Tuur De Haeck - Ademloos
Tuur De Haeck - Ademloos Tuur De Haeck - Ademloos
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen) • INBO : Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (wetenschappelijke instelling van de Vlaamse Overheid) • Onderzoek : Fauna, flora, biotopen, milieu, beheer, monitoring en beleid INBO team Bosbescherming • Diagnosecentrum voor bomen : dienstverlening ivm bomen (bos, open ruimte en stedelijke omgeving); onderzoek en advies ivm : • Ziekten • Aantastingen • Conditie & veiligheid • Beheer Meer info : www.inbo.be http://www.inbo.be/content/page.asp?pid=DIE_DIA_start http://www.inbo.be/docupload/2271.pdf http://www.inbo.be/docupload/2361.pdf arthur.dehaeck@inbo.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be 1
- Page 2 and 3: Beheer van bomen Arthur DE HAECK (I
- Page 4 and 5: Beheer van bomen Arthur DE HAECK (I
- Page 6 and 7: Beheer van bomen Arthur DE HAECK (I
- Page 8 and 9: Beheer van bomen Arthur DE HAECK (I
- Page 10 and 11: Beheer van bomen Arthur DE HAECK (I
- Page 12 and 13: Beheer van bomen Arthur DE HAECK (I
- Page 14 and 15: Beheer van bomen Arthur DE HAECK (I
- Page 16 and 17: Beheer van bomen Arthur DE HAECK (I
- Page 18 and 19: Beheer van bomen Arthur DE HAECK (I
- Page 20 and 21: Beheer van bomen Arthur DE HAECK (I
- Page 22 and 23: Beheer van bomen Arthur DE HAECK (I
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
• INBO : Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (wetenschappelijke instelling<br />
van de Vlaamse Overheid)<br />
• Onderzoek : Fauna, flora, biotopen, milieu, beheer, monitoring en beleid<br />
INBO team Bosbescherming<br />
• Diagnosecentrum voor bomen :<br />
dienstverlening ivm bomen (bos, open ruimte en stedelijke omgeving); onderzoek<br />
en advies ivm :<br />
• Ziekten<br />
• Aantastingen<br />
• Conditie & veiligheid<br />
• Beheer<br />
Meer info : www.inbo.be<br />
http://www.inbo.be/content/page.asp?pid=DIE_DIA_start<br />
http://www.inbo.be/docupload/2271.pdf<br />
http://www.inbo.be/docupload/2361.pdf<br />
arthur.dehaeck@inbo.be<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
1
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Tips en suggesties ivm boombeheer<br />
Aanplanten<br />
• Kwaliteit plantgoed<br />
• Afmeting plantgoed<br />
• Bescherming >< schade door wild, wind en<br />
maaibeheer (-ders)<br />
• Tijdstip aanplanting & planttechniek<br />
• Drainage / irrigatie<br />
• Plantafstanden<br />
Vervanging<br />
• Opvullen van open ruimten<br />
• Praktische problemen bij exploitatie<br />
• Herkennen van belangrijke ziekten en<br />
bedreigingen en acties<br />
• Oude boomstronken verwijderen?<br />
Onderhoud bomen :<br />
Jeugdfase<br />
• Boompaal / -verankering<br />
• Snoei : hoe & wanneer<br />
volwassen bomen :<br />
• Probleembomen<br />
• Snoei<br />
Schade<br />
• Type schade & voorkomen (grondwerk,<br />
ophoging, verdichting, herbiciden)<br />
• Bemesting, water geven, dunning,<br />
• (on-)kruid<br />
• Verzorging verwondingen<br />
• Inboeten : tot wanneer of liever gehele<br />
vervanging<br />
• Exploitatie<br />
• Ziekten & bedreigingen<br />
• Bodemaspecten<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
2
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Aanplanten : Kwaliteit plantgoed - Afmeting plantgoed - Tijdstip aanplanting & planttechniek -<br />
Drainage/ irrigatie – plantafstanden -snoeien- Bescherming >< schade door wild, wind en maaibeheer(<br />
-ders)<br />
Fout:<br />
• Verpakte wortelkluit<br />
• 25 cm te diep geplant<br />
• Geen drainage (kleibodem<br />
>> badkuipeffect)<br />
Moet zijn :<br />
• Bovenkant kluit = maaiveld<br />
• Drainage : onder de kluit (+ aansluiten op<br />
afwatering) – een =25cm irrigatie komt eventueel boven<br />
de wortelzone<br />
• Vermijd gladde wanden van de plantput<br />
• <strong>De</strong> bodem rond de plantput moet doorlaatbaar<br />
zijn (doorwortelbaar bodemvolume ca. 650 l/m²<br />
kroon volwassen boom)<br />
• Geen vers organisch materiaal in plantput<br />
• Na het planten de plantput voor 30% opvullen,<br />
de draadkorf of kluitverpakking open leggen en<br />
overige 70% aanvullen tot maaiveld<br />
• Geef (indien nodig) met mate water. Bij overdadig gieten<br />
ontstaat zuurstofgebrek (luchtbellen !!)<br />
• Boomspiegel vrij houden van wortelconcurrentie (vooral<br />
grassen) door wieden of mulchlaag (max. 5cm dikte en niet<br />
tot tegen de stam)<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
3
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Aanplanten : Kwaliteit plantgoed - Afmeting plantgoed - Tijdstip aanplanting & planttechniek -<br />
