Februarie/Maart

BINNE
KORING – 'N KRIMPENDE
GEWAS IN DIE SOMERREËN-
VALGEBIED – BL. 14
SENWES SENWES
SCENARIO
SCENARIO
FOTOKOMPETISIE
FOTOKOMPETISIE
– – BL. BL. 61 61
FOKUS OP DIEREGESONDHEID
Maart 2013
MANIE VAN NIEKERK
Kortpad neem
is geen opsie nie

Blus die aanslag
van swamsiektes ...
... voordat hulle soos ’n veldbrand versprei.
Duett van BASF is ’n veelsydige en onverbiddelike swamdoder vir die
beheer van swamsiektes in mielies. Duett speel klaar met swamsiektes
voordat hulle versprei en jou oes op die spel plaas. Duett is daar om jou
belegging te beskerm sodat jy die wins in jou sak kan steek.
Duett - 911 vir jou mielies.
Duett
Duett TM Reg. No. L5791 Wet No. 36 van 1947. Aktiewe bestanddele: Epoksikonasool 125 g / l, Karbendasiem 125 g / l. Versigtig. Verwys asseblief na die produketiket vir volledige gebruiksaanwysings.
Duett TM is 'n geregistreerde handelsmerk van BASF Suid-Afrika (Edms) Bpk.
uppe marketing A07156/SS

inhoud
REDAKTEURSBRIEF
2 Moederaarde sorg vir haar kroos
HOOFSTORIE
4 Koring – ‘n krimpende gewas in
die somerreënvalgebied
KOLLIG OP MANIE VAN NIEKERK
12 Kortpad neem is geen opsie nie
NUUS
16 Branch line revived after nine years
17 John Deere positief oor 2013-verkope
18 Stop die glifosaat-oorlog
FOKUS OP DIEREGESONDHEID
22 Wees op die uitkyk vir rondewurms
24 Koebaai Meraai, parasiet sal nie meer
koning kraai
SENWES VILLAGE
26 Trekkerkoop nou makliker as perdekoop
29 Skenkings verbly mense- en dierehart
30 Get geared for the harvest season
SENWES GRAINLINK
40 Knap gedaan, somergraan!
42 Tropiese siklone en laagdrukstelsels
krap kaarte deurmekaar
44 Kwaliteit van koringinnames gedurende
die 2012/2013-seisoen
LANDBOUTEGNIEK
50 Bulvrugbaarheid – die onsigbare
mikroskopiese monsters
FUTURE FOCUS
54 Let’s talk about Facebook and Twitter
...and the Global Conversation
Maart 2013 • www.senwes.co.za
ALGEMEEN
3 ALLES EN NOG WAT: Spotprent; Sê Wie?;
Uit Ouma se medisynekas en meer
62 LEEFSTYL: Wen met Senwes Scenario en
Feather Hill
••• ••
MAART 2013
RUBRIEKE
58 AGRI-WENKE: Stroopproses is moontlik vertraag
63 VIR DIE SIEL: Wolraad Woltemade
64 IN MY VISIER: Te volmaak vir 'n koeël
KOMPETISIE
61 Fotokompetisie – Kyk hoe klop landbou
se hart in Suid-Afrika!
PROMOSIE-ARTIKELS
20 Agrinet: Solar pumps – design and technology
for proven performance
36 Biomin: Die vier stadiums van inkuiling
OP O DIE VOORBLAD
Volgens V Manie van Niekerk van
die d Kroonstad-distrik moet ‘n
produsent p se rekordhouding op
datum d wees om suksesvol te
kan k boer. Lees meer hieroor op
bladsy b 12. Die voorbladfoto is
deur d Wayne Viljoen geneem.
Help Senwes om jou te help
Ten einde dit vir Senwes moontlik te maak om meer
geteikende en relevante inligting aan sy klante te
stuur, benodig ons inligting van jou as leser om ons
databasis op te dateer. Stuur asseblief die volgende
inligting na web@senwes.co.za – jou naam, van,
selnommer, e-posadres, die posadres waar jy
tans jou Senwes Scenario ontvang asook jou
naaste Senwes Village. Jou samewerking in dié
verband word hoog op prys gestel.

2 •••
REDAKTEURSBRIEF
Moederaarde
sorg vir haar kroos
Ek het die afgelope Desembervakansie
net weer opnuut besef hoe wonderlik die natuur is.
‘n Piepklein hoep-hoep, wat uit sy nessie in die dak
geval het, het homself in ‘n sonkolletjie langs my huis
tuisgemaak. Hy was so lelik soos ‘n baba-aasvoël en
het kompleet soos ‘n vrot stukkie vleis geruik.
Dié reuk is blykbaar ‘n beskermingsmeganisme
wat deur die mamma-hoep-hoep en die babatjies
afgeskei word om hulle teen roofdiere te beskerm.
Sodra hulle die nes verlaat, los hulle gewoonlik
die reuk ook agter. Hiérdie een het egter, tot my
spyt, nie sy reuk agtergelaat nie; hy het regdeur sy
grootwordproses gestink om homself sodoende nie
net teen enige gevaar te beskerm nie, maar ook
teen die aandag en drukkies van sy peetmamma.
Ek moet bieg – goggas is my swakpunt en ek het
al telkemale byna my kar omgegooi toe ek agterkom
daar is ongenooide passasiers wat saamry...Meelwurms,
wat by troeteldierwinkels te koop is, is
ook goggas, maar hulle kan nie spring of knyp of
vinnig hardloop nie en ek kan hulle darem met ‘n
tangetjie vasknyp; dus het hulle vir my na die beste
maaltydopsie vir die hoep-hoep gelyk.
Ná ongeveer ‘n week in die huis het ek hom
op die gras gaan sit, sodat hy nie heeltemal van
die buitelewe vergeet nie. Sy regte mamma, wat
steeds in die omgewing was om sy boetie, wat in die
nessie agtergebly het, te voer, het haar verlore seun
so gesit en kyk, weggevlieg en binne 30 sekondes
SENWES SCENARIO
HOOFREDAKTEUR
Johan Grobler, Assistent-Hoofbestuurder:
Korporatiewe Bemarking,
Senwes, Tel: (018) 464-7199
E-pos: johan.grobler@senwes.co.za
UITGEWER
Johan Smit, Infoworks
Tel: (018) 468-2716 Sel: 082 553 7806
E-pos: johan@infoworks.biz
>
REDAKTEUR
Elmarie Schoeman, Infoworks
Tel: (018) 468-2716 Sel: 073 339 2920
E-pos: elmarie@infoworks.biz
MEDEWERKERS
Koos Barnard, ds Willie Botha, Dries
Kruger, Jacques Odendaal, Johan du Toit,
Jaco Vermeulen, Gerrit Oosthuizen, Castuff
Sekgala, Sipho Lowane, Theo Venter, Ruth
Schultz, Christo Booyens, Ansoné Venter,
Mariana Purnell, Thys Grobbelaar, Fanie
Kruger, Peter Mascher, Jenny Mathews.
met ‘n goggatjie in haar bek teruggekeer. Sy het
hom sowaar kom voer! Met tye het sy lank om hom
geloop en vir hom wurmpies uit die gras gepik. Toe
die klein hoep-hoep op ‘n dag besluit om sy vlerke te
sprei en die wêreld daarbuite aan te durf, was sy ook
getrou aan sy sy. Niemand het vir haar gesê hoe om
dit te doen nie; dit was alles pure instink.
Ons kan gerus bietjie meer by die natuur leer. Sit
vir ‘n oomblik stil en waardeer hoe alles in harmonie
saamwerk. Staan stil, soek die mooi in iets waarby jy
normaalweg sou verbyloop en kyk uit ‘n ander oogpunt
daarna. Wie weet, dalk skuil daar ‘n fotogeleentheid
vir ons fotokompetisie wat met hierdie uitgawe afskop.
Lees meer hieroor op bladsy 61 en begin dadelik te
kiek, aangesien groot pryse op die spel is.
Met strooptyd om die draai, deel twee
werkswinkelbestuurders hulle kundigheid op
bladsy 30 om seker te maak jou meganisasie
laat jou nie in die steek nie en op bladsy 54
gesels Jenny Mathews oor die effek wat sosiale
media op die landbousektor kan hê.
Geniet hierdie eerste uitgawe van 2013, wat
net soos die nuwe jaar, ook vol verrassings is.
Lekker lees!
Elmarie
ADVERTENSIES
Ingrid Bailey, Infoworks
Tel: (018) 468-2716 Sel: 082 744 6971
E-pos: ads@infoworks.biz
UITGEGEE EN GRAFIES VERSORG
DEUR INFOWORKS
Uitlegkunstenaar: Joritha Hechter
Tel: (018) 468-2716, Postnet Suite 32,
Privaatsak X10, Flamwood, 2572
SUBSKRIPSIE
JanDirk Engelbrecht
Tel: (018) 464-7604
Faks: 086 504 2313
E-pos: jandirk.engelbrecht@senwes.co.za
EIENAAR
Senwes, Posbus 31, Klerksdorp, 2570
Tel: (018) 464-7800
DRUKWERK
Colorpress
Tel: (011) 493-8622
• Alle regte van die inhoud van Senwes Scenario word voorbehou ingevolge die bepalings van Artikel 12 (7) van die Wet op Outeursreg.
• Die eienaar en uitgewer aanvaar nie aanspreeklikheid vir enige uitlatings in advertensies, promosie-artikels of deur medewerkers nie.
Elmarie Schoeman
GEDRUK OP
PAPIER
GOEDGEKEUR
DEUR FSC
www.senwes.co.za • Maart 2013

Pieter & Tshepo
Die drukkersduiwel het so amper Senwes Scenario se paaltjies laat kantel toe té veel
gratis kaartjies vir die Protea/Nieu-Seeland-wedstryd in ons Desember-uitgawe gepubliseer
is. Ons vra verskoning aan ons lesers vir enige ongerief.
>> UIT OUMA SE MEDISYNEKAS
Bewerigheid: Neem magnesium in (groen
blaargroentes, avokadopere, pampoen, sonneblomsade,
melk, skoonsemel, pasta ensovoorts).
Blase: Smeer suurlemoen op. Moet nie stukkend
steek nie.
Blou kolle: Indien jy vinnig blou kolle kry: Dit dui op ‘n
Vitamien C-tekort – eet meer lemoene/kiwivrugte (een
kiwivrug is gelykstaande aan agt lemoene).
Senwes kóók op sosiale media
Ten einde op hoogte te bly van intydse, relevante nuus, volg gerus
die onderstaande skakels na Facebook, Twitter en YouTube om
Senwes te “like”, te “follow” en te “subscribe”.
http://senwes.co/QRSSFB http://senwes.co/QRSST http://senwes.co/QRSSYT
HOE WERK DIT?
‘n QR-kode is amper soos ‘n strepieskode en bevat inligting in die vorm
van ‘n webskakel. Laai net ‘n QR-skandeerder van jou slimfoon se
toepassingswinkel af, maak die toepassing oop en skandeer die kode van
redelik naby af. Sommige sal sommer dadelik skandeer, soos byvoorbeeld
“QR Droid”, terwyl ander vereis dat jy jou kamera se “neem”-knoppie druk.
ALLES EN NOG WAT • THIS AND THAT
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
•••
>> SAYS WHO?
A successful man is
one who makes more
money than his wife
can spend.
A successful woman
is one who can find
such a man.
– LANA TURNER –
Everybody knows
how to raise children,
except the people
who have them.
– P.J. O'ROURKE –
>> SÊ WIE?
Nog ‘n goeie ding oor
armoede is dat jou
kinders jou nie op 70
wetlik kranksinnig
sal laat verklaar om
beheer oor jou boedel
te verkry nie.
– WOODY ALLEN –
Bosluisbyt: Moet nie aftrek nie! Smeer vaseline dik
aan die buitekant – die bosluis versmoor en trek self
koppie uit. Smeer terpentyn aan tot hy self afval of
steek ‘n vuurhoutjie aan, blaas dood en druk branddeel
teen die bosluis se lyf – hy sal sy kop uittrek. Was ná
die tyd met warm water en seep af.
Bron: www.sariemarais.com/boererate.html
S
Heilbron-leerder
kraai koning
Hanke Swart (12) van Heilbron is op
15 November 2012 as laerskolewenner
van die sewende Senwes
Entrepreneurskompetisie aangewys.
Haar braaikuikenboerdery, Hagi
Hoenders, is reeds in 2009 op die
been gebring. Volg die skakel om
na die Agri TVonderhoud
met
Hanke te kyk.
http://senwes.co/QRSS1
3

4 ••• HOOFSTORIE
Koring is regoor dié provinsie
aangeplant, van die Wes-Vrystaat tot in die Oos-
Vrystaat. Dit was veral tydens die nat sewentigerjare
dat koringaanplantings in die Wes-Vrystaat
drasties uitgebrei is. Die braakgronde en gunstige
reënval het tot goeie en redelik stabiele opbrengste
aanleiding gegee. Die droogtejare van die begin
negentigerjare het egter tot die drastiese afname
Oppervlakte (ha)
1 200 000
1 000 000
800 000
600 000
400 000
200 000
Grafiek 1: Koringaanplantings in die Vrystaat.
>
Koring
– ‘n krimpende gewas in
die somerreënvalgebied
DIE VRYSTAAT HET IN DIE LAAT SEWENTIGER- TOT
LAAT TAGTIGERJARE AS DIE BROODSKUUR VAN
SUID-AFRIKA BEKEND GESTAAN. NAASTENBY
DIE HELFTE VAN DIE OPPERVLAKTE WAT ONDER
KORING IN SUID-AFRIKA AANGEPLANT IS, IS IN DIE
VRYSTAAT AANGEPLANT.
TEKS: THYS GROBBELAAR
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
OOppervlakte
(ha)
in die oppervlakte wat in die Vrystaat aangeplant
is, gelei. Die oppervlakte het effens herstel, maar
sedert die middel van die nuwe millennium finaal
begin daal (Grafiek 1).
Daarteenoor het die mielie-aanplantings in
die Vrystaat net ‘n geringe afname in oppervlakte
ervaar. Soos alombekend, krimp die oppervlakte
onder kontantgewasverbouing in die meeste
www.senwes.co.za • Maart 2013

KORINGKWALITEITVEREISTES
• Proteïeninhoud
Die huidige koringgraderingsregulasies stipuleer
dat die minimum proteïeninhoud van koring
binne ‘n sekere aantal grade van die graderingsregulasies
moet wees. Dit was egter nie die
geval ‘n paar jaar gelede nie. Sou koring ‘n laer
persentasie as ‘n bepaalde minimum proteïeninhoud
bevat, kan dit maklik met een graad afgegradeer
word. Sou koring afgegradeer word as
gevolg van die laer as vereiste proteïeninhoud, is
die prysverskil tussen byvoorbeeld ‘n B1- en B2graad
in die huidige bemarkingsjaar R135/ton,
wat wesenlik is. Soos ons weet, het opbrengs ‘n
verdunningseffek op die proteïeninhoud van ‘n
graan. Hoe hoër die opbrengs binne ‘n sekere
kultivar, hoe laer is die proteïeninhoud van die
koringgraan. Koring onder besproeiing en in gebiede
wat gewoonlik oor hoër opbrengspotensiaal
beskik, kan só ‘n probleem ondervind. Dít is dan
ook die rede waarom koring sy gewildheid as
gewas in die oostelike gedeelte van die Vrystaat
ingeboet het. Hoër stikstofbemesting kan die
probleem verlig, maar is nie altyd ekonomies
regverdigbaar nie.
• Uitloop van koring
Aangesien koring in die somerreënvalgebied
gewoonlik in die reëntyd gestroop word, kan
oormatige reën daartoe aanleiding gee dat koringkorrels
vog begin absorbeer en dus begin
uitloop. In die proses word die styselketting ge-
produksiegebiede van Suid-Afrika. Weens die
sogenaamde kosteknyptang wat ondervind word,
kan sekere gronde net eenvoudig nie meer
winsgewend onder sekere gewasse in sekere
distrikte verbou word nie.
Verder is daar verskeie ander faktore wat daartoe
aanleiding gegee het dat veral koringproduksie
vinniger as ander gewasse gedaal het. Sekere
addisionele produksiesrisiko’s het ook op die toneel
verskyn, wat in baie gevalle ‘n wesenlike effek op
die winsgewendheid van die gewas kan hê. Dié
produksierisiko’s word kortliks hierbo bespreek.
Meegaande grafiek dui die mielieaanplantingsoppervlaktetendens
van die afgelope
tyd aan. Die oppervlakte het redelik dieselfde gebly,
veral ten koste van koringproduksie.
HOOFSTORIE
>
Maart 2013 • www.senwes.co.za
SENWES Scenario
•••
breek deurdat die stysels in die korrel na suikers
omgesit word. Dít het ‘n baie negatiewe effek op
die rysvermoë en bakkwaliteit van die brooddeeg.
In die verlede was die uitloop van koring visueel
bepaal. Vandag word dit egter met ‘n gevorderde
toets bepaal en word die uitloop van koring
daarom baie gouer vasgestel; koring word dus
deesdae makliker afgegradeer as gevolg van die
kwaliteitvereiste.
• Skade as gevolg van Quelea-vinke
Wanneer koring in die pitvulstadium verkeer, is
dit die enigste maklik verkrygbare voedsel vir
die Quelea-vink. Dié spesifieke vinke kan in hul
massas op koringlande toesak en enorme skade
aanrig. Met die vermindering in die oppervlakte
van koringproduksie, konsentreer die vinke op die
kleiner beskikbare oppervlakte en raak die skade
verhoudingsgewys net groter.
• Rypskade
Hoewel rypskade nie ‘n nuwe produksierisiko is
nie, hou dit sekere jare steeds groot finansiële
implikasies vir die produsent in. Deur die regte
kultivar aan te plant en ook op die regte tyd die
aanplanting ting te doen, kan die risiko wel beperk
word. Gelukkig elukkig kan die produsent daarvoor
verseker, r, maar dit is steeds ‘n
addisionele nele koste wat die
winsgewendheid wendheid van
die gewas as nadelig
beïnvloed. ed.
Oppervlakte (ha)
1 600 000
1 400 000
1 200 000
1 000 000
800 000
600 000
400 000
1986/1987
1987/1988
1988/1989
1989/1990
1990/1991
1991/1992
1992/1993
1993/1994
1994/1995
1995/1996
1996/1997
1997/1998
1998/1999
1999/2000
2000/2001
2001/2002
2002/2003
2003/2004
2004/2005
2005/2006
2006/2007
2007/2008
2008/2009
2009/2010
2010/2011
Oppervlakte
Grafiek 2: Oppervlakte onder mielies geplant in die
Vrystaat.
vervolg op bladsy 6
5

6 ••• HOOFSTORIE
Koring – ‘n krimpende gewas as
in die somerreënvalgebied
vervolg van bladsy 5
Koringproduksie in die Vrystaat was in 1988/1989
nog sowat 2 miljoen ton, wat ongeveer r 60% van
Suid-Afrika se totale produksie uitgemaak aak het. Tans
produseer die Vrystaat slegs sowat 20% % van die
land se produksie.
Produksie (ton)
2 500 000
2 000 000
1 500 000
1 000 000
500 000
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
PProduksie (ton)
Grafiek 3: Koringproduksie in die Vrystaat.
In sterk kontras met die dalende produksie van
koring in die Vrystaat, toon mielieproduksie ‘n
KORINGOPBRENGSTE
Indien ‘n mens die koringopbrengs per hektaar op ‘n
grafiek aandui, word daar wel ‘n stygende tendens
waargeneem. Wat egter hier gebeur, is dat die
oppervlakte onder besproeiing verhoudingsgewys
teenoor die droëlandoppervlakte styg. Dit laat die
Opbrengs (ton/ha)
3,50
3,00
2,50
2,00
1,50
1,00
0,50
0,00
Grafiek 5: Koringopbrengste die afgelope jaar in die Vrystaat.
>
stygende tendens. Klimaat en
produkprys speel ook hier ‘n groot
rol in die oppervlakte wat jaarliks
aangeplant word.
Totale produksie (ton)
6 000 000
5 000 000
4 000 000
3 000 000
2 000 000
1 000 000
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Opbrengs (ton/ha)
0
1986/1987
1987/1988
1988/1989
1989/1990
1990/1991
1991/1992
1992/1993
1993/1994
1994/1995
1995/1996
1996/1997
1997/1998
1998/1999
1999/2000
2000/2001
2001/2002
2002/2003
2003/2004
2004/2005
2005/2006
2006/2007
2007/2008
2008/2009
2009/2010
2010/2011
Produksie
Grafiek 4: Mielieproduksie in die Vrystaat.
opbrengs op papier styg. Koring het nie tot dieselfde
mate van biotegnologie in die teling en verbetering
van die gewas gebruik gemaak nie; die gevolg hiervan
was dat koringopbrengste internasionaal verder
teenoor mielie-opbrengste begin terugsak het.
vervolg op bladsy 9
www.senwes.co.za • Maart 2013

