Het Beste Beeld van het Lichaam Is de Ziel

SPIRITUALITEIT
Bewustzijnmaker Emile Ratelband:
het beste beeld van het lichaam is
Frontier 14.1 januari | februari 008
de ziel
De voormalige poffertjesbakker realiseert
zich dat slechts weinigen
zijn ingetogen kant kennen.
“Ik weet het. Ik ben meer bekend van mijn
grote mond dan het feit dat ik begaan ben.
Maar ik maak mij bezorgd over heel veel
dingen, zoals een AIVD die toegang krijgt
tot kentekenbewijzen en andere politieen
gemeentebestanden. Vandaar dat ik
spontaan de laatste sprekers op het Frontier
Symposium (Rick Devente en Albert
Toby met de lezing Van Samenzwering tot
Samenwerking) mijn
telefoonnummer heb
gegeven en heb aangeboden
ze te ondersteunen
met het creëren
van een platform voor
hun boodschap.”
Die spontaniteit was er
ook in 2003 toen Ratelband
besloot om Saddam
Hussein op te zoeken
in Bagdad. Binnen
24 uur stond hij in Jordanië,
maar daar leek
zijn missie te stranden. Door tussenkomst
van de Nederlandse ambassade kreeg hij
een stoel in een verder leeg vliegtuig dat terugvloog
naar de Iraakse hoofdstad. Daar
ontmoette Ratelband vice-premier Tareq
Aziz, die vervolgens een audiëntie van tien
minuten met Saddam Hussein regelde.
“Maar voor het zover was, ontmoette ik tijdens
een vergadering een groep van zo’n 80
vredesactivisten, die een menselijk schild
vormden tegen mogelijke aanvallen van
SPIRITUALITEIT
De vuurloper ligt niet uit en er klinkt ook al geen Tsjakkaa! als Emile
Ratelband (58) gastvrij de deur openslaat. Het is exact de man zoals
de bezoekers van het Frontier Symposium hem óók leerden kennen
aan het slot van zijn presentatie in Grand Hotel Krasnapolsky:
rustig, betrokken en innemend. Het gesprek ging in Arnhem verder
waar het in Amsterdam was geëindigd: de human shields in Bagdad,
Irak, en natuurlijk zijn nieuwe boek: Somatology, de leer van je lijf.
Als zwerver heb
ik nadrukkelijker
dan ooit gemerkt:
mensen rekenen je
af op je uiterlijk.
Punt.
Westerse mogendheden. De één zat in een
ziekenhuis, de ander op een school en weer
een ander bij de elektriciteitscentrale. Las
de voorzitter die avond doodleuk een mailtje
van George W. Bush voor: ‘We weten
wie jullie zijn’, de groep werd met naam-entoenaam
genoemd, ‘en iedereen die hieraan
meedoet wordt behandeld als de vijand’.”
Bush waarschuwde dat iedere human
shields-deelnemer in Amerika werd beschouwd
als oorlogsmisdadiger mocht hij
ooit een voet over de grens zetten. “Ik ben
daarna nooit meer
naar de V.S. geweest.”
Het impulsieve karakter
van Ratelband
kwam ook naar boven
toen de hoofdredacteur
van Impuls
hem vroeg samen een
week te zwerven door
Utrecht en Leiden.
De positiviteitsgoeroe
beschrijft beeldend
de neuzen van de Van
Lier-schoenen waarmee
hij geschopt werd. “Bespot, beschimpt
en geslagen ben ik door de mensen met
Burberry coats, terwijl mensen met een
straatsmoking mij een piek of wat patat
gaven. Het was in de week na Sinterklaas
en ‘s nachts beneden het vriespunt. Zelfs ìk
begon anders te lopen en te denken. Ik loop
sinds die tijd ook nooit meer een zwerver
voorbij. En mijn horloge en Tomtom heb
ik sindsdien afgezworen, omdat ik veel bewuster
ben.”
januari | februari 008 14.1 Frontier

SPIRITUALITEIT
De lichaamselementen, Ratelband noemt dit de context, vormen tezamen het fotolijstje voor
de gezichtskenmerken (content) die uiteindelijk het karakter aangeven.
