Ik had een neef in Den Haag - Vijfeeuwenmigratie.nl

Boven de deur van het
voormal ige gebouw van
de Rotterdamsche Lloyd
aan de Korte Vijverberg
gebouw staat een
zandstenen beeld dat
de roepende stem van
Insulinde symboliseert.
[J. Lamet, HGA]
5A procent van de Haagse bevolking komt uit
Indië/Indonesië, terwijl dat percentage voor
Amsterdam 4,2 bedraagt.? De vraag is wel hoe
lang Den Haag nog de meest Indische stad ter
wereld zal blijven. 'De weduwe van Indië is allang
hertrouwd,' tekende de Haagsche Courant
op uit de mond van journaliste Lilian Du­
celle. 8 Een vergelijking met twee generaties van
een andere koloniale groep, namelijk de Suri­
namers, die momenteel ruim 9 procent van de
Haagse bevolking uitmaakt, wijst eveneens in
die richting.
Bij de repatrianten denken we in de eerste plaats
aan de naoorlogse groep van Nederlanders uit
Indië, die de nieuwe republiek Indonesië ná de
onafhankelijkheid in 1949 verlieten vanwege
de gewijzigde politieke verhoudingen. Velen
waren nog nooit in Nederland geweest, ande­
ren kenden het land van het Europees verlof
dat zij of hun ouders in Nederland doorbrach­
ten. We richten ons daarom eerst op de periode
vóór de oorlog, om het accent vervolgens te
verplaatsen naar de komst van de honderdduizenden
Indische Nederlanders die zich blij­
vend in Nederland vestigden. Velen van hen
bleken toen een historisch bepaalde voorkeur
aan de dag te leggen voor Den Haag. 9
Schakels tussen Oost en West
In 1930 woonden er naar schatting twaalfduizend
mensen in Den Haag die in Indië waren
geboren, ruim een derde van alle mensen uit
Indië die op dat moment in Nederland verbleven.!
0 Het ging niet alleen om mensen die zich
na hun pensionering in Den Haag hadden ge­
vestigd, maar ook om verlofgangers die slechts
een aantal maanden in de residentie verbleven.!!
Indische ambtenaren hadden na zes jaar
onafgebroken dienst recht op een Europees
verlof van gemiddeld acht maanden. De over­
tocht was vrij en voor het levensonderhoud
werd een 'verlofstraktement' uitgekeerd, ongeveer
de helft van het laatstgenoten salaris.!2
Vanwaar die voorkeur voor Den Haag? Deze
vraag loopt weliswaar als een rode draad door
dit boek, maar in het geval van de Indiëgangers
ligt het antwoord bijna voor de hand. Veel be-
langrijke instellingen en maatschappijen die
met Indië te maken hadden, bevonden zich in
de residentie. Allereerst de werkgevers van de
meeste verlofgangers, respectievelijk de departementen
van Oorlog en Koloniën. Verder tal­
loze ondernemingen die zaken in Indië deden,
zoals de N.V. Billiton en de Bond van Eigenaren
van N ederlandsch -Indische Suikeronderne­
mingen. Den Haag was de stad waar men een
tropenuitrusting kon kopen en vervolgens een
reis boeken bij de Rotterdamsche Lloyd. En
waar werden de smaken en geuren van de Indi­
sche keuken dichter benaderd dan juist hier?
De schakels tussen Oost en West. In Den Haag
waren ze allemaal te vinden.
Al in de eerste jaren van de twintigste eeuw
konden Indische families terecht bij Soedikampir,
waar ervaren kokkies als Roosminah
en Moenah achter het fornuis stonden.!3 Het
restaurant aan de Laan van Meerdervoort 187
werd geëxploiteerd door de in 1899 opgerichte
vereniging Oost en West, die enkele jaren later