Ik had een neef in Den Haag - Vijfeeuwenmigratie.nl

::J
CL
o
::J
(0
Vl
(0:
ï
Vl
72
Een pleisterplaats in Den Haag
Er is wel eens gezegd dat het in de jaren vijftig
en zestig in Den Haag niet nodig was om
's avonds op je horloge te kijken om te weten
dat het elf uur was.! Op dat tijdstip sloten na­
melijk de Indische restaurants en verspreidde
zich in de Haagse trams de geur van kokkies op
weg naar huis. Indonesische vrouwen waren in
de loop der tij d onmisbaar geworden in de keu­
kens van de restaurants waar Hagenaars zich
tegoed deden aan de smaken en geuren van hun
Indische verleden. Uiterlijk mochten ze dan
kleiner en fragieler zijn dan de doorsnee Nederlander,
het waren krachtige vrouwen met
een schijnbaar onuitputtelijke energie.
Indonesiërs die vóór de Tweede Wereldoor­
log naar Den Haag kwamen, waren voor het
merendeel (vrouwelijke) bedienden. Zij waren
geen Nederlander, maar wel Nederlands onderdaan
2 en in het vreemdelingenregister van
Den Haag vinden we hen daarom ook niet
terug.
Wanneer mensen migreren naar een ander
land, ligt daar meestal meer dan één reden aan
ten grondslag. Zo ook in het geval van de baboes.
Natuurlijk was er het economische mo­
tief: zij wilden naar Nederland om geld te verdienen
in het land van de rijke njonja en toean.
Maar daar ging het niet alleen om, anders zou­
den veel meer Indonesiërs de tocht naar Nederland
hebben ondernomen. Nieuwsgierigheid
en gevoel voor avontuur waren minstens zo belangrijk.
De Indonesische vrouwen wilden het
Nederland waar zij al zoveel over hadden gehoord,
en dat in de loop van de tijd de gedaante
van een paradijs was gaan aannemen, wel eens
met eigen ogen zien. De sneeuwen kou aan den
lijve ondervinden. En dan waren er ook nog
emotionele overwegingen. Veel baboes raakten
gehecht aan de Nederlandse familie bij wie zij
in Indië jarenlang in dienst waren en dat gevoel
was doorgaans wederzijds. Wanneer het mo­
ment aanbrak dat de familie op verlof ging of
permanent naar Nederland terugkeerde, kon
het gebeuren dat óf de werkgever óf de baboe
erop aandrong met hen mee te gaan.
Als de eigen baboe toch in Indië bleef, was het
mogelijk om speciaal voor de bootreis een bediende
in te huren, die ook wel met de term
'zeebaboe' werd aangeduid. Wanneer een ba­
boe de reis al eerder had gemaakt, konden bij de
bootmaatschappij inlichtingen over haar wor­
den ingewonnen. 3 Zij moesten in 1878 twaalf
gulden voor de overtocht betalen, in 1928 drie­
honderd gulden. Als een familie drie of meer
kinderen had voor wie zij de overtocht betaal­
de, mocht ze één Aziatische bediende gratis
meenemen. De meeste baboes kwamen, even­
als hun werkgevers, in Den Haag terecht.
Mochten deze baboes al een toekomst in Ne­
derland in gedachten hebben gehad, bij aankomst
bleek al snel dat de verschillen met hun
geboorteland soms onaangenaam groot waren.
In de eerste plaats was het natuurlijk veel kouder
dan zij zich ooit hadden kunnen voorstel­
len. Zo beschreef een werkgeefster hoe haar
baboe in de winter als een boeddha voor de ko­
lenhaard zat, haar handpalmen omhoog, om
zoveel mogelijk warmte op te kunnen vangen.
Uiteindelijk zette zij in januari een advertentie
in de krant, opdat de baboe spoedig terug kon
reizen.
Maar het was niet alleen de koude die zwaar
viel. Terwijl baboes in Nederlands-Indië uit­
sluitend in dienst waren voor het verzorgen
van de kinderen, moesten zij in Nederland ook
nog koken en schoonmaken, taken die in Indië
door andere bedienden werden verricht.