download (512kb) - Goois Natuurreservaat

J A A R V E R S L A G
E N B E L E I D S V O O R N E M E N S 2 0 0 5
Staan voor de natuur!

2
J A A R V E R S L A G N U M M E R 7 2 V E R S L A G J A A R 2 0 0 4
Het Goois Natuurreservaat wordt gesteund door onder andere de Nationale Postcode Loterij en het VSBfonds.
05-154-1.01.54
Stichting Gooisch Natuurreservaat Nieuwe Meentweg 2 - Hilversum
Postbus 1001 - 1200 BA Hilversum T (035) 621 45 98 F (035) 623 73 74
gooisnatuurreservaat@gnr.nl www.gnr.nl

3
V O O R W O O R D
Gedurende het jaar 2004 is er heel wat gebeurd in de Gooise natuur. Het kan bijna niemand zijn
ontgaan: aan de noordoostkant van Hilversum is het meest zichtbare deel van de Natuurbrug
gereedgekomen, de betonnen viaducten over het spoor en de weg. Er ligt al grond op, en we zijn
begonnen met de eerste aanplant. Nieuwsgierige dieren hebben de overgang al gevonden. Wij
mensen moeten nog even geduld hebben. Als alles volgens plan verloopt - en dat doet het tot nu
toe - kunnen wij in de eerste helft van 2006 de oversteek ook wagen, via voet-, fiets- of ruiterpad,
want daarvoor is allemaal ruimte gemaakt.
Minder in het oog lopend, maar even belangrijk, is dat er hard is gewerkt aan nieuwe plannen
om oude problemen op te lossen, zoals aan de saneringsoperatie rond Anna’s Hoeve. Wij rekenen
erop dat in 2005 de schop in de grond kan gaan.
De Stichting Gooisch Natuurreservaat heeft een voor Nederland unieke structuur. Nergens anders
werken gemeenten en provincie op deze manier samen om de natuur te behouden. Het resultaat
mag er dan ook zijn. Echter, de stichting kan meer doen voor de natuur dan deze bewaren en
beschermen. Door de natuur te helpen zich te ontwikkelen in al haar schitterende verscheidenheid,
wordt de biodiversiteit gestimuleerd. Steeds meer dier- en plantensoorten doen het Gooi
aan, en vestigen zich in de verschillende biotopen. Dat is niet alleen goed voor het Gooi, waar
bewoners en bezoekers kunnen genieten van een haast wonderlijke afwisseling, maar ook voor
de plaats die het Gooi inneemt in de Ecologische Hoofdstructuur, op nationaal én internationaal
niveau.
Wij zijn op de goede weg, maar er is nog veel te doen, en daarover treden wij graag in dialoog.
Die dialoog kreeg dit jaar heel concreet vorm in de Klankbordgroep Gebruikers Natuurterreinen
Goois Natuurreservaat. In een opbouwende sfeer worden daar feiten en meningen uitgewisseld
over de wijze waarop de stichting de terreinen beheert.
Het jaar 2004 is een vruchtbaar jaar geweest. Samen met directie, medewerkers en met de
inwoners van ’t Gooi zetten we ook in 2005 weer de schouders eronder.
Hilversum, juni 2005
Patrick Poelmann, voorzitter

5
KENNISMAKING 6
- Het Goois landschap 6
- Het Goois Natuurreservaat 6
OPMERKELIJK 8
- De Groene Schakel 8
- Natuurontwikkelingsplan Zanderij Crailo 8
- Natuurontwikkelingsplan Zanderij Cruysbergen 8
- Nieuwe schaapskooi Bussummer- en Westerheide 9
- Ontsluiting mediapark 9
- Aankoopbeperking 9
- Nationaal Landschap 9
- Ambitie natuur en landschap 2010 10
- Meerjarenprogramma ontsnippering 10
- Samenwerking CNME 10
- Handhaving 10
- Beheer terreinen 10
- Beheer gebouwen 11
- Cultuurhistorie 11
DE TERREINEN IN... 12
DE STICHTING 20
- Werkorganisatie 20
- Kennisvergaring 20
- Contacten 22
- Financiering 26
BELEIDSVOORNEMENS 2005 28
- Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug 28
- Natuurontwikkelingsplan Zanderij Crailo 28
- Natuurontwikkelingsplan Zanderij Cruysbergen 28
- Nieuwe schaapskooi Bussummer- en Westerheide 28
- Beheer terreinen en gebouwen 28
- Handhaving 29
- Werkorganisatie 29
- Kennisvergaring 29
- Contacten 29
- Financiering 29
BIJLAGE 30
- De mensen van het Goois Natuurreservaat 30
- Grondoverdrachten 33
- Overzichtskaart terreinen 34
I N H O U D

6
K E N N I S M A K I N G
Het Gooise landschap
Het Gooi is het Hollandse deel van de Heuvelrug,
die vanaf het Gooimeer als één grote zandrug doorloopt
tot in de zuidoosthoek van de provincie
Utrecht. Het buitengebied van de zes Gooise
gemeenten is grotendeels in beheer als natuurterrein.
Daardoor grenzen de woonkernen direct aan natuurgebied.
Grote landbouwenclaves ontbreken. De 19eeeuwse
agrarische dorpjes zijn tegenwoordig centra
van stedelijk gebied. Lagen er in het verleden akkers
om de dorpen heen, dan zijn die nogal eens als
bouwpercelen gebruikt. Een deel van de eeuwenoude
akkertjes, in het Gooi engen genoemd, is nog
intact.
Bepalend voor de Gooise natuur zijn de heidevelden,
restanten van wat eens een uitgestrekt heidelandschap
is geweest. Ook veel van de huidige bossen
staan op voormalige heidegrond. Het bos- en heidelandschap
van het Gooi kent veel ecologische bijzonderheden,
zoals natte bodems met kleine waterpartijen
(op de hoge zandgronden geen vanzelfsprekendheid!),
verlaten leemkuilen met bijzondere
plantengroei, nagenoeg onbegroeide zandbodems, de
abrupte overgang van Gooiland naar Gooimeer uit
de tijd dat de Zuiderzee hier aan de heuvelrug
knaagde, en tot slot een ondergrondse waterrug, die
schoon kwelwater levert.
Ook cultuurhistorisch mag het Gooi er zijn. De bossen
aan de westzijde maken veelal deel uit van schitterende
landgoederen. Er zijn grafheuvels, sporen
van oude nederzettingen, karrensporen van oude
handelsroutes en stenen werktuigen die verslag doen
van duizenden jaren bewoninggeschiedenis.
Het Goois Natuurreservaat
Doelstelling
De Stichting Gooisch Natuurreservaat werd in 1932
opgericht, met als doel:
• de instandhouding van het natuurschoon in het
Gooi door de verkrijging van de aldaar gelegen
terreinen, ten einde deze ten eeuwigen dage onge
schonden als natuurreservaat te behouden, en
• aan het publiek, door vrije toegang tot die
terreinen onder eventueel te stellen bepalingen,
het genot van dat natuurschoon te verzekeren.
Bovenstaande formulering is opgenomen in de
statuten en vormt de basis voor het denken en het
handelen van de organisatie.
Visie
In de visie van de stichting leveren de waardevolle
kenmerken van landschap, natuur en cultureel erfgoed
(samen het "natuurschoon") een belangrijke
bijdrage aan het welzijn van de mens. Het behoud
van deze waarden in het Gooi vindt zij daarom van
groot belang voor de bezoekers en bewoners van de
streek, voor nu en voor later. Iedereen dient de
natuur en het landschap te kunnen ervaren en dient
er kennis over te kunnen verkrijgen. De verkregen
ervaringen en inzichten zullen leiden tot sympathie
voor natuurbescherming, een voorwaarde voor
duurzaam beheer van de terreinen.
De stichting is bovendien van mening dat de voor
het Gooi kenmerkende flora en fauna, los van de
betekenis voor het welzijn van de mens, recht hebben
op voldoende leefruimte van een goede kwaliteit.
Om het ecologisch functioneren van de natuur-

7
terreinen of – op grotere schaal – de Gooise stuwwallen
te kunnen waarborgen, moet over eigendoms-
en bestuursgrenzen heen worden gekeken.
Uiteindelijk gaat het om het Gooi als deel van de
Heuvelrug, en als schakel in de Ecologische
Hoofdstructuur van Nederland.
Missie
De stichting heeft van de Gooise gemeenschap de
opdracht gekregen voor haar de natuurwaarden, de
landschappelijke waarden en de cultuurhistorische
waarden van het buitengebied voor toekomstige
generaties veilig te stellen. Het is haar taak hiervoor
gronden te verwerven en als natuurgebied te beheren.
Daarnaast werkt de stichting aan herstel van
aangetaste waarden en aan ontwikkeling van
natuurwaarden op bijvoorbeeld cultuurgronden of
in voormalige productiebossen.
Als belangenbehartiger van de Gooise natuur wil de
stichting de knelpunten die buiten haar bereik liggen
oplossen door het beleid van de verantwoordelijke
instellingen te beïnvloeden en door mogelijkheden
voor samenwerking te benutten. Op deze
wijze wil zij de barrières voor flora en fauna overbruggen.
De stichting heeft een belangrijke taak als gastheer.
Ze maakt het mogelijk dat bezoekers op hun eigen
manier van de terreinen genieten, voor zover dat
verenigbaar is met de beheeropdracht. Ook probeert
ze het publiek te interesseren voor de natuurhistorie
en de ecologische betekenis van de terreinen.
Participant Deelname Bestuurszetels
Provincie Noord-Holland 25,0% 4
Gemeente Amsterdam 10,0% 2
Gooise gemeenten 65,0%
-Blaricum (3,0%) 1
-Bussum (10,4%) 2
-Hilversum (27,8%) 4
-Huizen (14,2%) 2
-Laren (3,9%) 1
-Naarden (5,7%) 1
Totaal 100% 17
Samenwerkingsverband
De Stichting Gooisch Natuurreservaat is een samenwerkingsverband
van de zes Gooise gemeenten, de
gemeente Amsterdam en de Provincie Noord-
Holland. Van oudsher bezoeken veel
Amsterdammers het Gooi, reden waarom ook zij in
het bestuur vertegenwoordigd zijn.
De participanten zorgen gezamenlijk voor de
exploitatiemiddelen van de stichting. Het bestuur
bestaat uit leden van de verschillende gemeenteraden,
van de colleges van Burgemeester en
Wethouders, en van Gedeputeerde Staten en
Provinciale Staten van Noord-Holland. De zetelverdeling
is sinds 1992 niet meer gewijzigd.
Oppervlak
Het Goois Natuurreservaat is ruim 26 vierkante km
groot. Gedurende 2004 groeit het oppervlak iets
(namelijk met 1.39.30 hectare) door aankoop en
ruil van gronden. Drie kadastrale percelen worden
aangekocht en twee delen van kadastrale percelen
worden geruild (zie bijlage 2). Het totale oppervlak
komt daarmee op 2.671 hectare 10 are en 40 centiare.
Hiervan liggen enkele hectaren in de
Utrechtse gemeente Eemnes. Geen bezit van de
stichting, maar wel door haar beheerd, zijn de
Groeve Oostermeent in de gemeente Blaricum, het
Ericaterrein in de gemeente Huizen en het
Laarderhoogt van Waterleidingbedrijf NV PWN in
de gemeente Laren.
De volgende cijfers drukken uit welk percentage
van het Goois Natuurreservaat in de genoemde
gemeente ligt:
5% Naarden
14% Huizen
20% Laren
4% Blaricum
4% Bussum
53% Hilversum

