Orde van dienst voor Witte Donderdag en Goede Vrijdag

Orde van dienst voor
Witte
Donderdag
en
24 en 25 maart 2013
Gereformeerde Kerk
Zwartebroek
Voorganger: Witte Donderdag: Ds. E.H. Egberts
Goede Vrijdag: Ds. E.P. van der Veen
Organist: Frits Top
Goede
Vrijdag

Witte Donderdag
Toelichting op de bloemschikking
Thema: ” Dienstbaar en zorgzaam”
De kleur is wit.
Symboliek:
De uittocht uit Egypte staat centraal in het Oude Testament.
De matses (het ongezuurde brood) verwijzen naar de haast,
waarmee het volk Israël moest vertrekken.
Het bittere kruid herinnert aan de onderdrukking in Egypte.
In het Nieuwe Testament wast Jezus de voeten van Zijn leerlingen.
Vandaar in de schikking de schaal met water, de handdoek en als
teken van dienstbaarheid de witte viooltjes.
1

Orgelspel
Welkom
We zingen (staande): Gezang 173 : 1 en 2
Alles wat over ons geschreven is
gaat Gij volbrengen deze laatste dagen,
alle geboden worden thans voldragen,
alle beproeving van de wildernis.
Gods schepping die voor ons gesloten bleef
ontsluit Gij weer, Gij opent onze harten,
die Zoon van David zijt en Man van Smarte,
Koning der Joden die de dood verdreef.
Moment van gebedsstilte
Bemoediging en groet
Wij mogen ervoor bewaard blijven te roemen anders dan in het kruis
van onze Heer Jezus Christus, in wie ons heil is, ons leven en
verrijzenis, door wie wij verlost en bevrijd zijn.
God zij ons genadig en zegene ons, Hij doe
zijn aanschijn bij ons lichten; opdat men
op aarde uw weg kenne, onder alle volken uw heil.
We antwoorden met het (staande) zingen van:
Gezang 173 : 4 en 5
Gij onderhoudt de vlam van ons bestaan,
aan U, o Heer, ontleent het brood zijn leven,
ons is een lofzang in de mond gegeven,
sinds Gij de weg van 't offer zijt gegaan.
Dit is uw opgang naar Jeruzalem
waar Gij uw vrede stelt voor onze ogen,
vrede aan allen die uw naam verhogen:
heden hosanna, morgen kruisigt Hem!
(de gemeente gaat zitten)
2

Declamatie: De voetwassing
U hebt Uw handen vuil gemaakt
Aan onze voeten.
Wij overwegen nog
Of wij wel samen
Aan een tafel zullen gaan.
Breng ons te binnen
Het gebroken brood,
Het geheim van het graan,
Het geeft zich aan de aarde,
Sterft,
Breekt uit in het leven.
En laat ons niet ontgaan
De klare wijn
Van Uw woorden,
Maak ons tot ranken
Aan U,
Wijnstok van liefde.
Wij zijn maar vluchtige mensen,
Laat ons weer wonen
Onder een dak,
Breng ons weer thuis
Bij U aan tafel.
We zingen: Gezang 178 : 1
Jezus, om uw lijden groot,
om uw leven en uw dood
die volbrengen 't recht van God,
Kyrie eleison.
Dienst van het Woord
Gebed. Witte Donderdag:
Hemelse Vader, wij vragen,
Om de leiding van Uw Geest.
Leid ons uit de doolhof
Van onze gevoelens
Naar de hof van Gethsemane,
3

