op, hetgeen een
bewijs is dat dit deel in snel tempo een stijgende
beweging meemaakt.
Opvallend zijn in dit opzicht ook de verschillende
terrassen, bestaande uit koraalkalk,
welke op een vrij snelle stijging wijzen. Ter
verduidelijking kan worden gezegd, dat he:
koraaïrif onder de zeeoppervlakte groeit. Indien
nu deze rifbouw permanent boven de wateroppervlakte
komt te liggen, sterft hetrif af
en vormt dit bij een verdere stijging een terras.
Deze stijging is, zooals reeds eerder opgemerkt,
de verticale componente van de
kracht waaraan het gebied onderhevig is, terwijl
men de uitwerking van de horizontale
componente in de morphologie dien te zoeken.
Dat het eiland Timor een sterke stijging
reeds heeft ondergaan, blijkt wel uit het feit,
dat men er alle erosie-vormen, ontstaan door
de werking van de rivieren, naast elkaar kan
vinden. Men vindt dus boven in de bergen
nog jonge erosievormen, terwijl de rivier
reeds eenige honderden meters dieper heeft
ingesneden.
Ten Noordoosten van Timor liggen de twee
rijen van de Tanimbar-eilanden, welke thans
eveneens een stijging meemaken. Men kan
hier thans vormen vinden, welke op Timor
ook aanwezig hebben moeten zijn, daar laatstgenoemd
eiland is ontstaan uit een dubbele rij
eilanden. Men vindt op Timor een Oost-West
verloopende depressie, welke geheel overeenkomt
met die, welke tusschen de beide rijen
der Tanimbar-groep bestaat.
De invloed van de naar het Noorden gerichte
beweging van Australië op Timor is grooter
geweest dan die op de Tanimbar-eilanden.
Vooral omdat Timor dichter bij Australië ligt.
Op de eilandenreeks welke ten Noorden van
Timor naar het Oosten in het verlengde van
Flores ligt, treft men nog veel vulkanisme
aan.
De vulkanen op Timor zijn uitgedoofd. Men
heeft dit verschijnsel in verband gebracht met
de tektonische gebeurtenissen. Naarmate de
plooiïng en de overschuiving intensiever worden,
wordt het magma door dikkere gesteentelagen
van de oppervlakte gescheiden. Men
ziet dan van Noord naar Zuid gaande, werkende
vulkanen welke geleidelijk minder actief
worden, uitdooven en tenslotte uitgedoofd
zijn.
De expeditie heeft ook talrijke handstukken
van speciale soorten magmatische gesteenten
verzameld teneinde hieruit ook gevolgtrekkingen
te kunnen maken voor de tektoniek.
Daar deze chemische onderzoekingen echter
veel tijd vergen, zijn de resultaten hiervan
nog niet bekend.
EEN REUZEN PADDESTOEL.
Maandagmorgen kwam de Inl. vrouw Pok
S. in de lste Chin. Schoolstraat te Malansi,
tijdens het schoonmaken van de ruimte
onder de baleh-baleh, tot de ontdekking,
dat hier zich een reuzenpaddestoel bevond.
De ruimte onder de slaapplaats werd
door de bewoonster schijnbaar nimmer aangeveegd,
zoodat de paddestoel ongestoord
uitgroeide en zeldzame afmetingen aannam.
Bij het vernemen van het bericht, heeft
de „0.H.8." zich naar de woning van Bok
S. begeven om zich zelf van het curiosum
te overtuigen.
In een hoek van het slaapvertrek bevond
zich de paddestoel, die met zijn 1.50-m middellijn
en 75 cm hoogte veel geleek op een
inktvisch, waarvan de grijparmen door de
44 uitloopers werden gevormd.
Het spreekt vanzelf, dat deze ontdekking
bij de overige kampongbewoners zeer veel
nieuwsgierigheid had opgewekt.
De politie fotografeerde dezen reuzenpaddestoel
reeds. Op verzoek der eigenares
werden de nieuwsgierigen door de politie,
die voor de woning was geplaatst om al
te grooten oploop tegen te gaan, detoegang
tot de woning geweigerd.
Wat de eigenares met dezen paddestoel
van plan is, valt niet te zeggen.
Intusschen heeft deze gigantische paddestoel,
die doet denken aan de sprookjes
waarin kabouters voorkomen, zeer veel
stof tot praatjes onder de bijgeloovige
kampongbevolking doen opwaaien.
Visscherij bij Banjoewangi in opkomst.
Verstrekking van goedkoop
zout eerste factor.
Ook afvalproducten hebben
waarde !
De door het Instituut voor de Zeevisscherij
geëntameerde verstrekking van goedkoop
zout bij Banjoewangi heeft een grooten opbloei
van het bedrijf aldaar ten gevolge gehad,'
aldus deelt men aan het „Bat. Nwsbld."
meldt. De productie van pindang in petroleumblikken,
welke verleden jaar nog een
omvang had van een paar honderd per
dag, is verleden maand gestegen tot duizend
stuks per dag en thans tot niet minder dan
2000 stuks per dag ! Wel een bewijs, welk
een behoefte ér aan dit goedkoope zout
bestaat.
Deze pindang is de kort houdbare (twee
weken), zooals deze op vele plaatsen aan
de kust wordt aangemaakt. Het aanmaken
van langer houdbare pindang is bij het gebruik
van petroleumblikken moeilijk. Daarom
is een maand geleden door het Instituut
voor de Zeevisscherij een lading potten van
de Noordkust besteld en is een pindangtoekang
in dienst genomen om te onderzoeken
of aanmaak in de bekende bawea-potten
voor de Banjoewangi-sardine mogelijk is.
De verleden jaar door het Instituut
geëntameerde aanmaak van -«gezouten
gedroogde visch (groote lemoeroe), die
toen goed slaagde, gaf dit ijaar geen
goede resultaten door het zeer hooge oliegehalte
van de in dit seizoen gevangen
visch. Men heeft echter pogingen in het
werk gesteld om door ho:>g zoutgerbuik
en een speciale methode van zouten
en persen een beter product te verkrijgen.
Deze proeven zijn tot dusver goed geslaagd
en men hoopt, dat hierdoor nog deze
maand een aanvang met de productie
van gewone gezouten visch gemaakt zal
kunnen worden, welke tot een groote concurrentie
van de Siam-visch zal kunnen
uitgroeien. Hoe belangrijk deze productie
zal kunnen worden, blijkt wel hieruit, dat
reeds thans een paar millioen K.G. venduvisch
per maand worden aangevoerd in het
seizoen en dat deze vangst gemakkelijk
verdubbeld kan worden, wanneer er slechts
vraag naar meer visch bestaat.
De vangst zelve is n.l. in tegenstelling
tot de visscherij aan de Noordkust van
Java zeer vlug op te voeren, omdat men bij
Banjoewangi vlak langs de kust vischt.
De zonder zout gedroogde kleine lemoeroe
vormt reeds een sterke concurrentie voor
den import. Van deze visch heeft de S.S.
in de afgeloopen drie maanden niet minder
dan 5 0 ton vervoerd. Dit kwantum is'
echter voortgekomen uit een hoeveelheid
versche visch van ongeveer 2 1 2millioenK.G.!
Voorts heeft men de laatste weken proeven
genomen met de benutting van groote
hoeveelheden weggeworpen, niet meer geheel
versche lemoeroe voor den aanmaak van
visch-olie. De gefabriceerde monsters zijn
naareenige scheikundige laboratoria opgezonden.
Ook afvalproducten zijn, naar men
verwacht, voor oliebereiding waarschijnlijk
te gebruiken.
Of de fabricage van vischmeel uit waardelooze
visch dan wel afval technisch en
economisch mogelijk is, wordt nog onderzocht.
Met het rooken heeft men eveneens goede
resultaten bereikt; hiervoor maakt men
thans propaganda. Een prachtig argument
bij de propaganda voor de nieuwe methode
is, dat de visch bij Banjoew: ngi (Pangpangbaai)
zoo goedkoop is. De prijs van
sardine (lemoeroe) is daar nog geen halve
cent per K.G., terwijl de prijs van versche
laijang aan de Noorokust en in het Toebansche
niet spoedig onder de 2 cent komt.
Zoodra verschillende conserven-bedrijven
uitgegroeid zullen zijn, zal de prijs van
Banjoewangi-sardine vermoedelijk echter
\yel stijgen.
Door deze lage vischprijs vertoont de
fabricage van sardine in tomatensaus, die
bij proefnemingen in de afgeloopen maand
goede resultaten heeft afgeworpen, bepaald
hoopvolle perspectieven.
De verplaatsing der zoutverstrekking van
Banijoewangi zelf naar de belangrijkste,,
visschersdesa bij Bangoewangi, nl. Moentjar,
welke dank zij den gouverneur van Oost-
Java den heer Van der Plas tot stand gekomen
is, heeft zeer goed gewerkt. He^
vorig jaar heeft het Instituut voor de Zeevisscherij
tijdelijk voor de distributie zorg
gedragen vanaf Banjoewangi : het betaalde
zelfs het vervoer van het zout van Soerabaia
naar Banjoewangi om tot eiken prijs
toch de verstrekking aan den gang te krijgen
DERDE BLAD
Handelaar gearresteerd.