8
O P M E R K E L I J K
De heuvelrug bezien in noordelijke richting. Midden in de foto liggen
heidegebied de stulp en het Pluismeer. op de achtergrond ligt boswachterij
De Vuursche, op de voorgrond het Landgoed Pijnenburg.
De Groene Schakel
Hilversum ligt op de overgang van de Utrechtse
Heuvelrug naar het Gooise deel van de Heuvelrug,
en vormt zo een fikse belemmering voor doorgaand
dier- en plantverkeer . De groene doorgang aan de
oostzijde van Hilversum is niet breed. Hier raken
de natuurgebieden van de centrale Gooise heide
(Bussummerheide, Westerheide, Zuiderheide,
Laarder Wasmeer) aan de Utrechtse bosgebieden
(Boswachterij De Vuursche, Landgoed Pijnenburg).
De Heuvelrug wordt er rigoureus doorsneden door
de Rijksweg A27, die op zijn beurt wordt gekruist
door de spoorlijn Hilversum – Baarn, de
Soestdijkerstraatweg / Hilversummerweg (N415) en
de locale Weg over Anna’s Hoeve / Zandheuvelweg
tussen Hilversum en Baarn. Deze infrastructuur
vormt bij elkaar een forse barrière voor de fauna
in het hele gebied. De stichting wil deze barrières
zo veel mogelijk passeerbeer maken voor dieren.
In 2004 kunnen met steun van de Nationale
Postcode Loterij een aantal stappen worden genomen.
Het bezit op landgoed De Monnikenberg kan
worden uitgebreid met een dienstwoning van het
Klooster De Stad Gods van de Zusters
Augustinessen van Sint Monica. De plek waar die
dienstwoning staat speelt een rol in de beoogde
opheffing van een knelpunt in de ecologische
verbindingszone, vlakbij het kruispunt van de
rijksweg A27 met de spoorlijn Hilversum – Baarn.
In het nabijgelegen Laarder Wasmeer wordt met
inschakeling van de Universiteit van Amsterdam de
voorbereiding ter hand genomen van het herstel van
het stuifzandlandschap met droge en natte valleien
en met vochtige heide. Hierdoor zal er in 2005 ca.
30.000 kubieke meter voedselrijke en verontreinigde
grond uit de voormalige overstroomgebieden
kunnen worden afgegraven. De grond zal als
categorie 1 grond worden hergebruikt in het
grondlichaam van de Natuurbrug Zanderij Crailo.
Natuurontwikkelingsplan Zanderij Crailo
In de Zanderij Crailo wordt al enkele jaren het
natuurontwikkelingsplan uitgevoerd, waar de
langste natuurbrug ter wereld (grofweg 800 meter
lang en 50 meter breed) een onderdeel van is. In
2004 worden de ‘kunstwerken’ opgeleverd: het
betonwerk van de twee viaducten, één over de
Naarderweg en één over het spoor en het naastliggende
bedrijfsterrein. Daarmee kan worden
gezegd dat de Natuurbrug er definitief staat.
De grondaanvoer gaat gestaag door. Aan het eind
van het jaar 2004 is er nog een krappe 200.000
kubieke meter categorie 1 grond nodig. Er is dan al
anderhalf keer die hoeveelheid aangevoerd. Het
grondwerk dient in verband met subsidie van de
Europese Unie begin 2006 te worden afgerond.
Om over voldoende grond te beschikken wordt
de uitvoering van het natuurontwikkelingsproject
Zanderij Cruysbergen versneld. Er wordt een begin
gemaakt met het plaatsen van wildrasters en
beplanting op de natuurbrug. Ook in de directe
omgeving van de oostelijke helling wordt een grote
klus geklaard. De herinrichting van het Sportpark
Crailo en de verlegging van de ontsluitingsweg in
het sportpark worden vrijwel afgerond. Daarmee is
de herschikking van allerhande sportorganisaties en
van het Dierenasiel Crailo, die er elk hun nieuwe
plek moesten vinden, tot een goed einde gebracht.
Natuurontwikkelingsplan Zanderij Cruysbergen
De Zanderij Cruysbergen aan de zuidwestkant van
Bussum, die in de tweede helft van de 19e eeuw
gebruikt werd voor zandwinning en daarna als
landbouwgrond, is aangemerkt als een natuurontwikkelingsgebied.
De stichting wil daar graag
de potentiële natuurwaarden een kans geven, en
weet zich daarin gesteund door de Provincie Noord-
Holland en het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi
en Vecht. Begin 2004 wordt overeenstemming
bereikt met de eigenaar van Rozenkwekerij De

9
Wilde over aankoop van de grond. Ook wordt er
een herinrichtingsplan voor het gehele natuurgebied
opgesteld. Dat plan wordt gepresenteerd aan buurtbewoners
en aan de Raadscommissie Ruimte van
de gemeente Bussum. Het plan wordt met brede
instemming ontvangen. Er is spoed geboden: bij
het natuurherstel zal grofweg 120.000 kubieke
meter grond vrijkomen, die gebruikt kan worden
voor de verdere aanleg van de grondlichamen van
de Natuurbrug Zanderij Crailo. Dat zal tot een
aanzienlijke kostenbesparing op beide projecten
leiden, zowel voor het ‘wegzetten’ van grond uit
Cruysbergen als voor de aanvoer van grond voor de
Natuurbrug. De aanleg van de Natuurbrug, door
voorwaarden verbonden aan Europese subsidies,
staat onder een zekere tijdsdruk. Alle betrokken
partijen onderkennen dat, en spannen zich in om
de werkzaamheden in 2005 van start te kunnen
laten gaan.
Nieuwe schaapskooi Bussummer- en Westerheide
In het Beheerplan 1998 – 2007 is de intentie
opgenomen om op de Bussummer-, Wester- en
Zuiderheide schapen te laten grazen. Daarvoor zou
een schaapskooi kunnen worden gebouwd op de
Aardjesberg, een plek waar in het verleden ook een
schaapskooi heeft gestaan. Bij nader inzien zijn er
goede redenen om die locatie te herzien: ze ligt in
de ecologische verbindingszone naar de natuurbrug,
er is onvoldoende ruimte voor de aanleg van
parkeerruimte, en het is een archeologisch zeer
belangrijke plek. De gemeente Bussum stelt een
projectgroep in, waar de stichting een initiatiefplan
inbrengt voor een schaapskooi met een mogelijkheid
voor natuureducatie en een eenvoudige
horecagelegenheid. De besprekingen zullen worden
voortgezet in 2005.
Ontsluiting Mediapark
Het bestuur heeft zich sinds 2000 op het standpunt
gesteld dat een verkeersweg ten behoeve van een
betere ontsluiting van het Mediapark in Hilversum
door natuurterrein van het Goois Natuurreservaat
haaks staat op de doelstelling van de stichting.
Na het rapport in 2003 van drs. J.S.J. Hillen over
de mogelijke verbreding van de Larense- en
Hilversumseweg, en vervolgens een nieuwe weg
door het natuurgebied Westerveld en het beschermd
natuurmonument Bussummer- en Westerheide,
komen in 2004 de gemeenten Hilversum, Bussum
en Laren, de Provincie Noord-Holland en de
Rijksoverheid overeen dat de verkeersafwikkeling
binnen de bestaande infrastructuur zal moeten
plaatsvinden. Een aantasting van de kostbare
natuurterreinen van het Goois Natuurreservaat is
daarmee van de baan.
Aankoopbeperking
De door de Rijksoverheid ingestelde stop op
aankoop van grond voor de natuur wordt per
1 januari 2004 opgeheven. Echter, op Prinsjesdag
wordt bekendgemaakt dat het Ministerie van
Landbouw, Natuurbeheer en Voedselveiligheid in
principe geen bestaande natuurgebieden meer zal
aankopen of deze aankopen zal steunen. Agrarisch
gebied kan in sommige gevallen nog wel worden
aangekocht. Het gevolg van de aankoopbeperking is
dat het verkrijgen van rijkssubsidie bij aankopen
opnieuw problematisch is geworden.
Nationaal Landschap
In juli schrijven de gezamenlijke natuurbeheerorganisaties
op de Heuvelrug een brief aan de
Vaste Kamercommissie voor Volkshuisvesting,
Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer van de
Tweede Kamer der Staten Generaal, waarin de
afzenders aandringen op het verlenen van de
status van Nationaal Landschap aan het Gooi en de
Utrechtse Heuvelrug. Hiermee wordt extra aandacht
gevraagd voor de waardevolle natuurlijke eenheid
die de Heuvelrug vormt. Uit de Nota Ruimte,
die de rijksoverheid eind 2004 doet verschijnen,
blijkt dat het noordelijk deel van de Heuvelrug,
waaronder het Gooi, niet wordt aangemerkt als
Nationaal Landschap.

10
‘Ambitie natuur en landschap 2010’
Natuurbeheerdersoverleg Noord-Holland brengt in
het najaar het document Ambitie natuur en landschap
2010 uit. Het behelst 9 projecten, verspreid
over de provincie, waarmee grote winst voor de
natuur kan worden geboekt. Eén van die projecten
is “Heel de Heuvelrug”. Voor het Gooi is het vastgestelde
Uitvoeringsprogramma noordelijke Heuvelrug
onverkort overgenomen in het ambitiedocument,
dat wordt aangeboden aan de Provincie Noord-
Holland. Er ontstaat overleg met het college van
Gedeputeerde Staten over hoe het ambitiedocument
en het beleid van de provincie met betrekking tot
de Provinciale Ecologische Hoofdstructuur op
elkaar kunnen worden afgestemd.
Paddenpoel.
‘Meerjarenprogramma ontsnippering’
In 2004 verschijnt de rijksnota “m.j.p.o.”, ofwel het
“Meerjarenprogramma ontsnippering”. Hierin staan
projecten beschreven waarmee hardnekkige knelpunten
in de Ecologische Hoofdstructuur die het
gevolg zijn van rijksinfrastructuur, opgelost kunnen
worden. Twee knelpunten in het Gooi worden
aangepakt. Rijkswaterstaat Directie Noord-Holland
neemt het beoogde ecoduct over de Rijksweg A1
bij Laren op zich. Rijkswaterstaat Directie Utrecht
en ProRail dragen zorg voor het Ecoduct
Zwaluwenberg over de spoorlijn Hilversum –
Utrecht en over de Rijksweg A27. De stichting
participeert in de projectgroepen die hiervoor
worden opgericht, zodat er een optimale afstemming
is van ecologische maatregelen binnen en buiten het
Gooi. De uitvoering van de twee projecten wordt
verwacht in 2008.
Samenwerking CNME
Aan de intensieve en nuttige samenwerking met de
Stichting Coördinatie Natuur en Milieu Educatie
komt tot ieders spijt een eind als de Stichting
CNME, door onvoldoende subsidies van gemeenten
in Gooi en Vechtstreek, gedwongen wordt
zichzelf per eind december 2004 op te heffen.
Enkele betrokken organisaties, waaronder het Goois
Natuurreservaat, treden in overleg om een manier
te vinden om dit grote gemis te compenseren.
Handhaving
De handhaving in de terreinen blijft ook in 2004
veel aandacht vragen. Boswachters hebben te maken
met het illegaal dumpen van afval, vernieling, brandstichting,
verstoring van flora en fauna, stroperij en
agressie. Om hierop steeds professioneel te kunnen
reageren wordt blijvend aandacht besteed aan
weerbaarheid, conflicthantering en coaching.
Opmerkelijk is dat het hondenbezoek in de terreinen
toeneemt. Dit komt deels door het groeiende aantal
hondenuitlaatcentrales. De natuurgebieden komen
hierdoor nog meer onder druk te staan. Het toezicht
hier krijgt daarom extra aandacht.
Ook de gemeenteraad van Hilversum signaleert bij
de vaststelling van het Bestemmingsplan Buitengebied
dat de handhaving in het buitengebied
extra aandacht behoeft. Op initiatief van de
gemeente wordt een samenwerkingsproject gestart
waarbij de boswachters van de stichting en van de
Vereniging Natuurmonumenten samenwerken met
gemeentelijke en provinciale inspecteurs. Dit leidt
tot voorbereiding van de Samenwerkingsovereenkomst
Handhaving Buitengebied. De overige
gemeenten die in de stichting participeren worden
per brief geïnformeerd over dit initiatief, en worden
uitgenodigd een vergelijkbare overeenkomst met de
stichting aan te gaan.
Beheer terreinen
Het beheer van het Goois Natuurreservaat vraagt
onverminderd om intensieve aandacht, opdat biodiversiteit
en ecologische waarden behouden en
versterkt worden. Dit houdt in de praktijk veelal
in dat voorkomen moet worden dat heideterreinen
en stuifzanden dichtgroeien met gras, struiken en
bomen. Om die reden wordt in 2004 zeer gericht
gemaaid, gesnoeid, gerooid, gekapt en geplagd.
Een ander middel dat bij het open houden van de
terreinen wordt ingezet is begrazing door schapen,

11
geiten of runderen. In de bossen wordt soortenrijkdom
gestimuleerd door op een aantal plekken
bomen te rooien, waardoor er meer licht op de
grond kan komen en zo de onderbegroeiing meer
kansen krijgt. Vooral inheemse boom- en plantensoorten
worden daarbij bevoordeeld. Enkele soorten
bomen en struiken die de natuurlijke bosontwikkeling
belemmeren worden verwijderd.
Een deel van de Gooise engen, bestaande uit kleine
akkerpercelen, boomsingels, houtwallen en bosjes,
is in bezit van het Goois Natuurreservaat. De meeste
akkers worden ook in 2004 aan plaatselijke boeren
verpacht, waarvan eenderde onder de strikte voorwaarden
van de zogeheten natuurpacht. Daarnaast
zijn er enkele percelen in eigen beheer, en zijn
enkele in bruikleen gegeven aan de Stichting Oude
Landbouwgewassen Laren (SOLL). Deze stichting
verbouwt met ambachtelijke technieken een variatie
aan traditionele gewassen op de akkers.
Behalve de bescherming van de natuur en het landschap
is ook het bieden van recreatiemogelijkheden
in de natuur een belangrijke doelstelling van de
stichting. Daarom wordt de nodige aandacht
besteed aan het recreatiemeubilair, dat regelmatig
in alle terreinen wordt gecontroleerd en, waar
nodig, hersteld. Van cruciaal belang voor de
recreatie zijn de wandel-, fiets- en ruiterpaden,
die begaanbaar en vrij van begroeiing worden
gehouden. De routemarkering wordt eveneens
hersteld waar dat nodig is.
In 2004 beheert de stichting – op basis van een
beheerovereenkomst voor twee jaar – voor het
eerste jaar de fietspaden in het buitengebied van
Gooi en Eemland. Ze doet dit namens de
Rijwielpadenvereniging Gooi en Eemland, tegen
een door deze vereniging beschikbaar gesteld vast
budget. Het gaat om 111 km fietspad, op particulier
en gemeentelijk terrein, deels in de Provincie
Utrecht, tot nabij Amersfoort. Aan 17,8 km fietspad
wordt groot onderhoud verricht. De toplaag van
schelpen wordt vervangen door de breuksteensoort
Grauwacke. Tevens wordt een begin gemaakt met
het herstel van verouderde en daardoor slecht
leesbare borden bij de fietspaden. Het reguliere
onderhoud behelst onder andere snoeiwerk in de
winter, maaiwerk in de zomer en het wegblazen
van bladeren in het najaar. Door het slechts beperkt
voorhanden zijn van geldmiddelen bij de rijwielpadenvereniging
kan niet alle achterstand in het
fietspadenbeheer worden weggewerkt. Voor het
uitvoeren van dit beheer en eventueel ook het
aantrekken van derden daartoe, trekt de stichting
per 1 juni op basis van een inleenovereenkomst
een medewerker aan.
Beheer gebouwen
Voor het kantoor van de stichting is 2004 het jaar
van de verbouwing. Een weinig opvallende uitbouw
maakt de zo broodnodige vergroting van het kantooroppervlak
mogelijk. Met de verbouwing kan bovendien
worden voldaan aan de strengere brandveiligheids-
en Arbo-eisen. Om de verbouwing te
vergemakkelijken staat gedurende heel 2004 een
flexibele kantoorunit achter het kantoor. Aan het
eind van het jaar is de verbouwing nog niet klaar,
maar kan het merendeel van de medewerkers in
de reeds gereed gekomen ruimten wel al merken
dat de ruime, lichte kamers het werkplezier aanmerkelijk
vergroten.
Aan diverse dienstwoningen wordt klein onderhoud
verricht.
Cultuurhistorie
Op een aantal locaties in het Goois Natuurreservaat
worden herstelwerkzaamheden uitgevoerd aan
archeologische objecten, zoals de grafheuvels die in
het landschap te zien zijn.