Naar de biddende Jezus.
Leid ons uit de dwaaltuin van onze gedachten
Naar de tuin van de olijven,
Naar de lijdende Jezus.
Help ons in dit uur
Met Christus te waken,
Help ons te denken
Aan de beker van Zijn lijden,
Aan Zijn droefheid en angst,
Aan Zijn bittere dood.
Help ons lieve Vader,
In navolging van Uw heilig Kind,
Te bidden: niet mijn wil,
Maar Uw wil geschiedde.
Help ons in stil vertrouwen
Onze weg te gaan,
Gehoorzaam aan Uw stem,
Gesterkt door Uw liefde.
Leid ons, God onze Vader,
Door alle duisternis
Naar het geheim van Pasen,
Naar de verrijzenis.
Amen.
Schriftlezing: Johannes 13 : 1-20
1 Het was kort voor het pesachfeest. Jezus wist dat zijn tijd gekomen
was en dat hij uit de wereld terug zou keren naar de Vader. Hij had
de mensen die hem in de wereld toebehoorden lief, en zijn liefde
voor hen zou tot het uiterste gaan. 2 Jezus en zijn leerlingen hielden
een maaltijd. De duivel had intussen Judas, de zoon van Simon
Iskariot, ertoe aangezet Jezus te verraden. 3 Jezus, die wist dat de
Vader hem alle macht had gegeven, dat hij van God was gekomen en
weer naar God terug zou gaan, 4 stond tijdens de maaltijd op. Hij
legde zijn bovenkleed af, sloeg een linnen doek om 5 en goot water
in een waskom. Hij begon de voeten van zijn leerlingen te wassen en
droogde ze af met de doek die hij omgeslagen had. 6 Toen hij bij
4

Simon Petrus kwam, zei deze: ‘U wilt toch niet mijn voeten wassen,
Heer?’ 7 Jezus antwoordde: ‘Wat ik doe, begrijp je nu nog niet, maar
later zul je het wel begrijpen.’ 8 ‘O nee,’ zei Petrus, ‘míjn voeten zult
u niet wassen, nooit!’ Maar toen Jezus zei: ‘Als ik ze niet mag
wassen, kun je niet bij mij horen,’ 9 antwoordde hij: ‘Heer, dan niet
alleen mijn voeten, maar ook mijn handen en mijn hoofd!’ 10 Hierop
zei Jezus: ‘Wie gebaad heeft hoeft alleen nog zijn voeten te wassen,
hij is al helemaal rein. Jullie zijn dus rein – maar niet allemaal.’ 11 Hij
wist namelijk wie hem zou verraden, daarom zei hij dat ze niet
allemaal rein waren.
12 Toen hij hun voeten gewassen had, deed hij zijn bovenkleed aan
en ging weer naar zijn plaats. ‘Begrijpen jullie wat ik gedaan heb?’
vroeg hij. 13 ‘Jullie zeggen altijd “meester” en “Heer” tegen mij, en
terecht, want dat ben ik ook. 14 Als ik, jullie Heer en jullie meester,
je voeten gewassen heb, moet je ook elkaars voeten wassen. 15 Ik
heb een voorbeeld gegeven; wat ik voor jullie heb gedaan, moeten
jullie ook doen. 16 Waarachtig, ik verzeker jullie: een slaaf is niet
meer dan zijn meester, en een afgezant niet meer dan wie hem
zendt. 17 Je zult gelukkig zijn als je dit niet alleen begrijpt, maar er
ook naar handelt. 18 Ik doel niet op jullie allemaal: ik weet wie ik
heb uitgekozen. Wat in de Schrift staat zal in vervulling gaan: “Hij die
at van mijn brood heeft zich tegen mij gekeerd.” 19 Ik zeg het jullie
nu al, voor het gaat gebeuren; wanneer het dan gebeurt, zullen jullie
geloven dat ik het ben. 20 Ik verzeker jullie: wie iemand ontvangt
die door mij gezonden is ontvangt mij, en wie mij ontvangt, ontvangt
hem die mij gezonden heeft.’
We zingen: Gezang 178 : 2
Heer, om uw zachtmoedigheid,
vorst die op een ezel rijdt
en om Sions onwil schreit,
Kyrie eleison.
Lezing: Johannes 13 : 21-30
21 Nadat hij dit gezegd had werd Jezus diepbedroefd, en hij
verklaarde: ‘Waarachtig, ik verzeker jullie: een van jullie zal mij
verraden.’ 22 De leerlingen keken elkaar aan en vroegen zich af wie
hij bedoelde. 23 Een van hen, de leerling van wie Jezus veel hield,
lag naast hem aan tafel aan, 24 en Simon Petrus beduidde hem dat
hij moest vragen wie Jezus bedoelde. 25 Hij boog zich dicht naar
Jezus toe en vroeg: ‘Wie, Heer?’ 26 ‘Degene aan wie ik het stuk
5