MISBRUIK VAN VERTROUWEN
Dezer dagen werd door de politie aangehouden
de heer H. A. Ghany Aziz, vroeger
eigenaar van het „Shirt House" in de Sluisbrugstraat
te Batavia-Centrum.
De aanhouding geschiedde, naar de „Javabode"
meldt, op aangifte van een Europeesche
firma, die door hem voor een bedrag van ongeveer
’
5000.— is benadeeld. Door het volle
vertrouwen, dat hij bij de firma genoot, mocht
hij bij het toonen van een orderbrief en verzendingsfactuur
van de door hem afgeleverde
hemden, het bedrag dadelijk verzilveren. .De
firma zorgde dan voor de inning van het bedrag
na tot 6 maanden.
Eenige maanden geleden legde de heer
Aziz eenige order-brieven en verzendingsfacturen
over van een Inheemsch mode-magazijn
aan den Postweg-Noord, Batavia-Centrum.
Het bedrag-hiervoor werd ook nu direct, na
aftrek van de gebruikelijke commissie, aan hem
uitbetaald.
Bij de inning van het bedrag door de Europeesche
firma bleek men echter op moeilijkheden
te stuiten. Weliswaar werd de handteekening
door den beheerder van het mode-magazijn
erkend als door hem gesteld, doch de
goederen had hij. nooit ontvangen. Hij had
dit gedaan om den heer Ghanu Aziz aan contanten
te helpen. De benadeelde firma kon
noch van den heer Aziz, noch van het modemagazijn
het bdrag terugkrijgen, zoodat de
politie werd ingeschakeld en de arrestatie van
den heer Ghany Aziz volgde.
Behalve eigenaar van het „Shirt House",
was de heer Ghany Aziz vice-voorzitter van
de Ihlandsche handelsvereeniging en firmant
van den in- en exporthandel Ghandas & Co.
te Batavia. Bij het bekend worden van zijn
malversatie moest hij aftreden als vice-voorzitter
en ontslagnemen als firmant van Ghandas
& Co.
(FpHJSKIETE?
( fjf MAKEN HET LEVEN
k\4|^ ONDRAAGLIJK
feSSI
iwLIT
DOODT ZE met
Zoo /u/s* ontvangen :
Eenige vrienden trachten hem te helpen
door zich garant te stellen, opdat hij niet
in preventieve hechtenis zou worden gesteld,
doch deze pogingen waren vergeefsch. Uit
den aard der zaak verwekte de aanhouding in
Inheemsche handelskringen eenige beroering.
WEER EEN ARSENICUM-VERGIFTIGING.
Kortgeleden is op last van de Justitie in
arrest gesteld de Inheemsche echtgenoote
van den eenigen tijd geleden te Oengaran
overleden gepensionneerd militair De Q. Het
betreft hier een vergiftigingszaak, welke
reeds van 1936 dateert, schrijft de „In. Crt.".
In het bergplaatsje Oengaran stierf toen
onder verdachte omstandigheden de heer
De Q., gepensionneerd sergeant. De lijkschouwing
wees uit, dat de man tengevolge
van arsenicum-vergiftiging was overleden.
De politie heeft het onderzoek in deze
zaak toen reeds ter hand genomen, maar
er konden niet voldoende bewijzen verzameld
worden. Intusschen is de politie waakzaam
gebleven en het is haar tenslotte gelukt,
bezwarend materiaal tegen delnlanndsche
echtgenoote van den overledene aan
te voeren.
Hoewel de vrouw halsstarrig alle schuld
ontkent, werd zij ongeveer een week geleden
op last van de Justitiepreventief gesteld.
Deze zaak vertoont veel gelijkenis met de
Djokjasche vergiftigings-affaire, welke enkele
jaren geleden zooveel opzien heeft
gebaard.
Naar men zich zal herinneren, stonden
toen twee vrouwen-echtgenooten terecht.
Wat de Cultuur -ondernemer van de
♦ WEGVERKEERSWETGEVING
moet weten.
Ten gerieve van hen, die geen tijd hebben en voor wie het ook niet
noodig is de geheele wegverkeerswetgeving te bestudeeren, doch die
kunnen volstaan met het vormen van een inzicht in de voornaamste regels
welke dat verkeer beheerschen.
Prijs fl 090
BOEKHANDEL VAREKAMP £ Co. MEDAN
TELEFOON 1600 — NA 5 UUK 1599
f, .... en natuurlijk wordt het loter
Deze bij de geboorte uitgesproken wensch
zal zeker werkelijkheid worden als Uw
/"f^^Onfi PT) cfcif"]^- I
M^^-^f f^ . OIE7I f\
baby gezond zal opgroeien. Door Uw
kindje dadelijk na de geboorte Kalzan te
geven, legt ge de zekere grondslag voor
een hechte gezondheid. Kalzan vormt een
sterk beendergestel en bevordert het goed
doorkomen der tandjes. Kalzan beschermt
tegen verschillende kinderkwaaltjes en
I^o?^^£ %
jF.^glp" 'SlS*"**^" ""'—
'fj^sS&t&^^'r'r
W^^a^K^' j^'f
voorkomt Engelsche ziekte. Gezonde, jUt *Af'// 'è jf /«" v
sterke ba bies noemt men daarom niel '
w & Ét -'dfgÉH-X
zonder reden Kalzan-babies. Geef baby \"^K^^Êt.'-^l*^Ê^^^^.£ 1
Kalzan en er zal een flink inenscli uit hem , 3§( *«"» "jj wß^p' Ë
groeien. Begin er nog vandaag mee. \\l \&,% \ ;iJB Ü^i.
\ veel ïh K^* 0" m aP°thek"

Te veel water!-Eerst dekou, toen de dooi-Koning Faroeken dr. ir. M. H. Damme
DE STRIJD TEGEN DE ZEE: HIER VERLOOR DE MENSCH.
WAAR-
HEEN ?
EEN WEG
WIJZER,
,overbodig
(ding in
!de?e stre
waar we
gen niet
meer be
staan ....
DE ONDERKO-
NING VAN
ETHIOPIË, de
hertog van
Aosta, onder-
neemt lange rei-
zen om zich op
de hoogte te
stellen van de
culuveering van
de nieuwe Ita-
liaanschekolonie. — In gesprek
met enkele
kolonisten.
EENZAAM
STAAT DE
WATERMO-
LEN VAN
'T PLAATS-
JE HORSEY
in het graaf-
schapNor- folk (Eng.)
in de verlatenheid
van
het door de
zee over-
stroomde
land. Men-
schen konden
tijdig over de
dijken naar
hooger gelegen
oorden
vluchten. Een
groot gedeel-
te van hun
vee echter
verdronk.
MEESTAL WORDT EERST HET KANAAL GEGRAVEN en dan de brug gebouwd, slechts zelden gebeurt dit andersom. Bij de Hembrug is nog een derde mogelijkheid
gevonden. Daar wordt naast de reeds bestaande doorvaart nog een iweede gegraven en wel op een niet alledaagsche manier. Nadat menschenhanden de eerste voorbereidingen
getroffen hebben, doet thans een baggermolen de rest en baggert snel en onberispelijk een weg voor de schepen.
JEF V. D. VIJVER, eerst wel, toen
niet en eindelijk toch weer wel wereldkampioen
amateur-sprinter, vertrok
per K.L.M,-toestel naar Kopenhagen
waar hij enkele wedstrijden
uitkwam. Het afscheid van zijn ouders.
KONING FA-
ROEK VAN
EGYPTE bracht
TOEN WAS HET DE VORST, NU DE DOOI. — Het eerste wat Papanin en zijn metgezellen na aankomst
op Eenzaamheidseiland deden, was hun tenten tegen dekoude te beschermen door *.e te omringen
met muren van ijsblokken. Later dreef de ijsschots langs de Groenlandsche kust Hulpeloos. IJsbrekers
snelden toe en ieder vroeg zich af, of zij op tijd zouden komen om de poolvorschers van hun
door afbrokkeling bedreigde, schots te halen. — I nz e t: De Deen dr. Lange Koch, die meteen volledig
uitgeruste evpeditie op Groenland klaarstond om hulp te bieden.
een bezoek attn de Nederlandsche Expositie te Caïro. Op de afdeeling van de j
P. T. T. werd hij door dr. ir. H. M. Damme rondgeleid.
BAGGERMOLEN CRAAFT DOORVAART ONDER DE HEMBRUG.
JONGE GAST IN ARTIS. — De groote
verzameling dieren van Amsterdams
Dierentuin, „Artis", is uitgebreid
met een driemaanden oud vosje
uit Peru. Vanwege devan het beestje
heeft men nog niet kunnen vaststellen,
of het een zilver- dan wel een
sechura vos is.

