Open Boek - Gouden Penseel voor Sinterklaas - jsw

OPEN BOEK
JSW JAARGANG 93, NOVEMBER 2008
14
Na De gele ballon tekende Charlotte Dematons
weer zo’n geweldig verhaal: Sinterklaas.
Beide prentenboeken zijn prachtige kijk- en
zoekboeken. Sinterklaas werd bekroond met
de Gouden Penseel en houdt voor jong en oud
de traditie van het Sinterklaasfeest levend.
In de aanloop naar 5 december gaan
we in deze aflevering van Open Boek alvast
aan de slag met dit prentenboek.
Jos Walta
Gouden Penseel voor Sinterklaas
Op tweepaginagrote tekeningen in Sinterklaas (uitgeverij Lemniscaat) is een overzichtssituatie met heel veel details
getekend, waar de kijker zelf op kan inzoomen om verrassende, humoristische en verbazingwekkende ontdekkingen
te doen. Het verhaal begint niet na de titelpagina; vanaf de voorkant tot de achterkant maken de tekeningen deel uit
van het verhaal. Een verhaal dat het hele sinterklaasgebeuren chronologisch in beeld brengt: hoe Sinterklaas in
Spanje woont, met de stoomboot naar Nederland gaat, de hulpsinterklazen inschakelt, de pakjes laat bezorgen,
terugvaart en op 6 december doodvermoeid zijn verjaardag viert met al zijn pieten in Spanje.
Er is een grote vloerprent gemaakt, gebaseerd op het boek, waarmee de kinderen op hun knieën kunnen kijken
en ontdekken. Op beide kanten staan zes illustraties uit Sinterklaas. (Een dergelijke vloerplaat is kortgeleden
ook bij De gele ballon verschenen.)
LESSUGGESTIES
Hieronder volgen, als voorbereiding op het sinterklaasfeest, enkele lessuggesties aan de hand van het boek Sinterklaas.
Presentatievormen en zoekopdrachten
Het prentenboek kan door de grote illustraties aan de hele groep gepresenteerd worden. Elke prent betreft een episode
uit het sinterklaasverhaal. Als je er drie weken voor het sinterklaasfeest op school mee begint, kan er elke dag een
prent aan de beurt komen. De prent van de dag ervoor haal je terug en de nieuwe behandel je uitgebreid. Bij iedere
prent past wel een (couplet van een) liedje of versje. Na het presenteren van de prent, kunnen de kinderen met z’n
tweeën de prent verder bekijken of gebruik maken van de vloerplaat. Zo kunnen ze zelf details ontdekken.
Daarnaast kun je ook een zoekopdracht
geven. Daarvoor gebruik je de suggesties
op de achterkant in tekeningen en tekst.
Getekend staan: Sinterklaas, piet in paars
pak met gele strepen, de schimmel, piet
in geel pak met rode strepen, de dikke piet

met het blauw-oranjepak (snoeppiet), oranje piet met zak, groene piet, en de poes. In de
tekst staan: de snoeppiet, de verkleedpiet, de piet die zijn pet kwijt is, de opperpiet, de
zeurpiet. Alle pieten hebben hun eigen bordje en bedje.
Deze zoekopdrachten horen bij het hele boek. Ieder personage kan door het verhaal heen
gevolgd worden.
De zoekopdrachten kun je ook formuleren op basis van onderstaande informatie, bedacht
door het tweetal kinderen of door oudere leerlingen. De resultaten van de zoekopdrachten
kun je terughalen voordat de nieuwe prent wordt gepresenteerd.
De structuur van de les ziet er dan als volgt uit:
Presenteer de prent en vraag over welk stukje van het Sinterklaasverhaal die gaat.
Wat weten de kinderen er al van?
Vertel zelf het verhaal bij de prent. Dat kan op een beschrijvende manier en/of een
belevende manier vanuit een of meer personages.
Zing een bijbehorend liedje.
Laat de kinderen in tweetallen kijken en zoekopdrachten uitvoeren.
Bekijk de prent nogmaal en verbind daaraan de resultaten van de kijk- en
zoekopdrachten.
Per prent wordt een beknopt overzicht gegeven, waarin de aandacht op enkele details
wordt gevestigd.
Voorkant. De pieten schilderen het woord SINTERKLAAS op een rode achtergrond.
In het boek komt die niet terug. Waar zou het de achtergrond van kunnen zijn? Ze
schilderen ook de naam van de uitgever. Wat doet Sinterklaas? Hij gaat door een
deurtje het boek binnen. Om erbij te kunnen worden allerlei hulpmiddelen gebruikt:
een superlange ladder, een kabel aan een katrol, een touw dat van boven wordt
neergelaten, een hangbak, een huishoudtrapje. Wat gaat er mis bij het schilderen?
De letter N is verkeerd getekend, de hangbak schiet los, waardoor de letter K uitschiet.
Hoe komen de zwarte pieten aan de rode vlekken op hun pakjes? Ze schilderen met
geel of zwart.