En daarmee zijn we aan het begin van Ratelband’s
nieuwe boek: Somatology, de leer
van je lijf. Op een van de eerste bladzijden
staat Marilyn Monroe, die ooit zei: ‘You
never get a second chance to make a first
impression’. “Als zwerver heb ik nadrukkelijker
dan ooit gemerkt: mensen rekenen je
af op je uiterlijk. Punt.”
Frau Castrian
De geboren en getogen Arnhemmer leerde
van zijn ouders: accepteer dat je bent zoals
je geboren wordt. Je hebt geen keuze want
dat is de wil van God. Maar Ratelband zou
Ratelband niet zijn geweest als hij niet op
zoek was gegaan naar het antwoord op zijn
vraag: Wat is het verschil tussen mensen
die het wel en niet gemaakt hebben? Die
vraag werd de drijfveer van een zoektocht
die leidde langs ondernemerschap en Neuro-Linguïstisch
Programmeren (NLP).
Om het mild te stellen stond niet iedereen
open voor NLP, ofwel het succesvol kopiëren
van gedrag. “Hoe kwam het dat de een NLP
wel kon toepassen en de een ander niet?
Niemand kon mij een sluitend antwoord geven
totdat ik in Duitsland Wilma Castrian
(1932) ontmoette. Ze vertelde mij: ‘Dat kun
je zien aan de gelaatstrekken en de vorm van
Frontier 14.1 januari | februari 008
het hoofd, de handen en het lichaam’.”
Wat zij op het eerste gezicht over Ratelband’s
fysiek wist te vertellen, bracht de
arrivé totaal van zijn à propos. “De kunst
om aan de hand van m’n uiterlijk mijn persoonlijkheid
af te lezen (fysionomie), sloeg
in als een bom: zó raak, zó persoonlijk. Ineens
was mij ook helder waarom niet iedereen
baat heeft bij NLP.”
Niet gespeend van enig eigenbelang zag
Partners echoën vaak elkaars kenmerken
zonder dat ze het zelf in de gaten hebben.
Ik leer mensen de
symbolen zodat ze
gaan zien wat ze
altijd al geweten
hebben, zonder dat
ze wisten dat ze
het al wisten.
Castrian in Ratelband dé persoon om fysionomie
groot te maken. Zijn vermogen om
complexe zaken eenvoudig te presenteren
(zoals hij met NLP eerder deed) gekoppeld
aan zijn energieke presentatie, was een
ideale combinatie om Castrians kennis wereldwijd
neer te zetten.
Dat Castrian enige gründlichkeit niet
vreemd is, bleek tijdens haar kennisoverdracht
aan Ratelband over de kenmerken
van het gelaat en wat die te zeggen hebben
over iemands emotionele en mentale conditie.
“Zes dagen praten over het oor! Maar
goed, dat was ook de reden waarom het in
Duitsland binnenskamers was gebleven.”
De bakkerszoon vereenvoudigde de concepten
van onder meer vormen en knobbels
van schedels en bedacht Somatology als
containerbegrip van een gepopulariseerde
versie. “De eerste indruk is veelal bepalend,
en ik wil dat mensen met Somatology in
staat zijn die eerste impressie, die een reflex
is, bewust ter zijde te schuiven.”
Jukebox
Somatology moet een gebruiker wegleiden
van zijn reflexmatige gedrag, en hem leren
bewust competent te worden. “Ik leer mensen
de symbolen zodat ze gaan zien wat ze al-
Geschiedenis van de Somatology
Somatology wortelt in een ver verleden. Ratelband maakt daarvoor
in zijn boek een sprong terug in de tijd en begint bij Pythagoras
(± 569-507 v.Chr.). De wijsgeer wilde al dat zijn studenten aan
bepaalde somatologische eisen voldeden. “Je moest een ethisch
mens zijn en dan deelde hij zijn kennis. Daaruit blijkt dat hij die kennis
bezat”, aldus Ratelband. Filosoof Socrates (±469-399 v.Chr.) sprak
van een gezonde geest in een gezond lichaam en was overtuigd
van de samenhang tussen gezichtsuitdrukingen en eigenschappen
als moed. Aristoteles (± 384-322 v.Chr.) beschreef in zijn boek Physiognomica
hoe lichaam en geest elkaar beïnvloeden en dat deze
interactie verantwoordelijk is voor de gezichtsuitdrukking.