De G. G. bezoekt de tabak en opent de Kon. Emma -kliniek
Gistermiddag, kort voor half vijf, bij het
Residentshuis
Een groot aantal nontonners wachtte het
oogenblik af, waarop Zijne Excellentie de
Gouverneur-Generaal zijn rondrit door Medan
zou aanvangen. Vlaggen en wimpels wapperden
in het koele windje. De militaire wacht
stond gereed om de honneurs te bewijzen aan
den vertegenwoordiger van Hare Majesteit de
Koningin in deze landen. Politiemannen liepen
af en aan
Jammer, dat een fijn regentje zijn onmiskenbaren
invloed later op de belangstelling
van de zijde van het publiek liet bemerken!
Eenige minuten na half vijf reden de auto's
voor het Residentshuis, waarin de autoriteiten
plaats namen, die den rondrit meemaakten.
Een hoornsignaal kondigde aan, dat Zijne
Excellentje had plaats genomen in de voorste
auto, en de rit nam een aanvang.
De auto-file sloeg links af, uit den Residentsweg
de Calcuttastraat in.
Onmiddellijk voorbij de brug sloegen de
twee laatste auto's, en op hun voorbeeld de
pers-auto, die de file sloot, direct den Padang
Boelanweg op, hetgeen niet de bedoeling
was; zoodat het drietal wagens de rit door
de Daendelsstraat, Daratweg enz. via het
vliegterrein niet volgde, en zich pas later weer
het gezelschap voegde.
Uitkomend op den Sulthans Maarnoen al Rasjidweg,
ter hoogte van den Djalan Teratai,
reed de stoet voorts naar den Paleisweg,
langs het prachtig en origineel versierde Paleis
van Z.H. den Sultan van Dcli, den spoorweg-overgang
over en voorbij de Massigit den
Djalan Radja op.
Achter de kantoren van de
Waterleiding
rechts af geslagen. Het gezelschap reed vervolgens
door het Sultansgebied, om via den
Pertjoetweg en den Soengei Rengasweg den
Serdangweg te bereiken.
Voorts sloeg de stoet den Pakhuisweg in,
sloeg daar links af den Jan van Oostenweg in
en reed door de Dcli Maatschappij-woonwijk
via het huis van den Hoofdadministrateur en
de Dcli Maatschappijlaan den Cremerweg op.
Vandaar ging het langs de gebruikelijke route,
dus over den Demmeniweg en den Poloniaweg,
naar het huis van den Resident.
Het was een merkwaardige route, welke
was uitgestippeld, een route, welke ging via
meerdere wegen, bijna weggetjes, waar zelfs
Medanners zelden zullen komen. De Landvoogd
zag hierbij niet alleen een represensatief
gedeelte van de Europeesche woonwijken,
maar ook brokstukken van den zelfkant — in
topografischen zin dan — van onze veste.
Gelukkig had de regen niet veel te beteekenen.
Later op den rondrit was er zelfs in
't geheel geen regen meer, al bleef jammer
genoeg wat feestelijk zonnelicht ontbreken.
Er was overal veel belangstelling voor het
passeeren van den landvoogdelijken stoet, en
op meerdere plaatsen toonde vooral de jeugd
haar blijdschap over het landvoogdelijke bezoek.
De rondrit werd medegemaakt door den
Resident en andere Bestuusambtenaren en
door Z. H. den Sultan van Deli.
ONTVANGST DEK SULTHANS.
Kort na terugkeer van den rondrit door de
stad heeft de Landvoogd de Sulthans uit dit
Gewest ten Residentshuize ontvangen.
Het waren de Sulthans van Langkat, Serdang,
Siak en Asahan die, allen gekleed in
jacquet, hunne opwachting bij den Gouverneur-
Generaal kwamen maken. De Sulthan van Dcli
kon, waarschijnlijk wegens gebrek aan tijd
— Zijne Hoogheid had immers deelgenomen
aan den rondrit en was daarbij gekleed in witte
uniform met de lauwertakken —, niet bij
deze ontvangst verschijnen.
Bij de ontvangst waren eveneens tegenwoordig
de hoofden der afdeelingen, waarin de
Sulthanaten gelegen zijn. Zoo was de Sulthan
Van Serdang in gezelschap van den assistentresident
van Dcli en Serdang den heer F.J.
Bruggeman, de Sulthan van Langkat in gezelschap
van den assistent resident van Langkat
den heer F. Steinbuch, de Sultan van
Asahan in gezelschap van den assistent-resident
van Asahan den heer W.J. Muller en de
Sultan van Siak in gezelschap van den assistent-resident
van Bengkalis Mr. H.D. von Meyenfeldt.
Resident Bouwes Bavinck was voorts eveneens
bij de ontvangst aanwezig.
De Gouverneur-Generaal heeft zich geruimen
tijd met de bezoekers onderhouden, en
de ontvangst had in haar geheel een zeer aangenaam
verloop.
DE RECEPTIE.
De vooravond^receptie, door den Landvoogd
en Mevrouw Tjarda en Starkenborgh Stachouwer
gehouden ten Residentshuize, was
zeer druk bezocht. Men kan wel zeggen, dat
alle ambtelijke autoriteiten en vooraanstaanden
uit de particuliere samenleving hunne
opwachting bij den Gouverneur-Generaal kwamen
maken.
De tuin van het Residentshuis, met de fonteinen
in Bengaalsche verlichting, leverde een
bont en feeëriek schouwspel op. Er waren hier
tal van tafeltjes met stoelen geplaatst opdat
ook een deel der gasten hier plaats zou kunnen
nemen. Het weder mocht zich wat dreigend
laten aanzien, de regen kwam gelukkig
pas door toen de receptie teneinde liep.
De gala-uniformen van de Landmacht-officieren
uit Koeta Radja en Medan en de officieren
van de „Kortenaer" en de Rigel", het
statielijke zwart van de jacquetten der vertegenwoordigers
uit de burgerij, en de fraaie
toiletten der dames gaven tezamen met de
fraaie verlichting een imposant ceremonieel
beeld.
De Landvoogd deed zich aan alle gasten
voorstellen en heeft zich daarna met verschillende
voorname figuren uit de verschillende
geledingen van de samenleving ter Oostkust
eenigen tijd afzonderlijk onderhouden.
Naar Toetoengan.
Hedenmorgen acht uur vertrok de Landvoogd
met zijn gezelschap naar de tabaksonderneming
Toentoengan" van de Dcli Maatschappij.
DE SUMATRA POST VAN DINSDAG 15 MAART 1938
VERSIERINGEN LANGS ALLE ROUTES
Landvoogd, begeleid door Ir. P.M. Visser, den hoofdadministrateur van de Dcli
Maatschappij, op de onderneming Toentoengan.
De hoofdadministrateur der Dcli Maatschappij
Ir. P.M. Visser begeleidde de hooge bezoekers.
Langs den weg bestond op sommige plaatsen
den weg groote belangstelling. De weg
naar Brastagi tot aan Arnhemia was afgezet
door poliie ogen die op fsandx can -enke
le politie mtere waren gesporspeert.
Even voor Arnhemia sloeg de stot rechs
den weg naar Soengal in om even later links af
te buigen naar de onderneming Toentoengan.
Bij aankomst ter onderneming waren aldaar
aanwezig de heer J. Lenderink, inspecteur van
de Dcli Maatschappij, de heer G.J. Kouwenaar,
administrateur van Toentoengan, de heer J.G.
Benders, fgd. controleur van Boven-Deli en
Sri Indera Pahlawan wazir Serbanjaman, Datoek
Mohammad Hasan.
Na een rondgang langs den aanplant en bezichtiging
van een droogschuur, reed het geselschap
naar een fermenteerschuur, waar
het sorteeren, persen en afpakken van de tabak
werd gedemonstreerd.
De hooge bezoekers legden groote belangsstelling
aan den dag voor het getoonde en
volgden met aandacht de daarbij gegeven deskundige
inlichtingen.
Nadt het gezelschap nog een wijle ter onderneming
had verpoosd, waarbij ververschingen
werden rondgediend, werd de terugreis naar
Medan aanvaard.
Deze leidde over Soengal naar den weg
van Bindjei naar Medan. Bij Soengal was het
waarlijk een drukte van belang.Heele scholen
v/aren uitgeioopen en stonden met vlaggen gewapend
in de houding de komst van den Gouverneur-Generaal
af te wachten. Overal tooiden
vlaggen de huizen en huisjes en het was
duidelijk te zien dat men zich alom reeds
vroeg had opgemaakt om het grootsche
oogenblik van het passeeren van den Landvoogdciijken
stoet met te missen. Sommigen
waren in hun enthousiastme zelfs zoo ver gegaan.dat
heele gezinnen in het oranje waren
gestoken, met rood-wit-blauwe sjerpen om!
Naar het Deli Proefstation.
Er stond thans een bezoek aan het Dcli
Proefstation aan de Manggalaan op het programma.
Hier waren wederom verschillende autoriteiten
aanwezig ter begroeting. Wij merkten op
den secretaris van de Dcli Planters Vereeniging
Mr. G. Van der Veen (de voorzitter van
de D.P.V., Ir. P.M. Visser, bevond zich in den
stoet) en den directeur van het Proefstation
den heer J.C. Van der Meer Mohr.
