Loodvrij solderen

Loodvrij solderen
door Johan PAoJAZ en Redactie
In diverse (vak)bladen is de afgelopt
jaren uitgebreid aandacht besteed at
loodvrij solderen.
De redactie ontving van Johan Alten
PAoJAZ een aantal praktische tips
voor het loodvrij solderen, welke als
basis dienen voor dit artikel.
Per 1 juli 2006 treedt de wet t.b.v. loodvrij
solderen in werking.
Dit houdt in dat vanaf deze datum alleen
nog maar loodvrije apparaten geproduceerd
mogen worden. Uiteraard
hebben vele producenten voor die datum
de productie op loodvrij solderen
ingesteld. Deze apparaten dienen met
loodvrij soldeer gerepareerd te wor­
Een klosje loodvrij soldeertin.
den, ook voor 1 juli 2006!
In de diverse artikelen is uitgebreid
ingegaan op de voor- en vooral nadelen
van deze overgang. Technisch gezien
is deze wijziging zeker niet in alle
gevallen een verbetering. Voor
mens en milieu mag deze wijziging
wel als een grote stap voorwaarts worden
beschouwd.
Voor de meeste fabrikanten gaat de
overgang naar loodvrij solderen veel
verder dan het gebruiken van een ander
soldeer. Vaak moest het gehele
productieproces gewijzigd worden en
veelal moest hierbij ook het ontwerp
gewijzigd worden. Er zijn echter ook
berichten, waaruit blijkt dat men hierdoor
(veel) goedkoper is kunnen gaan
produceren.
Verschil loodvrij en gelood soldeertin
Gelood soldeertin bestaat, globaal, uit
60% tin en 40% lood.
Loodvrij soldeertin is in drie hoofdsamenstellingen
te koop:
• 99% tin en 1% koper.
• 98% tin en 2% zilver.
• 96% tin met 3,5% zilver en 0,5%
koper.
Het lijkt erop, dat de laatste, met 0,5
% koper, op dit moment vaak als de
beste keus wordt ervaren. Gezien het
feit, dat er nog volop ontwikkeling aan
het product wordt gedaan, kan in verloop
van de tijd hier verandering in
komen.
Er zit een groot prijsverschil tussen de
verschillende soorten fabrikaten.
Naast samenstelling, zijn ook de verschillende
gebruikte fluxen hier debet
aan.
Werken met loodvrij soldeertin
Het solderen met loodvrij tin gaat een
stuk lastiger, dan met de traditionele
loodhoudende soldeertin.
Om toch een goed resultaat te krijgen
de volgende, uit verschillende bronnen
afkomstige, tips:
• Soldeerpunt-temperatuur moet hoger
zijn dan bij loodhoudende soldeer.
Sommige bronnen spreken
van 360° C, anderen adviseren 380°
C als een goede basisinstelling.
• Regelbaar soldeerstation gebruiken
van minimaal 80 Watt.
• Zonodig extra vloeimiddel gebruiken.
• Het is belangrijk om de component
en het eilandje eerst op te warmen
met de soldeerbout, alvorens soldeertin
toe te voegen. Als u het tin
vanaf het begin toevoegt, verbrandt
de flux en krijgt u gegarandeerd een
slechte verbinding.
• Hoewel loodvrije producten bij recyclen
milieuvriendelijker zijn dan
loodhoudende, zijn de dampen die
bij loodvrij solderen vrijkomen gevaarlijker
dan bij loodhoudende
soldeer. De vluchtige bestanddelen
in de gebruikte fluxen zijn sterker
etsend en de rookpartikels zijn kleiner,
waardoor deze bij inademing
veel gemakkelijker opgenomen
worden. Afzuigapparatuur is dan
ook sterk aan te bevelen wanneer u
veelvuldig soldeert!

Invloed op de soldeerbout
Loodvrij soldeertin is behoorlijk
agressiever dan loodhoudende. Regel
daarom de temperatuur van het soldeerstation
terug naar zo'n 150° C. Er
zijn overigens soldeerstations in de
handel, welke dit automatisch doen.
Het gebruik van zo'n soldeerstation
met bijpassende punten is dan ook van
harte aan te bevelen.
Werken met beide soorten soldeertin
Het is absoluut ongewenst om beide
soorten te mengen.
Er ontstaat dan namelijk een nieuwe
legering, waarvan de technische en
mechanische eigenschappen volkomen
onduidelijk zijn en aanleiding
kunnen geven tot moeilijk op te sporen
storingen. Gebruik daarom absoluut
voor beide soorten soldeertin verschillende
punten.
Apparaten, welke met loodhoudend
soldeertin zijn gemaakt, dienen ook na
1 juli 2006 met loodhoudend soldeertin
te worden gerepareerd en/of gemodificeerd.
Hoe herkennen we de verschillende
soorten soldeer?
Het gemakkelijkst zijn de apparaten te
herkennen welke op een duidelijke
manier zijn gekenmerkt. Echter eenduidigheid
hierover is moeilijk te geven.
Soms zal op een artikel vermeld staan,
dat het conform RoHS (de bewuste
richtlijn) geproduceerd is. Soms worden
artikelen, welke wel loodvrij,
maar niet RoHS conform geproduceerd
zijn, voorzien zijn van een loodvrije
sticker en/of embleem op de
printplaat.
Onder het PB-vrije symbool zien we
soms meerdere E-nummers staan. Dit
heeft betrekking op de samenstelling
van het soldeer.
Nr Omschrijving
El SnAgCu
E2 Andere Sn legeringen (zoals
SnCu, SnAg, SnAgCu,
etc.) (Geen Bi of Zn en uitgezonderd
categorie El)
E3 Sn
E4 Edele metalen (zoals. Ag,
Au, NiPd, NiPdAu, maar
geen Sn)
E5 SnZn, SnZn (geen Bi)
E6 Bevat Bi
E7 Lage temperatuur soldeer
(