Wanneer dit by
groei kom, moet
jy groot dink …
Deur samewerking waar ons kennis en idees uitruil, streef ons voortdurend daarna om aan
jou innoverende, kwaliteit oplossings te bied. Sodoende kan jy en jou gewasse jul volle
potensiaal behaal. BASF bied jou, as produsent, die voordeel van globale kundigheid in
diverse industrieë. Terselfdertyd kry jy toegang tot wêreldklas innovasie en wetenskap,
want … as produsent, is jy die middelpunt van ons bestaan; is jou volhoubare sukses ook
ons sukses.
BASF - Bereik jou volle potensiaal.
BASF Suid-Afrika (Edms) Bpk Sestiendestraat 852, Midrand, 1685Posbus 2801, Halfweghuis, 1685 Tel: +27 11 203 2400 Faks: +27 11 203 2461
uppe marketing A07122/SS

Koring – ‘n krimpende gewas
in die somerreënvalgebied
vervolg van bladsy 6
Produksie (ton)
5,0
4,5
4,0
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
Grafiek 6: Mielie-opbrengste in die Vrystaat.
DIE KORINGPRYS/MIELIEPRYS-VERHOUDING
Die onderstaande grafiek dui die prysverhouding
tussen mielies en koring oor die afgelope paar jaar
aan. Gedurende die 2004/2005-bemarkingseisoen
was die koringprys verhoudingsgewys baie gunstig
as gevolg van die hoër as normale internasionale
koringprys. Dit het die aanplanting van die gewas
gestimuleer, veral in lande wat oor ‘n Mediterreense
klimaat beskik; die oordragvoorrade het dus begin
styg, wat weer die prys afgetrek het. Tydens twee
spesifieke bemarkingsjare oor die afgelope aantal
jare het die koringprys so drasties gedaal dat dit
Geelmielie/Koring-prysverhouding (ton)
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
1986/1987
1987/1988
1988/1989
1989/1990
1990/1991
1991/1992
1992/1993
1993/1994
1994/1995
1995/1996
1996/1997
1997/1998
Grafiek 7: Geelmielie/Koring-prysverhouding.
1998/1999
1999/2000
2000/2001
OProduksie (ton)
2002/10/11
2003/02/11
2003/06/11
2003/10/11
2004/02/11
2004/06/11
2004/10/11
2005/02/11
2005/06/11
2005/10/11
2006/02/11
2006/06/11
2006/10/11
2007/02/11
2007/06/11
2007/10/11
2008/02/11
2008/06/11
2008/10/11
2009/02/11
2009/06/11
2009/10/11
2010/02/11
2010/06/11
2010/10/11
2011/02/11
2011/06/11
2011/10/11
2012/02/11
2012/06/11
2012/10/11
Prysverhouding
HOOFSTORIE
>
Maart 2013 • www.senwes.co.za
SENWES Scenario
2001/2002
2002/2003
2003/2004
2004/2005
2005/2006
2006/2007
2007/2008
2008/2009
2009/2010
2010/2011
•••
gelykstaande aan die mielieprys was. Met die reeds
vermelde produksierisiko’s wat ondervind is en die
feit dat mielies hoër opbrengste as koring realiseer,
het produsente drasties op die aanplanting van die
gewas afgeskaal. Koring was dus finansieelgewys nie
‘n gewilde gewas nie. Die koringprysverhouding het
die afgelope tyd egter redelik herstel weens die daling
in die mielieprys wat ondervind word. Met die skryf
van hierdie artikel was die prysverhouding in die orde
van 1,76, wat produsente weer twee keer kan laat
dink aan koringproduksie die komende seisoen.
vervolg op bladsy 10
9

10 ••• HOOFSTORIE
DIE PLEK VAN KORING IN ‘N
GEWASSTELSEL IN DIE VRYSTAAT
Nieteenstaande die addisionele produksierisiko’s
wat in die geval van koringproduksie bygevoeg is,
het die gewas steeds ‘n plek op die Hoëveld.
Die volgende tel in die guns van koring:
• Koring onder besproeiing
Koring is ‘n ideale gewas onder besproeiing.
Eerstens is dit ‘n wintergewas en is daar tans
nie werkbare en winsgewende alternatiewe nie.
Om die vaste koste van byvoorbeeld ‘n spilpunt
te kan geld, moet ten minste ‘n gedeelte van
die oppervlakte onder besproeiing “gedouble
crop” word. Koring pas ideaal hier in.
• Koring in ‘n oorlêstelsel
Gronde wat oor die vermoë beskik om genoeg
oorgedraagde grondvog op te gaar, kan in ‘n
wisselbou- en/of oorlêstelsel aangewend word.
>
Koring – ‘n krimpende gewas
in die somerreënvalgebied
vervolg van bladsy 9
Dit is ‘n stelsel wat risiko kan verlaag. Koring
help ook om broodnodige kontantvloei ‘n sekere
tyd van die jaar te versien.
• Koring as alternatiewe gewas
Indien ‘n situasie voorkom waar daar nie ‘n
somergewas aangeplant kan word nie en die
hulpbrongrond geskik is, is koring steeds ‘n
alternatiewe gewas. Die kontantvloeivoordeel
wat hiermee gepaard gaan, maak die
gewas ‘n definitiewe alternatief. Hou net die
produksierisiko’s in gedagte en probeer dit met
behulp van die regte praktyke beperk. S
Die artikel is saamgestel deur Thys Grobbelaar
(Senior Graananalis: Senwes Grainlink). Vir meer
inligting, skakel hom by (018) 464-7385.
www.senwes.co.za • Maart 2013

L/3963/Pioneer
Tel: +27 12 683 5700 | www.pioneer.com
.co.za

12 ••• KOLLIG OP MANIE VAN NIEKERK
Manie se vleismerinostoetery
het oor
die afgelope twee
jaar verskeie pryse
by die nasionale
kampioenskappe gewen.
>
www.senwes.co.za • Maart 2013

WANNEER ‘N MENS IN MANIE
VAN NIEKERK SE KANTOOR, WAAR
ALLERHANDE TOEKENNINGS TEEN DIE
MURE PRYK, SIT, IS EEN DING DUIDELIK
– AS HY IETS DOEN, DAN DOEN HY DIT
ORDENTLIK. DIT MAAK NIE SAAK OF DIT
OOR AARTAPPELS, EKSOTIESE WILD OF
'N JOHN DEERE TREKKER GAAN NIE,
MANIE SE RESEP TOT SUKSES IS ALTYD
DIESELFDE: “PROBEER OM ALLES
100% REG TE DOEN.”
> TEKS: ELMARIE SCHOEMAN
> FOTO'S: WAYNE VILJOEN
KOLLIG OP MANIE VAN NIEKERK
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
•••
“As jou rekordhouding nie op datum
is nie, gaan jy dit nie in die lang termyn maak nie en
jy kan ook die helfte meer gedoen kry as jy beplan
wat jy doen,” sê Manie.
Manie het op die plaas Geluk, geleë in die
Kroonstad-distrik, waar hy steeds boer, grootgeword
en hy het op Kroonstad gematrikuleer. Ná skool het
hy in ‘n BCom-rigting gaan studeer, maar in 1989 het
die verlange na die plaas té groot geword en het hy
dus eers saam met sy pa geboer, waarna hy ‘n paar
jaar later die leisels permanent oorgeneem het.
Manie se boerdery is soos volg verdeel: 80%
saaiery, waarvan 70% mielies en 30% aartappels is.
Die res van die vertakking bestaan uit vleisbeeste,
‘n vleismerino-stoetery en eksotiese wild (buffels,
bastergemsbokke en swartwitpense).
Manie het ongeveer vier jaar gelede die
wildkomponent by sy boerdery gevoeg, toe die
boerdery volgens hom moeilik beheerbaar geraak
het. “Wild is iets wat jy makliker self kan doen. Een
swartwitpenskoei kos dieselfde as 25 beeskoeie.”
Hy het ongeveer vier jaar gelede
die wildkomponent, wat uit eksotiese
wild bestaan, by sy boerdery gevoeg,
toe die boerdery volgens hom moeilik
beheerbaar geraak het.
vervolg op bladsy 14
13

14 ••• KOLLIG OP MANIE VAN NIEKERK
Die boerdery het gedurende die
afgelope plantseisoen deurgeloop
onder springhaasrotte; hy moes
gevolglik 180 ha se mielies wat
opgevreet is, oorplant. Stronkboorders
op die mielies is nóg ‘n groot plaag
wat gereeld kop uitsteek.
>
Kortpad neem is geen opsie nie
vervolg van bladsy 13
Volgens Manie probeer hy hierdeur meer
vertikaal as horisontaal uitbrei, omdat dit die
boerdery se risiko verlaag. “Daar is jare wat
die saaiboerdery af is, dan kan jy daardie kant
uitbrei. Wanneer dit droog is, kan jy ‘n paar
bokke voer, want jy kan nie beeste só voer
nie,” meen Manie.
Manie pas ‘n wisselboustelsel op aartappels
en mielies toe. Hy het aanvanklik
heelwat koring geplant, maar het oor
die laaste vier jaar heeltemal opgehou
daarmee, aangesien die ekonomie teen
koring gedraai het. “Die uiteinde van die
saak is dat ons nie geld maak nie. Die
prys is te swak en koringsaadontwikkeling
het nie verhoudingsgewys tred gehou met
die mielie-ontwikkeling nie. Omdat ons op
enkelkruissaad is, hou die boere hulle saad
terug, wat beteken dat die saadmaatskappye
net eenvoudig nie meer genoeg geld
genereer om met die ontwikkeling voort te
gaan nie,” sê Manie.
Weens die feit dat hy lae kleipersentasiegronde
besit, wat baie aan winderosie
blootgestel is, maak hy van minimum
bewerking gebruik om sodoende so veel as
moontlik stoppel te bewaar. “Naas droogte is
winderosie ons grootste vyand; al ons besluite
wentel rondom die behouding van vog en om
winderosie te beveg,” meen Manie.
Faktore wat ‘n rol in Manie se jaarlikse
kultivarkeuse speel, is onder andere
opbrengs, stabiliteit van die opbrengs (die
kultivar moet in ‘n droë en ‘n nat jaar goed
vertoon) en graad. Ander faktore behels
die vermoë van die stoppels om ‘n jaar
te kan oorlê asook siekteweerstand. “In
hiérdie stadium raak wurmweerstand ‘n
groot probleem, want sommige van die
tradisionele BT-gene begin sukkel om
weerstand teen die wurms te bied,”
sê Manie.
Die boerdery maak al vir die afgelope
15 jaar van presisieboerdery gebruik en Manie
laat elke 2 ha ná elke drie oeste ontleed,
sodat alle chemiese regstellings gedoen kan
word. Hierdie regstellings sluit fosfate, kalium,
kalsium-magnesium verhoudings en pH’s in.
www.senwes.co.za • Maart 2013

Hy maak ook van stroperkaarte gebruik, aangesien
dit hom help om die volgende seisoen se variërende
kunsmistoedienings te bepaal, soos byvoorbeeld
dat die goeie dele op sy lande meer kunsmis en die
swakker dele minder kunsmis toegedien word. “In ‘n
versuipjaar is die opbrengsdata nie regtig vir ons van
veel nut nie; ons beoordeel dus die opbrengskaart
van tyd tot tyd en volg dit nie rigied na nie. Ons is
lief daarvoor om ‘n paar jaar se opbrengskaarte te
vergelyk en dan ‘n potensiaal-besluit te neem,”
sê Manie.
Die boerdery is gedurende die afgelope
plantseisoen deur springhaasrotte geteister; hy
moes gevolglik 180 ha se mielies wat opgevreet is,
oorplant. Stronkboorders op die mielies is nóg ‘n
groot plaag wat gereeld uitdagings bied.
Die veekomponent in Manie se boerdery bestaan
uit vleisbeeste (Simmentaler-Brahman-kruisings en
Bonsmaras) en skape (vleismerino’s). Volgens Manie
is die Simmentaler-Brahman-kruisings ‘n uitstekende
keuse, omdat hulle die swaarste kalwers speen,
vreeslik ekstensief is, regdeur die winter behoue bly
AGTER DIE SKERMS
• Manie is met René getroud en hulle het
drie dogters en een seun.
• Hy eet graag tjops en is mal oor tuisgemaakte
roomys.
• Gunsteling seisoen – ‘n Nat somer.
• Manie sal graag saam met Nataniël om
‘n braaivleisvuur wil kuier.
• Vir ontspanning gaan hulle as gesin
Victoriabaai toe.
KOLLIG OP MANIE VAN NIEKERK
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
•••
en hulle die landerye goed kan benut.
Manie se oupa het destyds die vleismerinostoetery
begin en in 1962 het Manie se pa by
hom oorgeneem. Ná sy pa se afsterwe sowat
drie jaar gelede, het Manie die stoetery, wat
tans uit ongeveer 250 ooie bestaan, oorgeneem
en sedertdien verskeie pryse by die nasionale
kampioenskappe in Bloemfontein gewen. In
2011 het sy boerdery die tweede meeste punte
by die skou behaal en in 2012 was sy boerdery
nie net die teler van kampioene nie, maar ook
die kampioen-ramteler. Wanneer Manie ‘n ram
koop, is daar sekere aspekte wat vir hom belangrik
is, soos byvoorbeeld die manlikheid, die syfers,
speenindeks en die voeromset-verhouding. Die ram
moet ook wyd tussen die draaibene wees, oor dik
bene en kort gewrigte beskik, en ook nie los tussen
die skouers wees nie, want volgens Manie lei dit
tot lamprobleme by ooie. S
Elmarie Schoeman is die Redakteur van Senwes Scenario.
Skakel haar by (018) 468-2716 vir meer inligting of stuur
‘n e-pos na elmarie@infoworks.biz.
15

16 ••• NEWS
Branch line revived
after nine
years
THE 15,3 KM ORKNEY-VIERFONTEIN
BRANCH LINE, WHICH HAS BEEN INACTIVE
FOR THE PAST NINE YEARS, WAS REOPENED
BY TRANSNET FREIGHT RAIL ON 3 DECEMBER
2012 AT VIERFONTEIN RAILWAY STATION AND
THE OPPENHEIMER STADIUM IN ORKNEY.
> TEXT: ELMARIE SCHOEMAN
Bulelani Magwanishe (Deputy Minister: Public Enterprises) raises the flag
as the inaugural train, transporting empty wagons to Klerksdorp, departs.
To his left is Siyabonga Gama (Chief Executive Officer: Transnet Freight
Rail) and Butana Komphela (Free State MEC: Department
of Police, Roads and Transport).
This line links the Free State with North
West Province and will improve access to markets
as well as reduce the distance between Klerksdorp
and East London by 177 km and the distance
between Bothaville and Randfontein by 251 km.
“This will contribute positively in increasing
volumes, improve efficiencies and safety in the
region, provide responsive infrastructure, contribute
to food security and the resuscitation
of small and rural towns,” said Siyabonga Gama,
Chief Executive Officer of Transnet Freight Rail.
The Vierfontein-Orkney portion of the branch
line clusters was identified as a key intervention
and response to strategic national, regional,
provincial and customer objectives. It was
planned during the 2011/2012 financial year
and in response to the National Growth Path,
that a number of the branch line projects would be
undertaken in providing “responsive infrastructure”.
Work to construct the branch line began in
April 2012, executed with the TFR Network’s own
resources and headed by the local depot teams
>
at Bloemfontein as well as national project teams.
“TFR conducted awareness and safety campaigns
and engaged numerous stakeholders about the
project before it commenced,” explained Gama.
The line was completed within budget and on time.
According to Transnet Group Chief Executive,
Brian Molefe, the significance of rail and its rich
history in South Africa cannot be underestimated.
It is still practical, still efficient and in most cases
still the most economical way to go.
“As rail regains the prominence it deserves,
we will see a significant reduction in air pollution
– especially carbon dioxide emissions – paying
handsome environmental dividends. Today, we are
adding yet another string to rail’s impressive bow.
The intriguing, nostalgic, exciting and often thrilling
story of rail in South Africa lives on. Long may it
continue,” Molefe said. S
Elmarie Schoeman is the Editor of S enwes S cenario.
For more information, contact her on (018) 468-2716
or send an email to elmarie@infoworks.biz.
www.senwes.co.za • Maart 2013

®
Ons witmielies lyk goed op papier en nóg
beter op die land.
DEKALB ® – Dis mos mielies!
Monsanto tel: 011 790-8200 | www.monsanto.co.za
Kliënte is welkom om ons kliëntedienslyn te skakel by 011 790-8201 of stuur ’n e-pos aan: customercare.sa@monsanto.com.
>
Maart 2013 • www.senwes.co.za SENWES Scenario
Monsanto en DEKALB ® is geregistreerde handelsname van Monsanto Technology LLC. Monsanto Suid-Afrika (Edms) Bpk,
Posbus 69933, Bryanston, 2021.
NUUS
John Deere positief oor 2013-verkope
> TEKS: RUTH SCHULTZ
'n Opgewonde Len Brand (Besturende
Direkteur: John Deere) het tydens ‘n Absa/John
Deere-vieringsgeleentheid einde verlede jaar gesê
dat hoewel die verkope van landboumasjinerie vanuit
‘n industrieperspektief oor die algemeen in 2013
gaan daal, John Deere verkope vanuit ‘n John Deere
oogpunt in 2013 sal styg.
“John Deere beskik oor uitstekende leiers,
vennote en ‘n personeelkorps,” het hy gesê.
Absa Voertuig- en Kommersiële Batefinansiering
en John Deere Finansieel het by dié geleentheid,
sowat sewe jaar nadat die twee partye ‘n
samewerkingsooreenkoms aangegaan het, die
bereiking van hul R1 miljard-merk in finansiële
transaksies gevier.
Volgens Wessel Steffens (Hoof: Absa Voertuig-
en Kommersiële Batefinansiering) het die John
Deere Finansieel-boek die minste waardedalings
in die bategebaseerde omgewing met goed
saamgestelde rekeninge. Dit het ook die hoogste
markaandeel van meer as 45%, met kontant as
die volgende mededinger. “Dit demonstreer ons
•••
vermoë om die landbousektor te ondersteun met
finansiering wat die sektor help om hul besigheid
te laat groei en sodoende die Suid-Afrikaanse
ekonomie positief beïnvloed,” het hy tydens die
vieringsfunksie gesê. S
Ferdie Pieterse (Bemarkingsbestuurder: Heelwerktuie,
Senwes), Hein Mienie (Bestuurder: Groothandelbesigheidsontwikkeling,
John Deere Finansieel), Len
Brand (Besturende Direkteur: John Deere) en Wessel
Steffens (Hoof: Absa Voertuig- en Kommersiële Batefinansiering).
Die trofee dien as herinnering van die
die R1 miljard-mylpaal wat Absa en John Deere Finansieel
verlede jaar bereik het.
Ruth Schultz is ‘n gereelde medewerker van Senwes Scenario.
Vir meer inligting, skakel haar by (011) 869-4465 of stuur
‘n e-pos na ruth@infoworks.biz.
17
Dis mos die keuse!
Hoë opbrengspotensiaal
Stabiliteit
Goeie staanvermoë
Besproeiing
CRN3505
DKC78-15B
DKC78-35R
DKC77-61B
DKC77-85B GEN
DKC78-17B
DKC78-45BR GEN
Witmielies
Nuut in 2013
DKC78-27
DKC78-87B
DKC78-83R
DKC78-79BR
DKC77-77BR
A07591SS

18 ••• NUUS
Stop die glifosaat-oorlog
> TEKS: RUTH SCHULTZ
Die rede waarom daar so ‘n groot bohaai
oor glifosaat gemaak word, is nie net omdat dit ‘n
groot, wêreldwye teiken is nie, maar ook tans die
grootste volume onkruiddoder in die landbousektor
is. Die pap word dan net nóg dikker aangemaak deur
hierdie kwessie by die anti-GM-oorlog aan te haak.
Só het Gerhard Verdoorn (Direkteur:
Griffon Gifinligtingsentrum) by Monsanto se
mediakonferensie in Desember verlede jaar gesê.
“Meeste van die ‘glifosaatnavorsing’ is laboratoriumtoetse
wat met voorafbepaalde uitkomste
gedoen is. Geen hipoteses word gestel en getoets
nie,” het hy gesê. Verdoorn maak die bewerings dat
glifosaat kanker bevorder en gevare vir die mens se
gesondheid inhou, af as uiterste nonsens.
“Die probleem lê by mense wat glifosaat
onwettig aanbeveel, verkoop, koop of aanwend.
Lugtoedienings van glifosaat op GM-gewasse
is ‘n ernstige misdryf, wat baie groot skade op
aanliggende gewasse veroorsaak.” Volgens Verdoorn
is die traak-my-nieagtige houding besig om glifosaat
se beeld skade aan te doen.
Ongeag die natuurlike, biologiese of chemiese
oorsprong van misstowwe, veevoedsel,
Jou sojahandleiding
nou beskikbaar
Die Sojaboonproduksiehandleiding, wat in November
2012 in Pretoria bekendgestel is, se doel is
om produsente van inligting te voorsien wat met
bestuursbesluite ten opsigte van die beste akkerbou-
en gewasbeskermingspraktyke kan help. Die
handleiding is ‘n samevoeging van twee vorige LNR-
IGG publikasies, naamlik
Jou Gids tot Suksesvolle
Sojaboonproduksie (1998)
en Sojaboonsiektes en -Plae
(1995). Produsente wat belang
stel om die handleiding
te koop, kan vir Elri Burger
van die LNR-KGI e-pos by
fieldcrops@arc.agric.za.
Die koste per handleiding
beloop R100 (BTW en
posgeld uitgesluit). S
>
landboumiddels en veemiddels; as die aanspraak
gemaak word dat dit ‘n impak op enige organisme sal
hê, dan moet dit aan die volgende vereistes voldoen:
• Dit moet onder die Wet op Misstowwe,
Veevoedsel, Landboumiddels en Veemiddels (Wet
Nr. 36 van 1947) geregistreer wees.
• Die samestelling en effektiwiteit daarvan moet
met dit wat op die registrasie-aansoek verskyn,
ooreenstem.
• Dit moet oor alle gespesifiseerde chemiese en
fisiese eienskappe beskik.
• Dit moet in ‘n goedgekeurde houer en volume
verpak wees.
• Dit moet van ‘n goedgekeurde etiket voorsien
wees. (Die produk mag slegs volgens etiketvoorskrifte
gebruik word.)
Indien jy enige klagtes teen die onwettige gebruik van
glifosaat wil aanmeld, kontak die Inspektoraat van
Wet Nr. 36 van 1947 by IrisM@daff.gov.za of stuur ‘n
faks na (012) 319-6867. As die oortreder ‘n lid van
CropLife SA is, stuur ‘n e-pos na tom@avcasa.co.za
of stuur ’n faks na (011) 805-2000. S
Ruth Schultz is ‘n gereelde medewerker van Senwes Scenario.
Vir meer inligting, skakel haar by (011) 869-4465 of stuur
‘n e-pos na ruth@infoworks.biz.
Draf en Trap
bars uit sy nate
4 249 deelnemers het op 26 Januarie na Ottosdal
gestroom vir die jaarlikse Draf en Trap-byeenkoms.
Senwes Village: Ottosdal het oudergewoonte ‘n
waterpunt beman. Vanjaar was die 20ste keer dat
die 42,2 km-drafitem aangebied is.
www.senwes.co.za • Maart 2013

