Statuten en reglementen* - PvdA

Toelichting op de reglementen deel 7.
Deelname aan het waterschapsbestuur
1. Algemene opmerkingen
(NIET AMENDEERBAAR)
In deel 7 van de reglementen zijn de bepalingen opgenomen die gaan over de voorbereiding en de deelname
aan de waterschapsverkiezingen, maar ook wat daarna komt. De vorming van het dagelijks bestuur en het functioneren
van de waterschapsfractie.
Het is essentieel dat een gewest ruim voor de verkiezingen vaststelt of men wil deelnemen aan de waterschapsverkiezingen,
hoe men wil deelnemen en wat daarvoor allemaal moet gebeuren.
Een belangrijke vraag waar men direct in het begin al voor geplaatst wordt, als wordt deelgenomen aan de verkiezingen,
is: hoe komen we aan kandidaten en hoe maken we een goede kandidatenlijst?
In principe stelt het gewestelijk bestuur de ontwerpkandidatenlijst op, geeft de leden de gelegenheid zich te kandideren
en gaat op zoek naar kandidaten en doet verder alle voorbereidingen om een ontwerpkandidatenlijst te
maken die aan de gewestelijke vergadering wordt voorgelegd. Direct aan het begin kan ook gekozen worden voor
een onafhankelijke kandidaatstellingscommissie die dan de taken van het gewestelijk bestuur overneemt. Vooral
als een gewestelijk bestuur veel onervaren leden heeft of als er veel leden van het gewestelijk bestuur zelf kandidaat
zijn, is het verstandig een dergelijke onafhankelijke kandidaatstellingscommissie in te stellen. Als het
aantal leden van het gewestelijk bestuur dat kan deelnemen aan een kandidaatstellingsprocedure minder dan 3
bedraagt, dient altijd een onafhankelijke kandidaatstellingscommissie te worden gevormd. Dit kan ook op een
later moment blijken dan bij het vaststellen van de procedure.
Omdat de meeste gewesten te maken hebben met twee of meer waterschappen, is het extra belangrijk om bij
het begin van de procedure dit soort zaken goed te overdenken en praktische keuzes te maken. Als het daarbij
gaat om waterschappen die in twee of meer gewesten liggen, is het noodzakelijk dat onderling overleg gevoerd
wordt hoe de zaken worden aangepakt.
Als gewerkt wordt met een onafhankelijke kandidaatstellingscommissie dan moet die worden ingesteld door de
gewestelijke vergadering, ook qua samenstelling, en rapporteert rechtstreeks aan die zelfde gewestelijke vergadering
of aan een vergadering waarin de afdelingen zijn vertegenwoordigd die liggen in het gebied van het
waterschap.
Als eenmaal de verkiezingen zijn geweest, komt de gevoelige periode van het onderhandelen over een dagelijks
bestuur van het waterschap. Als de partij aan die onderhandelingen meedoet, is het de verantwoordelijkheid van
de waterschapsfractie die onderhandelingen te voeren. Als de onderhandelingen leiden tot de deelname van de
partij in een coalitie, dan moet de gewestelijke vergadering instemmen met deelname. Een dergelijke beoordeling
kan door de gewestelijke vergadering worden overgelaten aan het gewestelijk bestuur. Het is niet de bedoeling
dat de gewestelijke vergadering "mee gaat onderhandelen". Als de behoefte bestaat boodschappen mee te
geven ten behoeve van die onderhandelingen, dan moet dat vooraf aan de onderhandelingen gebeuren. Bij de
vraag of de gewestelijke vergadering (of het gewestelijk bestuur) instemt met de deelname van de partij op grond
van het onderhandelingsresultaat, gaat het er om dat het eigen verkiezingsprogramma ondergeschikt wordt aan
het coalitieakkoord. De waterschapsfractie kiest daarvoor, maar het moet ook een keuze zijn van de gewestelijke
vergadering (of het gewestelijk bestuur).
Een belangrijk verschil met alle andere verkiezingen en de bepalingen die daarbij worden gesteld, is het monistisch
karakter van het waterschap. De dagelijks bestuurders, behoudens de dijkgraaf, zijn en blijven lid van het
"algemeen bestuur" van het waterschap. Allerlei bepalingen die bij de dualistische situatie van het lokaal bestuur
en het provinciaal bestuur zijn opgenomen in de reglementen, zijn niet van toepassing bij de deelname aan het
waterschapsbestuur of zijn net wat anders geformuleerd.
