Ik had een neef in Den Haag - Vijfeeuwenmigratie.nl

• De Indonesische vrouwen
in Den Haag vormden een
hechte groep die regel­
matig bij elkaar kwam om
te koken of te kaarten.
Op de voorgrond rechts
mevrouw Kajat en ver­
borgen achter haar
buurvrouw dochtertje
Martina. De rijzige vrouw
achter haar is Mina
Cheribon . Omstreeks
1965. [Part. coll. J. WiderJ
• Het dansgezelschap
Insulinde trok vóór en
tijdens de Tweede
Wereldoorlog door heel
Nederland. In het midden
vooraan met bloemen
Kajats vrouw Siti Aminah
Alimoestama. [Part. col I.
M. van Opstal-Kajatl
82
seerden in een particulier woonhuis. De be­
kende kok Oesin was de eerste voorzitter, Van
Beetem secretaris. Het voorzitterschap werd in
1936 door C. Kassana overgenomen. De Perkoempoelan
Islam slaagde erin van de gemeen­
te een stuk grond op de Algemene begraaf­
plaats aan de Kerkhoflaan te krijgen om hun
geloofsgenoten te begraven. De eerste islamiti­
sche begrafenis vond plaats in maart 1933. Van
1933 tot 1966 zijn er 59 mensen begraven, onder
wie 48 vrouwen, in de leef tij d van 21 tot 97
jaar, en vijf kinderen. Eén van de vrouwen die
er werden begraven, was de moeder van Dik
Dirham.
Een van de dingen die mij nog voor de geest
staan, is dat de kist van mijn moeder in ons
huis stond. Het moment dat de begrafenisauto's
kwamen om de kist op te halen en we
naar het kerkhof gingen. Daaraan vooraf­
gaand was een van de rituelen dat mijn broer
en ik onder de kist moesten doorkruipen.
Mocht de overledene nog bezwarende banden
hebben gehad met het aardse, dan namen de
kinderen die op dat moment over.
Migranten die uit hun eigen cultuur stappen,
blijven stilstaan in de tijd. Ze houden de dingen
vast die zij hebben gekend. Ik merk het
verschil nu bij jonge Indonesiërs. Zij kwamen
hier begin jaren zeventig naartoe. Vooral jon­
ge Indonesische meisjes die het tekort aan
verplegend personeel in Nederland moesten
ondervangen. In de jaren daarna kwamen er
ook jonge Indonesische mannen, omdat ze
uitgestuurd werden door de regering of omdat
ze probeerden op eigen kracht in N ederland
te studeren. Een groot deel van hen is
blijven hangen. Die jongens en meisjes zijn
vaak weer onderling getrouwd en als ik met
hen praat over de gebruiken van voor de oorlog,
zitten zij me met grote ogen aan te kijken.
Ze begrijpen niet waarover ik het heb, ze kennen
dat helemaal niet. Maar die gebruiken
zijn hier onder een stolp bewaard gebleven.
Veel Indonesiërs dachten dat ze zouden terugkeren
naar het land van herkomst. Toch zijn ze
gebleven. De economische zekerheid gaf meestal
de doorslag. Wat moesten ze doen in Indone­
sië? Als kokkin kwam je er niet gemakkelijk aan
de slag. Daar kon immers iedereen koken! In
Den Haag daarentegen was juist veel waardering
voor hun kookkunst. Sommigen kijken
dan ook met trots op hun loopbaan terug. Ze
kwamen naar Nederland als bedienden, maar
uiteindelijk zijn ze zelfstandig geworden. Ze
wisten dat een restaurant afhankelijk was van
een goede kok en dat versterkte hun positie.
Al voor de Tweede Wereldoorlog steeg het
aantal Indische restaurants onder invloed van
verlofgangers en repatrianten. Doorgaans
werkten de vrouwen in loondienst, slechts
een enkele Indonesiër waagde zich aan het
openen van een eigen restaurant. De angst
voor mislukking was groot en men liet het zakendoen
liever over aan de Chinese of Nederlandse
eigenaren.
Toen ik naar Den Haag kwam in de jaren
dertig waren er een paar Indonesische res­
taurants en vier 'uitzendingen'. Ik werkte
voor iemand die een uitzending had en
bracht eten naar Indonesische studenten die
in Den Haag woonden. Zij tekenden dan in
voor een maand en ik bracht hun elke dag
eten. Toen de oorlog kwam, moesten we slui­
ten. Na 1945 hadden we een coöperatie, waar-