Drainage/irrigatie – plantafstanden- snoeien- Bescherming >< schade door wild, wind en maaibeheer (<br />
-ders)<br />
Te diep geplant<br />
Bovenzijde<br />
wortelkluit<br />
(wortelhals)<br />
Maaischade (bosmaaier met draadkop) : plaats<br />
een stootbeugel op de bosmaaier of niet<br />
maaien of voorzie een stambescherming…<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
4
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Aanplanten : Kwaliteit plantgoed - Afmeting plantgoed - Tijdstip aanplanting & planttechniek -<br />
Drainage/ irrigatie – plantafstanden- snoeien- Bescherming >< schade door wild, wind en maaibeheer(<br />
-ders)<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
Kluitverankering<br />
• met niet verduurzaamd hout : geen nazorg<br />
• standvastigere boom (stabielere stam door<br />
de vorming van ‘steunhout’)<br />
• Geen stamschade door boompaal<br />
• Minder neiging tot vandalisme<br />
Boompaal :<br />
• Liefst aanbinden met bio-afbreekbare band<br />
• na 2 de groeiseizoen verwijderen<br />
<br />
5
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Aanplanten : Kwaliteit plantgoed - Afmeting plantgoed - Tijdstip aanplanting & planttechniek –<br />
Drainage/irrigatie – plantafstanden - snoeien - Bescherming >< schade door wild, wind en maaibeheer(-ders)<br />
A. Irrigatie : in de bovenste ½ van de wortelzone. Min.<br />
1 uiteinde boven het maaiveld laten uitsteken<br />
B. Combinatie van irrigatie (tijdelijk afstoppen afvoer)<br />
& drainage. Min. 1 uiteinde boven het maaiveld<br />
laten uitsteken<br />
C. Drainage : onder de wortelzone. Geheel<br />
ondergronds<br />
Afvoer<br />
C<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
B<br />
A<br />
6
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Aanplanten : Kwaliteit plantgoed - Afmeting plantgoed - Tijdstip aanplanting & planttechniek -<br />
Drainage / irrigatie – plantafstanden –snoeien- Bescherming >< schade door wild, wind en maaibeheer (-ders)<br />
Bemerk :<br />
A B C<br />
Levensnoodzakelijk voor bomen :<br />
bovengrondse &<br />
vooral ondergrondse ruimte<br />
Situatie : gelijkjarige platanen<br />
A. in te kleine plantput/compacte bodem/<br />
te weinig groeiruimte/weinig kwaliteit /<br />
duurste aanplanting<br />
B. Kleine plantput/compacte bodem/iets<br />
meer groeiruimte<br />
C. Voldoende groeiruimte / veel kwaliteit /<br />
goedkoopste aanplanting<br />
1. de takvrije stamlengte die toeneemt naarmate de bomen vitaler zijn<br />
2. de boomhoogte (wordt bepaald door de conditie van de standplaats)<br />
3. de kroondichtheid en het vertakkingspatroon<br />
4. Ontbrekende bomen in rij A (meer zwakke bomen, meer sterfte, meer onderhoud)<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
7
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
8
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
9
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Aanplanten : Kwaliteit plantgoed - Afmeting plantgoed - Tijdstip aanplanting & planttechniek -<br />
Drainage / irrigatie – plantafstanden - snoeien- Bescherming >< schade door wild, wind en maaibeheer (<br />
-ders)<br />
Doorwortelbaar<br />
bodemvolume ?<br />
Wortelschade ?<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
10
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
SNOEITECHNIEK<br />
Ok<br />
Takkraag & takschorsrichel behouden !<br />
Dode takken verwijderen : niet door het levende hout zagen.<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
Ok<br />
fout<br />
Geen wondafdekmiddel (hooguit<br />
enkel op levend hout langs de<br />
wondrand)<br />
11
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
SNOEITECHNIEK<br />
Co-dominante takken en<br />
takken met ingesloten bast<br />
tijdig verwijderen<br />
Snoei van te dikke takken : houtrot,<br />
wortelsterfte, verzwakking boom.<br />
Doorsnede te snoeien takken : max. 5-8cm<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
12
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Aanplanten : Kwaliteit plantgoed - Afmeting plantgoed - Tijdstip aanplanting & planttechniek - Drainage/irrigatie<br />
–plantafstanden –snoeien - Bescherming >< schade door wild, wind en maaibeheer(-ders)<br />
In een te laat stadium gekandelaarde bomen (toppen van natuurlijk uitgegroeide bomen)<br />
Verhoogd risico op vorming van houtrot in de kroon<br />
Verhoogd risico op vorming van houtrot aan de stambasis en in de gestelwortels<br />
Op termijn verhoogd veiligheidsrisico<br />
Eventueel versneld afsterven van de bomen<br />
• Knotten en kandelaren moet<br />
aanvatten bij stam-/takdikte van<br />
max. 10-15 cm<br />
• Éénmaal aangevat moet de boom<br />
naderhand blijvend gekandelaard<br />
worden om de 4-8 jaar<br />
