STOLLING fysiologie en pathologie - Spaogs.org
STOLLING fysiologie en pathologie - Spaogs.org
STOLLING fysiologie en pathologie - Spaogs.org
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
HEMOSTASE<br />
<strong>fysiologie</strong> <strong>en</strong> <strong>pathologie</strong><br />
Prof. Dr. Cees Th. Smit Sibinga, FRCP Edin, FRCPath<br />
ID Consulting for<br />
International Developm<strong>en</strong>t of Transfusion Medicine (IDTM)<br />
University of Groning<strong>en</strong>, NL
ID Consulting 2
vraag<br />
Wat zijn de vier basis process<strong>en</strong> van<br />
de hemostase?<br />
ID Consulting 3
<strong>fysiologie</strong> van de hemostase<br />
1856 – Virchov’s trias<br />
Ess<strong>en</strong>tieel voor hemostase zijn<br />
1. Verandering<strong>en</strong> aan de vaatwand<br />
2. Verandering<strong>en</strong> in de viscositeit van bloed<br />
3. Verandering<strong>en</strong> in het stroompatroon van<br />
bloed<br />
ID Consulting 4
<strong>fysiologie</strong> van de hemostase<br />
1904-1905 – Schmidt <strong>en</strong> Morawitz<br />
Fibrinoge<strong>en</strong> wordt <strong>en</strong>zymatisch omgezet in<br />
e<strong>en</strong> fibrin<strong>en</strong>etwerk door thrombine.<br />
Thrombine ontstaat uit e<strong>en</strong> pro-<strong>en</strong>zym, het<br />
prothrombine.<br />
ID Consulting 5
<strong>fysiologie</strong> van de hemostase<br />
Vier basale process<strong>en</strong> –<br />
1. Vaatwand reactie – contractie<br />
2. Primaire hemostase of bloedstelping<br />
3. Secundaire hemostase of bloedstolling<br />
4. Opruim<strong>en</strong> van het stolsel - fibrinolyse<br />
ID Consulting 6
<strong>fysiologie</strong> van de hemostase<br />
Vaatwand –<br />
1. Integriteit – <strong>en</strong>dotheel, collage<strong>en</strong>, gladde<br />
spiervezels<br />
2. Oppervlakte of zeta pot<strong>en</strong>tiaal (<strong>en</strong>dotheel)<br />
3. Collage<strong>en</strong> expositie/contact<br />
4. Spiercontractie (vasoconstrictie)<br />
ID Consulting 7
<strong>fysiologie</strong> van de hemostase<br />
Bloedstelping (primair) –<br />
Bloedplaatjes of thrombocyt<strong>en</strong>functie<br />
- Adhesie aan oppervlak (zeta pot<strong>en</strong>tiaal)<br />
- Vormverandering (pseudopod vorming)<br />
- Aggregatie (reversibel irreversibel)<br />
- Release van vesikel/d<strong>en</strong>se body inhoud<br />
- Contractie<br />
ID Consulting 8
<strong>fysiologie</strong> van de hemostase<br />
Vesikel/D<strong>en</strong>se Body inhoud –<br />
Amines – serotonine, 5-HT, catecholamines,<br />
histamine<br />
Enzym<strong>en</strong> – zure hydrolas<strong>en</strong><br />
Plaatjes factor<strong>en</strong> – PF 3 <strong>en</strong> PF4<br />
Eiwitt<strong>en</strong> – fibrinoge<strong>en</strong>, albumine, permeability<br />
factor<br />
Overige stoff<strong>en</strong> – lipoprotein<strong>en</strong>, mucopoly-<br />
saccharid<strong>en</strong>, Ca ++<br />
ID Consulting 9
<strong>fysiologie</strong> van de hemostase<br />
Bloedstolling (secundair) –<br />
Stollingseiwitt<strong>en</strong>/factor<strong>en</strong><br />
- contact activering<br />
- extrinsieke cascade<br />
- intrinsieke cascade<br />
- fibrine vorming<br />
ID Consulting 10
loedstelping <strong>en</strong> bloedstolling<br />
Enzymatisch proces waarbij pro-<strong>en</strong>zym<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
omgezet in actieve <strong>en</strong>zym<strong>en</strong> of <strong>en</strong>zym complex<strong>en</strong><br />
Matrix voor de <strong>en</strong>zymcomplex<strong>en</strong> zijn fosfolipid<strong>en</strong><br />
(bv cefaline)<br />
Katalysator van de process<strong>en</strong> is Ca ++ (dival<strong>en</strong>t<br />
kation)<br />
ID Consulting 11
vraag<br />
Wat is de ess<strong>en</strong>tie van het<br />