D E T E R R E I N E N I N . . .
12
Naarder Eng & Oostdijk (beide gemeente
Naarden)
De akkers van het Goois Natuurreservaat op de
Naarder Eng zijn in gebruik voor de teelt van
traditionele gewassen, zoals zomer- en wintergranen
en boekweit. Hier wordt door amateur-archeologen
onderzoek gedaan naar overblijfselen uit de prehistorie.
Op de randen van de percelen, langs het
zandpad dat de oude weg van Huizen naar Naarden
markeert, worden rijen beuken aangeplant. Zo
wordt een verdwenen historische beukenlaan teruggebracht
in het landschap. Van de zandweg zelf en
van andere zandwegen wordt het oppervlak hersteld
waar dat nodig is.
Een eikenbosrand wordt afgezaagd op een hoogte
van 30 à 40 cm, in een poging om de aangroei van
eikenhakhout te stimuleren. Volgens de traditionele
manier van het telen van hakhout, bekend in de
engen vanaf de 18e eeuw, wordt de inlandse zomereik
afgezaagd tot een korte ‘stoof’, die vervolgens
weer uitloopt. Na enkele jaren, en elke 4 tot 7 jaar
daarna, kan het hakhout (de uitgegroeide uitlopers)
worden geoogst. Dit eikenhout werd lange tijd
gebruikt voor het stoken van bakkersovens en het
maken van boerengerief, en als afrasteringspalen
langs weilanden. De eikenschors deed dienst bij
de bereiding van looizuur voor leerlooierijen.
Een bosje van Douglas-sparren in de Naarder eng
wordt omgevormd tot een bos met meer loofhout.
Een groot deel van het naaldhout wordt verwijderd
en er worden eiken en beuken geplant.
De uitzichtpunten de Aalberg en de Eukenberg
krijgen een opknapbeurt. Aan de slijtage van de
Zie voor de ligging van de terreinen de
uitklapbare overzichtskaart achterin.
trappen en bankjes is te merken dat de uitzichtpunten
meer en meer bezocht worden. Ze worden
hersteld en het uitzicht op beide punten wordt weer
helemaal vrij gemaakt. Schoolkinderen uit Naarden
planten in het kader van Nationale Boomfeestdag
struikjes op de hellingen van de Eukenberg.
Dit voorkomt dat de hellingen belopen worden.
Tevens wordt er op diverse plekken in de Naarder
Eng Amerikaanse vogelkers verwijderd en wordt er
gesnoeid langs de ruiterpaden.
Limitische Heide, Nieuw Bussummerheide,
Vliegheide, Luchtkasteel & Ericaterrein (alle
gemeente Huizen)
De eerste effecten van de in 2003 geïntroduceerde
begrazing met Charolais-runderen worden zichtbaar:
de runderen vreten gras en jonge scheuten van
Amerikaanse vogelkers en berk. De meer subtiele
effecten zullen later moeten blijken. Licht vergraste
delen van de heide worden geplagd, zodat het heidezaad
straks beter kan ontkiemen.
Op de heidevelden leven de levendbarende hagedis
en de zandhagedis. – Het is de enige plek in het
Gooi waar de zandhagedis voorkomt. – Vrijwilligers
volgen in 2004 het reilen en zeilen van deze diertjes,
en helpen met diverse werkzaamheden, zoals
het aanleggen en open houden van de afzetplekken
voor eieren. Om het leefgebied van deze reptielen te
vergroten, wordt door het kappen van een strook
bos en het verwijderen van de strooisellaag een verbinding
gemaakt tussen de heideterreinen en de
zandverstuivingen. Ook worden er faunagoten aangelegd
tussen een aantal heideterreinen en bosgebieden,
onder andere onder de Naarderstraat, de
Nieuw-Bussummerweg en de Oud-Bussummerweg.
Verwacht wordt dat deze doorgangen vooral door
reptielen zullen worden gebruikt.
Dagrecreatieterrein Thames, gelegen aan de
Langhuizerweg, wordt opnieuw ingericht. Het parkeren
wordt geconcentreerd, waardoor de landschappelijke
waarde in het gebied toeneemt en er
meer ruimte komt voor aangenaam recreëren én
voor de natuur.
In een gedeelte van de terreinen wordt Amerikaanse
vogelkers verwijderd of afgezaagd. Ook worden
jonge bomen en struiken uit het heideveld verwijderd.

13
IJzeren Veld, Bikbergen & Crailo (alle gemeente
Huizen)
De boswerkzaamheden in bosgebied Crailo zijn
gericht op het ontwikkelen van natuurlijk bos, met
veel variatie in soort en leeftijd van de bomen.
Om deze ontwikkeling in gang te zetten wordt
door het verwijderen van bomen een aantal open
plekken gemaakt in het donkere ‘doorkijkbos’ van
Douglassparren. Door de lichtval op de bodem
krijgen andere boomsoorten ook een kans. Bij
Parkeerterrein Crailo wordt het bos hier en daar
uitgedund door selectief wat exemplaren te verwijderen.
Onder andere Amerikaanse eik en beuk
worden weggehaald om te bereiken dat een aantal
zeer oude grove dennen en eiken weer groeiruimte
krijgen. Een aantal eikenwallen die in het verleden
werden aangeplant om er later hakhout van te
kunnen oogsten krijgen ruimte door bomen die er
te dichtbij staan, voornamelijk Amerikaanse eik,
weg te halen.
Een fijnsparbosje van een halve hectare wordt
gekapt. De takken worden op rillen (langwerpige
hopen) gelegd, om broed- en schuilgelegenheid te
bieden aan kleine dieren zoals muis, egel en winterkoning.
Met deze werkzaamheden wordt in één
werkgang de bodem omgewoeld, wat goed is voor
het kiemen van bomen en struiken. Op dit kiembed
kan de natuur vanaf dat moment haar gang gaan.
De verwachting is dat er jong berkenbos met wat
grove den, eik en beuk zal ontstaan.
Eveneens in bosgebied Crailo worden in het
voorjaar enkele bosuilen geringd door de
Roofvogelwerkgroep, in samenwerking met de
stichting.
De in het voorgaande jaar gerestaureerde
Trapjesberg wordt in 2004 veelvuldig bezocht
door recreanten.
Bij dagrecreatieterrein De Steen aan de Crailoseweg
wordt de ligplek van de naamgever van het terreintje,
een zandsteenklomp die in de loop van duizenden
jaren is ontstaan door verkitting van zand met
kalk, opgeknapt. De steen die sinds de jaren vijftig
half uitgegraven ligt, wordt vrijgesteld van de
begroeiing die hem aan het oog onttrekt.
De Beek, Reigerseiland (beide gemeente Naarden)
& Oud Bussem (gemeente Huizen)
Op de oude landgoederen is weinig extra onderhoud
nodig. Hier en daar wordt een boom verwijderd.
Het grasland van 5 hectare, dat behoort tot landgoed
De Beek, blijft in gebruik bij een veehouder.
Huizer Eng (gemeente Huizen)
In de Huizer Eng bedrijft de stichting kleinschalige
landbouw met traditionele gewassen. In 2004 staan
er boekweit, zomerrogge en stoppelknollen (kleine
knolletjes die vroeger door mens en dier gegeten
werden, en nu nog worden gebruikt als meststof
voor het land).
Plaatselijk wordt Amerikaanse vogelkers bestreden.
Dit gebeurt door snoeien en door ‘ringen op stam’.
Dit laatste wil zeggen dat de stam rondom wordt
ingezaagd, zodat de sapstromen verstoord worden
en de boom afsterft. De afstervende kroon biedt een
welkome verblijfplaats en voedselbron voor allerlei
dieren. De specht is daar één van.
Tafelbergheide (gemeenten Huizen en Blaricum),
Blaricummerheide & Noorderheide (beide
gemeente Blaricum)
In het voorjaar knapt de Rotary afd. Bussum de
Tafelberg op door de trap te verstevigen en te verbeteren.
Door snoeiwerk maken de vrijwilligers
het uitzicht weer weids en open.
Vrijwilligers van de werkgroep Nardinclant halen
in de leemkuilen op de Tafelbergheide en de
Blaricummerheide braam en jonge opschietende
boompjes weg. Door het verwijderen van deze
bosopslag krijgen kruiden weer een kans.
Ook de Noorderheide raakt wat al te dicht begroeid.
Om de heide de kans te geven zich te herstellen
worden diverse bomen en struiken weggehaald.

14
Het betreft hier Amerikaanse vogelkers, Drentse
krent, eik en den. Vervolgens worden vergraste
gedeelten van de heide geplagd.
Blaricummer Eng met Groeve Oostermeent
(gemeente Blaricum)
De Groeve Oostermeent wordt ook dit jaar begraasd
door enkele runderen en een aantal bokken van het
ras Hollandse landgeit. Om de openheid en heidebiotoop
van het gebied te herstellen worden zo’n
800 jonge bomen gekapt, voornamelijk berken en
wat dennen. Vervolgens worden de open gedeelten
om dezelfde reden machinaal geplagd: de voedselrijke
bovenlaag wordt weggehaald zodat een armere
bodem tevoorschijn komt. Het gaat hier om vochtige
tot natte heide, een landschap dat in het Gooi
schaars is en daarom extra gekoesterd dient te
worden. Een van de zeldzame planten die wordt
aangetroffen is de wolfsklauw. De steilwand voor
oeverzwaluwen wordt intensief gebruikt door deze
ranke diertjes, maar door verstoring door mensen
komen de meeste niet tot broeden.
Cruysbergen (gemeente Bussum)
Voor Zanderij Cruysbergen wordt een herinrichtingsplan
ontwikkeld, dat in stappen wordt uitgevoerd.
In 2004 worden de sloten uitgebaggerd en worden
er nieuwe vlonders over de zanderijsloten aangebracht.
In april wordt een eenvoudig wandelpad,
niet voor niets “Laarzenpad” genoemd, geopend.
Het gemarkeerde pad bestaat uit een route door
het gras en over vlonders, en vormt daardoor een
minimale inbreuk op het natuurlijke beeld van
het terrein. Vanaf dat moment kunnen bezoekers
genieten van het natuurgebied, dat voorheen niet
vrij toegankelijk was.
Net zoals eerdere jaren lopen er Schotse
Hooglanders in Cruysbergen. Langs de Koedijk
wordt de houtsingel gesnoeid.
Fransche Kampheide (gemeente Bussum)
De inrichting van dagrecreatieterrein De Zandzee
wordt gewijzigd. Een sterk met teer verontreinigde
asfaltweg van 450 meter lengte, die als een ovaal
door het terrein loopt, wordt verwijderd, en aan de
rand wordt een nieuw parkeerterreintje aangelegd.
Deze wijziging reguleert en concentreert het
parkeren van auto’s, en geeft meer ruimte aan
natuur en recreatie, alsook aan de ecologische
verbindingszone tussen de Fransche Kampheide
en Zanderij Cruysbergen. De wijziging komt de
mogelijkheden van handhaving op deze plek ten
goede, met name gedurende de nacht, en beperkt
de mogelijkheden voor het illegaal dumpen van
afval in het terrein.
Spanderswoud & De Snip (beide gemeente
Hilversum), De Fransche Kamp (gemeenten
Bussum en Hilversum) & Kamphoeve (gemeente
Bussum)
In februari, als de paddentrek van start gaat, plaatst
de stichting samen met buurtbewoners en de
Vereniging Natuurmonumenten een paddenscherm
van 1.800 m lengte langs de Oude Meentweg, op de
grens van de gemeenten Wijdemeren en Hilversum.
Amfibieën trekken in die periode naar de sloten
van de 's-Gravelandse polder om zich daar voort
te planten, maar moeten dat vaak met de dood
bekopen. Het is echter voor de laatste keer dat een
maatregel van die schaal nodig is, want enkele
maanden later wordt de Oude Meentweg met
allerhande maatregelen autoluw gemaakt om
sluipverkeer te weren. Aan de kant van Hilversum
wordt een parkeerterreintje aangelegd. Alle bermen
worden voorzien van anti-inritpalen. Hiermee is
de rust in het bos weergekeerd. Voor fietsers en
wandelaars is de situatie bovendien een stuk veiliger
geworden. Om amfibieën te beschermen tegen het
spaarzame bestemmingsverkeer worden er zes
faunatunnels in de weg aangebracht. Ook worden
er voorbereidingen getroffen om het aansluitende
Ankeveense Pad af te sluiten. Voortaan is er nog
maar een paddenscherm van beperkte lengte nodig,
namelijk voor het eerste gedeelte van de Oude
Meentweg vanaf de Bachlaan, daar waar te weinig
ruimte is om een blijvend paddenscherm te plaatsen.
Vrijwilligers steken de ijsvogelwandjes in het
Spanderswoud verticaal af. Deze zijn in weer en
wind wat verzakt, waardoor ze minder aanlokkelijk
zijn voor de vogels. Door het onderhoud bieden de
wandjes weer een optimale nestgelegenheid.
Aan het eind van het jaar wordt op het halfopen
heideterreintje De Snip een groot aantal bomen
geveld om de oorspronkelijke omvang van het
heideterreintje zo veel mogelijk te herstellen.
Dit is onder andere van belang om de geïsoleerde
populatie van de levendbarende hagedis een duurzaam
voortbestaan te garanderen. De Snip maakt
deel uit van de te realiseren heideverbinding tussen
Foto: Arcadis

