omgaan met ouders - De Algemene Onderwijsbond

straks
Straksvoordeklas Tijdschrift voor studenten op lerarenopleidingen
Een uitgave van de Algemene Onderwijsbond • Mei 2005
Kopspijkerscabaretiers:
“Lesgeven is de eerste
jaren heel erg eng”
Lukt het
een beetje?
Beginners worden
gecoacht
9
tips
Omgaan met ouders
gratis

advertentie zilverenkrius

Inhoud
4. Nieuws
Werkloosheid onder beginnende
docenten daalt
7. Enquête-uitslag
Minder dan tien uur les bij tweederde
van de lerarenopleidingen
De redactie van Straksvoordeklas wordt graag op
de hoogte gehouden van nieuws en initiatieven
op alle opleidingen. Stuur je tips en suggesties
voor artikelen naar Straksvoordeklas,
Postbus 2875, 3500 GW Utrecht of mail naar
straksvoordeklas@aob.nl
COLOFON
Straksvoordeklas
Straksvoordeklas is een uitgave van de
Algemene Onderwijsbond
Jaarbeursplein 22, Utrecht
Postadres: Postbus 2875, 3500 GW Utrecht
Telefoon: 0900 463 62 62
Straksvoordeklas verschijnt vier maal
per jaar in een oplage van 40.000 exemplaren
en wordt gratis verspreid op alle pabo’s,
lerarenopleidingen vo/bve en de universitaire
lerarenopleidingen.
Straksvoordeklas wordt mede mogelijk
gemaakt door Het Zilveren Kruis.
Uitgever: Robert Sikkes
Hoofd- en eindredactie: Yvonne van de Meent
Website: Han van Almere
Medewerkers aan dit nummer: Lisette Douma,
Richard Hassink, Els Heuts, Hanne Obbink,
Eva Prins, Rineke Wisman en Wijze Wies.
Foto’s: Joost Grol en Rob Niemantsverdriet
Grafisch ontwerp: Typetank, Ivo de Boer,
René van den Berg en Peter van Dorst,
www.typetank.nl
Druk: Senefelder Misset, Doetinchem
Advertentie-exploitatie: VVP, Verenigde
Periodieken, Postbus 433, 2040 AK Zandvoort,
023 571 93 34, vvp.vp@planet.nl
8. Kopspijker-cabaretiers
“Lesgeven is de eerste jaren heel erg eng”
10. Hype
De doorbraak van de Daltonmaniertjes
12. Lukt het een beetje?
Coaches moeten beginnende docenten
binnenboord houden
16. 9 tips
Omgaan met ouders
18. Broer en zus
Marna & Olav Agaatsz waren zelf lastige
leerlingen, maar kiezen toch voor het
onderwijs
21. Wijze Wies
Huub, Jorrit en Lianne zijn boos;
Wies geeft raad
“
VIJF VRAGEN • BAS VAN BERKUM
Het liefst zou hij muzikant worden, maar met een baan in het
basisonderwijs is hij ook dik tevreden. Als hij maar niet voor een
kleuterklas wordt gezet. Bas van Berkum (20) is tweedejaars
aan de pabo van de Educatieve faculteit Amsterdam.
Hoe ben je op de pabo terecht gekomen?
“Mijn moeder werkt in het vmbo en dat wilde ik ook. Daarom
ben ik naar de lerarenopleiding maatschappijleer gegaan.
Maar dat was niks voor mij, veel te theoretisch. Omdat ik
korfbaltraining geef aan de f-jes, wist ik dat werken met kleinere
kinderen me goed ligt. Daarom ben ik overgestapt naar
de pabo. Maar ze moeten niet te klein worden. Werken met
kleuters is echt niet mijn ding.”
Wat is je favoriete vak?
“Muziek, maar dat is logisch. Ik speel zelf al jaren gitaar en ik zing graag. Ik zit ook in een
professionele band. We spelen lekker in het gehoor liggende rock, eigen materiaal, maar ook
covers van bijvoorbeeld Anouk en Kane. En gouwe ouwen.”
Hoeveel uur per week heb jij les?
“Tussen de tien en de twaalf uur per week. Dat is niet veel, maar ik vind het wel best. Er wordt
veel geklaagd over het niveau van de pabo en dat is wel terecht. Maar het ligt ook aan de studenten.
Als je meer verdieping wilt, kun je hier in Amsterdam echt wel aan je trekken komen.
Maar de meeste studenten zijn tevreden met een zesje. Ik doe wel m’n best om er meer uit te
halen, maar ik doe eigenlijk ook niet genoeg aan mijn studie.”
Heb je wel de beste pabo uitgezocht?
“Ik kom uit Leiden en ben alleen naar Amsterdam gegaan omdat ik er een kamer kon krijgen,
maar die heb ik nu niet meer. Ik woon op het ogenblik bij mijn oma in huis, in Oegstgeest. Ze
had verzorging nodig en ik een huis, dus dat kwam goed uit. Ze had haar enkel gebroken en
moet nog geopereerd worden aan haar knie.”
Wat doe je over tien jaar?
”
“Het zou leuk zijn als ik dan met mijn band in Ahoy sta, maar ik denk dat ik gewoon leraar
ben. Na een jaar of tien zie ik mezelf wel overstappen naar een uitgeverij, methodes schrijven.
Ik vind vakken als pedagogiek en didactiek erg leuk, dus daar wil ik wel mee verder.”
Straksvoordeklas • MEI 2005 3

Nieuws
Redactie Yvonne van de Meent Bijdragen Richard Hassink en Rob Voorwinden Infografic Typetank
WERKLOOSHEID ONDER
BEGINNENDE DOCENTEN DAALT
Afgestudeerden van de lichting 2004
hebben moeite gehad om een baan in het
onderwijs te bemachtigen, maar de werkloosheid
onder beginnende leraren daalt
snel. Dat blijkt uit een brief die minister
Van der Hoeven in maart naar de Tweede
Kamer stuurde.
De Tweede Kamer had minister Van der Hoeven
om informatie gevraagd over de situatie op de
onderwijsarbeidsmarkt nadat er afgelopen zomer
artikelen in de pers verschenen (onder andere in
Straksvoordeklas) over de jonge leerkrachten die
geen baan kunnen vinden. Die berichten verrasten
omdat de overheid de afgelopen jaren stevig
campagne heeft gevoerd om jongeren naar de
lerarenopleidingen te lokken. Er werd immers
een groot docententekort voorspeld.
In oktober 2004 was negen procent van de pabostudenten
die vorige zomer hun diploma haalden
op zoek naar een baan. In februari 2005 was dat
gedaald naar drie procent (ongeveer tweehonderd
van de zevenduizend gediplomeerden). De
vraag naar afgestudeerden van de lerarenopleidingen
voortgezet onderwijs was vorig jaar iets
groter. In oktober vorig jaar was zes procent van
de lichting 2004 werkloos, in februari 2005 was
dat gedaald naar vier procent (tweehonderd van
de vijfduizend gediplomeerden).
Minister Van der Hoeven geeft schoorvoetend toe
dat de situatie op de onderwijsarbeidsmarkt het
afgelopen jaar is verslechterd. De werkloosheid
onder onderwijspersoneel is gestegen van negenendertighonderd
eind 2002 naar vijfduizend
eind 2004. Starters op de arbeidsmarkt zijn overigens
niet meegeteld in deze statistieken omdat
ze in de meeste gevallen niet in aanmerking
4
Werkloosheid lichting 2004
9% (630 personen)
pabo
7000 afgestudeerden
komen voor een werkloosheidsuitkering. Het
aantal openstaande vacatures is gedaald van
1260 in het derde kwartaal van 2003 naar
negenhonderd in het derde kwartaal van 2004.
Ongeveer twaalf procent van die vacatures is
geschikt voor beginnende docenten, terwijl een
jaar geleden nog 24 procent van de vacatures
openstond voor starters.
De minister wijt de verslechtering aan de
economische recessie en het grote aantal oalt-
Straksvoordeklas • MEI 2005
leerkrachten dat na de afschaffing van het
onderwijs in allochtone levende talen zonder
werk is komen te zitten. Vanaf 2007 stijgt de
vraag naar leraren weer sterk omdat veel oudere
docenten met (pre)pensioen gaan. Tot 2011 zijn
er volgens het ministerie van onderwijs honderdduizend
nieuwe leraren nodig.
Het is echter de vraag of de studenten die dit
jaar en komend jaar afstuderen al profiteren
van de toenemende vraag. (YvdM)
REKEN- EN TAALTOETS VOOR
ALLE PABO-EERSTEJAARS
Pabo-studenten krijgen voortaan aan het
begin van hun eerste studiejaar een toets om
te zien of zij voldoende kunnen rekenen en de
Nederlandse taal voldoende beheersen. Als
dat niet het geval is, krijgen zij nog een jaar de
tijd om deze vaardigheden bij te spijkeren.
(300 personen)
3%
(200 personen) 6%
4%
(200 personen)
Werkloosheid okt 2004
Werkloosheid feb 2005
lerarenopleiding vo/bve
5000 afgestudeerden
Wie na een jaar nog niet het instap-niveau
heeft bereikt, krijgt een bindend studieadvies
en moet de pabo verlaten. Dat hebben
Minister Van der Hoeven en de hogescholen
eind april afgesproken. De nieuwe toets wordt
al in september ingevoerd. (YvdM)

