Ik had een neef in Den Haag - Vijfeeuwenmigratie.nl

:J
CL
o
:J
(1)
lil
(1):
86
studenten als uit arbeiders bestond. Kajat zat in
de krontjonggroep en deed ook aan pent jak
(vechtdans). Ze trokken door heel Nederland
met hun voorstellingen, maar ook in het bui­
tenland waren ze na de oorlog graag geziene
gasten. Net als het dansgezelschap Ardjoeno,
waartoe de bekende 'Haagse' danseres Devi
Kartini (Soekartini Soeriodihardjo) en haar
man Kassana behoorden, gaven zij de hele oor­
log door voorstellingen, alhoewel zij geen lid
waren van de Kultuurkamer. Voor velen waren
het de enige inkomsten die zij hadden in deze
moeilijke tijden. Elke week traden de gezel­
schappen op voor volle zalen, met soms meer
dan 1000 toeschouwers, in het Koloniaal Insti­
tuut in Amsterdam (tot de sluiting in septem­
ber 1944), dat er tevens voor zorgde dat zij per
maand vier voorstellingen elders hadden. Dat
het optreden vaak onder barre omstandighe­
den plaatsvond blijkt uit een verslag van een
tournee van vijf Indonesiërs, onder wie Kajat,
langs de arbeiderskampen in de pas droogge­
legde Noordoostpolder.
In het kamp Ramspol, zooals trouwens in alle
kampen, worden we op dezelfde wijze ge­
huisvest als alle polderjongens daar, te weten
gezamenlijk in een kamer op naast elkaar
staande kribben met stroozakken en een aantal
dekens. In het midden van elke loods is
een waschlokaal en de privaten en urinoirs
bevinden zich een eind verderop. Wat dit beteekent
in dezen tijd van het jaar, met tempe­
raturen om het vriespunt, terwijl de noordenwind
over die eindelooze vlakte aangiert,
sneeuwen hagel voor zich uit jagende, laat
zich denken. 26
Na de oorlog werkte Kajat als kelner bij het Indische
restaurant Bali in Scheveningen. Op een
gegeven moment voelde hij dat de tijd rijp was
voor een eigen zaak en in 1958 opende hij toko
Soeboer in de Koningstraat. Al snel kwamen er
een paar stoeltjes en tafeltjes in de winkel en
werd het een toko annex restaurant. In de keu­
ken ging 'oma Koot' uit Borneo mee koken,
omdat mevrouw Kajat het niet meer alleen af
kon. En dan was er nog oma Koen, die eerder bij
restaurant Ardjoena had gewerkt en haar oude
dag in het huis van de familie Kajat doorbracht.
Zij hielp de familie wel eens uit de brand als het
te druk werd. Bekend waren de heerlijke zoetigheden,
zoals teng teng, die mevrouw Kajat
zelf maakte. Dochter Martina herinnert zich
nog goed dat dansers van het Nederlands Dans­
theater, destijds op de hoek van de Koningstraat
gehuisvest, regelmatig een bezoek aan de
toko brachten, terwijl de lumper en zoete koekjes
toch funest waren voor hun lijnY
Er wordt nogal eens beweerd dat de bloei van
de Indische en Indonesische restaurants na de
oorlog te danken was aan de komst van Indische
repatrianten, maar als we naar het klan­
tenbestand van Soeboer kijken, valt op dat het
overwegend om Hollanders ging. 28 Volgens
Martina van Opstal-Kajat was niet meer dan
twintig procent van de klanten Indisch of In­
donesisch. Die kookten immers liever zelf.
Voor de Hagenaars lag dat anders; die maakten
kennis met een volkomen nieuwe culinaire
wereld. Zo gaat Henk Snijders er nog steeds prat
op, dat hij vanaf de eerste dag (hij bewaart vol
trots het menu dat hij die dag kreeg) klant was
bij Soeboer en dat hij meteen door had dat dáár
de echte Indonesische gerechten werden be­
reid. Op zijn menukaart uit 1958 staat, naast de
Indonesische namen van de gerechten, met
potlood de vertaling geschreven. Maar tegen­
woordig hoeft niemand hem meer te vertellen
wat pepesan, gulee gambing of tahoe telor is.
In de beginperiode waren bij de Hagenaars vooral
de loempia's erg in trek, want groot. Voor de
afhaalmaaltijden werden geen rantangs (etensdragers)
gebruikt, maar kwamen de klanten
met pannetjes naar de winkel. Die werden
vol geschept voor }2,50. De Haagse journalist
Co os Versteeg beschreef zijn eerste ervaring
met Soeboer, begin jaren zestig, als
volgt.
Wanneer mijn moeder, en later ikzelf, met
een of meer pannen naar Soeboer togen, was
het feest voor me. Ik voelde weliswaar een
zekere gêne als we daar in de zaak met zo'n
opvallend oranje emaille pan op onze beurt
stonden te wachten, maar het genot van de
geur en smaak even later maakte dat meer dan
goed. Overigens was het nog een hele keus