Kerkmagazine als pdf-bestand

m a g a z i n e
Onafhankelijk facilitair vakblad voor kerken
pagina 1
Beamertest
Negen beamers
onderzocht door panel.
KerkTV
De toekomst van de kerk?
Kerknieuws
Themanummer
Beeld en geluid

Kerkmagazine jaargang 1, nummer 1
Streamit Kerkradio en KerkTV: compleet en flexibel
NIEUW! Streamit maakt
aanbod compleet met eigen
Kerkradio streaming platform
Met Streamit's Kerkradio en KerkTV heeft u een complete
en betaalbare oplossing die past bij uw wensen.
• Live uitzendingen
• Opnames maken en afspelen
• Opnames uploaden en downloaden
• Flexibele koppeling met meerdere kerken
• Eenvoudige integratie voor verzorgingshuizen
• Geschikt voor lokale omroepen
Koppelingen met bestaande platformen (o.a.
Kerkdienstgemist.nl, sIKN) en uw eigen website worden
ondersteund.
Ga naar www.streamit.eu/kerkmagazine voor een speciale aanbieding.
Verdunplein 10 • 5627 SZ Eindhoven • 040 255 60 36

Colofon
Jaargang 1 – nr. 1
Kerkmagazine verschijnt
viermaal per jaar en
wordt verspreid onder
kerkrentmeesters, kosters,
beheerders etc. in alle kerken in
Nederland.
Eindredactie Korstiaan van Vliet
Medewerkers in dit nummer
Jan Bril, Rita Quartel, Marco van
de Wetering
Vormgeving
Paul Huizinga – Helderblauw,
Barneveld
www.helderblauw.nl
Advertentie exploitatie
Adtel
Willem Swart
T 0592 273 451
E Swart@adtel.nl
Druk Scholma Druk, Bedum
Uitgever
Insite Media
Postbus 209
3770 AE Barneveld
T 0342 42 11 55
E kerkmagazine@insitemedia.nl
I www.kerkmagazine.nl
KvK 08122654
Niets uit deze uitgave mag
worden verveelvoudigd en/of
openbaar worden gemaakt door
middel van druk, fotokopie,
digitaal of op welke wijze dan
ook, zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van de
uitgever.
© 2010 – Insite Media, Barneveld
In dit nummer
KerkTV: de toekomst van de
kerk?
Pagina 8
Voorwoord
Beste lezer(es),
pagina 3
Voor u ligt het eerste nummer van het nieuwe blad Kerkmagazine. De ondertitel is ‘onafhankelijk facilitair
vakblad voor kerken’. Dat willen we zijn, niet meer en niet minder. Onafhankelijk, omdat we niet gebonden
zijn aan één specifiek kerkgenootschap of kerkelijke organisatie. Wel werken we samen met allerlei
organisaties en bedrijven op kerkelijk terrein. Wij maken gebruik van hun kennis en ervaring en bundelen
die voor u als kerkrentmeester, koster of beheerder. Dat komt tot uitdrukking in de term ‘facilitair vakblad’.
Kerkmagazine geeft onafhankelijke, praktische en bruikbare informatie. Wij zullen werken met wisselende
thema’s aangevuld met ander nieuws.
Nieuws, tips en wensen
Wij laten ons qua inhoud graag door u ‘voeren’. Hebt u een onderwerp waarvan u vindt dat wij het aan
de orde moeten stellen? Een tip voor een interessante test? Wilt u een koster opgeven die wij kunnen
interviewen? Meld het ons! Ook uw verbouwingsnieuws, nieuwbouw, restauratie, nieuwe orgel of tips waar
andere kerken iets aan hebben, horen wij graag. Stuur gerust een e-mail naar redactie@kerkmagazine.nl.
Kerkmarktplaats.nl
Bij Kerkmagazine hoort ook een website. Op die website plaatsen wij nieuws uit de kerken voor zover dat
ligt op het vlak van beheerszaken. Het adres van de website is: www.kerkmagazine.nl. Daarnaast zetten
wij de website www.kerkmarktplaats.nl op. Op deze website mogen kerken gratis overtollige goederen te
koop aanbieden of juist een oproep plaatsen wanneer u naar iets op zoek bent. Uitsluitend voor kerken is
deze website gratis. Het maakt vanzelfsprekend niet uit tot welke kerkelijke denominatie uw thuisgemeente
behoort.
Over ons
Uitgever van het Kerkmagazine is Insite Media, ook bekend als de bedenker van de kerkenbeurs Kerk &
Gemeente, goede doelengids Het Juiste Doel. De wens om dit vakblad uit te geven, leefde al langere tijd
bij uitgever en redactie. Nu is het zover. In het wezen van de zaak dienen kerkrentmeersters, kosters of
beheerders hetzelfde doel. Daarom nu één vakblad.
Wij wensen u veel leesplezier!
Met vriendelijke groet,
Marco van de Wetering
Uitgever
P.S. U ontvangt twee exemplaren per keer. U kunt Kerkmagazine dan makkelijk laten rouleren met een
kortere doorlooptijd.
De restauratie van de oude
kerktoren in Afferden
Pagina 16
En verder...
Goede akoestiek klinkt niet 4
Beamertest 10
Het proces van een nieuwe
geluidsinstallatie implementeren 22
Rubriek: Kerkennieuws 24
Rubriek: De koster 27
Nieuws van leveranciers en Agenda 29
Herbestemming versus imago 33

Kerkmagazine jaargang 1, nummer 1
Z
aalakoestiek in kerkgebouwen is een onderwerp waarover veel wordt
gediscussieerd. Dit is vanzelfsprekend omdat de zaalakoestiek (naast de
beleving van een dienst of bijeenkomst) sterk bepaalt wat er daadwerkelijk bij
u als luisteraar overkomt. Bij nieuwbouw of renovatie van een kerkzaal is de
zaalakoestiek een belangrijk aandachtspunt. Hoe gaat u daar op een zorgvuldige
manier mee om binnen uw situatie? Dit artikel geeft u een eerste handreiking.
Goede akoestiek klink
Wat is een goede
zaalakoestiek?
Bij een goede akoestiek moeten alle
geluidstechnische eigenschappen van
een zaal ondersteunend zijn voor
het gebruiksdoel van die zaal. Bij
kerkzalen levert dit in tegenstelling tot
bijvoorbeeld theater- of concertzalen
direct een knelpunt op. Kerkzalen
worden voor allerlei doeleinden
gebruikt! Hierdoor behoren kerkzalen
tot de meest uitdagende akoestische
opgaven. In een concertzaal is de
verstaanbaarheid van de spraak
minder belangrijk dan een goede
muziekweergave. Bij kerkzalen zien we
tegenstrijdigheden, omdat zowel spraak
als muziek goed ondersteund moet
kunnen worden. Beide toepassingen
vragen om tegengestelde akoestische
eigenschappen. Een klinkende
akoestiek met (veel) nagalm kan
namelijk een spelbreker zijn voor
spraak, terwijl deze voor muziek prima
is. Daar komt bij dat verschillende
gemeenten zeer uiteenlopend
omgaan met muzikale toepassingen
in de liturgie. Een goede akoestiek is
daarom geen vast gegeven waarvan
de eigenschappen in een simpele tabel
kunnen worden samengevat. Iedere
gemeente en iedere kerkzaal is uniek,
daarom verdient akoestiek maatwerk.
Daardoor ondersteunt akoestiek
optimaal het doel van de ruime.
Wanneer de ondersteuning van het
gebruiksdoel optimaal is, valt een
goede akoestiek eigenlijk niet op: de
aandacht gaat uit naar het woord en de
muziek en niet naar het effect van de
zaal of de techniek. De essentie van de
gebeurtenis zelf hoort centraal te staan.
Daarom klinkt een goede akoestiek zelf
niet.
Randvoorwaarden
Wanneer u voor de opgave staat een
kerkzaal te bouwen of te renoveren,
kunt u beginnen met het vastleggen
van de wensen in akoestische
uitgangspunten. Belangrijk hierbij is
dat de uitgangspunten breed gedragen
moet worden. Een orgelcommissie zal
iets heel anders onder ‘goede akoestiek’
verstaan dan een voorganger. Beide
uitgangspunten legt u met eigen
bewoordingen vast.
Kiliamsdom Würzburg (D), lengte
zaal 105 meter, behoort tot de 4
grootste romaanse kerkgebouwen
van Duitsland.
Daarvoor is geen speciale akoestische
kennis vereist. U kunt bijvoorbeeld
vastleggen dat de spraak overal helder
moet zijn, de zaal ‘lekker moet kunnen
zingen’ of dat percussie goed moet
overkomen. Het kan ook zinvol zijn
om bijvoorbeeld een andere kerkzaal,
die overeenkomt met uw akoestische
wensen, als referentie te benoemen.
Afstemming, berekeningen
en uitvoering
Een deskundig akoestisch adviseur
kan snel aangeven of uw kwalitatief
omschreven uitgangspunten in grote
lijnen realistisch zijn in relatie tot
het ontwerp van de zaal. Vervolgens
kunnen de uitgangspunten worden
vertaald naar kwantificeerbare
akoestische richtlijnen. In de regel
Protestantse gemeente Haaksbergen,
doorsnede zaal 18 meter, kleine
8-kantige koepelkerk.
Afbeelding 1: 2 uiteenlopende kerkgebouwen met elk hun eigen geoptimaliseerde
akoestiek met vrijwel onopvallende maatregelen

t niet!
worden hierbij acht verschillende
parameters vastgelegd (waaronder de
nagalmtijd en spraakverstaanbaarheid),
die samen de akoestiek van een zaal
goed beschrijven. Vervolgens kan de
adviseur het ruimtelijk ontwerp en
de materiaalkeuze toetsen (zoals de
zaalvorm, het volume, zichtlijnen,
balkons, reflecties enzovoort) en
daarbij de parameters doorrekenen.
De berekende situatie wordt tenslotte
vergeleken met uw uitgangspunten.
Wanneer dit niet overeenkomt, kan de
adviseur bepalen welke maatregelen
genomen kunnen worden. Daarna
volgt de vertaling terug vanuit de
wetenschap naar de praktijk, waarbij
de adviseur u de resultaten kan laten
zien en de voorstellen voor praktische
maatregelen kan toelichten.
Indien gewenst kan daarbij met de
huidige technieken de akoestiek van
een nieuwe zaal en de effecten van
maatregelen zelfs worden beluisterd
voordat deze is gebouwd!
Voor een goede spraakverstaanbaarheid
is een geluidsinstallatie vaak
onvermijdelijk. Aanbevolen wordt de
bouwkundige akoestiek en de nodige
eigenschappen van de geluidinstallaties
voor de zaal integraal te bekijken: een
goede akoestiek houdt ook in dat de
geluidinstallatie en de bouwkundige
ruimte een optimaal samenspel
vormen.
Akoestisch adviseur
Afbeelding 2: voorbeeld rekenmodel akoestische berekening
Bij uw keuze voor een akoestisch
adviseur is het van groot belang om
na te gaan of hij naast zijn vakkennis
ruime ervaring heeft met specifieke
zaalakoestiek in kerken en buiten
zijn eigen bouwkundig akoestische
vakgebied kan denken. De adviseur
moet goed kunnen luisteren naar uw
pagina 5
wensen en tevens op vaktechnisch
niveau de dialoog kunnen aangaan
met uw (interieur)architect en de
leverancier van installaties. Dan kan
gezamenlijk worden gewerkt aan
een optimaal eindresultaat, waarbij
(elektro) akoestische voorzieningen
visueel verantwoord geplaatst worden
en de zaal akoestisch niet (te veel)
klinkt!
ing. J (Jan) Bril is akoestisch adviseur
bij ZaalTotaal (www.zaaltotaal.nl)
Over Zaaltotaal
ZaalTotaal is een onafhankelijk
ingenieursbureau waarvan de adviseurs
inmiddels bij meer dan 5.000 zalen van
klein tot groot in Europa betrokken zijn
geweest. Het merendeel hiervan betreft
kerkzalen. De adviseurs van ZaalTotaal
combineren een innovatieve en frisse
aanpak van de akoestiek met veel
ervaring en deskundigheid. Naast de
zaalakoestiek en installaties wordt ook
meegedacht met alle samenhangende
factoren zoals esthetica en de
bouwkundige aspecten. ZaalTotaal
houdt zich zelfstandig of in combinatie
met Hogescholen en Universiteiten
tevens bezig met onderzoek inzake
nieuwe akoestische materialen en
producten.