WISKUNDE
VERPLICHT
Wiskunde moet een verplicht vak blijven voor alle
havo-scholieren, vinden de hogescholen. Bij de
herziening van de tweede fase van het voortgezet
onderwijs in 2007 dreigt wiskunde te verdwijnen
als verplicht vak in het profiel cultuur & maatschappij.
Bij de andere drie profielen blijft
wiskunde wel verplicht. Naar schatting veertig
procent van de pabo-studenten heeft volgens de
Hbo-raad, de vereniging van hogescholen, het
profiel cultuur & maatschappij gevolgd. Zonder
wiskunde in hun pakket hebben zij onvoldoende
basis om het rekenonderwijs op de pabo te volgen.
Als wiskunde toch een keuzevak wordt in het
profiel cultuur & maatschappij moeten de hogescholen
gaan selecteren om de kwaliteit van het
onderwijs te handhaven, dreigt de Hbo-raad.
(YvdM)
STAGE OP DE ANTILLEN
‘CURAÇAOSE LEERLINGEN ZIJN NIET VOORUIT TE BRANDEN’
Ordeproblemen heeft ze niet, maar het kost haar veel energie
om leerlingen aan het werk te krijgen. Ellen van den Bosch doet
de docentopleiding beeldende kunst en vormgeving en loopt
momenteel stage op een middelbare school op Curaçao.
Eind januari vloog Ellen van den Bosch, vierdejaars bij de Hogeschool
Windesheim, naar Curaçao voor haar lio-stage van vijf maanden. Ze
geeft er wekelijks tien lesuren beeldende vorming aan vijf derde klassen
van een openbare havo/vwo-school. Niet het zonnige klimaat was voor
de studente doorslaggevend bij de keuze van haar stageplek. “Ik betrapte
mezelf erop dat ik in Nederland niet alles kon volgen van buitenlandse
kinderen, vooral als het gaat om religie en leefgewoonten. Op
Curaçao heb je te maken met veel verschillende culturen en nationaliteiten.”
Dat bracht aanvankelijk meteen een probleem met zich mee. “Ik had
veel moeite om de namen van leerlingen te onthouden. Ze hebben
namelijk namen die in Nederland niet veel voorkomen.” Ook met de
mentaliteit van leerlingen worstelt Ellen van den Bosch. “Ze zijn braaf,
rustig en netjes, maar zijn vaak niet vooruit te branden. Ze vragen zich
bij alles af waarom ze iets moeten doen. Er geldt hier een systeem van
ACHTTIEN MILJOEN EURO ZOEK
Wat hebben de lerarenopleidingen voortgezet onderwijs gedaan met achttien miljoen
euro die zij kregen om kleine opleidingen overeind te houden? De Onderwijsinspectie
en de auditdienst van het ministerie van onderwijs komen er niet achter.
De lerarenopleidingen en het ministerie sloten in
2001 een convenant, waarbij de hogescholen
achttien miljoen euro kregen om de bedrijfseconomische
positie van hun kleine lerarenopleidingen
te verbeteren. Dat convenant liep tot 2004.
Het goede nieuws is dat er sindsdien geen opleidingen
zijn gesloten en dat hun financiële situatie
is verbeterd, al blijft deze wankel. Het slechte
nieuws is, zo stellen de Onderwijsinspectie en
de auditdienst van het ministerie van onderwijs,
dat de hogescholen niet kunnen aangeven waar
zij die achttien miljoen euro precies aan besteed
hebben. De Hogeschool van Utrecht vormt hierop
een uitzondering.
De toezichthouders zijn niet blij met deze gang
van zaken. “Adequate verantwoording over de
Straksvoordeklas • MEI 2005
doelmatigheid en rechtmatigheid van de besteding
van geld, is een belangrijk kenmerk van
goed bestuur. De hogescholen ontvingen elk zo’n
2,5 miljoen extra subsidie: verwacht mag
worden dat zij de besteding daarvan adequaat
kunnen verantwoorden.”
De hogescholen wijzen erop dat in het convenant
niet duidelijk is aangegeven waaraan het extra
geld besteed zou moeten worden. Bovendien zijn
er vooraf geen afspraken gemaakt over manier
waarop de zij verantwoording zouden moeten
afleggen.
Minister Van der Hoeven is echter onvermurwbaar.
Zij eist dat de hogescholen vóór 1 juli
duidelijk maken waar de convenantsgelden zijn
gebleven. (RV/YvdM)
belonen, overal moet wat tegenover staan. Maar als ze eenmaal lekker
creatief bezig zijn, willen ze vaak niet meer stoppen.”
Over de kwaliteit van het onderwijs is ze erg te spreken. “Ze werken hier
gewoon volgens het Nederlandse onderwijssysteem en gebruiken
Nederlandse lesmethodes. Wel jammer is dat het materiaal en de huisvesting
beperkt en verouderd zijn.”
Ellen van den Bosch woont op Curaçao in een studentenhuis met twaalf
andere stagiairs. Wel een beetje afzien, vindt ze. Geen warm water,
geen wasmachine en er is weinig keukengerei. “En dat terwijl ik toch
285 euro per maand betaal. Voordeel is wel dat het erg ruim is en dat er
twee keer per week een schoonmaakster komt.” Ook is het erg gezellig
in huis. “Je maakt hier snel vrienden. Bovendien gaan we vaak samen
stappen en zo leer je ook weer nieuwe mensen kennen.”
Al is ze behoorlijk onder de indruk van haar stageplek, Ellen van den
Bosch zou zich niet definitief op Curaçao willen vestigen. “De sociale
voorziening zijn hier niet goed. Bovendien zou ik mijn familie en vrienden
erg gaan missen, denk ik.” Dus na haar opleiding gaat ze proberen
een baan te vinden in het Nederlandse voortgezet onderwijs. “Als dat
niet lukt, wil ik wel voor een tijdje bij een reclamebureau als grafisch
ontwerper werken. Maar ik ga voor een baan voor de klas!” (RH)
5

Nieuws
s
d UIT DE HOGESCHOOLPERSd
Plagiator gesnapt
opvoeding, hoewel de vijf bestaande sportacade- De Hogeschool van Amsterdam gaat verder met
Een vierdejaars van de lerarenopleiding wiskunmies zich verzetten tegen een nieuwkomer. Als de Efa. De Hogeschool Inholland begint nieuwe
de in Rotterdam moet een nieuwe scriptie minister Van der Hoeven haar plan doorzet om de lerarenopleidingen in Amsterdam, wellicht in
maken. Zijn werkstuk over de geschiedenis van verplichte drie uur gymnastiek in het voortgezet samenwerking met de Vrije Universiteit en
de wiskunde had hij volgens de examencommis- onderwijs af te schaffen, zijn er eerder minder Hogeschool Windesheim, de fusiepartner
sie in zijn geheel van internet geplukt. De stu- dan meer gymleraren nodig, vinden de vijf. De van de VU.
dent beweert dat hij ook informatie uit boeken HAN zet de plannen echter door. Als de overheid ✂ Havana 26
heeft gehaald en vindt dat hij alleen verzuimd de nieuwe lerarenopleiding niet financiert, wordt
heeft zijn bronnen te vermelden. Het college van het een particuliere opleiding.
Wisselwerkplekken
beroep van de Hogeschool Rotterdam stelde de ✂ Sensor 16
Na de zomervakantie zijn er per tien docenten
examencommissie in het gelijk. De student heeft
van de lerarenopleidingen in Zwolle nog maar
weinig meer inspanning verricht dan het down- Efa wordt Evha
zeven werkplekken. Windesheim Educatief voert
loaden en uitprinten van een tekst die niet de zijne De Educatieve faculteit Amsterdam (Efa) heet wisselwerkplekken in om de ruimte zo efficiënt
is. Een ernstig vergrijp voor een student die bin- vanaf 1 september Educatieve hogeschool van mogelijk te gebruiken. Het management denkt
nenkort zelf voor de klas staat, aldus het college. Amsterdam (Evha). De naamswijziging is een bovendien dat de open werkplekken de kennis-
✂ Profielen 28
gevolg van de breuk tussen de Hogeschool uitwisseling stimuleren. De docenten zijn minder
Inholland en de Hogeschool van Amsterdam. blij. Zij vrezen het rumoer en vinden het onhan-
Particuliere opleiding voor gymleraren De twee hogescholen hadden in 1996 hun dig dat ze steeds hun bureau moeten leeghalen.
De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen begint lerarenopleidingen in de Efa ondergebracht, ✂ Hsk Windesheim 14
in 2006 met een lerarenopleiding lichamelijke maar kregen onenigheid over de koers.
(advertentie)
6 Straksvoordeklas • MEI 2005

Uitslag Straksvoordeklas-tijdbestedingsenquête
Lerarenopleiding is
niet moeilijkèn niet zwaar
Carry Slee is de favoriete schrijfster van studenten
op de lerarenopleidingen. Gelukkig hebben ze ruim
de tijd om haar boeken te lezen. Uit de Straksenquête
blijkt dat er niet verschrikkelijk hard
wordt gewerkt op de pabo’s en lerarenopleidingen
voortgezet onderwijs. Tweederde van de geënquêteerden
heeft minder dan tien uur les in de week
en driekwart besteedt ook minder dan tien uur aan
opdrachten.
Tekst Robert Sikkes Beeld Typetank
Studenten van lerarenopleidingen vinden hun studie
niet moeilijk maar wel tijdrovend. Dat is het
cliché. Maar dat cliché heeft enige bijstelling
nodig, want misschien wordt er wel helemaal niet
zo hard gewerkt. NRC Handelsblad publiceerde
eind april een reportage over de Haagse pabo van
Hogeschool Inholland. De pabo-studenten klaagden,
net als andere Inholland-studenten, over het
geringe aantal lesuren. Maar niet alleen
Inholland-studenten hebben weinig contacturen.
Tweederde van de 114 studenten die de
Straksvoordeklas-tijdbestedingsenquête invulde,
heeft minder dan tien lesuren in de week.
Bovendien besteedt driekwart van de geënquêteerden
ook minder dan tien uur aan groepsopdrachten
of zelfstudie op school. Studenten
doen vervolgens wel wat meer thuis: een flinke
groep trekt daar meer dan tien uur per week voor
uit. Omdat door de vraagstelling onduidelijk
blijft hoeveel tijd de stages kosten – al lijkt dat
ook minder dan tien uur per week te zijn – ligt de
gemiddelde studielast op de lerarenopleidingen
ruim onder de norm van veertig uur per week.
Weinig contacturen en een lage zelfwerkzaamheid
lijken ook hand in hand te gaan. Opleidingen die
veel tijd programmeren in de vorm van lessen en
opdrachten, bewegen studenten tot meer zelfwerkzaamheid.
Zwaar vinden studenten hun opleiding dan ook
allerminst. Veertig procent vindt het een makkie,
35 procent vindt de opleiding niet makkelijk en
niet moeilijk en slechts een kwart beschouwt de
studie als zwaar. Studenten aan de lerarenopleidingen
houden dan ook flink wat tijd over voor
een stevige bijbaan. Maar liefst 83 procent van
de studenten klust bij, meestal voor het eigen
Tijdsbesteding studenten pabo en lerarenopleiding voortgezet onderwijs
Contacturen
38%
62%
Minder dan 10 uur per week
Meer dan 10 uur per week
Groepswerk/ individuele
opdrachten
27%
73%
Minder dan 10 uur per week
Meer dan 10 uur per week
Straksvoordeklas • MEI 2005
Thuiswerk
42%
levensonderhoud. De helft werkt minder dan tien
uur per week, de andere helft heeft een bijbaan
die meer vraagt en er zijn er die twintig uur per
week werken. De overgrote meerderheid werkt in
een winkel of supermarkt, maar een aanzienlijke
groep heeft werk in of aan de rand van het onderwijs
kunnen vinden. Ook de horeca is populair
als bijbaan.
Kletsen
Blijft er naast werken en studeren nog tijd over?
Jazeker, en in de vrije tijd is kletsen met
vriend(inn)en populair. En tv-kijken natuurlijk.
RTL 4 en Net 5 (GTST, Peking Express, Meiden
van de Wit) scoren daarbij het beste. Als het gaat
om favoriete schrijfsters steekt Carry Slee er met
kop en schouders bovenuit. J.K. Rowling en
Nicci French komen daar vlot achteraan. Terwijl
in het basisonderwijs de computer nog niet echt
enorm populair is, is die dat wel onder studenten.
Google, nu.nl, hotmail zijn de populairste
webadressen onder studenten, maar allerlei
didactische sites, zoals lesidee.nl en digijuf.nl,
worden eveneens druk bezocht. N
58%
Minder dan 10 uur per week
Meer dan 10 uur per week
De tien cd-bonnen van tien
euro zijn gewonnen door:
T. van Lee, Alkmaar
S. Huyben, Den Haag
L. Witte, Ouddorp
Janneke Oenema, Wapse
Germiek Verspuij, Zwolle
Melinda Fennema,
Koog aan de Zaan
Tanya van der Linden,
Hilversum
C. Wildeman, Rosmalen
Esther Smit, Venlo
Joske van Zomeren, Arnhem
7