• Zeer arbeidsintensief, veel<br />
snoeiafval : overweeg een<br />
aangepaste boomsoort, -grootte<br />
volwassen bomen met een natuurlijk<br />
uitgegroeide kroon niet kandelaren !<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
13
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Zinloos toppen van bomen : er is voldoende ruimte zodat de boom<br />
zou kunnen uitgroeien tot zijn natuurlijke vorm.<br />
Probleem : wortelrot (de boom compenseert het verlies van takken<br />
door het afstoten van wortels), houtrot thv de takken,<br />
arbeidsintensief en terugkerende interventies. Dus : hogere<br />
beheerkost en lage kwaliteit.<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
14
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Juist beheer van gekandelaarde<br />
bomen (op knot zetten)<br />
• Dunne takken<br />
• Geen grote wonden<br />
• Scherp handgereedschap<br />
• Boomvorm werd bepaald<br />
in de jeugdfase van de<br />
boom<br />
• <strong>De</strong> foto toont een slechte<br />
arbeidsveiligheid !<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
15
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Aanplanten : Kwaliteit plantgoed - Afmeting plantgoed - Tijdstip aanplanting & planttechniek - Drainage/irrigatie<br />
–plantafstanden –snoeien - Bescherming >< schade door wild, wind en maaibeheer(-ders)<br />
begeleidingssnoei (gericht op het voorkómen van probleemtakken)<br />
• Snoei in tijdelijke kroon (=de takken die op termijn moeten verdwijnen om de noodzakelijke<br />
takvrije stamlengte te kunnen bereiken ivm voorkomen van hinder)<br />
• Herinnering : koop bomen waarvan de topscheut niet getopt werd ivm doorgaande stam !<br />
Vrije doorrijhoogte min.<br />
4,5 meter, hou rekening<br />
met doorhangende<br />
takken<br />
Te lage kroonaanzet<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
Minimale takvrije stam =<br />
4,5 m + 2 à 3 m<br />
(doorhangende takken) =<br />
6,5 à 7,5 m takvrije stam<br />
16
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Aanplanten : Kwaliteit plantgoed - Afmeting plantgoed - Tijdstip aanplanting & planttechniek - Drainage/irrigatie<br />
–plantafstanden –snoeien - Bescherming >< schade door wild, wind en maaibeheer(-ders)<br />
Begeleidingssnoei<br />
Tijdelijke kroon<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
17
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Biotische oorzaak<br />
(door levend organisme)<br />
• Bacteriën<br />
• Virussen<br />
• Nematoden<br />
• Insecten & mijten<br />
• Schimmels<br />
• Verstoring bodembiologie<br />
• Dieren en mensen<br />
Mogelijke oorzaken van boomproblemen<br />
2<br />
al dan niet primair of<br />
met onderlinge<br />
wisselwerking<br />
3<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
1<br />
Abiotische oorzaak<br />
(niet door levend organisme)<br />
• Klimaat (droogte, wateroverlast,<br />
vorst, zon, bliksem, wind)<br />
• Bodem (verdichting, ophoging of<br />
afgraving, verharding en<br />
bestrating, verzadiging door water,<br />
watergebrek, zuurstofgebrek,<br />
slechte mineralenvoorziening)<br />
• Chemisch (herbiciden, cement,<br />
dooizout, olie, brandstof,<br />
luchtverontreiniging)<br />
• Schade aan bomen (voertuigen<br />
en machines, wortelschade,<br />
(ondeskundige) snoei, verkeerde<br />
aanplanttechniek,……….)<br />
• Veiligheid<br />
18
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Aanplanten : Kwaliteit plantgoed - Afmeting plantgoed - Tijdstip aanplanting & planttechniek - Drainage/irrigatie<br />
–plantafstanden –snoeien - Bescherming >< schade door wild, wind en maaibeheer(-ders)<br />
Schade aan bomen<br />
Om wortelschade te voorkomen moet<br />
buiten de kroonprojectie + 2 meter<br />
gegraven worden<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
19
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Afname vitaliteit<br />
Ganoderma sp.<br />
wortelschade<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
20
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Gevelde beuk,…<br />
behoud van schimmels<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
21
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
Bomen op werven : schade kan<br />
voorkomen worden !!<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
22
Beheer van bomen Arthur DE HAECK (INBO, Diagnosecentrum voor bomen)<br />
• Veel oude bomen<br />
• Veel jonge bomen met<br />
slechte conditie<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
Gaverstraat 4 – B 9500 Geraardsbergen ▪ Info@inbo.be • www.inbo.be<br />
=<br />
• Beperkte duurzaamheid<br />
• Opvolging niet gewaarborgd<br />
• Verhoogde kosten<br />
• Lage kwaliteit<br />
23
Change language