Determinanten huishoudelijk energiegebruik - Instituut Samenleving ...

Universiteit Antwerpen, STEM Determinanten huishoudelijk energiegebruik
maar vanaf wat je met comfort bedoelt... Dus voor anderen boeten zij aan
comfort in.
3 ⏐ Brainstormen rond ‘vernieuwende’ beleidsinstrumenten
3.1 ⏐ De ontwikkeling van beleidsinstrumenten
Kennis van de determinanten van het huishoudelijk energiegebruik geeft
inzicht in en de voorwaarden voor en mogelijkheden tot gedragsverandering.
Het belang van de gedragsdeterminanten kan verschillen van doelgroep tot
doelgroep, wat we in de focusgroepen hebben proberen te achterhalen.
Beleidsinstrumenten verschillen in de mate waarin ze de keuzevrijheid van
individuen in stand houden dan wel beperken. De Nederlandse
Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) onderscheidt drie
categorieën van beïnvloedingsstrategieën (WRR, 1992):
1. De eerste categorie zijn de beleidsinstrumenten die het gedrag min of
meer dwingend sturen. Het betreft directe regulering door middel van
geboden en verboden;
2. De tweede categorie zijn de beleidsinstrumenten waarbij de keuzevrijheid
van het individu in principe gehandhaafd blijft, maar waarbij de keuzes
min of meer worden gereguleerd. Het betreft indirecte regulering door
middel van instrumenten die de kosten-batenafwegingen van het individu
beïnvloeden, o.a. door privaatrechterlijke of economische instrumenten;
3. De derde catergorie zijn de beleidsinstrumenten die de keuzevrijheid van
het individu in stand houden. Het betreft instrumenten die tot doel hebben
om de mensen door middel van overreding tot verandering van gedrag te
bewegen. De gedragsverandering komt hoe dan ook vrijwillig tot stand.
In deze studie zijn we vertrokken van het conceptueel model ontwikkeld
door het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP, 1996). Dit model maakt een
onderscheid tussen structurele strategieën en cognitief-motivationele
strategieën. We bespreken kort deze twee strategieën 19 , waarbij we zullen
merken dat ze goed aansluiten bij de drie categorieën van de WRR.
Structurele strategieën
Structurele strategieën zijn gericht op het beperken of verruimen van de
gedragsmogelijkheden en reguleren daarmee direct of indirect het gedrag
(SCP, 1996).
Structurele strategieën veranderen de context, de omstandigheden of de
omgevingskenmerken waarin een gedragskeuze plaatsvindt, zodat het
gewenste gedrag aantrekkelijker of beter mogeljk wordt, en/of zodat het
19 Het SCP hanteert de begrippen “beleidsinstrumenten” en “strategieën” in deze context als
synoniemen. Wij volgen hierin het SCP.
93