Oud-leraren Peter Heerschop en Viggo Waas:
‘Lesgeven is de eerste
jaren heel erg eng’
Wekelijks trekken ze met hun optreden in Kopspijkers twee
miljoen kijkers. Sinds 1987 maken ze elk jaar een nieuwe voorstelling
met hun cabaretgroep NUHR (Niet Uit Het Raam). Maar
voor ze op het podium terecht kwamen waren Peter Heerschop
en Viggo Waas jaren gymleraar op een middelbare school in
Almere. “De eerste twee jaar waren de zondagavonden rampzalig.
Dan lag je wakker van alles wat je die week moest doen.”
Tekst Rineke Wisman Foto’s Rob Niemantsverdriet
Op de voordeur van een nieuwbouwhuis in
Amsterdam prijkt de naam van Peter Heerschop
gewoon op het naambordje. Aan pottenkijkers
stoort de bekende cabaretier zich niet. “Vaak
komen kinderen even voor het raam staan kijken.
Dan zwaai ik naar ze”, zegt hij.
Toen Peter Heerschop een jaar of zeven was, wist
hij al dat hij later gymleraar wilde worden. “Ik
was goed in sport en mijn gymleraar straalde uit
dat het een heel leuk vak was. Bezig zijn met
kinderen, bewegen, lesgeven. Het leek mij
prachtig.” De toelatingseisen voor de academie
voor lichamelijke opvoeding (alo) waren streng,
herinnert hij zich. “Naast een testdag met lichamelijke
oefeningen moesten we een opstel
schrijven en in een gesprek onze motivatie toelichten.
Eén op de acht werd aangenomen. Ik
was trots dat ik daar bij hoorde.”
Viggo Waas begon twee jaar later aan de alo. Hij
had de jeugdopleiding bij Ajax achter de rug,
maar zijn voetbalcarrière hield op bij het tweede
elftal. “Ik kon leuk voetballen, maar was niet
goed genoeg voor het eerste.” Daarna twijfelde
hij tussen een studie medicijnen en de alo. “De
testdag van de alo gaf de doorslag. Dat was zó
8
leuk”, zegt hij. “Bewegen en denken: daar horen
mensen mee bezig te zijn.” De alo bood die
mooie mix. “Het was half om half. Veel sport,
maar ook vakken als psychologie, filosofie en
sociologie. De helft van de klas viel uit door de
theoretische vakken.”
Heerschop en Waas hielden vol en gingen na hun
studie het onderwijs in. Peter werkte kort op een
lagere en een middelbare school. Daarna bleef
hij dertien jaar bij scholengemeenschap
Echnaton in Almere. Viggo werkte kort in het
mbo en daarna tien jaar bij Echnaton. “In die
tijd lagen de banen niet voor het oprapen. Peter
wees me twee keer op een vacature. Ik solliciteerde
en de tweede vacature was voor mij.”
Waar zijn jullie nu zoal mee bezig?
Peter: “De presentatie van Kopspijkers, columns
en dialogen schrijven en in september start een
nieuw televisieprogramma: De Vrienden van Van
Swieten. Hierin praten Viggo, Lebbis en ik met
sporters en wetenschappers om te kijken of we
Nederland naar de topdrie van het medailleklassement
kunnen krijgen.”
Naast rollen in Kopspijkers heeft Viggo momen-
Straksvoordeklas • MEI 2005
teel een bijrol in Rozengeur & Wodka Lime.
Viggo: “Met NUHR hebben we sinds 1987 elk
jaar een nieuwe cabaretshow gedraaid. We hebben
nu voor het eerst een paar maanden vrij.”
Hoe kijken jullie terug op het
leraarschap?
“Ik vond het leuk om met een klas iets te bereiken”,
vertelt Peter. Hoe? “Ik ging er vol in. Wierp
mezelf in de meute. Lim noemden we dat: leraar
in meute. Ik had negen klassen van 25 man,
maar probeerde in één of twee lessen alle namen
te kennen.” De lessen die hij goed voorbereidde,
waren het leukst. “Gewoon de oefenstof afdraaien
kon ook, maar dan had ik minder lol. Het is
een vak waar je volledig in moet gaan. Iedere les
die ik met weinig zin instapte, werd niks.”
Viggo vult aan: “Een goede voorbereiding is
essentieel. Kinderen hebben recht op honderd
procent van je aandacht.” Het echte lesgeven
leer je door elke dag voor zo’n groep te staan,
vindt hij. “Elk kind en elke klas is anders.
Daarop pas je je benadering aan.” Een goede
leraar heeft oog voor de zwakke en de sterkere
persoonlijkheden in een klas. “Met een vak als
gymnastiek is het belangrijk een veilig klimaat te
creëren waarin kinderen durven te falen.
Kinderen die klasgenoten uitlachen, moet je
aanpakken. Door ze aan te spreken, ze aan de
kant te zetten of een lager cijfer te geven. Daar
moet je gevoel voor hebben. Dat heb je of dat
heb je niet.”
Hoe gingen jullie om met
ordeproblemen?
Peter: “Het lesgeven moet je ervaren als een
spel. In de klas is het spel: strijden tegen de
leraar. De taak van de leraar is om daarin mee te
spelen. Zodra je denkt dat het persoonlijk is, zit

je in de problemen.” Om het spel goed te kunnen
spelen, moet je eerst een band opbouwen
met de klas. Door veel te praten. Aan te voelen
wat er speelt. “Als je die band eenmaal hebt, kan
je veel doen”, aldus Peter. “Ook zeggen: Ik ben
in een slechte bui en kan vandaag weinig hebben.
De eerste die iets raars doet, is vandaag
ongelooflijk de lul. Alvast excuses voor mijn
onredelijke gedrag, maar we beginnen en ik wens
jullie veel sterkte. Iedereen heeft wel eens een
slechte dag. Dat snappen ze best.”
Viggo: “De eerste weken leg je de basis van orde
in je eigen klas. Wees consequent. Stel regels op
en houd jezelf er ten minste vijf weken aan. Orde
houden heeft te maken met respect. Dat zit ’m
niet in het meneer zeggen, maar in de manier
waarop ze je benaderen.”
Peter: “Kinderen hebben door hoe je in je vel zit.
Ze weten precies wat de rol van de ander in
de klas is. We speelden ooit eens een rapportvergadering
na. Daarin wisten ze niet alleen
de leraar haarfijn neer te zetten. Ook zichzelf
schatten ze prima in.”
Waarin verschillen jullie van elkaar
als leraar?
Viggo: “Ik geef iets strakker les. Peter gaat meer
op zijn gevoel af. Heeft meer vertrouwen dat het
goed komt.” Peter: “Ik denk dat dat wel klopt.”
Wordt het makkelijker met
de jaren?
Peter: “Je krijgt routine. Leuk, maar daar kan je
niet blind op varen. Het ene jaar heb je drie heel
leuke klassen, het jaar daarop kan je zomaar een
mindere klas hebben.” Het lesgeven is de eerste
jaren heel eng, vindt hij. “Net als op een podium
staan. Je doet het vanuit ‘iets heel graag willen’
gekoppeld aan pure doodsangst: dat geeft het
lekkerste gevoel. Het is geweldig als het dan
goed gaat.”
Viggo denkt dat het leraarsberoep nu zwaarder is
dan tien jaar geleden. “De maatschappij is ingewikkelder.
Sommige mensen weigeren hun kinderen
op te voeden.” Als mentor kwam hij soms
bij ouders thuis. “Met moeder voerde ik het
gesprek, vader zat televisie te kijken. Mijn vrouw
doet de opvoeding, zei die man dan, ik werk.”
Peter en Viggo vinden het lerarenberoep nog
steeds geweldig. Viggo: “Het is dynamisch. Geen
dag is hetzelfde. Het klinkt misschien duf, maar
kinderen iets aanleren is het mooiste dat er is.”
Waas en Heerschop: Leraren in meute (Lim)
Minpunten zijn er ook. Een afknapper vond Peter
het hangerige en ongeïnteresseerde gedrag dat
pubers vaak eigen is. “Zaten we bijvoorbeeld bij
elkaar voor een sinterklaas- of kerstviering en het
enige dat ze dan riepen was: dit duurt toch niet
heel lang hè?” Viggo benadrukt dat het een
ongelooflijk zwaar beroep is: “Ik was altijd aardig
gesloopt na een dag lesgeven.”
Straksvoordeklas • MEI 2005
✷
Raden jullie je kinderen een
onderwijscarrière aan?
Viggo: “Het is een prachtig beroep. Als mijn zoon
het wil, komt ’ie er vanzelf achter of iets voor hem
is.” Peters vrouw werkt ook in het onderwijs.
Volgens hem is het onafwendbaar dat zijn dochter
haar achterna gaat. “Ik hoor haar al vaak zeggen
dat ze juf wordt en dan houd ik keurig mijn mond.
Ze lijkt me een hartstikke leuke juf.” N
9

