Jaargang 8 nummer 3 - Beit Ha'Chidush

Van het bestuur
Tijdens de Hoge Feestdagen gaan we bij onszelf te rade. Wat hebben we in het
afgelopen jaar geleerd en wat willen we volgend jaar bereiken? Ook het bestuur
kijkt terug op een jaar vol memorabele activiteiten.
De komende Hoge Feestdagen zullen
dit jaar het thema Tikkun Olam hebben.
Traditioneel betekent dat ‘de
wereld herstellen door sociaal betrokken
te zijn’, als een van de onderdelen
van Tzedaka (rechtvaardigheid en
gerechtigheid). Het woord Tikkun
betekent ‘rechtzetten, op orde brengen’.
Dat is iets wat we voor Jom
Kippur proberen te doen: ons leven en
onze relaties op orde brengen. Maar
Tikkun kan ook de behoefte uitdrukken
om een eigen joodse gemeenschap en
identiteit te creëren*.
Verbonden zijn
Het helen van je eigen gemeente en
je eigen identiteit is een belangrijk
uitgangspunt voor BHC. We zijn een
gemeente, maar
zijn we ook een
gemeenschap?
De afgelopen
Seider kwam ik
wat later binnen
en ik voelde al meteen een soort
verbondenheid in de sjoelruimte. Die
werd nog versterkt door het zingen, de
muziek, de kavanot van veel verschillende
mensen, de aandacht voor alle
details van de shammashim en door de
gesprekken tijdens het eten. Om die
verbondenheid vast te houden, is het
goed erbij stil te staan. Want waarom
voelen we ons verbonden? Door samen
de feesten te vieren, samen te zingen
en te eten? Zeker, maar ook door
samen een dienst voor te bereiden
en te houden of samen te oefenen in
het optillen van de Tora. En zelfs door
praktische zaken zoals het kopen van
de challes, het vertalen van een tekst
voor de nieuwsbrief en het uitzoeken
van juridische details voor het contract
van de rabbijn. Dat allemaal zorgt voor
betrokkenheid bij onze gemeente van
veel mensen, die elkaar daardoor beter
leren kennen en gaan waarderen.
‘Vernieuwing is het zetten
van een andere klemtoon’
Vernieuwing
Maar waar is dan de vernieuwing waar
BHC zegt voor te staan? Ogenschijnlijk
zijn het allemaal weinig opzienbarende
dingen, geen revolutionaire veranderingen
van de traditie. Maar zo is het nooit
gegaan, zoals rabbijn Elisa in haar laatste
column op de website schrijft. Het
gaat om verandering van details, van
het zetten van een andere klemtoon.
Dat gaat soms vanzelf, bij toeval, denk
aan de dienst op de boot van 1 juni j.l.
of onze gewoonte een challe-ketting te
maken bij de kiddush. Soms is het een
bewuste verandering. Een mooi voorbeeld
is onze nieuwe Sidur, een product
van de samenwerking van velen binnen
en buiten BHC met vele vernieuwende
details, waar Marcella naar verwijst
in haar speech bij de presentatie, die
elders in dit nummer te lezen is.
Ook bij de diensten op Rosh Hashana
en Jom Kippur willen we zo veel
mogelijk mensen betrekken, bij het
zingen, het voorlezen en becommentariëren
van de tekst en bij het lezen uit
de Tora. Dat laatste gebeurt door niet
steeds één persoon op te roepen, maar
een hele categorie.
Hieronder kunnen
verschillende
mensen vallen, zelfs
mensen die niet
eerder waren opgeroepen. Dat is vorm
geven aan inclusiviteit, maar ook een
persoonlijke invulling van ieders eigen
joodse identiteit.
Nieuwe jaar
Wat betreft de plannen voor het
komend jaar, de Hagada-commissie is
inmiddels begonnen met de voorbereidingen
voor onze eigen Hagada. De
Mincha-diensten in 2008, die als thema
‘het joodse levensgevoel’ zullen hebben
en waar we vooral seculiere joden
bij willen betrekken, staan al in de
steigers. Daarnaast zit het Giur-beleid
in de voorbereidende fase en wordt het
Maror-project voor rituele voorwerpen
voortgezet. Wie over deze projecten en
alle andere activiteiten van BHC mee
wil denken en eraan mee wil werken is
van harte welkom.