De Landvoogd liet zich, terwijl men de verzamelingen
en wetenschappelijke afdeelingen
bezocht, uitvoerig informeeren omtrent een
en ander.
Alvorens het hooge gezelschap echter het
museum bezocht, kwam men in een kleine gehoorzaal
bijeen, waar Ir. P.W. Visser, Mr. G.
van der Veen en de heer J.C. van der Meer
Mohr redevoeringen ter voorlichting hielden.
Ir. P. VISSER HIELD DE VOL
GENDE REDE:
Excellentie, Dames en Heeren,
Bij het bezoek, dat zoojuist aan de onderneming
Toentoengan werd gebracht heeft U
De Gouverneur-Generaal wandelt in
de tabak.
een algemeenen indruk gekregen hoe Deli-tabak
wordt geteeld, gedroogd, gefermenteerd,
gesorteerd en voor verzending gereed gemaakt.
Thans zullen wij gaarne nog eenige onderwerpen,
welke agronomisch en economisch
voor de Deli-tabakscultuur van belang zijn,
nader toelichten. Ik zelf zal een enkel woord
wijden aan de bijzondere landbouwtechnische
positie van onze tabakscultuur, Mr. van der
Veen, Secretaris der D.P.V. zal eenige mededeelingen
doen omtrent de economische positie
en de markt-constellatie van de Sumatratabak,
terwijl de Directeur van dit proefstation
vervolgens een uiteenzetting zal geven
van enkele problemen van de tabakscultuur.
In het algemeen heeft de landbouwtechniek
een dubbele opdracht: aan de eene zijde steeds
werkzaam te zijn ten behoeve van bedrijfsrationalisatie,
aan de andere zijde de intensiviteit,
waarmede het bedrijf geleid wordt, aan
te passen aan de marktprijzen; hoogere
marktprijzen leiden tot intensiever bedrijf, lagere
tot extensiever bedrijf.
Indien nu de factoren, die de oogst beheerschen,
ons alleen interesseeren in zooverre zij
de grootte van den oogst per oppervlakte beheerschen,
zooals bij de suiker, rubber en
palmolie het geval is, zoo is de taak van de
landbouwtechniek, hoe moeilijk die reeds is,
daar toch nog veel gemakkelijker dan bij een
kwaliteits-product als dekblad-tabak, waarbij
de kwaliteit boven alles op den voorgrond
treedt. Geen enkele cultuurmaatregel kan ernstig
overwogen worden, welke de hoeveelheid
blad per oppervlakte eenheid zou verhoogen,
maar schade zou doen aan de kwaliteit van
het product.
De Gouverneur-Generaal en Mevrouw
van Starkenborgh, gezeten bij den ingang
van de Koningin Emma Kliniek.
Hierin ligt het gezonde conservatisme van
het bedrijf, hetwelk niet altijd naar waarde
is geschat.
Ik meen goed te doen, dit met een enkel
historisch voorbeeld te illustreeren.
Ter bestrijding van de slijmziekte, veroorzaakt
door een bacterieele infectie, welke een
der grootste zorgen van de cultuur is en
waarover de Directeur U straks meer zal mcdedeelen,
is ook onder oogen gezien de gronden
tijdens de braakligging te beplanten met
voor deze bacterie niet vatbare vegetatie.
Hiervoor kwam o.a. de Mimosa Invisa in aanmerking.
Met jeugdige enthousiasme zijn groote arealen
hiermede beplant, tot de ervaring leerde,
dat langdurige beplanting met mimosa een
nadeeligen invloed had op de kwaliteit.
Dit voorbeeld is met tal van andere uit te
breiden óver het geheele gebied van cultuurmaatregelen
en die voorbeelden zijn even gemakkelijk
te halen op het gebied der selectie
als dat der bemesting, op het gebied van behandeling
van het geoogste product als op
het gebied van grondbewerking.
Prima kwaliteit is de basis van onze bedrijven.
Om deze reden is een cultuurtechnische
vooruitgang van de dekbladcultuur te
Vergelijken met het bestijgen van een glibberig
bergpad, waar 1 stap vooruit soms 2
stappen terug inhoudt en wordt een groot
deel yan onze energie gebruikt om di e bodemeigenschappen,
die oorspronkelijk aanwezig
waren, voor de toekomst te behouden.
Zonder in bijzonderheden te treden is het
wellichtvan waarde even te illustreeren, waarom
dekblad in eerste instantie een kwaliteitsproduct
is. Van het totale gewicht van een
sigaar, maakt het buitenste omhulsel, het dekblad,
slechts 4 tot 5 procent uit.
Hier staat tegenover, dat de invloed van
het dekblad omgekeerd evenredig is*t.o.v. het
gewicht.
VIERDE BLau
Het uiterlijk van de sigaar en daarmede de
verkoopbaarheid, wordt voor een groot deel
door het uiterlijk van het dekblad bepaald,
maar dat de kleur van de asch, het goed of
minder goed doorbranden en boven alles de
smaak van de sigaar voor een zeer voornaam
deel door dat enkele dekblaadje beheerscht
wordt, heeft tot gevolg, dat aan dit dekblad
zeer hooge kwaliteitseischen worden gesteld.
Zijn hiermede zeer in het kort enkele karakteristieke
moeilijkheden van de dekbladcultuur
geschetst, zoo zou ik gaarne nog willen
wijzen op 'n misverstand t.o.v. de cultuur,
een misverstand dat meerdere malen wordt
aangetroffen.
Door het extensieve gebruik van den bodem
in verband met de lange rotatie-periode, op
v/elke wenschelijkheid de Directeur nader zal
terugkomen, wordt aan de tabakscultuur dikwijls
het karakter van een extentief landbouwbedrijf
toegekend. Hier staat tegenover
dat mij geen tropische cultuur bekend is,
waarbij de verpleging van het te velde staande
gewas en de behandling van het geoogste
product zoo arbeidsintensief is als de tabakscultuur
en deze arbeidsintensivi:eit haar
eerder het karakter van tuinbouw geeft.
Werkt in de rubber op elke drie H.A. één
arbeider, in den veldtijd der tabak loopt de
arbeiderssterkte op tot 7 a 8 arbeiders en
arbeidsters per H.A., waaruit afgeleid kan
worden, dat de tabakscultuur wat arbeidsgelegenheid
betreftt in het geheel niet minder
intensief is dan eenige andere Europeesche
grootcultuur in Nederlandsch-Indië.
Burgemeester Pitlo stelt bij het Gemeente-Ziekenhuis
de commissie van ontvangst
aan den Landvoogd voor.
Mr. G. van der Veen sprak
hierna hei volgende:
Excellentie, Dames en Heeren,
Er is een goed Hollandch spreekwoord, dat
zegt, dat de „cost voor de baet gaat".
Bij Uw bezoek aan de tabaksonderneming
Toentoengan en uit de mededeelingen, die de
Directeur van het Proefstation U straks nog
zal doen, moge een indruk verkregen worden
omtrent de moeilijkheden en zorgen, welke
aan de productie van het Dcli dekblad verbonden
zijn.
Behalve zorgen en moeilijkheden gaat de
productie van het Dcli product tevens gepaard
met hooge kosten. De kostprijs van Sumatratabak
is minstens v 5 maal zoo hoog als die van
ondernemingstabak op Java. Maar de producenten
is het tenslotte te doen om de resultaten,
die met de cultuur van Delitabak worden
bereikt. Aan den hand van de statistiek
over de jaren 1864 — 1936 wil ik U
gaarne enkele mededeelingen daarover doen.
De stipp e 11 ij n geeft aan de opbrengst
in millioen guldens; de zwa r t e lijn de
productie in aantallen pakken van 78 KG.;
de roode lijn de gemiddelde opbrengs ■:.prijs
per pond en de blauwe lij n de gemiddelde
kostprijs.
Dit jaar zal het 75 jaar geleden zijn, dat
Jacobus Nienhuys te Laboehan, gelegen aan
de Belawan-Medanweg, voet aan wal zette.
In het volgende jaar, in 1864, produceerde
hij 50 pakken tabak, welke in Holland gunstig
werden ontvangen.
Daarna vindt geleidelijke uitbreiding van de
tabaksproductie plaats, toen aangelokt door
de goede resultaten, welke met Delitabak verkregen
werden, allerlei pioniers en avonturiers
ook hun geluk met de tabak gingen beproeven.
In de periode van 1884 tot 1890 breidde het
aantal ondernemingen zich snel uit van 72 tot
169. Dit leidde in het jaar 1890 tot een debacle,
door de oogst 52.000 pakken grooter
was dan haar voorgangster, terwijl daar-
enboven de invoer van tabak in Amerika belemmerd
werd tengevolge van een belang-
rijke verhooging der invoerrechten krachtens
de Mc Kinley-bill. In dat eene jaar werd 7
moï.lHoen gulden op den oogst verloren. Het
gevolg was, dat in de periode van 1890 tot
1900 30 ondernemingen gesloten moesten
worden.
