Apeldoorn - #1 (16.46 MB) - Educom Communicatie

“Het Apeldoornse
programma”
oude gebouwen krijgen een nieuwe functie: een goede investering in de toekomst van Apeldoorn,
met veel trotse bewoners.
1 I-ndustrie van water en molens
Ondanks de hooggelegen Veluwe en de
droge zandgronden is Apeldoorn groot
geworden door het water. Dankzij de
beken en sprengen ontstond een rijke
waterindustrie aan papiermolens, graanmolens,
kopermolens, oliemolens en later
wasserijen. Toen Koning Willem I besloot
het Apeldoorns Kanaal te laten graven,
zorgde ook die ontwikkeling voor een
enorme economische impuls.
Apeldoorn pleegt in samenwerking met
het Waterschap Veluwe een forse inzet
om beken en sprengen te herstellen
en bovengronds te krijgen. Dit gebeurt
vooral vanuit de ecologie en de waterhuishouding.
Het blauwe lint door de stad
en het buitengebied krijgt terecht ruime
aandacht. Maar juist de knopen in dit
lint maken de geschiedenis zichtbaar en
laten zien hoe belangrijk het water voor
Apeldoorn was en nog steeds is. De brugwachterswoning,
de vervallen papiermolen,
een sluiscomplex, of een jaagpad zijn
stuk voor stuk interessante overblijfselen,
omdat zij de identiteit van Apeldoorn in
zich hebben. Vanuit de cultuurhistorie
wordt met dit programma dan ook gewerkt
aan het zichtbaar maken van deze
objecten en het verhaal te achterhalen en
te vertellen. Dit is niet alleen belangrijk
in situaties waarin weinig verandert (beheersituaties),
maar vooral in gebieden
die volop in ontwikkeling zijn. Een mooi
voorbeeld is het Belvedereproject Herleef
de Beek. Het is de taak van cultuurhistorie
om deze ontwikkelingen te inspireren
en kwaliteit mee te geven vanuit het programma
‘I-ndustrie van water en molens’.
Denk alleen al aan de ingrepen langs en
nabij het Apeldoorns Kanaal.
activiteiten zijn:
→ inventarisatie van bestaande en voormalige
molenlocaties;
→ uitwerken van een ‘verbeeldingsopgave’
voor deze locaties, in mogelijke
samenwerking met omgevingskunst;
→ uitzetten van fiets- en wandelroutes
langs deze interessante plekken;
→ cultuurhistorische inbreng in
(inrichtings)plannen voor het oude
havengebied;
→ de ensemblewaarde van object en water
inbrengen in ruimtelijke ontwikkelingsprojecten.
2 I-nzicht in het landschap
Kenmerkend voor het Apeldoornse
landschap zijn het stuwwallencomplex
van de Veluwe in het westen, de lager
gelegen agrarische landschappen in het
oosten en een overgangsgebied daar
tussen. Het stuwwallencomplex is een
groot natuurgebied, dat door bossen
een gesloten beeld oplevert. Verscholen
in de bossen liggen enkele dorpen en
vele recreatiecomplexen, buitenplaatsen
en instituten. Het landschap ten oosten
van de Veluwe bestaat uit een grote
afwisseling van coulisselandschappen,
meer open broeklandschappen en een
landgoederenzone vanaf de zuidelijke
Veluwezoom tot aan Twello. In dit
landschap ligt een aantal dorpen. In het
kantwerk (het overgangsgebied tussen
de Veluwe en het agrarische landschap)
liggen van oudsher agrarische nederzettingen,
die profiteerden van de ligging
tussen hoog en laag.
Het landschap van Apeldoorn is groen,
divers en afwisselend. Een grote kwaliteit!
De gemeente zet hoog in op natuur
en groenwaarden, terwijl de vorming
van het groen minstens zo interessant
is. De ligging van de wegen, boerderijen,
ijzerkuilen en landgoederen is
te verklaren vanuit het landschap. En
het landschap zoals we dat nu kennen,
wordt niet alleen verklaard door flora
en fauna, maar juist door objecten en
relicten die door toedoen van mensen
zijn ontstaan. Dit betekent dat bij het
beheer van het Apeldoornse landschap
rekening gehouden moet worden met
de cultuurhistorische waarden in het
gebied. Het benutten van het cultuurlandschap
betekent een impuls voor
recreatie en toerisme; zo wordt voor het
zendcomplex van Radio Kootwijk een
nieuwe functie gezocht waarbij verbinding
van waardvolle natuur en cultuur
een kans is. Hierdoor ontstaat ‘I-nzicht
in het landschap’.
activiteiten zijn:
→ inventarisatie van cultuurlandschappen
compleet maken;
→ overleg en initiëren van cultuurimpuls
in toerisme- en recreatiesector;
→ beheerafspraken maken met terreinbeheerders
over de instandhouding
van het landschap met respect voor
en versterking van cultuurhistorische
en archeologische waarden;
→ het cultuurlandschap verbeelden en
beleefbaar te maken: fietsroutes, informatieborden,
kennisbankjes;
→ opstellen van een erfgoedplan voor
het landelijk gebied;
→ historisch groen als inhoudelijk
thema van de Triënnale neerzetten;
→ cultuurhistorische inbreng in ruimtelijke
plannen in Berg en Bos inpassen.
3 I-nteresse voor je eigen buurt
Apeldoorn is geen stad met een herkenbaar
historisch centrum maar een
lappendeken van buurtschappen, linten
en dorpen die langzamerhand met elkaar
vergroeid zijn. De stad Apeldoorn is
relatief laat ontstaan. Hierdoor identificeren
veel Apeldoorners zich ook
eerder met hun eigen wijk of buurt dan
met de stad zelf. Dit is beslist niet erg.
Sterker nog, het is de unieke kracht van
Apeldoorn; deze verscheidenheid en afwisseling
in bouwstijlen en bouwperiodes.
Hierdoor ontstaat telkens een ander
beeld van Apeldoorn.
Wanneer bewoners van Apeldoorn weten
hoe hun eigen wijk is ontstaan, zullen
zij zich er eerder thuis voelen. Het
verhaal van de wijk kan en moet verteld
worden; het is er veel te interessant voor
om te laten liggen!
Activiteiten zijn:
→ afspraken maken met woningcorporaties
over de inbreng van cultuurhistorie
in de herstructureringsopgave.
Ook het verhaal van de naoorlogse
bouw is interessant genoeg en biedt
prima kansen voor ‘behoud door
ontwikkeling’;
→ ontwikkelen van een lespakket over
cultuurhistorie voor het middelbaar
onderwijs;
→ digitaal en analoog beschikbaar
stellen van alle cultuurhistorische
informatie op een overzichtelijke en
laagdrempelige wijze. Zoals een DVD
met daarop informatie over Apeldoornse
monumenten;
→ wijkgerichte informatiebrochures
(populaire versies van de cultuurhistorische
analyses);
→ samen met het erfgoedplatform wordt
15 | 39
6
I-nvesteren