15
de Franse Kampheide en de Bussummerheide, in
het verlengde van de natuurbrug in Zanderij Crailo.
De verbinding zal zo bijdragen aan uitwisseling
van flora en fauna via de natuurbrug. Onder de
bevolking en in de media ontstaat grote onrust
over het rooien van de bomen. De stichting erkent
publiekelijk dat de omvang van de maatregel te
groot is geweest, omdat er te veel afschermende
beplanting langs de Bussummergrindweg is verwijderd.
Ook geeft de aan dat het informeren van
de bevolking onvoldoende aandacht heeft gekregen.
Ze maakt haar excuses.
Op een groot deel van het seizoenskampeerterreintje
op de Fransche Kampheide wordt Amerikaanse
vogelkers verwijderd om inheemse soorten meer
ruimte te geven. Tevens wordt een tiental dode
bomen verwijderd om te voorkomen dat dode
takken op caravans en tenten zouden kunnen waaien.
In het najaar worden er schapen op het weiland aan
de Oude Meentweg gezet. Het raster van het weiland
wordt vervangen door een nieuw raster van
Ursusgaas.
Oude situatie.
Nieuwe situatie.
Zanderij Crailo (gemeenten Bussum en
Hilversum)
Door uitvoering van Natuurontwikkelingsplan
Zanderij Crailo is een deel van de zanderij minder
goed toegankelijk. Het blijft echter mogelijk om het
terrein te bezoeken en via de uitzichttoren en het
vlonderpad te genieten van de waterpartij en al het
leven daarin.
Het blijkt dat jaren geleden vlakbij het huidige
kantoor van de stichting bij vergissing een stapel
zwerfkeien, verzameld als hommage aan de natuurbeschermer
Eli Heimans, is verwijderd. Om iets
tegenover deze vergissing te stellen worden de
keien verwerkt in een wandelpad, het Heimanspad
genoemd. In de loop van het jaar worden de
aanduidingen, bestaande uit de zwerfkeien,
aangelegd. Ook een trap die deel uitmaakt van de
wandeling wordt in orde gemaakt. De constructie
van voorlichtingsborden bij de route wordt voorbereid
voor plaatsing bij de officiële opening van
het wandelpad in 2005.
Bussummerheide, Westerveld (beide gemeenten
Hilversum) & Westerheide (gemeenten Laren en
Hilversum)
In het hele gebied wordt op een aantal locaties
geplagd om de heide in stand te houden. Plaatselijk
wordt heide gemaaid. In de bosgebieden wordt
Amerikaanse vogelkers verwijderd. Wandelroutes
en fietsroutes worden nagekeken en waar nodig
hersteld. Er worden in toenemende mate reeën
gesignaleerd. Naar schatting gaat het om een dertigtal
dieren, waarvan één zwart, een kleur die weinig
voorkomt bij reeën. De dieren zijn opmerkelijk
genoeg niet erg schuw, en kunnen daardoor regelmatig
vanaf korte afstand worden geobserveerd.
Op de Westerheide maakt de stichting samen met
de Archeologische Monumentenwacht een begin
met het herstellen van een aantal archeologische
objecten: grafheuvels, urnenvelden en de banscheiding.
Dit laatste is een oude grensaanduiding
tussen Laren en Hilversum, bestaand uit drie
walletjes die vlak naast elkaar liggen.
Op de Westerheide worden in het najaar jonge
exemplaren van den, eik en berk over tientallen
hectaren weggehaald om de heide open te houden.

16
Laarder Eng & Verspreide Laarder Engen
(gemeente Laren)
De traditionele gewassen op de kleine landbouwpercelen
worden jaarlijks gewisseld om de grond
niet eenzijdig uit te putten en ziektes te voorkomen.
In 2004 staan er stoppelknollen, boekweit en rogge
op het programma. Het bemesten gebeurt net als
andere jaren met ruige stalmest (mest met stro
erin). Dit komt natuur en milieu ten goede.
Mauvezand (gemeenten Blaricum en Laren) &
Bosje van Six (gemeente Blaricum)
In de zandverstuiving van het Mauvezand worden
bomen en struiken verwijderd, en worden de
bosranden teruggedrongen om de open ruimte te
behouden.
In het Bosje van Six worden direct rond de paddenpoel
bomen omgetrokken ten behoeve schuilgelegenheid
en zonlicht voor de warmteminnende
amfibieën. De poel wordt ten dele wat dieper
uitgebaggerd.
Zuiderheide (gemeente Laren) & De Lieberg
(gemeente Eemnes)
De 8 km lange veekering rond de Zuiderheide
vraagt door slijtage na 15 jaar gebruik steeds meer
herstelwerkzaamheden. De afrastering wordt daarom
volledig vervangen, inclusief de vele doorgangen
voor fietsers, voetgangers en ruiters. Aan de voorzijde
(heikant) van Theehuis ’t Bluk wordt de veekering
tegelijk verplaatst en verlaagd. Hierdoor kijkt
de bezoeker van het theehuis niet meer tegen een
weinig aantrekkelijke afrastering aan, maar kan hij
er overheen kijken.
Het wandelpad langs de Hilversumseweg, achter
het pompstation van Hydron langs, wordt in samenwerking
met het bedrijf iets opgeschoven. Het nieuwe
tracé gaat op grotere afstand achter het bedrijfsterrein
langs. Het voordeel voor Hydron is dat het waterwinstation
daardoor beter te beveiligen wordt, maar
vooral ook de natuur heeft baat bij de maatregel: er
ontstaat een rustige zone langs het hek van Hydron.
Daardoor kunnen reeën beter passeren, op speciaal
gemaakte overgangen in het hek rond het terrein
van het pompstation. De uitwisseling van reeën en
kleine zoogdieren tussen het Hydron-terrein en de
Zuiderheide wordt hiermee bevorderd. De ruiterpaden
door de Zuiderheide krijgen een opknapbeurt.
Waar nodig wordt de begroeiing flink gesnoeid.
Het gentianenveldje bij ’t Laer wordt gemaaid en het
maaisel afgevoerd. Hierdoor verschraalt de grond,
wat noodzakelijk is voor de instandhouding van
de klokjesgentiaan. Ook andere soorten die goed
gedijen op de natte heide, zoals de zonnedauw,
hebben baat bij dit maaibeheer.
Op de Lieberg wordt het grondtalud van het openluchttheater
verstevigd door meer grond aan te
brengen. De toegangstrap krijgt een stevige trapleuning.
In het theater vinden gedurende de zomer
vier goed bezochte kindervoorstellingen plaats.
Ook krijgt De Lieberg een nieuw toiletgebouw,
nadat het verouderde toiletgebouw is afgebroken.
Het gebouw wordt onder andere gebuikt door de
deelnemers aan het jaarlijkse Vakantiekamp Agnes
uit Amsterdam.
Postiljon (gemeente Laren)
Op de Postiljon is het beheer voornamelijk gericht
op het in stand houden van de verschillende landschapselementen.
Op de heide worden boompjes en
struiken verwijderd. De zandverstuiving wordt open
gehouden door de randen schoon te houden van
zandzegge. Als deze uitstekende zandvastlegger
eenmaal met zijn ondergrondse uitlopers het zand
bij elkaar houdt, krijgen namelijk ook andere
planten, struiken en bomen een kans er te ontkiemen,
en dat is niet de bedoeling. Op een aantal
plekken wordt bovendien Amerikaanse vogelkers
verwijderd of teruggesnoeid.
Laarder Wasmeer (gemeenten Laren en
Hilversum)
Naar aanleiding van het droogvallen in 2003 van
de Leeuwenkuil, de meest noordelijke plas van het
gebied Laarder Wasmeer, is de sanering van het
gebied, dat in het verleden vervuild is door lozingen
uit de riolering, versneld op gang gekomen. Het is
een project waar de gemeenten Hilversum en Laren,
de Provincie Noord-Holland, het
Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht en de
Stichting Gooisch Natuurreservaat in samenwerken.
Over de natte delen wordt men het snel eens, maar
de sanering van de lichtere vervuiling op de droge
terreindelen leveren meer discussie op. Deze lichtere
vervuiling met voornamelijk fosfaten en stikstof
is namelijk niet schadelijk voor de volksgezondheid,
maar wel voor het beoogde ecologisch herstel. Dit
blijkt uit onderzoek, in opdracht van de stichting,
door bodemkundige prof. dr. J. Sevink van de

17
Universiteit van Amsterdam. Hij is bereid gevonden
nader onderzoek te doen naar de bodemkwaliteit in
het gebied in het licht van natuurherstel. Uit de
rapportage kunnen ondermeer de volgende conclusies
worden getrokken:
• Op een aantal plekken is de verontreiniging
minder ernstig dan door het Hoogheemraadschap
aanvankelijk werd aangenomen. De verontreiniging
gaat niet diep, doch is oppervlakkig aanwezig
over aanzienlijke oppervlakten (in de overstroomgebieden);
een deel van de verontreinigde
grond is niet heel zwaar verontreinigd, maar valt
onder categorie 1 grond.
• Daartegenover staat dat ook in de droog staande
terreindelen zware verontreinigingen die niet
eerder bekend waren, zijn geconstateerd. Er is alle
reden om ook die te saneren.
• Onder een groot deel van het gebied is de
podzolbodem nog intact. Dit is een van nature
ondoorlaatbare grondlaag die typisch is voor
heide-ecosystemen zoals die in het Gooi voorkomen.
Dit laatste betekent dat er van nature weer
natte delen zullen ontstaan, namelijk op die plaat
sen waar regenwater op de podzolbodem stuit en
derhalve niet kan wegzakken naar het grondwater.
Aan de oevers van het Groot Waschmeer worden
bodemmonsters verzameld ten behoeve van
onderzoek van de nog aanwezige ‘zaadbank’.
De uitgewassen zaden worden in de kassen van de
Universiteit van Utrecht uitgezaaid. De resultaten
zullen in 2006 bekend zijn. Deze gegevens zijn van
belang om een optimaal herstel van het te saneren
natuurgebied op gang te kunnen brengen, waarbij
de oorspronkelijke oeverflora weer tot ‘bloei’ kan
komen.
In 2004 wordt de zoektocht naar gelden voor een
ecologisch verantwoorde herinrichting van het
gebied voortgezet. De Nationale Postcode Loterij
stelt 1 miljoen euro beschikbaar voor het natuurherstel.
Het is niet de bedoeling dat geld aan de
sanering te besteden, want daarvoor is de overheid
verantwoordelijk.
Er wordt een plan gemaakt waarin niet alle natte
delen na de sanering opnieuw onder water zullen
komen te staan. Het plan voorziet in het terugbrengen
van het oorspronkelijke stuifzandlandschap.
Delen die van nature wel waterpartijen zijn, komen
door het onaangetast laten van de podzolbodem
vanzelf weer nat te staan. Daar waar de podzolbodem
door onvermijdelijke oorzaken bij de
sanering toch beschadigd wordt of in het verleden