De tabakscultuur, met welke men in de jaren
na 1880 ook was begonnen buiten de drie
Sultanaten Serdang, Dcli en Langkat, had zich
verder uitgebreid in Padang en Bedagei, Batoe
Bahra, Asahan, Laboean Batoe en zelfs
in Siak Bengkalis en Tamiang in Atjeh. In
de priode 1900 — 1930 had echter een geleidelijke
terugtrekking van de tabak op de
gronden van de drie Sultanten plaats. De er ■
varing was vaak de harde leermeesters
dat alleen daar met succes tabak ge
worden, waar grond, regenval en i latieve
vochtigheid van de lucht, gustig samenwerken.
Tientallen milioenen gulden zijn op deze wijze
met de tabak verloren.
Omstreeks 1910 werd de tabak op ± 80
ondernemingen gedreven. De grootste oogst
was die van 1912, die meer dan 280.000 pakken
bedroeg.
Tengevolge van de verschepingsmoeilijkheden
in de oorlogsjaren moest tot een belangrijke
inkrimping van de oogsten worden besloten
en werd de productie van 280.000 tot
145.000 pakken teruggebracht. Echter was er
groote behoefte aan tabak, zoodat men met
deze kleine oogsten een hoog rendement behaalde,
met een gemiddelde opbrengst van
over de
’ 3.— per pond. De kostprijs was
inmiddels ook zeer belangrijk gestegen, nl.
van
’
1,50 tot ’1,95. De slump van 1922 was
oorzaak van een belangrijk val in den gemiddelden
opbrengstprijs.
In de volgende jaren kon de productie zich
wer geleidelijk uitbreiden tot een oogst van
240.000 pakken. Oogstjaar 1924 had de grootste
opbrengst in de historie der Delitabak n.L
’ 88.000.000.—
De kostprijs vertoonde in de jaren na 1925
een voortdurende tendenz tot stijgen
De oogsten 1929 en 1930 kwamen met een
kostprijs van ongegveer
’ 1,50 aan de markt,
welke kostprijs zich niet snel genoeg aan de
verlaagde opbrengstprijzen kon aanpassen,
met als gevolg dat op de oogsten 1929 tot
en met 1933 een 30 millioen gulden werd verloren
Van de 72 ondernemingen werden 27
ondernemingen gesloten. De productie werd
tot het niveau van 1885 teruggebracht.
Door het invoeren van deze scherpe, interne,
restrictie en een drastische verlaging van
den kostprijs, kon de Delitabak na 1933
weer op een eenigszins winstgevend peil worden
gebracht, zij het dan ook, dat deze
winsten belangrijk lager zijn dan in periode
vóór de crisis.
Deze statistiek geeft U een overzicht van
de productie, opbrengst en het verbruik
van de Delitabak over de jaren 1930 tot
1937. In vergelijking met de gemiddelde
oogsten van 1900 tot 1929 bdraagt het restrictie-percentage
43^%.
Deze restrictie was noodzakelijk tengevolge
van een ernstigen achteruitgang in de consumptie.
Deze verminderde, vergeleken met
de jaren vóór de crisis, met een 100.000 pakken
per jaar.
Bijgaande grafische voorstelling geeft L
een nadere toelichting over- 't wereldverbruik. .
Hieruit moge blijken, dat Duitschland verreweg
de grootste consument van Delitabak is.
Ongeveer 55 tot 60% van den oogst wordt
naar Duitschland verkocht.
In kwantiteit volgt Nederland en vervolgens
Amerika. Duitschland consumeert
meer de goedkoope tabak, Holland
voornamelijk zandblad en Amerika voetblad.
De kwantiteit, welke Amerika afneemt
en welke vóór de crisisjaren 30.000 pakken
roeg en in het vorige jaar verminderde
tot 7000 pakken, geeft echter geen juist inzicht
in het belang van de Amerikaansche
markt voor Delidekblad, omdat Amerika voor
het voetblad een belangrijk hoogeren prijs betaalt
dan de gemiddelde opbrengstprijs.
Een verlaging van het hooge invoerrecht,
dat van $ 2,27% tot $ 1,50 per Amerikaansch
pond werd teruggebracht en welke het vorige
jaar plaats had, heeft nog niet tot resultaat
gehad een verhooging van den uitvoer
naar Amerika. De shade-grown tabak van
Connecticut wordt een steeds grootere concurrent
van het Delidekblad.
Ook de uitvoer van Sumatra-tabak naar
Duitschland gaat met toenemende moeilijkheden
gepaard. In 1931 werd het invoerrecht
van 8C R.M. per 100 K.G. verhoogd tot 180
R.M. Kocht Duitschland tot in het begin vau
de crisisjaren voor een 40 millioen Mark aan
Indische tabakken, d.w.z. Sumatra- en Javatabak,
in 1934 werd de limiet voor aankoopen
van Indische tabak, door de creatie van een
Ueber Wachungstelle, tot 22 millioen Mark
teruggebracht. Door de instelling van de Aski
(A-uslander Sonder Konto für Inlandzahlungen)
en zoogenaamde compensatie-transactie:.;,
waarvoor de K.P.M. o.a. een tweetal
tabak-schepen in Duitschland kocht, kon
dit bedrag in de jaren 1935 en 1936 nog met
10 millioen Mark worden verhoogd. Voor 1933
is echter het betalingscontingent opnieuw verlaagd;
de Duitsche tabakshandelaren en fabrikanten
zullen niet meer dan 27 millioen
Mark voor aankoop van Indische tabakken
mogen besteden.
De jongste freule Tjarda van Starken-
■]; Stachov-wer stapt bij het Dcli
Proefstation in de auto.
(Zie vervolg ommezijde van dit blad)

Deze ernstige marktconstellatie noopte de
Directie van de Delische tabak-maatschappijen
de vorige week om op oogst 1938, welke thans
geplant wordt en de oogst, die het volgend
jaar geplant zal worden opnieuw een restrictie
van ± 35.000. pakken toe te passen en deze
oogsten te verminderen tot 125.000 pakken.
Elk jaar blijft het thans voor de Delitabak
een vechten om het noodige afzetgebied te
behouden, en bijgaande graphiek toont dan
ooa aan, in welke belangrijke mate de Delitabak
daarbij afhankelijk is van een 3-tal landen.
Ten slotte sprak de heer J.C. van
der Meer Mohr.
die in een uitvoerige rede onder andere de
tot standkoming van het Dcli Proefstation in
herinnering bracht, dat geboren is uit den
nood der planters een goed product te verkrijgen.
De eerste stoot voor de tot standkoming
van het Dcli Proefstation werd gegeven toen
in de bibit een ziekte voorkwam die veel gelijkenis
vertoont met de aardappelziekte en
weshalve de hulp werd ingeroepen van Prof.
Treub, den toenmaligen directeur van 's Lands
Plantentuin te Buitenzorg, die Dr. Breda de
Haan naar Dcli afvaardigde om een onderzoek
in te stellen. In September 1894 volgde
laboratorium-onderzoek, waarna eenige jaren
deskundigen van 's Lands Plantentuin geregeld
heen en weer reisden van Java naar Deli.
In 1906 werd hierin verandering gebracht
en kwam het Dèli Proefstation tot stand, dat
aanvankelijk werd ondergebracht in particuliere
woningen.
Het was Prof. Cosquino de Bussy, de directeur
van het Dcli Proefstation die plannen opwierp
een eigen gebouw te stichten, hetgeen
in 1913 geschiedde, sinds welke datum het
tegenwoordige gebouw bestaat.
De heer van der Meer Mohr gaf voorts een
uiteeenzetting van de werkwijze van het Dcli
Proefstation, waarbij hij er de aandacht op
vestigde dat de eischen steeds meer gespecificeerd
worden en dat het van belang is dat
men uiterst voorzichtig te werk gaat. Verbetering
der gewassen langs verscheidene wegen
en met velerlei hulpmiddelen heeft de
voortdurende zorg en aandacht van het Dcli
Proefstation. Op enkele punten weidde de
spreker uit, zooals de kwestie der slijmziekte,
de schade berokkend door enkele insecten en
de bestrijdingsmethoden. Speciaal vestigde hij
ook de aandacht op spikkelziekte, welke uiteraard
voor tabak, bestemd om als dekblad
te dienen, funest is. Belangwekkend was ook
het betoog dat de planters vooral voor de
bibit speciale zorg hebben en daarvoor meermalen
de beste grond afstaan, daar men zonder
goede bibit nimmer goede resultaten kan
bereiken.
Over de chemische afdeeling zeide de directeur
van het Dcli Proefstation nog dat in
het afgeloopen jaar acht honderd monsters
werden ontvangen en ongeveer duizend analyses
werden gemaakt, terwijl voortdurend
op drie honderd stations regen- en andere
waarnemingen worden gedaan, welke evenals
de gegevens van de Gouvernements-seismograaf,
die onder berusting is van het Dcli
Proefstation, naar Java worden gezonden.
Naar het Gemeente-Ziekenhuis.