ood geef dat ik nu in de schaal doop,’ zei Jezus. Hij doopte een
stuk brood in de schaal en gaf het aan Judas, de zoon van Simon
Iskariot. 27 Op dat moment nam de duivel bezit van Judas. Jezus
zei: ‘Doe maar meteen wat je van plan bent.’ 28 Niemand aan tafel
begreep waarom hij dit zei; 29 omdat Judas de kas beheerde,
dachten sommigen dat Jezus bedoelde dat hij inkopen voor het feest
moest doen, of dat hij iets aan de armen moest geven. 30 Judas nam
het brood aan en ging meteen weg. Het was nacht.
We zingen: Gezang 178 : 9
Om uw kruis, Heer, bidden wij,
om de speerstoot in uw zij,
ga aan onze schuld voorbij,
Kyrie eleison.
Lezing: Johannes 13 : 31-35
31 Toen hij weg was zei Jezus: ‘Nu is de grootheid van de
Mensenzoon zichtbaar geworden, en door hem de grootheid van God.
32 Als Gods grootheid door hem zichtbaar geworden is, zal God hem
ook in die grootheid laten delen, nu onmiddellijk. 33 Kinderen, ik blijf
nog maar een korte tijd bij jullie. Jullie zullen me zoeken, maar wat
ik tegen de Joden gezegd heb, zeg ik nu ook tegen jullie: “Waar ik
heen ga, daar kunnen jullie niet komen.” 34 Ik geef jullie een nieuw
gebod: heb elkaar lief. Zoals ik jullie heb liefgehad, zo moeten jullie
elkaar liefhebben. 35 Aan jullie liefde voor elkaar zal iedereen zien
dat jullie mijn leerlingen zijn.’
Overdenking
We zingen: Gezang 178 : 10
Heer, om uw vijf wonden rood,
om uw onverdiende dood,
smeken wij in onze nood,
Kyrie eleison.
De maaltijd des Heren
Gebed:
Heer Jezus Christus,
Gij hebt aan Uw laatste avondmaal
Door Uw heilig teken bevolen
Uw leven en sterven te gedenken.
Geef ons, zo bidden wij,
6

Dit geheim van Uw lichaam en bloed zo te vieren,
Dat wij de vrucht van Uw verlossing
Dagelijks mogen ervaren.
Gij die leeft met de Vader en de Heilige Geest,
Enig God,
Vandaag en alle dagen.
We zingen: Gezang 178 : 3
Om de zalving door een vrouw,
vreugde-olie, geur van rouw,
teken van wat komen zou,
Kyrie eleison.
Nodiging en onderwijzing
Broeders en zusters,
In het heilig Avondmaal gedenken wij hoe onze Heer en Heiland
Jezus Christus in de wereld is gekomen om ons te verlossen. Wij
vieren en gedenken hoe Hij geleefd heeft ten bate van anderen,
zonder voorbehoud, ten einde toe. Onschuldig is Hij ter dood
veroordeeld, tot de dood op het kruis.
Voor ons is Hij gestorven en begraven. Op de derde dag is Hij
opgewekt uit de doden en nieuw leven heeft Hij gebracht: verzoening
voor allen die gebukt gaan onder het juk van zonde en dood.
Vele malen heeft onze Heer gegeten en gedronken met tollenaars en
zondaars, met al wie zijn leven wilde delen, met zijn vrienden, zoals
in de laatste nacht, toen Hij een teken heeft gesteld van zijn
eindeloze liefde en trouw en zichzelf gegeven heeft als brood voor de
wereld.
Aan hen die Hem zo lief waren, en ook aan ons, heeft Hij de opdracht
gegeven om te doen wat Hij gedaan heeft: brood en wijn - tot zijn
gedachtenis.
En zo nodigt Hij ons hier en nu aan zijn maaltijd, een vreugdemaal
voor heel het volk van God. Ja, van oost en west, van noord en zuid
zullen de volken der aarde komen en aanzitten in het koninkrijk van
God.
Laat ons dan delen in het feest dat de Heer voor ons bereid heeft.
Komt en nadert tot deze tafel, de tafel des Heren, waar het brood zal
verzadigen en de wijn ons hart verheugt.
7