20 •••
PROMOTIONAL ARTICLE: AGRINET
Solar pumps — design and
technology for proven performance
THE RANGE OF SOLAR-POWERED WATER PUMPING
SYSTEMS DEVELOPED BY NOV ® MONO ® PUMPS PTY
(AUSTRALIA) OFFERS PROVEN SOLUTIONS FOR PUMPING
WATER FROM BOREHOLES, WELLS, LAKES OR RIVERS
IN LOCATIONS WHERE ELECTRIC OR DIESEL POWER
IS UNAVAILABLE, UNRELIABLE OR COSTLY.
Reliability is the cornerstone
of the Sun-Sub and Sun-Ray SRX pumps, which
have been designed to operate without any manual
input, making them ideal for use in the harsh
conditions found in the remotest parts of the
world. They are also especially well suited to use in
Australia, Africa and Mediterranean countries, where
they can often operate for many years without
maintenance, meeting the needs of rural village
water supplies, livestock and irrigated agriculture.
The use of plug and socket connections plus a
simple, robust design simplifies any service work
that is required and creates savings in both time
and costs. Optional features such as a patented
Global Positioning Satellite (GPS) tracking system
guarantees that the pumps’ solar panels always
face the sun, thus providing maximum water flow
whenever it is needed.
THE SUN-SUB AND SUN-RAY SRX BENEFITS
These solar pumps are manufactured by a leading
international specialist in Progressing Cavity (PC)
>
pumping technology. As such they feature ture
a carefully designed helical rotor which h
sweeps the full surface area of the rubber bber
stator which houses it at every turn. In
addition to providing a smooth and
consistent flow of pumped liquid, this
also makes it impossible for any type
of growth or iron oxide deposits to
build up inside the stator.
• A low pump speed extends rotor and nd
stator life in abrasive applications.
• The GPS sensor provides precise
latitude, longitude and time coordinates,
enabling the controller
unit to continuously calculate the sun’s
position and align the solar
array correctly (optional).
• Designed to provide more reliable
and cost-effective operation than
either windmills or diesel motors.
• Able to withstand the toughest conditions
and continue operating.
• As there is no minimum speed, operation
will continue even during cloudy conditions
(unlike a centrifugal pump).
www.senwes.co.za ww www. w. w.se se s nw nwes es .c .co. c o. o.za za • Maa Maart aa aart rt r 201 2013 01 0 3

THE SYSTEM COMPONENTS
Brushless DC Motor
The purpose-built Sun-Sub motor is the result
of years of research and development and is
specifically designed for solar pump applications.
Offering extremely efficient high-torque performance,
the motor is built entirely from 316 stainless steel
and is fully sealed and filled with environmentally
friendly oil. Its roust design ensures longevity and
the ability to withstand harsh conditions. Seeing
as there are no brushes to wear out, no ongoing
maintenance is required.
Solar Motor Controller (SMC)
The SMC has also been specifically designed for
solar pumping applications and features a Maximum
Power Point Tracker which maximises the power
drawn from the array in all weather conditions. A
variable speed control allows easy regulation of the
pump flow and is thus ideal for use on low-yield
boreholes. The SMC also has an electronic pressure
control, which can activate an automatic shutdown
of the pump once tanks and troughs are full. The
system can be monitored using a dedicated handheld
display unit.
Solar Panels
The power source that lies at the heart of this solar
powered system is the solar panels. These are manufactured
to the highest quality so that they deliver
outstanding reliability and long operational life.
Progressing Cavity Pump
With only one moving part, the PC pumps are
among the most simple and efficient available
anywhere in the world. Ideal for solar water pumping
applications, the 316 stainless steel rotors used
in these PC pumps are self-cleaning and are
subsequently perfect for iron oxide environments.
Sun-Sub submersible pumps
• The sun-powered Sun-Sub pumps need no diesel
or AC power.
• System capacities are available from 175 W
to 2 800 W, with either stationary or GPS
tracking arrays.
PROMOTIONAL ARTICLE: AGRINET
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
•••
• High daily flows can be accommodated, with
discharge pressures up to 150 m.
• Systems can easily be automated by using a
float switch, pressure kit or a built-in electronic
pressure control.
• All Sun-Sub systems are supplied complete with
pump, submersible motor and solar
motor controller.
• Systems can further be enhanced with the use of
an AC PowerPak generator interface.
• The PC pump element is proven to provide
maximum borehole output in a variety
of water conditions.
• The unique Sun-Sub design will deliver water with
every revolution (depending on available sunlight).
• Suitable for a 100 mm (4 ”) bore.
• Plug and socket electrical cables eliminate the
need for an electrician.
Sun-Ray SRX surface and floating pumps
• Will transfer water smoothly and efficiently from
fountains, rivers, tanks and dams.
• The highly-efficient PC pump is proven to
provide maximum water output in a range
of water conditions.
• It is also self-priming and capable of suction
lifts up to 6 m. This allows the pump to be
installed above the high-water mark on
dam walls or river banks.
• Available with either stationary or GPS tracking
solar arrays.
• A floating pontoon enables the pump to float
safely on the water source.
• Depending on the available sunlight, the unique
Sun-Ray SRX design will deliver water with every
revolution, irrespective of pump speed.
• All Sun-Ray SRX systems are supplied complete
with pump element, variable speed DC brushless
motor and solar motor controller.
• System components are easy to assemble.
• Plug and socket connections eliminate the need
for an electrician. S
For more information, contact
Agrinet at (012) 657-2000 or visit
www.agrinet.co.za.>>
21

22 •••
Fokus
op DIEREGESONDHEID
Wees op die uitkyk
vir rondewurms
DAAR HEERS ‘N PERSEPSIE
ONDER SEKERE PRODUSENTE EN
LANDBOU-ADVISEURS DAT DIT SLEGS
BELANGRIK IS OM LEWERSLAKKE IN
BEESTE TE BEHANDEL EN GEVOLGLIK
MIDDELS TE KIES WAT HOOFSAAKLIK
OP LEWERSLAKEFFEKTIWITEIT FOKUS.
> TEKS: DR JOHAN CLOETE
In onlangse Suid-Afrikaanse
proewe, wat op verse uitgevoer is, was dit duidelik
dat rondewurms meer algemeen as lewerslakke
voorkom. Die proewe wat op volwasse koeie
uitgevoer is, het egter die situasie bemoeilik
om akkurate bepalings te maak, aangesien
daar heelwat veranderlikes in hulle voorkom,
soos byvoorbeeld suipende kalwers, herfs- tot
winterspeen, vroeë herfs dragtigheidstatus
asook die effek van die daaropvolgende swak
winterweidingsomstandighede.
Die gewigsverliese wat voorgekom het, kan aan
sekere faktore toegeskryf word. Hierdie faktore
gee dan ook aanleiding daartoe dat ‘n mens
minder betroubare en laer kwaliteit inligting uit
volwasse koeie kan bekom. Dit was ook weer eens
duidelik uit die onderskeie proewe dat byvoeding
by beesproduksie ‘n absolute móét is en dat die
bestuur van hul gewig ten einde optimale produksie
en reproduksie te bereik, nie eers ‘n opsie is nie.
In die onlangse proewe wat in Suid-Afrika
uitgevoer is (1) , was 80% van die proefkuddes met
rondewurms besmet en slegs 60% met lewerslakke
besmet. Bloubosluise was ook in lae getalle
teenwoordig, aangesien die proewe hoofsaaklik
in die kouer maande (Maart tot Oktober 2012)
uitgevoer is. Bloubosluise kom natuurlik in lae
getalle gedurende hierdie maande van die jaar voor.
>
Die hoofdoelwitte van die proef was om die effek
van lewerslakbehandeling op besmette veldbeeste
te bepaal asook om die impak daarvan op die
beeste se gewigstoenames ná so ‘n behandeling
vas te stel.
‘n Groter hoeveelheid rondewurms as lewerslakke
was teenwoordig, wat die moontlikheid benadruk dat
dit meer relevant is om primêr teen rondewurms en
sekondêr teen lewerslakke te behandel. Behandeling
met ‘n kombinasieproduk soos SOVEREIGN
is strategies van belang, veral waar die beheer van
meer as een parasietgroep geteiken wil word, soos
byvoorbeeld rondewurms, onvolwasse en volwasse
lewerslakke asook bloubosluise.
Verse vanuit die Hartbeesfontein-area in die
Noordwes Provinsie is eers vir die teenwoordigheid
van aktiewe lewerslakbesmetting getoets. Nadat
bogenoemde bevestig is, is die verse almal individueel
en uniek met “ID tags” (oorplaatjies) gemerk en
in GMPBasic TM (lewendehawe-identifikasie en
-bestuursisteem) op rekord geplaas. Alle rekords met
betrekking tot gewigte en behandeling wat toegedien
is, is in die sisteem toegevoeg.
Die verse is daarna in vier groepe ingedeel,
naamlik ‘n kontrolegroep (onbehandeld), ‘n
FLUXACUR NF-groep, ‘n Triklabendasool- en
Oksfendasool-groep sowel as ‘n SOVEREIGN
opgietmiddel-groep.
LEWERSLAKKE – WAARNEMING
Die verse is met ‘n verskeidenheid van
endoparasitiese produkte behandel om te
bepaal of daar ‘n waarneembare verskil in hul
gewigstoenames ná behandeling sou wees.
Nadat die verse behandel is, is die eienaars gevra
om te kyk of hulle dié verse wat in die swakste
kondisie was, kon uitwys. Die logiese verwagting
sou dus wees dat die meeste van die verse uit
die onbehandelde (besmette) groep sou wees (1)
Daar was egter geen só ‘n korrelasie nie; die
www.senwes.co.za • Maart 2013

gevolgtrekking kan dus gemaak word dat die
beeste nie noemenswaardige hersteltekens binne
‘n maand ná ‘n behandeling getoon het nie en
dat lewerslakskade meer as een maand neem
om noemenswaardige herstelsimptome te toon.
Die skaal praat egter die waarheid, aangesien
gewigstoenames wel ten tye van die aanduidingsoefening
waargeneem is. Produsente moet
voorsorgmaatreëls met die hulp van ‘n gepaste
klostridiale-entstof teen die effek van migrerende
lewerslakke wat rustende klostridium-spore kan
aanwakker, tref.
BEHANDELINGSVOORDELE
Ná bestudering van die proef (1) het dit duidelik
geword dat die behandeling van ‘n besmette
kudde teen lewerslakke- en rondewurm-infestasies
definitiewe voordele inhou. Produkte kan egter
van proef na proef in effektiwiteit varieer. Hierdie
spesifieke proef het getoon dat SOVEREIGN
heel doeltreffend vir die effektiewe beheer van
lewerslakke en rondewurms werk op plase met ‘n
natuurlike besmetting vanaf die weidings. Dit is
belangrik om te verseker dat die toediening van
SOVEREIGN-opgietmiddel of orale doseermiddels
korrek toegedien word ten einde optimale
effektiwiteit te bereik.
GEWIGSTOENAMES
Die behandelde verse (1) se gewigstoenames was
meer as die onbehandelde kontrolegroep s’n.
Reg. No. G3831 Wet 36/1947
Ivermektien 15g/l en Triklabendasool 240g/l
DIEREGESONDHEID Fokus •••
PLUS
>
Maart 2013 • www.senwes.co.za SENWES Scenario
Reg No 1991/006 580/07, Privaatsak X2026, Isando, 1600, Tel: +27 (0) 11 923 9300
Faks: +27 (0) 11 974 9320, Verkope Faks: +27 (0) 11 974 1393, 053/1208
op
1. Kontrolegroep as ‘n basis = 0%
2. FLUXACUR NF = +15,9%
3. Triklabendasool + Oksfenbendasool = +14,4%
4. SOVEREIGN = +27,8%
ANDER NAVORSING
“Rates of growth were significantly reduced
by 14,7% and 14,1% in steers receiving a
superimposed artificial infection rate of 1 200
metacercariae and grazed at 3,54 beasts/ha and
4,39 beasts/ha respectively. Similarly group body
weights were depressed 3% and 20% in steers
receiving 600 metacercariae and grazed at
3,54 beasts/ha and 4,39 beasts/ha respectively.
There was a significant interaction between level
of nutrition and size of artificial infection on body
weight changes in the first 12-week period. (2) ”
Produkregistrasieverwysings:
SOVEREIGN Reg. Nr. G3202 (Wet 36/1947),
SAMESTELLING: Bevat 1,5% m/v Ivermektien en
24% m/v Triklabendasool; en
FLUXACUR Reg. Nr. G3831 (Wet 36/1947),
SAMESTELLING: Bevat 0,2% m/v Abamektien en
10% m/v Triklabendasool.
Verwysings:
1. MSD Sovereign lewerslakproef, “Data on file”,
2012.
2. CHICH, B.F., COVERDALE, O.R., & JACKSON,
A.R.B., 1980. Production effects of liverfluke
(Fasciola Hepatica) infection in beef cattle,
56: 588 - 592. S
Dr Johan Cloete is die Tegniese Spesialis: Herkouers
by MSD. Vir meer inligting, skakel hom
by (011) 923-9300.
23

24 •••
Fokus
op
DIEREGESONDHEID
Koebaai Meraai,
parasiet sal nie meer koning koning kraai
PARASIETE BY JOU DIERE KAN
NIE NET HULLE GESONDHEID
BENADEEL NIE, MAAR KAN
OOK ‘N HAP UIT JOU SAK VAT
INDIEN DIT NIE VROEGTYDIG
EN KORREK BEHANDEL WORD
NIE. MSD, BAYER EN VIRBAC
HET GELUKKIG UITSTEKENDE
PRODUKTE OP DIE MARK, WAT
JOU GEVOLGLIK MET GESONDE
DIERE SAL SA SAL L LA LAAT LAAT. AT AT.
-afslag op
enige van
hierdie
produkte
SENWES SCENARIO
Sny hierdie koepon uit en bring dit saam
wanneer jy Delete All, Sovereign, Trifender,
Drastic Deadline, Multimin of Prodose Orange
koop. Afslag geldig tot en met 30 Maart 2013.
Die koepon kan slegs by Senwes Villages
ingehandig word. Terme en voorwaardes geld.
>
Maart 2013
DELETE D ALL
• Reg. Nr. G2837 (Wet Nr. 36 van 1947).
• • Samestelling: 2% Amitras, 0,5% Deltametrien
en 2% Piperoniel Butoksied.
• Beeste: Beheer bosluise en vlieë. Dood luise
en skurftemyte. Beskerm teen riviermuggies.
• Skape en bokke: Beheer karooverlamming,
bontpoot en rooipootbosluise.
• Wild: Beheer bosluise.
SOVEREIGN
• Reg. Nr. G3831
(Wet Nr. 36 van 1947).
• Samestelling: 15 g Ivermektien en 240 g/liter
Triklabendasool.
• Gereed-vir-gebruik opgiet-middel vir die behandeling
van Ivermektien vatbare rondewurms, longwurm,
oogwurm, lewerslak (gewone- en reuselewerslak)
en bloubosluise op beeste.
www.senwes.co.za • Maart 2013

TRIFENDER
• Bevat 1% Amitras, 1% Sipermetrien
en 2% Pipironiel Butoksied.
• Kombinasie-opgietmiddel vir die beheer van
bosluise op beeste.
• Geen melkonttrekking nie.
• Verpakkingsgroottes: 200 ml, 1 liter, 5 liter
en 20 liter.
PRODOSE ORANGE
Suid-Afrika se nommer een (AVCASA) doseermiddel
vir die doeltreffende, breëspektrum beheer van
rondewurms, neuswurm, lewerslak en melklintwurm
by skape en bokke, met ‘n vyfweke-nawerking teen
haarwurm teen 'n standaarddosis van 2 ml/10 kg.
DRASTIC DEADLINE
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
•••
• Bevat 1% Flumetrien.
• Breëspektrum-opgietmiddel vir die gebruik
van eksterne parasiete op beeste, skape,
volstruise en wild.
• Beheer bosluise asook bytende en suigende luise
met slegs een behandeling.
• Dood nie net nie, maar steriliseer ook
bosluiswyfies.
• Reënvas en uitstekende verspreiding.
• Geen melkonttrekking nie.
MULTIMIN
DIEREGESONDHEID
Fokus
op
Reeds vir 21 jaar Suid-Afrika se nommer een
(AVCASA) inspuitbare spoormineraalaanvulling
in ‘n hoogs biobeskikbare formule vir die
gebalanseerde aanvulling van noodsaaklike
spoorminerale op kritieke tye by skape en beeste
– vir die optimalisering van vrugbaarheid, groei en
immuniteit, soos deur plaaslike en internasionale
proewe bewys. S
25

26 ••• SENWES VILLAGE
Trekkerkoop nou makliker as perdekoop
DANKSY DIE GEBRUIKTE
HEELWERKTUIE-SPAN VAN SENWES
VILLAGE MEGANISASIE, IS DIE
SOEKTOG NA ‘N HEELWERKTUIG NOU
HEELWAT MAKLIKER EN VINNIGER
DEUR MIDDEL VAN JOU REKENAAR
EN/OF SLIMFOON.
Daar is drie gerieflike maniere om gebruikte heelwerktuie
te soek, afhangende van jou voorkeur-medium:
Facebook
• Gaan na www.facebook.com/senwes en “Like”
Senwes, sodat relevante inligting met jou
gedeel kan word.
• Die advertensies sal in die vorm van ‘n fotoalbum
gedeel word, waar jy ‘n foto van die trekker
of implement kan sien sowel as die model, prys,
ure, kW, perdekrag, waar die werktuig tans staan
asook die nommer van die kontakpersoon.
• Die onderstaande skermfoto is hoe die
inskrywing van Senwes gebruikte heelwerktuie
in jou “newsfeed” op Facebook sal verskyn.
• Onthou om hierdie heelwerktuie-advertensie
met jou vriende op Facebook te deel, sodat
jy hulle kan help om winskopies te ontdek!
Klik eenvoudig net op die “Share”-skakel
onderaan die inskrywing.
>
Twitter
• Senwes se Twitter-bladsy kan by
www.twitter.com/senwes gevind word.
• Op Twitter sal gebruikte heelwerktuie
een-vir-een adverteer word.
• Dieselfde tipe inligting as wat op Facebook oor
die werktuie gedeel word, sal ook op Twitter
beskikbaar wees.
• “Retweet” asseblief hierdie advertensies en wees
die eerste persoon in jou vriendekring om hierdie
winskopies te ontdek en te deel!
• Gebruik die #SenwesUsedMech-“hashtag” om
al die advertensies op een bladsy te filter/sien.
Senwes webtuiste
• Die volledige katalogus is op Senwes se
webtuiste beskikbaar. Op die webtuiste is ‘n
trekker-ikoon met ‘n aflaaiskakel regs bo asook
‘n kollig-skyfie met dieselfde skakel.
• Hierdie PDF-katalogus is ongeveer 2 MG groot en
mag dus – afhangende van jou internetkonneksiespoed
– ‘n tydjie neem om af te laai. S
www.senwes.co.za
www.senwes.co.za • Maart 2013