Voor het Gemeente-Ziekenhuis, en meer nog
voor het T.8.C.-Ziekenhuis daarachter, was
het een belangrijke en feestelijke dag. Een dag,
die uiterlijk door vroolijke, fraaie versieringen
werd gemarkeerd.
Omstreeks elf uur arriveerden de Landvoogd
en zijn gezelschap, komende van het
Dcli Proefstation, aan het ziekenhuis, waar ter
begroeting aanwezig waren de burgemeester
en mevrouw Pitlo, de inspecteurvan den Dienst
der Volksgezondheid voor Noord-Sumatra
Dr. E.R. Pflugbeil, de wethouder van bedrijven
Mr. R.F.E.M. Romme en mevrouw Romme, de
waarnemend directeur-geneesheer van het ziekenhuis
Soetan Assien Tahar Datoek Mangkoeto,
Raden Pirngadi, en Diapari Siregar,
artsen aan het ziekenhuis en Zuster A.E. Smit,
hoofdverpleegster.
Na den rondgang door het ziekenhuis wandelde
het gezelschap naar het tegenover gelegen
T.8.C.-Hospitaal (Koningin Emma Kliniek),
alwaar de Landvoogd werd ontvangen
door den burgemeester en mevrouw Pitlo, zoomede
de leden van het dagelijksch bestuur
der vereeniging tot bestrijding der tuberculose
ter Oostkust van Sumatra met hunne dames,
te weten Dr. W. Kouwenaar, den gewestelijken
Gouvernements arts den heer. M.J. Bosma, den
heer B. de Nie, agent van de Nederlandsche
Handel Maatschappij, Dr. J.H.A. Gerlach, geneeskundig
leider van de gewestelijke afdeeling
Sumatra's Oostkust van de S. C. V. T.
(Stichting Centrale Vereeniging tot bestrijding
der Tuberculose) en Zuster H. J. Huvers,
hoofdverpleegster.
De burgemeester Mr. C. Pitlo hield een
toespraak waarin hij namens de vereeniging
zijn bijzondere erkenlijkheid betuigde voor de
welwillendheid van den Gouverneur-Generaal
het ziekenhuis te willen openen, voor zoover
dit reeds gereed is. Daarbij bracht Mr. Pitlo
in het bijzonder dank aan H. M. de Koningin,
door Wier hooge toestemming het ziekenhuis
den naam mag dragen van wijlen Koningin
Emma: „Koningin Emma Kliniek." De heer
Pitlo vestigde er de aandacht op dat deze
kliniek niet het karakter van een sanatorium
heeft, waarbij de verpleging op den voorgrond
staat, doch in de eerste plaats 'een
instituut is voor therapeutische behandeling,
volgens de modernste methoden. Dit neemt
niet weg dat ook andere verrichtingen ter
bestrijding van de tuberculose uiteraard niet
worden nagelaten, in verband waarmede de
heer Pitlo het Consutatiebureau noemde.
De heer Pitlo bood den Gouverneur-Generaal
vervolgens een jaarsverslag aan, waarin
alle belevenissen van de vereeniging en de
totstandkoming der kliniek zijn opgenomen,
waarop Jhr. Mr. A.W.L. Tjarda van Starkenborgh
Stachouwer het lint doorknipte, daarbij
de hoop uitsprekende dat de kliniek aan haar
hooge bestemming moge voldoen. ,
Nadat het gezelschap een rondgang door het
gedeelte had gemaakt dat reds gereed is, werden
ververschingen aangeboden, waarna ac
stoet weer koers zette naar het Residentshuis.
Vanmiddag
zou de Gouverneur-Generaal een bezoek brengen
aan den Sultan van Dcli, waarna om acht
uur hedenavond het galadiner zou plaats vinden.
Om half tien zou het Landvoogdelijk gezelschap
het galabal in de Witte Sociëteit bezoeken.
DE SUMATRA POST VAN
Nederlandsche vrouw vocht mede
als Servische Jeane d'Arc.
HET BEWOGEN LEVEN VAN
JEANNE MERKUS.
Dochter van Gouverneur-Generaal streed op
den Balkan.
Het is niet algemeen bekend, dat aan den
opstand tegen het Turksche gezag, die in de
zeventiger jaren Bosnië en Herzegovina in beroering
bracht, een Nederlandsche vrouw met
hart en ziel heeft deelgenomen.
Deze vrouw,- Jeanne Merkus geheeten, heeft
een ware Jeanne d'Arc-rol gespeeld in den
bloedrgen opstand, die de aanleiding was tot
den oorlog van Servië en Montenegro tegen
Turkije en toen deze krijg ongelukkig voor de
Christenstaten dreigde af te loopen, tot den
Russisch —Turkschen oorlog van 1977—'78.
Over Jeanne Merkus vertelt de heer S. A.
Reitsma in het „Haagsch Maandblad" interessante
bijzonderheden, die de schrijver door
een toeval op het spoor is gekomen. In September
1936 in Serajewo vertoevend, kocht hij
daar een boekje van zekeren Charles Yriarte,
getiteld: „Bosnië et Herzégovine, souvenirs
de voyage pendant I'insurrection". In dit
boekje vond de heer Reitsma voor het eerst
den naam van Jeanne Merkus vermeld. Yriarte
deelt namelijk in zijn souvenirs mee, dat hij
„de Nederlandsche heldin" eenige malen in
het toenmalige Ragusa — thans Dubrovnik—
heeft zien rondwandelen in gezelschap van het
bendehoofd Liubibratic. Hij beschrijft Jeanne
Merkus als een jonge dame van tusschen de
25 en 30 jaar, die ongeacht de financieele
hulp, die zij verleende, ook deelgenomen heeft
aan strooptochten op Turksch gebied en daarbij
blijk heeft gegeven van groote koelbloedigheid
en persoonlijke dapperheid. Zoo zou een
Fransche officier Barbieux, die ook in de gelederen
der opstandelingen streed, het fort
Proesecca met dynamiet hebben willen opblazen.
Echter op het laatste oogenblik weigerden
drie opstandelingen, welke door het lot
aangewezen waren de lont aan te steken,
waarop zij zich moedig voor dat werk beschikbaar
stelde. Dit was den wankelmoedigen te
veel, het aanbod werd niet geaccepteerd en
één der mannen belastte zich met het gevaarlijke
werk, dat echter geen resultaat had, omdat
de lading dynamiet bevroren was en niet
tot ontpoffing kwam. Men keerde zich toen
tegen het fort Tsarina, dat ook door de Turken
bezet was.
Bovendien vertelt Yriarte, dat Jeanne Merkus
groote sommen gelds aan den Russischen
agent Vesselitsky ter hand stelde en dat zij
door bemiddeling van Barbieux eenige Kruppkanonnen
liet aankoopen en deze via de passages
van Kleck en Sutorina ter beschikking van
de opstandelingen stelde, daardoor vervoer
over neutraal Oostenrijksch gebied voorkomen
werd.
Nog vermeldt de schrijver, dat de Hollandsche,
tegelijk met Liubibratic en anderen door
de Oostenrijkers gevangen genomen werd. De
geheele bende werd geïnterneerd met uitzondering
van Jeanne Merkus, die naar Belgrado
wist te gaan en zich bij het Servische leger
liet aanwerven.
„Onze Johanna.”
i ot zoover de mededeelingen van Yriarte
die de heer Reitsma naderhand in andere
bronnen bevestigd vond. Zoo is het boek van
prot. Slobadan Jovanovic. „Vlada Milana Ob-
en?"a'' ($f regeering van Milan Obrenovic)
in i926 te Belgrado verschenen, dat het volgende
omtrent Jeanne Merkus verhaalt-
„ln het jaar 1876 werd de Roode-Kruisvereeniging
opgericht: aan het feest namen de
80 patenten.
De geleerde is houder van
meer dan tachtig Amerikaansche
en buitenlandsche
patenten, verworven gedurende
een dertigjarig onder-
zoek naar nieuwe en goedkoopere
wegen voor de papiervoorziening.
De kroon op
zijn werk vormt zijn laatste
ontdekking: papier gemaakt
van stroo, allerhand onkruid,
moerasgras, zeewier
en andere planten.
„Dit is mijn grootste prestatie,
zeide hij, toen hij een
klein stukje papier toonde,
dat uit tarwehalmen was
vervaardigd.
De papierprijs zal — volgens
den uitvinder — tot
3/5 kunnen dalen en daarbij
zal het product in allerlei
opzichten beter zijn: buigzamer,
minder bros als het in
de zon heeft gelegen en minder
doorschijnend, daarbij
zal het minder inkt opnemen
en een scherper afdruk
geven.
vooraanstaande Belgrader families deel en de
opwinding was zoo groot, alsof de oorlog den
volgenden dag reeds zou beginnen. In Maart
dook in Belgrado een zekere juffrouw Johanna
Markus of Merkus op, die bij ons „Merkusova"
genoemd werd. Zij was een jonge, rijke,
maar lang niet mooie Hollandsche, die op Java
geboren was en die inKonstantinopel leefde.
Zij had dienst gedaan in den staf van Liubigratic.
