Apeldoorn - #1 (16.46 MB) - Educom Communicatie

materialen. Op de vraag waarom dat
zo is, antwoordt Tak: ‘Om te laten zien
dat het gebouw geschiedenis heeft. Op
het moment dat je gaat naäpen zit je
al fout, want de meeste gebouwen zijn
nooit in één keer gebouwd en in de
loop der tijd regelmatig gewijzigd, dus
je ziet al verschillende stijlperiodes. Wij
voegen er onze tijd aan toe. Je mag best
laten zien wat op dit moment met de
gebouwen gebeurt. Bovendien, als je
het in één van de oudere stijlen doet,
moet je kiezen in welke stijl, en dan
ben je eigenlijk geschiedvervalsing aan
het plegen.’
Maar u houdt wel rekening met het bestaande?
‘Ja, in mijn achterhoofd, of eigenlijk
bijna in mijn voorhoofd, zit de monumentale
en de ruimtelijke waarde
van het bestaande gebouw. Iedere
Exterieur van de Bunker van Seys Inquart te Apeldoorn Fotograaf: Archief TAK Architecten
wijziging is niet zomaar een verbetering,
dat moet wel met respect voor de
cultuurhistorie en architectuurhistorie
gebeuren. Het moet daarnaast functioneel
goed kunnen werken, en dat bijt
elkaar soms.’
Bunker zes-en-een-kwArt
Kortgeleden kreeg het bureau opdracht
om onderzoek te doen naar de instandhouding
van de bunker van Seyss-Inquart
in Apeldoorn. Seyss-Inquart, die
in de periode 1940-1945 rijkscommissaris
voor bezet Nederland was, kreeg
al gauw de bijnaam zes-en-een-kwart.
De bunker ligt in de voortuin van de
villa, nu kantoorpand, aan de Loolaan
waar Seyss-Inquart soms verbleef. Tak:
‘Ik heb de kwaliteit van het beton en
het ijzerwerk opgenomen. Binnen zijn
naast elkaar twee vrij smalle gangen,
aan de uiteinden kun je van de ene
naar de andere gang overstappen en
daar zitten ook de ingangen. Behalve
twee douches en twee toiletten staan er,
en dat is bijzonder, een tweetal ijzeren
pompen die bij een gasaanval gefilterde
lucht naar binnen konden halen, net als
bij een gasmasker.’
Een andere bijzonderheid zijn de schilderingen
die na de Tweede Wereldoorlog
in de bunker zijn aangebracht, een
beetje in de trant van spotprenten. Deze
zijn inmiddels ook beschermenswaardig.
Dergelijke bouwwerken, die herinneren
aan een donkere periode in de
vaderlandse geschiedenis, moet je niet
wegmoffelen, vindt Tak. ‘Dat is niet
verstandig. Geschiedenis blijft toch
voelbaarder door een tastbaar object.’
Deze bunker loopt als beschermd
monument geen gevaar gesloopt te
worden. De kans op restauratie is
groot, nu de eigenaar onderzoek naar
instandhouding laat doen. Tak zou
hergebruik toejuichen, maar vraagt zich
of of dat mogelijk is op een manier
die economisch rendabel is. Zover is
het nog niet. Na het onderzoek volgen
eerst voorstellen tot instandhouding,
compleet met een kostenplaatje. In een
volgende fase worden de mogelijkheden
van herbestemming in kaart gebracht.
Is in veel gevallen slopen en nieuwbouw niet
goedkoper dan opknappen en hergebruiken?
‘Nee, dat is niet waar. Soms moet je
een deel afbreken, zoals we hebben
voorgesteld in Aalten, bij de plannen
voor herbestemming van een voormalige
stoomweverij. Twee hallen zijn zo
slecht, dat je die beter kunt vervangen
door nieuwbouw. In andere gevallen
heb je al een fundering, soms een
vloer, je hebt zelfs gevels en daken. Je
hoeft er alleen de slechte gedeeltes uit
te slopen. Dat is ook de reden dat je
altijd eerst een afweging moet maken.
Daarbij moet je het cultuurhistorische
belang laten meewegen. Als je een
karakteristiek historisch gebouw sloopt,
verlies je een stuk eigenheid. Je schrapt
de cultuur weg en dat kun je niet meer
ongedaan maken.’ «
Luchtfilter. Bunker van Seys Inquart te Apeldoorn Fotograaf: Archief TAK Architecten
55