Maken we dan een historische sprong dan komen we bij Jakob
Böhme (1575-1624), van origine schoenmaker, maar beter bekend
als mysticus, filosoof en theoloog. In zijn temperamentenleer
spreekt hij van de ziel die verborgen ligt in een melancholisch, flegmatisch,
sanguinisch of cholerisch lichaam. Ieder individu is in een
van de vier ‘behuizingen’ in te delen; het lichaam is een instrument
van de ziel.
Böhme is overigens sterk beïnvloed door de arts, theoloog en
alchemist Paracelsus (1493-1541) in wie homeopaten (met als
grondlegger Hahnemann, 1755-1843) hun grote voorloper zien.
Paracelsus beschreef in Europa voor het eerst de signatuurleer die
overeenkomsten ziet tussen de vormen van de delen van een plant
met delen van het menselijk lichaam.
Een stap verder in de tijd stuiten we op Franz Joseph Gall (1758-
1828, hersenonderzoeker en arts) die de grondlegger is van de
frenologie, letterlijk de leer van de geest. Hij stelde dat aanleg en
karakter bepaald worden door de groei van bepaalde hersendelen.
Het karakter kon vervolgens afgeleid worden uit de vorm van de
schedel met zijn knobbels. (De uitdrukkingen wiskunde- en talenknobbel
komen hier vandaan.) De techniek van de schedelmeting
ontstond uit arre moede omdat de kerk anatomen zoals Gall had
verboden in lijken te snijden en te zagen. En omdat ze toentertijd
aannamen dat denken en doen vanuit de hersenen ontstonden,
was de buitenkant bestuderen een redelijk alternatief.
Carl Huter (1861-1912) ontwikkelde de frenologie verder en betrok
de fysionomie daarbij. De Duitser, die van zijn beroep eigenlijk portretschilder
was, creëerde op die wijze de kallisofie: de Wijsheid van
het Schone. Hij kwam tot de slotsom dat er drie grond-typen zijn
die ontstaan uit de drie zogenoemde kiemlagen van het menselijk
embryo: entoderm (binnenhuid), mesoderm (middenhuid)
tijd al geweten hebben, zonder dat ze wisten
dat ze het al wisten. Mensen zullen merken
dat hun eerste indrukken niets anders dan
reflexen zijn, totdat er bewustzijn op schijnt.’
In zijn boek gebruikt Ratelband het voorbeeld
van een jukebox: “Je hoofd is net een
jukebox met CD’s vol herinneringen. Bij
een ontmoeting is het beeld dat je van die
persoon ziet als zo’n CD: een oordeel over
een ervaring uit het verleden. Externe stimuli
zijn dus als de knopjes van een jukebox
die, eenmaal ingedrukt, bepalen welke
CD gaat draaien. Kortom: een reflex.”
Wetenschappelijk onderzoek toont inmiddels
aan dat 98% van het menselijk gedrag
voortkomt uit het onderbewustzijn. “Reflexmatig
weet je dat iemand met een grotere
neus dan jij, zijn mening aan jou wil
SPIRITUALITEIT
en ectoderm (buitenhuid). Die aanname leverde orgaantypen op
waarbij of spijsvertering en ademhaling, of het bewegingsapparaat,
of het centraal zenuwstelsel het meest ontwikkeld is. William
Sheldon (1898-1977) varieerde op dit thema met de typologie van
endomorf, mesomorf en ectomorf.
Carl Huter was er overigens van overtuigd dat een hoofddeksel iets
zei over de ware aard van de personen; ‘Zoal de mens is, zo vormt
hij zich zijn stijl, zo worden zijn manieren; zo is ook zijn spreken, zijn
handschrift en kledij, zo woont hij, drinkt hij, bemint hij, slaapt hij,
werkt hij en leeft hij.’ (B.J. Kouwer, Het spel van de persoonlijkheid,
p. 362.)
Ratelband: “Maar Huter bewees in mijn ogen ook dat elektriciteit,
aantrekkingskracht, magnetisme, warmte en licht de vormen
bepalen van bepaalde lichaamsdelen.” Misschien is in dat opzicht
ook aardig om op te merken dat in Huizinga’s Spreekwoorden en
Gezegden het woord Lichaam (materie met een bepaalde vorm)
de plaats inneemt tussen de woorden Liaison (verbintenis) en Licht
(het natuurverschijnsel dat iets zichtbaar maakt). Alsof het boek wil
aangeven dat de soma de brug slaat tussen licht en materie.