De doorbraak van de
Daltonmaniertjes
Het Daltononderwijs groeit, maar ook steeds meer reguliere
scholen voeren Daltonmaniertjes in. Geen wonder dat ook
studenten warm lopen voor de bijna honderd jaar oude ideeën
van Helen Parkhurst. En daar spelen de hogescholen op in.
Vier pabo’s hebben een speciaal Daltonprogramma en de
Saxion Hogeschool wil een lector Daltononderwijs aanstellen.
Tekst Lisette Douma Foto’s Rob Niemantsverdriet
“Het Daltononderwijs is bijna een hype aan het
worden”, zegt René Berends, docent Nederlands
en opleider Daltononderwijs aan de Saxion
Hogeschool in Deventer. In de jaren zeventig
telde Nederland maar enkele tientallen
Daltonscholen. Op dit moment zijn er 224 basisscholen
en achttien scholen voor voortgezet
onderwijs die volgens het Daltonprincipe werken.
Jaarlijks komen er vijf à tien nieuwe Daltonscholen
bij.
Daltonscholen ontlenen hun beginselen aan de
mens- en maatschappijvisie van de Amerikaanse
Helen Parkhurst (1887- 1973). Zij kwam in
1904 als onderwijzeres te werken op een eenmansschooltje
waar ze les gaf aan veertig kinderen
variërend in leeftijd van 6 tot 12 jaar. Zij
zocht een manier om ieder kind zo optimaal
mogelijk les te geven. In haar begintijd gebruikte
ze de methode van Maria Montessori. In 1916
begon ze op de High School van Dalton,
Massachusetts, te experimenteren maar haar
eigen Laboratory Plan, later Dalton plan
genoemd. Parkhursts visie kenmerkt zich door de
principes zelfstandigheid, verantwoordelijkheid
en samenwerken.
In het reguliere onderwijs kom je deze principes
ook steeds vaker tegen. “Andere scholen voeren
ook Daltonmaniertjes in – het nieuwe leren”,
zegt Dick de Haan, Daltoncoördinator aan de
Theo Thijssen-pabo van de Hogeschool van
Utrecht. In het kader van het nieuwe leren zijn
basisscholen driftig aan het vernieuwen. Geen
klassikaal onderwijs meer, maar zelfstandig werkende
leerlingen, vaak met hulp van computers,
al dan niet in groepjes, onder begeleiding van
een mentor. “Nu er ogenschijnlijk minder verschillen
zijn tussen regulier- en Daltononderwijs
moeten de Daltonscholen zich meer profileren”,
stelt Berends van de Saxion Hogeschool.
Meetbaar
Om dat te doen wil de hogeschool in Deventer
een lector Daltononderwijs aanstellen. Deze
moet een onderzoeksprogramma opzetten. Het is
de bedoeling dat de lector deels wordt betaald
vanuit het landelijke fonds voor lectoraten en
deels door de Nederlandse Dalton Vereniging
(NDV). Formeel staat de komst van het lectoraat
nog niet vast. “Maar wij verwachten rond 1 januari
2006 de lector aan te kunnen stellen”, vertelt
Koen Groeneveld, ambtelijk secretaris van de
NDV. “De lector zou de verschillende fasen op de
ontwikkelingslijnen van Daltononderwijs meetbaar
kunnen maken, zodat je nog beter weet
waar je als school aan moet werken om je
Daltononderwijs verder te ontwikkelen.”
Is Daltononderwijs nu dan niet meetbaar?
Groeneveld: “Als het goed is, kun je een
Daltonschool onderscheiden door bijvoorbeeld
het gebouw. Er is veel ruimte voor het werken in
groepjes. En men ziet de leerling in het
Daltononderwijs als volwaardig individu, dat is
ook onderscheidend.”
Bovendien is het Daltononderwijs meer dan een
organisatorisch principe, benadrukt Berends van
Saxion. “Een Daltonschool moet leerlingen
opvoeden tot zelfbewuste, verantwoordelijke
mensen.” Hiervoor worden de Daltonprincipes
10 Straksvoordeklas • MEI 2005
ingezet. Leraren spelen daarbij een belangrijke
rol. “Ze moeten de knop omzetten. In het
Daltononderwijs zijn leerkrachten meer dan in
het reguliere basisonderwijs bereid om de onafhankelijkheid
van leerlingen te stimuleren”,
zegt De Haan van de Theo Thijssen Academie.
Om dit te doen, moet de leraar wel een Daltonmentaliteit
hebben. “Als je leerlingen meer
onafhankelijkheid geeft, neem je meer risico.
Je moet er dan op vertrouwen dat leerlingen die
onafhankelijkheid aankunnen. Je moet het aandurven.”
En dat kan lastig zijn. “De meeste leerkrachten
op een traditionele basisschool zitten
bovenop hun leerlingen. Een leerkracht op een
Daltonschool moet zijn leerlingen meer loslaten”,
vertelt Martin van Veelen, directeur van de
pc Daltonschool de Rietakker in De Bilt.
De knop moet dus om. Wie in het
Daltononderwijs gaat werken, moet weten of hij
dat kan. Sinds een aantal jaren kan een toekomstige
leraar op de pabo kennismaken met het
Daltononderwijs. Nederland telt momenteel vier
pabo’s waar studenten een door de NDV erkend
Daltonprogramma of een erkende Daltonafstudeerrichting
kunnen volgen.
In 1995 startte de Utrechtse Theo Thijssen
Academie met een Daltonprogramma. “Wij wilden
in de opleiding meer aandacht voor vernieuwingsonderwijs,
daarom hebben we samen met
de NDV dit programma aangeboden”, vertelt
De Haan. De inhoud van het Daltonprogramma
verschilt per pabo. Een door de NDV erkende
Daltonvariant moet minimaal vier studiepunten
tellen, wat gelijk staat aan 160 studie-uren.
Zelfstudie
Op de Theo Thijssen Academie kunnen studenten
in het tweede jaar kiezen voor het
Daltonprogramma. “Wanneer zij die keuze
maken, krijgen zij vrijstelling van een aantal
keuzevakken en maken zij kennis met een achttal
thema’s over het Daltononderwijs. Aan de
hand van die thema’s doen zij zelfstudie, geheel
in lijn met de Daltonwerkwijze. Door middel van
taken worden zij gestimuleerd om dingen uit te
proberen in de praktijk. Door het programma

Leerlingen van Daltonschool De Zeppelin in Barendrecht
krijgt het begrip zelfstandig werken vorm.”
Het Utrechtse Daltonprogramma duurt twee jaar.
Wie het volgt, moet ook stage lopen op een
Daltonschool. “Van alle Daltonscholen is geen
enkele hetzelfde. Je kunt niet alles leren over
Daltononderwijs uit een boek, je moet het in de
praktijk ondervinden”, zegt De Haan. Ook Koen
Groeneveld van de NDV, onderstreept het belang
van praktijkervaring. “Elke school uit de
Daltonprincipes anders. Zo is er bijvoorbeeld een
school die met dobbelstenen werkt. Wanneer een
leerling zijn dobbelsteen op een bepaald teken
legt, weet de leraar dat de leerling een vraag
heeft. Dat soort praktijkkennis leer je niet op
school.”
Toch is de stage op een Daltonschool niet bij
elke pabo een onderdeel van de Daltonvariant. In
Deventer bijvoorbeeld niet. “De school heeft die
wens wel, maar het is organisatorisch erg lastig”,
vertelt Berends van Saxion. In Deventer kan de
pabo-student namelijk pas in het vierde jaar voor
de Daltonvariant (in dit geval afstudeerrichting)
kiezen. Tegen die tijd heeft de student al drie
keer stage gelopen. “Studenten die de afstudeerrichting
kiezen, moeten wel met gerichte
vragen naar Daltonscholen toe. Op die manier
hebben ze in ieder geval eens zo’n school
bezocht.”
Wie het Daltonprogramma of de afstudeerrichting
afrondt, ontvangt een Daltoncertificaat. De
Educatieve faculteit Amsterdam, de Saxion
Hogeschool, de Theo Thijssen Academie en de
Hanzehogeschool zijn door de NDV gemachtigd
om certificaten uit te geven.
Erkenning
Steeds meer pabo-studenten zijn geïnteresseerd
in het certificaat. Aan de Saxion Hogeschool zijn
elk jaar twee groepen die de speciale afstudeerrichting
doen, dat zijn ongeveer zestig studenten.
Op de Theo Thijssen Academie is de groep
groter. “Twee jaar geleden waren er ongeveer 35
studenten die het programma volgden. Nu zijn
dat er 130”, zegt De Haan. En ook de NDV constateert
groei. Groeneveld: “Er komen meer
basisscholen die erkend willen worden als
Daltonschool. Daarmee samenhangend zijn er
steeds meer pabo’s die bezig zijn met
Daltononderwijs en die erkenning willen.”
Wat is nou precies de meerwaarde van een
Daltoncertificaat? “Op een reguliere basisschool
is het Daltoncertificaat handig”, vertelt De Haan
Straksvoordeklas • MEI 2005
van de Theo Thijssen Academie. “Doordat reguliere
scholen meer Daltonmaniertjes invoeren,
komt kennis over het Daltononderwijs op de
gewone basisschool ook goed van pas.” Maar de
meeste studenten kiezen voor de Daltonvariant
omdat zij in de toekomst les willen geven op een
Daltonschool. “Als leraar word je met een certificaat
aantrekkelijk voor een Daltonschool.”
Maar een leraar heeft geen certificaat nodig om
aangenomen te worden op een Daltonschool.
“Met een pabo-diploma kun je in principe op
elke basisschool aan de slag”, zegt De Haan. De
meeste leerkrachten op een Daltonschool hadden
geen certificaat op zak toen ze werden aangenomen.
Dat is niet verwonderlijk, het
Daltoncertificaat is niet veel ouder dan tien jaar.
Maar er is een inhaalslag aan de gang. Op de pc
Daltonschool de Rietakker bijvoorbeeld hebben
alle leraren inmiddels het certificaat gehaald.
Toch is dat certificaat niet het belangrijkste,
denkt De Haan van de Theo Thijssen Academie.
“Ik denk dat een leerkracht uiteindelijk op een
Daltonschool het verst komt als hij een echte
Daltonmentaliteit heeft. En ik hoop dat het
Daltonprogramma studenten in staat stelt te ontdekken
of zij die mentaliteit hebben.” N
11

zet hem op!
jakka
je kan het
hou vol!