Kerkmagazine jaargang 1, nummer 1
Inrichten van kerken
bij restauratie, renovatie en nieuwbouw
Spittaalstraat 61 • 7201 EC Zutphen • 0575-52 88 03 • www.pimvandijkdesigns.nl
Op zoek naar een goede beamer in uw kerk of gemeente?
Kijk dan op www.presenteren.nl of bel 078 - 69 95 888.
A&C Presentations, de specialist in het inrichten van kerken met
audiovisuele apparatuur.
www.presenteren.nl
Automatisering | Hardware | Presentations | Software | Websolutions
Onderdeel van de
aenc_adv_3_90x135mmFC_oktober2010.indd 1 20-10-10 09:46

Monumentenherstel
Al vanaf 1950 landelijk gespecialiseerd in:
• Houtrestauratie • Duivenwering
• Houtconservering • Onderhouds-
• Vochtbestrijding contracten
Recente projecten: Westerkerk, Zuiderkerk, Paleis op de Dam, Paleis ‘t Loo, Paleis
Soestdijk, Kasteel Drakestein, Koninklijke stallen, Binnenhof, Ridderzaal, Stadhuis
Groningen, Kruisherencomplex Maastricht, Kathedrale Sint Bavo Kerk Haarlem,
molens Kinderdijk en vele andere molens, kerken en monumentale panden.
Postbus 72 | 5420 AB Gemert | tel. 0492-364292 | www.protekta.nl
Column
Beheer(s)zaken
pagina 7
Als ventje van een jaar of elf mocht ik wel eens met
mijn vader mee naar een gemeentevergadering. Dat
was tweemaal per jaar op een doordeweekse avond.
Niet dat de onderwerpen mij zo interesseerden, maar
het was altijd goed voor een uurtje later naar bed dan
normaal.
Bovendien waren het altijd ‘levendige’ vergaderingen.
Vast onderwerp was de geluidsinstallatie in de
kerkzaal. Steevast kwam broeder Hovinga met de
eerste vraag: ‘Kan het geluid niet harder worden
gedraaid?’ De reacties waren ook immer identiek. Nee,
het geluid stond echt al hard genoeg, misschien kon
broeder Hovinga voortaan beter niet meer op de een
na achterste rij gaan zitten. Daar stemde hij ook steeds
mee in. Om de eerstvolgende zondag weer hardnekkig
op zijn vaste plaats neer te ploffen.
Maar er waren meer klachten over geluid. Het orgel
moest het ook ontgelden. Over de organisten niets dan
lof. Hoewel: een enkeling was wel erg bijbelvast: zijn
linkerhand wist niet wat zijn rechter deed. Afgezien
daarvan was de begeleiding goed. Het probleem zat
hem in de antieke boxen van het elektronisch orgel.
Enorme kasten die boven op de galerij stonden. Ze
oogden alsof ze hun eerste eeuwfeest naderden. Helaas
klonken ze alsof ze dat zeker niet gingen halen. Als
kinderen hoopten wij ook elke zondag weer dat men
het orgel nu echt niet meer aan de praat kreeg. Toen
het eindelijk een keer zover was, merkten we dat dit
geen effect sorteerde. De kerkdienst ging namelijk
gewoon door, dan maar a capella!
Uiteindelijk begaven niet de boxen het, maar het orgel
zelf. Een vallende ladder vernietigde een lampje van
het orgel, waarna het ding niet één kick meer heeft
gegeven. De organisten diepbedroefd, de gemeente
opgelucht. Bovendien zorgde het voor voldoende
gespreksstof tijdens de volgende gemeentevergadering!
Wat hebben wij daarna als jeugd oliebollen verkocht
voor het orgelfonds... En gegeten.
Klaas de Zeeuw

Kerkmagazine jaargang 1, nummer 1
S
teeds vaker komt de vraag van kerkleden naar de mogelijkheden om diensten
op afstand te volgen. Via de kerktelefoon was dit al mogelijk. Met de komst
van internet worden de mogelijkheden groter en de middelen eenvoudiger
beschikbaar voor iedereen. Daarnaast kan beeld eenvoudig doorgestuurd worden
zodat mensen niet alleen mee kunnen luisteren, maar ook mee kunnen kijken.
Streamit heeft een oplossing die eenvoudig is aan te brengen in iedere kerk:
KerkTV. Via het systeem luisteren én kijken leden en belangstellenden over de
hele wereld mee met de diensten.
KerkTV: dé toekomst
Kerkmagazine.nl ging om onderzoek
uit om de voordelen van KerkTV in
beeld te brengen en te kijken hoe het
precies werkt. Zowel in de kerk als
bij de leden thuis. We spraken met de
grondlegger van Kerkradio en KerkTV
via internet, Johan van der Stoel. Een
kerkelijke gemeente vertelt over hun
ervaring met het systeem.
Systeem
KerkTV is speciaal ontwikkeld voor
kerkelijke gemeentes. Grondlegger
Johan van der Stoel beschrijft de
werkwijze van het systeem: “De
beheerder plaatst een camera in de
kerk, die een videosignaal naar de
zender (Maven) stuurt. Deze zender zet
de analoge audio- en videosignalen om
naar een videostream die verzonden
wordt naar het internet. De video’s
komen vervolgens terecht op het
Streamit Video Distributie Platform. Bij
een live-uitzending stuurt dit platform
de binnenkomende videostreams
rechtstreeks naar alle kijkers.”
Techniek
“Het is voor mij als ontwikkelaar een
belangrijke uitdaging om de techniek
laagdrempelig te houden. De Maven
bijvoorbeeld heeft maar één knop, hij
kan alleen aan of uit. De rest regelt
het apparaat helemaal zelf. Daarnaast
kan de zender via een webinterface ter
plekke of op afstand worden ingesteld.
Daardoor wordt het beheer, maar ook
het onderhoud en de configuratie op
afstand uitgevoerd. Hieronder een
voorbeeld om dit te illustreren.”
Voorbeeld
Stel, u bent verantwoordelijk voor het
beheer van kerktelefoon en KerkTV in
uw gemeente.
Via http://kerken.streamit.eu plant
de beheerden precies in wanneer
uitzendingen worden opgenomen.
Vervolgens neemt het Distributie
Platform de diensten automatisch op
en heeft niemand er tijdens de dienst
Het apparaat heeft maar één knop, hij kan alleen
aan of uit. De rest regelt het apparaat helemaal zelf.
omkijken naar. De beheeromgeving
is gebruiksvriendelijk en iemand
met weinig computerervaring kan er
eenvoudig mee uit de voeten.
Kijkers
Dankzij KerkTV maken gemeenteleden
via een inlogsysteem thuis of vanuit
een verzorgingshuis de diensten live
mee. Dit kan via een speciaal kastje op
de gewone TV en vanzelfsprekend via
internet. Gemeentes kunnen er voor
kiezen om opnames (automatisch)
toe te voegen aan de website van
de kerkelijke gemeente, in de eigen
huisstijl. Het enige wat gemeenteleden
nodig hebben bij het kijken via
internet, is een ADSL-aansluiting.
Overal ter wereld kunnen zij de
diensten (live) volgen. Daarnaast
maakt het systeem de koppeling met
websites van bijvoorbeeld lokale
omroepen eenvoudig.
Benodigdheden in de kerk
“De vraag die veel kerkelijke gemeentes
zich stellen, is: ‘Wat hebben we
hiervoor nodig?’”, vervolgt Van der
Stoel. “Die vraag begrijp ik goed.
Er zijn diverse mogelijkheden. De
verantwoordelijke in de kerkelijke
gemeente die zich bezighoudt met
het opnemen en filmen van diensten,
kan ervoor kiezen om de opnames
op een dvd te branden en ze zelf
online te zetten. Omdat de dienst dan
niet live te volgen is en het proces
nogal omslachtig is, maken weinig
gemeentes gebruik van dit handmatige
systeem. De meeste deelnemende
kerken gebruiken een Maven, die
een audio- en video-ingang heeft.
Daarmee kan zowel audio als video
uitgezonden worden en wordt het
kerktelefoonsysteem overbodig. Met
één systeem wordt alles geregeld.
Vanzelfsprekend heeft de kerk een pc
nodig met breedband internet en een

van de kerk?
abonnement op KerkTV. Bij KerkTV
betaalt de kerk voor het bekijken
van een dienst een prijs per uur per
gebruiker.”
Toekomst
KerkTV wordt in steeds meer kerken
in Nederland gebruikt. “Gezien de
stevige vergrijzing in onze samenleving
is het belangrijk om vooruit te denken.
Gemeenteleden vinden het prettig om
via beeld én geluid actief mee te leven
met hun gemeente. KerkTV is daarop
een passend antwoord. Iedere kerk kan
en mag zijn eigen afweging maken of
KerkTV bij hen past. Dit kan in nauw
overleg met de dealers van KerkTV,” zo
besluit Johan.
KerkTV is niet alleen voor kerken
en gemeentes nieuw, ook veel
predikanten zijn onbekend met deze
nieuwe ontwikkeling. Kerkmagazine
vroeg dominee Ron van der Spoel naar
zijn mening over deze ontwikkeling
en welke rol dit medium speelt in de
kerk. Ron van der Spoel is predikant
Kerkradio via internet
Naast KerkTV heeft Streamit ook een
kerkradiosysteem. Dit systeem werkt via internet. Met
kerkradio zijn de kerkdiensten ook buiten de kerk
‘live’ te beluisteren, thuis of waar ook ter wereld.
Kerkradio is al lang niet meer de ‘kerktelefoon’ van
vroeger. Het is voorbijgestreefd door oplossingen die
goedkoper zijn, een groter bereik hebben én een betere
geluidskwaliteit bieden. Door gebruik te maken van
internet is kerkradio een volwassen, wereldomvattend
communicatiemedium geworden.
van de Kruispuntgemeente in
Amersfoort en voorzitter van Passie
voor Preken.
Wat vindt u van het
fenomeen KerkTV?
“Het is een onvermijdelijke stap, de
komst van internet zorgt al jaren
voor een stroomversnelling van
ontwikkelingen. Eeuwen geleden
gebruikten we de boekdrukkunst
als massamedium, internet is het
fenomeen van vandaag en morgen. Ik
vind het positief dat mensen altijd en
overal kerkdiensten kunnen meemaken
en zo in aanraking komen met God
en de bijbel. Dat kunnen eigen
gemeenteleden zijn, medechristenen
in de wereld, maar ook mensen voor
wie het een te grote drempel is een
kerkdienst te bezoeken.”
Welke invloed heeft dit
medium op de kerkgang?
“In mijn beleving is die invloed niet
sterk. Gemeenteleden die houden van
het samenzijn tijdens een dienst, zullen
niet afhaken. De intimiteit, het delen in
elkaars vreugde en verdriet, dat gevoel
krijg je gewoonweg niet in een beeld
gevangen. Daarom kan kerktelefonie
of KerkTV de samenkomsten nooit
vervangen.”
Maakt de
Kruispuntgemeente zelf ook
gebruik van KerkTV?
“Nee, wij nemen wel onze diensten op
en plaatsen de mp3-bestanden online.
Die bestanden worden wel behoorlijk
pagina 9
aangepast. Zo halen we altijd de
voorbede en de afkondigingen eruit.
Alleen de preek en enkele liederen
worden online gezet. Toen wij net
startten met het opnemen en online
plaatsen van diensten, kwamen die
integraal online, met voorbede en
afkondigingen. Daardoor liep het
aantal voorbedeverzoeken terug, omdat
niet iedereen alles wereldkundig wil
maken. Sinds we alleen de preek en
enkele liederen online zetten, voelen
gemeenteleden zich veiliger om hun
verzoeken kenbaar te maken.”
Welke aanpassingen vraagt
KerkTV van kerken en
predikanten en voorgangers?
“Allereerst moet de gemeente zich
goed realiseren dat al hun diensten
wereldwijd te bekijken zijn (indien
gebruik gemaakt wordt van vrije
toegang, zonder login red.). De vraag
is of alles in de dienst voor de ogen
en oren van de ‘wereld’ beschikbaar
moet zijn. Daarnaast moeten ook
predikanten goed nadenken over
het format van de dienst. Een preek
van driekwartier is duidelijk minder
geschikt voor online publicatie, omdat
kijkers snel af zullen haken. Met zo’n
lange preek bevestig je ook nog eens
de karikatuur dat de kerk saai is.
Zonder aanpassingen in de dienst en
grondige doordenking van ‘wat zetten
we online’ werkt KerkTV averechts!
Wel blijft overeind dat internet enorme
mogelijkheden biedt voor evangelisatie
en toerusting.”

