Jaargang 8 nummer 3 - Beit Ha'Chidush

Mascha Brink (lerares Ledor Wador)
‘Ik leer met de kinderen mee’
Wie in jouw familie is joods?
‘Mijn moeder, mijn zus en mijn kinderen.’
Van wie in je leven heb je het
meeste geleerd en waarom?
‘Poeh, dat vind ik heel moeilijk om te
zeggen. Ik heb van heel veel mensen
een hoop geleerd.’
Waarom geef je deze lessen?
‘Ik vind het heel belangrijk om de
joodse traditie door te geven. Misschien
doordat ik dat zelf als kind heb gemist.
Toen ik bij BHC kwam, vroeg ik of mijn
eigen kinderen naar joodse les konden,
maar dat bleek niet zo te zijn. Dus
toen Marcella vroeg of ik dat samen
met haar wilde aanpakken, heb ik geen
moment geaarzeld.’
Wat vond je de leukste vraag die
kinderen je stelden in het afgelopen
jaar?
‘Kinderen zijn zo spontaan! Ze denken
op zo’n grappige manier na over
levensvragen. Soms vraagt er iemand:
‘Bestaat God nou echt?’ En dan praten
we er samen over. ‘Hoe kan dat nou’,
zeggen ze dan. ‘Eerst was er toch niks?
En toen ineens was er in zeven dagen
alles. Hoe kan dat? En hoe zit het dan
met de dino’s, waren die er nog eerder?’
Dat soort vragen zorgt ervoor dat
ikzelf ook scherp blijf.’
Welk joods feest vier je graag?
En waarom?
‘Het prachtige is dat die feesten door
het hele jaar heengaan. Maar als ik er
eentje moet kiezen, dan kies ik voor
Pesach. Niet alleen het thema (vrijheid)
spreekt me aan, maar ook de vorm.
Dat je het elk jaar weer samen met de
hele familie viert. Elk jaar doe je eigenlijk
hetzelfde, maar toch is het iedere
keer anders.’
Wat heb je het afgelopen jaar
geleerd?
‘Ik heb vooral heel veel van Marcella
geleerd. Het is heerlijk om met iemand
samen te werken die is opgegroeid
met de rijkdom van de traditie om haar
heen. Ik leer dus met de kinderen mee.
Door hun vragen leer ik bovendien om
stil te staan bij wat ik zelf belangrijk
vind in het jodendom.’
Stel, dat jij één ding zou kunnen
veranderen op deze wereld, wat
zou je dan doen?
‘Als ik als kind deze vraag zou moeten
beantwoorden, zou ik gezegd hebben:
vrede op aarde. En eigenlijk is dat antwoord
altijd hetzelfde gebleven.’
Links op de foto, met haar handen voor haar ogen, staat Mascha. Samen met
de kinderen zegt ze de bracha voor het aansteken van de kaarsen.
Marcella Levie over de introductie van de BHC Sidur:
‘We kunnen met trots zeggen dat we iets
nieuws én vernieuwends hebben gecreëerd’
Bestuurslid Marcella Levie hield tijdens de speciale dienst op Shavuot 2007
een speech over de nieuwe Sidur, die hieronder volgt.
Geachte aanwezigen,
Namens het bestuur van BHC heet ik
iedereen welkom, vooral onze gasten,
die hebben meegewerkt aan de totstandkoming
van de nieuwe Sidur van
BHC, de Sidur Chidush.
Een beter moment om de Sidur in te
wijden is er niet. Het is alsof we weer
met zijn allen aan de voet van de berg
Sinai staan en het gevoel hebben dat
er iets bijzonders aan de hand is. Dat
we een grote stap zetten samen de
toekomst in.
Onder leiding van onze rabbijn Elisa
heeft de Sidurcommissie een inspirerende
tocht gemaakt om tot dit
moment te komen. Ik wil u hier graag
iets over vertellen, omdat het maken
van een Sidur een reflectie is van wat
er leeft in een gemeenschap.
BHC bestaat uit mensen van de meest
uiteenlopende achtergrond, verbonden
door hun joodzijn, met of zonder de
bagage van een joodse opvoeding,
maar altijd met een kritische houding
en een open mind op zoek naar de
invulling van een joods leven in een
open structuur zoals BHC die aanbiedt.
Sinds de oprichting van BHC in 1995
liepen we twaalf jaar lang door een
woestijn van geïmproviseerde losbladige
Sidurim, talloze hand-outs,
ringbanden en plastic mappen. En nu
zijn we dan eindelijk aangeland in het
beloofde land van de gebonden, pluralistische,
multidimensionale Sidur. Een
inspiratiebron voor iedereen die in BHC
een weerklank vindt.
We kunnen met trots zeggen dat we
iets nieuws en vernieuwends hebben
gecreëerd. Wat is er vernieuwend aan?
Vernieuwend is zowel de toegang tot de
liturgie als de vorm.
Lay-out en vertaling
Voor deze opzet heeft Chiel Veffer een
Talmudachtige lay-out ontworpen. De
Sidur bevat 200 pagina’s, alle opgebouwd
als een pagina in de Talmud. De
Hebreeuwse brontekst staat in het midden
met daaromheen vijf verschillende
blokken: Engels, Nederlands, transcriptie,
muziek en Kavanot.
Alle vertalingen zijn naar onze behoeften
bewerkt en daarbij moesten keuzes
14 15
gemaakt worden, bijvoorbeeld YHVH
voor God, die in de liturgie nergens ‘Hij’
wordt genoemd, alleen in Kavanot van
sommige medewerkers.
Kavanot
Lekaven: in mijn definitie is het
datgene dat je helpt je aandacht te
richten, datgene dat jij nodig hebt om
je thuis te voelen in de Sidur, datgene
dat jou inspireert om dat moment met
HaShem, met jezelf en met de
gemeente te beleven.
Het echt vernieuwende is dat deze zeer
verschillende toegangen tot de liturgie
een groot gewicht hebben, niet alleen
van bekende rabbijnen en geleerden,
zoals rabbijn Edward van Voolen en
professor Irene Zwiep, die hier aanwezig
zijn, maar ook van vele leden
van BHC. Alle individuele Kavanot hebben
hun plaats in deze Sidur, op iedere
pagina staan ze, mystiek of intellectueel,
filosofisch of heel persoonlijk,
sommige ketters, andere verbazingwekkend
vroom. Er is een gebed van
Einstein te vinden, daarnaast vier
verschillende Alenu’s, vier gebeden
voor het aansteken van de kaarsen,
gedichten, zelfs een muziekanalyse van
Lecha dodi.
Dit is geen langdurig project geweest
met een professionele redactie, maar
een project van nog geen jaar, onder
leiding van onze rabbijn met inbreng
van zo veel mogelijk verschillende
mensen. We vonden dat het allerbelangrijkst.
Veel bijdragen, veel Kavanot!
Discussie
Natuurlijk waren de discussies in de
Sidurcommissie het meest boeiende.
De eerste inhoudelijke discussie ging
over het woord ‘Heilig’. Wat betekent
heilig voor ons? Kunnen we ons met
dat woord verbinden? Is Kadosh
hetzelfde als heilig? Klinkt heilig niet
wat al te heilig of misschien wel al te
christelijk? Bestaat heiligheid nog in de
moderne tijd? Wat is Kedusha in een
seculier joods leven?
De discussie barstte in alle heftigheid
los op het moment dat er gekozen
moest worden voor de Godsnaam. De
Sidurcommissie discussieerde