Statuten en reglementen* - PvdA

Memorandum
Memorandum van het partijbestuur aan het congres bij het voorstel voor nieuwe statuten en
reglementen van de Partij van de Arbeid, vast te stellen op 21 en 22 januari 2012
1. Vooraf
(NIET AMENDEERBAAR)
Elke vereniging heeft statuten waarin de grondslag en de hoofdstructuur van de vereniging zijn vastgelegd, en
reglementen waarin de gang van zaken binnen de vereniging wordt geregeld. Dus ook de Partij van de Arbeid
(hierna: de partij) beschikt over statuten en reglementen.
De statuten worden vastgesteld en gewijzigd door het congres en zijn van kracht nadat een notaris daaraan zijn
goedkeuring heeft gehecht. De reglementen van de partij worden ook vastgesteld en gewijzigd door het congres
en worden van kracht na 30 dagen, tenzij anders bepaald.
De statuten en reglementen van de partij veranderen voortdurend. Soms omdat het tijd wordt een veranderde
gang van zaken vast te leggen in de reglementen, soms op grond van een initiatief om die gang van zaken te veranderen.
Als geledingen worden ingesteld of juist worden afgeschaft, als taken worden toebedeeld of juist weggehaald,
dan worden de reglementen gewijzigd. Op die manier zijn de huidige statuten en reglementen stap
voor stap veranderd, nadat ze een jaar of twintig geleden integraal waren herschreven. Stukken tekst verdwenen,
er werden pleisters geplakt, op grond van ervaringen werden teksten bijgesteld, en gaandeweg werd het moeilijker
om je weg te vinden in de bepalingen van de huidige statuten en reglementen. Naar het oordeel van het
partijbestuur werd het hoog tijd de statuten en reglementen van de partij weer op orde te brengen.
Het partijbestuur was daarbij van mening, dat het integraal herschrijven van statuten en reglementen tevens
benut kon worden om de opzet te verbeteren. Het belangrijkste oogmerk was: het moet gemakkelijker worden
voor iemand die er niet in thuis is om de statuten en reglementen te gebruiken.
Om dat te bereiken werden de volgende stappen gezet:
• Allerlei gebruikers van de reglementen is gevraagd mee te denken en mee te lezen en in verschillende rondes
commentaar te geven.
• Er is een scheiding aangebracht tussen de wat meer tijdloze zaken die in de statuten thuishoren (de grondslag
en de organisatie van de partij) en het beschrijven van de gang van zaken (in de reglementen).
• De reglementen zijn opgedeeld in 10 delen, zodat de bepalingen die bij één proces of één invalshoek horen
zo veel mogelijk bij elkaar staan.
Ook de nieuwe statuten en reglementen zijn niet in beton gegoten. Het partijbestuur is zich ervan bewust dat
de partij voortdurend in beweging blijft. Dat zal in de toekomst voor nieuwe veranderingen in de statuten en
reglementen zorgen.
In deze algemene toelichting op het voorstel voor nieuwe statuten en reglementen besteden we aandacht aan
drie onderwerpen:
• Op grond van welke uitgangspunten zijn de statuten en reglementen opgesteld? Hierbij wordt tevens aandacht
besteed aan de wijziging in de opzet van de statuten en reglementen.
• Verantwoording over de wijze waarop het voorstel is voorbereid.
• Een overzicht van inhoudelijke veranderingen ten opzichte van de huidige statuten en reglementen.
142 Congresvoorstellen
2. Uitgangspunten bij de herziening van de statuten en reglementen
Bij het voorstel voor nieuwe statuten en reglementen zijn enige algemene uitgangspunten gehanteerd die op
zich niet anders zijn dan bij de huidige statuten en reglementen, maar soms wat waren verwaterd:
• Het verenigingsrecht, zoals neergelegd in het Burgerlijk Wetboek, is leidend.
• Binnen de vereniging dient zorgvuldig omgegaan te worden met de rechten van de individuele leden.
• Democratie vergt een goede balans tussen macht en tegenmacht en het zo veel mogelijk voorkomen dat belangen
en posities conflicteren.