Binnenkant. Links staan voormalige zwarte pieten (volwassenen of bejaarden) of
aankomende pieten. Ze wonen allemaal op het landgoed van Sinterklaas en werken
daar. Rechts staan allemaal pieten en Sinterklaas. De pieten hebben de volgende
vervoermiddelen: fiets, fietskar, eenwieler.
Titelpagina. De tuin bij het landgoed van Sinterklaas. De legoauto komt aangereden.
Bij de waterkraan wordt gedanst op Spaanse muziek. Bij de molens is Don Quichote
te zien met Sancho Panza. Onderin beeld staat een stukje van de kathedraal van
Gaudi. Op elke pilaar staat een mijter. Sint maakt op zijn paard een rondje door de
tuin. In de boomgaard hangen de appeltjes van oranje.
Het landgoed van Sinterklaas. De Spaanse post brengt post uit Nederland.
De wegwijzer wijst aan in welke richting je naar Nederland moet rijden. Op de muur
hangt een affiche voor de stierengevechten. De stoomboot ligt al klaar in de haven.
De pieten oefenen in het klimmen en klauteren.
Doorsnede van het paleis. (Het is goed om de overzichtsprent even terug te halen
om te zien waar het paleis staat.)
In de kelderverdieping is de keuken, de bakkerij, de wasruimte. Een piet hangt buiten
de was op. Links naast het paleis is de stal, onder de stal is de voorraadkamer.
Op de eerste verdieping zijn de vertrekken van de sint: slaapkamer, kleedkamer,
badkamer, werkkamer, zitkamer.
Op de tweede verdieping zijn de eetkamer en de zit- en muziekkamer van de pieten.
Op de derde verdieping zijn de slaap- en badkamer van de pieten. Het pietje dat
zonnebloemen heeft geplukt uit de tuin, komt met de bos binnen.
Op de vierde verdieping slapen ook pieten. Op de liftdeur hangt de kaart van
Nederland. In het paleis is ook een lift.
De voorraadloods en het pakjespakhuis. (Het is goed om de overzichtsprent
even terug te halen om te zien waar het pakjespakhuis en de voorraadloods staan.)
In de kelder van de voorraadkamer worden de chocoladeletters
en banketletters gemaakt.
Op de ruime eerste verdieping wordt het speelgoed ingepakt.
Sint staat bij de computerpiet.
Op de bovenste verdieping worden de kleren voor de pieten en
Sinterklaas gemaakt en bewaard.
De pakjes worden met wagentjes naar het pakhuis gereden.
(Zie ook de overzichtsprent.)
In het pakhuis worden de pakjes gesorteerd op provincie.
Doorsnede van de stoomboot.
De vissen en zelfs twee zeemeerminnen zwaaien de boot uit.
De boot vaart uit.
De bewoners van het landgoed, de voormalige zwarte pieten,
en de aankomende zwarte pieten zwaaien de boot uit. In vergelijking
met de doorsnedeprent, is te zien welke vertrekken
allemaal onder water liggen. Eén pietje was te laat en probeert
nog de aandacht te trekken. Kleine pietjes spelen in het lege
pakhuis.
Aankomst in Nederland. Tussen de wachtenden staan: Pippi
Langkous, Harry Potter, Roodkapje, het jongetje uit Monkie met
zijn moeder, het melkmeisje van Vermeer, Bang mannetje uit
het gelijknamige prentenboek, Winkie Wong uit Het paard van
Sinterklaas. Twee pieten zijn in het water gevallen. Een dief
heeft de tas van een mevrouw gestolen.
Het logeerpaleis van de sint in Nederland. Alle hulpsinterklazen
worden geïnspecteerd door Sinterklaas en de opperpiet.
Het huis staat aan de Nicolaaslaan. Eén hulpsinterklaas is
afgewezen en loopt boos weg. Twee anderen maken ruzie.
Wie zullen er nog meer afgewezen worden?
Op de hoge, hoge daken. De pieten zijn druk bezig met het
bezorgen van de cadeautjes.
Pakjesavond in de stad. Eén piet damt met een bejaarde in
een café. Twee pieten snoepen stiekem in een boom. Twee
andere kopen een cadeau voor Sinterklaas: een Rietveldstoel.
Pakjesavond in het dorp.
Cadeautjes voor de schoolkinderen. Pieten zoeken de weg.
Sinterklaasavond in een huiskamer.
De schimmel wacht buiten. Er wordt gezongen met
pianobegeleiding. De snoeppiet eet stiekem speculaas.
De stoomboot vaart terug in de storm.
Aankomst bij het paleis. De achtergebleven bewoners
maken muziek. Sint heeft zijn mantel al uitgedaan en begroet
de kleinste pietjes. Achteraan in de rij dragen de pieten een
cadeau voor de sint. De tafel is al gedekt om de verjaardag
van Sinterklaas te vieren.
De auteur is adviseur leesbevordering en medewerker
van kinderboekwinkel de Boekenberg in Eindhoven.
(www.boekenberg.nl)
15
JSW JAARGANG 93, NOVEMBER 2008
OPEN BOEK