Deze geschiedkundige beschrijving eindigt met de drie basistypes
die Ratelband binnen de Somatology, de leer van je lijf,
onderscheidt: de verzamelaar, de jager en de filosoof (beeld p.64).
Menstypes die allen worden gedreven door angst (weg van pijn;
op naar plezier). Dat levert conformerend gedrag op bij de filosoof,
behoudzucht bij de verzamelaar en een we-gaan-er-tegenaan
gedrag op van de jager.
Met zijn drie types grijpt Ratelband direct terug op de theorie van
Huter. Waarom het embryo groeit zoals het groeit, denkt hij: “Tot
wie en wat de ei- en zaadcel samen uitgroeien ligt van meet af aan
vast. Het is ín jou. Er is dus geen vrije wil, maar de ziel bepaalt hoe
je na negen maanden aan de wereld verschijnt. De vorm en het
uiterlijk van het lichaam zijn daarvan het resultaat.
Anno 2008 is de heersende holistische opvatting dat lichaam, geest
en omgeving één zijn. En dat alles met elkaar verbonden is, wist
Hermes Trismegistus (volgens overlevering een mix van de Griekse
god Hermes en de Egyptische god Thoth) al te vertellen met de
woorden: Zo boven, zo beneden; zo binnen, zo buiten. Johan
Wolfgang von Goethe (1749-1831) stelde daarom voor om het
onderscheid tussen uiterlijk en innerlijk te laten vervallen” ‘Niets is
binnen, niets is buiten, want de binnen- is de buitenkant’.
opleggen. Je weet het zonder dat je het weet.
Waar is dan je keuzevrijheid? Maar als je je
aandacht richt op wat je wil, dan heb je wél
een keuze. En Somatology is zo’n systeem
waarmee je je niet meer uit je evenwicht
laat brengen.”
De focus van iemand bepaalt het denken.
“Ik wil mensen leren bewust hun aandacht
te richten. Daardoor zijn ze ook in staat
januari | februari 008 14.1 Frontier

SPIRITUALITEIT
KenmerKen
hun gevoel te beïnvloeden. In mijn boek
De Vuurloper schreef ik al dat onze emotie
ons doen en laten bepaalt. Dat doen is een
gevolg van ons denken en ons gevoel. Maar
omdat lichaam en geest één zijn, is positief
denken cruciaal voor een positief gevoel.”
Ken u zelve, de spreuk die boven de Griekse
tempel van Apollo in Delphi hing, is in dit
verband uiterst belangrijk. “Iemand bekijken
zonder oordeel, en door Somatology
kán dat, is het meest kostbare bezit dat je
je kunt voorstellen. Dan hoef je niet meer
alles in het werk te stellen om pijn te vermijden,
en kun je je talenten gaan uitleven.
Want is het niet zo dat lichaam, geest en
ziel één zijn, en God in ons? Voor geldt dat
ons lichaam een afspiegeling is van onze
talenten.”
Niet één mens op deze aarde is hetzelfde,
omdat elke ziel uniek is, aldus Ratelband.
“En wil je een beeld krijgen van de ziel,
dan kan je dat doen aan de hand van acht
stappen. Vergelijk de ziel met een foto, dan
decodeer je deze door het fotolijstje met
lichaamskenmerken te benoemen. Het
lijstwerk (houding, hoofd, hals/nek, romp,
armen, benen, leef-tijd en stem) zegt namelijk
alles over de foto. (Zie ook in het kader
Geschiedenis: Zo binnen, zo buiten, zo buiten
zo binnen van Hermes Trismegistus.)
Frontier 14.1 januari | februari 008
Omschrijving
verzamelaar jager FilOsOOF
gezicht vol, rond, zacht rechthoekig Fijn, smal, zacht
Bouw van het hoofd in het algemeen rond in het algemeen hoekig nadruk op de voorkant of bovenste deel
mond Dikke lippen smal en strak Klein en gevormd
neus Kort en rond groot smal en slank
Wangen Dik en breed nauwelijks krachtig zacht en dunne huid
Kin rond vooruitstekend Terugvallend
hals Dik, meestal geen gespierd, meestal in proportie Dun, meestal lang
huid Opperhuid dun, onderhuid dik Opperhuid dik, onderhuid dun Dunne opper- en onderhuid
romp rond en dik Breed en atletisch slank tot mager
armen Boven dik, dun uitlopend lang en stevig slank en zacht
ledematen vol en rond stevig en gespierd in verhouding smal
handen en vingers Kort en vlezig groot en gespierd Dun en benig
Ratelband’s Somatology gaat uit van drie verschillende menstypes: verzamelaar, jager en filosoof.