18
reeds is verstoord, zal deze beschadiging worden
gedicht met een afdichtende laag. Daar waar ook
oorspronkelijk geen podzolbodem lag, wordt ook
geen afdichtende laag aangebracht. Zo ontstaat een
gevarieerd terrein met droge en natte valleien,
een natuurterrein dat deel zal uitmaken van de
ecologische verbindingszone tussen het Gooi en de
Utrechtse Heuvelrug, deel van de Ecologische
Hoofdstructuur.
Tot slot zijn er nog de reguliere onderhoudswerkzaamheden
te noemen: in verschillende ondiepe
kommetjes van het heideven worden jonge struiken
en boompjes verwijderd ten behoeve van de
ontwikkeling van natte heide met zonnedauw en
klokjesgentiaan.
Anna’s Hoeve (gemeente Laren en Hilversum)
Ook de waterbodems van Anna’s Hoeve zijn vervuild,
en worden om die reden gesaneerd. De voormalige
vuilstort onder de Speelweide valt dit lot
eveneens ten deel. Gedurende het jaar 2004 worden
de sanering en de herinrichting van de vijvers en de
speelweide voorbereid door de betrokken partijen.
Midden december neemt de stichting deel aan de
feestelijke startbijeenkomst van de saneringswerkzaamheden.
Diverse vrijwilligersgroepen voeren kleine beheerwerkzaamheden
uit in Anna’s Hoeve. Ze ontdoen
het heidegebied ten oosten van Restaurant Anna’s
Hoeve van een aantal bomen om de heide ruimte
te geven. Ook de markering van de wandelroutes
krijgt een onderhoudsbeurt. Versleten betonnen
wandelroutepaaltjes worden opgeschilderd, gerepareerd
of vervangen.
Monnikenberg (gemeente Hilversum)
Op het landgoed Monnikenberg wordt regulier
onderhoud gepleegd aan onder andere de wandelpaden.
Deze worden open gehouden door snoeiwerk.
Op de akkers van het landgoed teelt de stichting in
2004 boekweit.
Hoorneboegse Heide, Hoogt van ’t kruis,
Zonneheide & Zwarte Berg (alle gemeente
Hilversum)
Na een grondige voorbereiding wordt in mei op de
Hoorneboegse Heide en het Laapersveld en in het
Laapersbos de begrazing gestart. In totaal 16 witte
Charolais-runderen zijn met hulp van diergedragsonderzoeker
W. Netto geselecteerd op hun reactie op
honden, fietsers, wandelaars, paraplu’s en harde
geluiden. Alleen dieren die er blijk van hebben gegeven
niet te snel geprikkeld te raken, en die bij
een te veel aan signalen gewoon weggaan, mogen
het veld in. Deze selectie, die nog zorgvuldiger is
gebeurd dan normaal, is nodig omdat hier voor het
eerst begrazing gecombineerd wordt met het toestaan
van loslopende honden, mits deze honden
onder appèl staan. De introductie van de runderen
op de Hoorneboegse Heide gaat gepaard met uitgebreide
voorlichting in de vorm van aangepaste borden
in het terrein, een voorlichtingsavond, publiciteit
via de pers en het aanbieden van folders op 10
plaatsen in het terrein. De voorlichting en controle
blijven aandacht vragen, want er blijken desondanks
bezoekers te zijn die de dieren te dicht benaderen.
Met alle werkzaamheden in het terrein ter voorbereiding
van de begrazing wordt de gelegenheid te
baat genomen om versleten bankjes en picknicksets
te vervangen, zodat alles er weer verzorgd bij ligt.
Vrijwilligers rooien een aantal dennetjes ten behoeve
van een betere ontwikkeling van de heide.
Met een tractor met klepelaar wordt op de Zwarte
Berg de Amerikaanse vogelkers teruggedrongen.
Hierdoor krijgen inheemse boomsoorten als eik,
berk, lijsterbes en vlier meer kansen zich te ontwikkelen.
Het Tienhovens Kanaal dat door het gebied
loopt wordt uitgebaggerd om verlanding van dit
kanaal tegen te gaan. Dit maakt het voor de kamsalamander,
de heikikker en andere amfibiesoorten
een aantrekkelijker gebied om zich voort te planten.
Laapersveld, Laapersbos & Dassenveld (alle
gemeente Hilversum)
In het Laapersveld en het Laapersbos lopen vanaf
mei 5 Charolais-runderen (zie hierboven). Daar
vindt tevens een inventarisatie van dassen plaats.
In het Dassenveld wordt onderhoudt gepleegd aan
de houtsingel die de dieren naar de dassentunnels
onder de Utrechtseweg en onder de spoorlijn
Hilversum - Utrecht leidt.
Laapersheide (gemeente Hilversum)
Op de Laapersheide maken vrijwilligers twee open
plekken. Met een lier trekken ze een aantal naaldbomen
om, zodat loofbomen meer licht en daarmee
meer kans op groei krijgen.
Huydecopersbos & overhoeken tegen A27 (alle
gemeente Hilversum)
In het najaar wordt in het Huydecopersbos een

19
poel die in het verleden droog is komen te staan
opnieuw uitgegraven. Tegelijk worden in de
zandoevers enkele steile wandjes aangebracht om
insecten een goede nestelplaats te bieden.
De Zuid & Hilversums Wasmeer (beide gemeente
Hilversum)
Aan het begin van het jaar wordt gewerkt aan het
beheer van de bosranden. Er worden lichtplekken
gecreëerd die de bosranden aantrekkelijker maken
voor insecten en reptielen. De plekken vormen
stapstenen voor migratie.
In De Zuid wordt langs de ruiterpaden gesnoeid om
een prettige doorgang te garanderen.
In overleg met de stichting sluit Rijkswaterstaat aan
het eind van het jaar het parkeerterrein De Bosberg
langs de Rijksweg A27, grenzend aan het bosgebied.
Hiermee komt er een eind aan de overlast vanaf de
parkeerplaats.
In het terrein Hilversums Wasmeer worden in de
kerstperiode jonge bomen, voornamelijk dennen,
uitgetrokken. Dit gebeurt om de heide open te
houden.

20
D E S T I C H T I N G
Werkorganisatie
Functies
Eind 2004 kent de stichting dezelfde functies en
formatieplaatsen als eind 2003. Eén vacature is op
dat moment onvervuld, die van secretarieel medewerker
(0,63 fte).
FUNCTIE FTE
Rentmeester 1,00
Hoofd beleid & organisatie 1,00
Coördinator communicatie en
automatisering 1,00
Medewerker bedrijfsbureau 1,00
Projectmedewerker 1,00
Assistent bedrijfsbureau 1,00
Managementassistent 1,00
Medewerker secretariaat 1,48
Medewerker financiële administratie 0,75
Hoofd terreinbeheer 1,00
Regiobeheerder 2,00
Boswachter 5,89
Veeverzorger 1,00
Assistent veeverzorger 1,00
Medewerker communicatie
en vrijwilligerswerk 1,00
Terreinmedewerker 5,00
TOTAAL 26,12
Rechtspositie
De stichting volgt de CAO van de provincie, die
van kracht blijft tot maart 2005. Op advies van de
Arbo-dienst wordt besloten om voor boswachters
en terreinmedewerkers, wier werkzaamheden
lichamelijk hoge eisen stellen, een aanstellingskeuring
in te stellen.
Jaarafsluiting
Als afsluiting van het jaar wordt een informeel
buffet gehouden voor medewerkers, bestuursleden
van de Stichting Gooisch Natuurreservaat én
bestuursleden van de Stichting Steun Goois
Natuurreservaat.
Kennisvergaring
Binnengekomen verslagen van onderzoekingen in
de terreinen
De stichting heeft een bibliotheek met divers informatiemateriaal
over de natuurterreinen, waaronder
verslagen van onderzoeken naar de flora en fauna
in de natuurterreinen. Van deze categorie zijn in de
loop van 2004 onder andere de volgende titels
binnengekomen:
• Verslag Veldwerk Naarder Eng najaar 2003,
Studentenverslag Universiteit Leiden, F. van
Oosterhout;
• Bosmieren in het Gooi, P. van der Linden et al.;
• Inventarisatie amfibieën in het Gooi, rapportage
1998 – 2003, G.J. Brandjes en O. Langendorff;
• Karakteristieke macro-nachtvlinders van de heide
in Het Goois Natuurreservaat, onderzoeksrapport
2003, Joop Schaffers;
• Overzicht van de resultaten van roofvogelbroedsel
op de terreinen van Het Goois Natuurreservaat,
Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten en verschillende
gemeenten in 2003, Hanneke Sevink;
• Vogels van de Monnikenberg, Resultaten van een
broedvogelinventarisatie in 2003, Vogelwerkgroep
Het Gooi en Omstreken;
• Natuurwaarden van Westerveld, Alterra: J.
Dirksen, E.A. van der Grift en D.A. Jonkers.
Dit laatste onderzoek over de natuurwaarden van
Westerveld wordt gedaan in opdracht van de
stichting. De onderzoekers concluderen dat
Westerveld een kerngebied vormt in de Ecologische
Hoofdstructuur. Het functioneert als slaap-, nestelof
rustplek voor diersoorten die de omliggende
heideterreinen als foerageer- of jachtterrein gebruiken.
Er komen reeën, hazen, vleermuizen, diverse amfibieënsoorten
en vele tientallen vogelsoorten voor.
Behalve 98 soorten hogere plantensoorten werden
er 85 paddenstoelensoorten aangetroffen, waaronder
beschermde volgens de Rode Lijst.
Vanuit de eigen stichting wordt onderzoek gedaan
voor het Programma Beheer van de rijksoverheid.
Hieruit komt het volgende rapport voort:
Programma Beheer Monitoring Resultaten 2004,
drs. E.C.H. van Heusden.

21
Cursussen en opleidingen
In de loop van het jaar wordt van alle boswachters
de aanstelling tot BOA (Bijzonder Opsporings
Ambtenaar) verlengd met vijf jaar, met uitzondering
van een boswachter wiens aanstelling nog niet verlopen
was.
Verder volgt één medewerker een cursus “Tekenen
in ArcMap”, een computerprogramma waarmee
gebiedskaarten kunnen worden gemaakt. Een andere
medewerker volgt een cursus “Publiciteit”, georganiseerd
door de Milieufederatie Noord-Holland.
Werkbezoek
Op 16 juni gaan de medewerkers van de stichting
op werkbezoek naar Natuurpark De Hoge Veluwe.
Daarbij wordt bijzondere aandacht besteed aan het
herstel van stuifzandlandschappen en de invloed
van ree, edelhert, damhert en wild zwijn op de ontwikkeling
van het landschap.

22
C O N T A C T E N
Klankbordgroep
De Klankbordgroep Gebruikers Natuurterreinen
Goois Natuurreservaat krijgt in 2004 definitief
vorm. De deelnemende organisaties vertegenwoordigen
diverse maatschappelijke belangen, zoals
natuur, recreatie en cultuurhistorie. Via de klankbordgroep
wil de stichting op een structurele wijze
contact houden met mensen die zich betrokken
voelen bij het werk van het Goois Natuurreservaat.
De heer P. Nijhoff, oud-directeur van de Stichting
Natuur en Milieu en lid van de Raad voor het
Landelijk Gebied, stelt zich beschikbaar om op
vrijwillige basis als onafhankelijk voorzitter te
fungeren. Ook meldt zich een kandidaat voor de
functie van secretaris, de heer A.M. Wiezer, voormalig
manager personeelszaken bij de Vereniging
Natuurmonumenten. De klankbordgroep gaat
enthousiast van start. In een plezierige en constructieve
sfeer worden diverse onderwerpen omtrent het
beheer van de terreinen besproken, en wordt
wederzijds informatie uitgewisseld.
Deelnemers zijn:
• Fietsersbond, afdeling Naarden/Bussum/Huizen
• Gooise Atletiek Club
• IVN Gooi en Omstreken
• K.C. Gooi- en Eemland
• Nederlandse Stichting Hekvrije Heide
• Stad en Lande Ruiters Blaricum
• Stichting Behoud Gooise Heide
• Sticht Gooise Wandelsport Bond
• Stichting Wandelplatform LAW
• Vereniging Leefmilieu Het Gooi, de Vechtstreek e.o.
• Vereniging Vrienden van het Gooi
• Vogelwerkgroep Het Gooi en omstreken
• Werkgroep Landschapsbeheer Nardinclant
Media
In de loop van het jaar gaan enkele tientallen
persberichten uit, meestal om excursies, andere
publieksevenementen en beheerwerkzaamheden aan
te kondigen. Regelmatig weten de media ook zelf
het Goois Natuurreservaat te vinden om activiteiten
te verslaan of om informatie in te winnen.
Om- en aanwonenden
De stichting doet veel aan het vooraf informeren
van om- en aanwonenden als er beheer- of handhavingsmaatregelen
verricht gaan worden. In 2004
worden beheermaatregelen die het publiek raken zo
veel mogelijk gekoppeld aan excursies en andere
voorlichtingsactiviteiten. Waar nodig krijgen om- en
aanwonenden een specifiek op hun situatie gerichte
brief in de bus, of er wordt een speciale bijeenkomst
georganiseerd. Een voorbeeld van zo’n
speciale voorlichtingsbijeenkomst is die op 6 mei in
de Pniëlkerk te Hilversum, over de introductie van
begrazingsbeheer op de Hoorneboegse Heide.
Publieksevenementen
De volgende publieksevenementen vinden plaats:
• Nationale Boomfeestdag: struiken planten op
de flanken van de Eukenberg in samenwerking
met de gemeente Naarden;
• Paaseieren zoeken bij de schaapskooi te Blaricum;
• Dauwtrappen over de Bussummer- en Westerheide
(Hemelvaart);
• Schaapscheerdersdag rond de schaapskooi op de
Blaricummerheide;
• Deelname aan evenement van de Stichting Oude
Landbouwgewassen Laren in het kader van het
10-jarig bestaan van deze stichting;
• Landelijke ‘Verbindingsdag’: fietstocht langs
ecologische knelpunten in samenwerking met
het IVN;
• Fietsdag in samenwerking met dagblad de Gooi- en
Eemlander;
• Nationale Natuurwerkdag: beheerwerkzaamheden
in samenwerking met Nardinclant op de
Postiljonheide en op de Laapersheide;
• Kerstsfeer met midwinterhoornblazen in de
Schaapskooi.