Lukt het een beetje?
Coaches moeten beginnende
docenten binnenboord houden
Beginnende docenten krijgen vaak de moeilijkste klassen en worden vervolgens aan hun lot overgelaten.
“Ik had maar veertien leerlingen, maar had er mijn handen aan vol. Een aantal leerlingen
had adhd en pdd-nos, maar dat was me niet verteld.” Een kwart van de starters haakt binnen vijf
jaar teleurgesteld af. Gelukkig beginnen scholen in te zien dat jonge docenten steun en begeleiding
nodig hebben. “Het scheelt al zo veel als iemand eens vraagt of het een beetje lukt.”
Tekst Els Heuts Beeld Typetank
“Ook al gingen mijn lessen soms voor geen
meter, ik wist dat de school achter me stond en
dat geeft zoveel steun”, vertelt Ciska Pouw (24).
In 2001 ging ze aan de slag op een groene
vmbo-opleiding als docent biologie. “In het
begin had ik iedere week een gesprek met mijn
coach, een collega die ook biologie gaf. Later
werd dat een keer in de twee weken. Dat was precies
goed voor mij. Als ik ergens mee zat, kon ik
bij haar terecht.”
Vijf tot 23 procent van de jonge leraren keert het
onderwijs binnen vijf jaar de rug toe. In het basisonderwijs
is de uitval het kleinst; zo’n zes procent
van de leerkrachten onder de dertig houdt het
binnen een paar jaar voor gezien. In het voortgezet
onderwijs haakt ongeveer één op de tien
beginners af. In de bve-sector is de uitval schrikbarend
hoog, daar houdt zestien tot 23 procent
van de jonge docenten op voor z’n dertigste.
De hoge werkdruk en te weinig ondersteuning en
begeleiding op de werkplek zijn de belangrijkste
redenen voor vertrek, weet Ciska Pouw. Ze werkt,
naast haar 0,8 baan in het onderwijs, een dag
per week als beginnersconsulent bij de
Algemene Onderwijsbond en heeft regelmatig
contact met jonge docenten. “Ons beroep is heel
complex. Je hebt nauwelijks tijd om je in te werken.
Vanaf de eerste dag moet je het goed doen,
anders heb je een bak met herrie. Bijna iedere
docent heeft in het begin ordeproblemen. Als het
niet lekker loopt en je krijgt geen steun van
school, denk je al snel: geef mijn portie maar aan
Fikkie. Het scheelt heel veel als je in die beginperiode
goed wordt opgevangen.”
Maar ondersteuning en begeleiding van jonge
docenten is nog lang niet vanzelfsprekend. Tanja
van de Camp (25) heeft dat aan den lijve ervaren.
Tijdens haar studie kon ze voor drie maan-
Straksvoordeklas • MEI 2005
den aan de slag als docent biologie op een vmboschool.
“Het was daar een rommeltje”, vertelt ze.
“Ik moest het allemaal zelf uitzoeken en kon bij
niemand terecht. Ik had maar veertien leerlingen
in mijn klas, maar had er mijn handen aan vol.
Een aantal leerlingen had adhd en pdd-nos.
Maar dat was me niet verteld, daar kwam ik pas
later achter. De school wilde graag dat ik bij hen
mijn lio-stage zou doen, maar dat zag ik helemaal
niet zitten.”
Uitwisselen
Sinds afgelopen september werkt Tanja van de
Camp bij het Zwijsencollege in Veghel en wordt
ze intensief begeleid. “Ik heb een coach op mijn
vakgebied en een coach bij wie ik voor andere
zaken terecht kan. Zij komen regelmatig in mijn
lessen kijken. Verder zijn er bijeenkomsten met
de andere nieuwe docenten waar we ervaringenn
13

Zeventig procent van
de basisscholen heeft
geen begeleidingsprogramma
voor
beginnende leraren
Coaching komt steeds meer in beeld
Met grote lerarentekorten in het verschiet, wil minister Van der Hoeven de uitstroom van
jonge docenten zoveel mogelijk beperken. In 2007 moet de uitval met tien procent zijn
teruggebracht. Steeds meer scholen zien het belang van begeleiding in. Ons Middelbaar
Onderwijs (OMO), dat 45 scholen voor voortgezet onderwijs in Noord-Brabant bestuurt,
beschouwt de begeleiding als ‘een kwestie van goed werkgeverschap’. Vanaf september
2005 biedt OMO trajecten aan waarin coaching en scholing samen worden gebracht. Nu
wordt het nog aan de scholen zelf overgelaten hoe ze starters opvangen.
Het Zwijsencollege in Veghel (aangesloten bij OMO) is al acht jaar bezig met het begeleiden
van beginnende docenten. Elke starter heeft een begeleider vanuit de sectie en een coach
voor de algemene zaken. Beide begeleiders bezoeken regelmatig de lessen en geven feedback.
Daarnaast zijn er themabijeenkomsten. Binnen tien maanden vindt er een beoordeling
plaats, maar dat oordeel wordt niet uitgesproken door de begeleiders. “Begeleiding en
beoordeling zijn gescheiden”, vertelt Hans van Oosteren, een van de twee coaches die het
Zwijsencollege heeft aangesteld. “Anders kan de begeleiding bedreigend zijn.”
De stichting Carmel, die dertien scholengemeenschappen bestuurt, is twee jaar geleden
begonnen met het opzetten van begeleidingsteams. Het team bestaat uit een interne begeleider
die voor twee dagen per week is aangesteld en een aantal coaches die één dag in de
week zijn vrijgeroosterd. Zij nemen de jonge docenten onder hun hoede en bieden een
begeleidingsprogramma aan. “Goede begeleiding heeft enorme meerwaarde voor de
docent”, vertelt Jeltje Dorgerlo, projectleider Opleiden in de school. “Het is essentieel dat
starters weten waar ze terecht kunnen en dat duidelijk is dat ze niet direct alles hoeven te
weten en te kunnen.”
De openbare basisscholen in Hilversum bieden sinds vier jaar een intensief, verplicht begeleidingsprogramma
aan. Voor iedere starter is een draaiboek ontwikkeld en er zijn vier externe
mentoren aangesteld. Elke starter heeft een interne coach, een mentor en neemt deel
aan bijeenkomsten met een netwerkgroep. De mentor bezoekt de starter een keer in de drie
weken. Een van die mentoren is Henk van Amerongen. “Coaching komt steeds meer in
beeld”, stelt hij. “Maar het beroep is ook een stuk zwaarder geworden.” Hij benadrukt het
belang van externe mentoren. “Door hun onafhankelijke positie waarborg je de vertrouwelijkheid
van de gesprekken. Op deze manier kunnen we veel starters binnenboord houden.
Mensen solliciteren zelfs bij ons vanwege het verplichte mentorprogramma.”
14 Straksvoordeklas • MEI 2005
uitwisselen en casussen behandelen.” Het
Zwijsencollege werkt al acht jaar met een begeleidingstraject
voor jonge docenten (zie kader
Coaching steeds meer in beeld). “Ik heb nu beter
contact met mijn collega’s en veel meer plezier
in mijn werk”, stelt Tanja. “Het is heel fijn om te
weten dat je altijd op iemand kunt terugvallen.”
Zeventig procent van de basisscholen beschikt
niet over een deugdelijk plan voor de begeleiding
van startende leraren. Evelien Hoogendoorn (37)
zou al heel blij zijn als de school af en toe bijpraatmomenten
zou organiseren. In juli 2004 is
ze afgestudeerd aan een verkorte pabo-opleiding.
Na haar afstuderen was het een dag hier en
een dag daar invallen. Dat viel haar niet altijd
mee. “Ik ben niet de enige bij wie het soms een
rommeltje is. Als invaller lopen je lessen bijna
nooit goed omdat je de klas niet kent. Maar als je
dan aan jezelf gaat twijfelen, wordt het van
kwaad tot erger.” Om toch ervaringen uit te
kunnen wisselen heeft ze in Groningen een
intervisiegroep voor beginners opgezet. Een keer
in de twee maanden komt de groep bij elkaar.
Als invaller voelde ze zich soms gebruikt. “Je
moet à la minute opdraven en het zijn vaak de
moeilijkste klassen die je krijgt. Want waar worden
leerkrachten het vaakst ziek? In moeilijke
klassen.” Ze kreeg niet veel steun van de scholen
waar ze als invaller werkte. “Eigenlijk moet er
iemand zijn die je opvangt en vertelt wie de
moeilijke leerlingen zijn. En het scheelt al zo
veel als ze vragen of het een beetje lukt.”
Uit de wind
Sinds februari vervangt ze een leerkracht die met
zwangerschapsverlof is. Evelien vindt het een
verademing om nu haar ‘eigen groep’ te hebben.
“Ik werk op een kleine school in Friesland en heb
twaalf leerlingen. Ik word een beetje uit de wind
gehouden en dat is heel prettig. Ik hoef bijvoorbeeld
geen remedial teaching te doen. De
deuren tussen de lokalen staan open en dat
maakt het makkelijker om om hulp te vragen.”
Ze heeft inmiddels geleerd niet te hoge eisen
aan zichzelf te stellen. “Je kunt het niet voor
honderd procent goed doen, je moet zelfs niet
streven naar negentig procent. Zo’n eerste jaar
vreet energie. Je moet dus vooral niet in commissies
gaan zitten.”
Ook in landen als Engeland, Frankrijk, Canada
en de Verenigde Staten is de uitval onder jonge
docenten groot. Daarom hebben deze landen
speciale begeleidingsprogramma’s ontwikkeld