SENWES VILLAGE
Skenkings verbly mense- en dierehart
Gedurende die afgelope paar
maande het heelwat welsynsorganisasies weer
by die From Greens 2 Dreams-veldtog baat gevind.
Welsynsorganisasies wat ook hulp wil ontvang, word
aangemoedig om hulle behoeftes op Senwes se
webtuiste te registreer. Daar word gereeld passings
tussen ‘n organisasie se behoefte en ‘n verskaffer se
produkte gesoek om sodoende vennote aan boord
te bring. Senwes Village se From Greens to Dreamsfonds
het sedert Augustus
2012 sowat R130 000 se
donasies gemaak. S
Drie verskillende versorgingsinstansies op Parys het
elk R20 000 van die From Greens 2 Dreams-fonds
ontvang. Die oorhandiging het op 30 Januarie by
Senwes Village: Parys plaasgevind. Op die foto, agter
van links na regs is: Elbé Ferreira (Najaarsrus Tuiste),
Louise Coetzee (AMOT Bejaardesorg), Estelle Marais
(Vrystaat Versorging in Aksie), Margitte Benade
(Vrystaat Versorging in Aksie) en Johan Greyling
(Bestuurder: Senwes Village, Parys). Voor van links is:
Alet Botha (AMOT Bejaardesorg) en Japie Fransman
(Bestuurder: Openbare Betrekkinge, Senwes).
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
•••
The Pet Action Group in Bloemfontein het 2 tonhondekos
ontvang, wat deur Supreme Pet geskenk
is. Merial het ook Frontline dip ter waarde van
R5 000 aan die groep geskenk. Op die foto
van links is: Gerhard Odendaal (Bestuurder:
Senwes Village, Bloemfontein), Judy van Zyl
(Pet Action Group), Martie Victor (Supreme Pet)
en Lammie Lammerding (Merial).
Macsteel en Cape Gate het elk R6 500 se kruideniersware
aan Huis Andalusia op Jan Kempdorp geskenk.
Die From Greens 2 Dreams-fonds het ook R12 000
aan hulle geskenk. Op die foto van links is: Abrie Koen
(Bestuurder: Senwes Village Grocer, Jan Kempdorp),
Japie Fransman (Senwes), Stephnie Viljoen
(Bestuurder: Huis Andalusia) en
Sarie Snyman (Komiteelid: Inwoners).
SENWES SE MENSE •••
Village spog met nuwe aanstellings
• Carel Malherbe is onlangs as Bloemfontein
Village se nuwe Bemarker: Heelwerktuie
aangestel.
• Werner Erasmus het deel van Lichtenburg
Village se span as Bemarker: Heelwerktuie
geword.
• Bernard Muller is as Tegniese Bestuurder: Kunsmisbemarking
by Odendaalsrus Village aangestel.
• Annelize Boonzaaier is as Produkbestuurder
by Senwes Hoofkantoor aangestel.
• Bennie Nel is Lichtenburg Village se nuwe
Werkswinkelbestuurder.
29

www.senwes.co.za • Maart 2013
SENWES Scenario
>
30 •••
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
ww
www.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w.
w se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
se
senw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nw
nwes
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es
es c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.c
.co.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o.
o za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za
za • Maa
aa
aa
aa
aa
aa
aa
aa
aa
aa
aa
aa
aa
aa
aa
aa
aa
aa
aart
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt
rt 201
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
0 3
SEN
SEN
SEN
SE
SEN
SE
SE
SE
SE
SE
SEN
SEN
EN
EN
EN
EN
EN
EN
EN
SEN
SEN
EN
SEN
SEN
SEN
SEN
SEN
SEN
SE
SEN
EN
EN
EN
EN
EN
EN
SEN
SEN
SEN
EN
EN
EN
EN
EN
EN
SE
SEN
EN
EN
EN
EN
EN
EN
SEN
SEN
EN
EN
EN
SEN
EN
SEN
EN
EN
EN
EN
EN
SEN
EN
EN
EN
EN
EN
EN
EN
EN
EN
SEN
EN
EN
EN
EN
EN
EN
EN
EN
EN
EN
EN
EN
ENWE
WES
WES
WES
WES
WE
WES
WES
WES
WES
WE
WES
WE
WES
WES
WES
WES
WES
WES
WE
WES
WES
WES
WES
WES
WES
WES
WES
WES
WES
WES
WES
ES
ES
ES
ES
E
WES
ES
ES
ES
ES
ES
ES
WES
WES
WES
WES
WES
WES
WES
WE
WES
WES
WES
WES
WE
WE
WE
WES
WES
E
WE
WES
E
WE
WE
WES
WES
WES
WES
WE
WE
WES
WES
WE
WES
WE
WES
ES
E
WE
WES
ES
WES
WES
WES
WES
WES
WES
WES
WE
WES
WES
WES
WES
WES
WES
WE
WES
E
WES
ES
WES
WES
WES
WES
WES
WES
WES
WE
WE
WES
WE
WE
WE
WE
WES
ES
ES
ES
WES
WES
WE
WES
WES
WES
WE
WES
WE
WES
WES
ES
WES
WES
WES
WE
WES
WES
WES
ES
ES
WES
WES
WE
WES
WES
WES
WES
WES
WES
WE
WES
ES
WES
WES
WES
WES
ES
WES
WE
WES
WES
ES
WES
WES
WES
ES
ES
ES
E
WES
WES
WES
WES
WES
WES
WES
ES
ES
ES
E
WE
WES
ES
WES
ES
ES
WES
ES
WES
WES
ES
ES
WES
WE
WES
WES
WES
ES
WES
ES
ES
ES
WES
ES
ES
WES
ES
WE
WES
ES
WES
WES
ES
ES
ES Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Sc
Scena
ena
en
en
en
en
en
en
ena
na
na
na
na
na
n
ena
ena
ena
ena
ena
ena
na
en
en
en
en
ena
n
ena
na
n
ena
ena
ena
na
ena
ena
ena
ena
en
en
ena
na
n
ena
na
na
na
ena
na
ena
ena
en
en
en
en
ena
na
n
ena
na
na
ena
en
en
ena
na
ena
ena
na
ena
ena
ena
ena
na
ena
ena
en
ena
ena
ena
ena
en
ena
ena
ena
en
en
ena
en
en
en
ena
ena
en
en
ena
ena
en
ena
ena
ena
ena
ena
ena
ena
en
ena
ena
ena
ena
ena
ena
ena
ena
ena
ena
ena
ena
ena
e a
ena
ena
ena i
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
io
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
i
rio
rio
rio
io
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
io
rio
io
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
io
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
io
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
rio
r o
rio
rio
rio
rio
rio
rio
ri
rio
io
rio
rio
rio
rio
io
rio
rio
rio
rio
rio
rio
ri
rio
ri
ri
rio
ri
rio
rio
ri
ri
ri
rio
rio
rio
rio
rio
rio
ri
rio
rio
rio
rio
ri
rio
rio
rio
ri
ri
rio
rio
rio
rio
r o
rio
r o
rio
io
rio
>
SENWES VILLAGE
Get geared for the
harvest season
HARVEST TIME IS ON ITS WAY AND AS CERTAIN CROPS NEED
TO BE HARVESTED AT A SPECIFIC TIME, NOBODY CAN AFFORD
TO SIT WITH WORN PARTS THAT COULD HAVE BEEN REPLACED.
PREVENTION IS BETTER THAN CURE! TWO SENWES WORKSHOP
MANAGERS SHARE HANDY TIPS TO ENSURE THAT YOUR COM-
BINE IS IN GOOD WORKING ORDER BEFORE HARVEST SEASON
COMES KNOCKING ON YOUR DOOR.
> TEXT: BARRY HUTCHINSON AND BENNIE NEL

First and foremost, thoroughly inspect
your machine for worn concaves as well as for
threshing elements and replace accordingly. The
engine must be serviced and oil levels, filters and
tyres must be inspected. The cooling system is very
important and therefore must be free of any chaff
or straw. Diesel tanks and grain carts must have
adequate filter systems.
Make sure that the concaves are level and zero
them to the rotor for a more accurate reading of the
concave clearance. Look at your feed accelerator
and discharge beater wings for wear; replace
immediately if it is showing significant signs of
wear. Run your feed accelerator on slow speed to
minimise breaking off the cobs before they enter
the separator. Lower your header more than you
would normally do in order for it to take more crop
material, seeing as the stalks and leaves will provide
cushioning and prevent excessive kernel damage.
To help increase separator capacity, ensure that
the separator gate spacers are installed between
grates and the rail. Fan speed should be slowed and
sieve openings should be made smaller to account
for smaller kernels. You can also increase the rotor
speed, which will subsequently increase threshing
and separation ability. When the grain damage
SENWES VILLAGE
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
•••
becomes unacceptable, you can slow the speed
back down in small increments until the damage is
at an acceptable level again.
For corn heads, ensure that the deck plate
spacing is close enough so that the smallest ears
are not shelled at the head or broken off. Adjust
your gathering chain lugs so that they are straight
across each other to aggressively move more
material through the head. Run the back shaft
speed as slow as possible to minimise breaking off
stalks and increasing your trash intake.
Remember to keep the stripper plates close and
to narrow the snapping roll openings on your corn
head to accommodate smaller ears and stalks. If
your combine is throwing excessive grain out the
back of the machine, first slow down the ground
speed. If you are going too fast, the combine will
send too much crop through the machine. If a
slower speed does not bring an improvement, return
to your old speed and slow the cleaning fan down.
If that doesn’t help, speed the fan back up and
open the chaffer or sieve to allow more grain to fall
through. Also check your threshing elements, which
may be overthreshing the cob and causing the loss.
continued on page 32
31

32 •••
SENWES VILLAGE
Get geared for the
harvest season
continued from page 31
Always only do one
adjustment at a time
and then inspect your sample
and acceptable grain loss
If there is excessive foreign material, such uch as broken
corn cobs or trash, in the grain tank sample, open
the concave as it could be overthreshing the corn.
Next, slow the speed of the rotor or cylinder. Always
only do one adjustment at a time and then inspect
your sample and acceptable grain loss.
• Preharvest loss
Whole ear losses from lodging can increase
as the season progresses. Average preharvest
losses should be less than 1% of total crop yield.
• Header ear loss
Driving at a ground speed that is too fast or too
slow, driving off the row or operating the header
too high, may result in lost whole or broken ears.
Losses average 3% to 4% of the total crop yield.
With proper machine operation and adjustment,
the loss should be no more than 1%.
• Header kernel loss
Some kernels are shelled out and lost by the
header at the gathering snouts, snapping bars
and snapping rolls. Those losses average about
0,6%. With proper adjustment and machine
operation as well as good field conditions, the
losses can be held to about 0,4%.
• Combine cylinder loss
Insufficient shelling action causes some kernels
to remain on the cob as they pass through the
machine. With the correct cylinder or rotor speed
or correct concave clearance adjustment, this
loss should not exceed 0,3%. Correct adjustment
results in few or no broken cobs, with no kernels
attached to them. Too vigorous shelling action
results in excessive kernel breakage.
• Combine separation loss
Some kernels may pass over the sieves and out
of the combine. With correct sieve and wind
adjustment, losses should be held to a minimum.
>
INSPECTING YOUR GRAIN CARTS
1) Inspect augers for noticeable wear. Over time,
augers become smaller in diameter, which will
affect their performance.
2) Check for proper adjustment of the drive belts
and also make sure all PTO shafts are greased
and universal joints are in a good condition.
3) Check all wheel bearings and tyre pressure.
4) Check oil in the gearbox.
5) Check the tarpaulin for any tears or wear spots
and that tie-downs are still in a good condition.
6) Inspect hydraulic hoses for any cracks and
leaks.
7) Ensure that all your lights are working correctly.
8) Make sure your “Slow Moving Vehicle” sign is
clean and clearly visible.
CORN HEAD
At the beginning of the season, the following checks
should be done with regards to your header:
1) Clean the header.
2) When working on the header, ensure that the
feeder house safety stops are in place.
3) Open the corn head bonnets, adjust the gathering
chains and check that they are still under
tension.
4) Check if deck plate adjustment is correct. When
fully closed, there must be a 2 mm difference
between the front and back, with the back being
the wider side.
5) Lubricate the corn head – grease all nipples and
check oil levels and grease levels in each corn
head gear case.
6) Run the corn head for a few minutes, then
shut the machine down and inspect the header
thoroughly. Feel for warm bearings and if chains
have become loose. When chains are warm, lubricate
them with heavy grade oil. This increases
the penetration of the oil.
continued on page 34
www.senwes.co.za • Maart 2013

34 •••
SENWES VILLAGE
Get geared for the harvest season
continued from page 32
7) Gathering chains’ lifespan can be extended by reversing
the chains and sprockets. This should be
done to all row units. The left chain and sprocket
must be fitted on the right side and vice versa.
8) There must be a 22 mm clearance between auger
flighting and the floor, and a 6 mm clearance
between auger flighting and the rear stripper.
9) In the centre of your hydraulic quick coupler
is a multi-pin electrical connector. Spray the
terminals with John Deere terminal cleaner to
eliminate electronic communication problems
between your combine and header.
Most importantly, refresh your memory with the
help of your operator’s manual.
®
Ons geelmielies lyk goed op papier
en nóg beter op die land.
DEKALB ® – Dis mos mielies!
Monsanto tel: 011 790-8200 | www.monsanto.co.za
Kliënte is welkom om ons kliëntedienslyn te skakel by 011 790-8201 of stuur ’n e-pos aan: customercare.sa@monsanto.com.
>
Monsanto en DEKALB ® is geregistreerde handelsname van Monsanto Technology LLC. Monsanto Suid-Afrika (Edms) Bpk,
Posbus 69933, Bryanston, 2021.
WHEN REMOVING YOUR COMBINE
FROM STORAGE
1) Check engine oil and water level before starting up.
2) Fully charge your batteries before starting in order
to prevent damage to electrical controllers.
3) Check transmission and final drive oil levels.
4) Close all drain holes in tanks and elevator doors.
5) Check for correct tyre inflation pressure.
6) Run machine and listen for any unfamiliar noises.
While running the machine, adjust fan and
drum speed to check operation.
7) Check air conditioning for correct operation,
seeing as some gas might have leaked out
during storage period.
Dis mos die keuse!
Hoë opbrengspotensiaal
Stabiliteit
Goeie staanvermoë
Besproeiing
Geelmielies
DKC80-40BR GEN Nuut in 2013
DKC80-12B GEN
DKC80-30R
DKC61-94BR
DKC62-80BR GEN
DKC64-78BR GEN
DKC73-76R
DKC62-84R
DKC73-74BR GEN
DKC73-70B GEN
DKC73-72
DKC66-32B
DKC66-36R
DKC66-60BR
www.senwes.co.za DKC80-10 • Maart 2013
DKC61-90
A07621 /SS

INSPECTION OF MACHINE
1) Feeder house: Adjust conveyor chain “float”. For
corn, it should be adjusted to 25 mm between
a conveyor slat and feeder house floor, directly
under the feeder drum. Check feeder house
conveyor chain tension; this must be done
with the header attached. Check feeder house
reverser gearbox oil level and grease the two
nipples on the pulleys. Check for any excessive
wear on feeder house floor. Grease PTO shafts
and universal joints.
2) Separator: Inspect all belts for bad cracks.
Minor cracks would not nictitate immediate belt
replacement, but it would be advisable to keep
a new belt with the machine in case it should
break later in the season. Check all chain tensions;
even though it has automatic chain
tensioners, they still have to be tightened up so
that the washer lines up with the spring. Also
check that there is still enough travel in the tensioner’s
slots, because even though the spring’s
washer is still in line with the indicator, the tensioner
pulley cannot move more in its slot. If this
is the case, remove a link and fit a half link and
then readjust the tensioner. Grease all nipples
on the combine. Be careful for overgreasing
the combine, seeing as the grease will get onto
the belts. Inspect tailings, clean grain elevator
chains, and check for broken paddles and worn
links. Remove sieves and inspect for broken or
loose teeth. Inspect the sieve case for worn rubbers.
Check for worn parts on the rotor or concave.
Inspect tailings and clean grain augers for
excessive wear.
3) Hydraulics: Check for leaks. Replace hydraulic
filters and replace oil depending on machine
hours. Inspect hydraulic cooler for debris.
4) Power train: My recommendation is to drain the
final drive oil at the start of each season, seeing
as this can give an indication if there is a failure
SENWES VILLAGE
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
•••
about to happen. The same applies to the gearbox.
These components work hard in our harvest
conditions. Inspect splined couplings from gearbox
to final drives.
5) Engine: Replace engine oil and filter at the beginning
of the season. Replace fuel filters and
drain off fuel at bottom of tank in case there is
any condensation, water and debris that have
settled. Check engine fan belts and clean radiator.
Replace air filters.
6) Operator station: Check all instrumentation
operation. Check gear lever operation. Check
hydrostatic lever operation. Check all lights inside
cab and outside cab. Check if there are any
odours coming from air conditioner, because
there is an odourless fungus that can grow in
the air conditioning evaporator that can cause
sneezing. I would suggest that, from time to
time, depending on the age of your machine,
to get a special air conditioning refresher that
removes this fungus. Feel free to contact me on
how to apply this product. Replace air conditioning
filters.
7) Check your fire extinguisher.
Please feel free to contact your John Deere service
department for any information in maintaining your
machine or to make an early booking for the service
of your machine.
Make sure that the GPS signal is activated
and that the license is still valid for the time that
equipment will be working.
Contact your Senwes Workshop for a quotation to
service your combine and other equipment and you
will have a worry-free harvest season. S
Barry Hutchinson is the Workshop Manager at Senwes
Village: Wesselsbron. For more information, contact him at
(057) 899-1851. Bennie Nel is the Workshop Manager
at Senwes Village: Lichtenburg. For more information,
contact him at (018) 632-1106.
35

36 •••
PROMOSIE-ARTIKEL: BIOMIN
Die vier stadiums van inkuiling
Sowat 70% van melkplase
en voerkrale in Suid-Afrika maak van
kuilvoer gebruik. Wêreldwyd word
ongeveer 12 miljoen ha mielies vir
kuilvoer geplant. Inkuiling is die mees
ideale metode om ruvoer oor lang tye
op te berg. Inkuiling is die proses waartydens
nat plantmateriaal geoes, gekompakteer en
onder anaërobiese toestande (in afwesigheid
van suurstof) geberg word.
“Die preservering vind plaas deurdat suiker
(wateroplosbare koolhidrate) wat in die plantmateriaal
aanwesig is, deur melksuurbakterieë na melksuur
omgeskakel word. Dit veroorsaak dat
die pH na tussen 3,8 en
4,2 daal. Mikrobeaktiwiteite
staak dan
weens ‘n lae
pH-vlak en die
materiaal bly
stabiel, mits dit
nie met water
of lug (suurstof)
in aanraking
kom nie,” sê Albert
van Rensburg:
Hoof Operasionele
Beampte, Biomin Suid-Afrika.
Verder sê hy geen produsent kan vandag
bekostig om foute te maak by die inkuiling van
gewasse nie. Ten einde kuilvoer op die regte manier
te produseer, is ‘n goeie begrip nodig van wat
tydens inkuiling gebeur. Kuilvoer gaan deur vier
fases, naamlik die aërobiese-, gistings- en stabiele
fase, waarna die uitlaaifase aanbreek wanneer die
kuilvoer na gelang van behoefte deur die produsent
verwyder en aan sy diere gevoer word.
AËROBIESE FASE
Op die buitekant van die plant kom giste, swamme
en bakterieë natuurlik voor. Sodra die plant gekerf
word, begin hierdie organismes aktief groei. Tydens
>
die aërobiese fase (in teenwoordigheid van suurstof)
word suurstof deur die respirasieproses van
plantselle asook deur die aërobiese aktiwiteite van
giste, swamme en bakterieë gebruik.
“Giste en swamme sal plantsuikers en suurstof
benut, terwyl die kuilvoer warm word. As die lug nie
dadelik uitgeskakel word deur die kuilvoer in die
bunker vas te trap nie, sal die aërobiese aktiwiteite
van giste en swamme voortgaan en uiteindelik
verrotting van die plantmateriaal tot gevolg hê. Om
dié rede moet die bunker so gou as moontlik gevul en
dig verseël word. Dit maak nie saak van watter gewas
die produsent kuilvoer maak nie; die spoed waarteen
hy dit doen, is belangrik om goeie gehalte te
verseker. Die aërobiese fase duur vir ongeveer twee
dae ná inkuiling voort,” verduidelik Van Rensburg.
www.senwes.co.za • Maart 2013

