Statuten en reglementen* - PvdA

Bepalingen over de afdelingen
In de huidige statuten was alleen een bepaling opgenomen over het minimum vereiste bij oprichting van een
nieuwe afdeling van de partij (minstens 10 leden en toestemming van het partijbestuur). In het voorstel is gekozen
voor een andere insteek. In principe is er een afdeling als in een gemeente minstens 25 leden wonen. Als
dat aantal niet gehaald wordt, is er geen zelfstandige afdeling, tenzij het partijbestuur dat wel toestaat (telkens
voor een periode van 4 jaar). Als een afdeling niet levensvatbaar is door een tekort aan leden of gedurende langere
tijd niet functioneert en ook niet valt te activeren, worden de leden toegevoegd aan een naastbij gelegen
afdeling, zodat de leden hun ledenrechten goed kunnen uitoefenen. Als er geen zelfstandige afdeling is in een
gemeente, kan de partij wel meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen.
Het minimale aantal van 25 leden is laag gekozen. Slechts een beperkt aantal bestaande afdelingen is kleiner.
In toenemende mate kiezen afdelingen er zelf voor om te fuseren, zodat een afdeling meerdere gemeenten
omvat. Daarom geven de nieuwe reglementen een aantal mogelijkheden die dergelijke afdelingen ruimte geven
voor inbedding van lokale politiek van de verschillende gemeenten.
Een andere belangrijke verandering is de bepaling dat het afdelingsbestuur telkens voor twee jaar wordt gekozen.
In de huidige reglementen wordt aan afdelingen de keuze gelaten voor een periode van 1 tot 4 jaar. Dit leidt
in de praktijk tot onduidelijkheden. Gekozen is voor een vaste periode van twee jaar, omdat dit aansluit bij de al
bestaande bepalingen dat afgevaardigden naar het congres en de Politieke Ledenraad ook voor twee jaar worden
gekozen. Dat maakt dat in een jaarvergadering van de afdeling in één keer elke twee jaar alle kandidaatstellingen
en verkiezingen voor interne functies kunnen worden afgehandeld. De keuze voor twee jaar is een balans
tussen verschillende aspecten die een rol spelen: voor hoe lang willen leden een afspraak aangaan voor een vrijwilligersfunctie,
hoe lang moet je als bestuur samenwerken om resultaat te boeken, als het een te lange periode
betreft loop je het risico dat iedereen tegelijk opstapt en alles in elkaar zakt.
Overigens is het aan te bevelen dat er geen bestuurswisseling is in de voorbereiding van de gemeenteraadsverkiezingen,
dus is het verstandig de jaarvergaderingen met kandidaatstellingen te houden vlak na de raadsverkiezingen
en halverwege de zittingsperiode van de gemeenteraad.
Bepalingen over de gewesten
Net als bij de afdelingsbesturen, is een bepaling opgenomen dat het gewestelijk bestuur telkens voor twee jaar
wordt gekozen. In de huidige reglementen wordt aan gewesten de keuze gelaten voor een periode van 1 tot 4
jaar. Dit leidt in de praktijk tot onduidelijkheden. Gekozen is voor een vaste periode van twee jaar, omdat dit aansluit
bij de al bestaande bepaling dat afgevaardigden naar de Politieke Ledenraad ook voor twee jaar worden
gekozen. Dat maakt dat in een jaarvergadering van het gewest in één keer elke twee jaar alle kandidaatstellingen
en verkiezingen voor interne functies kunnen worden afgehandeld. De keuze voor twee jaar is een balans
tussen verschillende aspecten die een rol spelen: voor hoe lang willen leden een afspraak aangaan voor een vrijwilligersfunctie,
hoe lang moet je als bestuur samenwerken om resultaat te boeken, als het een te lange periode
betreft loop je het risico dat iedereen tegelijk opstapt en alles in elkaar zakt.
Overigens is het aan te bevelen dat er geen bestuurswisseling is in de voorbereiding van de statenverkiezingen,
dus is het verstandig de jaarvergaderingen met kandidaatstellingen te houden vlak na de statenverkiezingen en
halverwege de zittingsperiode van Provinciale Staten.
De organisatorische taken van een gewestelijk bestuur ten opzichte van de afdelingen en de leden zijn formeel
niet groot, maar in de praktijk bestaan er toch de nodige verwachtingen. Dan gaat het om het stimuleren en laten
samenwerken van afdelingen, het bemiddelen als er ergens spanningen optreden, het stimuleren van debat in
de partij e.d. Omdat een gewestelijk bestuur daarvoor zelf onvoldoende legitimatie heeft, is ervoor gekozen deze
activiteiten te plaatsen binnen het raam van de taken en verantwoordelijkheden van het partijbestuur.
Regioconsulenten zijn ook in dienst van het partijbestuur en werken in de praktijk nauw samen met de gewestelijke
besturen bij dit soort van activiteiten.