Kerkmagazine jaargang 1, nummer 1
M
idden in een woonwijk van Zoetermeer staat de Ichthuskerk. Deze kerk,
onderdeel van de Gereformeerde Bond binnen de PKN, was het decor voor
een uitgebreide beamertest. “De schermen naar beneden, de beamers aangesloten
en de liturgie voorbereid: de test kan beginnen”, aldus testleider René Bos. Het
testpanel zit verspreid over de kerk met beoordelingsformulieren in de aanslag.
“Benieuwd naar de
Testpanel
Rogier van den Akker, Robin Bos, Sjors
Hak, Helmert van der Slik en Korstiaan
van Vliet vormden het testpanel. Twee
panelleden zijn lid van het ‘beamteam’
van genoemde kerk, die wekelijks
zorgen voor de liturgieprojectie.
De andere drie testers hebben geen
ervaring met liturgieprojectie in hun
kerkelijke gemeente. René Bos heeft
de test technisch perfect voorbereidt.
Met zijn bedrijf, Presentation
Partner uit Zoetermeer, is hij actief
in de kerkenmarkt met doordachte
projectieoplossingen.
Beamers in test
Onafhankelijk panel test diverse beamers
“Ieder gebouw vraagt om een
maatwerk oplossing als het gaat om
beaming”, zo vertelt René. “De ene
kerk heeft veel ramen en daarmee een
ruime hoeveelheid daglicht, een ander
gebouw is donker en het licht komt
vooral van lampen in het plafond.
Een beamer werkt met lumen, wat
de lichtopbrengst van een beamer
aangeeft. In een kerk met veel daglicht
of een grote beamafstand heb je
een beamer nodig met een hogere
lichtopbrengst. Ondanks dat iedere
kerk een maatoplossing nodig heeft,
hebben we negen beamers geselecteerd
van tussen de 3000 en 6500 lumen. De
merken die op de projectortafel staan,
zijn nieuwe modellen van Epson,
Canon en Eiki. Drie topmerken met een
heel eigen karakter en een verschillend
prijskaartje.”
Goed leesbaar
In de Ichthuskerk hangen links
en rechts van de preekstoel witte
schermen. Met één druk op de knop
rollen beide schermen gelijktijdig
uit en schakelen automatisch de
twee beamers in. Sjors, testpanellid,
vertelt: “Ik ben erg benieuwd naar de
verschillen tussen de beamers die er nu
hangen en de beamers die we nu gaan
testen. Onze huidige beamers hebben
‘slechts’ 1500 lumen en werken prima.
Gemeenteleden, van jong tot oud,
zijn enthousiast over deze manier van
liturgiepresentatie. Van ouderen horen
we vaak dat het zo prettig is vanwege
de goed leesbare lettergrootte, beter
als in een psalm- of gezangenboek.
Jongeren nemen dankzij de beamers
ook actief deel aan de samenzang. Dat
vind ik echt winst.”
Software
Presentation Partner heeft speciale
projectiesoftware laten ontwikkelen
waarmee ieder beamteam eenvoudig
de liturgie in elkaar kan zetten.
Gebruikers kunnen kiezen uit diverse
bijbelvertalingen, psalmberijmingen
en andere zangbundels. Het eenvoudig
werkende systeem gebruikt René
ook tijdens de beamertest: “Ik heb
diverse achtergronden gebruikt, zodat
het testpanel een oordeel kan vellen
over kleur, contrast en scherpte. Die
software is gewoon een ideale tool.
Als je tijdens de dienst de liturgie
onverwacht moet aanpassen, is dat
geen probleem.”
Onafhankelijk
René zet samen met Rogier alles klaar
om de test te starten. De beamers
worden gekoppeld aan de computer
achterin de kerkzaal en gericht op de
projectieschermen. “We laten bewust
de verlichting aan, omdat dit tijdens
een kerkdienst ook gebeurt”, aldus
René. “We starten met de beamers met
de hoogste lumen, eerst de Canon en
de Epson. De bedoeling is dat jullie
als testpanel onafhankelijk van elkaar
aangeven wat jullie vinden van kleur,
contrast en scherpte. Aangeven doe je
op een schaal van 1 tot 10, waarvan 10
natuurlijk de beste beoordeling is.”
Over Presentation Partner
Presentation Partner verzorgt voor
kerken een totaalpakket als het
gaat om projectie. Van advies tot
en met installatie en onderhoud.
René over zijn bedrijf: “Zodra een
aanvraag binnenkomt, maken we een
afspraak om de situatie ter plekke te
bekijken en een maatwerkoplossing

verschillen”
te bedenken. Daarbij denken we ook
na over de constructie van beamer en
projectieschermen. Vanzelfsprekend
vragen kerken ons de beamer subtiel te
verwerken, zonder allerlei loshangende
kabels en andere blikveldvervuiling.
Voor bezoekers van de kerk is het
vervelend als ze continue langs
een beamer moeten kijken. Ons
Uitslag beamertest
Tot 4000 lumen
In het segment beamers tot 4000 lumen is de
winnaar de Canon LV-7385. Robin hierover:
“Een duidelijke winnaar, een beamer die
uiteindelijke doel is een duurzame
oplossing te bieden, die altijd werkt en
eenvoudig te bedienen is.”
scherp projecteert en contrasten goed
weergeeft. En dat voor zo’n klein bedrag!
Eiki LC-XB200A Epson EB-1910 Canon LV-7385
Lumen 3500 4000 3500
Resolutie XGA (1024 x 768) XGA (1024 x 768) XGA (1024 x 768)
Geluid (normaal/stil) 29 dB 37/29 dB 32/29 dB
Aansluitmogelijkheden UXGA(analoog)/SXGA D-sub 15-pin (RGB)/ SXGA+/SXGA/WXGA
+/SXGA/WXGA/XGA USB 2.0/RCA/S-Video /XGA/SVGA/VGA/
/SVGA/VGA/MAC MAC
Branduren 2500 uren 2500/3500 uren 4000/5000 uren
Gewicht 2,8 kg 3,4 kg 3,3 kg
Toelichting
Lumen
Lichtopbrengst
Resolutie
Het aantal gebruikte
pixels.
pagina 11
Geluid
De hoeveelheid geluid
die een projector maakt
wanneer deze gebruikt
wordt.
Aansluitmogelijkheden
VGA, DVI-D, HDMI en
dergelijke
Branduren
Hoeveelheid uren die de
beamerlamp brandt

Lakerveld ingenieurs- & architectuurbureau BV
architectuur · instandhouding · onderhoud
Noordzijde 95¹ 4225 PL Noordeloos
tel. 0183-582600 fax. 0183-581049
info@lakerveld-noordeloos.nl www.lakerveld-noordeloos.nl
MAB.indd 1 01-12-2008 11:48:28

Middensegment
In het middensegment is de winst opnieuw
voor Canon, dit keer de XEED SX7. “Het is
wel de duurste beamer in dit segment, maar
hij verslaat zijn tegenstanders op alle fronten.
Eiki LC-XB43 Epson EB-5300 Canon XEED SX7
Lumen 4500 5000 4000
Resolutie XGA (1024 x 768) XGA (1024 x 768) UXGA (1600 x 1200)
Geluid (normaal/stil) 37/30 dB 35/29 dB 35/31 dB
Aansluitmogelijkheden XGA/SVGA/VGA/MAC D-sub 15pin/ DVI-I (analoog/dig.,
(UXGA/WXGA/SXGA Blue moulding/5BNC met HDCP) en 1 x 15P
+/SXGA (gecomprimeerd) Sub-D (analoog)
Branduren 2000/3000 uren 2000/3000 uren 3000 uren
Gewicht 3,5 kg 6,7 kg 4,8 kg
Hoogste lichtopbrengst
De beamers vanaf 6000 lumen lichtopbrengst
concurreren stevig met elkaar. “De Canon LC-
7585 gaat komt dichtbij, maar wint het niet
van de Epson EB-8000. Die Epson is toch een
duidelijke winnaar, gezien zijn scherpe
Eiki LC-XL200 Epson EB-8000 Canon LC-7585
Lumen 6000 6000 6500
Resolutie XGA (1024 x 768) WUXGA (1920 x 1200) XGA (1024 x 768)
Geluid (normaal/stil) 38/31 dB 38/32 dB 40/32 dB
Aansluitmogelijkheden WUXGA/UXGA/WXGA 5BNC/DVI- D/RCA/ S-Video/Component/
/SXGA+/SXGA/XGA/ S-Video/BNC Composite/5BNC/
SVGA/VGA/MAC DVI-D (Supports HDCP)
/VGA
Een goede middenklasser is de Eiki LC-XB43,
voor zijn aanschafprijs een sterke concurrent
voor de Epson EB-5300”, zo geeft Helmert
aan.
kleur- en fotoweergave. De Eiki in dit segment
komt er niet aan, behalve als je naar de prijs
kijkt. Dan is het een voordelige keus en zeker
geen miskoop”, aldus Rogier.
Branduren 2500/3500 uren 120 dagen lampgarantie
Gewicht 9,7 kg 22 kg 13,0 kg
Toelichting
Lumen
Lichtopbrengst
Resolutie
Het aantal gebruikte
pixels.
pagina 13
Geluid
De hoeveelheid geluid
die een projector maakt
wanneer deze gebruikt
wordt.
Aansluitmogelijkheden
VGA, DVI-D, HDMI en
dergelijke
Branduren
Hoeveelheid uren die de
beamerlamp brandt

De administratieve dienstverlener
voor kerken en instellingen
• Het geheel of gedeeltelijk verzorgen van
de financiële administratie
• Salaris- en / of traktementsberekeningen
• Debiteuren- en crediteurenadministratie
• Ledenadministratie en geldverwerving
• Opmaken en controleren van jaarverslagen
• Opstellen accountantsverklaringen
• Financiële advisering
• Administratieve ondersteuning op locatie
• Zorg- en verzuimverzekeringen
• Internetboekhouden
Een hele zorg
minder...
Hoofdkantoor KKA/KKG
Koningin Wilhelminalaan 23
Postbus 675 • 3800 AR Amersfoort
Telefoon (033) 467 10 10
KKA Salarisbureau
Afdeling Verzekeringen
Brouwerstraat 14
Postbus 87 • 3770 AB Barneveld
Telefoon (0342) 41 57 80
Specialist in verkoop
kerken en pastorieën
KKG beheert al jaar en dag voor een groot aantal kerken het
onroerend goed. Het beheer en de aan- en verkoop daarvan
is niet alleen gericht op agrarisch onroerend goed; ook de
aan- en met name de verkoop van bebouwd onroerend maakt
hiervan een belangrijk deel uit. Onze rentmeesters zijn u vanuit
dit specialisme van dienst bij de verkoop van kerken en ander
bebouwd onroerend goed. Zij houden rekening met uw wensen
en de mogelijkheden ten aanzien van de bestemming en de
vraag in de markt.
Het voordeel voor kerken om KKG bij dergelijke trajecten te
betrekken, is dat zij bekend zijn met de colleges en daarnaast
veel kennis hebben van de waardering van kerken en pastorieën.
Ook beschikt KKG over een groot netwerk waarbinnen de verkoop
van bijzondere objecten zoals kerken optimaal tot zijn recht
komt. Naast deze zakelijke argumenten weten wij, door onze
betrokkenheid bij de diverse kerken, welke emotionele aspecten
spelen bij de verkoop van met name kerkgebouwen.
Wanneer de aan- en/of verkoop van gebouwen op korte of wat
langere termijn bij u aan de orde komt, kunt u ons bellen voor een
vrijblijvende afspraak. Wij kunnen dan samen met u een traject
uitzetten om uiteindelijk tot het gewenste resultaat te komen.
Regiokantoren KKA
• Rosendaalseweg 507 • 6824 KL Arnhem
Telefoon (026) 370 86 05
• De Drift 46 • 9203 GH Drachten
Telefoon (0512) 53 99 70
www.kkgkka.nl
• Willem III straat 38A
Postbus 53028 • 2505 AA Den Haag
Telefoon (070) 397 31 05
• Stationsweg 159 • 9471 GP Zuidlaren
Telefoon (050) 402 74 11