GISTINGSFASE
Sodra suurstof nie meer beskikbaar is nie
(anaërobiese fase), sal die groei van giste en
swamme grootliks staak en proteïenafbraak
beperk word.
Die inkuilingsproses (preservering) vind in
die afwesigheid van suurstof plaas, wanneer
melksuurbakterieë begin om suikers wat in die
plantmateriaal aanwesig is, na melksuur om te
skakel. Hierdie fermentasieproses duur voort totdat
die suurheidsgraad van die ingekuilde materiaal
‘n bepaalde pH-vlak bereik, waarna alle prosesse
(plantselrespirasie en mikrobe-aktiwiteit) staak en
die materiaal gepreserveer is. Die melksuur dien
dan as die belangrikste preserveermiddel. Die pH
moet binne drie dae van 6 tot 4 daal.
PROMOSIE-ARTIKEL: BIOMIN
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
•••
Van Rensburg noem dat voldoende suiker en
melksuurbakterieë nodig is om te verseker dat die
pH laag genoeg daal tot ‘n pH van 4. Indien die pH
net tot 4,8 daal en die voginhoud 75% of hoër is,
sal bottersuur deur Clostridia tyrobutyricum gevorm
word, wat die smaaklikheid van die kuilvoer baie
benadeel. Dit lei tot verlaagde innames asook laer
melk- en vleisproduksie.
“Mielies en sorghum bevat genoeg
wateroplosbare koolhidrate (10% tot 12%) vir
suksesvolle inkuiling, en Italiaanse raaigras bevat
tot 20% wateroplosbare koolhidrate. Peulgewasse,
soos byvoorbeeld lusern, kuil moeiliker in, omdat
dit min suikers bevat – gemiddeld net 5% – en ook
‘n hoë proteïeninhoud het. Die gistingsfase begin
ongeveer twee dae ná inkuiling en duur tot 45 dae
ná inkuiling voort,” sê Van Rensburg.
Ongeveer 12 miljoen ha mielies word wêreldwyd aangeplant om kuilvoer te produseer.
STABIELE FASE
Die stabiele fase word ongeveer 45 tot 50 dae ná
inkuiling bereik. Sodra ‘n pH van tussen 3,8 en 4
bereik is en alle plantsel- en mikrobe-prosesse
gestaak het, is die materiaal gepreserveer en
stabiel. Om stabiliteit van die ingekuilde materiaal
te verseker en te handhaaf, moet die bunker lugdig
wees en geen suurstof mag die kuilvoer binnedring
nie. Vir die verseëling van kuilvoerbunkers, is dikker
plastiek beter en ‘n seil wat ten minste 150 mikron
dik is, is die beste. Van Rensburg sê dat wit plastiek
beter as swart plastiek is, aangesien dit sonlig
weerkaats en ‘n koeler effek op die kuilvoer het.
“Plastiek wat uit meer as een laag bestaan,
bied ook beter beskerming. Maak ook seker dat
die plastiek as lug- en waterdig gesertifiseer is.
Waar plastieklae oorvleuel, moet die lasplek ten
minste oor 1 m strek. Pak die plastiek met ’n laag
sand of ou motorbande vas, sodat die wind nie die
plastieklaag kan lig of versteur nie,” sê hy.
UITLAAIFASE
Die uitlaaifase kan ongeveer 50 tot 55 dae ná
inkuiling begin. Met die uitlaaifase word kuilvoer
weer aan suurstof blootgestel; sorg moet hiervan
gedra word, sodat die kuilvoer nie agteruitgaan nie.
Kuilvoer word warm wanneer dit uit die kuil
verwyder word en met lug in aanraking kom.
vervolg op bladsy 38
37

38 ••• PROMOSIE-ARTIKEL: BIOMIN
Die vier stadiums van inkuiling
vervolg van bladsy 37
Kuilvoer wat na ammoniak ruik, is van ‘n lae kwaliteit en
moet uitgegooi word en nie vir diere gevoer word nie.
Die rede hiervoor is omdat dit begin gis en swamme
groei. Veral voere wat nog heelwat residuele suikers
ná inkuiling bevat, soos byvoorbeeld mieliekuilvoer,
is dikwels onstabiel.
“In dié stadium word die preserverende organiese
sure (melksuur) in die teenwoordigheid van suurstof
deur giste en swamme afgebreek, die pH begin styg
en sekondêre bederwing kan teen ‘n tempo van 1,5%
tot 4,5% per dag plaasvind, terwyl die temperatuur
in die blootgestelde areas styg en swamgroei verder
stimuleer. Voorts produseer swamme mikotoksiene,
wat giftig is vir diere en soms dodelik kan wees. Die
uitlaai van die kuilvoer wat gereed is om aan die diere
gevoer te word, is dus ‘n sensitiewe periode. Die
kuilvoer moet steeds lugdig gehou word. Verwyder ‘n
laag van minstens 200 mm kuilvoer per dag voordat
dié laag begin agteruitgaan. Sodra genoeg kuilvoer vir
die dag verwyder is, moet die plastiek weer oorgetrek
word. Kuilvoer wat na ammoniak ruik of gemuf,
slymerig of baie donker van kleur is, is swak en moet
nie aan diere gevoer word nie; veral nie dragtige diere
nie, want swamme (mikotoksiene) kan hulle laat
aborteer,” verduidelik Van Rensburg.
Die onstabiele aard word deur aërobiese mikroorganismes
(giste, swamme en bacilli) veroorsaak.
Hierdie mikro-organismes benodig melksuur,
suiker en suurstof om te groei. Deur dus een van
die komponente, soos byvoorbeeld suurstof, met
lugdigte verseëling te verwyder of te verminder, kan
die gehalte van kuilvoer behoue bly.
Die organisme Clostridia tyrobutyricum, wat
proteïene afbreek, groei en vermeerder wanneer die
pH bo 5 is. Nat kuilvoer skep gunstige toestande vir
>
die groei van dié organisme. Behalwe vir die afbreek
van proteïene, verbruik Clostridia tyrobutyricum
melksuur en suikers, en produseer bottersuur.
Bottersuur ruik sleg en verlaag die inname van
kuilvoer deur diere.
KUILVOER-INOKKULANTE
Kuilvoer-mikrobiese-inokkulante bevat bakterie wat
spesifiek geselekteer is om die fermentasieproses
in die kuilvoerbunker te versnel en te domineer.
Kuilvoer-inokkulante word in twee hoofgroepe
verdeel (Homo-fermentatiewe en Heterofermentatiewe
bakteriese inokkulante), afhangende
van hoe dit plantsuiker (glukose) fermenteer.
“Homo-fermentatiewe inokkulante bevat
sekere Lactobacillus-spesies (melksuurbakterie),
soos byvoorbeeld Lactobacillus plantarum en
Enterococcus faecium. Hierdie groep produseer
slegs melksuur vanuit plantsuiker. Heterofermentatiewe
inokkulante bevat ook Lactobacillusspesies
(melksuurbakterie), soos byvoorbeeld
Lactobacillus brevis, maar hierdie groep produseer
melksuur, asynsuur, etanol en koolstofdioksied
vanuit plantsuiker,” sê hy.
Dit is moeilik om inokkulante met mekaar te
vergelyk, maar daar is sekere riglyne wat gevolg
kan word.
“Eerstens, kyk na ‘n produk wat ten minste
90 miljard (9 x 10 10 ) lewendige melksuurbakterie per
ton gekerfde materiaal waarborg. Die etikettering van
kuilvoer-inokkulante is baie verwarrend en bemoeilik
die vergelyking tussen produkte. Die belangrikste
getal is die hoeveelheid lewendige melksuurbakterie
wat per eenheid gekerfde materiaal toegedien word,”
vertel Van Rensburg.
“Tweedens, maak seker om ‘n produk te
koop wat spesifiek vir die tipe kuilvoergewas, of
soortgelyke gewasse, bestem is. Mielies, sorghum en
voersorghum het tipies genoeg suiker vir fermentasie
beskikbaar. Grasse, peulgewasse, lusern en
kleingrane het egter minder beskikbare suiker.
“Laastens, en dit is een van die belangrikste punte,
dring aan op navorsingsdata (verkieslik onafhanklike
navorsingsresultate) wat die produkdoeltreffendheid
ondersteun asook op die maatstawwe wat die
maatskappy neem om te verseker dat jy ‘n produk
aanskaf wat die regte getalle/hoeveelheid en spesie
van bakterie bevat wat op die etiket aangedui word,”
eindig Van Rensburg. S
Vir meer inligting, skakel Albert van Rensburg
by (018) 468-1455.
www.senwes.co.za • Maart 2013

40 ••• GRAINLINK
>
Knap gedaan,
somergraan!
ALHOEWEL AL HOE MINDER
SOMERGRAAN OOR DIE LAASTE TIEN
JAAR GEPLANT IS, HET REKORDPRYSE
OOR DIE LAASTE TWEE JAAR VIR ‘N
OPLEWING GESORG. GEDURENDE
DIE AFGELOPE DEKADE WAS PRYSE
NIE ALTYD TE WAFFERS NIE. DIE
UITFASERING VAN MARGINALE GROND,
DIE OORNAME VAN LANBOUGROND
DEUR MYNWESE, VERSTEDELIKING
ASOOK DIE ONSEKERHEID OOR
VEILIGHEID VAN LANDBOU HET ALLES
TOT ‘N AFNAME IN AANPLANTINGS
BYGEDRA. SAAIBOERE HET EGTER
‘N GOEIE SEISOEN AGTER DIE RUG
EN NÓG ‘N BAK SEISOEN LÊ VOOR.
> TEKS: THEO VENTER
Volgens die voorlopige
oppervlakteskatting kan ‘n reuse 3 942 450 ha
onder somergraan geplant word, die meeste sedert
2002/2003. Sojabone is ook besig om tot sy reg
te kom, aangesien rekordaanplantings vir die vierde
agtereenvolgende jaar gemaak is.
ha
Ha
4 500 4500000 000
4 000 4000000 000
3 500 3500000 000
3 000 3000000 000
2 500 2500000 000
2 000 2000000 000
1 500 1500000 000
1 000 1000000 000
500 500000 000
0
Sorghum,
Grondbone,
Droëbone
Sonneblomme
Sonneblomm
Sojabone
Geelmielies
Witmielies
Grafiek 1: RSA-oppervlakte geplant onder somergraan.
Die oppervlakte onder mielies is die hoogste in vyf
jaar. Die kompetisie uit sojabone vir plantgrond
raak egter al stewiger. Daar word ook al hoe meer
na geelmielies geswaai. Die oppervlakte onder
geelmielies is die grootste sedert 2000/2001. Die
swaai na geelmielies word aan verbruikersvoorkeure
asook die uitvoerteikenmark toegeskryf.
Tien jaar gelede het geelmielies slegs 33% van
die totale oppervlakte onder mielies uitgemaak.
Hierdie seisoen maak dit reeds 42% daarvan uit. In
effek neem die per capita-vraag na vleis toe en die
per capita-vraag na pap af. Dus word al hoe meer
mielies as veevoer gebruik, terwyl die menslike
verbruik daarvan oor die laaste ses jaar baie stadig
toegeneem het.
5 000 000
4 500 000
4 000 000
3 500 000
3 000 000
2 500 000
2 000 000
Grafiek 2: Mielieverbruik.
1 000 000
900 000
800 000
700 000
600 000
500 000
400 000
300 000
200 000
100 000
0
Grafiek 3: Sonneblomproduksie en -verbruik.
Menslike Verbruik
Veevoer
Sonneblomaanplantings is baie wisselvallig en word
nie net deur sonneblompryse gedryf nie, maar ook
deur die prys van ander grane. Die weer het ook ‘n
drastiese invloed. Sonneblomme is meer gehard as
mielies of sojabone en kan dus vroeër of later as
alternatiewe somergaan geplant word.
Oor die laaste tien jaar is gemiddeld 513 400 ha
onder sonneblom geplant. Hierdie jaar se 485 000 ha
is dus ‘n raps onder die gemiddeld. Die plaaslike
verbruik van sonneblom hang baie van plaaslike
produksie af. Die meeste sonneblom wat in die
afgelope dekade gepers is, was 816 100 ton.
Daar is dus genoeg kapasiteit om skoonskip
van die 2013-oes te maak.
Produksie
Olie en oliekoek
www.senwes.co.za • Maart 2013

Die sojaboonmark het oor die laaste tien jaar ‘n
ontploffing beleef. Die oppervlakte onder sojabone
het met ‘n reuse 489% toegeneem vanaf tien jaar
gelede. Verwerkingskapasiteit het sedert 2008
gesukkel om by die toename in produksie by te
hou. Nuwe verwerkingsaanlegte kan verbruik hierdie
seisoen weer in lyn trek.
1 000 000
900 000
800 000
700 000
600 000
500 000
400 000
300 000
200 000
100 000
-
Grafiek 4: Sojaboonproduksie en -verbruik.
United States
Cotton: Planting
Sugarcane(FL): Harvesting
Mexico
Sugarcane: Harvesting
Citrus & Coffee: Harvesting
Argentina
Corn: Maturing
Cotton: Harvesting
Soybeans: Podding*
Europe
Amall Grains: Planting
Sugarbeets: Planting
Corn: Planting (Italy)
Citrus: Harvesting (Mediterranean)
West Africa
Coarse Grain, Rice:
Planting (Coast)
Brazil
Cotton: Harvesting
Soybeans: Filling to Maturing
Middle East & Egypt
Cotton: Planting
East Africa
Grains(minor): Harvesting
Belg (minor) Grain:
Planting (Ethiopia)
Maize, Sorghum: Planting
(Kenya, Ethiopia)
Southern Africa
Corn: Filling to Maturing
Dierevoer
Olie en oliekoek
Produksie
Die wêreld se somergraanverbruik het oor die
laaste tien jaar met ‘n reuse 38% toegeneem. Die
geweldige groei beteken dat alle bronne oorweeg
Watter elemente kan
die mark beïnvloed?
United States
Cotton: Planting
Sugarcane(FL): Harvesting
Mexico
Sugarcane: Harvesting
Citrus & Coffee: Harvesting
Argentina
Corn: Maturing
Cotton: Harvesting
Soybeans: Podding*
Europe
Amall Grains: Planting
Sugarbeets: Planting
Corn: Planting (Italy)
Citrus: Harvesting (Mediterranean)
West Africa
Coarse Grain, Rice:
Planting (Coast)
Brazil
Cotton: Harvesting
Soybeans: Filling to Maturing
Middle East & Egypt
Cotton: Planting
East Africa
Grains(minor): Harvesting
Belg (minor) Grain:
Planting (Ethiopia)
Maize, Sorghum: Planting
(Kenya, Ethiopia)
Southern Africa
Corn: Filling to Maturing
China
Early Rice: Planting
Sugarcane: Harvesting
Australia
Sorghum: Filling
Cotton: Filling
GRAINLINK
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
Mil ton
1 200
1 000
800
600
400
200
China
Early Rice: Planting
Sugarcane: Harvesting
0
Grafiek 5: Wêreldverbruik van somergraan.
•••
sal word en dat daar altyd ‘n mark vir uitvoere sal
wees. Suid-Afrika se produksie van hierdie grane
het egter oor die laaste tien jaar net met 29%
toegeneem. Dit beteken dat daar nog ‘n geweldige
potensiaal vir plaaslike graanproduksie is om uit te
brei en dat ‘n goeie dekade moontlik voorlê. S
Australia
Sorghum: Filling
Cotton: Filling
Theo Venter is ‘n Graananalis by
Senwes Grainlink. Vir meer inligting, skakel hom
by (018) 464-7723 4-77 -7723 23 of stuur stu stuur ur ‘n n e-pos e-p e-pos os na
theo.venter@senwes.co.za.
.venter@senwes.co.za.
Sorghum,
Grondbone,
Droëbone
Sonneblomme
Sojabone
Maart: Plaaslik sal die
weersomstandighede dopgehou
word, met mielies wat besig is om te vul. In
Argentinië en Brasilië word vroeë mielies van die
lande gestroop en word opbrengste en oesskattings
dus fyn dopgehou. Let veral op
na die VSA se voorneme om te plant,
na skatting op die 28ste.
April: Plaaslik word vroeë
mielies gestroop en opbrengste
sal fyn dopgehou word. Die NOK se
derde produksieskatting word op die 25ste
gepubliseer. Opbrengste in Suid-Amerika
en die vordering van aanplantings in
die VSA sal internasionale
pryse dryf.
Theo Venter
41

42 ••• DRUPPELS OP DIE DAK
Tropiese siklone en laagdrukstelsels
krap kaarte deurmekaar
DIE 2011/2012-PRODUKSIESEISOEN
SAL ONTHOU WORD AS ‘N SEISOEN
WAT VOORSPEL IS OM BOGEMIDDELD
NAT TE WEES, MAAR WAT UITEINDELIK
ONDERGEMIDDELD NAT UITGEDRAAI
HET. DIE VORIGE SEISOEN WAS DUS
VOLGENS DEFINISIE ‘N LA NIÑA-TIPE
SEISOEN.
> TEKS: THYS GROBBELAAR
Die Suidelike Ossillasie-indeks
(SOI) was sterk positief en die seetemperature in
die Stille Oseaan was ondergemiddeld. Wat egter
gebeur het, is dat daar sedert begin Januarie 2012
tot einde April 2012, elf sterk laagdrukstelsels
en/of tropiese siklone in die Mosambiek-kanaal
of in die omgewing van Madagaskar ontwikkel het.
Dit het tot gevolg gehad dat vog oor Suid-Afrika na
die sterk ontwikkelde laagdrukstelsels getrek is. Dit
het tot ondergemiddelde reënval oor die grootste
gedeeltes van die somerreënvalgebied van Suid-
Afrika aanleiding gegee.
Gelukkig het die grootste gedeeltes van die
tradisionele Senwes gebied oor ‘n groot hoeveelheid
oorgedraagde grondvog van die bogemiddelde
reënval in die vorige seisoen beskik en het
bogemiddelde opbrengste sodoende oor die groter
Senwes gebied gerealiseer.
Die meegaande kaart dui die persentasie
reënval oor Suid-Afrika as ‘n persentasie
van die langtermyngemiddeld vir die
2011/2012-produksieseisoen aan. Dit is duidelik
dat die tradisionele Senwes gebied, wat oor die
sentrale binneland geleë is, ondergemiddelde
reënval ondervind het.
Die seetemperature oor die Stille Oseaan, met
ander woorde die gebied tussen Australië en Suid-
Amerika, was gedurende Desember 2012 baie
neutraal en om dié rede is ‘n normale seisoen
>
Suid Afrikaanse
Weerdiens
TM
Thys Thys GGrobbelaar
% van Normale
0 - 50
50 - 75
75 - 100
100 - 150
150 - 200
200 - 1 000
Persentasie normale reënval vir die seisoen
Julie 2011 tot Junie 2012 (Gebaseer op voorlopige
data. Die aantal stasies wat gebruik is, mag varieer
afhangend van databeskikbaarheid.)
voorspel. Die seetemperature oor die Mosambiekkanaal
en in die omgewing van Madagaskar was
ook nie buitengewoon hoog nie, met die gevolg dat
tropiese siklone en/of sterk laagdrukstelsels dus nie
gedurende Januarie 2013 verwag is nie.
Minder as 2 onder
2 tot 1,5 onder
1,5 tot 1 onder
1 tot 0,5 onder
0,5 tot 0 onder
0 tot 0,5 bo
0,5 tot 1 bo
1 tot 1,5 bo
1,5 tot 2 bo
Groter as 2
Variasie van die see-oppervlaktemperatuur van
gemiddeld (Desember 2012).
Wat wel intussen gebeur het, is dat uiters sterk
tropiese storms, wat met tye sikloonstatus bereik
het, oor Madagaskar ontwikkel het. Net soos
verlede seisoen die geval was, is vog vanaf die trope
oor die binneland na die laagdrukstelsel getrek.
Die gevolg hiervan was dat dit tot geïsoleerde
donderbuie oor die binneland van Suid-Afrika
aanleiding gegee het. Sterk ontwikkelde frontale
stelsels kon dus nie ontwikkel nie, wat algemene
landsreën tot gevolg gehad het. Mpumalanga en die
oostelike gedeeltes van Noordwes en die Vrystaat
het egter meer gereeld donderbuie ontvang. Die
westelike gedeeltes van Noordwes en die Vrystaat
www.senwes.co.za • Maart 2013

het aan die agterspeen gesuig wat reën betref.
Die onderstaande kaart dui die situasie aan wat
gedurende die grootste gedeelte van Januarie
gegeld het.
‘n Sterk ontwikkelde laagdrukstelsel oor Madagaskar
en omstreke.
Die Januarie-reënval oor die sentrale en meer
westelike gedeeltes van die tradisionele Senwes
gebied was ook ondergemiddeld. Die situasie met
betrekking tot die ondergemiddelde reënval tydens
die vorige seisoen het die situasie in die betrokke
gebied gedurende hierdie seisoen vererger. Die
onderstaande kaart dui die verskil tussen hierdie
seisoen se Januarie-reënval in vergelyking met die
langtermyn-Januarie-reënval aan.
Sekere gedeeltes van die gebied het nie eers die
helfte van die langtermyn-Januarie-reënval ontvang
nie. Wat wel gebeur het, is dat die reënval verskriklik
gevarieer het. Dit het telkens gebeur dat ‘n distrik op
‘n spesifieke dag tussen 5 mm en 100 mm ontvang
het. Wanneer ‘n mens deur die produksiegebied
beweeg, word landerye waargeneem wat tans baie
goed vertoon, terwyl ander landerye wat slegs sowat
Verskil in werklike reënval vir Januarie 2013 vs
die langtermyngemiddeld vir Januarie 2012.
DRUPPELS OP DIE DAK
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
•••
‘n kilometer verder geleë is, glad nie goed vertoon
nie, aangesien die gesaaides verdroog het.
Die meeste gesaaides blom gedurende Januarie
en dit is dus ‘n baie kritieke periode in die plant se
ontwikkeling, aangesien die plant se vogbehoefte
dan ook op sy hoogste is. Die situasie wat tans
ondervind word, plaas heelwat aanplantings in ‘n
absolute kritieke situasie. Reën binne die volgende
twee weke gaan van kardinale belang vir gesaaides
in die sentrale en westelike gedeeltes van die
Senwes gebied wees.
Die onderstaande kaart dui die verskil tussen die
kumulatiewe seisoentotale langtermynreënval en
die kumulatiewe reënval vir hierdie seisoen aan. Dit
is duidelik dat sekere van die sentrale en westelike
gedeeltes van die tradisionele Senwes gebied
aansienlik minder reën in die lang termyn ontvang het.
Verskil in werklike reënval vir Julie 2012 - Januarie 2013
vs die langtermyngemiddeld vir Julie 2011 -
Januarie 2012.
Die tropiese laagdrukstelsels het die reënval vir
hierdie seisoen baie deurmekaar gekrap. Wat soos
‘n gemiddelde reënvalseisoen gelyk het, draai weer
eens as ‘n ondergemiddelde reënvalseisoen uit, veral
in die sentrale en westelike gedeeltes van die Senwes
gebied. Die sterk laagdrukstelsel in die Mosambiekkanaal
en die Madagaskar-gebied het verswak en
gewyk. Ons hoop en vertrou dus dat die reënval
na normaal sal terugkeer. In hierdie stadium is die
gewasskade nog gelokaliseer en kan ‘n bogemiddelde
oes steeds realiseer. As dit egter nie binne twee weke
reën nie, word groot skade verwag. S
Die artikel, kaarte en grafieke is deur Thys Grobbelaar
(Senior Graananalis: Senwes Grainlink) en Ronél Koen
(Senior GIS-tegnoloog: Senwes Landboudienste)
saamgestel. Vir meer inligting, skakel Thys
by (018) 464-7385.
43

