Determinanten huishoudelijk energiegebruik - Instituut Samenleving ...

Universiteit Antwerpen, STEM Determinanten huishoudelijk energiegebruik
werkelijke energiegebruik veel hoger is dan wat theoretisch kan of moet. De
Vlaamse gezinnen kunnen m.a.w. in theorie nog veel besparen op hun
energiegebruik. De vergelijking met de overige Europese landen leert ons
dat deze besparing niet alleen in theorie maar minstens gedeeltelijk ook in
de praktijk mogelijk moet zijn.
3 ⏐ Gedragsmodellen
De vraag is wat de Vlaamse overheid kan doen om dit besparingspotentieel
te helpen realiseren. Het energiebeleid zal veel doeltreffender zijn als de
overheid de belangrijkste determinanten van het energierelevant gedrag
kent, zodat zij haar strategieën vooral kan richten op het veranderen van
deze factoren.
Wetenschappers buigen zich al jaren het hoofd over het
energie(besparings)gedrag van o.a. gezinnen. Zij gebruiken hiervoor graag
modellen, het ene al wat wiskundiger dan het andere. Grosso modo kunnen
we drie “scholen” onderscheiden:
1. de economisten bestuderen vooral de inkomens- en prijsrespons. Zij
proberen na te gaan met hoeveel procent het energiegebruik zal dalen als
de energieprijs met één procent stijgt, of zal stijgen als het inkomen met
één procent toeneemt;
2. de ingenieurs berekenen voor elke energiezuinige techniek de extra kosten
en de energiebesparing t.o.v. een gewone techniek, en gaan na op hoeveel
jaar men een investering in een energiezuinige techniek kan
terugverdienen. Immers, energie besparen is ook geld besparen;
3. de sociologen en psychologen veronderstellen dat er een wisselwerking
bestaat tussen de opvattingen en houdingen (attitudefactoren) die mensen
hebben en het energiegedrag dat ze vertonen.
Deze drie benaderingen bestrijken elk een beperkt aantal aspecten of
determinanten van het energie gerelateerd gedrag van mensen. Het gevolg is
dat ze elk afzonderlijk slechts een deel van de variatie in het energiegedrag
kunnen verklaren.
Het is niet de bedoeling van deze studie platgetreden paden te bewandelen
door één van bovenvermelde opties te kiezen. Er is geopteerd voor een
bestaand geïntegreerd model dat vanuit de verschillende disciplines het
energie gerelateerd gedrag van huishoudens verklaart, en waarin
verschillende categorieën van determinanten aan bod komen, o.a.kosten en
baten (economie), kennis (techniek) en attitude (sociologie / psychologie).
Een model dat aan deze verwachtingen beantwoordt is een conceptueel
milieu gedragsmodel, ontwikkeld door het Nederlandse Sociaal en Cultureel
Planbureau (SCP). SCP heeft dit model gebruikt voor de analyse van drie
milieugedragingen, in het bijzonder het weigeren van plastic tasjes, het
III