Determinanten huishoudelijk energiegebruik - Instituut Samenleving ...

Universiteit Antwerpen, STEM Determinanten huishoudelijk energiegebruik
De cognitief-motivationele strategieën proberen met behulp van informatie
invloed uit te oefenen op de perceptie van de voor- en nadelen van
verschillende gedragsalternatieven. Hun grootste voordeel is meteen ook
hun grootste nadeel: de gedragsveandering vindt vrijwillig plaats, via
zelfregulering. Ze spreken de individuen aan op hun eigen specifieke
verantwoordelijkheden. Ze zijn dan ook het meest effectief als het gewenste
gedrag niet te veel extra moeite, tijd of geld kost, en men voldoende
mogelijkheden heeft om het gedrag te vertonen.
Men onderscheidt tradtioneel twee typen cognitief-motivationele
strategieën:
• Voorlichting, educatie en communicatie: deze instrumenten veronderstellen
dat gedrag beredeneerd is en dat men daarom gedrag kan veranderen door
het beïnvloeden van de perceptie van de kosten-batenafweging die eraan
ten grondslag ligt. De gegeven informatie kan gericht zijn op het opheffen
van kennisgebreken of mispercepties, op het veranderen van de
preferenties van mensen, of kan als doel hebben mensen te overreden
bepaald gedrag wel of niet te vertonen. Deze instrumenten op zich brengen
zelden een gedragsverandering teweeg – zeker niet wanneer de informatie
niet aansluit bij de opvattingen en achtergronden van de doelgroep, er geen
concrete voorbeelden zijn en de gedragsverandering relatief veel moeite
kost – maar ze kunnen wel energie- en klimaatproblemen op de publieke
en politieke agenda plaatsen en een draagvlak creëren voor eventueel
verdergaande structurele maatregelen.
• Sociale modellering en ondersteuning: deze instrumenten veronderstellen
dat mensen niet te veel willen afwijken van de sociale groep waartoe ze
(willen) behoren, en richten zich daarom op het beïnvloeden van de sociale
kosten en baten van een individu, welke samenhangen met de wijze
waarop belangrijke anderen het gedrag beoordelen. Sociale ondersteuning
zijn maatregelen gericht op het beïnvloeden van de ‘sociale norm’, i.e. de
verwachtingen die men heeft over de sociale goed- of afkeuring van
anderen van het betreffende gedrag; of ze maken zichtbaar welke mensen
zich al energiezuinig gedragen. Sociale ondersteuning zet mensen ertoe
aan het gewenste gedrag ‘eens uit te proberen’. Sociale modellering vestigt
de aandacht van de mensen op ‘het goede voorbeeld geven’, bijvoorbeeld
door de overheid, of door mensen naar wie men opkijkt zoals ‘Bekende
Vlamingen’ (BVs).
De cognitief-motivationele strategieën moeten we vooral bekijken in hun
symbiotische relatie met de structurele strategieën.
3.2 ⏐ Brainstormen over vernieuwende beleidsmaatregelen
Na de inleving in de vijf mogelijke doelgroepen, werden de deelnemers
gestimuleerd om te brainstormen over ‘vernieuwende’
beleidsmaatregelingen’.
We delen de beleidsvoorstellen in volgens de categorieën van het
conceptueel model van het SCP.
95