Apeldoorn - #1 (16.46 MB) - Educom Communicatie

want zonder bevlogenheid kom je niet
ver, meent Kocken. Passie voor je vak,
voor wat je doet is onontbeerlijk en
dat wil ADC Heritage op alle mogelijke
manieren uitdragen. Zelf groeide
Kocken op in Nijmegen en was hij als
kleine jongen al getuige van de opgravingen
die in de stad vlak voor zijn
neus plaatsvonden. In Nijmegen struikel
je als het ware over het verleden. Die
fascinatie is blijven hangen.
Maar archeologie is niet alleen maar
leuk, zo luidt de boodschap. Het is niet
alleen maar een hobby. Archeologie en
cultuurhistorie geven een meerwaarde
aan een locatie en ze leveren veel op:
namelijk kennis, aandacht en geld.
Voorwaarde is wel dat je het erfgoed
zorgvuldig - en efficiënt, zo voegt hij
eraan toe - in kaart brengt en op een
toegankelijke manier ontsluit voor een
groot publiek, want onbekend maakt
onbemind. Nog te vaak loopt hij tegen
het vooroordeel aan dat archeologie
vooral iets is dat geld kost. ‘Niets is
minder waar,’ zegt Kocken, ‘archeologie
biedt juist kansen. Elk stukje Nederlandse
grond is waardevol.’
duBBele stiMulAns De overheid
heeft de cultuurhistorie een flinke
duw in de rug gegeven met de Nota
Belvedere uit 1999. Doelstelling van
deze nota is dat cultuurhistorie - en
daaronder vallen historische bouwkunde,
historische geografie én archeologie
– richtinggevend moeten zijn bij bouwprojecten.
Behoud door ontwikkeling
is het credo. Dankzij de Nota Belvedere
is de manier waarop in Nederland het
landschap wordt ingericht ingrijpend
veranderd. Het is een omslagpunt
geweest voor het Rijk, de provincies en
de gemeenten. Voor het eerst werd de
meerwaarde van cultuurhistorie in een
beleidsdocument verankerd. Kocken:
‘Door de Nota Belvedere kon aandacht
voor de cultuurhistorie ook worden
ingebed in de andere beleidsterreinen.
De gemeenten liepen wat achter op die
ontwikkeling. Dat kun je ze nauwelijks
kwalijk nemen want het ontbrak ze
eenvoudigweg aan het geld en aan de
mensen. Het was voor hen, kortom, een
lastig verhaal. De gemeenten worden
door de nota geprikkeld om de cultuurhistorie
verder te ontwikkelen. Dat
heeft nu een grote vlucht genomen.’
De tweede peiler onder de omslag is
het Verdrag van Valletta geweest uit
1992, ook bekend als het Verdrag van
Malta: het Europees Verdrag inzake de
bescherming van het archeologisch
erfgoed. Dit internationale verdrag
wordt momenteel geïmplementeerd in
de Nederlandse wetgeving en wordt
onderdeel van de Wet op de archeologische
monumentenzorg. Malta kent
drie uitgangspunten. Bij opgravingen
“Ik denk dat cultuurhistorie ons een bepaald gevoel
van geborgenheid en eigenheid geeft. Mensen zoe-
ken juist in onze tijd iets eigens.”
geldt het principe behoud op locatie
(in het jargon: in situ). Daarnaast moet
archeologie zo vroeg mogelijk worden
meegenomen in de planvorming. En ten
slotte bepaalt Malta dat de verstoorder
betaalt. Dat wil zeggen: wie de bodem
wil verstoren, zal op eigen kosten eerst
onderzoek moeten laten doen. Kocken:
‘Er wordt in Nederland al veel in de
geest van Malta gewerkt. In mijn tijd
bij de ROB (Rijksdienst voor Oudheidkundig
Bodemonderzoek) heb ik als
borgstee Nittersum’ (ADC Heritage 2005) Carnuntum (Oostenrijk): een ‘tijdvenster’ om de ruïne te begrijpen (Marc Kocken)
een missionaris door het land gereisd
om het bedrijfsleven en de provinciale
en gemeentelijke overheden voor te
bereiden op alle veranderingen. Zodat
ze vast konden wennen aan het idee.
De ROB heeft al aan het einde van de
jaren negentig met een aantal partijen
convenanten gesloten om in de geest
van Malta te gaan werken. Met bijvoorbeeld
de Nederlandse Spoorwegen, de
Gasunie, het ministerie van Defensie,
Staatsbosbeheer, de Dienst Landelijk
Gebied en met de Vereniging Natuurmonumenten.
Gemeenten en provincies
zijn begonnen te handelen. De
archeologie wordt nu op tijd in kaart
gebracht en weegt ook zwaarder in de
plannen. Belangrijk is dat de gemeenten
zelf de uitvoerders zijn want zo wordt
de bescherming van archeologie op
het niveau van de bestemmingsplannen
vastgelegd. Archeologie is een integraal
onderdeel geworden van het planproces
binnen de gemeente. En dat is goed
nieuws. Archeologie zou eigenlijk in
de genen van de gemeenteambtenaren
moeten zitten.’
historisChe pAreltjes De gemeente
Apeldoorn heeft al jaren terug
een belangrijke stap gezet om haar erfgoed
in kaart te brengen. De gemeentearcheoloog
nam zelf het initiatief om
57