We zingen: Gezang 178 : 4
Om het brood, Heer, dat Gij breekt,
om de beker die Gij reikt,
om de woorden die Gij spreekt,
Kyrie eleison.
Inzettingswoorden
Hoort dan de woorden van de inzetting van het heilig Avondmaal van
onze Heer Jezus Christus.
In de nacht waarin de Heer Jezus werd overgeleverd, nam Hij een
brood, sprak de dankzegging uit, brak het en zei:
Dit is mijn lichaam voor u.
Doet dit tot mijn gedachtenis.
Evenzo de beker, nadat de maaltijd afgelopen was, en Hij zei:
Deze beker is het nieuwe verbond in mijn bloed.
Doet dit, zo dikwijls gij die drinkt,
tot mijn gedachtenis.
Want zo dikwijls gij dit brood eet en de beker drinkt, verkondigt gij
de dood des Heren, totdat Hij komt.
Zoals de Heer Jezus in de nacht dat Hij werd overgeleverd, brood en
wijn nam, zo nemen wij hier dit brood en deze beker om de maaltijd
van de Heer te vieren. En zoals Hij God dankte en zegende, laat ons
zo naderen tot God met onze gebeden en onze lofprijzing.
We zingen: Gezang 178 : 5
Here, om uw bloedig zweet,
als Ge alleen de wijnpers treedt,
om de kelk vol bitter leed,
Kyrie eleison.
Gebeden
Barmhartige God en Vader, wij bidden U:
Zend over ons uw heilige Geest, opdat wij in brood en wijn deel
krijgen aan onze Heer Jezus Christus. Verenig ons door uw Geest met
Hem die zichzelf voor ons gegeven heeft en verbind ons met elkaar
als levende leden van zijn lichaam tot lof en eer van uw Naam.
Amen.
Zalig zij, die genodigd zijn tot het bruiloftsmaal van het Lam.
Het brood dat wij breken, is de gemeenschap met het lichaam van
Christus.
8

Neemt, eet, gedenkt en gelooft, dat het lichaam van onze Heer Jezus
Christus gegeven is tot volkomen verzoening van al onze zonden.
De drinkbeker der dankzegging, waarover wij de dankzegging
uitspreken, is de gemeenschap met het bloed van Christus.
Neemt, drinkt allen daaruit, gedenkt en gelooft, dat het kostbaar
bloed van onze Heer Jezus Christus vergoten is tot een volkomen
verzoening van al onze zonden.
Dankzegging
We zingen: Gezang 178 : 8
Om de doornen van uw kroon,
om de geesling en de hoon,
roepen wij, o Mensenzoon,
Kyrie eleison.
Luthers avondgebed
HEER, blijf bij ons, want het is avond en de nacht zal komen.
Blijf bij ons en bij uw ganse kerk aan de avond van de dag,
aan de avond van het leven, aan de avond van de wereld.
Blijf bij ons met uw genade en goedheid,
met uw troost en zegen,
met uw woord en sacrament.
Blijf bij ons wanneer over ons komt
de nacht van beproeving en van angst,
de nacht van twijfel en aanvechting,
de nacht van de strenge, bittere dood.
Blijf bij ons in leven en in sterven,
in tijd en eeuwigheid.
Amen.
Orgelspel
In stilte verlaten wij de kerk
9