Een andere belangrijke kwestie is de deelname van zogenaamde functionele lijsten aan de verkiezingen van een
waterschapsbestuur, naast de rechtstreeks benoemde leden in het waterschapsbestuur op zogenaamde geborgde
zetels. De partij voert een "tolerant" beleid ten aanzien van partijgenoten die via functionele lijsten of op geborgde
zetels deel (gaan) uitmaken van het waterschapsbestuur. Als hierdoor spanningen optreden, bijvoorbeeld
omdat iemand die op een functionele lijst staat zich nadrukkelijk presenteert als lid van de partij, dan kan een
gewestelijk bestuur of de betrokken waterschapsfractie van de partij echter wel degelijk aankaarten dat bemiddeling
of maatregelen noodzakelijk zijn. Dergelijke kwesties vallen buiten het bestek van deze reglementen, maar
hangen samen met artikel 4 van de statuten en artikel 1.21. tot en met 1.24. van de reglementen, deel 1.
112 Congresvoorstellen
De begrenzing van waterschappen komt zelden overeen met die van de gewesten. In deze reglementen zijn
daarom bepalingen opgenomen die het mogelijk maken voor een gewestelijk vergadering om aangelegenheden
te delegeren naar de samenwerking van afdelingen in een regio binnen het gewest dat overeenkomt met het
gebied van een waterschap. Verder zijn bepalingen opgenomen die ertoe strekken de samenwerking van gewesten
vorm te geven als een waterschap in twee of meer gewesten ligt.
2. Artikelsgewijze toelichting
Artikel 7.1. De waterschapsfractie
In dit artikel wordt aangegeven dat de kandidaten die verkozen zijn op een lijst van de partij met elkaar in het
waterschapsbestuur de fractie van de Partij van de Arbeid vormen. Het kan voorkomen dat de partij met andere
partijen in één fractie samenwerkt of zelfs een gemeenschappelijke kandidatenlijst voert.
Dit artikel is conform de huidige reglementen.
Artikel 7.2. De taken van het gewestelijk bestuur bij de deelname aan het waterschapsbestuur
De rol van het gewestelijk bestuur bij de deelname aan de waterschapspolitiek vraagt de uitvoering van verschillende
en uiteenlopende taken. De gewestelijke vergadering kan er bij sommige taken voor kiezen, al dan niet op
voorstel van het gewestelijk bestuur, om taken in handen te geven van een commissie die door de gewestelijke
vergadering zelf wordt gevormd. Het gewestelijk bestuur kan zich voor taken laten bijstaan door partijgenoten
van buiten het bestuur.
Dit artikel is qua tekst nieuw, maar qua inhoud stemt het overeen met de huidige reglementen.
Artikel 7.3. De voorbereiding van de deelname aan de verkiezingen
In dit artikel wordt geregeld dat een gewestelijke vergadering tijdig een aantal beslissingen neemt over de deelname
aan en voorbereiding van de verkiezingen. Als deze beslissing niet wordt genomen, dan liggen alle voorbereidende
handelingen bij het gewestelijk bestuur en is er geen sprake van een ledenraadpleging over de positie
van lijsttrekker.
Als het op voorhand duidelijk is dat zal worden deelgenomen aan de waterschapsverkiezingen, ligt het voor de
hand de stappen in lid 2 en 3 in één vergadering tijdig te nemen.
In gewesten die te maken hebben met twee of meer waterschappen verdient het aanbeveling om via de instelling
van aparte onafhankelijke kandidaatstellingscommissies of adviescommissies van het gewestelijk bestuur
de kandidaatstellingsprocedures van de verschillende waterschappen gescheiden te houden.
Het houden van een ledenraadpleging over een lijsttrekker is een algemeen instrument in de partij. Gelet op de
weinig geprofileerde positie van de waterschappen dienen zeer goede redenen aanwezig te zijn om een ledenraadpleging
te houden in het kader van de verkiezing van de lijsttrekker bij waterschapsverkiezingen.
Een belangrijk verschil met de huidige reglementen is een scherp onderscheid tussen een onafhankelijke kandidaatstellingscommissie
die in de plaats komt van het gewestelijk bestuur en een commissie die het gewestelijk bestuur ondersteunt
bij de kandidaatstelling. Het is belangrijk dat de taken en verantwoordelijkheden duidelijk zijn. Daarom is ervoor gekozen
dat de kandidaatstellingsprocedure ofwel wordt uitgevoerd door het gewestelijk bestuur of door een onafhankelijke
kandidaatstellingscommissie.
Artikel 7.4. De besluitvorming over het verkiezingsprogramma
Om deel te kunnen nemen aan verkiezingen is het noodzakelijk een verkiezingsprogramma te hebben. In dat
programma wordt weergegeven wat in algemene zin het beleid is dat de partij wil voeren in het waterschapsbestuur,
terwijl ook over specifieke onderwerpen een standpunt wordt ingenomen. Het verdient aanbeveling dat
bij het maken van een ontwerpverkiezingsprogramma de balans wordt opgemaakt hoe het staat met de uitvoering
van het lopende verkiezingsprogramma.
Congres 21 en 22 januari 2012 113