Door Henk Zuidersma
Als er sprake is van teruglopend
kerkbezoek zijn er steeds minder
financieel bijdragende kerkleden om
de kosten van beheer en onderhoud
van de kerkgebouwen op te hoesten.
Dit heeft onder andere tot gevolg
dat aan diverse kerkgebouwen al
jarenlang geen onderhoud meer
wordt uitgevoerd. Omdat de oude
kerkgebouwen behoorlijk bepalend zijn
voor het stads- of dorpsgezicht, wordt
door gemeenten inspanningen gepleegd
deze monumenten te behouden.
Daarbij is vaak de inzet nodig van
een stichting die het kerkgebouw
gaat exploiteren met ondersteuning
van een gemeentelijke subsidie of
een woningcorporatie die bereid is
te investeren in ‘maatschappelijk
vastgoed’. In de laatste situatie heeft
het Gerechtshof Amsterdam een
uitspraak gedaan, die ook relevant is
voor subsidieverstrekkende gemeenten.
Renovatie en btwverrekening
Een woningcorporatie voert een
grote renovatie uit en wil de in
rekening gebrachte btw op aangifte
gaan verrekenen. Zoals altijd
bepaalt de exploitatie (btw-belast
of btw-vrijgesteld) of de btw op de
investering aftrekbaar is of niet. In
deze situatie worden de ruimten in
de kerkgebouwen op incidentele
basis ter beschikking gesteld aan
derden voor congressen, bruiloften,
modeshows, recepties, diners,
concerten of presentaties. Daarnaast
is sprake van verhuur voor langere
periode aan een orkest, alsmede de
wekelijks terugkerende verhuur voor
kerkdiensten. Bij het ter beschikking
stellen worden allerlei bijkomende
handelingen verricht, waaronder de
mogelijkheid het inschakelen van een
cateraar. De woningcorporatie brengt
de gebruikers 19% btw in rekening
voor het ter beschikking stellen van de
ruimten met aanvullend dienstbetoon
en brengt de direct toerekenbare btw in
aftrek op restauratiekosten en overige
dienstverlening. Ook de btw op de
restauratie van het orgel is volledig in
aftrek gebracht omdat voor het gebruik
van het orgel steeds een afzonderlijke
vergoeding in rekening wordt gebracht.
De Belastingdienst heeft alle in aftrek
gebrachte btw nageheven.
Mededeling 40
Centraal staat de vraag of “Mededeling
40” in deze situatie van toepassing
is. Dit besluit van het ministerie van
Financiën staat namelijk toe dat
ondernemers, die congres- vergaderen
tentoonstellingsruimten voor korte
periode ter beschikking stellen, de
vergoeding belasten met btw zonder
dat wordt geopteerd voor btw-belaste
verhuur. Daarnaast biedt het besluit
horecaondernemers de mogelijkheid
de door hen ter beschikking te stellen
ruimten met btw (en zonder optie)
aan derden ter beschikking te stellen.
Echter, het besluit geeft aan dat de
regeling niet van toepassing is op
kerkgebouwen.
Het Hof concludeert aan de hand van
wat op de zitting naar voren is gebracht
en wat uit de overlegde stukken blijkt
pagina 15
Behoud van
kerkgebouwen en de
BTW op renovatiekosten
dat sprake is van het ter beschikking
stellen van locaties in monumentale
kerkgebouwen, welke prestatie als
verhuur moet worden geduid. Het
gerechtshof laat zich daarbij in het
bijzonder leiden door wat in de
rechtspraak van het Hof van Justitie
is ontwikkeld over het begrip verhuur.
In die rechtspraak wordt verhuur
namelijk geduid als een handeling die
in de regel een betrekkelijk passieve
activiteit is, die enkel verband houdt
met het tijdsverloop. De aanvullende
diensten worden door het hof als
bijkomstig beoordeeld en veranderen
daardoor niet het karakter van de
verhuurprestatie. Het beroep van de
woningcorporatie doet op toepassing
op Mededeling 40 wordt door het
hof ongegrond verklaard, omdat de
activiteiten van de toegelaten instelling
niet vallen onder de goedgekeurde
situaties.
Gemeentelijke praktijk
Zoals uit de uitspraak valt af te leiden
wordt het moeizaam, gelet op de
mogelijkheden van een (monumentaal)
kerkgebouw, de exploitatie in de btwbelaste
sfeer te laten plaatsvinden
waardoor de btw op de renovatiekosten
op aangifte in aftrek kan worden
gebracht. Dit betekent dat gemeenten
er rekening mee dienen te houden dat
hun subsidiebijdrage ook de nietaftrekbare
btw dient te financieren. In
deze tijden van bezuinigingen helaas
geen gunstig bericht.
Henk Zuidersma is senior adviseur bij
EFK Belastingadviseurs.

Kerkmagazine jaargang 1, nummer 1
D
it artikel gaat over het herstel van de oude stoere kerktoren op ’t Hoog in
Afferden, een historisch kerkdorp in de gemeente Druten. Al lange tijd leefde bij
de gemeenschap van Afferden de wens om eindelijk de steeds verder in verval geraakte
eenzame oude toren midden op het kerkhof op ’t Hoog te restaureren. De restauratie
van het oudste bouwwerk van dit mooie dorp zou er voor zorgen dat de toren weer in
haar volle glorie zou kunnen schitteren, bovenop het hoogste punt van het dorp, de
oude heuvel en de kerkplaats, ’t Hoog genaamd.
De stoere toren
van Afferden
De restauratie van de oude kerktoren in Afferden
De oude kerktoren van
Afferden
De middeleeuwse kerk van Afferden
was toegewijd aan de Heilige Victor en
Gezellen. Het was één van de oudste
kerken van het Land van Maas en
Waal. Mogelijk stond er reeds sinds de
Karolingische tijd een kerkgebouw. De
kerk wordt voor het eerst genoemd in
1165, als er een geschil is ontstaan over
het eigendom van de kerk tussen het
de St.-Victorkerk te Xanten en de St.-
Andreaskerk te Keulen. De toenmalige
Keulse aartsbisschop Rainald van
Dassel besliste bij deze kwestie in
het voordeel van de kanunniken van
Xanten.
Over het uiterlijk van de bijbehorende
oude kerk is weinig bekend. Uit de
eerste kadastrale gegevens uit de
vroege 19de eeuw blijkt dat de kerk
een driebeukig schip had en een
éénbeukig koor met driezijdige sluiting
en steunberen. Het vermoeden bestaat
dat het schip nog uit de Romaanse
periode stamde. Het koor dateerde
zonder twijfel uit de late middeleeuwen
(gotische bouwstijl). Vanaf 1615
werd de kerk in gebruik genomen
door de hervormde gemeenschap. De
katholieken gingen toen ter kerke in
Ravenstein en Megen. In de Franse
tijd, tussen 1672 en 1675 was de
kerk tijdelijk weer in katholieke
handen gekomen. In 1711 bouwden
de katholieken een schuurkerk aan de
Koningstraat, tegenover de Molenweg,
op de grens tussen Deest en Afferden.
In 1801 legden de katholieken wettelijk
beslag op de oude kerk en kerkten
er op zon- en feestdagen. Ook de
schuurkerk bleef in gebruik. In 1833
maakte de schuurkerk plaats voor
een zogenaamde Waterstaatskerk.
Na voltooiing van deze kerk in
1838 sloopte men de oude kerk met
uitzondering van de toren.
De na de sloop van de middeleeuwse
kerk rond 1840 eenzaam achter
gebleven toren had gedurende de 19de
eeuw een tentdak met pannendekking,
dat in 1900 werd vervangen door een
nooddak. Deze noodbekapping ging al
in 1908 bij een storm verloren. Bijna 70
jaar stond de toren als een open karkas
bloot aan de elementen van de natuur.
In 1976 is de romp gerestaureerd en
voorzien van een laag nieuw nooddak.
De zeer sober, maar overigens wel
bijzonder zorgvuldig gemetselde
bakstenen toren dateert vermoedelijk
uit de tweede helft van de veertiende
eeuw. In de oostmuur bevindt zich
veel natuursteen (tufsteen, veldkeien,
kolenzandsteen). Dit muurwerk kan
een restant zijn van de westgevel van
het gesloopte kerkschip en nog dateren
uit de twaalfde- of dertiende eeuw. i
De toren van Afferden is sober
van opzet en detaillering, zeker
wanneer we deze toren vergelijken

met de veel rijker uitgevoerde torens
in bijvoorbeeld het nabijgelegen
Puiflijk en Winssen. Veel torens van
dorpskerken in ons land zijn sober
en vertonen detailleringen die afgezet
naar de ontstaanstijd van de toren
ouderwets lijken te zijn. Inmiddels
beseffen architectuurhistorici dat
dergelijke “ouderwets” overkomende
details wel eens het gevolg
kunnen zijn geweest van door de
opdrachtgevers bewust gemaakte
keuzes. Bij dorpskerken waren vaak
landsheren, kapittels of kloosters de
rechthebbenden en opdrachtgevers
voor nieuwbouwactiviteiten. Deze
mensen waren juist wel degelijk op
de hoogte van de toen overheersende
bouwtradities en stijlvormen en
waren daarnaast ook opdrachtgevers
voor de bouw van grote, belangrijke
gebouwen. Mogelijk is de soberheid
een uitdrukking van de rangorde
van de dorpskerken in het gebied.
Nog in de 15de eeuw waren in
steen opgetrokken gebouwen op het
platteland een zeldzaamheid. Voor
de bouw van kerken en kastelen
in de buitengebieden werden
dan ook gespecialiseerde vaklui
ingeschakeld. Dit geldt zeker ook
voor de vermoedelijk nog uit de 14de
eeuw stammende toren van Afferden,
waarvan bij nadere beschouwing
het bakstenen metselwerk en de
detaillering van de in Romaanse
vormen uitgevoerde galmgaten
uitermate zorgvuldig blijkt te zijn
uitgevoerd. waarmee mogelijk de
plaats van de kerk in de rangorde van
de dorpskerken in het gebied werd
uitgedrukt.
Onderzoek en het maken
van plannen
Voor het opstellen van het
restauratieplan schakelde de gemeente
het Monumenten Advies Bureau uit
Nijmegen in. Enerzijds moest het plan
vanwege beperkte middelen en vooral
ook vanwege de bouwhistorische
waarde sterk conserverend van
karakter zijn. Anderzijds droeg de wens
van de inwoners van Afferden, om de
toren weer een sprekend silhouet te
geven.
De kap was in het begin van de
20ste eeuw al wel afgetopt, mede ten
behoeve van een op de kap geplaatst
pagina 17
ooievaarsnest. Het na sloop van de
spits geplaatste, platte nooddak ging
verloren bij een storm in 1908. In
de Tweede Wereldoorlog werden
vervolgens de door ontbreken van
een dak (al gedurende ruim 30 jaar!)
bouwvallig geworden oude balklagen
verwijderd. Van een herstel was dus
geen sprake!
De romp stond vervolgens nog
jarenlang als een open karkas in weer
en wind. In 1976 was de toren al
68 jaar dakloos, maar werd deze bij
een herstelbeurt eindelijk voorzien
van wederom een vrij plat nooddak.
Ook zijn toen herstelwerkzaamheden
uitgevoerd aan de muurkronen en
de plint. Hoewel de toren door dit
herstel er weer een tijdje tegen kon
was een groot nadeel van dit plan
dat de toren door het ontbreken van
balklagen en trappen niet toegankelijk
was, zowel als attractie, als voor het
verrichten van inspecties en uitvoering
van onderhoud. Mede hierdoor is
bij het plan van het Monumenten
Advies Bureau besloten om de toren
weer balklagen met vloeren en vaste
laddertrappen te geven met een
loopbrug in de kap. Hierdoor is de
torenromp en het dak voor inspectie
en onderhoud bereikbaar geworden,
terwijl de torenromp door het
aanbrengen van verankerde balklagen
extra stabiliteit heeft gekregen. Voor
de nieuwe kap is gekozen voor een
traditionele constructie, passend bij het
karakter van de toren.
Vanwege met name kostentechnische
redenen is niet gekozen voor een
structuur die de toren geschikt zou
maken voor permanente openstelling
en bezoek door toeristen. Hiervoor
zouden uitgebreidere trappen met