Goede Vrijdag
Toelichting op de bloemschikking
Thema: “Oneindige liefde”
De kleuren zijn zwart en rood.
Symboliek:
Aan de vooravond van hun vertrek uit Egypte krijgt het volk Israël opdracht
hun deurposten met bloed te bestrijken,
zodat de engel des doods hun huis voorbij zal gaan.
Bij de weg ligt een zwarte doek als teken van de dood van Jezus op Goede
Vrijdag.
Rood is de kleur van het bloed, dat geofferd is voor het Leven, dat zich
verbindt met de Eeuwige: de rode anemonen tussen de stenen van de weg.
10

In stilte wachten we op wat komen gaat
Welkom
We zingen: Gezang 188 : 1 en 2
O Lam van God, onschuldig
geslacht aan 't kruis der schande,
te allen tijd geduldig
bereid ten offerande,
Gij hebt de schuld gedragen,
nu is de dood verslagen.
Erbarm U onzer, o Jezus!
O Lam van God, onschuldig
gefolterd en geslagen,
leer ons, als Gij geduldig,
ons kruis U na te dragen;
doe ons U meer beminnen
en help ons overwinnen.
Geef ons uw vrede, o Jezus!
Gebed (pag. 119, Dienstboek voor de kerken)
Schriftlezing:
Ezechiël 34 : 23, 30 – 31
23 Ik zal een andere herder over ze aanstellen, een die ze wél zal
weiden: David, mijn dienaar. Hij zal ze weiden, hij zal hun herder
zijn.
30 Ze zullen beseffen dat ik, de HEER, hun God, bij hen ben en dat
zij, het volk van Israël, mijn volk zijn – spreekt God, de HEER. 31
Jullie zijn mijn schapen, de schapen die ik weid; jullie zijn mensen en
ik ben jullie God – zo spreekt God, de HEER.”’
Johannes 1 : 29 (vertaling 1951)
29 De volgende dag zag hij Jezus tot zich komen en zeide: Zie, het
lam Gods, dat de zonde der wereld wegneemt.
Johannes 3 : 14 – 16 (vertaling 1951)
14 En gelijk Mozes de slang in de woestijn verhoogd heeft, zó moet
ook de Zoon des mensen verhoogd worden, 15 opdat een ieder, die
gelooft, in Hem eeuwig leven hebbe. 16 Want alzo lief heeft God de
wereld gehad, dat Hij zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat
een ieder, die in Hem gelooft, niet verloren ga, maar eeuwig leven
hebbe.

We zingen: Gezang 189 : 1 en 2
Mijn Verlosser hangt aan 't kruis,
hangt ten spot van snode smaders.
Zoon des Vaders,
waar is toch uw almacht thans,
waar uw goddelijke glans?
Mijn Verlosser hangt aan 't kruis,
en Hij hangt er mijnentwegen,
mij ten zegen.
Van de vloek maakt Hij mij vrij,
en zijn sterven zaligt mij.
Schriftlezing: Johannes 19 : 17 - 30
17 en Hij, zelf zijn kruis dragende, ging naar de zogenaamde
Schedelplaats, in het Hebreeuws genaamd Golgota, 18 waar zij Hem
kruisigden en met Hem twee anderen, aan weerszijden één, en Jezus
in het midden. 19 En Pilatus liet ook een opschrift schrijven en op het
kruis plaatsen; er was geschreven: Jezus, de Nazoreeër, de Koning
der Joden. 20 Dit opschrift dan lazen vele der Joden, want de plaats,
waar Jezus gekruisigd werd, was dicht bij de stad, en het was
geschreven in het Hebreeuws, in het Latijn en in het Grieks. 21 De
overpriesters der Joden dan zeiden tot Pilatus: Schrijf niet: De
Koning der Joden, maar dat Hij gezegd heeft: Ik ben de Koning der
Joden. 22 Pilatus antwoordde: Wat ik geschreven heb, dat heb ik
geschreven.
23 Toen dan de soldaten Jezus gekruisigd hadden, namen zij zijn
klederen en maakten daarvan vier delen, voor iedere soldaat één
deel, en zijn onderkleed. Dit kleed nu was zonder naad, aan één stuk
geweven. 24 Zij zeiden dan tot elkander: Laten wij dit niet scheuren,
maar erom loten, voor wie het zijn zal; zodat het schriftwoord
vervuld werd: Zij hebben mijn klederen onder elkander verdeeld en
over mijn kleding hebben zij het lot geworpen.
Dit hebben dan de soldaten gedaan.
25 En bij het kruis van Jezus stonden zijn moeder en de zuster zijner
moeder, Maria van Klopas en Maria van Magdala. 26 Toen dan Jezus
zijn moeder zag en de discipel, die Hij liefhad, bij haar staande, zeide
Hij tot zijn moeder: Vrouw, zie, uw zoon. 27 Daarna zeide Hij tot de
discipel: Zie, uw moeder. En van dat uur af nam de discipel haar bij
zich in huis.
28 Hierna zeide Jezus, daar Hij wist, dat alles reeds volbracht was,
opdat de Schrift vervuld zou worden: Mij dorst! 29 Er stond een kruik
12