Daar zij mannenkleeren droeg en paard
reed, was zij bekend als de amazone van den
opstand in de Herzegowina. Belgrado leek wel
dol te zijn op deze vrouwelijke revolutionnaire
De dichter Jura Jaksic zong:
F
of vertaald: Onze Johanna, niet die van Orleans
en toch haar gelijke, zoo rein als een
engel!
De opwinding van patriottisme was overweldigend,
zij moest zich uiten. De burgerij van
Belgrado organiseerde ter eere van onze Jeanne
van Orleans een fakkeloptocht. Zij (juffrouw
Merkus) verscheen op het balkon met
een Montenegrijnsch mutsje op een reusachtige,
blonde haardos en deze vrouwelijke verschijning
met de mannenmuts, welke aan een
carnavalsmaskerade herinnerde, verwekte een
grooter enthousiasme, dan wanneer Peko Pavlovic
zelf (het hoofd van den opstand, opvolger
van Liubibratic) verschenen was."
„Tante Jennen”.
Met dit al was de heer Reitsma nog niet
veel wijzer omtrent het eerdere en latere leven
van Jeanne Merkus. Wie waren haar Nederlandsche
ouders? Wat had haar bewogen
zich in het Servische avontuur te storten?
Wat was er later van haar geworden? Het
toeval kwam den heer Reitsma al weer te
hulp. Hij vertelt:
„In gezelschap sprekende over de mysterieuze
figuur dezer strijdbare landgenoote,
riep plotseling een der aanwezige dames mij
toe: dat was mijn tante Jenny Merkus, dochter
van den oud gouverneur-generaal van Indië,
mr. Pieter Merkus. Daarmede kreeg ik
den draad in handen om verder te zoeken,
want de dame in kwestie herinnerde zich weinig
anders, dan dat „tante Jenny" in Turkije
meegevochten had, altijd heel zonderling deed
en men daarom bij de familie blij was wanneer
zij weer vertrok. In Utrecht, waar de deftige
Merkus in 't Maliehuis aan de Maliebaan woonde,
was 't altijd een schrik geweest, als zij met
een groote veer op den hoed aanbelde of als
zij logeerde en de eene sigaar na de andere
opstak. „Rook in 's Hemelsnaam niet als de
huisknecht je ziet", zeide haar broer en do
rust in huis keerde pas weer als de zonderlinge
Jenny naar de Rivièra teruggekeerd was.
Van haar vader is bekend, dat hij een zoon
was van een predikant uit Naarden, die gehuwd
was met Jeanne de Moucheron, een
Waalsche domineesdochter. Als jong jurist
naar Indië vertrokken, was mr. Pieter Merkus
in 1829 reeds lid van den Raad van Indië,
waar hij den 22en September 1830 trouwde
met Wilhelmina Niclasina Cranssen, de gescheiden
vrouw van den Leidschen hoogleeraar
C. L. Blume. In de veertien jaren, dat dit
huwelijk duurde, schonk vrouwe Merkus ha;.r
man, die in 1840 waarnemend en in 1841 definitief
gouverneur-generaal van Nederlandsch-Indië
geworden was, niet minder dan
vier zoons en vier dochters. Het zesde kind in
de rij was Jeanne, genoemd naar haar grootmoeder
Jeane de Moucheron. Zij werd dp>i
Hen October 1839 in Batavia geboren.
***
In 1844 stierf mr. Merkus te Soerabaja. Met
groote praal werd zijn stoffelijk overschot van
den huize „Simpang" naar de Citadel overge-
Kranten van afval.
Amerikaansche vinding maakt papier goedkooper.
Stroo en andere afvalproducten
van den landbouw
zullen de grondstof
vormen der fabricage
van papier en
synthetische katoen, volgens
dr. F. W. Hochstetter,
Amerïkaansch geleerde
en uitvinder van
het proces.
Nog geen jaar geleden deelde
dr. Hochstetter mede, dat
hij een proces had ontwikkeld,
dat het mogelijk maakte
inkt en andere verontreinigingen
te verwijderen uit
krantenpapier en ander
papierafval. Het papier was
daardoor opnieuw voor gebruik
geschikt.
Dr. Hochstetter meent dat
zijn laatste vinding onbeperkte
mogelijkheden heeft.
De boer zal profijt trekken,
daar waardelooze afval verkoopbaar
zal worden. Uitgevers
van kranten en tijdschriften
zullen de papierprijzen
zien dalen. En de
snel verminderende houtreserves
zullen gespaard kunnen
worden.
i" iiniitn iiiiiiiiiiiiimiiimiiii 111111111■i■■i >__
"'"
= * Stroo, onkruid, moerasgras, zeewier en
E andere planten zullen als grondstof
dienen voor de fabricage van papier, E
kunstzijde, cellophaan, schietkatoen, jjj
verfstoffen en cosmetische artikelen.
rmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiimi minimi
Synthetische katoen.
Een chemicus, ivien de
synthetische katoen ter analyse
was toegezonden, rapporteerde,
dat het katoen
DINSDAG 15 MAART 1938— VIERDE BLAD
was, die op een of andere
wijze behandeld was. Toch
was zij gemaakt van een
handvol geel stroo. Deze synthetische
katoen, vrijwel zuivere
cellulose, kan worden
gebruikt voor de vervaardiging
van kunstzijde, cellophaan,
schietkatoen en matrasvulling,
naar dr. Hochstetter
meedeelde. De chemische
industrie kan haar gebruiken
als grondstof voor
verfstoffen, vernissen en cosmetische
artikelen.
Het geheim van het proces
ligt in de onttrekking der
niet-vezelachtige houtstoffen
aan het ruwe materiaal. Na
de behandeling moet het product
gebleekt worden; het is
dan sneeuwwit en gelijkt op
houtpulp.
Er is, volgens de „Tel."
een ontwerp gemaakt voor
de stichting van een groot
aantal fabrieken in verschillende
deelen der Vereenigde
Staten; op ruime schaal zal
de uitvinding hier worden
toegepast.
bracht en daar bijgezet. Mevrouw Merkus repa
trieerde spoedig daarna met haar groote kinderschaar
naar Amsterdam, woonde daar op
de Keizersgracht, doch vestigde zich spoedig
in Den Haag, waar zij den 19en April 1848
overleed. Het gezin spatte toen elkaar, zoo
kwam de 9-jarige Jeanne in huis bij haar oom
in Arnhem, den Waalschen predikant Merkus
Haar sterk religieuze aanleg werd hier nog
meer ontwikkeld. In die mate, dat toen 2ij
meerderjarig geworden was en de beschikking
kreeg over een groot fortuin, zij een reis naar
Palestina ondernam. Zoo vast was haar geloof
in den komenden Christus, dat zij in Jeruzalem
een stuk grond kocht en daarop een huis liet
bouwen, dat bestemd zou zijn, den Heiland te
ontvangen.
In Palestina groeide haar afkeer tegen de
„ongeloovigen". Zij besloot haar persoon en
haar fortuin in dienst te stellen van het Christendom
en het Turksche regime te bestrijden,
waar dit maar mogelijk was. Zoo voerde haar
weg in 1875 naar den Balkan, waar zij in verbinding
trad met Liubibratic en de internationale
supporters van dezen opstandeling. Men
heeft gezien met welk gevolg. Zij was toen 30
jaar oud, ouder dan de geciteerde geschiedschrijvers
meenden.
Hoe Jeanne Merkus uit Servië teruggekomen
is, is bij de nu nog levende familieleden niet
bekend. Wel weet men, dat zij na terugkomst
tijdelijk in Parijs woonde, soms ook aan de
Riviéra en dat zij eenige brochures over de
drankbestrijding het licht deed zien.
Al haar reizen en trekken, de Palestijnsche
bouwonderneming, het Servische avontuur,
hadden ten slotte een groot gat in haar fortuin
geslagen. Van haar goedgeloovigheid en
mildheid werd door velen misbruik gemaakt.
Het eenige, wat zij nog bezat, was het huis in
Jeruzalem, dat door een Turkschen gemachtigde
beheerd werd en natuurlijk onverkoopbaar
was, Bovendien betwistte de Turk den
eigendom, bewerende, dat het huis hem indertijd,
geschonken was.
Zoo keerde zij straatarm in Utrecht terug,
waar het Diaconiebestuur een kamer in het
Diaconessenhuis te harer beschikking stelde en
haar vroomheid kennende, voor haar onderhoud
zorgde. Hier overleed zij den Hen Febr.
1897 op 57-jarigen leeftijd. Op de Algemeene
Begraafplaats te Utrecht werd zij begraven,
Een eenvoudige steen dekt het graf van haar,
die eens als een Servische Jeanne d'Arc goed
en bloed veil had gehad voor de zaak der onderdrukte
Christenheid op den Balkan."
Orleans.
ONZE WEST.
De bauxiet-industrie in Suriname.
Amerikaansche bedrijvigheid midden in het oerbosch. Zeeschepen verroeren het erts,
dat voor de vervaardiging van aluminium verwerkt wordt. over de
Cottica-rivier naar New -
Een reisje naar Moengo.