44 •••
GRAINLINK
Kwaliteit van koringinnames
gedurende die 2012/2013-seisoen
> TEKS: MARIANA PURNELL
DIE AFGELOPE KORINGSEISOEN HET
KLEINER TONNEMATE AS VORIGE JARE
OPGELEWER. DIE TOTALE TONNEMAAT
GELEWER IN DIE NEGE SILOGEBIEDE
WAT ONDERSOEK IS, WAS GEDURENDE
DIE 2012/2013-SEISOEN 43,89%
LAER AS DIE GEMIDDELDE LEWERING
VAN DIE VORIGE VIER JAAR. DIE
SENWES SILO’S WAT KORING
ONTVANG, IS IN GROEPE INGEDEEL
VOLGENS LIGGING EN LEWERING,
WAARNA DATA OOR VERSKEIE FAKTORE
WAT KWALITEIT BEPAAL, GEANALISEER
IS. DIE SILO’S WAT IN ELKE GEBIED
INGESLUIT WORD, WORD OP DIE
KAART AANGETOON EN IS OOK IN
TABEL 1 GELYS.
Tabel 1: Silo’s in die Senwes area wat koring ontvang, is in nege silogebiede gegroepeer.
Lewerings oor die afgelope vyf
jaar het in twee van die seisoene skerp van die
vorige jare afgewyk. In 2010/2011 was die totale
afname byna 50% van die vorige lewerings. In die
2012/2013-seisoen het lewering die laagste vlak in
vyf jaar bereik. Die gebiede wat die meeste beïnvloed
is, word duidelik in die figure wat volg, getoon.
In Gebied 1, wat die Suidwestelike Sentraal-
>
Belangrikste koringgebiede
Gebied 1 Gebied 2 Gebied 3 Gebied 4 Gebied 5
Bultfontein Hartswater Bloemfontein Bothaville Losdoorns
Protespan Jan Kempdorp De Brug Vierfontein Wesselsbron
Willemsrust Magogong Petrusburg Viljoenskroon Allanridge
Tierfontein Van Tonder
Koffiefontein
Bainsvlei
Gebied 6 Gebied 7 Gebied 8 Gebied 9
Hartbeesfontein Geneva Theunissen Arlington
Ventersdorp Hennenman Brandfort Mooigeleë
Raathsvlei Welgeleë Winburg Heilbron
Steynsrus
Vrystaat van die Senwes gebied verteenwoordig,
het koringopbrengste na onder 9 000 ton in totaal
vir die gebied gedaal, die laagste vlak in vyf jaar
(Grafiek 1). Die reënval was gemiddeld 426,63
mm per silogebied. In Gebied 1 was reënval die
afgelope seisoen nie so goed verspreid soos in
vorige seisoene nie en het meer reën na-plant
geval, en nie vroeg in die jaar soos gewoonlik nie.
www.senwes.co.za • Maart 2013

In Gebied 2, die Vaalharts-gebied, het
koringproduksie ook van meer as 43 000 ton in
2008/2009 na ongeveer 31 000 ton afgeneem,
maar dit is nie so laag soos in 2010/2011 nie.
Reënval was gemiddeld 330,83 mm per silogebied,
heelwat minder as in vorige seisoene.
3 500
3 000
2 500
2 000
1 500
1 000
500
0
3 500
3 000
2 500
2 000
1 500
1 000
500
Gebied 1
765
716
614
548 725 663
530
485
477
478
622 594
547 532 702 704
452
398
384
473
2008 2009 2010 2011 2012
35 000
30 000
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
Bultfontein Protespan Willemsrust Tierfontein Produksie
Grafiek 1: Reënval (Januarie tot Desember) en
lewerings per seisoen oor die afgelope vyf jaar in
Gebied 1 en Gebied 2.
Gebied 3 verteenwoordig die mees suidelike deel
van die Vrystaat (Grafiek 2) en hier het die opbrengs
oor die afgelope vyf jaar gehalveer, met die huidige
produksie op minder as 17 000 ton. Reënval
was beperk tot slegs 474,18 mm gemiddeld per
silogebied. Die reënval was goed verspreid, met
ewe veel reën voor- en na-plant.
In Gebied 4, wat die Noordelike Vrystaat
verteenwoordig, het produksie na 8 000 ton
gedaal teenoor die vorige jaar se opbrengs
van bo 16 000 ton. Reënval per silogebied
was gemiddeld 529,27 mm, met twee derdes
van die reënverspreiding in die tweede helfte
van die seisoen.
5 000
4 000
3 000
2 000
1 000
0
0
Gebied 2
Gebied 3
812
451
464 547
759
424
463
641
466
557
507
765
355
316
321
2008 2009 2010 2011 2012
Hartswater Jan Kempdorp Magogong Produksie
587
765
695
835
373
478
433
522
500
303
591
470
422
550
1 034
585
747
1 093
828
890
490
462
595
329
494
2008 2009 2010 2011 2012
50 000
40 000
30 000
20 000
10 000
Bloemfontein De Brug Petrusburg
Van Tonder Koffiefontein Produksie
0
50 000
40 000
30 000
20 000
10 000
0
GRAINLINK
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
3 500
3 000
2 500
2 000
1 500
1 000
500
0
•••
Grafiek 2: Reënval (Januarie tot Desember) en
lewerings per seisoen oor die afgelope vyf jaar in
Gebied 3 en Gebied 4.
Gebied 5 verteenwoordig die gebied rondom
Wesselsbron en toon ook ‘n skerp afname in
opbrengs die afgelope seisoen van 20 000 ton na
5 600 ton – slegs ‘n kwart van die vorige seisoen
se produksie (Grafiek 3). Reënval was gemiddeld
417,73 mm per silogebied en reënverspreiding was
ewe veel voor- as na-plant.
Die noordwes-koringproduksiegebied
binne Senwes se grense word deur Gebied 6
verteenwoordig. Produksie het van 10 500 ton in
die vorige seisoen na byna 6 000 ton afgeneem.
Reënval per silogebied was gemiddeld 582,09 mm
en verspreiding was ietwat hoër in die tweede helfte
van die seisoen as in die eerste helfte.
3 500
3 000
2 500
2 000
1 500
1 000
500
0
3 500
3 000
2 500
2 000
1 500
1 000
500
0
761
691 671
447
501
811 754 676
536 722 682 710
524
450
401
590
500
526
Gebied 5
728 721
714 659
749 759
392
422
440
2008 2009 2010 2011 2012
Losdoorns Wesselsbron Allanridge Produksie
803
Gebied 4
Gebied 6
836 730
596
518
810 860 846
501 686 740 740
558
462
577
480
Grafiek 3: Reënval (Januarie tot Desember) en
lewerings per seisoen oor die afgelope vyf jaar in
Gebied 5 en Gebied 6.
568
2008 2009 2010 2011 2012
Bothaville Vierfontein Viljoenskroon Produksie
690
2008 2009 2010 2011 2012
Hartbeesfontein Ventersdorp Raathsvlei Produksie
18 000
15 000
12 000
9 000
6 000
3 000
0
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
15 000
12 000
9 000
6 000
3 000
vervolg op bladsy 46
0
45

46 ••• GRAINLINK
Kwaliteit van koringinnames
gedurende die 2012/2013-seisoen
vervolg van bladsy 45
Gebied 7 behels die noordelike sentrale deel
rondom Hennenman en hier het produksie met
meer as 50% in die afgelope seisoen gedaal van
meer as 43 000 ton tot onder 17 000 ton
(Grafiek 4). Reënval was gemiddeld 387,73 mm
per silogebied. Reënval was heelwat laer as in die
vorige twee seisoene en die verspreiding ietwat hoër
in die tweede helfte van die seisoen.
Gebied 8 is die suidelike sentrale deel
van die Vrystaat en het die mees drastiese
verlaging in koringproduksie getoon, met slegs
1 000 ton teenoor meer as 12 600 ton in die
2009/2010-seisoen. Gemiddelde reënval was
428,73 mm en heelwat laer as in die vorige twee
seisoene. Die verspreiding was hoër in die tweede
helfte van die seisoen.
Gebied 7
3 500
3 000
2 500
2 000
1 500
1 000
500
0
3 500
3 000
2 500
2 000
1 500
1 000
500
0
543
378
649 621
497 488
802 674
744 782
804 734
Gebied 8
800
430
485
490
524
723
746
878
506 590 646 705
Grafiek 4: Reënval (Januarie tot Desember) en
lewerings per seisoen oor die afgelope vyf jaar
in Gebied 7 en Gebied 8.
Gebied 9 verteenwoordig die koringproduksiegebiede
in die Westelike Vrystaat (Grafiek 5). Die
opbrengste was net bo 6 700 ton, wat nie te veel
van die afgelope twee jaar se produksie afwyk nie,
maar meer as die helfte minder as die 2009/2010oes
is. Gemiddelde reënval was 500,96 mm,
heelwat laer as in die vorige twee seisoene. Meer
reën het in die tweede helfte van die seisoen
voorgekom, terwyl die gebied tradisioneel meer reën
in die eerste helfte van die seisoen ontvang.
>
371
377
415
2008 2009 2010 2011 2012
Geneva Hennenman Welgeleë Produksie
506
353
427
2008 2009 2010 2011 2012
Theunissen Brandfort Winburg Produksie
50 000
40 000
30 000
20 000
10 000
0
15 000
12 000
9 000
6 000
3 000
0
3 500
3 000
2 500
2 000
1 500
1 000
500
0
424
644
519
463
510
760
598
Gebied 9
775 855 798
465
532
487
520
Grafiek 5: Reënval (Januarie tot Desember) en
lewerings per seisoen oor die afgelope vyf jaar
in Gebied 9.
932
873
803
Koringkwaliteit ten opsigte van die tonnemaat van
die onderskeie grade gelewer, was heelwat swakker
in vergelyking met die gemiddelde grade van die
vorige vier jaar, behalwe in Gebied 2 (Grafiek 6),
wat meer B1-koring gelewer het. Dit blyk dat die
graadsamestelling vir Gebied 2 heelwat beter was
met ‘n hoër persentasie B1-koring, terwyl Gebiede
1, 7 en 8 ‘n heelwat kleiner persentasie B1koring
opgelewer het. Weens die lae opbrengste,
is dit egter nie ‘n goeie maatstaf nie en word die
graadsamestelling ook as ‘n persentasie van die
oes voorgestel (Grafiek 7).
40 000
35 000
30 000
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
Grafiek 6: Tonnemaat van graadsamestelling van
koringlewerings per koringproduksiegebied oor die
afgelope seisoen in vergelyking met die gemiddelde
grade van die vorige vier jaar in Senwes se
belangrikste produksiegebiede.
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Grafiek 7: Graadsamestelling as ‘n persentasie
van koringlewerings per koringproduksiegebied
oor die afgelope seisoen in vergelyking met die
gemiddelde grade van die vorige vier jaar in Senwes
se belangrikste produksiegebiede.
656
597
642
2008 2009 2010 2011 2012
18 000
15 000
12 000
9 000
6 000
3 000
Arlington Mooigeleë Heilbron Steynsrus Produksie
vervolg op bladsy 48
www.senwes.co.za • Maart 2013
0
BUT
BKA
B4
B3
B2
B1
BUT
BKA
B4
B3
B2
B1

48 ••• GRAINLINK
14,5
14,0
13,5
13,0
12,5
12,0
11,5
11,0
Kwaliteit van koringinnames
gedurende die 2012/2013-seisoen
vervolg van bladsy 46
Gemiddelde proteïenvlakke het in meeste gevalle
‘n toename teenoor die vorige seisoen getoon
(Grafiek 8), maar was steeds laer as vier jaar
gelede, behalwe Gebied 8, wat konsekwent ‘n
afname toon. Gemiddelde proteïen word bereken
deur die totale proteïen deur die totale tonne te deel.
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Totale Ton Gem Proteïen
Grafiek 8: Proteïenvlakke van totale koringlewerings
per produksiegebied oor die afgelope vyf seisoene.
Grafiek 9: Gemiddelde proteïenvlakke van totale koringlewerings
per Senwes se belangrikste koringproduksiegebied
oor die afgelope seisoen in vergelyking met
die gemiddelde grade van die vorige vier jaar.
>
50 000
45 000
40 000
35 000
30 000
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
Grafiek 9 toon die afgelope seisoen se gemiddelde
proteïenvlakke teenoor die vierjaar-gemiddeld.
Gebiede 4 en 5 in die weste asook Gebiede 7
en 8 in die ooste van die sentrale deel van die
Senwes gebied het groter afnames in gemiddelde
proteïenvlakke getoon as die ander gebiede
wanneer die afgelope seisoen met die vorige
vierjaar-gemiddeld vergelyk word. In vergelyking met
die vierjaar-gemiddeld, het Gebiede 1, 2, 3 en 6
stabiele proteïenvlakke getoon.
13.2
13.0
12.8
12.6
12.4
12.2
12.0
11.8
Gem.
proteïen 3-
vlakke
oor
vorige 4
seisoene
2012/2013
13proteïen3-proteïen vlakke
vlakke
Die proteïenvlakke van die B1- en B2-grade was
die afgelope seisoen laer as die gemiddeld vir die
vorige vier jaar (Grafiek 10). Proteïenvlakke van
B1-koring was gemiddeld 0,25% laer as die vierjaargemiddeld,
met die grootste verskille in Gebiede 1
en 6. In Gebied 5 was die proteïenvlakke van
83
82
81
80
79
78
77
76
75
74
B2-koring 0,76% laer as die vierjaar-gemiddeld
en in Gebiede 4 en 8 was die verskil onderskeidelik
0,37% en 0,55%. In Gebiede 1, 6 en 9 was die
proteïenvlakke van B2-koring marginaal beter
en in Gebiede 2 en 3 marginaal swakker.
13.5
13.0
12.5
12.0
11.5
11.0
Grafiek 10: Gemiddelde proteïenvlakke van B1en
B2-koringlewerings per koringproduksiegebied
oor die afgelope seisoen in vergelyking met die
gemiddelde proteïenvlakke van B1- en B2-grade
van die vorige vier jaar.
Hektoliter-massa (HLM) (Grafiek 11) het die
afgelope seisoen in alle gevalle gedaal, behalwe by
Gebiede 2 en 5. HLM in Gebied 2 het heelwat beter
as die gemiddeld van die vorige vier jaar vertoon en
Gebiede 4 en 5 was marginaal beter. Gebied 1 het
‘n laer HLM as die vierjaar-gemiddeld getoon, terwyl
Gebiede 8 en 9 uitermate lae HLM-waardes getoon
het (Grafiek 12).
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Totale Ton Gem HLM
Grafiek 11: Gemiddelde hektoliter-massa (HLM) van
koringlewerings per koringproduksiegebied oor die
afgelope seisoen in vergelyking met die gemiddelde
HLM van die vorige vier jaar.
83.0
82.0
81.0
80.0
79.0
78.0
77.0
76.0
Gem. B1 oor
vorige 4 seisoene
2012/2013 B1
Gem. B2 oor
vorige 4 seisoene
2012/2013 B2
Gem.
proteïenvlak 3-
ke oor vorige
4 seisoene
2012/2013proteïenvlak
3-
ke
Grafiek 12: Gemiddelde hektoliter-massa (HLM) van
koringlewerings per koringproduksiegebied oor die
afgelope seisoen in vergelyking met die vierjaargemiddelde
HLM.
www.senwes.co.za • Maart 2013
50 000
45 000
40 000
35 000
30 000
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0

350
300
250
200
150
100
50
0
Skadelike sade per gebied
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Grafiek 13: Totale aantal skadelike sade in koringlewerings
per jaar oor die afgelope vyf seisoene in die belangrikste
koringproduksiegebiede.
30
25
20
15
10
5
0
Hitteskade per gebied
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Grafiek 14: Hittebeskadiging in koringlewerings per jaar oor die
afgelope vyf seisoene in die belangrikste koringproduksiegebiede.
Die voorkoms van skadelike sade het die afgelope
paar jaar toegeneem. Silo’s wat oor die afgelope
vyf jaar die grootste probleme ondervind het, is
Hartbeesfontein, Welgeleë, Mooigeleë, Hennenman,
Protespan en Odendaalsrus (Grafiek 13). Indien
die onderskeie koringproduksiegebiede geëvalueer
word, is dit duidelik dat die probleem al etlike
seisoene lank in Gebiede 1 en 7 voorkom.
Gedurende die 2012/2013-seisoen het die meeste
skadelike sade in Gebiede 1 en 6 voorgekom.
Hitteskade was die afgelope seisoen laag en
beperk tot Gebiede 1 en 6 (Grafiek 14).
Die afgelope seisoen toon die grootste afname in
koringopbrengs teenoor die vorige vier jaar
(Grafiek 15). In Gebied 8, oftewel die sentraal-
250 000
200 000
150 000
100 000
50 000
0
2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013
Gebied 9
Gebied 8
Gebied 7
Gebied 6
Gebied 5
Gebied 4
Gebied 3
Gebied 2
Gebied 1
Grafiek 15: Totale lewerings oor die afgelope vyf jaar
in Senwes se belangrikste koringproduksiegebiede.
GRAINLINK
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
•••
oostelike deel van die Senwes gebied (Theunissen,
Winburg, Brandfort), was die lewerings 88% laer as
die gemiddeld van die vorige vier jaar. Die gebied
wat die naaste aan die vorige vier jaar se gemiddeld
gelewer het, was Gebied 6 in die noordwes deel van
die Senwes gebied, met ‘n produksie wat 28% laer
was. Die Vaalharts-gebied (Gebied 2), wat nie so
afhanklik van reënval as ander gebiede is nie, het
ook ‘n afname van 8,16% in produksie getoon.
Lewerings per gebied is baie wisselvallig oor
die vyf seisoene, met skommelinge van tussen
30% en 50%. Gebied 4 (Bothaville, Vierfontein en
Viljoenskroon) was die mees stabiel en het elke
jaar geleidelik verminder, behalwe in 2011/2012
toe produksie met ongeveer 30% toegeneem
het. Die data van lewerings per seisoen toon dat
hoewel 2010/2011 ‘n moeilike seisoen was, met
laer opbrengste in al die gebiede, die afgelope
seisoen egter nóg groter dalings in opbrengs getoon
het, veral in die Westelike- en Sentraal-Vrystaatkoringproduksiegebiede.
S
Bedankings aan Francois Breedt
en Ronél Koen vir dataverwerking.
Vir verdere navrae, skakel
Mariana Purnell (Bestuurder:
Spesialiteitsprodukte, Senwes
Grainlink) by (018) 464-7271
of 082 336 8534.
Mariana Purnell
49

50 ••• LANDBOUTEGNIEK
Bulvrugbaarheid
— die onsigbare mikroskopiese monsters
SELEKSIEDRUK VIR
BULVRUGBAARHEID BY VLEISBEESTE
IS JARE LANK AFGESKEEP, MAAR
BULLE WAT OOR ONVOLDOENDE
KAPASITEIT BESKIK OM SUKSESVOL
TE KAN REPRODUSEER, VARIEER
VAN 20% TOT SOVEEL AS 40%.
> TEKS: IZAK DU PLESSIS
Speenkalfprodusente se totale
inkomste, in teenstelling met melkerye en
voerkrale, hang 100% van die sukses waarmee
hy speenkalwers kan produseer, af. Sommige
wetenskaplikes gaan selfs so ver as om te
sê dat reproduksie van speenkalwers tot vyf
keer belangriker vir speenkalfprodusente is as
groei en tot tien keer belangriker vir hulle is as
karkaskwaliteit.
Wanneer ‘n koei nie dragtig raak nie, word sy
normaalweg uitgeskot, want sy is laagvrugbaar. Dit
>
is egter nie in alle gevalle waar nie. Bulvrugbaarheid
kan ook ‘n rol speel.
Makroskopiese afwykings in bulle, soos
chriptorchidisme, hipoplasie en afwykings van die
penis is maklik om te identifiseer en uit te skot.
Meeste van ons het nie ‘n probleem hiermee nie.
Die mikroskopiese afwykings is egter ‘n perd van
‘n heel ander kleur. Dit is nie iets wat met die blote
oog sigbaar is nie. Meeste bulle lyk op die oog af
gesond, aktief en viriel. Op mikroskopiese vlak kan
onvrugbaarheid en verlaagde vrugbaarheid by bulle
hoofsaaklik in twee groepe ingedeel word, naamlik
geslagsiektes en semenkwaliteit. Albei hierdie
oorsake, onvrugbaarheid en verlaagde vrugbaarheid,
kan slegs deur ‘n veearts vasgestel word.
GESLAGSIEKTES
Geslagsiektes veroorsaak lae kalfpersentasies by
koeie. Diere wat geslagsiektes onder lede het, lyk
normaalweg nie siek nie. Geslagsiektes het oor die
jare al aansienlik aandag gekry. Die belangrikste
geslagsiektes sal dus net kortliks bespreek word en
sluit brusellose, vibriose, trichomoniase, chlamidiose
en BVD in.
www.senwes.co.za • Maart 2013