vol zure wijn; zij staken dan een spons, gedrenkt met zure wijn, op
een hysopstengel en brachten die aan zijn mond. 30 Toen Jezus dan
de zure wijn genomen had, zeide Hij: Het is volbracht! En Hij boog
het hoofd en gaf de geest.
We zingen: Gezang 181 : 1, 4, 5, 6
Noem de overtreding mij, die Gij begaan hebt,
het kwaad, gekruiste Heer, dat Gij gedaan hebt,
waaraan uw volk U schuldig heeft bevonden,
noem mij uw zonden.
Hoe vreemd, dat voor de schapen zijner weide
de herder zelf ter slachtbank zich liet leiden,
de heer zich voor de schulden zijner knechten
aan 't kruis liet hechten.
O wonderbare liefde, die ons denken
te boven gaat, wat kan mijn liefd' U schenken,
wat ooit bereiken de arbeid mijner dagen,
dat U behage?
O liefde, voor dit offer van uw leven,
wat kan ik, dan mijzelf ten offer geven,
opdat ik nooit, hetzij ik leev' of sterve,
uw liefde derve!
Overdenking: “de Herder wordt Lam”
We zingen: Lied 133 uit ‘Jij mijn adem’ van Sytze de Vries
(melodie Gezang 174)
U gaf zichzelf verloren
als zaad dat sterven moet,
begraven in de voren
van onze tranenvloed.
Gekiemd in het verborgen
bloeit U, de dood ontvlucht,
voorgoed in onze liefde
en draagt er goede vrucht.
Als Paaslam aangewezen,
als offerdier geslacht,
ontsluit uw bloed de deuren:
wij trekken uit de nacht!
13

Wij zijn genood ter bruiloft
met wijn, als bloed zo rood.
Uw liefde fonkelt vurig
en dit geheim is groot!
Waarachtig woord van leven
dat op Gods lippen lag,
ook nu ons toegesproken
als op de eerste dag,
o Licht, uit God geboren,
dat nog ons tegenstraalt
en sterker dan tevoren
ons op zijn dag onthaalt.
Gebed – voorbeden
We zingen: Gezang 195 : 1, 3, 5
Nu valt de nacht.
Het is volbracht:
de Heer heeft heel zijn leven
voor het menselijk geslacht
in Gods hand gegeven.
Hoe slaapt Gij nu,
die men zo ruw
aan 't kruishout heeft gehangen.
Starre rotsen houden U,
rots des heils, gevangen.
Hoe wonderlijk,
uitzonderlijk
een sabbath is gekomen:
eens voor al heeft Hij het juk
van ons afgenomen.
De lampen gaan uit
De organist speelt de melodie van :
Op die heuvel daarginds (Joh. de H. 836)
In stilte wordt de Paaskaars gedoofd
Wij verlaten de kerk
14