hemostatisch proces?<br />
ID Consulting 12
loedstelping <strong>en</strong> bloedstolling<br />
Ess<strong>en</strong>tie –<br />
omzetting van het dimere fibrinoge<strong>en</strong> in het<br />
polymere fibrine (netwerk)<br />
stabilisering door S-brugg<strong>en</strong> (FSF of factor XIII)<br />
Fibrinedrad<strong>en</strong> zijn van belang voor de in groei van<br />
fibrocyt<strong>en</strong> – wondg<strong>en</strong>ezing/littek<strong>en</strong> vorming<br />
ID Consulting 13
loedstelping <strong>en</strong> bloedstolling<br />
extrinsiek<br />
weefsel<br />
VII<br />
Prothrombine (II)<br />
contact<br />
XII XI<br />
X + V<br />
fosfolipid<strong>en</strong><br />
Ca++<br />
thrombine<br />
intrinsiek<br />
VIII + IX<br />
fosfolipid<strong>en</strong><br />
Ca++<br />
fibrinoge<strong>en</strong> (I) fibrine<br />
XIII (FSF)<br />
Complex III<br />
Complex II<br />
Complex I<br />
fibrine S<br />
ID Consulting 14
loedstelping <strong>en</strong> bloedstolling<br />
Stollingsfactor<strong>en</strong> –<br />
I fibrinoge<strong>en</strong><br />
II prothrombine<br />
V pro-accelerine<br />
VII pro-convertine<br />
VIII anti-Hemofilie A factor (complex met von<br />
Willebrand factor)<br />
IX anti-Hemofilie B/Christmas factor<br />
X Stuart-Prower factor<br />
XI anti-Hemofilie C factor/plasma thrombo-<br />
plastine anteced<strong>en</strong>t (PTA)<br />
XII Contact of Hageman factor<br />
XIII Fibrine stabiliser<strong>en</strong>de factor (FSF)<br />
ID Consulting 15
loedstelping <strong>en</strong> bloedstolling<br />
Synthese stollingseiwitt<strong>en</strong> –<br />
Lever – meeste eiwitt<strong>en</strong> (mitochondriaal)<br />
Factor II, VII, IX <strong>en</strong> X (prothrombine complex)<br />
zijn vitamine K afhankelijk<br />
Vaatwand – Factor VIII<br />
Nier – von Willebrand factor<br />
ID Consulting 16
fibrinolyse<br />
Opruim<strong>en</strong> van het stolsel<br />
Enzymatisch proces, intrinsiek <strong>en</strong> extrinsiek<br />
Activering van het pro-<strong>en</strong>zym plasminoge<strong>en</strong>,<br />
omzetting in het actieve <strong>en</strong>zym plasmine<br />
Proces komt traag op gang, breekt de polymer<strong>en</strong> af<br />
in split of degradatie product<strong>en</strong> (FDP)<br />
Nier produceert e<strong>en</strong> plasmine activator – urokinase<br />
Streptococc<strong>en</strong> producer<strong>en</strong> ook e<strong>en</strong> activator –<br />
streptokinase<br />
ID Consulting 17
loedstelping <strong>en</strong> bloedstolling<br />
Intrinsiek<br />
of<br />
bloed<br />
activator<br />
bloedstolling fibrinolyse<br />
Extrinsiek<br />
of<br />
weefsel<br />
activator<br />
Intrinsiek<br />
of<br />
bloed<br />
activator<br />
prothrombine plasminoge<strong>en</strong><br />
thrombine plasmine<br />
fibrinoge<strong>en</strong> fibrine<br />
Extrinsiek<br />
of<br />
weefsel<br />
activator<br />
split product<strong>en</strong><br />
ID Consulting 18
vraag<br />
Waar kunn<strong>en</strong> defect<strong>en</strong> van de<br />
hemostase toe leid<strong>en</strong>?<br />
ID Consulting 19
patho<strong>fysiologie</strong> van de hemostase<br />
Defect<strong>en</strong> van de hemostase<br />
1. Hereditair/aangebor<strong>en</strong><br />
2. Verworv<strong>en</strong><br />
3. Combinatie<br />
Defect<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> leid<strong>en</strong> tot<br />
e<strong>en</strong> bloedingsneiging (tekort schiet<strong>en</strong>) of<br />
e<strong>en</strong> trombos<strong>en</strong>eiging (doorschiet<strong>en</strong>)<br />
ID Consulting 20
patho<strong>fysiologie</strong> van de hemostase<br />
Bloedingsneiging –<br />
Vaatwand – capillaire fragiliteit<br />
Bloedplaatjes – thrombocytop<strong>en</strong>ie,<br />
thrombocytopathie,<br />