voor starters. Ze staan bijvoorbeeld minder uren
voor de klas (zie kader Minder uren, toch een volledig
salaris). In Nederland zijn de regelingen
niet zo riant. Daarom kiezen veel beginnende
docenten bewust voor een deeltijdbaan. “Ik ken
bijna geen beginner die fulltime werkt”, stelt
Ciska Pouw. Zelf moet ze er ook niet aan denken
om 26 lesuren te draaien. “Twintig uur is al heel
vermoeiend. Dat betekent dat je ook geen fulltime
salaris hebt, terwijl je er heel veel energie
insteekt.”
Gerrit van de Kolk (24) vindt het ‘heel gaaf’ om
voor de klas te staan, maar een volledige aanstelling
raadt hij iedere starter af. Deze zomer studeert
hij af, maar hij staat inmiddels al weer bijna
vier jaar voor de klas. Op het Zwolse Carolus
Clusius geeft hij negentien uur per week aardrijkskunde
en is hij mentor van een klas. “Ik heb een
collega met een volledige aanstelling. Dan ben je
alleen maar lesboer en kun je er niets bijdoen. Ik
vind het juist heel leuk om mentor te zijn. Met een
volledige baan zou ik dat er niet bij kunnen hebben.
En dan moet je ook steeds nee zeggen als je
gevraagd wordt voor zaken als het voorbereiden
van excursies en feestavonden. Daar vragen ze
vaak de jonge docenten voor omdat ze ervan uitgaan
dat die frisse ideeën hebben.”
Vrijgeroosterd
Sanneke Rook (24) werkt sinds dit schooljaar op
de openbare Fabriciusschool voor basisonderwijs
in Hilversum en is vrijgeroosterd voor extra taken
zoals de sinterklaas- en kerstcommissie. “De
werkdruk is hoog”, vindt ze. Tot een maand geleden
werkte ze vier dagen, nu drie dagen. “Maar
op mijn vrije dag ben ik ook bezig met school.
Naast je lessen komen er nog zo veel dingen bij.
Hoe je bijvoorbeeld een rapport schrijft. Dat kost
in het begin erg veel tijd. Dat leer je niet tijdens
je stages.” Met haar vragen kan Sanneke terecht
bij haar mentor die daarvoor een keer in de twee
weken een hele dag is vrijgeroosterd. Daarnaast
heeft ze nog een externe begeleider en een
aantal bijeenkomsten van haar mentorgroep.
“Van studiegenoten hoor ik wel eens dat ze in
het diepe worden gegooid, maar ik ben heel goed
opgevangen, ook door mijn collega’s.” Ze vindt
het heerlijk om voor de klas te staan, maar wil
het liefst vier dagen per week werken. “Een fulltime
baan vind ik te zwaar.”
“De eerste drie maanden was ik iedere dag
bekaf”, vertelt Ramon Groenendijk (26). Hij studeerde
Nederlands en literatuurwetenschappen
en begon zonder enige onderwijservaring afgelopen
september als docent Nederlands. Hij koos
bewust voor het Veghelse Zwijsencollege vanwege
de goede opvang voor beginnende docenten.
“Met dertig van die kinderen is het in het begin
politieagentje spelen. Mijn begeleider vanuit de
sectie kwam vaak in mijn lessen kijken. Ik kreeg
tips om orde te houden en dan merk je dat sommige
dingen bij jou werken en andere niet. Door
die begeleiding heb ik veel meer zelfvertrouwen
gekregen.” Ramon heeft inmiddels twee positieve
beoordelingen gekregen en is begonnen met
een eerstegraadsopleiding om zijn onderwijs-
Minder uren, toch een volledig salaris
Straksvoordeklas • MEI 2005
In Frankrijk krijgen
starters een volledig
salaris terwijl ze
maar eenderde van
het aantal uren voor
de klas staan
bevoegdheid te halen. “Ik ben heel tevreden met
mijn baan. Ik wilde aanvankelijk een onderzoeksbaan
bij de universiteit, maar daar ben ik
helemaal niet meer mee bezig.”
De AOb organiseert op 1 juni een evenement
voor beginnende leraren en studenten.
Meer informatie vind je op pagina 22.
Niet alleen in Nederland haken jonge docenten voortijdig af. Ook Engeland, Frankrijk,
Canada en de Verenigde Staten kampen met dit probleem. Daarom hebben deze landen
veel energie gestoken in het opzetten van begeleidingsprogramma’s, die in lengte variëren
van één tot drie jaar. De gedachte is dat starters meerdere jaren nodig hebben om zich het
vak eigen te maken. De beginnende docent volgt cursussen en workshops en krijgt een ervaren
mentor toegewezen.
Elk land heeft zijn eigen programma ontwikkeld, maar gemeenschappelijk is dat de starter
minder uren voor de klas hoeft te staan, terwijl hij wel voor een fulltime baan wordt uitbetaald.
Frankrijk gaat daarin het verst; een volledig salaris terwijl de starter maar eenderde
van het aantal uren voor de klas staat. In Engeland werkt een beginner tien procent minder
dan zijn ervaren collega. Daarnaast worden starters ook ontzien door ze bijvoorbeeld niet
voor een lastige klas te zetten of te ingewikkelde taken te geven.
Voor het grootste deel financiert de staat de begeleidingsprogramma’s. De ervaring heeft
namelijk geleerd dat die investering loont. Leraren die goed worden gecoacht, stromen veel
minder snel uit. In Californië leverde het begeleidingsprogramma een verbluffend resultaat
op. Hield voordien de helft van de starters het binnen vijf jaar voor gezien, nu werkt na twee
jaar 94 procent van de beginners nog steeds in het onderwijs.
15

Communiceer
Negen tips
OMGAAN MET OUDERS
Hoe ouder de kinderen worden die je in je klas hebt, hoe minder vaak je hun ouders tegenkomt.
Maar elke leraar krijgt hoe dan ook met ze te maken: ouders die vinden dat jij slecht met hun kind
omgaat, die zichzelf veel meer deskundigheid toedichten over hun kind dan hun docent of die
gewoon erg met hun kind meeleven. Hoe ga je daarmee om? “Wees duidelijk”, zeggen ervaren
docenten. “En práát met ze.” Tekst Hanne Obbink
2
1
Praat met ouders. Dat is regel één, zegt iedere
ervaren leraar. Natuurlijk is communicatie een
zaak van de hele school. Een goede schoolgids
die met ouders doorgenomen wordt als ze hun
kind aanmelden, is alvast stap één. Een regelmatige
nieuwsbrief die ouders op de hoogte houdt
van wat er op school aan de hand is en wat er van
hen verwacht wordt, kan stap twee zijn. Maar ook
als individuele leerkracht kun je veel doen om te
zorgen dat ouders weten waar ze aan toe zijn. En
dat kan in heel simpele dingen zitten. Houd bijvoorbeeld
duidelijk vast aan de regel dat ouders
die hun kind de klas in brengen stipt om half
negen weg moeten zijn. Maar ook over de prestaties
van een kind kan je maar beter duidelijk
zijn. “Als je steeds zegt dat Pietje het prima doet
en hij moet vervolgens naar het vmbo, dan snappen
ouders dat niet”, zegt Jaap Eringa, docent
aan een basisschool in de Amsterdamse
Bijlmermeer. “Als zo’n mededeling over het vervolgonderwijs
als een verrassing komt, dan is er
al eerder iets misgegaan in de communicatie
met ouders.”
2
Bemoei je niet met de
opvoeding
Gedrag van kinderen in je klas heeft vaak alles te
maken met hoe ouders thuis met hun kinderen
omgaan. En soms zul je misschien aandrang voelen
om eens een hartig woordje met ouders te
spreken, omdat je vindt dat ze meer werk zouden
moeten maken van de opvoeding. “Dan begeef je
je op glad ijs, daar moet je heel voorzichtig mee
zijn”, zegt Eringa. “Natuurlijk ben je in je klas
soms ook bezig met opvoeden. Zodra kinderen
bij mij over de drempel stappen, moeten ze zich
gedragen volgens mijn regels. Maar buiten de
klas houdt je invloed op. En je verantwoordelijkheid
trouwens ook.”
16 Straksvoordeklas • MEI 2005
1
1 Laat je geen verantwoordelijkheden
in de schoenen
schuiven
3
2
Ouders willen nogal eens dat jij als leerkracht nu
juist voor hun kind speciale aandacht hebt. Dat
kan uiteraard maar zeer ten dele. “Ouders vragen
me wel eens: belt u ons even als er iets misgaat
met ons kind”, zegt Wim Konijnenberg, leraar
aan het Christelijk Lyceum in Zeist. “Maar die
vraag kaats ik altijd terug. Mijn telefoonnummer
staat in de schoolgids, ze kunnen me altijd bellen.
Ik wil ook niet buiten mijn leerlingen om
met ouders bellen. Dan laat ik ze niet in waarde.”
24

1
Trek je niets aan van geklets in
de wandelgangen
Veel ouders houden er waarschijnlijk een mening
op na over de leerkracht van hun kind. En daar
praten ze onderling vast ook over, bijvoorbeeld als
ze op het schoolplein staan te wachten bij het uitgaan
van de school. Trek je daar niets van aan.
“Er is altijd wel een ouder met het een of ander
oordeel over je, en er zijn altijd wel andere ouders
die bereid zijn daarin mee te gaan”, zegt Eringa.
“Daar moet je een beetje bovenstaan. Je hebt er
pas mee te maken als ze naar je toekomen.”
15 2
Serieuze problemen? Zorg dat
je goed beslagen ten ijs komt
Heb je te maken met een kind met bijvoorbeeld
dyslexie of iets anders wat speciale zorg vereist,
zorg dan dat je goed beslagen ten ijs komt in het
gesprek dat je daarover met ouders voert. Zorg
bijvoorbeeld dat je weet wat de intern begeleider
ervan vindt en wat een remedial teacher te bieden
heeft. “Het scheelt veel als je goed weet wat
je met een leerling van plan bent,” zegt Evelien
Kroon, basisschooldocente in Putten. Belangrijk
is ook dat de school in de loop van de tijd goed
bijhoudt wat er met elke leerling aan de hand is.
“Je hoort ouders wel zeggen: had de school daar
niet allang iets aan moeten doen!?”, zegt Kroon.
“Dan is het belangrijk dat je weet wat de school
in het verleden al met een leerling heeft gedaan.”
26 1
Geef ouders ook de ruimte om
te praten over hun kind
Zeker als je slecht nieuws te melden hebt over
een kind, is het verstandig er rekening mee te
houden dat ouders daarvan zullen schrikken.
Geef ze dus ook ruimte voor die gevoelens, zegt
Kroon. “De mededeling dat een kind blijft zitten,
kan hard aankomen. Ouders hebben vaak even
tijd nodig om dat te verwerken en te accepteren.”
Neem dan ruim de tijd om met ouders over
hun kind te praten. En kom niet te snel aanzetten
met de oplossingen die je zelf al bedacht
hebt. “Dan sla je dat acceptatieproces over.” Sta
open voor ouders, zegt ook Wim Konijnenberg.
Heel veel ouders ziet hij nooit. Maar áls ze
komen om te praten, is daar een reden voor.
“Ik begin dus nooit te vertellen, ik begin altijd
met een heleboel vragen.”
17 2
Boze ouders? Ga nooit in de
tegenaanval
Ouders zien zichzelf vaak ook als de grootste
deskundigen als het om hun kind gaat. Niet ten
onrechte, uiteraard. Het komt voor dat ze daarom
met enige verontwaardiging reageren op wat jij
hen over hun kind te vertellen hebt. “Hoe haal je
het in je hoofd!? Dat krijg ik wel eens te horen,
ja”, zegt Eringa. “Dat moet je niet persoonlijk
opvatten. Gewoon rustig blijven. Blijf hoe dan
ook on speaking terms.” Ouders zijn soms
gewoon hartstikke boos, weet ook Thera van der
Vooren van Buro van der Vooren, dat trainingen
geeft aan leraren die met agressie te maken krijgen.
“Maar ga nooit in de tegenaanval. Zeg dus
niet: wij doen toch ook ons best, of iets dergelijks”,
zegt zij. “Geef ouders de ruimte om hun
woede te luchten. Spiegel, herhaal wat ouders
zeggen, laat merken dat je hun woede ziet. En
houd dat vol tot de spanning eraf is. Daarna valt
er meestal wel weer te praten.”
Straksvoordeklas • MEI 2005
2
2 8
Agressieve ouders?
Trek je grenzen
Soms gaan ouders een stap verder. Ze worden
grof en beledigend of zelfs fysiek bedreigend.
Dan werkt het niet langer om ouders de ruimte te
geven, zegt Van der Vooren, dan moet je een
grens trekken. “Zeg dan: u beledigt mij, ik wil
níet dat u dat doet”, zegt zij. “Daarna kan je misschien
zeggen: ik zie wél dat u daar en daar boos
over bent.” Helpt dat niet, herhaal dan je boodschap.
En geef uiteindelijk ook aan welke consequentie
je trekt. “Zeg dan bijvoorbeeld: als u niet
stopt, beëindig ik dit gesprek.” Voor ouders die
zich zo gedragen is de stap naar fysiek geweld
dan nog maar klein. Ga dus weg zonder zo
iemand je rug toe te keren, raadt Van der Vooren
aan en haal er een collega bij.
19 2
Ben je onzeker? Haal er
iemand bij
Dat kan je trouwens ook al doen voor het gesprek
begint. Je zult als beginnende leraar te maken
krijgen met ouders die soms een jaar of twintig
ouder zijn dan jij. Als zich dan problemen voordoen
met een kind in je klas en het is nodig daarover
met de ouders een gesprek te voeren, dan
kan het best zijn dat je je onzeker voelt. Schaam
je er dan niet voor om een collega te vragen bij
zo’n gesprek aanwezig te zijn. “Dat kan soms
heel verstandig zijn”, zegt Eringa. “Of voer dat
gesprek in de kamer van de directie. Dat straalt
meteen wat meer gezag uit.”
17