23
Lezingen
Groepen en organisaties doen regelmatig een verzoek
om een lezing over een specifiek onderwerp.
Enkele groepen waarvoor in 2004 een lezing wordt
gehouden zijn: KNNV, Stichting Culturele
Ontspanning Apollo (Hilversum), De Morgenster
(Hilversum), Fietsgilde ‘t Gooi, Landgoed
Hoorneboeg, Van Rossumstichting (Naarden),
Wijkcentrum Laarwijk (Bussum), Larense
Montessori, Buurtvereniging Argus (Laren), Rotary
Naarden-Bussum, Verzorgingstehuis Antoniushof
(Bussum).
Excursies
Er zijn regelmatig excursies, die steeds vaker gekoppeld
worden aan voorgenomen beheermaatregelen.
Zo krijgt het publiek de gelegenheid zich vooraf te
laten voorlichten over maatregelen die in de directe
omgeving op stapel staan.
De excursie “Heidestapstenen” belicht onder andere
de kapwerkzaamheden in De Snip, de
“Runderexcursie Hoorneboegse Heide” geeft een
toelichting op de begrazing, “Groeve Oostermeent”
gaat over de noodzaak van het verwijderen van bos,
en voor omwonenden van Cruysbergen wordt een
exclusieve excursie gegeven over het natuurontwikkelingsplan
voor het gebied.
Verder zijn er excursies op Landgoed de
Monnikenberg, een reeënexcursie, een avondexcursie
(“Nachtkijkers”), een excursie door de
Huizer Eng, één door De Zuid, één door Crailo, een
excursie rond de zandhagedis, een archeologische
excursie op de Westerheide, een excursie over de
paddentrek, en voor adoptanten van de schapen en
runderen een excursie over de rol die deze dieren
spelen in de natuur.
Op specifiek verzoek worden excursies verzorgd
voor: Wandelen voor Water (i.s.m. PWN),
Jeugdgroep De Vogelaartjes, Familie Van Rossem,
Kamp Agnes, Gooise Daltonschool (vanuit ’t Laer),
Goois Lyceum (Bussum), Noorderschool, Nivon
(Haarlem), Hermesschool (vanuit ’t Laer), De
Tuinclub (Gooi), Mariaschool (Eemnes),
Praktijkschool Laapersveld (Hilversum) en
Gedeputeerde Hans Schipper en gezelschap.
De IVN-natuurgidsen verzorgen publieks-excursies
in de gebieden: Bosgebied Crailo, Tafelberg- en
Blaricummerheide, Spanderswoud, Anna’s Hoeve,
Cruysbergen e.o. en Monnikenberg.
Uitgaven
Als gebruikelijk wordt ook in 2004 vier maal een
Nieuwsbrief uitgegeven, in een oplage van 9.000.

24
Het derde nummer van dit jaar krijgt een afwijkende
vorm: voor één keer gaat alle aandacht naar het
dieren- en plantenleven in het Gooi. Het wordt een
vrolijk nummer, waarin de natuurlijke rijkdom van
het gebied in al haar glorie naar voren komt. De
lezers, voornamelijk bestuurders en begunstigers
van de Stichting Steun Goois Natuurreservaat,
kunnen zo weer eens zien waarvoor zijzelf en
anderen zich zo inzetten. Ook het vierde nummer
ziet er afwijkend uit. Hierin neemt het thema
“Heel de Heuvelrug” een centrale plaats in.
Bruggespraak, eerder in het leven geroepen om
apart aandacht te besteden aan het Natuurontwikkelingsproject
Zanderij Crailo en in het
bijzonder voor de Natuurbrug in dat terrein, kent
een oplage van 10.000. Dit omdat het bulletin naar
dezelfde groep als de Nieuwsbrief wordt verstuurd,
maar tevens wordt verzonden naar de projectpartners,
de sponsors, een aantal overheidsinstellingen
en sport- en andere verenigingen die betrokken zijn
bij het project. Ook dit blad kende het afgelopen
jaar een special, namelijk over de herinrichting van
sportpark Crailo.
Websites
De eigen website (www.gnr.nl) vormt een steeds
belangrijker orgaan om met het publiek in contact
te treden. Het bezoekeraantal over 2004 ligt op
11.698 (unieke bezoekers, d.w.z. dat dubbele
bezoeken vanaf hetzelfde adres niet meegeteld
worden). Op de website staan onder andere
wetenswaardigheden over de terreinen en worden
actuele activiteiten aangekondigd. Er is een
koppeling naar de tweede website van de stichting:
www.natuurbrug.nl, die ook goed bezocht wordt:
3.355 unieke bezoekers.
De stichting neemt eveneens deel in de websites
www.nbonoordholland.nl, van Natuurbeheerdersoverleg
Noord-Holland, en ww.natuurwegwijzer.nl,
waar onder andere de agenda met publieksactiviteiten
in de natuurgebieden van heel Noord-
Holland is te vinden.
Samen met een groot aantal andere natuurorganisaties
wordt in de loop van het jaar de website
www.heeldeheuvelrug.nl voorbereid, met steun
van de Nationale Postcode Loterij. Vanaf midden
december is de website in de lucht en kunnen
burgers en bestuurders er informatie vinden over
het herstel van de Heuvelrug als natuurlijke en
ecologische eenheid.
‘t Laer
In ’t Laer, groepsverblijf voor veldwerk en natuureducatie,
wordt een programma geboden waar
gedurende het jaar 9 scholen met 11 groepen aan
deelnemen, met in totaal 338 kinderen. De kinderen
maken gebruik van educatieve ‘ontdekvestjes’,
waarin allerlei attributen zitten om onderzoek in
de natuur mee te doen. De meeste groepen worden
begeleid door IVN-natuurgidsen. Naast de reguliere
schoolgroepen maken ook verscheidene ‘groene’
groepen, zoals het IVN, de Vogelwerkgroep,
de Roofvogelwerkgroep, NJN en WNF-rangers
gebruik van 't Laer voor cursussen, lezingen en
vergaderingen. Ook is er een familiebijeenkomst
met 37 kinderen.
In totaal maken in 2004 52 groepen gebruik van
’t Laer, die goed zijn voor 1.789 personen met
84 overnachtingen.
Infoschuur en uitzichttoren Natuurbrug Zanderij
Crailo
De in november 2003 gestarte structurele voorlichting
in de Infoschuur Natuurbrug Zanderij
Crailo wordt gedurende heel het jaar 2004 met
succes voortgezet. Elke tweede en vierde zondag
van de maand krijgt het publiek er toelichting op
het project van de natuurbrugvrijwilligers, die het
‘verhaal van de Heuvelrug’ vertellen.
Op weekdagen worden groepen ontvangen, zowel
klassen van het voortgezet onderwijs als groepen
volwassenen uit binnen- en buitenland (35 groepen).

25
Hieronder worden een aantal van die groepen
genoemd, die vaak een bezoek aan de infoschuur
combineren met een excursie of kleinschalig
natuurbeheer: Aloysiusmavo, Bouwsociëteit Gooi en
Omstreken, Cursisten Nieuwland, Docenten VO,
Familie Glastra, Fietsgilde, Free Choice (scholenproject),
Griftlandcollege, Gooifund, Goois Lyceum,
Groenlinks Laren, Hogeschool De Driestar, IVN afd.
De Ronde Venen, KRO, Minister Calsschool,
Nationaal Park Zuid Kennemerland, Nike Europe,
Paasheuvelgroep, Pokon Chrysal, SBB, Sherpa,
Universiteit van Amsterdam, Vereniging Anna’s
Hoeve, Vituscollege, VMBO groenvoorziening,
Vrijwilligers Landschap Noord Holland, Willem de
Zwijgercollege.
De min of meer toevallig op de kop getikte uitkijktoren,
een overname van de Floriade 2002, is een
groot succes, en wordt dankbaar ingezet bij de
intensieve voorlichting over
Natuurontwikkelingsplan Zanderij Crailo. Door
groepen mee te nemen op de toren kan alles
wat eerst op de kaart is aangewezen ook nog in
werkelijkheid worden getoond, en wel vanuit vogelvluchtperspectief.
Schaapskooi
Het hele voorjaar lang bezoeken scholengroepen
(meestal groep 7, soms gecombineerd met groep
6 of 8) de schaapskooi in het kader van natuureducatieve
projecten. In totaal gaat het om 1.475
leerlingen: 62 groepen van 43 verschillende
scholen. Het aantal scholen dat meedoet is daarmee
bijna verdubbeld ten opzichte van het voorgaande
jaar. De voorlichting wordt door de scholen voorbereid
met behulp van een lespakket dat door de
stichting is ontwikkeld.
Op zondagen zijn er activiteiten voor het brede
publiek, steeds rond een maandelijks thema. De
thema’s van 2004 zijn: geologie, padden en kikkers,
het Drents heideschaap, de bosuil, vogels, vlinders
en insecten, leemkuilen, grazers van de heide, bijen,
vleermuizen en “waar zijn de dieren in de winter?”
De traditie dat kinderen er elke laatste zondag van
de maand kunnen komen knutselen rond het
maandthema wordt onder grote belangstelling
voortgezet. Ook zijn er de inmiddels in brede kring
bekende jaarlijks terugkerende evenementen:
Paaseieren zoeken, Schaapscheren, Halloween, en
“Kerstsfeer in de schaapskooi”.
Relaties
De stichting is door haar rentmeester vertegenwoordigd
in het bestuur van:
• Stichting Steun Gooisch Natuurreservaat,
• Stichting Coördinatie Natuur- en Milieueducatie
Gooi en Vechtstreek (CNME),
• Rijwielpadenvereniging Gooi- en Eemland.
Daarnaast heeft de stichting in 2004 behalve met de
participanten, andere overheden en de leden van de
Klankbordgroep Goois Natuurreservaat structureel of
met regelmaat overleg met de volgende organisaties:
• Bosgroep Midden Nederland,
• Heimans en Thijsse Stichting,
• Landschap Noord-Holland,
• Natuurbeheerdersoverleg Noord-Holland,
• Natuur en Milieufederaties van Noord-Holland en
Utrecht,
• Platform Verbinden en Ontsnipperen,
• Rijkswaterstaat Noord-Holland,
• Rijkswaterstaat Utrecht,
• Staatsbosbeheer Noord-Holland en Utrecht,
• Stichting Omgevingseducatie Gooi, Vecht- en
Eemstreek,
• Stichting Oude Landbouwgewassen.
• Stichting tot Behoud en beheer
van de Fransche Kamp,
• Stichting Het Utrechts Landschap,
• Vereniging Natuurmonumenten,
• Vereniging tot Behoud van Anna’s Hoeve e.o.,
• Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie (IVN)
Gooi e.o.,
• projectpartners Natuurbrug Zanderij Crailo.
Samen met andere natuurorganisaties op de
Heuvelrug treft de stichting voorbereidingen voor
het ontwikkelen van een fietsroute van Gooimeer
tot Nederrijn, die zal verschijnen in de vorm van
een boekje met toelichting op bezienswaardigheden
en wetenswaardigheden over ondermeer de ecologische
aspecten van het landschap onderweg.

26
F I N A N C I E R I N G
Financiering
Voor het werk van Stichting Gooisch Natuurreservaat
wordt gebruikgemaakt van de volgende geldstromen:
• structurele bijdragen van de participanten: de
Gooise gemeenten, de gemeente Amsterdam en
de Provincie Noord-Holland,
• subsidies voor het beheer (Rijk) en de inrichting
(Provincie) van de terreinen,
• aankoopsubsidies (Rijk en Provincie)
• projectbijdragen van de Stichting Steun Goois
Natuurreservaat
• giften van particulieren, bedrijven en fondsen
(Nationale Postcode Loterij, VSBfonds, e.a.),
• inkomsten uit verhuur, pacht, vergunningen
en koetsiers- en ruiterkaarten.
Ontvangen subsidies
Stichting Gooisch Natuurreservaat ontvangt als
eigenaar en beheerder van de Gooise natuurterreinen
subsidie van het Ministerie van Landbouw,
Natuurbeheer en Voedselkwaliteit. Dat gebeurt
volgens de regeling Natuurbeheer 2000, ook wel
Programma Beheer genoemd. Het is dit geld dat
sinds 2001, samen met de bijdragen van de
participanten, de financiële basis vormt voor het
dagelijkse beheer van de natuurterreinen.
Voor het opstellen van gebiedsplannen en voor de
uitvoering van beheer- en inrichtingsmaatregelen
wordt van de volgende subsidies gebruik gemaakt:
• Fonds Natuur en Landschapsbescherming van
de Provincie Noord-Holland;
•realisatie van 6 faunavoorzieningen tussen de
natuurgebieden Limitische Heide, Nieuw
Bussummerheide, Vliegheide, Luchtkasteel,
Bikbergen en IJzeren Veld te Huizen;
• opstellen van het ‘Uitvoeringsprogramma
Noordelijke Heuvelrug - gebiedsplan & projectenprogramma
voor natuur, landschap en recreatie in
het Gooi en het noordelijk deel van de Utrechtse
heuvelrug;
• opstellen van het ‘Uitvoeringsplan Ontsnippering
’t Gooi - realisatie van faunavoorzieningen ter ver
betering van de ecologische samenhang’.
• Deelverordening Openluchtrecreatie van de
Provincie Noord-Holland;
• herinrichting dagrecreatieterrein Thames te
Huizen;
• herstel Trapjesberg te Huizen;
• aanleg van een recreatieve wandelroute door de
Zanderij Cruysbergen te Bussum;
• herinrichting dagrecreatieterrein De Zandzee op
de Fransche Kampheide te Bussum;
• herinrichting van de Oude Meentweg en het
Ankeveense Pad in het Spanderswoud te
Hilversum.
• Regeling EG-Steunverlening Akkerbouwgewassen,
voor de akkerbouw op de landbouwgronden;
• Regeling effectgerichte maatregelen in bossen en
natuurterreinen;
• plaggen van vergraste heideterreinen op de
Noorderheide;
•realisatie van begrazingsvoorzieningen op de
natuurterreinen Hoorneboegse Heide, Zwarte berg,
Laapersveld en Laapersbos.
• Regeling Dierlijke EG-premies, voor het houden
van schapen, zoogkoeien en mannelijke runderen
in de begrazingsgebieden.
Stichting Steun Goois Natuurreservaat
Alle gelden die particulieren en private instellingen
beschikbaar stellen voor het Goois Natuurreservaat
komen op het conto van de Stichting Steun Goois
Natuurreservaat. Deze stichting heeft tot doel
fondsen te werven en te beheren voor de financiering
van bijzondere projecten in het Goois Natuurreservaat.
In 2004 zijn dat ondermeer de volgende
projecten:
• Introductie runderbegrazing Hoorneboeg
• Faunavoorzieningen (faunatunnels) noordelijke
heidevelden
• Herstelplan Groeve Oostermeent
• Begrazingsplan Zuiderheide
• Heideherstelplan
• Begrazingsplan Hoorneboeg
• Paddentunnels Oude Meentweg
• Engherstel Naardereng
• Herinrichting dagrecreatieterrein De Zandzee
• Plan uitzichttoren Tafelberg
• Herinrichting Oude Meentweg / Ankeveense pad
• Wandelroute Zanderij Cruysbergen
• Ontwikkelen foldermaterialen
• Opzetten digitaal beeldarchief
• Begeleiding vrijwilligerswerk
• Aankoop bosgrond en dienstwoning
De Monnikenberg
Gevers van een extra of bijzondere gift worden apart
vermeld in de Nieuwsbrief. In 2004 zijn dat, behalve
de hieronder genoemde instanties:
• een natuurvriend die bij overlijden € 15.000,-
naliet,
• een begunstiger in Maartensdijk die € 1.500,- extra
doneerde,