Lichaam, geest en
ziel zijn één. God
is in ons. Daarom
is ons lichaam een
afspiegeling van
onze talenten.
Dwarsdenkers
De lichaamselementen, Ratelband noemt
dit de context, vormen tezamen het fotolijstje
voor de gezichtskenmerken (content)
die uiteindelijk het karakter aangeven. De
interpretatie van de gezichtskenmerken is
sterk afhankelijk van de lichaamselementen,
“want alles is onlosmakelijk met alles
verbonden”.
Ook al staat de zogenoemde jodenneus
in Van Dale omschreven als: geprononceerde
neus als van een jood, Ratelband is
van mening dat dit te kort door de bocht
is. “De interpretatie van een neus moet je
breed plaatsen, in het grote geheel. Ik geef
je een voorbeeld. Als je de Hell’s Angels
naar Afghanistan stuurt, dan komen ze
waarschijnlijk terug met de Willemsorde.
Eren we ze tot ze er dood bij neervallen en
hebben we een nieuw soort Bronbeek. De
context is dus belangrijk.”
Daarom roept bewustzijnmaker Ratelband
op tot revolutie. “Men probeert van
de mensen eenheidsworst te maken. Ga
naar ABN Amro en je ziet dat ze allemaal
lijken op Rijkman Groenink. Je zult er geen
dwarsdenkers vinden zoals Eckart Wintzen.
Maar het zijn wel de dwarsliggers waardoor
de rails blijft liggen. Kijk naar de Fortune
100 van twintig jaar geleden dan zijn daar
nu nog maar vier bedrijven van over. Als
namelijk de oprichter en pionier wegvalt,
dan verdwijnt ook de authenticiteit. Het
onderscheidende vermogen.”
Ratelband lijkt in zijn boek met foto’s van
sterke vrouwen als Hillary Clinton, Neelie
Kroes, Ayaan Hirsi Ali, Angela Merkel en
Christina Fernandez de Kirchner een trend
in bewustzijn te willen aangeven: vrouwen
grijpen de macht. “Vrouwen zijn natuurlijk
superieur aan mannen, altijd al geweest.
Anders hoefden ze namelijk niet onderdrukt
te worden. Maar het glazen plafond
bestaat niet. Vrouwen hebben zoveel kracht
dat ze net als in Atlantis”, hij maakt met zijn
hand een golvende beweging, “uiteindelijk
vanzelf weer boven komen drijven.”
Vervolgens loopt hij naar zijn boekenkast
en haalt daar Von Däniken’s Waren de goden
kosmonauten? uit, slaat het open en
leest: “gekocht op 1 november 1969. Ik was
natuurlijk niet wijs, maar ik keek vanaf dat
moment wel anders naar Ezechiël. Net zoals
ik verketterd werd als mister NLP. Mijn boek
Werkelijkheid is illusie was waanzin omdat ik
in 1998 stelde dat iedereen zijn eigen waarheid
heeft. Inmiddels weet men beter.”
“Je bent wat je denkt dat je bent”, vat Ratelband
zijn boek ten slotte samen. “Het antwoord
zit in jezelf besloten. Dat is de boodschap.
Als het goed is, opent het een nieuwe
deur en laat het een nieuwe weg zien. Wat
zegt de empirische wetenschap ook al weer
over homeopathie? ‘Het werkt niet’. Dan
zeg ik: maar het helpt wel.”
Boeken van Emile Ratelband:
Het geheim in jezelf, 1997; Werkelijkheid is illusie, 1998
De Vuurloper, 1998; Hoe vind ik mijn lief, 2000;
Tsjakkaa!, 2000; Somatology, 2007
website: www.somatology.nl
advertentie
SPIRITUALITEIT
januari | februari 008 14.1 Frontier