Ook roepen we iedereen op in het
nieuwe jaar veel leden en vrienden
te werven, zodat BHC kan groeien en
onze rabbijn behouden kan blijven.
We wensen alle leden, vrienden en
andere betrokkenen bij BHC een heel
goed, zoet en gezond nieuwjaar in
verbondenheid en met veel neshomme!
Namens het bestuur,
Renée Citroen
secretaris
* zie www.jrf.org
Rabbijn Elisa Klapheck:
‘Het probleem is niet het individualisme,
maar de afschaffing van de gemeenschap’
Wat is de waarde van een gemeenschap?
En hoe geven we de joodse
identiteit vorm? Volgens Rabbijn Elisa
Klapheck is het antwoord even eenvoudig
als ingewikkeld. Na'ase venishma
– ‘We zullen doen en we zullen horen’
‘‘Heb je als rabbijn niet gebroken met
je verleden als politiek journaliste?’
wordt me wel eens gevraagd. Helemaal
niet. Het ene sluit naadloos op
het andere aan. Politiek betekent in de
praktijk de ‘onderhandeling over het
algemeen belang’, waarbij het algemeen
belang een weerslag is van wat
heilig is in een bepaalde samenleving.
Religie is ‘de onderhandeling over wat
heilig is’. Heilig (kadosh) betekent
‘compleet, vol-
maakt, volledig’.
In de Talmud
gaat het over de
onderhandeling
over het heilige,
waarvan de grondbeginselen al in de
Hebreeuwse Bijbel zijn vastgelegd.’
Wij in plaats van ik
‘De joodse opvatting van het heilige is
vooral collectief en daarmee politiek.
Het gaat altijd om de heiligheid van
de gehele gemeenschap van Israël.
Het merendeel van de joodse gebeden
spreekt uit naam van een ‘wij’ en niet
van een ‘ik’ – uit naam van de joodse
gemeenschap en niet van de individuele
jood. Jom Kippur vraagt om de
heiligheid van de Knesset Jisrael, de
verzameling van Israël. Het jodendom
heeft dus een politieke essentie, en
het bestaan van joden in de diaspora
is een politieke boodschap aan volken
voor wie religie vooral een individuele
keuze is. Het jodendom daagt anderen
uit om zich te verdiepen in de heilige
dimensie van de gemeenschap waarin
men leeft. Het jodendom zou daarbij
de harde scheiding tussen politiek en
religie moeten corrigeren die vooral
vanuit het christendom mogelijk is – de
scheiding tussen publiek en privé, tussen
staat en kerk, tussen het profane
en het heilige. Helaas nemen joden in
‘Je moet op Jom Kippur vasten
om te weten hoe gemeenschap
met God mogelijk wordt’
4 5
Europa deze taak
niet vaak op zich.
Tegelijkertijd is het
een gegeven dat
er sinds de Shoah
weinig joden zijn
overgebleven, een kwetsbare en vaak
teleurgestelde quantité négligeable.
Toch blijft de opdracht van de openbaring
aan de berg Sinaï voor het hele
volk Israel bestaan: de door God
gewenste en in de westerse maatschappij
gerealiseerde vrijheid van
de mens. Elke generatie moet deze
vrijheid opnieuw bewerkstelligen met
behulp van morele discipline en culturele
ontwikkeling. Ze dient gericht te
zijn op het overwinnen van de sociale
en persoonlijke onderdrukking en zich
bewust te zijn van wat heilig en niet
heilig is. Het is een opdracht die joden
in een niet-joodse maatschappij blijft
uitdagen.’
Normen en waarden van een
gemeenschap
‘Het probleem van de hedendaagse
samenleving is niet het individualisme
met zijn egoïsme en materialisme als
zodanig, maar de afschaffing van de
gemeenschap.
Hoe meer ik als rabbijn te maken heb
met het stichten van een kehila, een
gemeenschap, hoe bewuster ik me
ervan word, dat het individu alleen