27
• een dame in Kortenhoef die € 500,- schonk voor
de Gooise natuur,
• IMMS Consultancy te Hilversum,
dat een schenking deed van € 500,-,
• trimclub de Woudhijgers, die € 300,- gaf voor een
bankje in het Spanderswoud,
• AVTempo (Atletiek Vereniging Bussum) die € 100,gaf.
De Stichting Steun Goois Natuurreservaat ontvangt
zeer grote giften van de Nationale Postcode Loterij
en van het VSBfonds ten behoeve van projecten in
het Goois Natuurreservaat.
Eind 2004 telt de ‘steunstichting’ 5.849 begunstigers
die op regelmatige of onregelmatige basis een
bijdrage doen. Daarnaast zijn er 251 ‘begunstigers
voor het leven’ en 15 bedrijfsdonateurs:
Bedrijfsdonateurs van het Goois Natuurreservaat:
• Arcadis Regio West - Hoofddorp
• Arfman Hekwerk - Holten
• Connexxion - Hilversum
• DHV Management Consultants - Amersfoort
• Dura Vermeer Infrastructuur - Baarn
• Grondbalans - Broek op Langedijk
• Horex Business Ventures - Huizen
• J.A. de Mulder Makelaarskantoor - Laren
• Loyens & Loeff - Amsterdam
• Notariskantoor Smit & Delen - Baarn
• Pokon & Chrysal International - Naarden
• Quest International - Naarden
• Schimmel Elektrotechniek - Laren
• Ton Spoelder Slagerij - Laren
• Zinkstok Advocatenkantoor - Huizen
Het is mogelijk om adoptant te worden van een
schaap of een Schotse hooglander. In 2004 zijn er
144 adoptanten, waarvan er enkele meerdere dieren
hebben geadopteerd. De gelden worden geheel
besteed aan de verzorging van de grazers in de
terreinen.
Financiële kerngetallen 2004 (afgerond)
Onderhoud Projecten
natuurterreinen
Uitgaven € 2.335.000 € 1.613.000
Ontvangsten
Bijdrage participanten € 1.550.000
Eigen opbrengsten € 445.000
Bijdragen derden € 340.000
Projectinkomsten
Provincie Noord-Holland € 182.000
Stichting Steun
Goois Natuurreservaat € 1.011.000
Ministerie van LNV € 408.000
Overige € 12.000
Totaal ontvangsten € 2.335.000 € 1.613.000
Totaal Bos en Heidebezit
per 31 december 2004 2.688 ha
Totale uitgaven per ha € 1.470,-
Onderhoud natuurterreinen per ha € 870,-
Totaal inwoners Gooise gemeenten
per 1 januari 2004 194.400
Totale uitgaven
per inwoner het Gooi € 20,31 100%
Bijdrage per inwoner het Gooi € 5,18 26%
Externe opbrengsten
per inwoner het Gooi € 15,13 74%
De projectkosten worden volledig betaald door
subsidies, giften en bijdragen van externe partijen.

B E L E I D S V O O R N E M E N S
28
Beleidsvoornemens 2005
In 2005 zal het huidige beleid worden voortgezet.
De stichting blijft op grond van haar doelstelling
pal staan voor het behoud van de natuur, en maakt
recreatie in die natuur mogelijk. Haar beleid zal
zij baseren op haar Beheervisie en beheerplan
1998-2007 (1998) op de Beheervisie en –plannen
Beschermde Natuurmonumenten in het Gooi
(1999) en op het Uitvoeringsprogramma noordelijke
Heuvelrug (2003). Waar zich kansen voordoen zal
zij projecten uitvoeren op basis van deze plannen
en van het Uitvoeringsplan Ontsnippering ’t Gooi
(2003).
Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug
Opnieuw zal de aandacht uitgaan naar de ecologische
doorgang tussen het Gooise deel van de
Heuvelrug en het Utrechtse deel: project De Groene
Schakel. Een element van aanzienlijk belang hierin
vormt in 2005 de eerste fase van de sanering van
Laarder Wasmeer en Anna’s Hoeve. Een aantal
andere onderdelen van het Uitvoeringsprogramma
Noordelijke Heuvelrug zullen de fase van planvorming
ingaan. Om te beginnen is daar het
project Heideverbinding Crailo. De stichting zal
actief meewerken aan de planvorming en realisatie
van de ecologische verbindingszone voor de
noordelijke heidevelden met de centrale heide
(met de natuurbrug over de A1). In samenwerking
met Rijkswaterstaat, de betrokken gemeenten en
de provincie en andere betrokken instanties.
Daarnaast zal de stichting in 2005 participeren
in de voorbereiding van de realisatie van de
Natuurbrug Zwaluwenberg in het kader van het
project Verbinding Hoorneboeg. Hierbij wordt
samengewerkt met Rijkswaterstaat, de Provincies
Noord-Holland en Utrecht, de gemeente Hilversum,
Natuurmonumenten, Het Utrechts Landschap en
het Ministerie van Defensie.
Natuurontwikkelingsplan Zanderij Crailo
In 2005 zal de Natuurbrug Zanderij Crailo voor
een groot deel gereed komen. De laatste 200.000
kubieke meter grond zal aangevoerd worden en
in het gereedkomende terrein zullen beplanting en
paden aangebracht worden. De inrichting van het
sportpark zal definitief afgerond worden.
Natuurontwikkelingsplan Zanderij Cruysbergen
Natuurontwikkelingsplan Zanderij Cruysbergen
zal in 2005 van start gaan, omdat de grond die er
verwijderd zal worden noodzakelijk is voor de
voltooiing van de Natuurbrug in de Zanderij Crailo.
Op grond van het herstelplan zal het natuurgebied
opnieuw ingericht worden.
Schaapskooi Bussummer- en Westerheide
De stichting zal het overleg met de gemeente
Bussum over de mogelijke locatie voor de bouw
van een schaapskooi voortzetten.
Beheer terreinen en gebouwen
De hoofdtaak van de stichting ligt in het behouden
van de natuur door deze goed te beheren. De wijze
waarop dat gebeurt is vastgelegd in haar Beheervisie
en beheerplan 1998 – 2007 (1998). De uitvoering
van dat plan zal in 2005 voortgezet worden. Dit
betekent dat de biodiversiteit en de ecologische
waarden worden behouden en zo mogelijk worden
versterkt door gericht te maaien, te snoeien, te rooien,
te kappen en te plaggen. Ook zal het inzetten
van begrazing door runderen en schapen worden
voortgezet. Veel aandacht zal uitgaan naar het terugdringen
van Amerikaanse vogelkers en eventuele
andere plaatselijk overheersende soorten.
Waar nodig en mogelijk worden faunaverbindingen
tussen de natuurterreinen en andere faunavoorzieningen
aangelegd. Met de Provincie Noord-Holland
zal overleg worden gepleegd met als doel te komen
tot een faunavoorziening onder de Bossevainweg
tussen de Blaricummerheide en de Noorderheide.
Als de financiële dekking rond komt zal gewerkt
worden aan faunatunnels onder de Nieuwe
’s-Gravelandseweg, ter verbinding van Zanderij
Cruysbergen en de Fransche Kampheide. Ook
zullen plannen worden ontwikkeld en besprekingen
gevoerd voor faunapassages onder de druk bereden
provinciale Fransche Kampweg, tussen de Fransche
Kamphoeve en het Spanderswoud.
In de Zanderij Crailo zal in april 2005 de broedwand
voor oeverzwaluwen worden vervangen.
In plaats van het indertijd gestorte ‘klapzand’,
dat telkens opnieuw moet worden afgestoken,
komt er een wand van leemhoudend zand.
Elementen die recreatie mogelijk en plezierig
maken, zoals paden, routes en meubilair, zullen
op reguliere wijze onderhouden worden. Ook voor
2005 is de stichting de overeenkomst met de
Rijwielpadenvereniging Gooi en Eemland aangegaan
om de fietspaden in dit gebied te beheren op basis

29
van een vastgesteld budget. In 2005 zal de samenwerking
in 2004 worden geëvalueerd, en zal
worden bekeken hoe het beheer van de fietspaden
het beste geregeld kan worden voor de toekomst.
Bezien zal worden of de samenwerking met de
Rijwielpadenvereniging Gooi en Eemland omtrent
het beheer van de fietspaden in het buitengebied
van Gooi en Eemland met ingang van 2006
duurzaam zal worden voortgezet.
Het fietspad dat vanuit de Bussummer- en
Westerheide aansluit op de Natuurbrug Zanderij
Crailo zal in fasen worden aangelegd naar gelang
de grondwerken van de Natuurbrug vorderen.
Dat betekent dat het nieuwe pad naar verwachting
in het voorjaar van 2006 gereed zal komen.
In 2005 zal worden onderzocht of het mogelijk is
bovenop de Tafelberg een uitzichttoren te plaatsen.
Als de financiële dekking rond komt krijgen de
Dudok-bruggen over de vijvers in het terrein Anna’s
Hoeve een opknapbeurt.
De verbouwing van het stichtingskantoor van het
Goois Natuurreservaat in de Zanderij Crailo zal in
2005 worden afgerond.
Het opknappen van een aantal historische objecten,
zoals de grafheuvels die in het landschap terug te
vinden zijn, zal in 2005 worden voortgezet.
Handhaving
De handhaving in samenwerking met de gemeente
Hilversum, de Provincie Noord-Holland en de
Vereniging Natuurmonumenten kan in 2005 een
nieuwe impuls krijgen door ondertekening van
de Samenwerkingsovereenkomst Handhaving
Buitengebied en de start van de feitelijke samenwerking
door gezamenlijk toezicht in het veld.
Met gemeenten die positief zullen reageren op het
aanbod om een dergelijke overeenkomst met de
stichting te overwegen, zal de stichting in overleg
treden om te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn.
Werkorganisatie
In de werkorganisatie worden geen wijzigingen in
de omvang of schikking van functies verwacht.
De vacature van secretarieel medewerkers (0,63 fte)
zal vervuld worden.
Kennisvergaring
Waar zich de noodzaak voordoet zullen medewerkers
de mogelijkheid krijgen deel te nemen
aan cursussen of andere vormen van deskundigheidsbevordering.
Contacten
De uitwisseling van informatie met de Klankbordgroep
Goois Natuurreservaat zal worden voortgezet.
In de omgang met de pers zal een actievere houding
worden aangenomen. Meer dan voorheen zal
contact gezocht worden wanneer er informatie
verstrekt kan worden die voor de bevolking van
belang kan zijn, of die de stichting kan helpen zich
te profileren. Aan het tijdig informeren van om- en
aanwonenden als er werkzaamheden in de terreinen
gepland staan zal extra aandacht worden besteed.
De jaarlijks terugkerende publieksevenementen
zullen in dezelfde vorm op de agenda van 2005
verschijnen. Lezingen en excursies zullen worden
gegeven op aanvraag en/of op eigen initiatief,
wanneer de stichting dat wenselijk acht voor
bepaalde groepen.
De Nieuwsbrief wordt in dezelfde vorm voortgezet,
met een verschijningsfrequentie van vier maal per
jaar, en vergezeld van Bruggespraak. Behalve de
eigen websites www.gnr.nl en www.natuurbrug.nl
zal ook in 2005 meegewerkt worden aan gezamenlijke
websites. Aan de eerste, www.heeldeheuvelrug.nl,
die in 2004 ontstond, wordt nog een
gezamenlijke website toegevoegd, namelijk
www.EHS.nl, die informatie zal bieden over de
Ecologische Hoofdstructuur.
De voorlichting in de schaapskooi wordt op dezelfde
voet voortgezet, evenals de samenwerking hierin
met het IVN. Omdat de voorlichtingsevenementen
in de Infoschuur Natuurbrug Zanderij Crailo veel
en enthousiast publiek trekken, zal worden onderzocht
of er mogelijkheden zijn om de Infoschuur
ook na de opening van de Natuurbrug in 2006 te
behouden.
Bezien zal worden of de uitzichttoren Natuurbrug
Zanderij Crailo vrij toegankelijk kan worden
gemaakt.
Samen met andere natuurorganisaties op de
Heuvelrug zal verder worden gewerkt aan een
fietsroute van Gooimeer tot Nederrijn, die zal
verschijnen in de vorm van een boekje met toelichting
op de ecologische aspecten van het
landschap onderweg.
Financiering
In de wijze waarop de activiteiten van de stichting
gefinancierd worden, zijn geen fundamentele
wijzigingen te verwachten.

