Determinanten huishoudelijk energiegebruik - Instituut Samenleving ...

Universiteit Antwerpen, STEM Determinanten huishoudelijk energiegebruik
In de focusgroepen gaan we op zoek naar aanwijzingen omtrent het relatieve
belang van bovenstaande attitudefactoren.
Persoonlijke mogelijkheden
In een economisch geïnspireerde theorievorming wordt het gedrag van de
consument samengevat door het begrip ‘nutsmaximalisatie’. De consument
is als een rationele, economische actor (homo economicus), die op elk
moment, gezien de beperkte middelen waarover hij beschikt, zijn nut tracht
te maximaliseren. De verschillende beslissingen van de consument staan
bovendien niet los van elkaar. Optimalisatie van het gebruik van beperkte
middelen om meerdere (nuts)doelstellingen te realiseren, impliceert immers
dat de beslissingen over de toewijzing van die middelen met elkaar worden
gelinkt en geanticipeerd (Weber, 1999, Stern, 1984).
Een belangrijke assumptie binnen deze theorie is dat de consument als
rationele actor beschikt over perfecte informatie en voldoende intellectuele
capaciteiten om deze informatie op effectieve wijze te verwerken (Weber,
1999). In de realiteit houden deze assumpties moeilijk stand: perfecte
informatie is vaak niet beschikbaar en consumenten gaan niet altijd rationeel
te werk. Meer en meer wordt dan ook geopteerd voor modellen van
‘begrensde’ rationaliteit (bounded rationality).
De economische theorie vormt vaak een belangrijke pijler van
vraagmodellen waarin via wiskundige formules en diverse mogelijke
scenario’s de toekomstige energievraag wordt ingeschat. De econometrische
modellen proberen het ‘energiegedrag’ zoveel mogelijk te endogenizeren, op
basis van historische, geaggreggeerde (‘top-down’) marktgegevens. Ze
veronderstellen evenwicht in een deel van of in alle markten (partieel of
algemeen evenwicht). Voor de consumenten schat men de prijs- en
inkomenselasticiteiten, gebaseerd op de bovenvermelde theorie van
nutsmaximalisatie. In deze modellen wordt ook toenadering gezocht met de
zuivere engineeringmodellen waar technologische en fysische elementen,
zoals het energiegebruik per type woning wordt bestudeerd. (Hoevenagel et
al., 1996; Stern, 1984)
De engineering modellen zijn in wezen uitgebreide databanken met een
gedetailleerde beschrijving van alle technologieën die men kan gebruiken
om aan energiediensten (verwarming, koeling, verlichting, ... ) te voldoen
(‘bottom-up’). De keuze van consumenten voor een bepaalde techniek
wordt verklaard op basis van ‘life cycle cost minimization’. De consument
kiest die optie met de laagste verdisconteerde kosten, gegeven een exogene
29