MARNA
&
Ze waren zelf lastige leerlingen, maar MARNA: “Onderbouwdocenten zijn vaak wel een MARNA: “Ik was, net als iedereen, heel verbaasd.
kozen, via een omweg, uiteindelijk allebei beetje maf. Ze kunnen lekker gek doen. Dat past Maar ik denk dat hij met pubers wel goed is. Hij
voor het onderwijs, het vak van hun
wel bij mij.”
gaat er in elk geval helemaal voor.”
moeder. Marna Agaatsz (23) is tweede- OLAV: “Ik geloof dat je voor elk type onderwijs wel OLAV: “Ik vind pubers fantastisch. Ze schoppen
jaars op de pabo van de Hogeschool van een beetje gek moet zijn.”
overal tegenaan en ik probeer die energie een
Amsterdam, Olav (25) is daar derdejaars MARNA: “Daar ben ik het mee eens.”
beetje om te buigen naar iets positiefs.”
op de lerarenopleiding Engels. Een
OLAV: “Het heeft te maken met creativiteit. MARNA: “Ik vind het wel grappig dat hij ook het
interview met broer en zus. “Voor het Leraren denken anders. Je moet leerlingen berei- onderwijs in gaat, maar we hebben het er met
onderwijs moet je een beetje gek zijn.” ken en dat kan alleen als je creatief met de stof elkaar eigenlijk niet veel over.”
omgaat.”
OLAV: “We zien elkaar ook niet zo vaak. We heb-
Tekst Eva Prins Foto Joost Grol
MARNA: “Creatief en enthousiast.”
ben het allebei hartstikke druk met studie, stage,
OLAV: “Ik hoor ook vaak: wie kiest er nou voor het vrienden, bijbaantje.”
OLAV: “Jij voor de klas? De grootste losbol die er onderwijs? En zeg nou zelf: wie gaat er nou voor MARNA: “En ik woon op kamers in Amsterdam en
rondloopt! Hoe vaak ik dat niet heb gehoord. z’n lol voor 25 wolven staan die jou op willen hij (weer) thuis in Lelystad. We werken bovendien
Iedereen stond verbaasd van mijn keus.”
eten. Daar moet je toch een beetje gek voor zijn?” natuurlijk allebei met een heel andere doel-
MARNA: “Bij mij niet. Ik heb altijd iets gehad met MARNA: “Ik had mezelf niet in de klas willen hebgroep.” kinderen. Ik stond vroeger al schooltje te spelen ben!”
OLAV: “Misschien dat het straks anders wordt als
en heb altijd veel geholpen bij mijn moeder op OLAV: “Ik mezelf ook niet. Ik was bepaald geen jij in je derde jaar de minor over onderwijs binnen
school. Op de mbo-opleiding sociaal pedagogisch lieverdje. Ik was er nooit. In 4-havo zou ik voor de het vmbo gaat doen.”
werk heb ik ook de specialisatie onderwijs tweede keer blijven zitten. Toen moest ik van MARNA: “Ja, dat lijkt me heel leuk.”
gevolgd.”
school af. Ik ken echt alle spijbeltrucjes.” OLAV: “Het is ook heel leuk. Als je ziet hoe ze de
OLAV: “Ik vond het grappig dat Marna voor de MARNA: “De te laat-smoesjes ken ik ook wel. Ik middelbare school binnenkomen en hoe ze na
pabo koos. Drie mensen uit ons gezin in het was ook geen makkelijke puber. Ik zat alleen een jaar naar de tweede gaan. Je ziet ze echt
onderwijs. Wie had dat ooit gedacht!”
maar lol te trappen.”
enorm groeien. Dat vind ik schitterend.”
MARNA: “Onze moeder is kleuterleidster. Tijdens
het eten hoorden we altijd haar enthousiaste verhalen.
Dat heeft op mij wel invloed gehad.”
OLAV: “Op mij niet. Ik heb ook niets met kinderen
tot twaalf jaar. Die vind ik alleen maar irritant en
kleuters helemaal.”
MARNA: “Ik heb zelf ook minder met kleuters. Bij
kleuters ben je meer verzorgend bezig. Ik wil liever
echt lesgeven.”
OLAV: “Ik kan me echt niet in kleine kinderen verplaatsen.”
OLAV: “Na de havo ben ik naar het mbo gegaan,
maar dat heb ik ook niet afgemaakt. Toen kreeg ik
baantje als teamleider bij een call center. Nadat
het call center failliet ging, ben ik bewaker geworden
en daar begon ik na te denken: wat wil ik nou
echt? Wat ligt me goed? Toen kwam ik bij het
onderwijs uit. Ik geef al sinds mijn zestiende les
in pencak silat, een Indonesische verdedigingsport.
Ik vind het leuk om dingen goed uit te leggen
en Engels was mijn beste vak. Zo werd het de
lerarenopleiding Engels.”
18 Straksvoordeklas • MEI 2005
MARNA: “Die enthousiaste verhalen hebben mij
denk ik wel aangestoken om het ook op het vmbo
te willen proberen.”
OLAV: “Het is ook een beetje idealisme. Ik wil kinderen
iets meegeven, iets bijbrengen.”
MARNA: “Dat je misschien een klein steentje bij
kan dragen om ze een goede start te geven. Dat
heb ik ook. En daarnaast vind ik het gewoon leuk
om met kinderen om te gaan. Ze zijn puur en
direct.” N

OLAV

advertentie kennisnet

WIJZE
Beste Wijze Wies,
Op mijn pabo zijn ze dit jaar overgeschakeld op
een heel nieuw systeem. Het heet competentiegericht
onderwijs. Ik vind het nogal vaag allemaal.
Je moet aan de hand van leervragen je
eigen ontwikkeling sturen. Ik had op het formulier
van mijn persoonlijk ontwikkelingsplan maar
een paar leervragen opgeschreven. Aan al die
andere competenties wilde ik pas volgend jaar
gaan werken. Deze opleiding duurt toch lang
genoeg. Ik dacht ook dat ik dat zelf mocht weten.
Per slot moeten we onze ontwikkeling nu helemaal
zelf sturen. Mijn studiebegeleider keurde
dit plan echter af. Ik moet bij alle competenties
uitgebreide leervragen hebben. Ik baal er
flink van. Wijze Wies, wie stuurt nu eigenlijk.
De opleiding of ik?
Huub
Beste Huub,
Het woord zelfsturing betekent in hogeschooltaal
niet dat je zomaar ergens mag beginnen en zomaar
ergens uit mag komen. De opleidingen
hebben het einddoel en alle tussenniveaus zelfs
beter gedefinieerd dan ooit. Dat betekent dat de
eindbestemming en de tussenhaltes vastliggen,
maar dat de route door de student bepaald
wordt. Of het op deze wijze nog zelfsturing zou
mogen heten is een goede vraag. Ik denk dat het
beter is om de nieuwe rol van de studenten te
beschrijven als de inzittenden van een auto die
op de afstandsbesturing van de pabo rijdt. Je
kunt wel beslissen om even te stoppen, of om
een omweg te maken, desnoods leg je de route
nog een keer af maar je dient wel voor het donker
bij de eerste halteplaats aan te komen.
WIJZE
Beste Wijze Wies.
Ik ben razend op mijn begeleider. Het afgelopen
jaar heeft het mij niet meegezeten. Mijn oma
overleed, mijn computer crashte en een keer lag
zelfs het hele netwerk in de buurt eruit. Daardoor
kon ik steeds mijn werk niet op tijd inleveren. Ik
geef ook wel toe dat ik altijd wat moeilijk op gang
kan komen. Ik heb mijn studiebegeleider steeds
op de hoogte gehouden van al deze dingen. En
dan knikte ze alleen maar wat verveeld. Nu heeft
ze me laatst bij zich geroepen en gezegd dat ze
me een bindend negatief studieadvies gaat
geven vanwege mijn puntenachterstand en mijn
werkhouding. Maar waarom waarschuwde ze me
dan niet, waarom knikte ze alleen maar zo verveeld?
Dit is toch geen begeleiden?
Jorrit
Beste Jorrit,
Ik kan mij bijna niet voorstellen dat jouw studiebegeleider
vanaf de eerste dag verveeld heeft zitten
knikken tegen je. Deze houding is er waarschijnlijk
bij haar ingeslopen omdat je steeds
opnieuw argumenten aanvoert om je werk niet af
te hebben. Ik heb mij eerlijk gezegd zelf ook wel
eens verbaasd over grootouders die op voor hun
kleinkinderen heel strategische momenten hun
laatste adem uitbliezen. Natuurlijk grijpt zo’n
gebeurtenis je erg aan maar je kunt niet verwachten
dat het je ontslaat van allerlei verplichtingen.
En computers die crashen, netwerken die uitvallen,
bruggen die open staan, treinen die niet rijden?
Het overkomt je vast niet vaker dan anderen.
De belangrijkste informatie die je geeft in je
brief zit in de zin dat je in de regel wat moeilijk op
gang komt. Als ik het goed begrijp kom je soms
zelfs helemaal niet op gang. Het lijkt me vele
malen zinvoller om daar conclusies aan te verbinden
dan wat te mopperen over het karakter van je
studiebegeleider. Die heeft haar diploma al.
WIJZE WIJZE
Straksvoordeklas • MEI 2005
Beste Wijze Wies,
De mentor van mijn stageklas gaat over een paar
jaar met de vut. Nu moet ik tijdens mijn stage
allemaal bewijsdocumenten verzamelen waarmee
ik straks moet aantonen dat ik een aantal
competenties al beheers. Daar heb ik natuurlijk
het oordeel van mijn mentor bij nodig. Ik kan
moeilijk zelf zeggen of het wel of niet goed gaat.
Het probleem is dat zij daar helemaal geen zin in
heeft. Ze zucht telkens heel diep als ik erover
begin. Ze vindt het allemaal ingewikkeld. In haar
tijd ging het toch ook goed, klaagt ze dan. Ze
schrijft soms wel wat op over mijn lessen maar
dat doet ze volgens haar eigen prioriteiten en
inzichten. Als ik vraag of ze op een speciaal punt
wil letten omdat ik dat nodig heb voor mijn portfolio,
doet ze het gewoon niet. Ik voel me helemaal
klem zitten tussen de opvattingen van de
pabo en de opvattingen van de mentor.
Lianne
Beste Lianne,
Het is jammer dat deze mentor zich niet meer in
jou kan verplaatsen. Ze zit haar tijd uit, denk ik.
Hoewel het beslist waar is dat er de laatste twintig
jaar veel gevraagd is van haar generatie, is het
toch vervelend om te zien hoe uitgeblust en
ongeïnspireerd enkelen hun laatste jaren uitdienen.
Het is frustrerend voor je om op deze wijze
je portfolio te moeten samenstellen, maar het is
geen ramp. Het is niet moeilijk voor een beoordelaar
om te zien waar jouw inspanning eindigt en
de onwil of misschien ook wel het onvermogen
van je mentor begint. Daar komt bij dat er beslist
zaken zijn die je van zo’n mentor kunt leren. Ze
hebben vaak veel handigheid ontwikkeld in het
handhaven van de orde. Ook zijn ze vaak verbazingwekkend
efficiënt. Als zelfs dat niet (meer)
het geval is kunnen ze je altijd nog leren hoe je
je moet handhaven in treurige omstandigheden.
21