Onderhoudsplanningen technisch beheer:
Perfectbouw helpt u
kosten te besparen
Meer informatie? Kijk op onze website
www.perfectbouw.nl
Atelier voor restauratie, reparatie en onderhoud
van harmoniums
Van Helvoortlaan 19, 3443AN Woerden
Tel. 0348-417707
www.schueller-harmoniums.nl
Een meerjarig onderhoudsplan is een absolute
noodzaak voor een (kerk)gebouw en bestuur
die haar zaakjes goed op orde wil hebben.
Het geeft een gedetailleerd overzicht van alle
onderhoudshandelingen die op korte en lange
termijn aan een gebouw moeten worden
uitgevoerd. Bij het onderhoudsplan hoort een
financiële meerjaren begroting, die de
basis vormt voor de jaarlijkse reserveringen.
Perfectbouw is uw landelijk werkende partner
voor opname, opstellen en uitwerking van dit
bouwkundige meerjarenonderhoudsplan ten
behoeve van uw gebouwen. Neem contact op
voor een geheel vrijblijvende aanbieding en
voorbeeld exemplaar.
Perfectbouw - Postbus 38 - 3340 AA - Hendrik Ido Ambacht - E-mail : info@perfectbouw.nl - Internet : www.perfectbouw.nl
advertentie KerkMagazine-1.indd 1 20-10-2010 15:51:30
0341 - 37 57 57 www.lagarde.nl
(tele)communicatie netwerken
beveiliging audio visuele presentatie
Lagarde is gespecialiseerd in telecom, netwerken, beveiliging, audio oplossingen
en visuele presentaties. Bel 0341 - 37 57 57 of kijk op www.lagarde.nl.

alustraden en dergelijke moeten
worden aangebracht, die weliswaar
het belopen veilig zouden maken
voor ouderen en kinderen, maar een
nadelige invloed zouden hebben
op de ruimtebeleving. De huidige
structuur is wel geschikt voor het
veilig uitvoeren van inspecties en
onderhoud, maar is slechts beperkt
toegankelijk voor belangstellenden.
De onderbouw met haar restanten
van het koepelgewelf moest op een
sobere wijze worden opgeknapt,
zodat deze voor plechtigheden op de
omliggende begraafplaats kan dienen
als kleine bijeenkomstruimte, met een
kapelachtig karakter. Op deze wijze
zou de toren weer een functioneel
en spiritueel “hart” van de oude
begraafplaats kunnen worden, zoals de
al in 1838 gesloopte kerk dat in vroeger
tijden was.
Een nieuwe toekomst voor
een oud gebouw
De restauratie van de oude toren
laat zien dat reddingsoperaties van
monumenten als deze mogelijk zijn
door ingehuurde professionals te
laten samenwerken met enthousiaste,
pagina 19
overigens ook professionele (!)
vrijwilligers, ondersteund door
bedrijven uit de regio, die welwillend
aan de restauratie hun bijdrage
hebben geleverd middels levering van
materiaal (o.a. hout, pannen e.d.) en/
of materieel en faciliteiten (steigers,
vervoer, bouw- en werkplaats) onder
zeer gunstige voorwaarden. Hierdoor
is niet alleen kostenbesparend gewerkt,
maar is tevens de betrokkenheid
van de gemeenschap met hun
eerbiedwaardige monument nog eens
extra groot geworden. Vele mensen
uit de regio hebben zo binnen hun
mogelijkheden een bijdrage geleverd
aan de restauratie. Hierdoor “leeft”
de toren weer in de harten van de
gemeenschap en kan men weer
genieten van de bewogen historie en
het stoere silhouet van deze eenzame
wachter. De toren staat er vanaf
nu bovendien niet werkeloos bij.
Wanneer zich de gelegenheid voordoet
kan de onderbouw van de toren als
kapelruimte tevens weer zijn bijdrage
leveren bij het afscheid nemen van op
het kerkhof ter aarde gestelde inwoners
van het dorp. Zo speelt de toren weer
als vanouds een rol in het leven en de
dood van de bevolking van Afferden
en is er weer sprake van een vitaal
monument.

Scipio Online - hét leden- en
bijdrage-registratiesysteem voor de kerken.
Betrokkenheid
Samen werken aan de gemeente
Scipio Online stelt u in staat om uw gegevens overal via
het internet te kunnen raadplegen. Uw instrument voor
gemeente zijn, gemeentewerk en gemeenteopbouw.
De totaal oplossing - beschikbaar voor elke gemeente!
Scipio Online
Telefoon:
e-mail:
0515-431038
info@hagru.nl
www.scipio-online.nl
Huiskringen
Omkijken naar elkaar
www.hagru.nl
Hagru BV - Postbus 333 - 8600 AH - SNEEK -/- info@hagru.nl -/- 0515-431038
Creativity by Design

Kerkmagazine jaargang 1, nummer 1
I
n veel kerken is het een regelmatig terugkerend ritueel: op zaterdagavond of
zondagmorgen rijdt een vrachtwagen voor van het plaatselijke verhuurbedrijf
met een complete geluidsinstallatie aan boord. Deze apparatuur is bedoeld om de
muziekinstrumenten die in de dienst spelen, te versterken. Na de dienst moet alles
opgeruimd worden, daarna is het wachten op de factuur. Zo ook in ‘De Hoeksteen’,
een PKN-gemeente in IJsselmuiden.
Muziek en spraak via
één geluidsinstallatie
Joop van Assen is in deze kerk als
een van de vrijwilligers betrokken bij
de geluidsinstallatie. Samen met de
beheerder Rudy van den Brink leidt
hij de redactie van Kerkmagazine
op een bewolkte augustusdag rond
in ‘De ‘Hoeksteen’. Met name de
geluidsinstallatie is een belangrijk punt
deze middag. Hoe is deze ontstaan? En,
belangrijker, hoe klinkt deze installatie?
Activiteiten
Iedere zondag gebruiken gebruikt de
gemeente voor de reguliere diensten
de bestaande geluidsinstallatie als
spraakversterker in de kerkzaal
en bijzalen. Daarnaast organiseert
De Hoeksteen maandelijks een
jongerendienst. Ook door de weeks
zijn er dagelijks activiteiten zoals
concerten, zanggroepen, vergaderingen
waarbij de geluidsinstallatie wordt
gebruikt. Voorheen was het altijd zo
dat voor de jongerendiensten een
complete geluidsinstallatie door een
verhuurbedrijf naar binnen werd
gereden voor de muziekversterking.
Rudy van de Brink hierover: “Dat
gaf een hoop gedoe: het opzetten en
afbreken kostte veel tijd en iedere
maand kregen we een terechte, maar
stevige factuur van de verhuurder.”
Storingen
Naast dat de bestaande installatie
niet meer aan alle wensen voldeed,
begonnen frequent voorkomende
storingen De Hoeksteen ook parten
te spelen. Alles bij elkaar voor de
gemeente reden om op zoek te gaan
naar een installatie die muziek en
spraak krachtig combineert. Een
klein groepje mensen, ieder met hun
eigen specifieke kennis en ervaring,
hebben een bijdrage geleverd in
de samenstelling van een eisen- en
wensenpakket.
Leverancier
Vanwege het geavanceerde eisenpakket
was het voor de IJsselmuidenaren van
groot belang om in zee te gaan met een
leverancier die kon bogen op stevige
kennis en ervaring in geluidsinstallaties
in kerken. Na enig zoekwerk kwam
men terecht bij Schaapsound, een niet
onbekende leverancier. Een aantal
jaren geleden is de gemeente ook voor
kerkradio via internet overgestapt naar
Schaapsound. Vanwege de positieve
ervaringen toentertijd, hun uitgebreide
kennis en ervaring op het gebied van
‘kerkgeluid’ en de goede recensies
heeft De Hoeksteen doen besluiten het
eisen- en wensen pakket aan hen voor
te leggen.
Proces
Na ontwerp en een offerte is door
de leverancier een demonstratie
gegeven met de voorgestelde
apparatuur. De installatie bestond
uit een digitale matrixmixer van
het merk Seis en twee kleine maar
bijzonder krachtige luidsprekers van
het Duitse kwaliteitsmerk Fohhn.
Bij muziekdiensten worden naast
deze twee speakers ook twee stevige
15” subwoofers voor de bastonen
gebruikt. De bandleden waren in eerste
instantie bijzonder cynisch over deze
configuratie. Echter na de demonstratie
waren ook zij zeer enthousiast. Tijdens
een muziekrepetitie is achterin de
kerk een meting geweest naar het
geluidsniveau. 100 decibel was geen
enkel probleem. Joop van Assen: “Zo
hard staat de installatie nooit, maar hij
kan het wel prima aan.”
Multikabel
Na de demonstratie zijn diverse
leidingen in eigen beheer aangebracht
waaronder een multikabel onder
de vloer van de kerkzaal. Voorin de
kerk, bij het liturgisch centrum, staat
een stagebox voor het aansluiten
van de diverse muziekinstrumenten
en microfoons. Via de multikabel is
deze stagebox verbonden met een
mengpaneel achterin de kerk, waarmee