Brusellose
Hierdie siekte staan ook as maltakoors en
besmetlike misgeboorte bekend. Alhoewel lank
geglo is dat brusellose hoofsaaklik met dekking
tussen bulle en koeie oorgedra word, is dit glad
nie die geval nie. Baie meer infeksies vind plaas
deurdat skoon en besmette diere dieselfde voer-
en waterbakke deel. Die bakterie word deur die
slymvliese opgeneem. Weiding waarop besmette
diere geloop het, sal ná twee tot drie maande
weer veilig wees vir beweiding deur onbesmette
LANDBOUTEGNIEK
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
•••
diere. Fetusse word gewoonlik tussen vier en sewe
maande geaborteer.
Vibriose
Fetusse word gewoonlik geresorbeer of vroeg
geaborteer. Die kalweroes kan maklik net
10% - 20% wees. Vibriose word met dekking
tussen bulle en koeie oorgedra.
Trichomoniase
Bulle dra die protosoë-parasiete in die voue van
hulle voorhuide en dit word tydens dekking na die
koeie oorgedra. Fetusse word op ‘n vroeë stadium
geaborteer. Hierdie is nogal ‘n moeilike siekte om
van ontslae te raak.
Chlamidiose
Meestal is die infeksie latent totdat diere aan
stres blootgestel word. Dan word die organismes
deur enige liggaamsvloeistof (mis, speeksel,
geboortevloeistowwe, melk ensovoorts) uitgeskei.
Alhoewel dekking nie die hoofroete van oordrag
tussen bulle en koeie is nie, kan chlamidiose wel
deur besmette semen na koeie oorgedra word.
vervolg op bladsy 53
51

Boere maak staat op Abacus ® in
die wete dat dit werk!
“Grysblaarvlek en Noordelike blaarskroei is vir ons
’n groot kopseer in hierdie gebied, maar danksy
produkte soos Abacus ® , het ons nie meer probleme
daarmee nie.” Aldus Gawie du Plessis van die Frik van
Rooyen Boerdery in die Coligny-distrik waar hulle met
witmielies en geelmielies boer.
“Ons gebruik nie ’n produk op ons plaas as ons dit nie
eers deur ons proefproses gesit het nie. Ons beskou
ons proewe as baie belangrik, omdat ons ons keuses
daarvolgens doen. Ons het Abacus ® ook so ontmoet.”
Gawie-hulle plant onder andere kortgroeiers aan, en
omdat kortgroeiers veral vatbaar is vir blaarsiektes,
is Grysblaarvlek en Noordelike blaarskroei ’n groot
probleem. “Maar ons het toe op Abacus ® besluit en
gebruik dit die afgelope paar jaar algeheel op ons plaas.
Ons is baie tevrede met die werking van Abacus ® .
Verlede jaar het ons gemiddeld 5,15t/ha opbrengs
op ons mielies gekry en daar was ’n merkbare verskil
te sien, afgesien van droogtetoestande wat planttyd
moeilik gemaak het. Die Abacus ® -rye het langer groen
gebly en die Grysblaarvlekbesmetting was baie laer
as die kontrolerye,” sê Gawie. Hulle spuit die produk
voorkomend en daarom is blaarsiektes nou ook iets
van die verlede. Volgens Gawie, dra die gebruik van
Abacus ® ook by tot opbrengsverhogings.
Abacus ® van BASF verwesenlik die AgCelence -
belofte deurdat dit die vernaamste blaarsiektes
effektief beheer wat gesonder plante en ’n verbeterde
oes tot gevolg het. Daarom gebruik boere soos Gawie
Abacus ® met vertroue – want hul weet hul daaglikse
besluite sal vrugte afwerp.
Wanneer Gawie ’n besluit moet neem rondom die
aankoop van landbou-chemiese produkte, wil hy seker
wees dat die produk in die doel gaan slaag waarvoor
dit aangewend word. ’n Tevrede Gawie sluit af:
“Abacus ® slaag in die doel waarvoor dit aangewend
word. Trouens, ons het die afgelope seisoen ’n
opbrengsverhoging van tot ’n halwe ton gehad.”
Nog ’n rede waarom BASF AgCelence
produkte ontwikkel het – sodat produsente soos
Gawie, verseker kan wees dat hul gewasse hul
volle potensiaal sal bereik.
Vir meer inligting skakel BASF by Tel: +27 11 203 2563.
BASF Suid-Afrika (Edms) Bpk Sestiendestraat 852, Midrand, 1685.
Tel: +27 11 203 2400 Faks: +27 11 203 2461 Epos: AgCelence-za@basf.com.
“Ons gebruik nie ’n produk op
ons plaas as ons dit nie eers deur
ons proefproses gesit het nie. Ons
het op Abacus ® besluit wat ons
algeheel op ons plaas gebruik. Ons
is baie tevrede met Abacus ® .”
Gawie du Plessis, Van Rooyenspan
Frik van Rooyen Boerdery, Coligny.
Abacus ® Reg. Nr L8048 Wet Nr 36 van 1947. Aktiewe bestanddele: Piraklostrobien 62,5 g/l. Epoksikonasool 62,5 g/l. Skadelik.
Verwys asseblief na die produketiket vir volledige gebruiksaanwysings.
Abacus ® en AgCelence is geregistreerde handelsmerke van BASF.
uppe marketing A08030

LANDBOUTEGNIEK
Bulvrugbaarheid – die onsigbare mikroskopiese monsters
vervolg van bladsy 51
beweeglikheid, konsentrasie en bouvorm van die
sperm asook na die kleur van die ejakulaat kyk.
Bees Virale Diarree (BVD)
Aborsies kom gewoonlik in die derde en vierde
maand van dragtigheid voor, maar kan ook later
voorkom of kalwers kan selfs swak gebore word.
Die virus kan so vroeg as twee dae nadat infeksie
plaasgevind het, in die semen voorkom. Die
geslagsorgane en semenkwaliteit toon nie afwykings
nie, maar waar besmette semen gebruik is om koeie
mee te KI, was die konsepsiesyfers verlaag.
SEMENKWALITEIT
Ondersoeke toon dat 15% - 20% van bulle seminale
defekte het, wat hulle vermoë om kalwers te
verwek, ernstig benadeel. Verskeie faktore speel hier
‘n rol. Die twee waarskynlikste faktore is genetika
asook omgewing, veral siektetoestande wat met
hoë koors gepaard gegaan het. Onlangs het dit aan
die lig gekom dat gifstowwe soos piretroïedes ook
geneig is om semenkwaliteit negatief te beïnvloed.
Dus beteken dit dat indien ‘n bul verlede jaar reg
getoets het, hy nie noodwendig steeds reg is nie.
Ons moet onthou dat spermatogenese ‘n
relatiewe lang proses is. Dit neem omtrent 60 dae
vir ‘n spermsel om te ontwikkel en nog tien dae
om volwasse te word. Dit beteken dus dat die
semenkwaliteit wat ons vandag meet, die beeld van
die spermatogenese proses van 60 - 80 dae gelede is.
Die duur van die spermatogenese proses noop ‘n
mens dan ook om bulle sowat 60 - 90 dae voor die
aanvang van die dekseisoen vir vrugbaarheid te laat
toets. Dit laat ‘n mens ook met voldoende tyd om
steriele of laagvrugbare bulle te vervang.
Die bepaling van semenkwaliteit sal deur
‘n veearts gedoen word en hy sal ook na die
NOU HOE NOU GEMAAK?
BRONNE:
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
•••
Die heel belangrikste is om die kudde se
biosekuriteit op standaard te bring. Hou die hele
kudde so ver moontlik geslote. Koop slegs bulle
van betroubare telers en ook net as hulle van
vrugbaarheid- en siektevrye sertifikate vergesel
word. Plaas alle nuwe diere in kwarantyn en laat
hulle weer toets. Moenie inentings van siektes wat
die reproduksieproses kan benadeel, oorslaan nie.
As roetine moet alle bulle wat in die dekseisoen
gebruik gaan word, vir vrugbaarheid getoets word,
selfs al is hulle al vantevore getoets.
Daar moet onthou word dat geslagsiektes en
semenafwykings nie uiterlik op die diere te sien is
nie. Die grootste, sterkste en bedrywigste bul se
besettingspersentasie kan laag wees as gevolg van
dit wat nie met die oog waargeneem kan word nie.
Ashwood, A., 2009. Bull reproductive soundness.
Australian Brahman breeders’ association limited.
www.brahman.com.au
Blezinger, S.B., 2010. Bull fertility critical to a
successful breeding program. CattleToday.com.
www.cattletoday.com/archive/2010/April/ct2200.php
Coulter, G.H., 1997. Bull fertility: BSE,
abnormalities, etc. Proceedings, the range beef
cow symposium XV.
Mönnig, H.O. & Veldman, F.J., 1986. Handboek oor
veesiektes. Tafelberg-Uitgewers Beperk, Kaapstad.
Parez, M., 1985. The most important genital
diseases of cattle (control, treatment and the
hygiene of semen collection). Rev. sci. tech. Off.
Int. Epiz. 4:1.
Volkmann, D.H., 2011. Bull management for
optimal reproductive performance. Proceedings
of applied reproductive strategies in beef cattle.
Walker, B, 2005. Diseases causing reproductive
losses in breeding cattle. Agfact A0.9.68,
www.dpi.nws.gov.au. S
Izak du Plessis is ‘n Diereproduksiespesialis by Senwes
Village op Kroonstad. Vir meer inligting, skakel hom by
(056) 212-2291 of 084 504 6892 of stuur ‘n e-pos na
izak.duplessis@senwes.co.za.
53

54 ••• FUTURE FOCUS
Let’s talk about
Facebook and Twitter
…and the Global Conversation
I NO LONGER BOTHER TO ASK
MY FARMER FRIENDS WHETHER
THEY ARE ACTIVE ON TWITTER. IN
SOUTH AFRICA, ONLY A HANDFUL
OF FARMERS ARE ACTIVELY
PARTICIPATING ON FACEBOOK!
> TEXT: JENNY MATHEWS
When I get just a little excited at board
meetings trying to convince farmers, agribusiness
leaders and farmer organisations that we need to be
“out there”, I see kind, patient smiles on their rather
bemused faces – Jenny on her high horse again…
Since most farmers, not all of them, but definitely
most, only know
>
Jenny
Jenny Mathews
a little about these social communication platforms
from “the wife or the kids”, I will say it again:
Farmers of South Africa, we need to get on the air
with the rest of the world!
You might wonder why I feel so strongly about this
topic. The main reason for this being the case can be
attributed to the fact that the social media platform
is being used by consumers, animal rights activists
and anti-GM lobbyists alike – we as farmers need to
make sure that our voices are heard too! Whether we
like it or not, this is an area where the masses are
influenced, accurately and inaccurately, positively and
negatively, for and against food and farming issues.
Some stats and facts: At around midday on
14 September 2012, the Facebook team celebrated
as the counter ticked over onto one billion users!
This social platform spreads information faster than
even cell phones can. Daily activity on the internet
amounts to about 300 billion emails, information
“consumed” would fill over 150 million DVD’s, two
million blog posts are written – which
is the equivalent of enough articles
to fill TIME magazine for 770 million
years(!), 860 000+ videos are
uploaded to YouTube and
more than 35 million
applications (also known
as apps) are downloaded.
Social interaction and
online conversations
suggest that 57% of
people talk to others
more online than they do
in real life and 66% of online
adults participate on the social
platforms, with Facebook being
the most visited website and
Twitter adding about one million
new accounts daily.
We have to wake up to the
www.senwes.co.za • Maart 2013
n

eality that as a critical and significant means of
communication, the social media platforms on
the internet are not going to go away! If we don’t
begin to participate in order to become part of the
“global conversation”, we will never be able to ensure
accurate and fair reporting from our world of agriculture
in matters relating to food, feed, fuel and fiber.
Michele Payne-Knoper of Cause Matters
(http://www.causematters.com) is actively pioneering
the use of social media platforms to make authentic
connections from “gate to plate”. She says that
conversations about food and farms are
happening all the time, even if the farmers and
ranchers aren’t at the table talking! She points
out that since social business has been birthed,
organisations in agriculture, food, nutrition, farming
and ranching must make connections, which will
benefit our stakeholders. The thing that amazes
me most is that I can “talk” to her whenever I want
through Twitter and she “talks” back! Little old me on
the farm and highly professional mover and shaker
Michele, have had an online chat about agvocacy
According to research conducted by Cause
Matters, The Humane Society of the United States
has had a more than 100-fold increase in their
Twitter following since January 2009 to over
170 000 followers by January 2013. Videos on
animal rights and environmentalism and factory
farming are increasing by more than 30% each
month. (It’s not necessarily all bad, seeing as many
farmers support some of these causes too.) More
and more Twitter sites are popping up, like
@antiGMO and @GMOJournal or @MeatlessMonday
for example, which link readers’ hunger for more
information to sites on the internet where often
emotional, rather than accurate information, is
made available. Consider a few of these headlines:
• Uncovered, the “toxic” gene hiding in GM crops:
Revelation throws new doubt over safety of foods.
• The Maize Manifesto: No to GMO foods.
• #MeatlessMonday is a non-profit health initiative
encouraging people around the world to go
meatless one day a week for their health
and the health of the planet!
FUTURE FOCUS
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
•••
• @veganoutreach is a Twitter handle dedicated
to the following: Exposing and ending cruelty to
animals by promoting ethical eating, such as
meat-free, vegetarian et cetera. It has over
16 000 followers.
At the 2011 Grain SA Congress, Rick Tolman of
the National Corn Growers Association observed
that “United States agriculture is under attack!”
Environmental groups and public policy have
become generally negative towards farming and
the consumers have lost connections to the farmer.
He said farmer organisations had to face up to the
challenge, which is to enhance consumer trust in
modern food production in the face of different
pressure groups and environmentalists spreading
a barrage of misinformation about food and
agriculture. A more proactive role has to be played
to “put a face on farming” and highlight the role of
farmers who strive to grow safe and sufficient food,
both for their own families and their consumers.
Tolman said the industry had realised they
needed to commit to understanding and influencing
public policy and mentioned that one of their
strategies was to get active on the popular social
media platforms in order to ensure accurate
reporting and to put consumers in touch with
the farmers once again. Their Facebook page
and Twitter accounts are active and they have
implemented a programme called Common Ground,
which aims to improve the image of farmers and
farming. “The programme emphasises that urban
and farm families share the same values and
concerns and therefore urban consumers can trust
the process and the people that provide them with
their food,” added Tolman. The farmer organisations
present workshops for anyone interested in
participating in the project, where they equip
activists with true facts and accurate information
so they can work effectively.
continued on page 56
55

56 ••• FUTURE FOCUS
Let’s talk about Facebook and Twitter
…and the Global Conversation
continued from page 55
Have a look at http://findourcommonground.com/
where farmers and farmers’ wives across the United
States have decided not to stay silent, but to rather
participate in the debate with articles like:
• How do I know it’s safe?…a discussion
on GMOs.
• Milk...it does a body good.
• 3 ways pork producers learn how to properly
care for our pigs.
• Make food choices based on facts, not fear.
If you have not yet seen the YouTube clip by the
Peterson brothers called “I’m farming and I grow
it”, do yourself a favour and view this phenomenon
which has already had over eight million hits and
has impacted many with the insights it offers
into farm life. (Either Google it or go to
http://www.youtube.com/watch?v=48H7zOQrX3U.)
Ryan Weeks @HuskerFarm is an American
farmer who has actively participated in the
conversation on Facebook, Twitter and by writing
blogs. “We are a fifth generation family farm
located in South Central Nebraska. We currently
raise popcorn, commercial corn, soybeans, alfalfa
and prairie hay. We raise the world’s food, feed,
fiber and fuel on the same acreage settled by our
great-great grandparents in 1892.
“We are very passionate about agriculture
and very proud of the life we have made on our
>
farm,” Weeks said. In A Farmer’s Perspective:
Why I Facebook, Tweet and Blog, Weeks is quoted
as saying the following: “Why did I get involved
with social media? I found the misinformation
being spread about farming and ranching on
sites such as YouTube as a problem that needed
to have a counter argument. Of course, I first
signed on to Facebook to connect with friends,
but it quickly moved to agvocacy when I saw
non-factual information being taken as fact
regarding our production methods in agriculture,
and specifically, agriculture was being blamed for
a lot of problems (diabetes, obesity et cetera)
in our society that I felt are about consumption,
not production. The conversation nationally has
nothing to do with economics. It has everything
to do with emotion.”
At http://ofbf.org/uploads/social-media-guide.pdf,
farmers can even work through a tutorial intended
to help them find their way around the social media:
Discover Your Social Web: An Ohio Farm Bureau
Guide to >>
I am really happy to report that more and
more organisations and farmers in South Africa
are beginning to get involved. Our own Senwes
is active on Twitter, @SENWES, and has 390+
followers who are realising the value of this form
of communication. Wessel Lemmer, Grain SA
economist, is active on @GrainSA, Jack Armour
of Free State Agri is @jackarmour and Agbiz can
be found @AgriChamber to name a few who are
coming to the table. More and more farmers are
joining as well. I am beginning to optimistically
feel like an evangelist holding an alter call: I see
you, I see you, and you – and if you are at all
concerned, could you also please put up your
hand and speak up too?
In the words of Ryan Weeks: “Why did I
get involved? Because no one else is going
to tell my story! Who is telling your farm
story? Take the time to learn these new tools
the same way you’ve adapted to technology
in your equipment.” S
Jenny Mathews is a contributor to Senwes Scenario.
For more information, send an email to
jenjonmat@gmail.com.
www.senwes.co.za • Maart 2013

SOLARAD B-4-10
KMC
Gepatenteerde ratkas
www.rovicleers.co.za
Johannesburg
Tel: (011) 396 6200
ERVAAR DIE VERSKIL
GRONDBONESTROPER
Die KMC Grondbonestropers is in 4 en 6 ry modelle
beskikbaar. Die stropers is geskik vir alle variëteite grondbone
en los jou materiaal so dat dit met Big Pack balers gebaal kan
word. Kenmerkend is die gepatenteerde kort draai ratkas
waarmee die stroper standaard toegerus is.
RovicLeers is die amptelike verspreider van die volledige reeks KMC Kelley
grondbone toerusting in Suider-Afrika. Die toerusting is deur die jare
vervolmaak in die Noord-Amerikaanse grondbone produksie gebiede.
Produsente wat wil meganiseer moet sy aanplantings doen volgens die
rywydtes wat in die implemente beskikbaar is. Verkeerde aanplantings kan
nie met standaard vervaardigde implemente verwerk word nie.
Die grondbone omkeeruithaler is beskikbaar in 2, 4 en 6 ry. Die grondbone
word omgekeer met die uithaalproses wat droging verhaas. Die massawa
en skudders sal net op vaste bestelling in Suid-Afrika beskikbaar wees.
Besoek gerus u naaste RovicLeers Handelaar vir meer besonderhede.
Massawa Omkeeruithaler Grondboneskudder

58 ••• AGRI-WENKE
Stroopproses is
moontlik vertraag
DIE SOMERPRODUKSIESEISOEN HET
IN VERSKEIE STREKE LAAT BEGIN AS
GEVOLG VAN LAAT SOMERREËN WAT
ONTVANG IS. MIN VROEË MIELIES EN
SONNEBLOM IS DUS AANGEPLANT,
MET HEELWAT PRODUSENTE IN DIE
WESTELIKE GEBIEDE WAT NOG TOT
IN JANUARIE GEPLANT HET.
Weens die feit dat gewasse oor
‘n lang tydperk aangeplant is, lei dit tot groot variasie
in die ontwikkelingstadiums van die gewasse, wat
weer ‘n lang stroopperiode tot gevolg gaan hê. In die
Noordwes-Vrystaat het springhaasrotte op sommige
plase groot skade aangerig, wat daartoe gelei het dat
produsente hierdie gedeeltes moes oorplant. Daar
is dus mielies van verskillende ontwikkelingstadiums
in dieselfde land, wat tot die vertraging van die
stroopproses kan bydra.
Goeie reënneerslae gedurende Februarie,
Maart en April behoort egter tot goeie mielie- en
sonneblomopbrengste te lei. Oorlêlande en lande vir
koringproduksie moet skoongehou word, terwyl die
grondoppervlakte in só ‘n toestand moet wees dat
dit waterindringing bevorder en vogverliese beperk.
In die Wes- en Sentraal-Vrystaat, waar oorlêlande
vir koringproduksie geoormerk is, gaan moontlik
nóg reën vir koringproduksie benodig word. Die
diep sandgronde moet vrywater toon en die
swaarder gronde se onderste kleilae moet deurnat
wees. Daar moet ook seker gemaak word dat
genoeg opgegaarde grondwater teenwoordig is
voordat koring geplant word. Produsente moet op
strategiese plekke na die grondprofiel gaan kyk;
verkieslik op plekke in die land waar die tradisionele
droë en nat dele is, sodat hulle met behulp van ‘n
handgrondboor grondprofielgate kan boor om te sien
hoeveel grondwater daar is. Indien grondontledings
in die beplande koringlande nog nie gedoen is nie,
is dit nóú ‘n goeie tyd om dit te doen, sodat die
>
3.
2.
1. Castuff Sekgala
2. Jacques Odendaal
3. Izak du Plessis
1.
4. Gerrit Oosthuizen
5. Johan du Toit
regte bemestingsprogram gevolg kan word. Met ‘n
ruitpatroon-grondopname van 1 ha - 2 ha, word die
“raai” dus uit gewasverbouing gehaal.
Dit is ook nóú ‘n goeie tyd om jou kalkbestellings
vir aflewering op lande wat met mielies beplant is en
wat kalk benodig, te doen. Tref voldoende reëlings
met die kalkstrooikontrakteur, sodat die kalk direk
ná stroop gestrooi en dan ingewerk kan word om
optimale reaksie in die grond te bewerkstellig.
GROENTE
• Wortels, beet, spinasie en die wintergroentes kan
geplant word.
• Peste, plae en siektes gedy onder klam en
vogtige klimaatstoestande.
• Uie (kultivarspesifiek) en knoffel kan vanaf Maart
geplant word.
• Inspekteer gereeld vir aartappelmot asook vir
vroeë en laat roes, en spuit eerder voorkomend
as genesend.
VEEWENKE
Die grootste gedeelte van die Senwes
bedieningsgebied is tot ‘n mindere of meerdere mate
aan ‘n droogtetoestand onderworpe. Grasproduksie
is ook grotendeels nie na wense nie. In teenstelling
met wat baie mense dink, moet die oorwinteringsbeplanning
nóú gedoen word; dit moes eintlik al in
plek gewees het en sluit hoofsaaklik twee strategieë
of ’n kombinasie van die twee in, naamlik:
1. Vee moet reeds nóú verminder word. Dit sal meebring
dat minder verkoop hoef te word en dat jy dit
nog teen redelike pryse van die hand kan sit. Teen
wintertyd sal alle produsente wat nie meer oor gras
beskik nie, hulle vee verkoop, wat sal beteken dat
pryse onder druk verkeer en dus sal daal.
www.senwes.co.za • Maart 2013
4.
5.