• Bestaande gebruiken en terminologie mag je alleen wijzigen als dat een te motiveren verbetering oplevert
of als het een uitdrukkelijke wens is van het partijbestuur als initiatiefnemer of van het congres.
• De gang van zaken dient bij vergelijkbare procedures (bijvoorbeeld bij kandidaatstellingen) bij verschillende
geledingen van de partij overeenkomstig te zijn. Als van een dergelijke eenvormigheid afgeweken wordt,
dan dient deze uitzondering gemotiveerd te (kunnen) worden.
• Statuten en reglementen zijn er vooral om de gang van zaken in de partij te ondersteunen en conflicten te
voorkomen. Als er binnen de partij spanning optreedt, moeten teksten direct duidelijkheid bieden.
• Natuurlijk worden voortdurend allerlei beslissingen genomen als uitvloeisel of interpretatie van de reglementen,
maar de statuten en reglementen behoren zodanig te zijn, dat in de partij verder geen aanvullende
spelregels nodig zijn.
• Het is belangrijk dat de statuten en reglementen leesbaar zijn, zo concreet mogelijk en niet voor meer interpretaties
vatbaar.
Los van inhoudelijke veranderingen, die in een aparte paragraaf worden toegelicht, betekende dit voor de vormgeving
van het voorstel het volgende:
− De opzet is verduidelijkt.
De statuten worden (weer) gericht op de hoofdzaken, zoals het lidmaatschap, de geledingen van de partij
en hun onderlinge verbanden e.d. De reglementen vormen een uitwerking daarvan en geven bepalingen
voor de gang van zaken in de partij. Daarbij zijn de reglementen zo goed mogelijk functioneel ingedeeld in
tien onderdelen.
Een algemeen deel (deel 1) waarin de gang van zaken tijdens vergaderingen en besluitvorming wordt behandeld,
maar ook nadere regels over het lidmaatschap, over het oplossen van ruzies, de middelen van de partij
en andere algemene zaken.
Dan volgen drie aparte delen voor de afdelingen (deel 2), de gewesten (deel 3) en de landelijke geledingen
(deel 4).
Vervolgens zijn er zes delen voor het deelnemen aan verkiezingen van vertegenwoordigende openbare lichamen,
zoals de gemeenteraad of de Tweede Kamer, en hoe dan verder met de deelname aan een dagelijks
bestuur en het functioneren van de fractie omgegaan moet worden.
Daarmee wordt bewerkstelligd dat je niet op allerlei plaatsen in de statuten en reglementen hoeft te kijken
hoe zaken georganiseerd moeten worden die met elkaar verband houden, maar dat de gebruiker voor één
geleding of één procedure zo veel mogelijk in één deel alles bij elkaar vindt.
− De toegankelijkheid is vergroot.
Alle teksten zijn bij herhaling tegen het licht gehouden om na te gaan of helder is wat wordt bedoeld.
Geprobeerd is de reglementen zo op te schrijven dat ze in ieder geval duidelijk zijn voor een secretaris of
voor de voorzitter van een vergadering. Zo nodig komt eenzelfde tekst vaker voor.
Verder is ervoor gekozen per artikel een beknopte toelichting te schrijven, met extra aandacht voor gecompliceerde
onderwerpen. In een toelichting kan soms duidelijker worden verwoord wat wel of niet de bedoeling
is. (Let op: deze toelichtingen komen niet in de plaats van de feitelijke tekst van statuten en reglementen.
Ze worden ook niet vastgesteld door het congres, maar blijven voor rekening van het partijbestuur.
Zodoende kan een toelichting worden aangepast als uit de praktijk blijkt dat meer houvast nodig is om een
bepaling te kunnen gebruiken.)
Bovendien is boven alle artikelen en zo nodig in tussenkopjes aangegeven waar de bepalingen over gaan.
Als bijlage is een begrippenlijst toegevoegd. Ook voor die tekst geldt dat deze niet wordt vastgesteld door het
congres, maar voor rekening is van het partijbestuur. Als in de praktijk blijkt dat nog niet opgenomen
begrippen verduidelijking behoeven of als een omschrijving niet helder genoeg is, dan is een en ander
gemakkelijk aan te passen.
Congres 21 en 22 januari 2012 143