Bepalingen over het partijbestuur
De belangrijkste aanpassing bij de bepalingen over het partijbestuur betreft de gang van zaken bij de kandidaatstelling
voor een nieuw partijbestuur. In de huidige statuten staat daarover een bepaling die in de praktijk
onwerkbaar is gebleken, namelijk dat een congres voorafgaande aan die kandidaatstelling een profielschets vaststelt,
nadat het partijbestuur daar dan ook nog de Verenigingsraad over heeft gehoord. Dat zou betekenen dat
direct nadat de leden van het partijbestuur zijn gekozen alweer gewerkt moet worden aan een nieuwe profiel-
146 Congresvoorstellen
schets. In de praktijk bleek het beter werkbaar dat het partijbestuur vooraf aan de kandidaatstelling een profielschets
voorlegt aan de Verenigingsraad. Vervolgens wordt de profielschets vastgesteld door het partijbestuur. In
het voorstel is verder bepaald dat in die zelfde profielschets wordt bepaald welke functies in het partijbestuur
bezoldigd zijn. Omdat de Verenigingsraad de begroting vaststelt, is het verstandig als ook die kwestie, in de aanloop
naar een kandidaatstelling, wordt besproken door de Verenigingsraad.
Voortaan zijn besluiten van het partijbestuur openbaar, tenzij het partijbestuur besluit tot vertrouwelijkheid.
Bepalingen over het presidium
De taken en het instrumentarium van het presidium zijn aanzienlijk verruimd. In belangrijke mate gaat het overigens
om het formaliseren van veranderingen die geleidelijk zijn ontwikkeld en de concretisering van de visie
die het partijbestuur heeft gegeven bij de verkiezing van het presidium in december 2010.
Het presidium is meer dan een technisch voorzitter bij vergaderingen van congres, Politieke Ledenraad en
Verenigingsraad. Het stelt ook de agenda op, op aangeven van partijbestuur en het recht van afdelingen en
gewesten om agendapunten aan te melden, het maakt afhandelingsvoorstellen om een goed verloop van de vergaderingen
te bewerkstelligen, het handhaaft de orde naar alle vergaderdeelnemers, het kan een voorbereidend
congres beleggen enzovoort.
Om te voorkomen dat twee geledingen dezelfde taak hebben, is de zogeheten Agendacommissie bij de Politieke
Ledenraad geschrapt. In de praktijk bleek die onvoldoende toegevoegde waarde te hebben en met de volwaardige
taakstelling van het presidium en de gelegenheid voor gewesten en afdelingen agendapunten op te voeren is
er geen functie meer.
In navolging van de benoemingstermijn van leden van het partijbestuur en de beroepscommissie is ook voor
het presidium gekozen voor een benoemingstermijn van 4 jaar. Met een rooster van aftreden zal bewerkstelligd
worden dat telkens ongeveer de helft elke twee jaar aftreedt, ter wille van een goede continuïteit.
Bepalingen over de politiek leider
Tot nu toe werd de politiek leider niet genoemd in de statuten en reglementen van de partij. Er is voor gekozen
om de rol van politiek leider op te nemen in de statuten en aan te geven wie dat is: degene die bij de Tweede
Kamerverkiezingen optreedt als lijsttrekker.
Bepalingen over integriteit
Geheel nieuw zijn bepalingen over integriteit in de statuten en deel 1 van de reglementen. Er wordt een
Commissie Integriteit ingesteld die bindende uitspraken kan doen in concrete kwesties over integriteit. Als basis
hiervoor geldt een artikel in de reglementen waarin in hoofdlijnen is omschreven op welke basis de integriteit
van partijleden wordt beoordeeld die optreden in het (semi-)publieke domein.
De bepalingen rond integriteit gelden voor alle leden die optreden in het (semi-)publieke domein doordat deze
grondslag voor integriteit verbonden is aan het lidmaatschap van de partij. Wie lid is van de partij, weet dus dat
hij partijgenootschappelijk aangesproken kan worden op zijn integriteit.
Tot nu toe waren er wel normen, maar feitelijk was daarvoor alleen getekend door leden die kandidaat zijn voor
een vertegenwoordigende functie. In het kader van de kandidaatstelling dienen zij een gedragscode te ondertekenen
waarin de erecode is opgenomen. (Dat blijft ook zo, omdat deze gedragscode meer specifieke regels bevat
en ook de kwestie behandelt dat iemand zijn zetel moet opgeven als hij niet langer lid is van de partij en wel
voor de partij een zetel bezet, respectievelijk teruggeroepen wordt uit die functie.)
Een belangrijke reden om de integriteit goed te regelen in de statuten en reglementen is ook gelegen in de zorgvuldigheid
die nodig is in concrete gevallen. Het treft immers partijgenoten die niet altijd terecht worden
beschuldigd van een probleem met integriteit. Hoor en wederhoor is noodzakelijk om tot een goed oordeel te
komen.
Congres 21 en 22 januari 2012 147