Wanneer ik te Paramaribo aan boord ga
van den gouvernementsstoomer, die een wekelijkschen
dienst onderhoudt tusschen Paramaribo
en de hoofdplaats van het district
Marowyne Moengo, is het kwart voor zeven
in den ochtend, zoo vertelt Otto J. Wong in
het „Alg. Hbld.". De zon, een groote schitterende
bol aan den horizon, zendt haar stralen
over het spiegelgladde watervlak van de Surinamerivier;
de voorbode van een schitterenden
dag.
En het is met dit goede vooruitzicht, dat
wij enkele minuten later de breede rivier langzaam
ai'stoomen. Het. gaat hier langs lage
groene oevers, begroeid met vele ranken en
klimpïanten. Hier glanzen aan beide oevers
der -ivier de witte gebouwen der koffie en suikerplantages,
die scherp afsteken tegen het
wondermooie groen van 't geboomte. Plantages,
die vroeger voor hun eigenaren een ware
goudmijn beteekenden, en nu, hetgeen men
reeds aan de hooge fabrieksschoorsteenen kan
Kien, die door groote kraanvogels in bezit zijn
genomen, in kennelijken staat van verval verkeeren.
Het water van de rivier heeft hier een geelbruine
kleur, veroorzaakt door het afgesehuurdê
gesteente der groote rivieren, dat
geruimen tijd in het water blijft drijven. Deze
kleur wordt verder op hoe langer hoe donkerder-,
en als we dan tegen den middag de
Cottica-rivier opvaren is ze geheel zwart
geworden.
Na van Paramaribo een afstand van honderd
mijl te hebben afgelegd komen we te
Moengo aan, den zetel van het district Marowyne.
Mijn eerste gewaarwording was, dat we
op de verkeerde plaats terecht waren gekomen,
want wij bevonden ons hier hoewel midden
in de jungle, in een dorp vol Europeesche
of liever gezegd Amerikaansche bedrijvigheid.
Men vindt er een modern ziekenhuis,
voorts bioscopen, sportvelden en zwembaden.
Hier op Moengo bevindt zich nl. een der grootste
bauxietafzettingen. Naar ruwe schatting
tien millioen ton.
Ofschoon in het nabijgelegen Demerary
(Britsch Guyana) ook groote voorraden voorkomen,
vindt de exploitatie in Suriname op
grooter schaal plaats omdat het aluminiumgehalte
hier hooger is. Voor de winning en
bewerking van dit metaal heeft zich een wereldtrust
gevormd, nl. de Republic Mining
and Manufacturing Company of Philadelphia,
die in verschillende landen vertakkingen heeft,
en die ook hier den scepter zwaait. Het materiaal
dat in de Vereenigde Staten wordt verwerkt,
komt bijna in hoofdzaak uit Suriname
en uit de mijnen van den staat Arkansas.
Vijfentwintig jaren geleden wist niemand
in Suriname van het bestaan van bauxiet af.
Het roode gesteente, afkomstig van de heuvels
meer of minder dicht bij de hoofdstad
gelegen, wordt stuk geslagen en gebruikt voor
de verharding van wegen. Het was de verdienste
van de Amerikanen, dat zij die dit toevalliger
wijze ontdekten, op groote schaal een
onderzoek naar de vindplaatsen hebben ingesteld.
Aan de kust welke geheel vlak is, wordt in
hoofdzaak de landbouw uitgeoefend, maar
enkele mijlen verder gaat deze vlakte over in
heuvelland. Hierin komen de bauxietafzettingen
voor. Het zijn meerendeels heuvels, die
zoo uitgestrekt zijn, dat er wel millioenen ton
bauxiet opgestapeld liggen, zoodat men wel
naar schatting ruim honderd jaar noodig zal
hebben om alles af te mijnen.
De Surinaamsehe Bauxiet Maatschappij,
zooals gezegd een dochtermaatschappij van de
Amerikaansche, heeft de zaak op grootscheepsche
wijze aangepakt. Moengo bood als
uitgangspunt voor haar exploitatie, vele voordcelen
boven de meeste vindplaatsen ter wereld.
De Ccttica-rivier is nl. de eenige rivier
m Suriname die niet van 't bergland komende,
via het heuvelland de vlakte bereikt Ze
stroomt geheel door de vlakte evenwijdig aan
de kust maakt geen stroomversnellingen en
1S zoo diep dat schepen van groot tonnage
Moengo kunnen bereiken. Daarbij komt de
gunstige omstandigheid, dat de bauxietheuvels
van Moengo zich tot de rivier, de plaats
van inladmg uitstrekken, hierdoor is kostbaar
vervoer van de vindplaats naar schip vervallen.
Het beneden-gedeelte van de Cottica-rivier
dat in een vorige eeuw van zoo groot belang
is geweest door de talrijke plantages langs
haar oevers, wordt nu nog steeds bewoond
door landbouwers, die hun producten naar Pa
ramaribo ter markt brengen.
Het boyengedeelte is het gebied van de
boschnegers, de afstammelingen van weggeloopen
slaven uit de vorige eeuw. Zij bouwden
hunne dorpen op de hooge rivier-oevers en
hadden den heuvel Moengo ook voor dit doel
uitgekozen. Ze hadden echter nooit kunnen
vermoeden, op welk kostbaar gesteente hunne
hutten stonden, nog minder dat door nijvere
handen en groot kapitaal, zulk een moderne
nederzetting zou verrijzen, al Moengo nu is.
Hoe men te werk gaat.
Wanneer men hoort spreken van de bauxietmijnen
van Moengo moet men zich nier>voorstellen,
dat het onderaardsche schachten, tunnels
enz. zijn, waaruit het erts naar boven
wordt gehaald. Men hakt eenvoudig in den
massieven rotswand en wel zoo lang totdat
men op een zekere hoogte boven het hoogste
peil van den rivierwaterstand komt, anders
zou men loozingsbezwaren krijgen. Het valt
te begrijpen, dat dit hakken niet altijd gemakkelijk
gaat, soms komt er een hoeveelheid dynamiet
aan te pas.
Door Diesel-grijpers wordt nu het erts gegrepen
en in de lorries gedeponeerd, die het
naar de fabriek vervoeren. Het doel nu van
de fabriek te Moengo is het product voor de
verscheping als erts op een doelmatige en
goedkoope wijze mogelijk te maken. Het
wordt daarom eerst vervoerd naar de crushers,
die te groote steenblokken tot kleinere
stukken ter grootte van een vuist stukmaken.
Deze stukken worden van hier uit vervoerd
naar een waschinrichting en van alle losse bestanddeelen
ontdaan. Het water komt door
buisleidingen in de groote moerassen, die als
regel elke bauxietafzetting omringen. De neerslag
van de kleibestanddeelen verhoogt langzaam
deze „zwampen," zooals de moerassen
ter plaatse genoemd worden.Gewasschen bauxiet
is zwaar. Voor een economischen export
wordt het daarom verhit in groote roteerende
droogovens en daarna opgeslagen in groote
silo's, van waaruit het wordt vervoerd naar
de laadruimen der schepen.
De Surinaamsche Bauxiet Mij. vervoert het
product in eigen schepen. Deze schepen varen
de Cottica op tot Moengo, doch moeten terugkeerend,
een eind gesleept worden. De importhaven
in de Vereenigde Staten is New-Orleans.
Hier ondergaat het bauxiet eenige bewerking,
voordat het verscheept wordt naaide
Scandinavische landen, die dank zij den
talrijken watervallen, over goedkoope electriciteit
beschikken, benoodigd voor de eind-bewerking.
Moengo heeft een gemiddelden uitvoer van
170.000 ton per jaar. In het afgeloopen jaar
1937, bedroeg de uitvoer 392.329 ton, hetgeen
een record beteekent. Ter afhaling van deze
hoeveelheid erts bezochten 146 schepen Suriname,
hetgeen ook een record is.
Het spreekt vanzelf, dat, gelet op de groote
voorraden, de uitvoer nog veel grooter zou
kunnen zijn. in hoofdzaak wordt echter het
z.g. witte bauxiet uitgevoerd, daar dit een
hooger gehalte aan aluminium bezit. Er bevindt
zich echter in de omstreken van Moengo
evenwel ook het roode of ijzerhoudende bauxiet,
dat echter alleen bewerking vindt in Canadeesche
fabrieken, die het product halen
uit Frankrijk door middel van terugkeerende
graanschepen.
Langs de Marowyne-rivier worden ook bauxietafzettingen
gevonden, ook zijn er tallooze
stroomversnellingen en watervallen, die de benoodigde
electrische energie zouden kunnen
leveren, doch helaas maken deze de rivier voor
groote schepen tevens onbevaarbaar.
Bibliotheek Oostkust v. Sumatra Instituut
GEOPEND OP WOENSDAGEN VAN
6 — 7.30 uur n.m in het GEBOUW der
DELI PLANTERS VEREENIGING a. d.
Boolweg te Medan.
Opgaven voor lidmaatschap en inlichtingen
by den Bibliothecaris, den heer
C. KUIPEBS
p. a. N. V. DELI MAATSCHAPPIJ
526 MEDAN