30
B I J L A G E 1
De mensen van het Goois Natuurreservaat
Bestuur
Mevrouw drs. I.G.G. de Lange neemt in de loop van het jaar afscheid, omdat zij geen deel meer uitmaakt van
het Bussums gemeentebestuur.
Eind 2004 was de bestuurssamenstelling als volgt:
Participanten Leden Plaatsvervangende
leden
Provincie 1 P.J.M. Poelmann, voorzitter* drs. P.S. Visser, 1e plaatsvervanger*
Noord-Holland 2 drs. W.J.M. Holthuizen mr. ir. J. Bezemer
3 H.J. Walch mw. P.D.A.M. Baks
4 drs. B. Heller drs. K.W.C. Breunissen
Gemeente 5 P. Zwart* M.J.A. Reuten
Amsterdam 6 O.J.M. Olmer R. Jamari
Gemeente 7 mr. J.G. Jorritsma* mw. drs. W.H.C. Ton
Blaricum
Gemeente 8 drs. A. Branderhorst* drs. H. Schoon
Bussum 9 drs. J.H.J. Zegering-Hadders mw. G.N. van Ramshorst
Gemeente 10 mw. H.C. Heerschop, secretaris* E.C.N.G. Reijn
Hilversum 11 mw. J.A.E. van Olm-Koenen F.J.M. Klein
12 I. de Vries mw. J. van Wijngaarden-Bruinink
13 mw. M.C. van Oort K. Griffioen
Gemeente 14 mw. dr. W.H. Metz, plv. voorzitter* dr. J.F.M. Kolk
Huizen 15 mr. H van Amstel R. Schaap
Gemeente 16 mw. A.M. de Groot-Kennis mw. J.C.M.J. Meulenkamp-van Dijk
Laren
Gemeente 17 P.J. Veldman* J.H. Landsaat
Naarden
Overig
Erevoorzitter drs. R.J. de Wit
Gewest Gooi en drs. F.J.L. van Dulm, waarnemer
Vechtstreek
Rentmeester** ing. H. Korten, ambtelijk secretaris
* Dit bestuurslid is tevens lid van het dagelijks bestuur.
** De functie van rentmeester is vergelijkbaar met zowel die van directeur als van penningmeester.
Omdat hij verantwoordelijk is voor de voorbereiding en de uitvoering van bestuursbesluiten fungeert
de rentmeester in het bestuur als ambtelijk secretaris.

31
Medewerkers
Eind 2004 zijn de volgende medewerkers in dienst:
• Blessing, B.M. (Ben) - regiobeheerder (noord)
• Borsboom, J.W. (Jan) - assistent veeverzorger
• Broeke, B. (Ben) - boswachter
• Didderen, J.M.Th. (John) - boswachter
• Erkelens, L. (Laura) van - managementassistent
• Griffioen, A. (Age) - terreinmedewerker
• Griffioen, H.J.G. (Johan) - veeverzorger
• Hiep-Kerkhof, M.G. (Mirjam) de - boswachter
• Hulzink, P.G.M. (Poul) - hoofd terreinbeheer
• Kok, J.A. (Joop) - terreinmedewerker
• Kooij, E. (Els) van der - medewerker financiële
administratie
• Korten, H. (Henk) - rentmeester
• Kremer, G.G. (Gerrit) - regiobeheerder (zuid)
• Laar, F. (Fons) van - assistent bedrijfsbureau
• Laar, W. (Willem) van - terreinmedewerker
• Landsmeer, D. (Dick) - hoofd beleid en organisatie
• Meijer, J.V. (Jos) - boswachter
• Oevelen, E.C.A. van (Edwin) -
coördinator communicatie en automatisering
• Peters, A.J. (René) - boswachter
• Rossel, R.J. (Rob) - boswachter
• Ubbink, P.J. (Paul) - medewerker bedrijfsbureau
• Veenstra, P.M. (Pieter) - projectmedewerker
• Verboom, Y.M.G. (Yvonne) - medewerker
secretariaat
• Visser, G.M. (Gerie) - terreinmedewerker
• Visser, J. (Joop) - terreinmedewerker
• Vlaanderen, J.P. (Jaap) - medewerker
communicatie en vrijwilligerswerk
Ingeleend op basis van de Wet Inschakeling
Werkzoekenden:
• E.C.H. (Noor) van Heusden - onderzoeker voor
Programma Beheer
Per 1 januari 2004 gedetacheerd vanuit NV PWN
Waterleidingbedrijf Noord-Holland de heer H.H.
Niewöhner als onderhoudsmedewerker rijwielpaden
Rijwielpadenvereniging Gooi en Eemland.
Stagiairs
Bij het Goois Natuurreservaat is voor een beperkt
aantal leerlingen en studenten ruimte om onder
begeleiding praktijkervaring op te doen. De stichting
is erkend opleidingsbedrijf voor leerlingen in
het middelbaar groenonderwijs. De stagiairs in
2004 zijn Peter Kroon (Helicon, Velp) en Sybrand
Loois, (Wellant College te Houten).
Financiële Adviescommissie
Het bestuur wordt bijgestaan door een Financiële
Adviescommissie van ambtelijke vertegenwoordigers
van de participanten. In 2004 zijn er geen wijzigingen
in de samenstelling van de commissie. Deze is:
• Provincie Noord-Holland - mw. M. Wessel,
• Gemeente Amsterdam - E. Buijs,
• Gemeente Blaricum - vacature,
• Gemeente Bussum - W. Oosterhuis,
• Gemeente Hilversum - G.J. Roozeboom,
• Gemeente Huizen - P.E. van Rooy,
• Gemeente Laren - F. Kamphuis,
• Gemeente Naarden - A.P. Koks.
Vrijwilligers
Bij de stichting werken verschillende groepen
vrijwilligers. Enkelen doen op kantoor klussen waar
de medewerkers niet aan toekomen. In de terreinen
zijn diverse vrijwilligers actief in het beheer.
Deels zijn dat scholieren die voor één dagje komen
en medewerkers van bedrijven voor wie het een
personeelsuitje is. Andere beheervrijwilligers in
het terreinbeheer komen met regelmaat een dag
werken, meestal in vaste groepjes. Ook zijn er
vrijwilligers die een taak hebben in de educatie,
en bijvoorbeeld bezoekers rondleiden. Andere
vrijwilligers doen al dan niet in verenigingsverband
onderzoek in de terreinen.
De jaarlijkse bijeenkomst voor de ruim honderd
vrijwilligers vindt in december plaats in de
Infoschuur bij de Natuurbrug. Er wordt teruggeblikt
op het werk van onder andere de natuurbrugvrijwilligers,
een relatief nieuwe loot aan de
vrijwilligerstak.

32
B I J L A G E 1
Beheervrijwilligers
In de terreinen zijn de volgende groepen en personen
op reguliere basis werkzaam:
• Vereniging Anna’s Hoeve, die met haar vrijwilligersgroep
en andere incidentele groepen 126 mensuren
onderhoudswerk verricht in natuurgebied Anna’s
Hoeve;
• de Oude-Loods-vrijwilligers, twee mensen die een
werkloods van de stichting als uitvalsbasis gebruiken
en elke maandag op de heide werken;
• mevrouw Van Es, die jaar in, jaar uit, afval verwijdert
uit het Spanderswoud;
• de Bussummerheide-vrijwilligers, tevens werkzaam
op de Fransche Kampheide, die elke donderdag
bezig zijn met het open maken van verboste heide;
• Detox-Utrecht, die garant staat voor wekelijks een
dagdeel werkzaamheden;
• Werkgroep Landschapsbeheer Nardinclant, die
gedurende vijf dagen, verspreid over het jaar,
verjongingsplekken maakt in het Spanderswoud
en in het bos van de Naarder Eng, vergraste
leemkuilen op de Tafelbergheide plagt en de
kalkgraslandjes in Zanderij Crailo maait;
• de Laer-groep, een groepje van drie mensen,
soms aangevuld met tijdelijke vrijwilligers van
de Vluchtheuvel, dat elke woensdag allerhande
werkzaamheden verricht in de bosrijke omgeving
van het groepsverblijf ’t Laer op de Zuiderheide.
Onder leiding van medewerkers verrichten de
volgende groepen divers kleinschalig natuurbeheer:
Scouting Hilfertheem, leerlingen van de Montessorischool
Laren, Lions ’t Gooi, jongeren van Halt,
De Hoeksteen, BAM Neelissen en Van Egteren, Laer
en Berg, de Woudhijgers, de Jeugdkerk uit Huizen,
het BOT-team, leerlingen van het Willem de
Zwijgercollege, Landschap Noord-Holland, Rotary
Naarden-Bussum, Rotary Laren-Blaricum, de
kampeerders van de Franse Kamp, buurtbewoners
uit de omgeving van de Vliegheide en het Kamrad,
medewerkers van NIKE, leerlingen van de Internationale
School Hilversum, leerlingen van het Vituscollege
en leerlingen van basisschool De Hoeksteen.
Educatievrijwilligers
In de educatie zijn de volgende vrijwilligers actief:
• de Schaapskooivrijwilligers, die elke zondagmiddag
met twee personen de voorlichting in de schaapskooi
verzorgen, personen uit een pool van veertien
IVN-natuurgidsen die ieder 7 tot 21 middagen
dienst hebben;
• de Jeugdwerkgroep van het IVN, die het educatieve
programma bij groepsverblijf ’t Laer verzorgt;
• de Laarder-Wasmeer-groep van het IVN, die
tijdelijk ‘in ruste’ is, wegens de bodemsanering;
• de Vogelwerkgroep Laarder Wasmeer, leden van de
Vogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken, eveneens
tijdelijk ‘in ruste’ wegens de bodemsanering;
• de Natuurbrugvrijwilligers, een groep van 20
IVN-natuurgidsen, die elke tweede en vierde
zondag van de maand in de Infoschuur te vinden
zijn voor het beantwoorden van vragen en het
geven van presentaties en rondleidingen.
Onderzoeksvrijwilligers
In het verslagjaar 2004 zijn de volgende groepen en
individuen actief in het natuuronderzoek:
• leden van de Koninklijke Nederlandse
Natuurhistorische Vereniging (KNNV), die de
natuurontwikkeling in Zanderij Crailo monitoren;
• de heer W. Briër, die planten en paddestoelen
inventariseert;
• de heer F. Stegehuis, die planten en korstmossen
inventariseert;
• leden van de Roofvogelwerkgroep Het Gooi en
Omstreken, die roofvogels inventariseren en ringen;
• leden van de Vogelwerkgroep Het Gooi en
Omstreken, die nestkastonderzoek doen en in
2004 een inventarisatie uitvoeren naar broedvogels
in de noordelijke heidevelden;
• de heren B. Walet, G.C.L. Vlamings en A. Boelsma,
die archeologische veldinventarisaties uitvoeren;
• de heer J.J.W. Wijsman, die onderzoek doet naar
het voorkomen van de Boommarter in het Gooi
• de heer R. Bekenkamp (e.a.), die de vleermuizen
op het landgoed De Monnikenberg inventariseert;
• de heer J. Schaffers, die de Gooise heideterreinen
inventariseert op nachtvlinders.
Kantoorvrijwilligers
Na het vertrek van twee kantoorvrijwilligers
is er nog één vrijwilliger actief op het secretariaat.
Dit is mevrouw B. (Bertie) Wedman-Brand, die
secretariaats- en archiefwerk verzorgt.
Mevrouw I. (Ineke) van der Linde verzorgt de eindcontrole
van tekst en opmaak van de Nieuwsbrieven.

33
B I J L A G E 2
Grondoverdrachten
In 2004 worden geen percelen verkregen in erfpacht dan wel uit legaat. Wel zijn de volgende percelen
aangekocht, verkocht, geruild en gekregen:
Gemeente Kadastrale aanduiding Oppervlak Betreft
(sectie, nummer, deel) (hectare.are.centiare)
Aankoop
Huizen B 7594 0.10.85 Perceel bosgrond
Huizer Eng
B 7595 0.08.00 Perceel bosgrond
Huizer Eng
Laren A 5374 0.88.85 Perceel bosgrond
en dienstwoning
De Monnikenberg
Ruil (gegeven)
Laren G 4434 (deel) 0.27.40 Perceel grond
Natuurgebied Postiljon
Ruil (verkregen)
Laren G 4439 (deel) 0.59.00 Percelen grasland
bosgrond en zandweg
Natuurgebied Postiljon