de band zelf haar muziek kan mixen.
Muzikanten komen aan, pluggen in en
kunnen spelen. Tegelijkertijd kan de
installatie ook voor toespraken gebruikt
worden. Daarmee is het systeem erg
flexibel.
Het geheim
Klaasjan Schaap van Schaapsound
vertelt iets over het geheim: “In veel
kerken waar wij geluidsinstallaties
aanleggen, werken wij met een
digitale signaalprocessor. Zo ook in
IJsselmuiden. We hebben achter de
twee speakers een krachtige versterker
geplaatst. Daarachter hangt weer een
digitale signaalprocessor. Juist dat
apparaat is het geheim. Deze mixer
regelt alles automatisch, omdat hij van
te voren volledig geprogrammeerd is.
De koster of verantwoordelijke voor
het geluid tijdens een dienst heeft een
paar knoppen ter beschikking. Daarmee
kiest hij presets of regelt hij het volume.
De processor zet de microfoons en de
speakers meteen in de goede setting,
zodat iedere gebruiker meteen aan de
slag kan. Predikant of muzikant, het
werkt ideaal, omdat er nooit met de
installatie ‘gerommeld’ kan worden.
Ook de ringleiding loopt via hetzelfde
systeem. Er hoeven dus niet meerdere
systemen geactiveerd te worden.”
Speciaal voor kerken
“Dit systeem hebben we speciaal
voor kerken ontwikkeld, omdat we
steeds vaker tegen slecht werkende
geluidsinstallaties en klagende
gemeenteleden aanliepen. Het is
enorm vervelend om een dienst bij
te wonen en weinig mee te krijgen
van de gesproken woorden,” aldus
Schaap. “Alle gebruikers van onze
signaalprocessor zijn erg tevreden,
omdat ze niet meer de hele dienst bezig
zijn met het draaien aan knoppen en
het switchen tussen muziek en spraak.
Nazorg
De verdere installatie en inregeling
is uitgevoerd door Schaapsound.
Omdat er hier sprake is van een
redelijk gecompliceerd geheel,
hebben zich na de indienststelling
wat gebruikelijke kleine technische
Dat is winst, omdat ze zich kunnen
concentreren op de boodschap van de
dienst.”
Toe aan een nieuw geluid
in de kerk? Wat is een goed
plan van aanpak?
Het begin is vaak dat gemeenteleden
klagen over de slechte
verstaanbaarheid. Ook vanuit de
beheerder of koster gezien kan er
aanleiding zijn om op zoek te gaan
naar een nieuwe geluidsinstallatie.
Die aanleiding is in veel gevallen een
tekort aan gebruiksmogelijkheden met
de huidige installatie. Veel installaties
in kerken houden het lang vol, ruim
twintig jaar is niet zeldzaam. Nieuwe
apparatuur betekent voor veel kerken
een behoorlijke investering. Het is
belangrijk dat kerken iets aanschaffen
wat opnieuw twintig jaar meekan! De
gebruikswensen kunnen in de loop
van de tijd natuurlijk uitbreiden. Waar
vroeger eenvoudige spraakversterking
voldoende was, liggen de eisen vandaag
de dag hoger en wordt steeds meer een
integratie van verschillende systemen
verlangd. Denk bijvoorbeeld aan
muziek, kerktelefonie en kerktv. Wat
is de werkwijze voor kerken nadat
geconstateerd is dat vernieuwing van
de apparatuur aan de orde is?
In veel kerken wordt een tijdelijke
geluidscommissie ingesteld die de
problemen en nieuwe gebruikswensen
inventariseert. Daarnaast stellen zij
een wensenlijst op waar de nieuwe
apparatuur aan moet voldoen.
Vervolgens wordt een selectie gemaakt
pagina 23
problemen voorgedaan. De nazorg van
de leverancier heeft De Hoeksteen als
zeer plezierig ervaren.
van mogelijke leveranciers (vaak
twee of drie) op basis van ervaring in
soortgelijke projecten. Tips:
• vraag altijd naar referenties van
vergelijkbare projecten
• ga, indien mogelijk, een vergelijkbare
situatie bekijken en beluisteren
• nodig vervolgens de geselecteerde
leveranciers uit om een offerte te
maken.
Op basis van het gesprek met de
leverancier, de referenties en natuurlijk
de uitgebrachte offerte ontstaat een
voorkeur voor een leverancier. Het
is niet ongebruikelijk om in deze
fase een testopstelling te vragen
in het eigen kerkgebouw. Dat kan
gewoon doordeweeks samen met de
geluidscommissie en enkele kritische
gemeenteleden. Zo ontstaat een
totaalbeeld van de mogelijkheden in het
kerkgebouw.
Een andere mogelijkheid is om het
hele offertetraject uit te besteden aan
een gespecialiseerd (onafhankelijk)
akoestisch adviesbureau. Dit bureau
vertaalt de wensen in een gedetailleerd
Programma van Eisen (PvE) in relatie
tot de zaalakoestiek. Op basis daarvan
worden leveranciers benaderd en
offertes in goed overleg met de kerk
beoordeeld. Dit traject is gebruikelijk
in omvangrijke installaties, nieuw- of
verbouwsituaties en kerken met een
bijzonder lastige akoestiek.
Hoe dan ook: een grondige
voorbereiding en selectie zorgt voor
veel meer luisterplezier!

Kerkennieuws
Hypermoderne kerk in
Scheemda
In Scheemda (Oost-Groningen) is zaterdag
11 september een nieuwe protestantse
kerk geopend. Het gebouw is volgens de
gemeente ‘supermodern’. Het gebouw is
voorzien van moderne apparatuur zoals een
systeem om vocht te reguleren waardoor het
oude orgel uit 1636 niet wordt aangetast.
Ook is het podium verschuifbaar en hangen
er beamers in het gelijkvloerse ovale
gebouw. Zo is de ruimte ook bruikbaar
voor congressen, tentoonstellingen en
particulieren die het gebouw willen huren.
De Protestantse Gemeente Scheemda bestaat
uit ongeveer duizend leden. De kerkgangers
droegen zelf bij aan de kosten voor het
nieuwe gebouw.
Verbouwing Gereformeerde
Gemeente Zwolle
In Zwolle is begin september de vergrote
Boazkerk van de gereformeerde gemeente
in gebruik genomen. De ledenvergadering
besloot in 2007 tot uitbreiding van het uit
1984 daterende kerkgebouw. In februari
dit jaar startte bouwbedrijf Bovenhuis
uit Staphorst met het werk, waaraan ook
veel vrijwilligers een steentje hebben
bijgedragen. Het gebouw is vergroot door
de aan bouw van een nieuwe consistorie
en vergroting van de verenigingszalen. De
kerkzaal werd gerenoveerd en voorzien
van een schuifwand, zodat het aantal
zitplaatsen, dat ruim 200 bedraagt,
uitgebreid kan worden tot 285.
Uw nieuws hier?
Heeft u een nieuw of verbouwd
kerkgebouw, nieuw interieur, orgel,
andere nieuwe toepassingen in of
rond het gebouw of op het gebied van
beheerszaken? Meld het de redactie:
redactie@kerkmagazine.nl
Nieuwe kerk Oud-Beijerland
In Oud-Beijerland is half september
de nieuwe kerk van de protestantse
gemeente De Open Hof geopend. De Open
Hof is een veelkleurige geloofsgemeenschap
die deel uitmaakt van de Protestantse Kerk
in Nederland. Het lage kerkgebouw heeft
een opvallend rode kleur. De grote en
lichte kerkzaal bevat 400 zitplaatsen, een
brede hal voor ontvangsten, verschillende
vergaderruimtes, twee eigen zalen voor
de jeugd en een huiskamer waar ook door
de week activiteiten zijn. Bijzonder is het
stiltecentrum aan de voorzijde waar iedere
bezoeker welkom is.
Nieuwe kerk HHG
Zuilichem-Brakel
De hersteld hervormde gemeente van
Zuilichem-Brakel betrok in september
een nieuw kerkgebouw. Het bedehuis
staat nu nog aan de rand van Zuilichem,
maar wordt straks omringd door de huizen
van de nieuwe uitbreiding bij het Gelderse
dorp. De kerk is een ontwerp van Van
Beijnum Architecten uit Amerongen. Het
nieuwe kerkgebouw heeft een kerkzaal
met circa 260 zitplaatsen en heeft echt het
uiterlijk van een kerk, conform de opdracht.
Daarnaast zijn er beneden twee zalen en
boven ook nog twee: voor de kinderoppas
en de clubs.
Nieuw kerkelijk centrum
Leimuiden
Architektenburo Roos en Ros heeft het
ontwerp gemaakt voor de nieuwbouw van
een kerkelijk centrum bij de Dorpskerk
van Leimuiden.
De monumentale kerk is met respect voor
de historie gerestaureerd. Aan de achterzijde
van de kerk komt een modern transparant
verbindingsgebouw dat de oude kerk en
de consistorie verbindt met het nieuwe
kerkelijk centrum. De vormgeving van het
kerkelijk centrum is afgestemd op het nog te
realiseren dorpscentrum van Leimuiden.
Ander kerkgebouw
Gereformeerde Kerk
Vrijgemaakt Utrecht
De gereformeerde kerk vrijgemaakt te
Utrecht-Noord/West komt vanaf deze
maand samen in een ander kerkgebouw,
in de wijk Zuilen. Door aanhoudende
groei van het aantal leden werd de
Opstandingskerk te klein en keek de
kerkgemeente uit naar een ander pand.
Het nieuwe onderkomen is gevonden aan
de Prinses Margrietstraat in Zuilen. In
het gebouw, dat dateert van 1958, kerkte
voorheen een van de twee gemeenten van
het Apostolisch Genootschap in Utrecht. Het
gebouw heeft 600 zitplaatsen.

Nieuw gebouw hhg
Oosterwijk
De hersteld hervormde gemeente te
Oosterwijk, Leerdam en Nieuwland heeft
een nieuw onderkomen gevonden. Vanaf
5 september worden de kerkdiensten
gehouden in de evangelisch-lutherse kerk
aan de Nieuwstraat in Leerdam.
Geld voor opknapbeurt
Catharinakerk Zoutelande
Er kan een start gemaakt worden met
de restauratie van de Catharinakerk
in Zoutelande. De Provincie Zeeland
verleent de protestantse gemeente
een behoorlijke subsidie voor het in
stand houden en opwaarderen van
het landelijk erfgoed. Daarnaast krijgt
het project ook geld uit het Europese
plattelandsontwikkelingsprogramma.
Grote Kerk Zwolle
moet het eerste ’groene
rijksmonument’ worden
De Grote Kerk in het hartje van de
stad Zwolle zou het eerste ’groene
rijksmonument’ moeten worden. Dat
is de wens van de eigenaar van de kerk,
de Protestantse Gemeente Zwolle (PGZ),
die met de burgerlijke gemeente Zwolle
tot overeenstemming wil komen over een
toekomstige duurzame exploitatie van de
kerk.
Nieuw fonds voor religieus
erfgoed
De provincie Brabant stort 12.500 euro in
een fonds voor religieus erfgoed. Ook de
provincies Zeeland en Utrecht doen mee.
Met het geld wordt een nieuwe organisatie
opgericht. Die gaat eigenaren en gebruikers
van kerken helpen bij het vinden van een
andere bestemming en mogelijkheden om
meer met het gebouw te doen.
Restauratie kerk Winssen
begonnen
Woensdag 15 september is officieel
begonnen met de restauratie van de
Rooms Katholieke kerk van Winssen.
Tientallen belangstellenden keken toe hoe
het kruis van de toren werd gedemonteerd.
De restauratie duurt tot mei 2011.
Restauratie Nieuwe Kerk
Delft
De gemeenteraad van Delft heeft zich
begin september in de Nieuwe Kerk Delft
laten informeren over de aanstaande
restauratie van het bedehuis. Die
moet volgend jaar van start gaan. De
werkzaamheden worden uitgevoerd in
opdracht van de hervormde gemeente in
Delft, eigenaar van de Nieuwe Kerk.
Herinrichting Nieuwe Kerk
Amersfoort
Ruim dertig jaar na de laatste grote
renovatie wordt het interieur van de
Nieuwe Kerk in Amersfoort opgeknapt.
De kerkzaal wordt licht en open en krijgt
een betere akoestiek. Verder wordt de
authentieke architectuur geaccentueerd.
Architect van dit project is Van Hoogevest
uit Amersfoort. Andere aanpassingen
zijn een glazen wand bij de ingang aan
de Leusderweg en een groter liturgisch
centrum. Daarbij komen de nieuwe stoelen
in een halve cirkel rond het podium te
staan, daarachter de huidige banken.
pagina 25
Een nieuw element in de Amersfoortse
kerk is ook de stiltehoek: een ruimte
waar bezoekers zich een moment kunnen
terugtrekken.
Restauratie oplevering
Steigers (voor even) weg bij Sint-Jan
De restauratiewerkzaamheden aan de
Sint-Janskathedraal in Den Bosch naderen
na twaalf jaar hun einde. Met kerst moeten
alle steigers, bouwliften en loodsen voor
de duur van één jaar rondom de kathedraal
zijn verdwenen. Het kerkbestuur is nu
al weer druk met een miljoenen kostend
onderhoudsplan voor de komende achttien
jaar. Een feestelijke viering van de afronding
van de restauratie staat gepland in het
weekeinde van 2 en 3 april.
Toren Arnhem op steigerdoek
De toren van de Eusebiuskerk in Arnhem
is eind september weer te zien, zij het
niet in steen, maar als afbeelding op het
steigerdoek waarin de bijna 100 meter
hoge kerktoren is ingepakt. Het is het
grootste gebouw dat ooit in Nederland op
deze manier werd ingepakt, al dus een
woordvoerder van de gemeente Arnhem.
De voor Arnhem kenmerkende kerk toren
staat al langer in de steigers in verband
met een grootscheepse renovatie die
naar verwachting tien jaar gaat duren.
Los rakende stenen vormen een gevaar
voor passanten. Om de toren toch weer
‘zichtbaar’ te maken, krijgt het steigerdoek
een afbeelding van de toren op ware
grootte. Abseilers zijn begonnen met de
klus, waarvoor 8000 vierkante meter doek
nodig is. In oktober wordt de ingepakte
kerktoren voorzien van een klok.