2. Koop so gou as moontlik hooi aan. Teen wintertyd
gaan alle produsente hooi wil aankoop, wat kan
veroorsaak dat die vraag maklik die aanbod oorskry
en dat pryse sodoende die hoogte kan inskiet.
BOERDERYBESTUUR
In ons reeks oor strategiese bestuur, kyk ons in hierdie
uitgawe kortliks na die ontleding van die interne
boerdery-omgewing, wat hoofsaaklik op hulpbronne en
vaardighede fokus. Sterkpunte wat tot suksesse lei en
swakhede wat tot mislukkings aanleiding gee, behoort
geïdentifiseer en ontleed te word. In meegaande
diagram word die verwantskap tussen strategie,
hulpbronne en vaardighede aangedui (Diagram 1).
Die hulpbronne waaroor daar binne ‘n boerdery
beskik word, kan hoofsaaklik in vyf breë kategorieë
Tabel 1: Tipes hulpbronne binne die boerdery
Kies 'n
strategie wat
die boerdery
se vaardighede
die beste kan
benut, relatief
tot eksterne
geleenthede
AGRI-WENKE
Strategie
Potensiaal vir volhoubare,
mededingende voordeel
Vaardighede
Hulpbronne
Diagram 1: Raamwerk waarbinne hulpbronne en
vaardighede ontleed kan word.
TIPE EIENSKAPPE INDIKATOR
1. Befondsing Kredietwaardigheid Kredietgradering
Bedingingsmag
2. Fisies (Grond, toerusting
en infrastruktuur)
Grootte, kwaliteit, ligging,
toestand en buigsaamheid
3. Mannekrag Vaardigheid, ervaring, bemagtiging
en lojaliteit
4. Tegnologie Innovasie, kundigheid in
aanwending – presisie
5. Reputasie Verhoudings, kwaliteit, integriteit
en betroubaar
Markwaarde
(Potensiaal en toestand)
Kwalifikasies en Besoldiging
Personeelomset
Eie navorsing
Prestasie
Handelsmerk (prys-premie)
Prestasie
Die artikel is saamgestel deur Johan du Toit, Gerrit
Oosthuizen, Izak du Plessis, Castuff Sekgala en
Jacques Odendaal (Senwes Landboudienste).
Skakel hulle by (018) 464-7604
vir meer inligting.
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
•••
Identifiseer
hulpbrongapings
en
investeer in
regstelling
ingedeel word. Elke kategorie het bepaalde
eienskappe en indikators. Objektiwiteit is belangrik
in die evaluering van die hulpbronne.
Die hoogs mededingende en dinamiese besigheidsomgewing waarbinne volgehoue prestasie vandag
gelewer moet word, vereis ‘n sekere vlak van vaardighede binne sewe funksionele bestuursareas
(verwys na Tabel 2).
Tabel 2: Bestuursvaardighede
FUNKSIONELE AREA VAARDIGHEDE
1. Bestuursleierskap Effektiewe beplanning, implementering, monitering, kontrole en motiveringsvermoë
2. Finansiële bestuur Volgehoue groei in ekwiteit en ekonomiese waarde toegevoeg
3. Produksiebestuur
Optimale hulpbronbestuur asook aanwending van tegnologie, effektiwiteit en
aanpasbare praktyke
4. Mannekragbestuur Goeie menseverhoudings (EI), gemotiveerde arbeidsmag, opleiding en bemagtiging
5. Inligtingbestuur Omvattende intydse BIS, GIS en netwerkvorming
6. Bemarkingsbestuur “Responsiveness to market”-handelsmerk en reputasie
7. Logistieke- en
Voorraadbestuur
Effektiewe toepassing van JIT en beginsel
Nadat hierdie hulpbronne en vaardighede waaroor
die boerdery-onderneming beskik, ontleed is, is die
volgende stap die bepaling van die mededingende
voordeel van die onderneming. Hierdie aspek sal
in die volgende uitgawe van Senwes Scenario
bespreek word. S
59

Vanjaar se tema t is: i Kyk hoe klop
FOTOKOMPETISIE
Kyk hoe klop landbou se
hart in Suid-Afrika!
landbou se hart in Suid-Afrika. Enige foto wat
volgens jou met hierdie tema verband hou, kan
dus ingestuur word, maak nie saak of dit mens,
dier, meganisasie of gewas is nie. Wenners sal deur
‘n paneel van beoordelaars aangewys word en die
eerste drie plekke se foto’s sal in die daaropvolgende
Senwes Scenario gepubliseer word. ‘n “People’s
choice”-wenner sal ook op Facebook aangewys word;
dit beteken dat die foto wat die meeste “likes” op
Senwes se Facebook-blad ontvang, se foto ook in
Scenario sal verskyn. Hou dus Senwes se Facebookblad
hiervoor dop!
Die wenner van elke uitgawe sal met ‘n “Basecamp
Recliner Chair” ter waarde van R650 wegstap en ook
na die finaal deurdring, waarna ‘n algehele wenner
van 2013/2014 se fotokompetisie tydens NAMPO
2014 aangekondig sal word. Die algehele wenner
sal ‘n naweek by Mmabatho Palms Resort in
Mafikeng ontvang.
>
Maart M t 2013 • www.senwes.co.za SENWES Scenario
•••
DIE TYD HET UITEINDELIK AANGEBREEK – STUUR JOU
FOTO’S IN VIR SENWES SCENARIO SE FOTOKOM-
PETISIE EN JY KAN MET GROOT PRYSE WEGSTAP!
Stuur jou inskrywings na
elmarie@infoworks.biz of pos dit aan
Elmarie Schoeman, Infoworks, Postnet Suite 32,
Privaatsak X10, Flamwood, 2572.
Inskrywings sluit 25 Maart.
KOMPETISIEREËLS:
1. Die kompetisie is uitsluitlik op amateurfotograwe gemik (dus
persone wat nie ‘n inkomste uit fotografie verdien nie).
2. Foto’s moet in oorspronklike vorm gestuur word en mag
geensins digitaal gemanipuleer, verbeter of bygewerk wees nie.
3. Daar is geen beperking op die hoeveelheid foto’s per
persoon wat ingeskryf mag word nie.
4. ‘n Deelnemer wat vir twee agtereenvolgende uitgawes as
wenner aangewys is, mag nie vir die daaropvolgende uitgawe
inskryf nie.
5. Die fotograaf moet ‘n fotobyskrif asook sy noemnaam en van,
posadres en telefoonnommer/s saam met die foto verskaf.
6. Foto’s moet uniek wees en mag nie voorheen in enige
ander gedrukte of digitale publikasie gepubliseer wees nie.
7. Inskrywings wat ná die afsnytyd ontvang word, sal outomaties in
die volgende uitgawe se kompetisie-inskrywings ingesluit word.
8. Slegs e-posinskrywings of foto’s wat op CD verskaf word,
sal aanvaar word. Die foto’s moet in JPG-formaat wees, nie
groter as 3 MG elk nie en nie kleiner as 10 cm x 15 cm nie.
Indien foto’s met ‘n filmkamera geneem word, moet dit teen
‘n resolusie van 300 dpi geskandeer word.
9. Geen selfoonfoto’s sal aanvaar word nie.
10. Inskrywings is gratis.
11. Die oordeel van die beoordelingspaneel is finaal. Die paneel
bestaan uit twee professionele fotograwe en die Redakteur
van Senwes Scenario.
12. Senwes Scenario behou die reg voor om foto’s wat onduidelik
is of nie aan kompetisiereëls voldoen nie, te diskwalifiseer.
13. Deur in te skryf, verstaan deelnemers dat alle inskrywings
die eiendom van Senwes raak, maar dat erkenning sover
moontlik aan die fotograaf gegee sal word.
14. Werknemers van Senwes mag vir die kompetisie inskryf.
SÓ LYK 'N WENFOTO
Gebruik die volgende
skakel om na wenke van
twee van die kompetisie
se beoordelaars te luister
en só jou vaardighede as
amateurfotograaf te verbeter. http://senwes.co/QRSS2
61

62 ••• LIFESTYLE: FEATHER HILL SPA
WINNERS DECEMBER 2012
Retha Geldenhuys
from Ventersdorp won the
treatment package at Feather
Hill Spa. Congratulations!
Treat yourself and a friend
IMAGINE A DECADENT DAY OF PAMPERING AND RELAXATION WITH YOUR
BEST FRIEND AT A FIVE STAR SPA. NOW IS YOUR CHANCE! ONE LUCKY
LADY AND HER FRIEND WILL BE ABLE TO ENJOY THE REAL FEATHER HILL
EXPERIENCE FOR AN ENTIRE DAY, INCLUDING WELCOMING DRINKS,
A BATH SOAK, A DELUXE HAND TREATMENT, A DELUXE FOOT MASSAGE,
STEAM ROOM/SAUNA, A HOT STONE FULL BODY MASSAGE
AS WELL AS LUNCH AND REFRESHMENTS.
>> HOW TO ENTER
Senwes employees and close family of a Senwes employee are not allowed to enter. • The winner will be notified telephonically and his/her name will be
published in the next edition of Senwes Scenario. • The prize will be sent to the nearest Senwes Village, where it can be collected.
• The prize cannot be exchanged for cash. • The draw is managed by Infoworks Media Publishing in Klerksdorp.
>
www.featherhillspa.com
(018) 285-1050 • 073 776 7756
SMS Senwes + Spa + your name and surname + email address
to 31022. Closing date: 25 March 2013
• Standard SMS rates apply.
The voucher is only valid
from 2 - 30 April 2013,
on a date approved by
Feather Hill.
www.senwes.co.za • Maart 2013

Ds Willie Botha
Die verhaal van Wolraad
Woltemade het nog altyd my verbeelding aangegryp.
Gedurende die nag van 1 Junie 1773 het die
seilskip, De Jonge Thomas, tydens ‘n storm op
‘n sandbank geloop. Die reuse-golwe was besig
om die skip uitmekaar te slaan. Sommige van die
matrose het in die water gespring en gepoog om tot
by die land te swem. Min van hulle het egter die kus
gehaal, aangesien die sterk strome aan die mond
van die Soutrivier hulle net dieper die see ingetrek
het. Wolraad was op pad om vir sy seun, Korporaal
Christian Ludwig Woltemade, kos te neem. Ludwig
is deur die Kompanjie beveel om die wrakstukke
en ander kosbaarhede van die skip teen moontlike
buitery te bewaar. Die 65-jarige Wolraad was diep
geraak toe hy die tragiese toneel gadeslaan. Hy was
verbaas dat niemand iets aan die situasie gedoen
het nie. Sonder om te aarsel, het hy sy getroue perd
die see ingestuur en tot by die wrak geswem. Hy het
twee van die matrose beveel om in die see te spring
en aan die perd se stert vas te hou. ‘n Ruk later
was die twee drenkelinge
veilig op die strand. Ná
sewe keer was daar
reeds 14 matrose
veilig aan wal. Met
sy agtste poging het
die wrak skielik
VIR DIE SIEL
Maart 2013 • www.senwes.co.za >
•••
Wolraad Woltemade
Lees Jesaja 40:27 - 31
IN KORT
• Wolraad het die nood van ander mense bo sy
eie behoeftes gestel.
• God is onvergelykbaar groot.
• Juda kon uitdagings bo hulle vermoë aanvaar,
omdat God hulle van sy trou verseker het.
• Net so kan ons ook die uitdagings van die
nuwe jaar vreesloos tegemoet gaan.
ineengestort onder die geweld van die golwe. Dit
het veroorsaak dat ses matrose op die perd en sy
ruiter toegesak het. Vir die moeë perd en ruiter was
die gewig egter te veel en hulle het almal onder
die water verdwyn. Die volgende dag het Wolraad
se liggaam op die strand uitgespoel. Van die 191
mense aan boord De Jonge Thomas het slegs
53 die ramp oorleef, waarvan 14 van hulle deur
Wolraad Woltemade gered is.
Om ‘n nuwe jaar tegemoet te gaan, benodig jy
waagmoed. Almal het iets wat hulle beter, meer
suksesvol of in ‘n ander gesindheid wil doen. ‘n
Nuwe jaar is ‘n natuurlike geleentheid om ‘n nuwe
begin te maak. In Jesaja 40 staan Juda voor ‘n
nuwe begin. Die Ballingskap is verby en God nooi
hulle uit om in ‘n nuwe verhouding met Hom te
staan. In die oë van God is die nasies niks nie;
hulle is soos ‘n stoffie op ‘n skaal. Afgode is ook
nietig en slegs die vaardigheid van mensehande.
God self is egter die Skepper van die hemel en die
aarde. Hy raak nie moeg of mat nie. Sy insig is
ondeurgrondelik. Hy is onvergelykbaar groot. Selfs
jongmanne, in die fleur van hulle krag, raak moeg
en afgemat. Diegene wat egter op die Here vertrou,
vlieg met arendsvlerke. Hulle word nie moeg of
afgemat nie. Op grond van wie God is en wie God
vir ons is, kan ons soos Wolraad Woltemade oor die
kop van sy perd kyk en vreesloos die uitdagings van
die nuwe jaar aanvaar. S
Ds Willie Botha is van die Nederduitsch Hervormde Gemeen
te op Lydenburg. Skakel hom by 082 786 3458 of
stuur ’n e-pos na wbot@absamail.co.za.
63

64 ••• IN MY VISIER
Te volmaak vir ’n koeël
Die dag het nog grou agter die
horison geskuil toe ek die Mauser oor my skouer
swaai. Die ligte 7 x 57 met sy 21 duim-loop is ‘n ou
vriend en hy het gerusstellend oor my skouer gelê.
Gelaai met 160 g Nosler Partition-koeëls, is dié
7 mm dodelik in die bos.
In die ruie veld het die laaste nagskadu’s nog
spookagtig aan die bos gekleef, maar daggeluide
het reeds oral probeer om die son uit sy skuilplek
te lok. Duiwe het lustig gekoer, ‘n bobbejaan het
waarskuwend geblaf, blou-ape het iewers gekwetter
en laer af teen die rivier het ‘n kolgans hees
gegroet. Sommer naby my, verskuil in die bos, het
‘n blouwildebeesbul daardie metaalagtige snork laat
hoor waarmee hulle dikwels die nuwe dag begroet.
Ek het pad gevat met die skaam oggendluggie in
my gesig. Op my jaglys was blouwildebees, koedoe en
vlakvark. Die wildebees wat ek so pas hoor snork het,
was egter veilig, want hy was te na aan die kamp. My
windop-paadjie het in elk geval bepaal dat ek weg
van hom af, rante se kant toe, moes stap.
Weens die ruie veld, het ek met ‘n wildsvoetpad
deur die bos geslinger. Ek het baie stadig gestap
en kort-kort gaan staan om te kyk en te luister. Vir
bosveldjag moet jy geduld hê. Anders as in oop terrein,
sien jy nie die wild van ver af nie en dikwels loop jy jou
amper letterlik vas in dit wat jy wil skiet. In die ruie veld
is skietafstande dikwels onder 50 m, daarom moet
jy baie versigtig en so stil as moontlik beweeg. Jy
moet ook in gedagte hou dat beweging, tesame
met menslike reuk, die dinge is wat jou die
maklikste in die bos kan weggee.
Die eerste sonstrale het plek-plek deur
die akasias begin syfer en kolle in die onderbos
in ‘n amperse sprokieswêreld van lig
en skaduwee omskep. Dit is luiperdwêreld
en ek het skielik gewonder of ek dalk in een
sou vasloop, of dalk buffels. Die 7 mm is
mans genoeg vir luiperd, maar nie ideaal vir
buffel nie. Dus het ek besluit om op die uitkyk
te wees vir enige groot donker gedaantes, maar
as verdere voorsorg het ek gou-gou seker gemaak
dat daar wel ‘n 160 g Partition in die Mauser se keel
lê. As dit moes, wou ek my darem kon verset.
>
Koos Barnard is ’n voltydse jagskrywer.>>
Koos Koos Barnard
Ek is versigtig vorentoe en het teen ‘n rant begin
uitkronkel. Voëls het nou oral geroep en ek het my
verwonder aan die klanke van die konkoit, suidelike
waterfiskaal en groenvlekduifies. Net toe ek weer
gaan staan om rond te kyk, het ‘n ander geluid my
aandag getrek. Vir ‘n oomblik was ek nie seker wat
dit was nie, maar toe dring die besef deur – dit was
‘n horing wat saggies teen ‘n tak geklap het. Links
van my, so 30 treë weg, het die tak van ‘n haak-ensteek
beweeg en toe, asof uit die niet, verskyn daar
skielik ‘n groot koedoebul.
Sy wye spiraalhorings en die dik, donker, kaal nek
het aangedui dat dit ‘n ou bul is, een wat kwalifiseer
vir bloubulstatus. Hierdie ou reus het lank genoeg
in die bos oorleef om dié eretitel te verdien. Op
hierdie oggend het sy versigtigheid hom egter in
die steek gelaat. Hy was rustig besig om aan die
doringboomblare te knibbel sonder om hom veel aan
die omgewing te steur.
Ek wou die Mauser, wat teen hierdie tyd lankal
nie meer oor my skouer gehaak was nie, lig,
maar iets het my teruggehou. Die vroeë sonstrale
het lui-lui oor sy lyf gevee en ek kon duidelik die
oggenddou op die kurktrekkerhorings sien blink.
Skielik kyk die ou bul vir ‘n oomblik reguit in my
rigting voordat hy weer aan die bos begin vreet.
Ek het doodstil bly staan en my aan die groot
spiere op die dik nek, die reuse lyf en wye
horings met hul ivoorkleurige punte asook
die byna té fyn bene en pote vir só ‘n
groot dier verwonder.
Met die 7 mm half gelig, het ek bly
staan totdat die ou bul aangestap het.
‘n Paar sekondes later het ek gaan
kniel waar sy spore gelê het. Die ou
bul was weg, ingesluk deur die ruie
bos wat hom toegelaat het om sy
bloubulstatus te bereik.
Ek het van sy spore af weggedraai,
want ek wou hom nie weer raakloop nie.
Een só ‘n prentjie van volmaaktheid was
genoeg vir hierdie dag. S
www.senwes.co.za • Maart 2013

HULPBRONNE WAAROP JY DEUR DIE
WINTER KAN STAATMAAK
Winterweidings
Voedsame herfs-, winter- en lenteweiding met hoë drakrag en
smaaklikheid vir ’n veelsydige, gebalanseerde voervloeiprogram
en volgehoue diereproduksie.
Japannese Radys
Groenvoergewasse
Hawer
Korog
Stoelrog
Eenjarige Raaigrasse
Meerjarige Raaigrasse
Langswenkgras
Wit-, Rooi- en
Berseemklawer
GLOBALE TEGNOLOGIE PLAASLIKE PRESTASIE
Prestasiebeproefde saad
www.pannar.com
infoserve@pannar.co.za
Gebruik die Tag Reader vir meer inligting
2013/WF/A/27