Daidallein 9 Maart 2010

Vroeger stonden er hooimijten in de omgeving van het veldkruis. En over het veld turend
ontwaarde je in de verte een kerktoren. Die dienden als bakens in een wereld zonder
wegwijzers: hier is een kerk, hier verblijven mensen. Zo’n kerk boezemde ontzag in. De
kerken drukten het mysterie van het geloof en de macht en waardigheid van het
geloofsinstituut uit. Zij reikten naar de hemel met hun ontzagwekkende torens op
ontzagwekkende middenschepen. Daar waar de verbinding tot stand werd gebracht tussen
de aarde en de hemel, daarboven in het hoogste punt.
Fideïsme: opvatting volgens welke religieuze waarheden op geen enkele wijze door de rede
gevonden kunnen worden, maar geloofd moeten worden; vrijzinnigheid op het gebied van
de geloofsleer, in het bijzonder in de protestantse theologie; opvatting dat geloof het
uitgangspunt is van alle kennis.
Iets in de mens heeft weemoed naar, hunkert naar datgene wat niet met de zinnen kan
worden waargenomen en niet met uit de rede voortgekomen woorden kan worden
omschreven of aangeduid. Maar de hunkering, de weemoed heeft zich in het met rede
begaafde wezen van de homo sapiens genesteld. Het voorwerp van die hunkering of
weemoed bevindt zich echter niet in de buitenwereld of bovenwereld of onderwereld.
‘Ik maakte mij het eenvoudig hallucineren eigen: het kostte mij niet de minste moeite om in
een fabriek een moskee te zien, een stoet engelen in een fanfarekorps, koetsjes langs de
wegen in de lucht, een salon op de bodem van een meer, monsters, mysteriën; de naam van
een niemendalletje riep nachtmerries in mij op.
Daarna gaf ik een verklaring van mijn magisch praktijken in hallucinerende
bewoordingen.’ 7
De uren van de dag zijn voorbij gevlogen. Het is al laat. Het begint te schemeren. De
bewoonde wereld zet zichzelf in kunstmatig licht. Zo licht als het hier nu is, zo donker was
het hier vroeger.
Pantheons? Dat woord geeft denken. Pantheons. Pantheïsme.
Immutatio spiritualis
De duisternis is ingevallen. De avond en nacht voorafschaduwen het einde van leven. Ze
werpen hun schaduw vooruit.
‘Vanuit het Ehnried keert de weg terug naar de tuinpoort van het slot. Over de laatste
heuvel voert zijn smalle lint over een flauwe glooiing tot aan de stadsmuur. In de
sterrenglans licht ’t mat op. Vanachter het slot rijst de toren van de Sint Martinuskerk op.
Langzaam, bijna aarzelend sterven elf klokslagen in de nacht weg. De oude klok, aan wier
touwen knapenhanden zich vaak warm hebben gesleurd, siddert onder de hamer die de
uren slaat en waarvan niemand het duistere en koddige gezicht vergeet.’ 8
7 Hans van Pinxteren, ‘De hel van Rimbaud’. Amsterdam, 1979, p. 33.
8 Martin Heidegger, ‘De landweg’. Budel, 2001, p. 21.
39