Relisound
&VISION
RELISOUND
www.relisound.nl
info@relisound.nl
Relisound ave
Specialist in audiovisuele techniek
Geluid
Is uw geluidsinstallatie toe aan vervanging of is de spraakverstaanbaarheid
slecht? Met de apparatuur van Ave wordt de spraakverstaanbaarheid
altijd beter. De hoogwaardige producten van
Duitse makelij zijn speciaal ontworpen voor kerken en bevatten de
nieuwste technologie.
Beamer
De beamer heeft ondertussen al in veel kerken zijn intrede gedaan.
Relisound levert beamers van diverse bekende merken zodat we
in elke situatie een passende oplossing kunnen bieden. Voor een
scherpe en heldere weergave is een goed projectiescherm nodig.
We bieden u een ruim aanbod van projectieschermen voor iedere
situatie.
Voor meer informatie of vragen neem contact op via onderstaande gegevens.
0113-229519
Smithweg 1.28
4462 HC Goes
Camera
Een nieuwe ontwikkeling is de registratie van de kerkdienst met
camera’s. Vooral in speciale diensten zoals een bruiloft of rouw-
dienst, worden camera’s ingezet om dat moment te vereeuwigen.
Relisound heeft een produktenpakket samengesteld waarin hoge
beeldkwaliteit en eenvoudige bediening centraal staan. De dienst
kan vastgelegd worden op een medium als DVD of hardeschijf.
Maar ook uitzending en registratie via KerkTV is mogelijk.
KerkTV, kerktelefoon
KerkTV is ontwikkeld door Streamit. Door middel van het internet
wordt het video- en audiosignaal getransporteerd naar de kijkers
thuis. Er kan live of op een later tijdstip meegekeken worden via de
computer of televisie.

Wie bent u?
“Mijn naam is Chris Mijnders, 60
jaar oud, geboren in Lisse. Door mijn
huwelijk ben ik verhuisd naar het
Zeeuwse dorp Waarde. Wij hebben drie
kinderen gekregen en zijn inmiddels
opa en oma van zes kleinkinderen.
Wat is uw rol in de kerk?
“Al twintig jaar ben ik koster van de
Gereformeerde Gemeente in mijn
woonplaats. Een jonge, groeiende
en actieve gemeente met ruim 750
leden- en doopleden. Dit kosterswerk
combineer ik met een baan als
vertegenwoordiger.“
Uw gemeente beschikt sinds enkele
maanden over een volledig nieuw
kerkgebouw.
Hebben we een tevreden
koster?
“Ons nieuwe gebouw is echt
fantastisch. Vergeleken met het oude
gebouw een verschil van dag en nacht!
Het oude gebouw was veel te klein, we
kampten met structureel ruimtegebrek.
Verenigingen, catechisatiegroepen en
de zondagse crèche waren genoodzaakt
in verschillende gebouwen bij elkaar te
komen. Met de ingebruikname van de
nieuwe kerk behoort dit definitief tot
het verleden.
Daarnaast is het werk als koster
een stuk eenvoudiger geworden,
het gebouw werkt lekker praktisch.
Het oude gebouw werd nog met olie
gestookt, het nieuwe is voorzien van
een intelligent klimaatsysteem. Ons
oude onderkomen vergde natuurlijk
ook veel onderhoud.”
Welke taken heeft u als
koster?
“Verspreid over de week zijn er
verschillende activiteiten waar
voorbereidingen voor getroffen
moeten worden. Omdat de meeste
activiteiten ’s avonds plaats vinden,
ben ik vooral in de avonden druk met
werkzaamheden in en rond de kerk.
De zondag is voor mij als koster
de mooiste dag. Er moet dan veel
gebeuren rond de eredienst.
Op zondag ben ik ook min of meer het
aanspreekpunt, de ‘dorpelwachter’ van
de kerk. Als er gasten zijn, heet ik ze
welkom, probeer hen op het gemak
te stellen en zorg voor een zitplaats.
Regelmatig gebeurt het dat er iemand
na de dienst nog even wil napraten.
Ook dan probeer ik zoveel mogelijk
voor de kerkgangers klaar te staan.”
pagina 27
“Ik doe mijn
werk met liefde”
Koster Mijnders uit Waarde over zijn werkzaamheden
Wat maakt het koster zijn zo
mooi voor u?
“Ik doe mijn werk met liefde, en
geniet ervan op die manier een
bijdrage te kunnen leveren aan onze
gemeenschap. Het is fijn om zoveel
mogelijk mensen bij het kerkelijk
leven te betrekken. Ieder jaar worden
de kinderen van de basisschool
uitgenodigd om hen een kijkje achter
de schermen te geven. Van zulke
momenten geniet ik.
Huwelijksbevestigingen en
doopdiensten zijn altijd mooie
plechtigheden. De werkzaamheden
rond het Heilig Avondmaal vind ik
persoonlijk het meest bijzonder. Rond
dit sacrament behoort alles de uiterste
zorg te ontvangen: de Koningstafel
verdient bijzondere aandacht.
Het kosterschap heeft ook een nadeel.
Vaak mis je door je werkzaamheden
gedeelten uit de eredienst. Daarom heb
ik af en toe een vrije zondag, waardoor
ik ongestoord naar het Woord kan
luisteren. Er zijn gelukkig nog twee
kosters waarmee ik de taken wat kan
verdelen. De diensten worden ook
opgenomen zodat mensen een dienst
nog een kunnen beluisteren. Ik maak
daar zelf ook graag gebruik van.”

kerkmeubelen
&
interieurs
Ambts en liturgische gewaden voor priester,
predikant, pastoraal werkende en misdienaar.
Lezenaars-, kansel en altaarkleden.
Reinigen en reparatie.
Avondmaal en altaarlinnen.
Stoffen en materialen voor het zelf
vervaardigen van gewaden en kleden.
Bijenhof
interieur
www.bijenhof.nl 0575 551216
SCHOONHOVEN/LEKKERKERK
SCHOONHOVEN
ZILVERSTAD/KLOKKENDORP
ZILVERSTAD
Avondmaalserviezen
& Doopvonten
LEKKERKERK
CADEAUDORP
koop je in Schoonhoven
In echt zilver, juwelierspleet en tin. Levering uit voorraad of naar eigen ontwerp,
tegen een aantrekkelijke prijs. Ook het aanvullen van reeds bestaande serviezen
of de restauratie SCHOONHOVEN ervan is mogelijk en geschiedt K LOKKENSTAD in eigen bedrijf.
Gecertificeerd taxateur avondmaalserviezen en kerkzilver.
Tevens unieke collecties:
Bijbelsloten in messing, zilver en goud.
Christelijke symboolsieraden.
Haven 1-13
Schoonhoven
Tel. (0182) 38 26 51
info@rikkoert.nl
www.rikkoert.nl
Vrijdag koopavond. Gratis parkeren nabij het Schoonhovense veer.

Nieuws voor kerken
‘Het laatste avondmaal’ op avondmaalslinnen
Sanny de Zoete brengt sinds 1994 in haar winkel in het historische
centrum van Delft een breed
assortiment damast van
op maat geweven Art Deco
ontwerpen, modern design,
en een omvangrijke collectie
antiek linnen en damast.
Eén van Sanny’s
specialisaties is tafellinnen
voor gebruik in de kerk. Bijvoorbeeld het dessin Druivenranken
voor tijdens de Avondmaalsviering. Hiervoor wordt nu ook nieuw
Avondmaalstafellinnen ontwikkeld met daarop de voorstelling naar
Leonardo da Vinci’s fresco ‘Het Laatste Avondmaal’ uit 1498. Deze
100% zuiver linnen damasten tafellakens worden nauwkeurig op
maat geweven, voor langere en kleinere tafels.
Website: www.sannydezoete.nl
Agenda
nov
07
7 november 2010
Katholieke Jongerendag
De Rooms Katholieke Kerk organiseert op
zondag 7 november 2010 een jongerendag.
Het thema van de dag is Focus. Meer info:
www.jongkatholiek.nl
nov
10
10 november 2010 Algemene
ledenvergadering Steunpunt
Kerkenwerk (GKV)
Naast de gebruikelijke huishoudelijke
onderwerpen komen de wijzigingen in de
materiële regelingen aan de orde. Speciaal
aandacht voor de emeritaatregeling. Info:
www.steunpuntkerkenwerk.nl
nov
11
11 november 2010 Generale
Synode PKN
De Generale Synode van de Protestantse
Kerk vergadert van 11 t/m 13 november in
Lunteren. Voor meer info: zie www.pkn.nl
nov
20
pagina 29
Wet omgevingsrecht voor monumentale kerken
Op 1 oktober 2010 is de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht
in werking getreden. De wet bundelt 25 bestaande vergunning- en
toestemmingsstelsels in de omgevingsvergunning. Al die stelsels
hebben te maken met ingrepen in de leefomgeving, zoals wonen,
monumenten, ruimte en milieu. Door deze bundeling hoeft u niet
langer voor hetzelfde project meerdere vergunningen aan te vragen,
maar kunt u volstaan met één aanvraag bij één loket.
Voor veranderingen aan een monument is per 1 oktober in de
meeste gevallen de omgevingsvergunning nodig. Deze vergunning
gaat gelden voor een:
• rijks-, provinciaal of gemeentelijk gebouwd monument
• provinciaal of gemeentelijk archeologisch monument
• beschermd stads- of dorpsgezicht
Voor archeologische rijksmonumenten blijft de
monumentenvergunning gelden. Deze vergunningprocedure blijft
nagenoeg gelijk.
Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
20 november 2010
Landelijke Diaconale Dag
De 115e Landelijke Diaconale Dag vindt
plaats op 20 november in de Jaarbeurs
(Beatrixgebouw) in Utrecht. Het thema is
dit jaar ‘Afschrijven of meetellen; diakenen
maken het verschil’. Mechteld Jansen,
bijzonder hoogleraar Missiologie aan de
Protestantse Theologische Universiteit,
zal vanuit theologisch perspectief
haar visie geven en Paul Rosenmöller,
programmamaker bij de Ikon en voormalig
politicus, zal vertellen over de rol van de
media bij uitsluiting. Daarna vinden er
workshops plaats waarin verschillende
diaconale kwesties aan bod komen die
te maken hebben met uitsluiting. Meer
informatie: www.kerkinactie.nl
dec
04
4 december 2010 Presentatie
Herziene Statenvertaling
De stichting Herziene Statenvertaling (HSV)
heeft het voornemen om de HSV op 4
december 2010 officieel te presenteren in de
Grote Kerk van Dordrecht. Dat bevestigde
de secretaris van de Stichting Herziene
Statenvertaling, drs. I. A. Kole. Voor meer
info: www.herzienestatenvertaling.nl
dec
09
9 december 2010 Congres
‘Over samenwerking
gesproken’
Congres over de vraag hoe als kerk om
te gaan met WMO. Dit congres draagt
bij tot het creëren van draagvlak als
het gaat om samenwerking tussen de
burgelijke overheiden kerkelijke instanties
op het gebied van sociale cohesie en
welzijnsbevordering van burgers. Het
congres vindt plaats in Congrescentrum De
Werelt te Lunteren. Meer info:
www.oversamenwerkinggesproken.nl
dec
09
10 en 11 december 2010
Nationale Synode
Op 10 en 11 december vindt in de Grote
Kerk in Dordrecht de Nationale Synode
plaats. Alle gereformeerde kerken uit
Nederland zijn uitgenodigd om bijzondere
bijeenkomst bij te wonen.
Het is de bedoeling dat de kerken bij elkaar
komen en met één duidelijke stem kunnen
spreken om de kerkelijke verdeeldheid in
ons land te overstijgen.
Meer info:
www.reformatieinstituutdordrecht.nl of
www.nationalesynode.nl.