thrombasth<strong>en</strong>ie (Glanzman)<br />
Stollings eiwitt<strong>en</strong> – defici<strong>en</strong>ties<br />
Consumptie coagulopathie<br />
Intravasale stolling (DIS)<br />
Actieve fibrinolyse (FSF defici<strong>en</strong>tie)<br />
ID Consulting 21
patho<strong>fysiologie</strong> van de hemostase<br />
Thrombos<strong>en</strong>eiging –<br />
Vaatwand - defect<strong>en</strong> (atherosclerose)<br />
Bloedplaatjes - thrombocytose, proteine C<br />
defici<strong>en</strong>tie<br />
Stollingseiwitt<strong>en</strong> - hypercoagulabiliteit, anti-<br />
thrombine III defici<strong>en</strong>tie<br />
ID Consulting 22
patho<strong>fysiologie</strong> van de hemostase<br />
Aangebor<strong>en</strong> <strong>en</strong> verworv<strong>en</strong> defect<strong>en</strong> –<br />
Vaatwand –<br />
- verlies elasticiteit, s<strong>en</strong>iele purpura, Ehlers-<br />
Danlos, Vaquez-Osler;<br />
- H<strong>en</strong>och-Schönlein (anafylaxie), koorts<strong>en</strong>de<br />
ziekt<strong>en</strong>;<br />
- negatieve eiwitbalans (Cushing), steroid<br />
gebruik, s<strong>en</strong>iele ecchymos<strong>en</strong>;<br />
- ziekte van R<strong>en</strong>du-Osler;<br />
- vitamine C tekort, scorbuut<br />
ID Consulting 23
patho<strong>fysiologie</strong> van de hemostase<br />
Aangebor<strong>en</strong> <strong>en</strong> verworv<strong>en</strong> defect<strong>en</strong> –<br />
Bloedplaatjes –<br />
a. Thrombocytop<strong>en</strong>ie<br />
- verhoogde afbraak: immuun bepaald (LE, iso-<br />
antistoff<strong>en</strong>; medicam<strong>en</strong>teus (acetosalicylzuur,<br />
chlorothiazide)<br />
- verhoogd verbruik: DIS, consumptie coagulopathie<br />
- verminderde aanmaak: be<strong>en</strong>mergdepressie<br />
(chlooramf<strong>en</strong>icol, cytostatica, bestraling); verdringing<br />
(metastas<strong>en</strong>, leukemie)<br />
- verdelingseffect: spl<strong>en</strong>omegalie, reuz<strong>en</strong> hemangioom<br />
ID Consulting 24
patho<strong>fysiologie</strong> van de hemostase<br />
Aangebor<strong>en</strong> <strong>en</strong> verworv<strong>en</strong> defect<strong>en</strong> –<br />
Bloedplaatjes –<br />
b. Thrombocytopathie<br />
- erfelijk: von Willebrand-Jürg<strong>en</strong>s, Glanzman,<br />
Bernard-Soulier;<br />
- verworv<strong>en</strong>: medicam<strong>en</strong>teus (acetosalicylzuur,<br />
indomethacine, pyrazolon derivat<strong>en</strong>, dextran<strong>en</strong>);<br />
primaire aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> (uremie, paraproteïnemie)<br />
ID Consulting 25
patho<strong>fysiologie</strong> van de hemostase<br />
Aangebor<strong>en</strong> <strong>en</strong> verworv<strong>en</strong> defect<strong>en</strong> –<br />
Stollingsfactor<strong>en</strong> –<br />
- erfelijk: hemofilie A, B, C, overige stollings-<br />
factor defici<strong>en</strong>ties (soms dubbel – FV/FVIII)<br />
- verworv<strong>en</strong>: vitamine K defici<strong>en</strong>tie, coumarine<br />
derivat<strong>en</strong>, leverziekt<strong>en</strong>, circuler<strong>en</strong>de anticoagu-<br />
lantia/inhibitor<strong>en</strong>, verbruik – DIS, consumptie<br />
coagulopathie<br />
ID Consulting 26
patho<strong>fysiologie</strong> van de hemostase<br />
Klinisch onderzoek –<br />
1. Anamnese (patiёnt <strong>en</strong> familie)<br />
2. Licham<strong>en</strong>lijk onderzoek (inclusief funduscopie)<br />
3. Laboratorium onderzoek:<br />
- bloedingstijd<br />
- stollingstijd (vol bloed/thromboelastografie)<br />
- APTT, PT, TT<br />
- stollingsfactor<strong>en</strong><br />
- fibrinolyse <strong>en</strong> FDP<br />
- thrombocyt<strong>en</strong> telling <strong>en</strong> functie (adhesie, aggregatie,<br />
morfologie)<br />
- vaatwand/capillaire fragiliteit<br />
ID Consulting 27
Change language