AOb!live
festival voor starters&studenten
woensdag 1 juni 2005
Hogeschool Domstad Utrecht
van 12.30 tot 19.00 uur
01 06 2005
AOb!live
Bij een AOb!live evenement ontmoet je vakgenoten en krijg je
informatie naar keuze in een prettige ontspannende omgeving. Hier
luister je niet een halve dag naar lezingen, maar doe je vooral actief
mee. AOb!live is spannend, informatief, van deze tijd en kent geen vast
programma. Meepraten over je favoriete onderwerp, ervaringen delen
met collega's. Tussendoor een ontspannende powerbreak om daarna
volledig in balans je weg te vervolgen. AOb!live voor starters & studenten
vindt jaarlijks plaats op de eerste woensdagmiddag van juni in
Hogeschool Domstad Utrecht.
Kosten
Deelname aan het festival voor starters & studenten is voor leden
van de AOb gratis. Niet-leden betalen een eigen bijdrage van
€10,–. Word je ter plekke lid van de AOb, dan betaal je uiteraard
geen entreegeld. Lid worden van de AOb kan al vanaf €2,50 per
maand.
Meer informatie
Uitgebreide beschrijvingen van de workshops en het inschrijfformulier
vind je op www.aob.nl. Heb je nog vragen over het programma,
mail dan naar beginners@aob.nl. Alle deelnemers krijgen een
week voor aanvang een bevestiging en definitief programma
thuisgestuurd.
Workshops op locatie
Enkele workshops uit het programma kunnen tegen een vergoeding
ook op locatie worden verzorgd. Meer over weten? Mail ons,
voorlichting@aob.nl
22 Straksvoordeklas • MEI 2005
Programma
Tussen 12.30 en 13.15 uur verwachten wij je in de aula van
Hogeschool Domstad. Na de opening begint om 13.30 uur je
eerste workshop. Je kiest uit de volgende onderwerpen:
• timemanagement
• omgaan met moeilijke klassen
• inzicht in de conflictmodellen
• hoe hou je orde?
• liefde in de schoolbanken
• omgaan met jongeren uit de straatcultuur
• communicatie met ouders
• feestdagen & vieringen
• omgaan met collega’s
• dansen in de school
• rechtspositie algemeen
• pedagogisch klimaat in de klas
• aan de slag met competenties
• docentenbegeleiding, good practice
• emoties in de klas
• percussie en ritme in het onderwijs
• wetenschap van de adem, stressvermindering
Onder alle deelnemers
verloten we een driedaagse
reis naar Parijs, inclusief
een dag Disneyland, voor
twee personen
Tot 17.30 uur volg je maximaal drie workshops. Na de laatste ronde
presenteren we de beginnersalmanak, een onmisbare handleiding
boordevol praktische tips voor je eerste praktijkjaren. Leden krijgen
de almanak gratis mee naar huis. Aansluitend kun je gebruik maken
van een vegetarisch buffet om de middag mee af te sluiten.

Alle leden van de Algemene Onderwijsbond zijn sinds kort in het bezit van De Onderwijspas.
Met de onderwijspas en het daarop vermelde lidmaatschapsnummer kun je gebruik maken van
aantrekkelijke kortingen op interessante producten. Een weekendje weg in een sfeervol hotel,
korting op een museumbezoek, een goedkopere verzekering, een aantrekkelijk geprijsde thriller
of dineren met 25 procent korting, het kan allemaal met de onderwijspas van de AOb.
Op www.onderwijspas.nl vind je een overzicht van alle kortingen. Hier staan de permanente
aanbiedingen en een wisselend aanbod van speciale voordeelacties met een kortlopende geldigheidsduur.
Ook een onderwijspas ontvangen? Word dan lid van de AOb. Vul de bon in op de achterpagina
van deze Straksvoordeklas. Voor studenten kost het lidmaatschap maar € 2,50 per maand!
Onderwijstalent gezocht
Studenten aan de lerarenopleidingen leveren vaak
een waardevolle bijdrage aan de onderwijsontwikkeling
op stagescholen. Met de Trouw-Talentprijs
hebben lerarenopleidingen de mogelijkheid om de
prestaties van deze studenten voor het voetlicht te
halen. De Trouw-Talentprijs wordt dit jaar in
oktober, tijdens de Nationale Onderwijsweek,
uitgereikt door minister Van der Hoeven.
Elk opleidingsinstituut mag één student(e)
afvaardigen binnen de categorie aankomende
leraren in het basisonderwijs of de categorie aankomende
leraren in het voortgezet onderwijs. In
beide categorieën bestaat de prijs uit een bronzen
trofee, een jaarabonnement op Trouw en een
geldbedrag van duizend euro.
De organisatie is in handen van dagblad Trouw
en het Instituut voor Nationale Onderwijspromotie
(INOP), dat ook de Nationale
HAAL MEER VOORDEEL UIT
HET AOb-LIDMAATSCHAP!
Onderwijsprijs coördineert. Giralis is nauw
betrokken bij de beoordeling van de inzendingen.
Straksvoordeklas steunt het initiatief en
stelt een eigen prijs ter beschikking.
Studeer jij aan een lerarenopleiding? Vind jij dat
het Nederlandse onderwijs wel een frisse nieuwe
Straksvoordeklas • MEI 2005
www.onderwijspas.nl
DOE MEE AAN DE TROUW-TALENTPRIJS 2005!
impuls kan gebruiken en heb je die met succes
in de praktijk gebracht? Vul dan voor 1 juni
2005 het aanmeldingsformulier op de INOPwebsite
in: www.onderwijsprijs.nl. Je hebt dan
nog tot 15 september om daadwerkelijk materiaal
in te zenden. Zodra je aanmelding binnen is,
brengt het INOP je stagecoördinator op de hoogte.
De uiteindelijke beslissing over je kandidatuur
wordt genomen door je opleidingsinstituut.
Heb je nog vragen over de Trouw-Talentprijs?
Kijk op www.onderwijsprijs.nl of neem contact
op met het INOP, telefoon 048 751 23 11
of e-mail naar info@inop.nl.
23

Voorjaars-
DE ALGEMENE ONDERWIJSBOND Straksvoordeklas
Naam en voorletters
Adres
Postcode
Telefoon (privé)
Je contributie van €2,50 per maand wordt van je rekening afgeschreven
Nummer giro/bankrekening
Gegevens van de school waar je studeert
Naam school
Adres
Met de Nationale tijdschriftenbon maak je zélf een keuze uit het complete
scala aan (proef)abonnementen van ruim 280 verschillende tijdschriften.
De bon kan door middel van de unieke code op www.nationaletijdschriftenbon.nl
verzilverd worden. Alle abonnementen lopen automatisch af. Veel
leesplezier dit voorjaar!
Ja, ik word studentlid van de AOb
Postcode
Wil je op de hoogte blijven van de activiteiten van de groep beginnend onderwijspersoneel?
Wat is je (vermoedelijke) afstudeerdatum?
Studeer je voor leraar basisonderwijs | speciaal onderwijs | voortgezet onderwijs
Welke maand moet je lidmaatschap ingaan?
Datum
aanbieding!
Word voor € 2,50 per maand studentlid van
de Algemene Onderwijsbond en ontvang de
nationale tijdschriftenbon ter waarde van € 10,–
Maak gebruik van de voorjaarsaanbieding! Iedereen die nu voor een jaar
lid wordt van de AOb ontvangt de nationale tijdschriftenbon t.w.v. €10,–.
Deze aanbieding geldt tot 8 juni 2005. Lid worden kan via www.aob.nl of
via onderstaande bon.
man | vrouw
Plaats
Geboortedatum
Plaats
Ja | nee
Handtekening
DE AOb, DE VOORDELIGE COLLEGA (€2,50 VOOR STUDENTEN)
Straksvoordeklas? Nu alvast studentlid worden. Voor alle studenten aan lerarenopleidingen is er een speciaal tarief • Voor € 2,50 per maand
kan je lid worden bij de AOb • Als studentlid ontvang je elke twee weken Het Onderwijsblad • Zo blijf je op de hoogte van ontwikkelingen in het onderwijs • Ook
kan je gratis brochures aanvragen over arbeidsvoorwaardelijke, onderwijskundige en rechtspositionele onderwerpen, lid worden van de beginnersgroep en
deelnemen aan workshops. STUUR DEZE BON NAAR: AOb INFORMATIE- EN ADVIESCENTRUM ANTWOORDNUMMER 4346 3500 VE UTRECHT