Veelzijdig en al meer dan 31 jaar ervaring
in het bestrijden van vochtproblemen:
adviezen en onderzoek m.b.t. vochtbestrijding
injecteren (zowel constructief als waterdichtend)
waterdicht maken van kelders en souterrains
injecteren tegen optrekkend vocht
bestrijden van vochtoverlast in kruipruimten
hydrofoberen van metselwerk, beton en natuursteen
betonreparatiesystemen
renovatie- en restauratiepleisters
houtworm-, schimmel- en zwambestrijding
Postbus 409,
4600 AK Bergen op Zoom
Telefoon: 0165 - 38 62 00
E-mail: info@alphavochttechniek.com
Internet: www.alphavochttechniek.com

Rob Mook, koster Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt Nijkerk
‘Veel enthousiasme voor kerktelevisie’
Kerktelevisie is dé uitkomst voor aan huis gekluisterde gemeenteleden.
Zij volgen via internet rechtstreeks de diensten vanuit hun
kerk. ‘De gebruikers zijn heel enthousiast. Dit is ideaal voor zieken
en ouderen’, zegt koster Rob Mook van de Gereformeerde Kerk
Vrijgemaakt in Nijkerk, die werkt aan een pilotproject.
In het gebouw kerken twee vrijgemaakte
gemeenten. Op zondag zijn er daarom vier
diensten die de in totaal twaalfhonderd leden
bezoeken. In de uit 1984 stammende,
maar later verbouwde kerk, passen 580
kerkgangers. Sinds dit jaar profi teren tien
leden die de diensten niet kunnen bezoeken,
van een pilotproject van sIKN.
De gebruikers vinden
het een mooie
aanvulling op de
aloude kerktelefoon.
www.kerkomroep.nl • info@kerkomroep.nl
‘Wij testen een half jaar het kerktelevisiesysteem.
Daarvoor zijn we uitgekozen
omdat we hier al over een aantal faciliteiten
beschikten, zoals een goede camera’,
vertelt Mook.
Via www.kerkomroep.nl kijken tien gemeenteleden
mee naar de diensten. ‘Zij
krijgen een code waarmee ze op de site
kunnen. Die mensen zijn allemaal zeer
positief. De beeld- en geluidkwaliteit is
prima. De gebruikers vinden het een
mooie aanvulling op de aloude kerktelefoon.
Ze hebben nu niet alleen geluid,
maar zien ook wat er gebeurt. Dat is een
enorme meerwaarde. Niet alleen omdat ze
nu ook bijvoorbeeld de beamer of andere
hulpmiddelen zien, maar vooral omdat de
beleving in de kerk veel beter overkomt als
je ook beelden hebt.’
De techniek heeft bovendien geen enkele
invloed op de kerkdienst. Die wordt niet
verstoord door extra geluid of door cameramensen.
‘Wij hebben een heel kleine
camera aan het balkon hangen. Die zoomt
door middel van een druk op de knop in
op bijvoorbeeld de predikant of het orgel,
zodat de beelden niet heel statisch zijn.
Jongeren uit onze gemeenten bedienen de
camera.’
De tien proefpersonen mogen de komende
tijd tips en advies geven. Dat heeft al de
nodige verbeteringen opgeleverd. ‘Mensen
vonden het bijvoorbeeld storend dat we
tijdens de prediking ook beelden van het
orgel lieten zien. Ze hebben het liefst zo
min mogelijk afl eiding’, vertelt Mook. Het
komende half jaar moet uitwijzen of de
kerk in Nijkerk straks defi nitief met kerktelevisie
gaat werken. ‘De eerste ervaringen
zijn in ieder geval heel positief. Ik verwacht
dat veel kerken van deze mogelijkheden
gebruik gaan maken.’
sIKN
Postbus 264 • 2740 AG
Waddinxveen • (0182) 750 520
www.sikn.nl • info@sikn.nl
Kerkelijk meeleven, altijd & overal
sIKN
Kerkomroep.nl is hét platform voor online kerkdiensten uit heel Nederland.
Inmiddels zijn de diensten van ruim 1500 kerken in Nederland te vinden.
Maar kerkomroep.nl is een site met ambitie. We zijn hard op weg om álle kerken
in Nederland via kerkomroep.nl aan te sluiten. Bovendien is er nu ook kerktelevisie,
zodat gemeenteleden en parochianen via kerkomroep.nl diensten kunnen horen én zien!
Uw kerk ook op kerkomroep.nl?
advertorial
Ga naar de website en meld u vandaag nog aan!
Kerkdiensten online!
Kerkomroep.nl

Hybrid Organ Solutions
De Wallonisch-Niederländische
Gemeinde in het Duitse Hanau heeft
sinds kort een schitterend Monarke
Präludium Hybride-orgel. Van de 73
stemmen zijn er 24 hergebruikt uit het
bestaande Peter-pijporgel. Voor een
indrukwekkende weergave verwerkte Johannus
een audiosysteem van 36.3 kanalen in de toegevoegde
façades. Met de 4 klavieren en de vele registers biedt
dat een veelheid aan muzikale mogelijkheden.
Johannus feliciteert
www.johannus.com
De Wallonisch - Niederländische Gemeinde te Hanau

Herbestemming
versus imago
Leegstaande kerken zijn anno 2010
geen onbekend verschijnsel en de
herbestemming van de voormalige
Godshuizen leidt nog weleens tot
discussie. De PKN wijdde er twee
jaar geleden (Jaar van het Religieus
Erfgoed) zelfs een uitgebreide nota
aan: ‘Een protestantse visie op
het kerkgebouw’. Bottom line: als
hergebruik van een (kerk)gebouw
schade berokkent aan het imago van de
kerk moet de herbestemming worden
afgewezen.
Ook de Rooms-Katholieke Kerk kent
strikte beleidsregels met het oog
op hergebruik van de gebouwen.
Kerkgebouwen moeten blijven getuigen
van de christelijke traditie. Soms
is daarbij sprake van een sociale
herbestemming (hospice, opvanghuis),
soms van een culturele (concerten,
expositie) en soms ook van een
religieuze.
Zo heeft de Lieve Vrouwe Parochie in
Bergen op Zoom de Emmaüskerk (in
de wijk Noordgeest) vorige maand
verkocht aan de Gereformeerde
Kerk Vrijgemaakt. De GKV had nog
altijd geen eigen onderkomen en
kerkte in een noodgebouw van een
scholengemeenschap. Daar komt
vanaf december verandering in
als de Emmaüskerk - na een fikse
opknapbeurt - elke zondag haar
deuren opent voor de samenkomsten
van de gemeente en ook volop
ruimte biedt aan doordeweekse
activiteiten. Een bijkomend voordeel
is de mogelijkheid om de diverse
initiatieven van de (veelal niet
kerkelijke) wijkbewoners te faciliteren
door een plek te creëren voor projecten
en voorlichtingsbijeenkomsten van
de wijkcommissie. Op deze manier
wordt het gebruik van het gebouw
geoptimaliseerd, de relatie met de
buurtbewoners op een natuurlijke
manier geïntensiveerd en de
maatschappelijke relevantie van de
kerk vergroot.
Het verlangen om meer te betekenen
voor de mensen om haar heen is voor
de (GKV) Ichthuskerk in Scheveningen
aanleiding geweest tot een bijzondere
samenwerking met de Willem de
Zwijgerschool, een christelijke
basisschool. Verbindende schakel is
ook nu weer het kerkgebouw, dat sinds
1 oktober jl. de buitenschoolse opvang
2Karpers (onderdeel van 2Samen) van
de basisschool huisvest. De gebouwen
van de GKV-gemeente en basisschool
in de Scheveningse wijk Belgisch Park
staan naast elkaar en zijn - waar eerder
een hek als afscheiding stond - nu
door een mooie natuurspeeltuin met
elkaar ‘verbonden’, het zogeheten
Ichthusplein.
Naast de buitenschoolse opvang biedt
de Ichthuskerk ook onderdak aan een
peuterspeelzaal, schaak- en brigdeclubs
en dansles voor jonge meiden. Deze
‘maatschappelijke integratie’ is
overigens niet vanzelfsprekend. Toen
de GKV het gebouw in 1994 kocht van
de Protestantse Gemeente (voor wie
pagina 33
het gebouw te groot werd), lag de focus
vooral op de eigen gemeente en stond
dienstbaarheid aan de buurtbewoners
niet heel hoog op de prioriteitenlijst.
Dat is nu anders en de gemeente ziet
in de samenwerking veel kansen om
in contact te komen met ouders en
kinderen uit de wijk en zo structureel
zichtbaar en dienstbaar aanwezig te
zijn. Deze zichtbaarheid komt ook
mooi tot uiting in de net afgeronde
verbouwing. Er is bewust gekozen voor
het gebruik van veel glas, waardoor
het gebouw een open en transparante
uitstraling gekregen heeft. Naast de
ideële waarde van de samenwerking
is er overigens ook gewoon de
‘economische’ kant van de zaak: de
Ichthuskerk kan nu haar (doordeweeks
vaak leegstaande) zalen op een
verantwoorde manier exploiteren en
2Samen ziet hiermee het gebrek aan
een goede ruimte voor de opvang van
de kinderen opgelost.
De ‘bewakers’ van het Religieus
Erfgoed kunnen gerust zijn. Zowel
in Bergen op Zoom als Scheveningen
heeft de herbestemming van het
gebouw het imago van de kerk bepaald
geen kwaad gedaan.
Rita Quartel

strategisch beheer levert
optimaal rendement
de werkwijze van kerkplan
staat hiervoor garant
Inderdaad, rendement maken op uw vastgoed!
Geen nobel streven maar een realistische
mogelijkheid. Met veel kennis en ervaring
inzake kerkelijk vastgoed en vooral ook kerkelijke
structuren is de Stichting Kerkplan graag
uw partner als het gaat om het beheer, de
exploitatie en de ontwikkeling van uw kerkelijk
vastgoed. De adviseurs van Stichting Kerkplan
begeleiden u aan de hand van maatwerk
en zoeken naar passende oplossingen. Dat
betekent de beste oplossing en optimaal
rendement. Want de Stichting Kerkplan komt
op voor de belangen van haar opdrachtgevers
en behartigt deze. Uw belangen dus.
Stichting Kerkplan
Woelse Donk 57
4207 XC GORINCHEM
t. 0183 699120
f. 0183 629322
e. info@kerkplan.nl
i. www.kerkplan.nl
advies - restauratie - herbestemming - herontwikkeling - nieuwbouw
voor beheer
voor eXploitatie
voor ontwikkeling
van uw kerkelijk vastgoed, maakt u
gebruik van onze dienstverlening bij:
• Herbestemming
• Herontwikkeling
• Maken van ontwerpen
• Haalbaarheidsonderzoeken
• Exploitatieopzetten
• Vergunningen
• Aan- en verkoop
• Bouwbegeleiding
• Kostenbewaking
bezoek onze GRATIS
workshop. kijk op
WWW.KERKPLAN.NL

Donatus verzekert vertrouwd
Donatus verzekert kerkgebouwen en alles wat
daarbij hoort. Zoals doopvonten, kanselbijbels
en orgels. Ook voor vrijwilligers en werkers in
kerkelijke dienst hebben we passende verzekeringen.
Donatus is een betrokken specialist. Klein
genoeg om u persoonlijk van dienst te zijn. Groot
genoeg om met een gerust hart uw verzekeringsbelangen
aan toe te vertrouwen. Donatus is een
onderlinge verzekeringsmaatschappij zonder
winstoogmerk. Samen met u zorgen we ervoor
dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze
kinderen en hun kinderen en hun kinderen…
www.donatus.nl tel. 073 - 5221700